Titelgegevens / Bibliographic Description

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Titelgegevens / Bibliographic Description"

Transcriptie

1 Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Sporen van de Nadere Reformatie in de acta van de Nederduitsch gereformeerde kerk te Rotterdam / J.W. Wind. Wind, J.W. In Documentatieblad Nadere Reformatie, 22 (1998), no. 2 (Najaar), p Copyright 2006 / J.W. Wind SSNR Claves pietatis. Producent Claves pietatis / ; versie 1.0 Bron / Source Annotatie(s) Website Nummer Onderzoeksarchief / Research Archive Nadere Reformatie Samenvatting van doctoraalscriptie Kampen. Sleutel tot de Nadere Reformatie B De digitale tekst is vrij beschikbaar voor persoonlijk gebruik, voor onderzoek en onderwijs. Respecteer de rechten van de rechthebbenden. Commercieel gebruik is niet toegestaan. The digital text is free for personal use, for research and education. Each user has to respect the rights of the copyright holders. Commercial use is prohibited. Het 'Onderzoeksarchief Nadere Reformatie' bevat digitale documenten over het gereformeerd Piëtisme en de Nadere Reformatie in Nederland tot Het is doorzoekbaar met de 'Bibliografie van het gereformeerd Piëtisme in Nederland (BPN)' op de website 'Sleutel tot de Nadere Reformatie'. The 'Research Archive Nadere Reformatie' contains digital documents about reformed Pietism and the Nadere Reformatie in the Netherlands until These can be retrieved by searching the 'Bibliography of the reformed Pietism in the Netherlands (BPN)' database at the 'Sleutel tot de Nadere Reformatie' website.

2 SPOREN VAN DE NADERE REFORMATIE IN DE ACTA VAN DE NEDERDUITSCH GEREFORMEERDE KERK TE ROTTERDAM 1 J.W. Wind Ter gelegenheid van de lustrumviering van de Stichting Studie van de Nadere Reformatie onderstreepte WJ. op 't Hof in 1993 het belang van lokaal-historisch onderzoek naar de doorwerking van de Nadere Reformatie 2. Belangrijke bronnen om na te gaan of het gedachtengoed van deze vroomheidsbeweging ingang vond in een kerkenraad en haar beleid zijn uiteraard kerkenraadsnotulen. Het lokaal-historisch onderzoek is van belang om een zo goed mogelijk beeld van de Nadere Reformatie te kunnen verkrijgen. Bleven de idealen van de Nadere Reformatie beperkt tot de predikanten of werden zij ook door plaatselijke kerkenraden en gemeenteleden overgenomen? Lokaal-historisch onderzoek In de afgelopen jaren is er al enig lokaal-historisch onderzoek verricht. We kunnen onder andere wijzen op een brede studie van F.A. van Lieburg over de Nadere Reformatie te Utrecht 3. J. van Voorst belichtte de Nadere Reformatie in Dordrecht 4, terwijl G.H. Leurdijk het Piëtisme in de stad Delft aan de orde stelde 5. In al deze publikaties zien we dat er wel degelijk sprake is van een doorwerking van de idealen van de Nadere Reformatie in zowel het kerkelijke als het openbare leven. De vraag is of wij ook sporen van Piëtisme in Rotterdam kunnen aantreffen? Zien wij de idealen van de Nadere Reformatie ook in het kerkenraadsbeleid van de Rotterdamse Gereformeerde Kerk terug? Rotterdam en de Nadere Reformatie In de zeventiende eeuw groeide de stad Rotterdam uit tot een grote haven- en handelsstad van tot in Dat betekende dat de Nederduitsch Gereformeerde Kerk ook behoorlijk uitbreidde tot ongeveer leden. De Gereformeerde Kerk van Rotterdam telde aan het eind van de zeventiende eeuw vier kerken en één kapel: de Grote of St. Laurenskerk, waarin de gereformeerden / sinds 15 november 1572 drie maal per zondag hun erediensten hielden, de Prinsen- 1 J.W. Wind, Een nieuwe Kerck en herte, een locaal-historisch onderzoek naar de doorwerking van de Nadere Reformatie in het kerkenraadsbeleidvan Rotterdam in de jaren , doctoraalscriptie THU-Kampen W.J. op 't Hof, 'Studie der Nadere Reformatie verleden en toekomst', in: Documentatieblad Nadere Reformatie (=DNR), XVIII (1994), F.A. van Lieburg, De Nadere Reformatie in Utrecht ten tijde van Voetius, sporen in de gereformeerde kerkenraadsactarotterdam J. van Voorst, De heylighe leere, verciertmet een heylighen wandel. Een kerkhistorisch onderzoek naar sporen van de Nadere Reformatie in Dordrecht, doctoraal-scriptie THU-Kampen G. H. Leurdijk, 'Het begin van de Nadere Reformatie in Holland', in: DNR, XI (1987), 1-5; G.H. Leurdijk, 'Arent Cornelisz. van Bleiswijk ( )', in: T. Brienen e.a., Figuren en thema's van de Nadere Reformatie, I, Kampen 1987, Zie ook R. Bisschop, 'Nadere Reformatie en politiek, over de doorwerking van de Nadere Reformatie in Delft', in: DNR, XVII (1993), DNR XXII (1998) 116

3 SPOREN VAN DE NADERE REFORMATIE IN DE ACTA VAN ROTTERDAM De Rotterdamse Grote ofst Laurenskerk aan de Rotte kerk, de Zuiderkerk en de Nieuwe of Oosterkerk. In het midden van de zeventiende eeuw werd de Gereformeerde Kerk door negen predikanten gediend. Er waren niet alleen maar gereformeerde kerken te vinden, maar ook hadden Franssprekende protestanten, die vanwege zware vervolgingen in de Zuidelijke Nederlanden de wijk hadden moeten nemen, hun eigen Waalse Kerk. Daarnaast was er een Engelse en Schotse kerk aanwezig. Verder waren er doopsgezinden, rooms-katholieken en remonstranten. Naast de gevestigde kerken waren er tal van religieuze gemeenschappen te vinden zoals Rijnsburgse collegianten en quakers en tal van solistisch optredende personen zoals de chiliastische schoolmeester en proponent Everhard van Someren, die rond 1674 in Rotterdam optrad6. Je zou kunnen zeggen, dat het geestelijke leven een pluriform karakter droeg. Wat betreft de Nadere Reformatie treffen we tal van sporen in het kerkelijke en publieke leven van Rotterdam aan. In de jaren twintig leende de Rotterdamse gemeente de Zeeuwse predikant Willem Teellinck, die in Zeeland aan de bakermat van de Nadere Reformatie stond. Het is niet ondenkbaar dat deze piëtistische predikant uit Middelburg, die toch in zijn tijd als de meest vooraanstaande vertegenwoordiger van de Nadere Reformatie gold, zijn invloed uitoefende op het 6 J.R. Callenbach, 'De Nederduitsche Hervormde Kerk', in: J.R. Callenbach, Rotterdam in de loop der eeuwen, II, Rotterdam DNR XXII (1998) 117

4 J.W. Wind geestelijke leven van Rotterdam. We zien in de loop van de gehele zeventiende en achtiende eeuw predikanten behorende tot de Nadere Reformatie in het Rotterdamse college van predikanten zoals Simon Simonides, Jacobus Borstius, Franciscus Ridderus, Jacobus Fruytier, Wilhelmus Eversdijk, Wilhelmus a Brakel en Abraham Hellenbroek. Al deze predikanten lieten in hun Rotterdamse periode veel geschriften na, waarin zij probeerden het geestelijke en zedelijke leven te verbeteren. In hun preken en geschriften drongen zij aan op een diep doorleefd geloofsleven en levensheiliging op persoonlijk, kerkelijk en maatschappelijk vlak. F.A. van Lieburg toonde aan dat de prediking van deze piëtistische predikanten zeker invloed had. Een zekere Hermannus Hermsen ( ), die zich in Rotterdam gevestigd had, vertelt in zijn bekeringsverhaal De uitnemende kracht van Christus' liefde (1757) dat de bevindelijke prediking van Fruytier, A Brakel en Hellenbroek hem tot bekering bracht en dat hij in gezelschappen van vromen werd opgevangen 7. Door de aandacht van de kant van predikanten van de Nadere Reformatie voor de 'praktijk der godzaligheid' in de prediking, catechese, zondagsheiliging en levenswandel kun je zeggen dat er zeker sporen van de Nadere Reformatie aanwezig zijn. Zo was het Franciscus Ridderus, die bij de inwijding van de Nieuwe of Oosterkerk op 1 januari 1682 een preek hield over 1 Koningen 5:4-5, waarbij hij de hoogwaardigheidsbekleders tot getrouwheid in de kerkgang maande en alle hoorders een nieuw leven in de vreze des Heeren voorhield: Trage kerckgangers moeten sich schamen voor de oude joden/ die vlijtigh tot den Tempel quamen/ Gij moet leersame en vruchtbare kerckgangers zijn/ ick speculere noch op dese onse nieuwe kercke/ o die naem selve moet u bewegen tot den mensch die ick in t begin over u lieden dede/ het soecken van een nieuw herte 8. Ridderus kwam ook in zijn Rotterdamse periode met een geschrift bestaande uit morgen-, middag- en avondoefeningen om daarmee het geestelijke leven te stimuleren en de omgang met God te verdiepen 9. De acta van de Gereformeerde Kerk vermelden dat er gezelschappen waren. De gereformeerde kerkenraad nam een afwijzende houding tegenover de gezelschappen aan, omdat zij in haar ogen schismatisch en dus gevaarlijk waren: 'Is vernomen dat eenige particuliere huysen prediken en geresolveert dat men ernstig daer op sal letten en tegengaen' 10. Je kunt zeggen dat er al gedurende de zeventiende eeuw een piëtistische voedingsbodem aanwezig was. In de jaren zeventig hadden zich twee predikanten in Rotterdam gevestigd, die zich in kerkelijk Holland en Zeeland niet onbetuigd hadden gelaten als het gaat om een 7 F.A. van Lieburg, Eswijlerianen in Holland, Kerk en kerkvolk in strijd over de zielseenzamemeditatiën van Jan Willemsz. Eswijler (circa ), Kampen 1989, 34-35; vgl. F.A. van Lieburg, Levens van vromen. Gereformeerd piëtisme in de achtiende eeuw, Kampen Franciscus Ridderus, Rotterdamse nieuwe kerck ingeweyt op den 1 jan 1682 met een predikatie over 1 Con. 5 vss 4,5., Rotterdam Franciscus Ridderus, Dagelijckse huys-catechisatie bestaende in: morgenoeffeningen, over de articulen des christelijken geloofs, in middagoefening over de plichten van een christelijk leven, Rotterdam Gegevens te vinden in de acta van de Nederlandse Hervormde Gemeente te Rotterdam (=AKR), Gemeentearchief te Rotterdam, inventarisnummers 4-7, periode AKR, DNR XXII (1998) 118

5 SPOREN VAN DE NADERE REFORMATIE IN DE ACTA VAN ROTTERDAM krachtdadige reformatie in het kerkelijk leven, namelijk ds. Adriaan de Herder en ds. Jacobus Koelman 11. Zij hadden ieder afzonderlijk een conventikel, dat nogal wat belangstelling met name ook van leden uit de Gereformeerde Kerk trok. Hoewel deze gezelschappen door de Rotterdamse kerkenraad afgewezen werden, bleef er toch een onderstroom van kerkleden aanwezig, die naar verbetering van het zedelijke en geestelijke leven zochten. In de acta van 27 september 1672 valt te lezen dat drie broeders uit de gemeente de kerkenraad het voorstel doen om te komen tot reformatie: Reformatie dry broeders, met name Jan Stoffels, Jan Maersman, Adrian Voorstadt versoecke uyt name, gelijck sy seggen van veel lidtmaten (!) deser gemeynte, dat eenmael het verzoek der reformatie met ernst moge ter hand genomen werden, wort goedgevonden haer aen te seggen, dat de kerckenraedt daer in te continueren en dat tot dien eynde sy voor haerself met hare vermaning gebeden de goede werck willen helpen; ende andere uyt welckens naem sy nu versoecken de predicanten ende ouderlingen van hare wetenschap van misbruycken ende gemeynte te willen dienen 12. Hieruit valt af te lezen, dat de kerkenraad al bezig was om het zedelijke en geestelijk leven te verbeteren. Je kunt zeggen dat 1670 een omslagpunt in het kerkenraadsbeleid was, waarbij men zich toch meer en meer ging toeleggen op de 'praxis pietatis' in de gemeente. In de acta van de Nederduitsch Gereformeerde Kerk van Rotterdam valt het één en ander daarover te lezen. Zedelijk leven We zien vooral na 1672 een puriteinse trek in het kerkenraadsbeleid. Men ging zich steeds meer richten op het verbeteren van het zedelijk gedrag van kerkleden, waarbij onderwerpen van het Puritanisme zoals het dansen, de haardracht en de kleding aan de orde kwamen. Zo besloot de Rotterdamse kerkenraad op te treden tegen gemeenteleden, die danspartijen hadden bezocht. De danspartijen waren volgens de broeders van de kerkenraad 'tot grote ergenisse der gemeynte'. De acta van 21 maart 1674 vermelden het volgende: Op het voorgestelde dat verscheyden danserijen Bal en Baletten werden gehouden in dese stadt tot grote ergenisse der gemeynte en ontsteking van Gods brandende toorn over land en kercke in den bedroefde tyden is geresolveert te vernemen by wiens de selve gehouden syn en na bevinding van saken die litmaten ernstig daerover door de predicant van quartier met een ouderling bestraft sullen worden en sig sy schuit bekennen en betering beloven voorts na kerckenraet ordre tegen deselve te procederen 13. De kerkenraad ging over tot tuchtmaatregelen, die de synode van Zuid-Holland had voorgesteld. Op 28 maart 1674 moest juffrouw Van Driel bekennen, dat ze 'in haer huys een bael gehouden en haer dochter gedanst had waerover sy en haer dochter bestraft syn beloofden int toekomst niet meer te sullen laten geschieden'. Ook een zekere juffrouw Scrivier en juffrouw Poppe werden vermaand om hun kinderen in het vervolg niet meer te laten dansen of danspartijen te laten organiseren. Op W.P.C. Knuttel, 'Adriaan de Herder', in: Rotterdamschjaarboekje, zesde reeks, II (1918), AKR, AKR, DNRXXII (1998) 119

6 J.W. Wind april 1674 besloot de kerkenraad om de synodale maatregelen af te lezen en kerkleden die hadden gedanst, door de wijkpredikant en ouderling te laten vermanen en van het Heilig Avondmaal te weren: Is goetgevonden tegen 't naeste avontmael een actie af te lesen tegen 't dansen en die te executeren sonder aensien van personen om dese acte ex synodi... in te-stellen sijn gecommitteert D. preses Plancius en fr. van Belle 14. Naast het dansen werden ook de kleding en de haardracht door de kerkenraad aan de orde gesteld. Op 7 september besloot de kerkenraad op te treden tegen onzedelijkheid op dit gebied: Alsoo bevonden wort dat vreemde kostumen van kleederen en ergere ontblooting van vrouwen-dogters ledematen der gemeynte alhier seer is doorgebroken heeft de vergadering noodig geoordeelt de sodanige niet alleen open in predicatien maer oock bij alle gelegenheyt int particulier daerover te bestraffen en van het onbehoorlijk diesaengaende te overtuygen met een aenwijsende het ongenoegen des kerckenraets over sulcken ontstichtelijcke dracht; en wanneer geen gemeende betering daerin bespeurt wert, sal dan met verdere resolutie daer tegen voorsien 15. We zien hier duidelijk invloed van de Nadere Reformatie in het Rotterdamse kerkenraadsbeleid terugkomen. Het is niet ondenkbaar, dat we hier de invloed van Jacobus Borstius zien. Borstius was een typisch puriteinse prediker, die sterke nadruk legde op het zedelijke vlak van de vroomheid. In zijn vorige standplaats Dordrecht had hij een preek gehouden waarin hij ageerde tegen de lange haardracht door mannen 16. In verschillende preken behandelt Borstius onderwerpen zoals de ingetogenheid en de zedelijkheid 17. Zondagsheiliging Een ander onderwerp, dat de beweging van de Nadere Reformatie voorstond, was het streven naar zondagsheiliging. Ook de kerkenraad van Rotterdam schonk er aandacht aan. Gedurende een lange periode werd door de kerkenraad opgetreden tegen 'sabbatschennis'. Vaak werden er verzoeken aan de overheid gedaan om de zondagsontheiliging tegen te gaan en publiekelijk de zondag te eerbiedigen. Een keur uit 1657 vermeldt het volgende: Alsoo de heeren schout/ burgemeestern/ ende schepenen der stadt Rotterdam/ dagelijcks bevinden dat den sondagh/ ofte dagh des Heren bij eenige luyden op verscheyden manieren met opentlijcke wercken/ werdt ontheyligt/tot ontstichtinge van veele eenvoudige menschen. soo ist, dat de Heeren voornoemt daer in naer behooren willende voorsien/ gekeurt/ ende geordonneert hebben/ keuren ordonneren/ ende statueren met desen. dat niemandt van wat staet (...) hem vervorderen sal op sondaghen te arbeyden/ kuypen dragen/ tonnen buyten huys te wateren (...) met wagens te rijden (...)/ en alles daer mede sulcks gedaen wert executabel sal sijn op een poene van ses guldens van 14 AKR, AKR, J. Borstius, De predicatie van 't langhayr, Dordrecht J. Borstius, Vijftien predicatien over verscheidene texten van de H. schriftuere, behelzende de voornaemste pligten van een christelijk leven: met een verhandeling van het lijden en sterven van onze zaligmakende Jezus Christus, in eenige korte bedenkingen over al die Passie-texten, Amsterdam DNR XXII (1998) 120

7 SPOREN VAN DE NADERE REFORMATIE IN DE ACTA VAN ROTTERDAM twintigh stuyvers. 18. De kerkenraad nam zelf ook maatregelen. Sommige gemeenteleden werden onder censuur geplaatst. Een zekere Clara Contstant werd in 1675 van het Avondmaal afgehouden, omdat ze op de dag des Heeren wijn verkocht had. Hetzelfde gebeurt met Weyntje Hendrix 'die getapt heeft op de rustdagh buyten de Binnenweeghse poort'. De kerkenraad trad nogal streng op tegen juffrouw Hendrix en anderen. Het verzoek om weer toegelaten te worden werd voorlopig niet gehonoreerd vanwege toch wel een 'ergelick leven': Weyntje, NN en Weyntje buyten de binnenweeghse poort waer in actis van den 17 en 24 april en may dese jaers versoecken werd. ten avontmael te gaen doch haer sonde van ergelick en seer aenstotelicke tappen op den dagh des Heeren en van oneenigh en twistingh huyshouden onlangs sijnde geweest met slaan blijven onder censure 19. Uit de acta blijkt dat regelmatig verzoeken naar de overheid van de kant van de kerkenraad uitgingen om op te treden tegen zondagsontheiliging. Vooral wanneer het marktkramen die op zondag werden opgesteld, betrof kwam de kerkenraad in actie. In 1683 ageerde hij bijvoorbeeld tegen de verkoop van mosselen op zondag en diende bij de Heer Officier een verzoek in om tegen het openstellen van de jaarmarkt en verkopen van mosselen op zondag op te treden. Op occassie van de aenstaende jaermerckt is hier voorgestelt dat de kerckekramen op de merckt so naesten bij openstaen op de dagh des Heeren als meede dat so menighte van menschen en jongens sigh op dies tijdt laten bevinden ontrent de mosseltrap openbaer kopende mosselen is goedkeuring gevonden op het ernstelick die tweesaacken den Heer Officier voor te stellen en redress daertegen te versoecken 20. Kermis en jaarmarkt Een steeds terugkerend punt, dat de kerkenraad aansneed, was de jaarlijkse kermis en jaarmarkt. In de maanden juli en augustus werd evenals in andere Hollandse steden een kermis en jaarmarkt gehouden. In de zeventiende eeuw was de kermis berucht om losbandigheid, vechtpartijen en dronkenschappen. Voor de Zeeuwse predikant Willem Teellinck was de kermis 'een afgodisch feest en onbeschaemdelick in het midden van het licht des evangelies'. De kermis bracht allerlei atracties met zich mee, die de mannen van de Nadere Reformatie als goddeloos verwierpen, bijvoorbeeld goochelarij, waarzeggerij, kwakzalverij en wrede spelletjes met dieren, bijvoorbeeld het ganzentrekken 21. De Rotterdamse kerkenraad verzocht de jaarmarkt te verbieden. Vooral de comediespelen waren voor de broeders van de kerkenraad een doorn in het oog. De comedianten waren voor de kerkenraad ergerniswekkend, omdat zij vaak met de christelijke godsdienst de spot dreven. In 1663 was voor de Rotterdamse kerkenraad het toelaatbare overschreden. Degene die de toneelvoorstellingen bezocht, kreeg huisbezoek van de predikant en ouderling en werd ernstig vermaand: 18 'Keur 't ontheyligen van den sondagh', 1657, te vinden in de stedelijke keuren : inv. oud archief van de stad Rotterdam, nr. 496 (Gemeentearchief Rotterdam). 19 AKR, AKR, Zie S.D. van Veen, Kerkelijk opzicht en tucht in de gereformeerde kerk. Uit onze bloeitijd, schetsen van het leven van onzer vaderen in de XVHe eeuw, Amsterdam DNR XXII (1998) 121

8 J.W. Wind Nopende lidtmaten die in commedien, coordedanserijen, goochelspelen souden geweest zijn, is geresolveert: dat ijder predikant met sijn ouderling in sijn quartier sal in visitatie voor 't avontmael ondersoecken wie daer mogte geweest zijn en den selven de grouwelijckheyt van de sonde voordragen, oock aenseggen so sij geen hertelick leetwesen daer van hebben datser dan tot haren troost niet en komen toetreden tot de H. Tafel 22. Conclusie We zien in Rotterdam met name ook in het kerkenraadsbeleid van de Gereformeerde Kerk zeker sporen van de Nadere Reformatie, zoals ten aanzien van de sabbat, het streven naar levensheiliging, de kleding, de haardracht en het bezoek van kermis en jaarmarkten. Of het kwam tot een 'doorbraak' van de Nadere Reformatie is de vraag. We zien in de acta in tegenstelling tot die van de Utrechtse kerkenraad geen afgeronde reformatieprogramma's met bijbehorende strafmaatregelen. De aanzetten door de Rotterdamse kerkenraad genomen om te komen tot reformatie bleven daarvoor te fragmentarisch. Daarbij speelde de overheid te Rotterdam, die toch een libertijns karakter had, een te slappe rol om het theocratisch ideaal te kunnen verwezenlijken. Dit blijkt uit het feit dat er van de kant van de kerkenraad ieder jaar weer bij de overheid op aangedrongen moest worden om kermis en jaarmarkten te verbieden en uitwassen tegen te gaan 23. In de acta van de Rotterdamse kerkenraad zijn nog veel meer sporen van de Nadere Reformatie aan te treffen, zoals het optreden tegen dobbelen en kaartspelen en het optreden tegen roomse praktijken. De acta van de zeventiende-eeuwse Rotterdamse Gereformeerde Kerk geven een boeiend beeld van de stad als internationale havenplaats met een breed cultureel en godsdienstig leven. Het zou derhalve aanbeveling verdienen om een bredere studie te maken over het kerkelijk leven van Rotterdam in de zeventiende en achttiende eeuw, om zodoende ook meer zicht te krijgen op de invloed van de Nadere Reformatie in Rotterdam. 22 AKR, C. