Beleidsregels individuele voorzieningen maatschappelijke ondersteuning gemeente Eindhoven (2011)

Transcriptie

1 Beleidsregels individuele voorzieningen maatschappelijke ondersteuning gemeente Eindhoven (2011) Inleiding De beleidsregels ontlenen hun status aan artikel 4:81, lid 1 Algemene wet bestuursrecht: Een bestuursorgaan kan beleidsregels vaststellen met betrekking tot een hem toekomende of onder zijn verantwoordelijkheid uitgeoefende, dan wel door hem gedelegeerde bevoegdheid. Net als in de verordening is in deze beleidsregels uitgegaan van de indeling van het compensatiebeginsel. In artikel 4 van de Wmo wordt de gemeente opgedragen ten behoeve van de compensatie voorzieningen te treffen. Het compensatiebeginsel heeft 4 peilers: 1 een huishouden te voeren (hieronder vallen hulp bij het huishouden en de woonvoorzieningen); 2 zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel (vervoersvoorzieningen); 3 zich te verplaatsen in en om de woning (rolstoelvoorzieningen); 4 medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan. Bij het compenseren wordt rekening gehouden met de persoonskenmerken van belanghebbende, alsmede met de capaciteit van belanghebbende om (uit een oogpunt van kosten) zelf in maatregelen te voorzien. Dit betekent om de participatiegedachte van de Wmo uit te voeren, we nog meer dan voorheen stil moeten staan bij de hulpvraag van belanghebbende en moeten kijken hoe we in gezamenlijkheid een oplossing kunnen vinden voor de hulpvraag. Hierbij spelen de algemene voorzieningen in de stad en vanuit andere regelingen ook een rol. NB: Voor de leesbaarheid van de tekst wordt alleen hij of zijn geschreven, maar wordt ook zij en haar bedoeld. 1

2 Inhoudsopgave Inleiding 1 Begrippen 2. De toegangsbepaling 2.1 De hulpvraag 2.2 De toegangsbepaling Samenhangende afstemming Verstrekking zonder medische indicatie 2.3 Voorliggende versus individuele voorzieningen Algemene voorzieningen Andere wettelijke regeling of privaatrechtelijke overeenkomst 2.4 Voorwaarden voor het toekennen van individuele voorzieningen Aantoonbare beperkingen Langdurig noodzakelijk Goedkoopst-compenserend In overwegende mate op het individu gericht Een algemeen gebruikelijke voorziening Belanghebbende niet woonachtig is binnen de gemeente Eindhoven De ondervonden problemen vloeien voort uit de aard der gebruikte materialen De kosten zijn gemaakt voorafgaand aan het moment van beschikken Voortijdige herverstrekking 3. Verstrekkingsvormen en typen van individuele voorzieningen 3.1 Verschillende wijzen om individuele voorzieningen te verkrijgen: de keuzevrijheid 3.1 Voorzieningen in natura 3.2 De gemaximeerde financiële vergoeding 3.3 Het gemaximeerde financiele vergoeding perssonsgebonden budget (PGB) Check of belanghebbende om kan gaan met het PGB Omvang van het PGB Uitbetaling van het PGB De controle van het PGB Verstrekking van het PGB 3.4 Typen van individuele voorzieningen De alternatieve voorziening 4. Individuele voorzieningen voor het voeren van een huishouden 4.1 Hulp bij het huishouden Gebruikelijke zorg in Eindhoven: Zorg voor elkaar Onderdelen van gebruikelijke zorg De omvang van de hulp bij het huishouden Relatie met voorliggende voorziening Mantelzorg Revalideren Toekenning hulp bij het huishouden 4.2 Woonvoorzieningen Zaken die een rol spelen bij de mogelijke oplossingen 2

3 4.2.2 Soorten woonvoorzieningen Hulpmiddelen in het kader van wonen Trapliften Overige hulpmiddelen in het kader van wonen Opplusregeling Woningsanering in verband met CARA Onderhoud, keuring en reparatie Verhuis en inrichtingskosten Kosten ivm tijdelijke huisvesting Huurderving Woningaanpassingen Voorzieningen in gemeenschappelijke ruimte Uitbreiding van ruimten of verwerven extra grond De uitraasruimte Voorwaarden voor uitbetaling PGB voor woningaanpassingen Kosten van woningaanpassing 5 Individuele voorzieningen voor het zich lokaal verplaatsen per vervoersmiddel 5.1 Doel van het vervoer: in beginsel alleen sociaal vervoer in de eigen woon- of leefomgeving Het leven van alledag in de directe woon- of leefomgeving Voorliggende voorzieningen Vervoer voor AWBZ-instellingsbewoners 5.2 Soorten individuele voorzieningen voor het zich verplaatsen per vervoermiddel Vervoersmiddelen Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV) Vervoerskostenvergoedingen 6 Individuele voorzieningen voor het verplaatsen in en rond de woning 6.1 Rolstoel 6.2 Onderhoud, gebruik en reparatie 6.3 Aanspraak op rolstoelen door AWBZ-bewoners 7 Individuele voorzieningen voor het ontmoeten van medemensen en het aangaan van sociale verbanden 7.1 Bovenregionaal vervoer 7.2 Sportvoorziening 8 De toekenning 8.1 Motivatie van de oplossing 8.2 Bijdragen in de kosten Eigen bijdrage in Eindhoven Termijn van betaling Wanneer eigen bijdrage Hoogte van eigen bijdrage Aanleveren gegevens aan CAK 3

4 1 Begrippen In de beleidsregels worden de begrippen Wet, Verordening, Besluit, AMvB en belanghebbende op grond van ziekte of gebrek gebruikt. Hieronder wordt verstaan: a. Wet: Wet maatschappelijke ondersteuning; b. Verordening: Verordening individuele voorzieningen maatschappelijke ondersteuning gemeente Eindhoven ( ) c. Besluit: het besluit maatschappelijke ondersteuning individuele voorzieningen gemeente Eindhoven waarin door het college van burgemeester en wethouders nadere regels worden gesteld ten aanzien van de voorwaarden waaronder een voorziening wordt verstrekt en de bijbehorende financiële voorwaarden. d. AMvB (Besluit maatschappelijke ondersteuning 1 ): hierin zijn door de wetgever nadere regels gesteld aan de gemeenten over het heffen van een eigen bijdrage. e. Belanghebbende: een persoon met een beperking en/of chronisch psychisch probleem en/of een psychosociaal probleem, als bedoeld in artikel 1, eerste lid onder g, onderdeel 5 en 6 van de wet. 2 De toegangsbepaling 2.1 De hulpvraag Belanghebbende kan zich met zijn hulpvraag melden bij de gemeente. Dit kan telefonisch, bij het loket, schriftelijk of via internet / . Belanghebbende vraagt aan de gemeente een oplossing voor de beperkingen die hij ondervindt in zijn maatschappelijke participatie en/of zijn zelfredzaamheid. Het is ook mogelijk dat niet belanghebbende zelf maar een mantelzorger dan wel direct betrokkene de hulpvraag kenbaar maakt. Voor een goede hulpvraaganalyse is het nodig om in alle redelijkheid individuele situaties zo goed mogelijk in te schatten om een goede beoordeling te kunnen geven. aan de adequaatheid van een toe te kennen voorziening. De mantelzorger (die al dan niet zichzelf als zodanig herkennen) kan hierbij een belangrijke rol spelen. In complexe situaties dient de aanwezige mantelzorger dan wel direct betrokkene actief betrokken te worden bij de hulpvraaganalyse. De input van de mantelzorger dan wel direct betrokkene wordt met belanghebbende afgestemd. 2.2 De toegangsbepaling Om belanghebbende zo goed mogelijk te helpen is het van belang om de situatie van belanghebbende inzichtelijk te krijgen. Denk hierbij aan in welke gezinssamenstelling woont iemand, in welk type huis woont iemand, welke sociale contacten heeft iemand, of er financiële problemen zijn, is iemand voldoende mobiel, is er sprake van belangrijke gebeurtenissen die van invloed zijn op iemands deelname aan het maatschappelijk verkeer. Het is belangrijk om eerst het algemene beeld van belanghebbende te krijgen. Dit gebeurt in een gesprek samen met belanghebbende. Door de situatie zorgvuldig met belanghebbende zelf in beeld te brengen wordt voorkomen dat belanghebbende telkens opnieuw zijn verhaal moet doen. Met een korte check kan worden nagegaan of de situatie van belanghebbende is veranderd. Bij de toegangsbepaling gaat het erom na samenspraak met belanghebbende een goede oplossing te vinden voor de beperkingen die iemand heeft om te kunnen participeren in de samenleving. Bij maatwerk wordt uitgegaan van belanghebbende in zijn omgeving en maatwerk is gericht op het bevorderen van de 1 Besluit houdende regels met betrekking tot de uikeringen t.b.v. beleid op het terrein van Openbare Geestelijke Gezondheidszorg, Maatschappelijke opvang, vrouwenopvang, verslavingsbeleid, de stimuleringsuitkeringen, de eigen bijdragen en de financiële tegemoetkomingen op het terrein van de maatschappelijke ondersteuning en wijziging van andere besluiten. 4

5 zelfredzaamheid en de participatie. Eigen verantwoordelijkheid en uitgaan van de eigen mogelijkheden, sociaal netwerk spelen hierbij een grote rol. Maatwerk is belangrijk, maar kent wel zijn grens. Bij de toegangsbepaling wordt gebruik van de ICF classificatie (Verordening art 2.2 lid 5). De ICF is een uniform begrippenkader waarmee het mogelijk is het functioneren van belanghebbende en de eventuele problemen die belanghebbende in het functioneren ervaart te beschrijven inclusief de factoren die op dat functioneren van toepassing zijn. Bij de toegangbepaling wordt ook gekeken naar de voorzieningen die op het gebied van wonen en zorg uit de AWBZ worden geregeld. Als de oplossing van de hulpvraag (ook) bestaat uit de inzet van AWBZvoorzieningen leidt de gemeente deze aanvraag door naar het indicatieorgaan van de AWBZ Samenhangende afstemming In de integrale uitvraag van de hulpvraag zorgt de gemeente ervoor dat de geboden oplossingen in (individuele) voorzieningen samenhangend is en afgestemd op de situatie van belanghebbende. Tijdens de integrale uitvraag wordt (indien van toepassing) aandacht besteed aan: 1. de algemene gezondheidstoestand van belanghebbende; 2. de beperkingen die belanghebbende in zijn functioneren ondervindt; als gevolg van ziekte of gebrek; 3. de woning en de woonomgeving van belanghebbende; 4. het psychisch en sociaal functioneren van belanghebbende; 5. de sociale omstandigheden van belanghebbende; 6. de behoefte van belanghebbende; 7. het sociale netwerk van belanghebbende (zowel binnen als buiten de gezinssituatie). Bij de besluitvorming en de motivering van het besluit wordt door de gemeente bij deze bevindingen aangesloten Verstrekking zonder medische indicatie In bepaalde situaties, ex artikel 2.2 lid 2 van de Verordening, zal er zonder medische indicatie tot een verstrekking worden overgegaan. Dit omdat op grond van bepaalde kenmerken van de doelgroep waartoe belanghebbende behoort het niet waarschijnlijk is dat de voorziening wordt afgewezen. Verder onderzoek zou onnodig belastend zijn en levert doorgaans geen ander beeld op. Hierbij speelt bijvoorbeeld de leeftijd van belanghebbende een rol. Zo is het aannemelijk dat een persoon van 75 jaar of ouder bewegingsbeperkingen ondervindt en zodoende in aanmerking komt voor het Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV). De gemeente Eindhoven heeft een aantal situaties benoemd waarbij deze medische indicatie achterwege blijft. Dit zijn: 1. Collectief vraagafhankelijk vervoer (CVV) voor personen van 75 jaar of ouder; 2. Hulp bij het huishouden voor alleenstaande personen van 75 jaar en ouder dan wel gehuwde personen waarbij beide partners 75 jaar en ouder zijn. Afhankelijk van de grootte van de woning en de te verrichten activiteiten gaat het hier om 2 of 3 uur per week; 3. transportrolstoelen voor personen van 75 jaar en ouder; 4. woonvoorzieningen die behoren tot de zogenoemde Opplusvoorzieningen voor personen van 55 jaar en ouder; 5. toiletstoel en badplank (ongeacht de leeftijd). 2.3 Voorliggende versus individuele voorzieningen In artikel 4 van de wet wordt de gemeente opgedragen ten behoeve van de compensatie voorzieningen te treffen. De wet stelt dus niet dat het steeds om individuele voorzieningen moet gaan. Ook voorliggende 5

6 voorzieningen kunnen een oplossing zijn voor de hulpvraag van belanghebbende. Voorliggende voorzieningen bestaan uit: 1. Algemene voorzieningen. 2. Voorzieningen uit andere wettelijke regeling(en) of privaatrechtelijke overeenkomst Algemene voorzieningen Om te voorzien in het snel en regelarm treffen van veel voorkomende (eenvoudige) voorzieningen is in de verordening het begrip algemene voorzieningen opgenomen. Kenmerkend voor algemene voorzieningen is dat de gemeente deze voorzieningen organiseert, inkoopt (subsidieert) en ter beschikking stelt, los van of vooruitlopend op individuele aanvragen. Het zal in de regel gaan om steunpunten, depots, pools, waar de voorzieningen op voorraad worden gehouden, al dan niet op wijkniveau. Voorbeelden hiervan zijn het sportvoorzieningendepot en het depot van hulpmiddelen in het hospice. Ook algemene voorzieningen zoals welzijnswerk, buurthuiswerk etc. kunnen voorliggende algemene voorzieningen zijn. Algemene voorzieningen zijn voorzieningen die een probleem snel en effectief op kunnen lossen en zullen in de regel met een minimum aan procedures kunnen worden aangeboden. Het specifieke van deze voorzieningen is gelegen in het algemene aanbod en de voordelen van deze algemene voorzieningen zijn een snelle en simpele oplossing van de problemen, zonder bureaucratie en zonder eigen bijdragen. In plaats van de soms complexe advisering wordt in dit kader van het veel lichtere begrip toegangsbeoordeling gebruik gemaakt Andere wettelijke regeling of privaatrechtelijke overeenkomst Naast algemene voorzieningen bestaan de voorliggende voorzieningen ook uit voorzieningen op basis van andere wetgeving of privaatrechtelijke overeenkomsten. Ingeval er beroep op een andere regeling of overeenkomst kan worden gedaan, geldt deze als voorliggende voorziening. Verstrekking van een Wmo-voorziening is dus niet mogelijk wanneer de aangevraagde voorziening onder een andere (voorliggende) regeling wordt verstrekt. Het kan gaan om ( niet limitatief): b AWBZ: ADL-hulpmiddelen voor lopen, zitten en slapen, communicatie, voeding, persoonlijke verzorging, inrichtingselementen voor woningen. b Werknemersverzekeringen (bv WIA, WW, Wajong): voorzieningen voor bijvoorbeeld vervoer naar het werk, vrijwilligerswerk of onderwijs, aanpassingen op het werk of op school. b WWB, bijzondere bijstand: inkomensondersteunende voorzieningen zoals vergoedingen voor stookkosten, bewassingskosten, kledingkosten, dieetkosten. Ook wordt géén voorziening toegekend indien er aanspraak bestaat via een privaatrechtelijke overeenkomsten of verbintenis. Wel bestaat in uitzonderlijke situaties de mogelijkheid om een voorziening onder cessie verstrekken, bijvoorbeeld als er sprake is van een langdurige gerechtelijke procedure bij aansprakelijkheid. Als een persoon gehandicapt raakt als gevolg van een bedrijfsongeval kan de werkgever aansprakelijk zijn voor de gevolgen van de opgelopen handicap, zoals een dure aanpassing van de woning. De mogelijkheid van het voorwaardelijk toekennen van een voorziening moet echter wel opwegen tegen de kosten van terugvordering. Gaat het om relatief goedkope voorzieningen dan wordt de voorziening voorwaardelijk toegekend. 6

7 2.4 Voorwaarden voor het toekennen van individuele voorzieningen Bij de behandeling van de aanvraag van individuele voorzieningen spelen enkele algemene voorwaarden, zoals vastgelegd in de verordening in artikel 2.4. Hieronder worden deze voorwaarden en aanverwante zaken nader toegelicht Aantoonbare beperkingen Het treffen van Wmo individuele voorzieningen hebben tot doel om de persoon met beperkingen, een chronisch psychisch probleem en /of een psychosociaal probleem een zodanige uitgangspositie te verschaffen dat zij in aanvaardbare mate zelfredzaam zijn en in staat tot maatschappelijke participatie. De beperkingen, het chronische psychische probleem en/of het psychosociaal probleem worden aantoonbaar gemaakt naar objectief medische noodzaak Langdurig noodzakelijk De eis dat een voorziening langdurig noodzakelijk moet zijn heeft te maken met de afgrenzing met het hulpmiddelendepot van de Thuiszorgorganisaties dat op basis van de AWBZ beschikbaar wordt gesteld. Uit het hulpmiddelendepot kan gedurende drie maanden, éénmaal te verlengen met nog eens drie maanden, een hulpmiddel worden verleend. Na die periode bestaat de mogelijkheid het hulpmiddel tegen betaling te huren. Dat wil echter niet zeggen dat de grens van langdurig noodzakelijk op 6 maanden ligt. De grens wordt eerder bepaald door de vraag: gaat het probleem over of is het blijvend. Als iemand een probleem heeft dat 8 of 10 maanden zal duren maar daarna over zal zijn, mag er van worden uitgegaan dat geen sprake is van langdurige noodzaak. Dat geldt overigens niet bij belanghebbende die terminaal is. Als de levensverwachting 4 maanden is, is duidelijk dat het geen tijdelijk probleem is, maar een probleem tot de dood erop volgt. Er moet dan uitgegaan worden van langdurige noodzaak. Een uitzondering op de regel dat de aangevraagde voorziening langdurig noodzakelijk moet zijn, wordt gevormd door situaties waarin voor een afzienbare periode hulp bij het huishouden nodig is, bijvoorbeeld bij ontslag en herstel na ziekenhuisopname of bij een ontregeld huishouden Goedkoopst-adequaat compenserend Het criterium goedkoopst-adequaat compenserend betekent dat een te verstrekken voorziening allereerst adequaat compenserend dient te zijn, dit betekent dat een voorziening volgens objectieve maatstaven nog toereikend moet zijn. Zijn er twee of meer voorzieningen adequaat, compenserend dan kiest de gemeente voor de goedkoopste voorziening. Wat betreft het kwaliteitsniveau waarvan uitgegaan kan worden, dient bij een verantwoord niveau te worden aangesloten. Eigenschappen die kostenverhogend werken zonder dat deze de voorziening meer adequaat compenserend maken, zullen in principe niet voor vergoeding in aanmerking komen. Het is wel mogelijk een voorziening te verstrekken die duurder is dan de goedkoopst adequate compenserende voorziening, mits belanghebbende bereid is het prijsverschil zelf te bekostigen. Belanghebbende zal in dat geval eerder kiezen voor een persoonsgebonden budget of de meerkosten zelf te betalen bij een natura-verstrekking In overwegende mate op het individu gericht Een individuele Wmo voorziening die op grond van de verordening wordt toegekend moet in overwegende mate op het individu gericht zijn. Dit betekent dat er altijd één individuele belanghebbende moet zijn die de voorziening aanvraagt. De individuele Wmo voorziening moet specifiek op de persoon van belanghebbende gericht zijn. Dit betekent overigens niet dat bij het in kaart brengen van de hulpvraag van belanghebbende louter wordt gekeken naar het individu. Er dient ook aandacht te worden besteed aan het sociale netwerk van belanghebbende (zowel binnen als buiten de gezinssituatie), zie hiervoor ook paragraaf Samenhangende afstemming. 7

8 2.4.5 Een algemeen gebruikelijke voorziening Het begrip algemeen gebruikelijk stamt nog uit de tijd van de Algemene Arbeidsongeschiktheidswet (AAW). Volgens de vaste jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep is een zaak algemeen gebruikelijk indien de volgende criteria van toepassing zijn: 1. de voorziening is niet speciaal voor belanghebbenden bedoeld; 2. de voorziening is in de reguliere handel verkrijgbaar; 3. de voorziening is in prijs vergelijkbaar met soortgelijke producten; 4. Het aan te schaffen object kan voor een niet-belanghebbende in een financieel vergelijkbare positie tot het normale aanschaffingspatroon worden gerekend. Voorbeelden van algemeen gebruikelijk zijn: fiets met trapondersteuning, tweede trapleuning, verhoogde toiletpot, seniorenslot, hulpmiddel voor bedieningsgemak bovenlichten, douchekop met glijstang, eenhandsmengkraan, wandbeugels. In individuele gevallen kan een voorziening die op zichzelf als algemeen gebruikelijk kan worden beschouwd, vanwege omstandigheden aan de kant van de belanghebbende toch niet als algemeen gebruikelijk worden beschouwd. Er moet dan een uitzondering worden gemaakt, waarbij het gaat om: 1. een plotseling optredende handicap, waardoor algemeen gebruikelijke voorzieningen eerder dan normaal moeten worden vervangen; 2. de belanghebbende heeft een inkomen, dat door aantoonbare kosten van de handicap onder de voor hem/haar geldende bijstandsnorm dreigt te komen De belanghebbende niet woonachtig is binnen de gemeente Eindhoven De Wvg sprak over: in de gemeente woonachtige gehandicapten (art. 2, lid 1). De Wmo kent deze aanduiding niet meer. Toch is het evident dat het compensatiebeginsel van de gemeente alleen maar geldt ten aanzien van in de gemeente woonachtige belanghebbenden. In de verordening is dit geborgd. Er zal in het beginstadium van de aanvraag beoordeeld moeten worden of de belanghebbende in de Gemeente Eindhoven ingeschreven staat in de gemeentelijke basisadministratie (GBA) De ondervonden problemen vloeien voort uit de aard der gebruikte materialen Het zal hierbij vooral om woonvoorzieningen gaan, waarbij te denken valt aan spaanplaat dat formaldehydegas bevat, halfsteens muren op het westen die veel waterdoorslag geven en dus veel vochtigheid binnen, enz. Iedereen, ongeacht een eventuele handicap, zal met dit soort materialen dezelfde problemen kunnen ondervinden. Het probleem wordt dus niet veroorzaakt door de combinatie handicap en de woning, maar door de gebruikte materialen, reden om een voorziening te weigeren. Een uitzondering wordt gemaakt bij aandoeningen die verband houden met CARA. De Gemeente Eindhoven kan in dit geval de woning beperkt saneren. De beleidsregels rondom woningsanering zijn beschreven in paragraaf De kosten zijn gemaakt voorafgaand aan het moment van beschikken Het is belanghebbende niet toegestaan een gemeente voor een voldongen feit te stellen waarbij de gemeente niet meer de mogelijkheid heeft een (indicatie)onderzoek in te stellen of de voorziening volgens het vastgestelde beleid te verstrekken. Met andere woorden: wie een voorziening aanschaft en daarna aanvraagt, loopt de kans op een afwijzing. Uit de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep blijkt dat deze regel niet zonder meer mag worden toegepast. De Centrale Raad gaat er van uit dat de regel bedoeld is om controle achteraf mogelijk te maken. Bij een woningaanpassing zou na een verbouwing bijvoorbeeld niet 8

9 meer vastgesteld kunnen worden of er een goedkoper alternatief heeft bestaan. Dat heeft tot consequentie dat indien achteraf toch nog gecontroleerd kan worden wat de goedkoopst-adequate compenserende oplossing was, een afwijzing achterwege moet blijven. Uiteraard kan dan wel de goedkoopst-adequate compenserende voorziening verstrekt worden, ook al is de aangeschafte voorziening aanzienlijk duurder. Dat is dan de consequentie voor belanghebbende die voor de beschikking zelf iets heeft aangeschaft. Uit deze jurisprudentie valt op te maken dat afwijzing op de grond dat reeds kosten zijn gemaakt voordat het college een beslissing heeft genomen slechts houdbaar is wanneer het college niet meer kan achterhalen of een voorziening noodzakelijk, adequaat geschikt en passend is om een aantoonbare beperking op het gebied van het wonen of het zich binnen of buiten de woning verplaatsen op te heffen of te verminderen. Deze jurisprudentie moet dan ook beslist niet worden beschouwd als een 'vrijbrief' voor belanghebbende om vooruitlopend op een beslissing van het college allerhande voorzieningen aan te schaffen Voortijdige herverstrekking Verloren gegane voorziening door toedoen van belanghebbende. Dit is een vergaande regel, die altijd goed voorbereid en onderbouwd dient te worden. Zeker bij personen die afhankelijk zijn van voorzieningen kan dit een zeer ingrijpende, maar noodzakelijke maatregel zijn. Toch komt het met enige regelmaat voor dat door onzorgvuldig gebruik, nalatigheid of zelfs misbruik regelmatig reparaties nodig zijn om bijvoorbeeld een scootmobiel rijdend te houden. Dit kan gebeuren uit onzorgvuldigheid, onder invloed van alcohol of drugs enz. Bij herhaling van dit soort problemen is het goed eerst met betrokkene te overleggen en duidelijk te maken dat dit in strijd is met de bruikleenovereenkomst. Heeft een dergelijk gesprek geen resultaat, dan kan overgegaan worden tot aangetekend waarschuwen dat bij herhaling de voorziening zal kan worden ingenomen. Herhaalt het probleem zich dan weer dan kan tot inname worden overgegaan en hoeft er geen herverstrekking plaats te vinden, in principe gedurende de verdere afschrijvingsperiode. Voorziening vroegtijdig afgeschreven door intensief gebruik. We hanteren gemiddelde afschrijvingsperiode van hulpmiddelen. Voor de een kan deze periode te kort zijn, terwijl een ander nog jaren met zijn hulpmiddel vooruit kan. Indien een hulpmiddel technisch wordt afgekeurd en dit ligt aan vroegtijdige slijtage door intensief gebruik dan wordt er een nieuw hulpmiddel verstrekt, zonder verdere maatregelen naar belanghebbende. In de beschikking wordt dan gewoon weer de gemiddelde afschrijvingsperiode genoemd. 3. Verstrekkingsvormen en typen van individuele voorzieningen 3.1 Verschillende wijzen om individuele voorzieningen te verkrijgen: de keuzevrijheid Bij een aanspraak op een individuele voorziening heeft de belanghebbende de keuzevrijheid tussen een persoonsgebonden budget (PGB) of een naturaverstrekking. Dit is bepaald in artikel 6 van de Wmo. Deze keuzevrijheid is niet absoluut. Als tegen deze keuzevrijheid overwegende bezwaren bestaan kan van deze keuzevrijheid worden afgeweken. Overwegende bezwaren: b Kunnen gelegen zijn in efficiency overwegingen. Zo is bijvoorbeeld het CVV een individuele voorziening die collectief wordt ingevuld. Uit efficiency overwegingen wordt het CVV alleen in natura verstrekt en wordt de keuze voor een PGB niet geboden. Door deze keuzevrijheid zou het primaat van het collectief vervoer in het gedrang kunnen komen. De Tweede Kamer heeft tijdens het algemeen overleg op 29 maart 2006 aangegeven dat voorkomen moet worden dat het collectief vervoer gevaar loopt door artikel 6 Wmo. Het kan niet zo zijn dat een PGB verplichting de ontwikkeling van het collectief vervoer belemmert. b Kunnen gelegen zijn in de persoonlijke situatie van de belanghebbende ( zie 3.4.1) 9

10 Indien er voor een bepaalde hulpvraag een oplossing gezocht kan worden in een voorliggende voorziening dan geldt de keuzevrijheid niet. Een persoonsgebonden budget wordt alleen verstrekt ten aanzien van individuele voorzieningen. Tevens kent de gemeente Eindhoven een gemaximeerde financiële vergoeding bijvoorbeeld voor een sportvoorziening of voor verhuis- en inrichtingskosten. Bij een gemaximeerde financiële vergoeding is er geen keuzevrijheid voor andere verstrekkingsvormen. De gemaximeerde financiële vergoeding is een vast bedrag dat onafhankelijk is van het inkomen. Met ingang van 1 januari 2010 is de wetswijziging Wmo met betrekking tot Hulp bij het Huishouden van kracht. Deze wetswijziging omvat de volgende kernelementen: - zorgaanbieders kunnen het product hulp in natura niet langer via een alfahulp aan cliënten leveren. Cliënten die wel alfahulp willen kunnen kiezen voor een persoonsgeboden budget; - cliënten moeten vooraf goed geïnformeerd worden over de rechten en plichten met betrekking tot het persoonsgebonden budget. De gemeente Eindhoven kent met ingang van 1 januari 2010 twee tarieven wanneer men gebruik wil maken van het PGB voor hulp bij het huishouden. Het ene tarief is gebaseerd op inkoop van hulp bij het huishouden inkoopt in de vorm van een particuliere hulp. Het andere tarief is gebaseerd op inkoop van hulp van een erkende thuiszorginstelling,. Een erkende thuiszorginstelling moet in ieder geval toegelaten worden tot WTZi (Wet toelating zorginstellingen). Dit betekent dat er afspraken zijn gemaakt met de zorgkantoren en dat de thuiszorginstelling geregistreerd is als instelling in het kader van de AWBZ en/of de ZvW (Zorgverzekeringswet). Deze erkenning staat op de sites van de betreffende zorginstelling. Overgangsregeling PGB 2010: Voor de belanghebbende die in 2009 reeds een PGB ontvingen is een afbouwregeling getroffen van 6 maanden. Ongeacht of zij het PGB inzetten voor particuliere hulp of hulp van een erkende zorgaanbieder krijgen zij het hoge tarief. Indien zij in deze periode van 6 maanden een overeenkomst overleggen met erkende zorgaanbieder overleggen, dan behouden zij het hogere PGB tarief. Bij de uitbetaling zie ook paragraaf worden de bedragen lager dan 2.500,- in een keer uitbetaald in 6 maanden hoog tarief en 6 maanden laag tarief. Als de belanghebbende de zorgovereenkomst met een erkende zorgaanbieder overlegd dan krijgen zij een nabetaling van 6 maanden het verschil tussen hoog en laag tarief. De bedragen hoger of gelijk aan 2.500,- worden maandelijks betaald. Hieronder worden de drie verstrekkingsvormen toegelicht. 3.1 Voorziening in natura De toekenning van een voorziening in natura vindt plaats bij een beschikking. In deze beschikking worden de voorwaarden opgenomen waaronder verstrekking plaatsvindt. Dit kan zijn in eigendom of in bruikleen. Artikel 3.2 lid 2 van de verordening voorziet in het van toepassing verklaren van een bruikleenovereenkomst als er een voorziening in natura wordt verstrekt. In deze overeenkomst worden de rechten en verplichtingen van belanghebbende en van het college vastgelegd. Deze overeenkomst maakt onderdeel uit van de beschikking. In de beschikking zal daarom een verwijzing naar de overeenkomst worden opgenomen. 10

11 In de wet is niet de verplichting opgenomen de belanghebbende de keuzevrijheid te bieden binnen de individuele voorzieningen in natura. De Gemeente Eindhoven biedt deze mogelijkheid echter wel. De belanghebbende heeft voor de verkrijging van een hulpmiddel (behalve voor trapliften) en voor hulp bij het huishouden de keuze tussen meerdere leveranciers. 3.2 De gemaximeerde financiële vergoeding De gemaximeerde financiële vergoeding is een geldbedrag dat is bedoeld om een bepaalde individuele voorziening te verwerven. Het is een tegemoetkoming in de kosten van een individuele voorziening waarvan de hoogte is gebonden aan een maximum en waarbij geen afstemming met het gezinsinkomen plaatsvindt. Het is niet persé een kostendekkende vergoeding. Een gemaximeerde financiële vergoeding wordt toegekend voor: b De vergoeding voor verhuis-en inrichtinskosten, gemaximeerde financiële vergoeding voor huurderving, gemaximeerde financiële vergoeding voor tijdelijke huisvesting. b Gemaximeerde financiële tegemoetkoming voor onderhoud, keuring en reparatie. b Vervoerskostenvergoedingen. b De gemaximeerde financiële vergoeding voor bovenregionaal vervoer. b De individuele sportvoorziening. 3.3 Het persoonsgebonden budget (PGB) Om duidelijk te laten zijn wat met het persoonsgebonden budget dient te worden aangeschaft en meer precies: aan welke vereisten de aan te schaffen voorziening dient te voldoen teneinde de voorziening verantwoord te laten zijn, wordt een zo nauwkeurig mogelijk omschreven programma van eisen bij de beschikking gevoegd. Hierdoor wordt voorkomen dat door onduidelijkheid over de eisen die aan de voorziening gesteld moeten worden een verkeerde voorziening wordt aangeschaft. Wordt dan toch een voorziening aangeschaft die niet aan dat programma van eisen voldoet, dan is gehandeld in strijd met de beschikking Check of belanghebbende om kan gaan met het PGB In het Besluit (artikel 2.4.) zijn een aantal afwijzingsgronden opgenomen wanneer belanghebbende geen beroep kan doen op de keuzevrijheid om een PGB te kiezen. In lid b staat dat er een onderzoek plaatsvindt om na te gaan of belanghebbende wel kan omgaan met het PGB. De gemeente heeft een vergewisplicht om te checken of iemand geestelijk in staat is zijn PGB te beheren en er conform het programma van eisen de juiste voorziening mee in te kopen. Aanwijzingen dat iemand hiertoe niet in staat is zijn onder andere: b belanghebbende is bekend bij een instantie voor geestelijke gezondheidszorg (bijvoorbeeld GGzE, MEE, bemoeizorg, Lunetzorg); b belanghebbende is bekend bij een instantie voor verslavingsproblematiek (bijvoorbeeld NEOS, Novadic- Kentron). Het gaat hierbij om aanwijzingen die moeten worden gecheckt. Bij twijfel kan gekeken worden of er een beheerder kan worden gevonden die met de belanghebbende ervoor zorgt dat de juiste voorziening wordt aangeschaft. Als er geen beheerder is dan wordt het PGB afgewezen en wordt de voorziening in natura verstrekt. Tevens kan er een onderzoek plaatsvinden om na te gaan dat er problemen op het financiële vlak zijn waardoor belanghebbende het PGB niet kan aanwenden. Aanwijzingen dat iemand om financiële redenen geen PGB dient te krijgen zijn onder andere: b belanghebbende is (in GWS) bekend als klant bij schulddienstverlening; 11

12 b aan belanghebbende vragen of hij vaak (meerdere weken per maand) dan wel langdurig(meerdere maanden achter elkaar) rood staat bij de bank. Dit wordt wel afgezet tegenover de maandelijkse inkomsten en eventueel spaargeld. Ook hier gaat het om aanwijzingen die moeten worden gecheckt (oa bij de afdeling schulddienstverlening). Bij gerede twijfel kan er geen PGB worden uitgekeerd en wordt er aan belanghebbende een voorziening in natura aangeboden. De gemeente Eindhoven geeft in haar rapportage expliciet aan dat dit/deze onderzoek(en) zorgvuldig is/zijn gebeurd Omvang van het PGB Het persoonsgebonden budget is een geldbedrag dat belanghebbende onder voorwaarden mag besteden aan een compenserende voorziening naar zijn keuze. De omvang van het persoonsgebonden budget is bepaald in het Besluit maatschappelijke ondersteuning Gemeente Eindhoven. Hierbij dienen twee mogelijkheden te worden onderscheiden: Enerzijds is er het persoonsgebonden budget voor diensten, te weten hulp bij het huishouden, anderzijds het persoonsgebonden budget voor hulpmiddelen. Wat betreft de hoogte van het PGB voor hulpmiddelen wordt er per toekenning een berekening gemaakt. De kosten van de voorziening in natura zijn uitgangspunt bij het bepalen van de hoogte van het persoonsgebonden budget. Dat wordt afgeleid van de tarieven van de leveranciers waarmee de Gemeente Eindhoven een overeenkomst heeft. Daarbij worden bedragen geteld voor de verzekering, het onderhoud en de reparaties van de voorziening, voor zover daar sprake van is. De PGB bedragen zijn vastgelegd in het besluit. In de tarieven zal veelal sprake zijn van kortingen, omdat via de overeenkomst met de leverancier een grote hoeveelheid voorzieningen afgenomen wordt. Deze korting wordt doorberekend naar het persoonsgebonden budget. Om het voor belanghebbende wel mogelijk te maken het hulpmiddel aan te schaffen berekenen we een maximum korting van 35% door Uitbetaling van het PGB In de beschikking wordt vermeld wat de omvang van het persoonsgebonden budget is en voor hoeveel jaar het persoonsgebonden budget bedoeld is. Is de beschikking verzonden dan kan het persoonsgebonden budget beschikbaar worden gesteld. Hierbij gelden de volgende regels: b Een PGB voor hulp bij het huishouden wordt in een keer maandelijks betaalbaar gesteld. bij een jaarbedrag tot 2500,-alle overige bedragen worden maandelijks betaalbaar gesteld. b Een PGB voor hulpmiddelen wordt tot 5000,- in één keer beschikbaar gesteld indien een aan te schaffen voorziening in één keer betaald moeten worden. Bij bedragen boven de 5000,- wordt het bedrag uitbetaald aan door belanghebbende gekozen leverancier na overleg van de factuur. b Een PGB voor onderhoudskosten en het lidmaatschap van belangenorganisaties wordt jaarlijks vooraf beschikbaar gesteld, zolang belanghebbende de voorziening nog gebruikt, ook al is de afschrijvingsduur verstreken. Dit kan langer zijn dan de in de beschikking genoemde periode waarvoor het budget bestemd is De controle van het PGB Iedere belanghebbende die een PGB heeft ontvangen, dient de volgende stukken te bewaren: 12

13 b de nota/factuur van de aangeschafte voorziening; b een betalingsbewijs van aanschaf van de voorziening; b of een overzicht van de salarisadministratie met bewijsmiddelen; b een kopie van de zorgovereenkomst die is gesloten met degene die de hulp bij het huishouden levert. Steekproefsgewijs bepaalt het college bij welke belanghebbenden deze stukken worden opgevraagd om te controleren of het persoonsgebonden budget besteed is aan het doel waarvoor het verstrekt is. Is dat het geval, dan hoeft er verder niets te gebeuren. Is het persoonsgebonden budget anders besteed dan bedoeld, dan kan het college overwegen het persoonsgebonden budget geheel of gedeeltelijk terug te vorderen. Daarbij zal leidend zijn of er opzet in het spel is geweest, of dat sprake is geweest van onwetendheid. In die laatste situatie kan overlegd worden dat deze situatie in de toekomst vermeden dient te worden. Bij opzet moet afgewogen worden of terugvordering in verhouding staat tot wat er bewust onjuist is gedaan Verstrekking van het PGB Bij het verstrekken van een individuele voorzieningen in de vorm van een PGB kunnen zich een aantal situaties voordoen die bij een verstrekking in natura niet voorkomen. Hieronder worden de meest voorkomende situaties beschreven en uitgelegd hoe de gemeente Eindhoven hier in beginsel mee omgaat. De voorziening is voordat de gebruikelijke afschrijftermijn afloopt niet meer noodzakelijk of adequaat.compenserend Indien belanghebbende komt te overlijden waardoor de voorziening niet meer wordt gebruikt wordt het resterende budget niet teruggevorderd op de erven. Als de voorziening niet meer volledig adequaat compenserend is in verband met een verslechterde medische situatie die niet was voorzien wordt er, op basis van een nieuwe indicatie, opnieuw een voorziening toegekend en gaat de looptijd van het persoonsgebonden budget opnieuw in. In beide situaties wordt van belanghebbende of zijn erven verwacht dat de voorziening terug gaat naar de gemeente zonder dat hier een vergoeding tegenover staat. Belanghebbende heeft zijn PGB uitgegeven aan verkeerde hulpmiddelen/diensten. Als belanghebbende zijn budget uitgeeft aan zaken die zijn beperking niet of onvoldoende compenseren en om die reden opnieuw aanklopt bij de gemeente, kan hij verwachten dat zijn budget wordt teruggevorderd omdat hij het niet heeft besteed aan het doel waarvoor het is gegeven. De gemeente kan vervolgens aan zijn compensatieplicht voldoen door de verstrekking van een voorziening in natura. Belanghebbende heeft in dit geval immers laten zien dat hij niet in staat is tot het omgaan met een persoonsgebonden budget. Dat laatste geldt als uitsluitingsgrond onder het begrip overwegende bezwaren in artikel 6 Wmo De voorziening moet gedurende de looptijd worden aangepast. Is de voorziening nog niet afgeschreven dan kan er een PGB worden toegekend voor de aanpassing. Het is overigens niet de bedoeling dat bij een gelijktijdige toekenning van de voorziening en de aanpassing er voor verschillende vormen van verstrekking wordt gekozen. Belanghebbende wil zijn huidige voorziening omruilen voor een PGB. Belanghebbende die hulp bij het huishouden ontvangt kan wisselen van verstrekkingsvorm. Dit betekent dat hij zijn natura-toekenning kan omzetten in een PGB en omgekeerd. Heeft belanghebbende een hulpmiddel in natura dan heeft de gemeente hem reeds gecompenseerd door op grond van de Wmo (of ex Wvg) een voorziening toe te kennen. Er is dan geen sprake van een participatieprobleem. Deze voorziening kan dan niet worden omgeruild voor een PGB. Pas als de voorziening is afgeschreven of niet meer adequaat compenserend of aan te passen is, dan kan belanghebbende bij de 13

14 verstrekking van de nieuwe individuele voorziening gebruik maken van de keuzevrijheid en voor een PGB kiezen. Belanghebbende houdt over op zijn budget. Indien belanghebbende overhoudt op zijn budget, wordt dit niet teruggevorderd. Hiermee wil de gemeente het signaal afgeven dat de klant wordt beloond als hij efficiënt met zijn budget om gaat. Wettelijke gezien moet het persoonsgebonden budget vergelijkbaar zijn aan de verstrekking in natura. De hoogte van de tarieven worden vastgesteld op basis van de tegenwaarde van goedkoopst compenserende adequate voorziening. Het zal daarom zelden voorkomen dat belanghebbende overhoudt op zijn budget. Belanghebbende verhuist naar een andere gemeente Bij verhuizing buiten Eindhoven vervalt het recht op de voorziening en daarmee op het PGB. Belanghebbende moet de gemeente het niet bestede deel van het PGB budget terugbetalen danwel de resterende afschrijvingswaarde van het hulpmiddel. Overmacht. Belanghebbende kan door overmacht, buiten zijn schuld, zijn voorziening verspelen, bijvoorbeeld door een ongeval waarbij een onverzekerde derde betrokken is of doordat een leverancier buiten de schuld van belanghebbende zijn verplichtingen niet nakomt, terwijl er al wel (aan)betalingen zijn gedaan. In dat geval zal belanghebbende met succes opnieuw een beroep kunnen doen op het gemeentelijke compensatiebeginsel. 3.4 Typen van individuele voorzieningen Alle individuele voorzieningen kennen verschillende typen. Deze zijn opgebouwd van voorzieningen met een collectief karakter naar gangbare individuele voorzieningen tot alternatieve individuele voorzieningen. In deze volgorde worden de voorzieningen ook aangeboden aan belanghebbende. In het verleden spraken we van primaten voor collectieve voorzieningen. Ook nu zijn de collectief ingevulde individuele voorzieningen voorliggend op overige individuele voorzieningen. Nieuw in de verordening zijn de alternatieve voorzieningen. Het opnemen van de alternatieve voorzieningen biedt een mogelijkheid aan de gemeente en de belanghebbende om in samenspraak te komen tot een andere oplossing als de geijkte oplossingen geen toereikende oplossing bieden (zie paragraaf 3.5.1). Voor alle typen van individuele voorzieningen is wel een indicatie en beschikking nodig. a. Van de individuele voorzieningen die collectief zijn ingevuld is het bekendste voorbeeld het CVV. Collectief ingevulde individuele voorzieningen worden alleen in natura aangeboden. b. Gangbare individuele voorzieningen: dit betreft het volledige pakket aan voorzieningen dat de gemeente inkoopt, zowel het standaard pakket (binnen-pakket voorzieningen) als de buiten-pakket voorzieningen. Deze voorzieningen kennen een natura en PGB variant. c. Alternatieve individuele voorzieningen bij de hulpvraag van de klant. Er is geen gangbare voorziening of een gangbare voorziening kan geboden worden en biedt een oplossing voor de ondervonden beperking, maar het alternatief is voor de belanghebbende een meer toereikende oplossing voor de hulpvraag. Ook bij deze voorzieningen geldt een natura en PGB variant De alternatieve voorziening Het werken met de alternatieve voorzieningen is nieuw. Voorheen was de enige mogelijkheid om de hardheidsclausule aan te spreken, maar dit gaf wel aan dat het een laatste redmiddel was. Door de toevoeging van de alternatieve individuele voorziening willen we aangeven dat het een reële oplossing is voor de hulpvraag van de belanghebbende ook al heeft de gemeente deze voorziening niet in het ingekochte pakket opgenomen. Daarnaast willen we met de toevoeging van de alternatieve voorziening ruimte laten voor de 14

15 ontwikkelingen op het terrein van individuele voorzieningen. De ontwikkelingen op het terrein van hulpmiddelen bijvoorbeeld gaan zo snel dat het niet te overzien is wat op er op enig moment allemaal op de markt komt. Aan deze alternatieve voorzieningen zijn wel een aantal voorwaarden verbonden. 1. Net als bij alle individuele voorzieningen moet er voor de alternatieve voorzieningen een indicatie zijn. Er zullen medische gronden moeten zijn waarom de belanghebbende een individuele voorziening nodig heeft. 2. De voorziening moet (medisch) verantwoord zijn. Dat betekent dat de voorziening de gezondheid van de belanghebbende niet mag schaden maar daarnaast in zijn algemeenheid verantwoord moet zijn zoals veilig, degelijk etc. 3. De kosten van de alternatieve voorziening mogen niet onevenredig hoog zijn. Dat wil zeggen dat de kosten in verhouding moeten staan tot de kosten van de gangbare individuele voorziening waarmee de alternatieve voorziening het best te vergelijken is. Als er geen gangbare individuele voorziening is waarmee de vergelijking kan worden gemaakt dan zullen de kosten van de alternatieve voorziening moeten worden afgezet tot het totale Wmo budget dat beschikbaar is voor individuele voorzieningen en het aantal belanghebbenden dat daarmee gecompenseerd wordt. Nog meer dan bij de overige individuele voorzieningen zal het spanningveld tussen maatwerk voor de belanghebbende en objectiviteit (geen rechtsongelijkheid) een rol spelen bij de inzet van alternatieve voorzieningen. Zeker als het gaat om de kosten die aan de voorziening verbonden zijn, is er nog veel interpretatieruimte. Om de inzet van alternatieve voorzieningen goed neer te zetten in de uitvoering en subjectiviteit te verminderen, wordt het inzetten van de alternatieve voorziening besproken in een casusoverleg. De gemeente Eindhoven wil bekijken of hieruit blijkt dat er meer regels gesteld moeten worden. Dicht regelen is op dit moment niet wenselijk omdat er dan te weinig ruimte aan de casemanager gegeven wordt om, na samenspraak met de belanghebbende, te zoeken naar een oplossing. Kenmerk van de alternatieve voorziening is juist op de lijn is in Voorwaarden voor toekenning alternatieve voorziening. Alle regels zoals gesteld in paragraaf 2.4 zijn ook op de alternatieve voorziening van toepassing. Het kan voorkomen dat de oplossing van de hulpvraag ligt in een voorziening die algemeen gebruikelijk is (zie ook paragraaf 2.4.5). Het is niet de bedoeling van de alternatieve voorziening om aan belanghebbende een algemeen gebruikelijke voorziening te verstrekken. 4 Individuele voorzieningen voor het voeren van een huishouden In Eindhoven kennen we twee soorten voorzieningen onder de rubriek individuele voorzieningen voor het voeren van een huishouden: 1. hulp bij het huishouden 2. woonvoorzieningen 3. alternatieve voorzieningen die het mogelijk maken een huishouden te voeren De eerste twee worden hieronder nader beschreven. Voor de nadere omschrijving van de alternatieve voorzieningen zie paragraaf Hulp bij het huishouden Afwegingskader hulp bij het huishouden 1. Allereerst beoordeelt het college of alle voorliggende en algemeen gebruikelijke voorzieningen meegenomen zijn. b Voor schoonmaak valt hierbij te denken aan bijvoorbeeld het gebruik van de glazenwasser voor het reinigen van de ramen aan de buitenkant. 15

16 b Voor boodschappen valt hierbij te denken aan bijvoorbeeld het gebruik van boodschappenservice, zowel die beschikbaar gesteld door supermarkten, als die zijn opgezet door de gemeente of door vrijwilligersorganisaties. Als het gaat om het bereiden van maaltijden kan bekeken worden of vormen van maaltijdvoorziening of het gebruik maken van kant en klare maaltijden mogelijk en bruikbaar is. b Voor wassen en strijken valt hierbij te denken aan het gebruik van een wasserij 2. Vervolgens beoordeelt het college of er andere eigen mogelijkheden zijn. b Voor schoonmaak valt hierbij te denken aan de situatie waarin men al jaren op eigen kosten iemand voor deze werkzaamheden inhuurt. Als tegelijk met het optreden van de beperking geen inkomenswijziging heeft plaatsgevonden en er geen aantoonbare meerkosten zijn in relatie tot de handicap,is het oordeel in zijn algemeenheid dat er geen compensatie nodig is, omdat het probleem al opgelost is. Dit is uiteraard anders als aangetoond kan worden dat er zodanige wijzigingen zijn dat het niet meer mogelijk is deze hulp zelf te betalen. b Voor boodschappen valt hierbij te denken aan de situatie dat in de omgeving wonende bekenden en/of kinderen gewend zijn of bereid zijn deze boodschappen te doen. b Voor wassen en strijken valt hierbij te denken aan de aanschaf door betrokkene van een wasmachine en/of droger. Bekeken moet worden of er iemand in de omgeving van belanghebbende is die hierin wil helpen of dit wil overnemen. Dit kan ook door vrijwilligers worden gedaan. 3. Daarna beoordeelt het college of er sprake is van gebruikelijke zorg. Zie protocol gebruikelijke zorg gemeente Eindhoven 4. Als al het voorafgaande niet geleid heeft tot een oplossing van het probleem wordt hulp bij het huishouden geïndiceerd. Hulp bij het huishouden geeft ondersteuning aan mensen die niet in staat zijn zelfstandig een huishouden te voeren. Er zijn twee situaties waarin hulp bij het huishouden toegekend kan worden: 1. belanghebbende heeft aantoonbare beperkingen op grond van ziekte of gebrek. 2. de mantelzorger heeft problemen met het uitvoeren van huishoudelijke taken bij belanghebbende. In situaties dat die problemen (deels) opgelost kunnen worden door het toekennen van hulp bij het huishouden is dat een reden voor toekenning. Daarbij dient er van uitgegaan te worden dat de hulp bij het huishouden plaats vindt bij belanghebbende, die de mantelzorg ontvangt, en niet bij de mantelzorger thuis, indien die een ander woonadres heeft als belanghebbende. Onder hulp bij het huishouden kunnen de volgende activiteiten vallen: b signaleringsfunctie, en b schoonmaakwerkzaamheden en/of b boodschappen doen en/of b verzorging planten en dieren en/of b verzorging textiel en/of b zorg voor de voeding (voorbereiden, serveren, afwassen, opruimen) en/of b organisatie van het huishouden (planning van de huishoudelijke zorg: wie doet wat ); b opvang en/of verzorging van huisgenoten; b advies, instructie en voorlichting (o.a. gericht op het stimuleren van de zelfredzaamheid van belanghebbende). De activiteiten signaleringsfunctie en schoonmaakwerkzaamheden worden bij elke belanghebbende ingezet. De indicatie bepaalt welke activiteiten bij belanghebbende ingezet dienen te worden. Het landelijk gangbare onderscheid tussen Hv1 (basis schoonmaakwerkzaamheden) en Hv2 (meer gespecialiseerde Hulp bij het huishouden zoals de organisatie van het huishouden) wordt in Eindhoven niet gehanteerd. Dit omdat de grens tussen de dienstverlening Hv1 en Hv2 in de praktijk niet zo makkelijk te trekken is. Van het ene op 16

17 het andere moment kan een belanghebbende ineens andersoortige hulp nodig hebben zoals hulp bij de organisatie van zijn huishouden. Echter hij is dan doorgaans niet het beste geholpen met een andere vorm van dienstverlening uitgevoerd door een andere zorgverlener. Door met één vorm van dienstverlening te werken kan dezelfde zorgverlener bij de belanghebbende blijven. De zorgverlener wordt door de zorgaanbieder getraind / begeleid, zodat deze aan de veranderde zorgvraag van de belanghebbende kan voldoen. Bij de schoonmaak van het huis gaat het om alle activiteiten teneinde het huis (op het niveau sociale woningbouw), exclusief de tuin, maar inclusief balkon en berging, schoon en leefbaar te houden. Niveau sociale woningbouw betekent dat dit niveau als uitgangspunt wordt genomen. Daarbij kunnen persoonskenmerken en behoeften het noodzakelijk maken af te wijken van dit niveau. Onder hulp bij het huishouden vallen zowel de uitstelbare als de niet uitstelbare taken. Niet uitstelbare taken zijn maaltijd verzorgen, de kinderen verzorgen, afwassen en opruimen. Wel uitstelbare taken zijn boodschappen doen, wasverzorging, zwaar huishoudelijk werk: stofzuigen, sanitair, keuken, bedden verschonen. Zie ook bijlage 1: handreiking normering hulp bij het huishouden. Wel of geen hulp bij het huishouden. Om na te gaan of de belanghebbende ook hulp bij het huishouden krijgt zijn drie zaken van belang: 1. medisch geïndiceerd; 2. geen voorliggende voorziening; 3. geen of gedeeltelijke aanspraak op gebruikelijke zorg. Om na te gaan of de belanghebbende hulp bij het huishouden nodig heeft wordt er (medisch) geïndiceerd. Daarbij dient bijzondere aandacht te bestaan voor de zogenaamde medisch moeilijk te objectiveren aandoeningen (mmoa s), waarbij gewaakt moet worden voor het verlenen van antirevaliderende hulp Gebruikelijke zorg in Eindhoven: Zorg voor elkaar Artikel 4.3 van de verordening bepaalt dat: de belanghebbende niet in aanmerking voor hulp bij het huishouden als tot de leefeenheid waar deze persoon deel van uitmaakt één of meer huisgenoten behoren die wel in staat zijn het huishoudelijk werk te verrichten. Dit is van toepassing zolang er geen onevenredig beroep wordt gedaan op de draaglast en de draagkracht van de belanghebbende en/of zijn huisgenoten. Dit wordt gebruikelijke zorg genoemd. De term is overgenomen uit de beleidsregels zoals het CIZ die hanteerde ten aanzien van de functie Huishoudelijke Verzorging in de AWBZ tot het moment van invoering van de Wmo. Eindhoven heeft het protocol gebruikelijke zorg vanuit de AWBZ in de basis overgenomen maar deze op punten aangepast met als doel invulling te geven aan de participatiegedachte uit de Wmo en geen onevenredig beroep te doen op de draaglast en de draagkracht van de belanghebbende en/of zijn huisgenoten. Gebruikelijke zorg wil zeggen dat als de hulpvrager huisgenoten heeft die het huishoudelijk werk over kunnen nemen, zij verondersteld worden dit door een herverdeling van taken te doen. Hierdoor bestaat er geen noodzaak meer om hulp bij het huishouden te indiceren. Dit principe is gebaseerd op de achterliggende gedachte dat een leefeenheid in gezamenlijkheid verantwoordelijk is voor het huishoudelijke werk. Dat betekent dat indien degene die gewend is het huishoudelijk werk te doen hiertoe niet meer in staat is, andere leden van de leefeenheid verondersteld worden dit over te nemen. Gebruikelijke zorg is alleen aan de orde als er een leefeenheid is die een gezamenlijk huishouden voert. Uitwonende kinderen vallen hier dus buiten. Onder personen die lid zijn van de leefeenheid worden niet verstaan personen die een 17

18 (pension)kamer huren. Het moet dan gaan om personen die in generlei familiebetrekking staan tot elkaar en er moet daadwerkelijk een huurovereenkomst liggen. In die situaties worden overigens de werkzaamheden ten aanzien van de huurder door de verhuurder als zijnde beroepsmatig niet geïndiceerd! Gebruikelijke zorg heeft een verplichtend karakter en betreft alle huisgenoten ouder dan 18 jaar. Zie bijlage 2 voor het protocol gebruikelijke zorg gemeente Eindhoven De omvang van de hulp bij het huishouden Is er geen sprake van gebruikelijke zorg, dan dient de omvang van de hulp bij het huishouden te worden vastgesteld. Hiervoor moet bepaald worden welke activiteiten belanghebbende zelf niet kan uitvoeren en welke normtijden hiervoor gelden. Er is, in navolging van de AWBZ gekozen voor normtijden, om een uitgangspunt te hebben voor de omvang van de verschillende taken die in het huishoudelijk werk verricht moeten worden. De optelsom van de normtijden leidt tot een indicatie uitgedrukt in uren afgerond naar decimalen, per week. De in de bijlage aangegeven normtijden worden gehanteerd. Deze normtijden zijn afkomstig uit het protocol huishoudelijke verzorging van het CIZ en samengesteld in overleg met de landelijke koepel van thuiszorginstellingen. Normering door de gemeente is nodig om een uitgangspunt te hebben en discussies te voorkomen over de benodigde tijd voor bepaalde activiteiten (zie bijlage 1) Aan de hand van de normtijden zoals genoemd in bijlage 1 kan voor de individuele situatie worden bepaald hoeveel tijd noodzakelijk is. Afhankelijk van de benodigde hulp in uren wordt de klasse toegekend Relatie met voorliggende voorziening De toekenning is in principe, omdat er nog gekeken dient te worden naar voorliggende voorzieningen. Voorliggende voorzieningen, die altijd algemeen gebruikelijk zijn, kunnen gevonden worden in: b kinderopvang (crèche, kinderdagverblijf, overblijfmogelijkheden op school, voor- of naschoolse opvang); b oppascentrales; b maaltijddiensten; b hondenuitlaat-service; b boodschappendiensten. De voorliggende voorziening moet ter plaatse wel beschikbaar zijn en algemeen gebruikelijk voor de persoon als belanghebbende. Of iets wel of niet algemeen gebruikelijk is hangt (onder meer) af van het inkomen. Is het bovenstaande niet het geval, dan is er geen sprake van een voorliggende voorziening. Hiertoe is het nodig rekening te houden met de sociale kaart zoals die ter plekke bestaat. Niet relevant is of men gebruik wil maken van een voorliggende voorziening. Effect van voorliggende voorzieningen op de leefsituatie als wegingsfactor. In het geval dat voorliggende voorzieningen beschikbaar zijn en voor belanghebbende als algemeen gebruikelijk gelden krijgt belanghebbende geen of een gedeeltelijke toekenning voor hulp bij het huishouden. Bij het indicatieonderzoek moet echter wel onderzocht worden of het gebruik van voorliggende voorzieningen geen onevenredig negatief effect heeft op de leefsituatie van belanghebbende. Als voorbeeld: Kinderopvang geldt als voorliggende voorziening voor hulp bij het huishouden. Op basis van het protocol gebruikelijke zorg geldt dat voor gezonde kinderen geldt dat kinderopvang tot 5 dagen per week redelijk is. Echter het is de vraag of het redelijk is om kinderopvang als volledig voorliggende voorzieningen aan te merken voor een chronisch zieke moeder die al zeer beperkt is in haar functioneren en door kinderopvang 18

19 haar kinderen 5 dagen per week moet missen. In het indicatieonderzoek zal dit afgewogen moeten worden. Het perspectief van belanghebbende (verbetering, verslechtering, stabiel) en de tijdsduur van de situatie (langdurige beperking in tegenstelling tot bijvoorbeeld herstel na een operatie) zullen ook in dit onderzoek betrokken moeten worden. Uitkomst kan zijn dat kinderopvang maar gedeeltelijk als voorliggende voorziening wordt aangemerkt. Maatschappelijke participatie als wegingsfactor. Het protocol gebruikelijke zorg, waarop het protocol gebruikelijke zorg in Eindhoven: Zorg voor elkaar is gebaseerd stamt uit de tijd dat de hulp bij het huishouden onderdeel uitmaakte van de AWBZ. De AWBZ is een volksverzekering. Bij de indicatiestelling wordt gekeken of de verzekerde wettelijk aanspraak maakt op zorg uit de AWBZ. De Wmo daarentegen is een participatiewet en bevat de wettelijke opdracht aan gemeenten om voorzieningen te treffen gericht op maatschappelijke ondersteuning. Meedoen is het maatschappelijke doel van de Wmo. Anders dan de AWBZ heeft de Wmo niet het karakter van een verzekering. De burger kan de gemeente aanspreken op haar opdracht om mensen maatschappelijk te laten participeren. Hieruit vloeit voort dat bij de indicatiestelling voor hulp bij het huishouden niet meer de verzekeringsgedachte leidend moet zijn maar het realiseren van maatschappelijke participatie. Bij het indicatieonderzoek zal altijd de afweging gemaakt moeten worden of het al dan niet toekennen van hulp bij het huishouden nadelige effecten heeft op de maatschappelijke participatie van belanghebbende. Als voorbeeld de volgende situatie: Belanghebbende, alleenstaand, heeft de chronische vermoeidheidsziekte ME. Hulp bij het huishouden is toegekend voor de periode van 1 jaar. In dit jaar treedt er een verbetering op in de situatie van belanghebbende waardoor zij voor een aantal uren per week vrijwilligerswerk gaat doen om zo weer onder de mensen te komen en voor haar gevoel een nuttige maatschappelijke bijdrage te leveren. Na 1 jaar wordt belanghebbende geherindiceerd. Vanuit de oude AWBZ verzekeringsgedachte zou de uitkomst van de herindicatie de volgende zijn: belanghebbende kan zich een aantal uren per week extern inzetten voor vrijwilligerswerk, dit betekent dat zij voldoende energie heeft om activiteiten te verrichten, hulp bij het huishouden wordt niet meer geïndiceerd. Belanghebbende moet zelf weer al haar huishoudelijke taken verrichten hetgeen haar zo vermoeid dat zij geen energie meer overheeft om haar vrijwilligerswerk te doen. Noodgedwongen moet zij stoppen met het vrijwilligerswerk. Vanuit de participatiegedachte van de Wmo is de uitkomst anders. Het vrijwilligerswerk zorgt ervoor dat belanghebbende maatschappelijk participeert. Dit wordt meegewogen in het indicatieonderzoek en leidt ertoe dat de hulp bij het huishouden niet wordt stopgezet maar wordt gecontinueerd voor een bepaalde periode. Na die periode wordt opnieuw gekeken of er verdere verbeteringen in de situatie van belanghebbende zijn opgetreden waardoor zij haar vrijwilligerswerk en haar huishoudelijke taken beide kan uitvoeren Mantelzorg Mantelzorg is zorg voor mensen waarbij een sociale relatie aanwezig is. Dit kan familie zijn maar ook vrienden of kennissen. Deze zorg is zwaarder, langduriger of intensiever dan de normale (gebruikelijke) zorg. Mantelzorg vindt plaats op basis van vrijwilligheid. Dit betekent dat mantelzorg nooit verplicht kan worden. Bij mantelzorg gaat het om zorg waarop belanghebbende wel aanspraak heeft, en waar dus een indicatie voor zou zijn. Er kan hulp bij het huishouden verstrekt worden in situaties dat de mantelzorg problemen heeft bij de uitvoering daarvan. In situaties dat die problemen (deels) opgelost kunnen worden door het toekennen van hulp bij het huishouden is dat een reden voor toekenning. Daarbij dient er van uitgegaan te worden dat de hulp bij het huishouden plaats vindt bij de hulpvrager, die de mantelzorg ontvangt, en niet bij de mantelzorger thuis, indien die een ander woonadres heeft als de hulpvrager. 19

20 Als er mantelzorg aanwezig is dan zal in het indicatieonderzoek ook gekeken moeten worden naar de draaglast-draagkracht van de mantelzorger. Het kan soms heel duidelijk zijn dat de mantelzorger overbelast is. In andere gevallen is dat minder duidelijk en zal dit in het indicatieonderzoek moeten worden uitgediept Revalideren Er wordt geen hulp bij het huishouden verstrekt als de verstrekking daarvan revalidatie zou tegenwerken. Hierbij is overleg hierover met de behandelaar belangrijk Toekenning hulp bij het huishouden Indien hulp bij het huishouden wordt toegekend moet de omvang van het aantal uren worden vastgesteld. Hiervoor moet bepaald worden welke activiteiten de hulpvrager zelf niet kan uitvoeren en welke normtijden hiervoor gelden. Er is, in navolging van de AWBZ gekozen voor normtijden, om een uitgangspunt te hebben voor de omvang van de verschillende taken die in het huishoudelijk werk verricht moeten worden. De optelsom van de normtijden leidt tot het benodigde aantal uren. De in de bijlage 1 aangegeven normtijden worden gehanteerd, om te bepalen hoeveel uren er noodzakelijk zijn in de individuele situatie. Deze normtijden zijn afkomstig uit het protocol huishoudelijke verzorging van het CIZ en samengesteld in overleg met de landelijke koepel van thuiszorginstellingen. Normering door de gemeente is nodig om een uitgangspunt te hebben en discussies te voorkomen over de benodigde tijd voor bepaalde activiteiten. In de periode 1 januari 2008 tot 1januari 2009 heeft de gemeente Eindhoven bij de indicatiestelling voor hulp bij het huishouden gewerkt met uren ingedeeld in klasse. Per 1 januari 2009 wordt de omvang van hulp bij het huishouden uitgedrukt in uren, afgerond naar decimalen, per week. De huidige beschikkingen op basis van de klasse indeling worden niet herzien. Hierdoor zullen de komende jaren beide systemen naast elkaar voorkomen. Bij alle nieuwe indicaties en herindicaties wordt de urensystematiek gebruikt. In natura. Indien het gaat om zorg in natura, dan kan de toe te kennen hulp bij het huishouden bij beschikking worden toegekend en tevens doorgegeven worden aan de instelling naar keuze die deze voor belanghebbende gaat verzorgen. Hierbij is relevant dat de instelling de inhoudelijke opbouw van de indicatie kent. Daardoor kan voorkomen worden dat activiteiten worden uitgevoerd waarvoor geen hulp is toegekend. Omdat sprake is van een eigen bijdrage moeten de benodigde gegevens worden doorgegeven aan het CAK, die deze eigen bijdragen voor zorg in natura uitrekent en int. Persoonsgebonden budget. Gaat het om een persoonsgebonden budget dan krijgt belanghebbende een beschikking waarin het aantal uren en het totaal bedrag aan persoonsgebonden budget staat vermeld. Voor uitbetalingsregels zie paragraaf 3.4.3). De gemeente geeft de bedragen door aan het CAK en belanghebbende krijgt van het CAK de aanslag van de eigen bijdrage. 4.2 Woonvoorzieningen Artikel 4.4 van de Verordening bepaalt dat er drie soorten woonvoorzieningen zijn: a. hulpmiddelen in het kader van wonen b. verhuis en inrichtingskosten c. woningaanpassing 20