Octrooien in Centraal Gelderland

Transcriptie

1 Octrooien in Centraal Gelderland Regionale analyse naar innovatiekracht drs. R. van der Poel drs. M. Seip drs. J. Snoei Zoetermeer, april

2 Dit onderzoek is gefinancierd door programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, KvK Centraal Gelderland en 10 andere regionale Kamers van Koophandel. Het onderzoek is uitgevoerd door EIM in samenwerking NL Octrooicentrum. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM bv. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van EIM bv. EIM bv aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. 2 The responsibility for the contents of this report lies with EIM bv. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of EIM bv. EIM bv does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections.

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Inleiding Octrooidata: een resultaatvorm van innovatie Doel van het onderzoek Werkwijze 6 2 Octrooischets Centraal Gelderland Kerncijfers octrooien Top octrooiaanvragende bedrijven en instellingen Octrooien bedrijven en instellingen Octrooiaanvragen particulieren Grootteklasse Clusters en sectoren Technologie 16 3 Octrooien in de subregio's Octrooiaanvragen bedrijven en instellingen Sectoren 23 Bijlagen I Top 10 subregio's Centraal Gelderland 25 II Kaart octrooiaanvragende bedrijven EMT-cluster 27 III Afbakening clusters SBI'93 en SBI IV Gebruikte afkortingen en begrippen 37 3

4

5 1 Inleiding 1.1 Inleiding Begin 2009 hebben Kamer van Koophandel Midden-Nederland en Octrooicentrum Nederland 1 een onderzoek uitgevoerd naar de innovatiekracht van Midden- Nederland op basis van octrooiaanvragen als maat voor innovatie. 2 Het onderzoek heeft waardevolle inzichten gegeven in de verdeling van octrooiaanvragen naar grootteklassen qua aantal werknemers en branche van de aanvragende bedrijven. Ook werden innovatieve hotspots (ruimtelijke verdeling) van octrooiaanvragende bedrijven in Midden-Nederland duidelijk. De resultaten gaven aanleiding om het onderzoek te verbreden naar geheel Nederland. Het door EZ gefinancierde en door EIM uitgevoerde Programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap heeft dit onderzoek in samenwerking met NL Octrooicentrum op zich genomen. Het onderzoek is mogelijk gemaakt door bijdragen van het Programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, KvK Centraal Gelderland en 10 andere regionale Kamers van Koophandel. 1.2 Octrooidata: een resultaatvorm van innovatie Bedrijven en andere organisaties kunnen op vele manieren bezig zijn met innovatie. Een bedrijf kan een nieuw product ontwikkelen of op een slimme manier een dienst of productieproces verbeteren. Niet alle vormen van innovatie leiden tot octrooiaanvragen. Zo is bijvoorbeeld het ontwikkelen van software, het gebruik van internet (e-business) of een nieuwe marktstrategie over het algemeen niet octrooieerbaar. Op een technologische innovatie die industrieel toepasbaar is, kan wel octrooi worden aangevraagd. Dit kan een nieuw product zijn, maar ook een technologische verbetering van een bestaande werkwijze of een productieproces. Waarom is een onderzoek naar octrooiaanvragen interessant? Het is een van de weinige manieren om innovaties vast te leggen en de uitkomst van innovatie te meten. Daarnaast zijn octrooiaanvragen waardevol, omdat deze de mate aangeven waarin partijen hun innovatie, zowel in commercieel als in technisch opzicht, het beschermen waard vinden. Een octrooiaanvraag kost geld. Daarom worden alleen innovaties door middel van een octrooiaanvraag vastgelegd, wanneer de aanvrager vindt dat zijn vinding waardevol genoeg is om te beschermen. Bijna elk land heeft een instantie waar een octrooiaanvraag kan worden ingediend. In Nederland is dit NL Octrooicentrum. Daarnaast bestaan er instanties waarbij tegelijk voor meerdere landen een octrooi kan worden aangevraagd, zoals het Europees Octrooibureau (EOB) en de World Intellectual Property Organisation (WI- PO). Omdat regels, procedures en de duur voor toekenning van octrooien per octrooiverlenende instantie kunnen verschillen en het soms vele jaren duurt voordat een octrooi wordt verleend, wordt bij onderzoeken 3 veelal gekeken naar oc- 1 Octrooicentrum Nederland maakt sinds begin januari 2010 deel uit van Agentschap NL en heet sinds die tijd NL Octrooicentrum. 2 Vernieuwend ondernemen in Midden-Nederland; een onderzoek naar de herkomst van octrooien, KvK Midden-Nederland/OCNL, Dit geldt ook voor het onderhavige onderzoek. 5

6 trooiaanvragen en niet naar verleende octrooien. Een andere reden is dat ook in het geval dat een octrooi niet wordt verleend, er toch innovatieve activiteiten hebben plaatsgevonden. Bovendien vinden aanvragen dichter bij het moment van uitvinden plaats dan het verleende octrooi. 1.3 Doel van het onderzoek Doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de herkomst van octrooien in de KvK-regio Centraal Gelderland. In dit onderzoek worden de volgende vragen beantwoord: Welke bedrijven en niet-commerciële organisaties vragen de meeste octrooien aan? Hoeveel octrooiaanvragen worden er in KvK Centraal Gelderland aangevraagd door bedrijven, instellingen en particulieren en hoe verhoudt zich dat tot heel Nederland? Hoe groot zijn de bedrijven die octrooien aanvragen qua werkgelegenheid? Tot welke sectoren en clusters behoren deze bedrijven? Binnen welke technologiegebieden vragen deze bedrijven octrooien aan? Waar bevinden zich de innovatieve 'hotspots'? 1.4 Werkwijze Alle octrooiaanvragen van in Nederland gevestigde bedrijven, instellingen en personen die ingediend zijn bij het Europees Octrooibureau (EOB), de World Intellectual Property Organisation (WIPO) en NL Octrooicentrum zijn in beschouwing genomen. Deze octrooiaanvragen zijn gekoppeld aan het handelsregister van de Kamers van Koophandel, zodat van deze bedrijven bekend is tot welk cluster/welke sector (op basis van een SBI-code) zij behoren en hoeveel werknemers zij in dienst hebben. De werkgelegenheidscijfers bij de Kamers van Koophandel hoeven echter niet altijd accuraat te zijn, omdat deze niet jaarlijks worden bijgewerkt. Om die reden zijn werkgelegenheidsgegevens uit deze koppeling aangevuld met het landelijke LISA-werkgelegenheidsregister. Op de resultaten van de koppeling zijn een aantal hercorrecties uitgevoerd. Vaak vragen bedrijven namelijk octrooien aan vanuit een holding, terwijl zij wel een 'echte' bedrijfsactiviteit uitvoeren, zoals het produceren van machines of het leveren van software aan bedrijven. Deze bedrijven zijn zover mogelijk teruggekoppeld aan het bedrijfsonderdeel waar de kernactiviteit van het bedrijf plaatsvindt en waar het grootste deel van het personeel actief is. Naast de sectorstructuur en bedrijfsgrootte zijn ook de technologiegebieden van de octrooiaanvragen inzichtelijk gemaakt. Onderscheid wordt hierbij gemaakt tussen zeven sectoren (technologiegebieden) volgens de Fraunhofer/OST/INPInomenclatuur. Op deze technologiegebieden wordt dieper ingegaan in hoofdstuk twee. Bij het lezen van dit rapport is het belangrijk om in het achterhoofd te houden dat naar de vestigingsplaats van de aanvrager is gekeken. Deze hoeft niet gelijk te zijn aan de plaats waar de R&D-activiteiten daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. In dit onderzoek zijn de octrooiaanvragen van de periode geanalyseerd. Recentere data van 2008 en 2009 zijn nog niet beschikbaar in verband met de wettelijke geheimhoudingsperiode van 18 maanden met betrekking tot publicatie van octrooigegevens. 6

