Inleiding Braakliggend terrein? Fundamenten Gelijkvloers Verdieping/dak. Klaar!? Puberteit Puberhersenen Wat hebben pubers nodig? Is het een probleem?

Transcriptie

1

2 Inleiding Braakliggend terrein? Fundamenten Gelijkvloers Verdieping/dak Puberteit Puberhersenen Wat hebben pubers nodig? Is het een probleem? Klaar!?

3 Beïnvloedingsproces Ouders kind Invloed van ruimere omgeving Veranderlijk Èn ouder èn kind doorlopen een eigen ontwikkeling tot 12 jaar: grote eensgezindheid over basisbeleid: structuur, affectie, sociale steun tieners: variatie wordt veel groter Moeilijker dan vroeger?

4 Andere gezinnen: kleiner, veel één-oudergezinnen, andere samenlevingsvormen, hoog aantal echtscheidingen Veel mogelijkheden maar ook veel verwachtingen De wereld is mijn dorp: internet, gsm, Vrijetijdsbesteding is enorm veranderd: minder beweging, tv-aanbod, gamen, Toegankelijkheid van alcohol, drugs,

5 Ouders zijn de eerste opvoedingsverantwoordelijken Opvoeden is een engagement: dit vraagt tijd, betrokkenheid. Ouders moeten keuzes maken: hoeveel werken, kinderopvang, vrije tijd Verschil tussen schuld hebben aan iets en verantwoordelijk zijn voor iets

6 Ouders hoeven niet perfect te zijn Hulp via opvoedingsondersteuning Zorg delen : zeker bij kinderen die anders zijn Maatschappelijke keuzes Belang van onderwijs

7

8 Autoriteit, niet toegeven (1960) Ouders geven meer toe aan kinderen (1980) Kinderen verwender dan ooit? (2005) (37 % : Verwennende/permissieve opvoedingsstijl: verantwoordelijkheid niet opnemen, toegeeflijkheid, inconsequent handelen) Ouders worden terug strenger? (2009)

9

10 Aanleg Jongens/meisjes Temperament Veerkracht Moeilijk leerbaar Angstig Agressief Ontwikkelingsstoornis

11 Leefsituatie Gezin Ouders hebben een grote invloed Kwaliteit ouder/kind relatie zeer belangrijk Buurt School Samenleving 1 op 7 Belgen leeft onder de armoedegrens! Kinderen/jongeren hebben zéér weinig inspraak

12 Gebeurtenissen die ontwikkeling doorkruisen Beperken van traumatische gebeurtenissen: verlieservaring, (v)echtscheiding, verhuis, verandering van school. Voorkomen van mishandeling en misbruik

13

14 Opvoeden heeft alles te maken met graag zien, liefhebben, zorgen voor. Een vroege vertrouwensband (hechting): noodzakelijk om evenwichtig te ontwikkelen en later zèlf relaties aan te kunnen gaan. Een stabiele relatie met volwassenen = basis van ontwikkeling

15 Vertrouwen: volwassene is stut en steun, beschermt tegen ontgoochelingen. ( Met scha en schande ontwikkel je niet goed). Stabiliteit: niet te veel veranderingen. Teveel kinderen groeien op in bijzondere omstandigheden!

16 Niet te onderschatten creatieve kracht! Noodzaak: geen enkel kind koos ervoor om geboren te worden! Investeren in positieve opvoedingsvaardigheden: grenzen stellen, consequent reageren, controle/opvolging It takes two to tango! Af en toe eens door de vingers kijken

17

18 Leren met frustraties omgaan, een neen verdragen, controle accepteren, gecorrigeerd worden, leren luisteren! Zo dit niet gebeurt: Gedragsproblemen: agressie, ettertjes Sociale problemen Depressie

19 Regels zijn noodzakelijk : ze zorgen voor een veilige ruimte Een kind dat geen regels opgelegd krijgt moet teveel energie stoppen in het creëren van de eigen veiligheid Een puber die geen regels krijgt gaat zelf op zoek naar de grenzen, vaak via extreem gedrag

20 Omgaan met stress, toenemende eisen Maandag wasdag, dinsdag strijkdag regelmaat brengt structuur aan, maakt zaken voorspelbaar Structuur in tijd Structuur in ruimte Er gebeurt teveel, en teveel door elkaar. Doe niet altijd twee zaken tegelijk Vereenvoudig de opdrachten

21

22

23 Puberteit: periode van de lichamelijke veranderingen Eén : de groeispurt Twee : kritiek op eigen lijf Drie : de blik naar buiten Vier : de val van ma en pa (vrienden zijn belangrijker!) Vijf : verliefd tot en met

24 Adolescentie : mentale voorbereiding op de volwassenheid Eigen keuzes leren maken Zich minder laten leiden door wat er op dit moment gebeurt Het leren aangaan van een relatie met verantwoordelijkheid

25 12/13-jarigen : hersenen vergelijkbaar met die van 8/9jarigen 16/17-jarigen : ontwikkeling erg dicht bij die van volwassene Tussenzone : periode van grote constructiewerken instabiliteit Niet klaar voor complexe opdrachten Meer voelen dan denken

26 Belangrijkste mechanisme : zien en handelen Fouten bij het inschatten van risico s, temperen van impulsvititeit, interpreteren van sociale situaties Ontwikkeling naar zien, denken en handelen : neuraal proces Maar : emoties bepalen heel sterk het openstaan voor gesprek, aandacht voor de anderen en of wat gezegd/gedaan wordt invloed heeft op je verdere handelen

27 Zaken als aandacht, concentratie, impulsiviteit en geheugen : nièt alleen door opvoeding bepaald Jongeren zijn door hun onrijpe hersenen zeer kwetsbaar. Dit vertaalt zich in de kinderpsychiatrie : vatbaar voor depressies, zelfmoordgedachten, eetproblemen of delinquent gedrag

28

29 Vroege adolescentie Volwassene is nog een belangrijke steun; stilaan losmaken Midden adolescentie: Leeftijdsgenoten = norm; afzetten tegen volwassenen Late adolescentie/jongvolwassene Eigen keuzes worden belangrijker dan die van de groep; volwassene: opnieuw een partner

30 Grenzen Autonomie Van luisteren omdat het moet naar luisteren uit keuze (Peter Adriaenssens) Goede relatie tussen opvoeder en kind waarin elk zijn rechten en plichten heeft Geen laisser-faire, maar ook geen slaafse gehoorzaamheid

31 Regels: geven veiligheid, vergemakkelijken het leven Tot 16 jaar: grenzen zijn absoluut noodzakelijk Grenzen overschrijden = normaal gedrag Grens aangeven is nodig, sancties beperken Binnen de grenzen: ieder op zijn manier laten (re)ageren

32 Hun eigen stijl: meer discussies, ups en downs Betrek pubers bij belangrijke beslissingen, leer onderhandelen Conflicten horen erbij Maak onderscheid tussen problemen (bv verschil lastig versus agressief gedrag) Streng maar rechtvaardig Blijf de persoon achter het gedrag zien!

33 Lastig of storend? Passend bij de leeftijd? Negatieve gevolgen voor zichzelf of anderen Duur Jong begin = risico Te vage grenzen : meer extreem gedrag

34 Niet luisteren Een hekel aan school Overmatig gamen, chatten, Experimenteren: alcohol, drugs, seksuele relaties

35 Help sneller en betere alternatieven bedenken om problemen op te lossen. Leren de juiste interpretatie geven aan wat gebeurt. Probleemgedrag is vaak dekmantel van angst en onzekerheid. Filosofeer: leer wijs nadenken over gedrag Opvoedingsstijl bekijken en bijstellen

36

37 Het werk en de investeringen in de eerste achttien jaar zal de kwaliteit bepalen van wat nadien komt.

38 Op een dag nam de mier afscheid van de eekhoorn. Ik ga voor geruime tijd op reis, zei hij, 'maar ik weet niet voor hoe lang. Ik neem dus maar zó afscheid dat het ook voor heel lang kan zijn. ' Zij schudden elkaar vijf keer de hand en omhelsden elkaar ook zoals bij het afscheid voor lange tijd hoor. 'Laat je nog iets van je horen?' vroeg de eekhoorn. De mier had zich al omgedraaid en riep, terwijl hij langs het bospad liep: 'Ja!' Even later was hij uit het gezicht verdwenen en bleef de eekhoorn alleen achter. Wat zou het voor reis zijn? dacht hij. Maar hij wist hoe weinig je kan zeggen van reizen die nog moesten beginnen. Uit: Misschien wisten zij alles. Toon Tellegen; uitg. Quirido