7 2 Octrooischets Centraal Gelderland 2.1 Kerncijfers octrooien tabel 1 Kerncijfers octrooien Centraal Gelderland onderwerp aantal landelijk aandeel octrooiaanvragen ,4% octrooiaanvragende bedrijven en instellingen 357 7,3% aanvragen particulieren 240 7,6% figuur 1 Ontwikkeling octrooiaanvragende bedrijven en instellingen Centraal Gelderland 2003 t/m 2007 (index 2003=100) Centraal Gelderland Nederland 7

8 2.2 Top octrooiaanvragende bedrijven en instellingen tabel 2 Top 10 octrooiaanvragende bedrijven Centraal Gelderland* bedrijfsnaam gemeente aantal octrooien Akzo Nobel N.V. Arnhem 432 N.V. Nederlandsche Apparatenfabriek 'Nedap' Oost Gelre 62 Synthon BV Nijmegen 61 Fico B.V. Duiven 45 Plant Research B.V. Wageningen 37 Teijin Aramid BV Arnhem 31 Microgen Engine B.V. Oude IJsselstreek 28 Brunob II B.V. Arnhem 25 Keygene N.V. Wageningen 24 Ubbink B.V. Doesburg 23 * In Bijlage I zijn de top 10's van de subregio's opgenomen. tabel 3 Top octrooiaanvragende niet-commerciële organisaties bedrijfsnaam gemeente aantal octrooien Wageningen Universiteit Wageningen 27 University Nijmegen Medical Centre Nijmegen 27 Stichting Top Institute Food And Nutrition Wageningen 16 Radboud Universiteit Nijmegen Nijmegen Octrooien bedrijven en instellingen Toelichting In de periode zijn door in Nederland gevestigde bedrijven en instellingen in totaal octrooien aangevraagd. Zoals te zien is in tabel 4 komt 4,4 procent van deze aanvragen uit de KvK-regio Centraal Gelderland. Hiermee bezet Centraal Gelderland de zesde plek. Wanneer we kijken naar het aantal octrooiaanvragende bedrijven en instellingen staat Centraal Gelderland op de 7 e positie. Om een eerlijke vergelijking te kunnen maken, moet echter wel rekening worden gehouden met de verschillen in aantallen inwoners en aantallen bedrijven tussen de verschillende regio's. Om goed te kunnen vergelijken tussen regio's is het eerlijker om de octrooidichtheid te berekenen. Het aantal octrooiaanvragende bedrijven wordt dan gedeeld door het totaal aantal bedrijven in de KvK-regio. De uitkomsten staan in tabel 6. 8

9 2.3.1 Octrooiaanvragen tabel 4 Octrooiaanvragen per KvK-regio (aantallen en percentages) KvK-regio aantal percentage 1 Brabant ,1% 2 Den Haag ,0% 3 Rotterdam ,2% 4 Amsterdam ,8% 5 Limburg ,5% 6 Centraal Gelderland ,4% 7 Midden-Nederland ,2% 8 Oost-Nederland ,5% 9 Zuidwest-Nederland ,2% 10 Noord-Nederland 913 2,6% 11 Gooi-, Eem- en Flevoland 759 2,2% 12 Noordwest-Holland 466 1,3% totaal in Nederland % tabel 5 Octrooiaanvragende bedrijven en instellingen per KvK-regio (aantallen en percentages) KvK-regio aantal percentage 1 Brabant ,4% 2 Oost-Nederland ,7% 3 Amsterdam ,5% 4 Den Haag 479 9,8% 5 Midden-Nederland 457 9,3% 6 Rotterdam 424 8,6% 7 Centraal Gelderland 357 7,3% 8 Noord-Nederland 344 7,0% 9 Gooi-, Eem- en Flevoland 303 6,2% 10 Zuidwest-Nederland 298 6,1% 11 Limburg 244 5,0% 12 Noordwest-Holland 209 4,3% totaal in Nederland % 9

10 tabel 6 Octrooidichtheid per KvK-regio KvK-regio octrooidichtheid* 1 Brabant 0,56% 2 Centraal Gelderland 0,51%** 3 Oost-Nederland 0,50% 4 Midden-Nederland 0,45% 5 Zuidwest-Nederland 0,42% 6 Den Haag 0,41% 7 Noordwest-Holland 0,39% 8 Gooi-, Eem- en Flevoland 0,38% 9 Limburg 0,37% 10 Amsterdam 0,37% 11 Rotterdam 0,36% 12 Noord-Nederland 0,33% Nederland 0,42% * Aantal octrooiaanvragende bedrijven/aantal hoofdvestigingen. Bron: aantal bedrijven (hoofdvestigingen) in Handelsregister Kamer van Koophandel. ** Een hoge of lage octrooidichtheid kan deels verklaard worden door de sectorstructuur en grootteklasseverdeling in een regio. Technologische bedrijven vragen bijvoorbeeld relatief vaker octrooien aan. Als hiervoor wordt gecorrigeerd, heeft Centraal Gelderland een octrooidichtheid van 0,45%. Op basis van een gecorrigeerde ranglijst neemt Centraal Gelderland dan een vierde plaats in achter KvK Brabant, Midden-Nederland en Den Haag. 2.4 Octrooiaanvragen particulieren Toelichting tabel 7 en figuur 2 Niet alleen het aantal bedrijven dat octrooien aanvraagt, is van belang voor de innovatiekracht van een regio. Ook het aantal particulieren dat een aanvraag doet, draagt daaraan bij. Vanuit een uitvinding van een particulier kan immers in de toekomst een bedrijf ontstaan. Een hoog aantal particulieren dat een octrooiaanvraag doet, zou in de toekomst dus kunnen leiden tot een groter aantal startende innovatieve bedrijven. Tabel 7 toont het aantal aanvragen van particulieren dat vanuit de verschillende KvK-regio's is gedaan. Ook voor particulieren geldt dat een hoog aantal octrooien kan worden verklaard door een grote bevolkingsomvang in een regio. Om eerlijk te kunnen vergelijken tussen regio's is het aantal particulieren dat een octrooi aanvraagt, gedeeld door het aantal inwoners. Figuur 2 geeft de octrooidichtheid van particulieren weer per inwoners. 10

11 tabel 7 Octrooiaanvragen van particulieren per KvK-regio KvK-regio aantal percentage 1 Brabant ,2% 2 Den Haag ,1% 3 Amsterdam ,0% 4 Oost-Nederland 303 9,6% 5 Midden-Nederland 242 7,7% 6 Centraal Gelderland 240 7,6% 7 Rotterdam 239 7,6% 8 Gooi-, Eem en Flevoland 215 6,8% 9 Noord-Nederland 208 6,6% 10 Limburg 151 4,8% 11 Noordwest-Holland 141 4,5% 12 Zuidwest-Nederland 136 4,3% totaal in Nederland % figuur 2 Octrooidichtheid van particulieren. Aantal octrooiaanvragen per inwoners 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Brabant Den Haag Gooi-, Eem- en Flevoland Amsterdam Midden-Nederland Noordwest-Holland Oost Nederland Centraal Gelderland Limburg Zuidwest Nederland Rotterdam Noord-Nederland Nederland 2.5 Grootteklasse Om de grootte van de octrooiaanvragende bedrijven te bepalen, zijn de bedrijven gekoppeld aan de werkgelegenheidscijfers uit het Handelsregister. Deze gegevens zijn aangevuld met werkgelegenheidscijfers uit het landelijke LISA-register. 11

12 Zo ontstaat de mogelijkheid om zich een beeld te vormen van de verdeling van de octrooiaanvragen en de octrooiaanvragende bedrijven naar verschillende grootteklassen. Figuur 3 biedt inzicht in de grootteklasseverdeling van octrooiaanvragen en van octrooiaanvragende bedrijven/instellingen in Centraal Gelderland in vergelijking met die in heel Nederland. figuur 3 Octrooiaanvragen en octrooiaanvragende bedrijven in Centraal Gelderland en Nederland naar grootteklasse octrooiaanvragen octrooiaanvragende bedrijven Centraal Gelderland Nederland Centraal Gelderland Nederland 15% 22% 8% 54% 58% 10% 6% 12% 20% 20% 56% 70% 15% 12% 9% 6% 2% 4% 1% 1% Micro (0-9) Klein (10-49) Middel-groot (50-199) Groot (200+) Onbekend 12

13 2.6 Clusters en sectoren tabel 8 % octrooiaanvragen per sector ten opzichte van totaal octrooiaanvragen Centraal Gelderland + vergelijking met Nederland* sector/grootteklasse Centraal Gelderland Nederland landbouw, jacht en bosbouw 0,0% 0,0% visserij 0,0% 0,0% winning van delfstoffen 0,5% 0,4% industrie 61,4% 73,0% nutsbedrijven 0,2% 0,1% bouwnijverheid 1,1% 1,4% reparatie van consumentenartikelen en handel 7,6% 5,4% horeca 0,1% 0,0% financiële instellingen 0,6% 0,5% gezondheids- en welzijnszorg 2,4% 1,1% vervoer, opslag en communicatie 0,3% 0,7% verhuur en zakelijke dienstverlening 12,0% 10,7% overheid 0,1% 0,0% onderwijs 4,6% 1,4% milieudienstverlening, cultuur, recreatie en overige dienstverlening 0,8% 0,7% vermarkten van octrooien 1,0% 1,8% holdings 6,8% 2,2% overig 0,5% 0,6% totaal 100% 100% EMT 17,3% 17,5% halfgeleiders en technologie 15,8% 16,0% health 13,8% 4,9% mode en vormgeving 2,1% 1,8% toerisme 0,2% 0,1% food 10,8% 9,5% * In Bijlage III is de afbakening van de 6 clusters op basis van SBI'93 opgenomen. 13

14 tabel 9 % octrooiaanvragende bedrijven en instellingen per sector ten opzichte van totaal octrooiaanvragende bedrijven Centraal Gelderland + vergelijking met Nederland sector/grootteklasse Centraal Gelderland Nederland landbouw, jacht en bosbouw 0,0% 0,2% visserij 0,0% 0,1% winning van delfstoffen 1,1% 0,9% industrie 34,2% 28,8% nutsbedrijven 0,3% 0,4% bouwnijverheid 4,5% 4,5% reparatie en handel 14,6% 18,1% horeca 0,3% 0,2% financiële instellingen 0,8% 1,8% gezondheids- en welzijnszorg 2,2% 1,4% vervoer, opslag en communicatie 0,6% 1,1% zakelijke dienstverlening 21,6% 24,5% overheid 0,3% 0,2% onderwijs 1,4% 0,8% milieudienstverlening, cultuur en recreatie en overige dienstverlening 2,0% 1,5% vermarkten van octrooien 2,8% 3,3% holdings 11,2% 8,3% overig 2,2% 4,0% totaal 100% 100% halfgeleiders en technologiecluster 15,7% 12,7% health 10,1% 9,2% mode en vormgeving 4,5% 6,8% toerisme 0,8% 0,6% food 7,6% 5,2% EMT 17,9% 13,6% 14

15 tabel 10 Octrooiaanvragende bedrijven per sector naar grootteklasse (in aantal werkzame personen) Centraal Gelderland* micro klein middelgroot groot sector/grootteklasse (0-9) (10-49) (50-199) (200+) onbekend totaal** industrie 27% 30% 29% 14% - 100% bouwnijverheid 62% 19% 19% 0% - 100% zakelijke dienstverlening 69% 17% 10% 5% - 100% reparatie en handel 58% 0% 29% 14% - 100% vermarkten van octrooien 100% 0% 0% 0% - 100% halfgeleiders en technologiecluster 38% 25% 27% 11% - 100% health 50% 25% 17% 8% - 100% mode en vormgeving 69% 13% 13% 6% - 100% food 41% 19% 19% 22% - 100% EMT 42% 16% 25% 17% - 100% Centraal Gelderland gemiddeld 54% 20% 15% 9% 2% 100% Nederland gemiddeld 58% 20% 12% 6% 4% 100% * In tabel 10 en tabel 11 zijn alleen de sectoren opgenomen waar het aantal octrooiaanvragende bedrijven groter is dan 10. ** niet alle sectoren tellen op op tot 100% vanwege afrondingsverschillen. tabel 11 Octrooiaanvragen per sector naar grootteklasse (in aantal werkzame personen) Centraal Gelderland micro klein middelgroot groot sector/grootteklasse (0-9) (10-49) (50-199) (200+) onbekend totaal** industrie 6% 8% 13% 73% - 100% bouwnijverheid 58% 18% 24% 0% - 100% verhuur en zakelijke dienstverlening 46% 17% 21% 17% - 100% reparatie en handel 42% 24% 10% 24% - 100% vermarkten van octrooien 100% 0% 0% 0% - 100% halfgeleiders en technologie 13% 15% 27% 46% - 100% health 11% 11% 15% 59% - 100% mode en vormgeving 54% 13% 9% 25% - food 13% 12% 25% 51% - 100% EMT 19% 14% 31% 36% - 100% Centraal Gelderland gemiddeld 22% 10% 12% 56% 1% 100% Nederland gemiddeld 15% 8% 6% 70% 1% 100% ** Niet alle tabellen tellen op tot 100% vanwege afrondingsverschillen 15

16 2.7 Technologie Toelichting In deze paragraaf wordt gekeken binnen welke technologiegebieden de meeste octrooien worden aangevraagd. Wat zijn de dominante technologiegebieden in Centraal Gelderland? Aan de hand van de Fraunhofer/OST/INPI-tabel (1993) wordt iedere octrooiaanvraag op basis van de IPC-codes waarop de aanvraag betrekking heeft, toegekend aan één of meerdere hoofdgebieden, te weten: I. Elektriciteit en elektronica II. Instrumenten III. Chemie en materialen IV. Farmacie en biotechnologie V. Industriële processen VI. Werktuigbouw en machines VII. Consumentenproducten, bouw en mijnbouw. Om de sterke en zwakke punten van KvK Centraal Gelderland duidelijker naar voren te brengen, is voor de zeven technologiegebieden in zogenaamde spindiagrammen aangegeven of de betreffende KvK-regio slechter of beter scoort dan het gemiddelde van Nederland. Dit gebeurt aan de hand van de specialisatieindex. Een specialisatie-index groter dan 1 geeft aan dat er meer dan gemiddeld aanvragen worden ingediend voor de betreffende technologieën. Een waarde kleiner dan 1 betekent dat juist minder octrooien dan gemiddeld worden aangevraagd in het betreffende technologiegebied. Figuur 4 geeft de verhouding weer in Centraal Gelderland van de technologiegebieden ten opzichte van het landelijk gemiddelde. De vette lijn in het diagram is het landelijk gemiddelde. Omdat Philips met zijn vele octrooiaanvragen een grote invloed op de uitkomst van de figuur heeft, is in figuur 5 Philips buiten de cijfers gehouden. In figuur 6 staat de bijdrage van Centraal Gelderland aan het landelijke totaal van octrooiaanvragen per technologiegebied weergegeven. figuur 4 Technologiegebieden octrooiaanvragen Centraal Gelderland (incl. Philips) VII. Consumentenproducten, bouw, mijnbouw VI. Werktuigbouw en machines V. Industriële processen I. Elektriciteit en elektronica II. Instrumenten III. Chemie en materialen IV. Farmacie en Biotechnologie Bron: NL Octrooicentrum,

17 figuur 5 Technologiegebieden octrooiaanvragen Centraal Gelderland (excl. Philips) I. Elektriciteit en elektronica VII. Consumentenproducten, 3 2 II. Instrumenten bouw, mijnbouw 1 VI. Werktuigbouw en 0 machines V. Industriële processen III. Chemie en materialen IV. Farmacie en Biotechnologie Bron: NL Octrooicentrum, figuur 6 Technologiegebieden per KvK-regio I. Elektriciteit en elektronica II. Instrumenten III. Chemie en materialen IV. Farmacie en Biotechnologie V. Industriële processen VI. Werktuigbouw en machines Brabant Den Haag Rotterdam Amsterdam Limburg Centraal Gelderland Midden-Nederland Oost Nederland Zuidwest Nederland Noord Nederland Gooi, Eem- en Flevoland Noordwest-Holland VII. Consumentenproducten, bouw, mijnbouw 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Bron: NL Octrooicentrum,

18

19 3 Octrooien in de subregio's In het vorige hoofdstuk is ingegaan op de herkomst van octrooien voor sectoren, grootteklassen en technologiegebieden voor Centraal Gelderland als geheel. Dit hoofdstuk laat de verdeling zien van octrooiaanvragen en octrooiaanvragende bedrijven en instellingen voor de subregio's van KvK Centraal Gelderland, te weten Stadsregio Arnhem-Nijmegen, Achterhoek en Vallei. 3.1 Octrooiaanvragen bedrijven en instellingen tabel 12 Octrooiaanvragen en octrooiaanvragende bedrijven naar subregio octrooiaanvragen octrooiaanvragende bedrijven (sub)regio aantal percentage aantal percentage Stadsregio Arnhem-Nijmegen* ,7% ,4% Achterhoek* ,4% 99 21,9% Vallei** ,9% ,7% Centraal Gelderland ,0% ,0% * Gemeente Montferland is toegerekend aan de stadsregio Arnhem-Nijmegen en de Achterhoek. ** Subregio Vallei bestaat uit de gemeenten Wageningen, Ede, Rhenen, Veenendaal, Barneveld, Nijkerk, Renswoude, Scherpenzeel en Woudenberg. Alleen de gemeenten Ede en Wageningen behoren officieel tot de KvK-regio Centraal Gelderland. Toelichting In figuur 7 is de ruimtelijke verdeling van de octrooiaanvragende bedrijven en instellingen geprojecteerd op een postcode 4-kaart. Dat wil zeggen dat alle bedrijven die tot dezelfde 4-cijferige postcode behoren, samengevoegd worden tot een stip. Hoe groter de stip des te meer bedrijven. In figuur 8 zijn de octrooiaanvragen op een kaart weergegeven. In figuur 9 staat de octrooidichtheid voor alle subregio's in Nederland weergegeven. In de donkere gebieden bevinden zich naar verhouding meer octrooiaanvragende bedrijven, in de lichte gebieden minder. 19

20 figuur 7 Octrooiaanvragende bedrijven en instellingen Centraal Gelderland* * In bijlage II is ook een kaart opgenomen van octrooiaanvragende bedrijven van het EMTcluster. figuur 8 Octrooiaanvragen Centraal Gelderland 20

21 tabel 13 Octrooidichtheid subregio's Centraal Gelderland subregio's octrooidichtheid* stadsregio Arnhem-Nijmegen 0,49% Achterhoek 0,52% Vallei** 0,56% Centraal Gelderland 0,52% Nederland 0,42% * Aantal octrooiaanvragende bedrijven/aantal hoofdvestigingen. Bron: aantal bedrijven (hoofdvestigingen) in Handelsregister Kamer van Koophandel. ** Alleen gemeenten Ede en Wageningen. 21

22 figuur 9 kaart octrooidichtheid KvK-subregio's Bron: EIM,

23 3.2 Sectoren tabel 14 Octrooiaanvragen naar sector en subregio Stadsregio Arnhem- Centraal sector/subregio Nijmegen Achterhoek Vallei* Gelderland Nederland landbouw, jacht en bosbouw 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% visserij 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% winning van delfstoffen 0,3% 1,7% 0,0% 0,5% 0,4% industrie 73,3% 59,5% 34,1% 61,4% 73,0% nutsbedrijven 0,3% 0,0% 0,0% 0,2% 0,1% bouwnijverheid 0,7% 2,0% 2,9% 1,1% 1,4% reparatie en handel 5,1% 11,9% 18,1% 7,6% 5,4% horeca 0,1% 0% 0,0% 0,1% 0,0% financiële instellingen 0,7% 0,3% 0,7% 0,6% 0,5% gezondheids- en welzijnszorg 3,4% 0,3% 0,0% 2,4% 1,1% vervoer, opslag en communicatie 0,1% 1,4% 0,0% 0,3% 0,7% verhuur en zakelijke dienstverlening 7,8% 5,8% 25,1% 12,0% 10,7% overheid 0,1% 0,0% 0,0% 0,1% 0,0% onderwijs 0,6% 0,0% 14,7% 4,6% 1,4% milieudienstverlening, cultuur, recreatie en overige dienstverlening 0,7% 0,3% 1,1% 0,8% 0,7% vermarkten van octrooien 1,1% 1,7% 0,5% 1,0% 1,8% holdings 5,3% 14,6% 2,3% 6,8% 2,2% overig 0,7% 0,3% 0,7% 0,5% 0,6% totaal 100% 100% 100% 100% 100% halfgeleiders en technologie 11,4% 40,1% 12,9% 15,8% 16,0% health 8,7% 26,2% 22,3% 13,8% 4,9% mode en vormgeving 2,0% 2,7% 1,4% 2,1% 1,8% toerisme 0,2% 0,3% 0,0% 0,2% 0,1% food 7,7% 3,7% 17,4% 10,8% 9,5% EMT 7,4% 39,5% 30,0% 17,3% 17,5% * Subregio Vallei bestaat uit de gemeenten Wageningen, Ede, Rhenen, Veenendaal, Barneveld, Nijkerk, Renswoude, Scherpenzeel en Woudenberg. Alleen de gemeenten Ede en Wageningen behoren officieel tot de KvK-regio Centraal Gelderland. 23

24 tabel 15 octrooiaanvragende bedrijven en instellingen naar sector en subregio Stadsregio Arnhem- Centraal sector/subregio Nijmegen Achterhoek Vallei* Gelderland Nederland landbouw, jacht en bosbouw 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% visserij 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% winning van delfstoffen 0,9% 2,0% 0,0% 1,1% 0,9% industrie 32,1% 43,4% 33,0% 34,2% 28,8% nutsbedrijven 0,5% 0,0% 0,0% 0,3% 0,4% bouwnijverheid 3,3% 6,1% 5,8% 4,5% 4,5% reparatie en handel 14,4% 16,2% 22,5% 14,6% 18,1% horeca 0,5% 0,0% 0,0% 0,3% 0,2% financiële instellingen 0,5% 1,0% 2,1% 0,8% 1,8% gezondheids- en welzijnszorg 3,3% 1,0% 0,0% 2,2% 1,4% vervoer, opslag en communicatie 0,5% 1,0% 0,0% 0,6% 1,1% verhuur en zakelijke dienstverlening 22,8% 12,1% 24,6% 21,6% 24,5% overheid 0,5% 0,0% 0,0% 0,3% 0,2% onderwijs 0,9% 0,0% 3,1% 1,4% 0,8% milieudienstverlening, cultuur,recreatie en overige dienstverlening 2,3% 1,0% 1,0% 2,0% 1,5% vermarkten van octrooien 3,7% 2,0% 0,5% 2,8% 3,3% holdings 10,7% 13,1% 5,8% 11,2% 8,3% overig 3,3% 1,0% 1,6% 2,2% 4,0% totaal 100% 100% 100% 100% 100% halfgeleiders en technologie 16,3% 17,2% 10,5% 15,7% 12,7% health 9,8% 10,1% 12,6% 10,1% 9,2% mode en vormgeving 4,2% 6,1% 2,1% 4,5% 6,8% toerisme 0,9% 1,0% 0,0% 0,8% 0,6% food 5,1% 5,1% 8,6% 7,6% 5,2% EMT 16,7% 15,2% 22,5% 17,9% 13,6% * Subregio Vallei bestaat uit de gemeenten Wageningen, Ede, Rhenen, Veenendaal, Barneveld, Nijkerk, Renswoude, Scherpenzeel en Woudenberg. Alleen de gemeenten Ede en Wageningen behoren officieel tot de KvK-regio Centraal Gelderland. 24

25 BIJLAGE I Top 10 subregio's Centraal Gelderland tabel 16 Top 10 octrooiaanvragende bedrijven en instellingen Stadsregio Arnhem- Nijmegen bedrijfsnaam gemeente aantal octrooien Akzo Nobel N.V. Arnhem 432 Synthon BV Nijmegen 61 Fico B.V. Duiven 45 Teijin Aramid BV Arnhem 31 University Nijmegen Medical Centre Nijmegen 27 Brunob II B.V. Arnhem 25 Ubbink bv Doesburg 23 Colbond bv Arnhem 15 Diolen Industrial Fibers B.V. Arnhem 11 Ecodrie BV Wijchen 10 Tabel 17 Top 10 octrooiaanvragende bedrijven en instellingen Achterhoek bedrijfsnaam gemeente aantal octrooien N.V. Nederlandsche Apparatenfabriek 'Nedap' Oost Gelre 62 Microgen Engine B.V. Oude IJsselstreek 28 Ferro Techniek BV Doetinchem 16 Beele Engineering BV Aalten 15 Berkin B.V. Berkelland 13 Basil BV Oude IJsselstreek 9 Staalkat International BV Aalten 7 Imko BV Doetinchem 5 Genap B.V. Montferland 5 Humboldt B.V. Oost Gelre 4 25

26 Tabel 18 Top 10 octrooiaanvragende bedrijven en instellingen Vallei bedrijfsnaam gemeente aantal octrooien Plant Research International Wageningen 37 Wageningen Universiteit Wageningen 27 Stenman Holland B.V. Veenendaal 26 Keygene N.V. Wageningen 24 ABB b.v. Ede 22 Nucletron B.V. Veenendaal 18 Stichting Top Institute Food And Nutrition Wageningen 16 Agrotechnology And Food Innovations B.V. Wageningen 16 Isodose Control B.V. Veenendaal 12 Hendriks Stalen Bekistingtechniek B.V. Veenendaal 8 26

27 BIJLAGE II Kaart octrooiaanvragende bedrijven EMTcluster figuur 10 Octrooiaanvragende bedrijven cluster EMT 27

28

29 BIJLAGE III Afbakening clusters SBI'93 en SBI 2008 EMT (SBI 2008) 06 Winning van aardolie en aardgas 0910 Dienstverlening voor de winning van aardolie en aardgas Verduurzamen van hout 19 Vervaardiging van cokesovenproducten en aardolieverwerking 2011 Vervaardiging van industriële gassen Verrijking van uranium 2014 Vervaardiging van overige organische basischemicaliën Vervaardiging van radioactieve elementen voor medisch gebruik 2446 Smelten en raffineren van uranium 2521 Vervaardiging van ketels en radiatoren voor centrale verwarming 2529 Vervaardiging van metalen tanks en reservoirs 253 Vervaardiging van stoomketels (geen ketels voor centrale verwarming) 261 Vervaardiging van elektronische componenten en printplaten Vervaardiging van alarminstallaties 2651 Vervaardiging van meet-, regel-, navigatie- en controleapparatuur Vervaardiging van optische meetinstrumenten 271 Vervaardiging van elektromotoren, elektrische generatoren en transformatoren en van schakel- en verdeelinrichtingen 272 Vervaardiging van batterijen en accumulatoren Vervaardiging van kabels van optische vezels 2732 Vervaardiging van overige elektrische en elektronische kabel 2733 Vervaardiging van schakelaars, stekkers, stopcontacten e.d. 274 Vervaardiging van elektrische lampen en verlichtingsapparaten 279 Vervaardiging van overige elektrische apparatuur 281 Vervaardiging van motoren, turbines, pompen, compressoren, appendages en drijfwerkelementen 2821 Vervaardiging van industriële ovens en branders 2825 Vervaardiging van machines en apparaten voor industriële koeltechniek en klimaatregeling 2892 Vervaardiging van machines voor de bouw en winning van delfstoffen 2931 Vervaardiging van elektrische en elektronische onderdelen en toebehoren voor auto's Reparatie en onderhoud van stoomketels niet bedoeld voor centrale verwarming Reparatie en onderhoud van overige tanks, reservoirs en bergingsmiddelen van metaal Reparatie en onderhoud van machines en apparaten voor industriële klimaatregeling en koeltechniek Reparatie en onderhoud van ovens en branders Reparatie en onderhoud van motoren en turbines, niet voor vliegtuigen, motorvoertuigen en bromfietsen, geen windturbines Reparatie en onderhoud van pompen en compressoren Reparatie en onderhoud van tandwielen, lagers en overige drijfwerkelementen Reparatie en onderhoud van machines voor de delfstoffenwinning en de bouw Reparatie en onderhoud van elektronische componenten en printplaten 29

30 Reparatie en onderhoud van elektrische smoorspoelen, gelijkrichters en overige inductoren 3314 Reparatie en onderhoud van elektromotoren, elektrische generatoren en transformatoren 3321 Installatie van stoomketels niet bedoeld voor centrale verwarming Installatie van machines en apparaten voor industriële klimaatregeling en koeltechniek Installatie van ovens en branders Installatie van motoren en turbines, niet voor vliegtuigen, motorvoertuigen en bromfietsen, geen windturbines Installatie van pompen en compressoren Installatie van tandwielen, lagers en overige drijfwerkelementen Installatie van machines voor de delfstoffenwinning en de bouw Installatie van elektrische smoorspoelen, gelijkrichters en overige inductoren 3324 Installatie van elektrische apparatuur 351 Productie van elektriciteit; transmissie en distributie van elektriciteit en aardgas 36 Winning en distributie van water 37 Afvalwaterinzameling en -behandeling 38 Inzameling van afval 39 Sanering en overig afvalbeheer 4612 Handelsbemiddeling in brandstoffen, ertsen, metalen en chemische producten 4652 Groothandel in elektronische en telecommunicatieapparatuur en bijbehorende onderdelen 4671 Groothandel in brandstoffen en overige minerale olieproducten Biotechnologisch speur- en ontwikkelingswerk op het gebied van agrarische producten en processen Biotechnologisch speur- en ontwikkelingswerk voor overige toepassingen Speur- en ontwikkelingswerk op het gebied van landbouw en visserij (niet biotechnologisch) Technisch speur- en ontwikkelingswerk Overig natuurwetenschappelijk speur- en ontwikkelingswerk (niet biotechnologisch) Halfgeleiders en technologie (SBI 2008) 254 Vervaardiging van wapens en munitie 26 Vervaardiging van computers en van elektronische en optische apparatuur 27 Vervaardiging van elektrische apparatuur 28 Vervaardiging van machines en apparaten 2931 Vervaardiging van elektrische en elektronische onderdelen en toebehoren voor auto's 304 Vervaardiging van militaire gevechtsvoertuigen Tandtechnische bedrijven Vervaardiging van brillen, brillenglazen en contactlenzen Vervaardiging van medische instrumenten en orthopedische en prothese-artikelen Reparatie en onderhoud van wapens Reparatie en onderhoud van machines en apparaten voor industriële klimaatregeling en koeltechniek 30

31 Reparatie en onderhoud van hijs-, hef- en transportwerktuigen Reparatie en onderhoud van ovens en branders Reparatie en onderhoud van motoren en turbines, niet voor vliegtuigen, motorvoertuigen en bromfietsen, geen windturbines Reparatie en onderhoud van pompen en compressoren Reparatie en onderhoud van tandwielen, lagers en overige drijfwerkelementen Reparatie en onderhoud van overige machines voor algemeen gebruik en machine-onderdelen Reparatie en onderhoud van pneumatisch en elektrisch gereedschap en gereedschapswerktuigen Reparatie en onderhoud van machines voor een specifieke bedrijfstak 3313 Reparatie van elektronische en optische apparatuur 3314 Reparatie van elektrische apparatuur Reparatie en onderhoud van militaire gevechtsvoertuigen Reparatie van medische instrumenten en hulpmiddelen Installatie van machines en apparaten voor industriële klimaatregeling en koeltechniek Installatie van hijs-, hef- en transportwerktuigen Installatie van ovens en branders Installatie van motoren en turbines, niet voor vliegtuigen, motorvoertuigen en bromfietsen, geen windturbines Installatie van pompen en compressoren Installatie van tandwielen, lagers en overige drijfwerkelementen Installatie van overige machines voor algemeen gebruik en machineonderdelen Installatie van pneumatisch en elektrisch gereedschap en gereedschapswerktuigen Installatie van machines voor een specifieke bedrijfstak 3323 Installatie van elektronische en optische apparatuur 3324 Installatie van elektrische apparatuur 3329 Installatie van overige toebehoren Hardware consultancy Technisch ontwerp en advies voor elektro-, installatietechniek en telematica 9512 Reparatie van communicatieapparatuur Toerisme (SBI 2008) 4932 Vervoer per taxi Ongeregeld personenvervoer over de weg Geregeld besloten personenvervoer over de weg 5030 Binnenvaart (passagiersvaart en veerdiensten) 55 Logiesverstrekking 56 Eet- en drinkgelegenheden Exploitatie van filmstudio's 5914 Bioscopen Productie van geluidsopnamen Exploitatie van geluidstudio's (geen radio) Verhuur van personenauto's en lichte bedrijfsauto's (geen operational lease) 7721 Verhuur van sport- en recreatieartikelen 7734 Verhuur en lease van schepen 31

32 799 Informatieverstrekking op het gebied van toerisme en reserveringsbureaus Zeil- en surfscholen 8552 Cultureel onderwijs 9001 Podiumkunst en -vermaak 9002 Dienstverlening voor uitvoerende kunst Scheppende kunst en documentaire schrijvers 9004 Theaters en schouwburgen en evenementenhallen 9102 Musea 9103 Monumentenzorg 9104 Dieren- en plantentuinen, kinderboerderijen, natuurbehoud Exploitatie van amusements- en speelautomaten 9313 Fitnesscentra Hengelsport Verzorgen van vistochten Organiseren van sportevenementen Overkoepelende organen en samenwerkings- en adviesorganen op het gebied van sport Pret- en themaparken Kermisattracties 9329 Overige recreatie 9604 Sauna's, solaria, baden e.d. Health (SBI 2008) 1086 Vervaardiging van gehomogeniseerde voedingspreparaten en dieetvoeding 2053 Vervaardiging van etherische oliën 211 Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen Vervaardiging van farmaceutische producten, geen grondstoffen 2651 Vervaardiging van meet-, regel-, navigatie- en controleapparatuur 266 Vervaardiging van bestralingsapparatuur en van elektromedische en elektrotherapeutische apparatuur 267 Vervaardiging van optische instrumenten en apparatuur Vervaardiging van optische en fotografische instrumenten en apparatuur (geen meetinstrumenten) Vervaardiging van optische vezels Vervaardiging van invalidenwagens 325 Vervaardiging van medische instrumenten en hulpmiddelen Reparatie en onderhoud van bestralingsapparatuur en van elektromedische en elektrotherapeutische apparatuur Reparatie en onderhoud van optische apparatuur Reparatie en onderhoud van meet-, regel- en controle-apparaten Reparatie van medische instrumenten en hulpmiddelen Installatie van bestralingsapparatuur en van elektromedische en elektrotherapeutische apparatuur Installatie van optische apparatuur Installatie van meet-, regel- en controle-apparaten 3329 Installatie van overige toebehoren Groothandel in optische artikelen 4646 Groothandel in farmaceutische producten Winkels in medische en orthopedische artikelen 32

33 Technisch ontwerp en advies voor werktuig-, machine- en apparatenbouw Biotechnologisch speur- en ontwikkelingswerk op het gebied van medische producten en farmaceutische processen Biotechnologisch speur- en ontwikkelingswerk voor overige toepassingen Speur- en ontwikkelingswerk op het gebied van gezondheid en voeding (niet biotechnologisch) Overig natuurwetenschappelijk speur- en ontwikkelingswerk (niet biotechnologisch) 7220 Speur- en ontwikkelingswerk op het gebied van de maatschappij- en geesteswetenschappen 7500 Veterinaire dienstverlening Algemene ziekenhuizen Categorale ziekenhuizen Geestelijke gezondheids- en verslavingszorg met overnachting 862 Medische en tandheelkundige praktijken 869 Paramedische praktijken en overige gezondheidszorg zonder overnachting 871 Verpleeghuizen Huizen voor verstandelijk gehandicapten en psychiatrische cliënten Huizen voor niet-verstandelijk gehandicapten Verzorgingshuizen Jeugdzorg met verblijfsaccommodatie Maatschappelijk opvang met overnachting Mode en vormgeving (SBI 2008) 133 Textielveredeling 1391 Vervaardiging van gebreide en gehaakte stoffen 1392 Vervaardiging van geconfectioneerde artikelen van textiel (geen kleding) 1396 Vervaardiging van technisch en industrieel textiel 1399 Vervaardiging van overige textielproducten n.e.g Vervaardiging van overige bovenkleding 1414 Vervaardiging van onderkleding 1419 Vervaardiging van baby- en sportkleding en kledingaccessoires 1420 Vervaardiging van artikelen van bont Bereiden en verven van bont 1512 Vervaardiging van koffers, tassen e.d. en van zadel- en tuigmakerswerk 152 Vervaardiging van schoenen Drukkerijen van boeken e.d Prepress- en premedia-activiteiten Overige activiteiten verwant aan de drukkerij Reproductie van geluidsopnamen Reproductie van video-opnamen 237 Natuursteenbewerking 3212 Bewerken van edelstenen en vervaardiging van sieraden e.d. (geen imitatie) 322 Vervaardiging van muziekinstrumenten 324 Vervaardiging van speelgoed en spellen 4616 Handelsbemiddeling in textiel, kleding, schoeisel en lederwaren Groothandel in kledingstoffen en fournituren 4642 Groothandel in kleding, schoenen en mode-artikelen Groothandel in beeld- en geluidsdragers 33

34 4648 Groothandel in juweliersartikelen en uurwerken Groothandel in boeken, tijdschriften en overig drukwerk 4751 Winkels in kledingstoffen, huishoudtextiel en fournituren 4761 Winkels in boeken Winkels in kranten en tijdschriften 4763 Winkels in audio- en video-opnamen 4771 Winkels in kleding en mode-artikelen; textielsupermarkten 4772 Winkels in schoenen en lederwaren 4777 Winkels in juweliersartikelen en uurwerken Winkels in schilderijen, lijsten, prenten, kunstvoorwerpen en religieuze artikelen Winkels in tweedehands kleding 4782 Markthandel in textiel, kleding en schoenen Uitgeverijen van boeken 5819 Overige uitgeverijen (niet van software) 5821 Uitgeverijen van computerspellen 5829 Overige uitgeverijen van software 5911 Productie van films (geen televisiefilms) Exploitatie van televisiestudio's Facilitaire activiteiten voor film- en videoproductie Facilitaire activiteiten voor televisieproductie 5913 Distributie van films Productie van radioprogramma's Exploitatie van radiostudio's Maken van geluidsopnamen en uitgeverijen van muziekopnamen (geen radio, geen exploitatie van geluidsopnamestudio's) 602 Televisieomroepen Ontwikkelen en produceren van maatwerksoftware Software consultancy Implementeren van software 6321 Persagentschappen 7111 Architecten Technische ontwerp- en adviesbureaus voor burgerlijke en utiliteitsbouw Technisch ontwerp en advies voor stedenbouw-, verkeers-, tuin- en landschapskunde, ruimtelijke ordening en planologie Reclame-ontwerp- en -adviesbureaus 741 Industrieel ontwerp en vormgeving Fotografie 823 Organiseren van congressen en beurzen Veilingen van huisraad, kunst, antiek, machines e.d. roerende goederen 8552 Cultureel onderwijs 9001 Podiumkunst en vermaak 9003 Schrijven in overige scheppende kunst Theaters en schouwburgen Kunstuitleencentra Overige culturele uitleencentra en openbare archieven 9102 Musea, kunstgalerieën en expositieruimten Food (SBI 93) Vervaardiging van snacks en kant-en-klaarmaaltijden Vervaardiging van vleeswaren (geen snacks) en overige vleesverwerking 1520 Visverwerking 34

35 1531 Vervaardiging van aardappelproducten 1532 Vervaardiging van fruit- en groentesap 1533 Groente- en fruitverwerking (geen vervaardiging van sap) 1541 Vervaardiging van ruwe plantaardige en dierlijke oliën en vetten 1542 Raffinage van plantaardige en dierlijke oliën en vetten 1543 Vervaardiging van margarine 1551 Vervaardiging van zuivelproducten (geen consumptie-ijs) 1552 Bereiding van consumptie-ijs 1561 Vervaardiging van meel (geen zetmeel) 1562 Vervaardiging van zetmeel 1571 Vervaardiging van veevoeder 1572 Vervaardiging van voer voor huisdieren 1581 Broodfabrieken, brood- en banketbakkerijen met verkoop in winkel 1582 Banketfabrieken en vervaardiging van beschuit en biscuit 1583 Vervaardiging van suiker Verwerking van cacaobonen Vervaardiging van chocolade en suikerwerk 1585 Vervaardiging van deegwaren 1586 Koffiebranderijen en theepakkerijen 1587 Vervaardiging van azijn, specerijen en kruiderijen 1588 Vervaardiging van gehomogeniseerde preparaten en dieetvoeding 1589 Vervaardiging van overige voedingsmiddelen n.e.g Distilleerderijen en likeurstokerijen 1592 Vervaardiging van ethylalcohol door gisting 1593 Vervaardiging van wijn 1596 Bierbrouwerijen 1597 Mouterijen 1598 Vervaardiging van mineraalwater en frisdranken Verduurzamen van hout 2420 Vervaardiging van landbouwchemicaliën 2441 Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen 2442 Vervaardiging van farmaceutische producten (geen grondstoffen) 2451 Vervaardiging van zeep-, was-, reinigings- en onderhoudsmiddelen 2452 Vervaardiging van parfums en cosmetica 2953 Vervaardiging van machines en apparaten voor de productie van voedings- en genotmiddelen Speur- en ontwikkelingswerk op het gebied van landbouw en visserij Medisch en farmacologisch speur- en ontwikkelingswerk Overig natuurwetenschappelijk speur- en onderzoekswerk Keuring en controle van agrarische producten en voedingsmiddelen Keuring en controles van machines, apparaten en materialen Overige keuring en controle 35

36

37 BIJLAGE IV Gebruikte afkortingen en begrippen tabel 19 Gebruikte afkortingen en begrippen afkorting verklaring DPMA ECLA EOB Fraunhofer/OST/INPInomenclatuur Handelsregister IPC LISA SBI USPTO WIPO Deutsches Patent- und Markenamt. Duits octrooibureau dat zich bezighoudt met de verlening van octrooien en merken. European CLAssification system. Classificatiesysteem dat door het EOB wordt gebruikt om octrooiaanvragen te classificeren. Europees Octrooi Bureau. Een bureau dat de octrooiverlening afhandelt voor de landen, aangesloten bij het Europees Octrooi Verdrag (EOV). Classificatie van technologiedomeinen, opgesteld door een samenwerking van het Fraunhofer Instituut (Duitsland), het Observatoire des Sciences et Technologies en Institut national de la propriété industrielle (Frankrijk). Door de overheid gehouden register waarin de gegevens van rechtspersonen en ondernemingen vermeld staan. In Nederland ligt de uitvoering van het Handelsregister in handen van de Kamer van Koophandel. International Patent Classification. Taalonafhankelijk classificatiesysteem dat internationaal wordt gebruikt om octrooiaanvragen naar technologiegebied te classificeren. Databestand met gegevens over alle vestigingen in Nederland waar betaald werk wordt verricht. Standaard BedrijfsIndeling. Wordt gebruikt om bedrijfseenheden in te delen naar hun economische hoofdactiviteit. United States Patents and Trademark Office. Organisatie voor de registratie van intellectueel eigendom in de Verenigde Staten. World Intellectual Property Organisation. Onderdeel van de Verenigde Naties, gevestigd in Genève, dat zich bezighoudt met intellectueel eigendom. 37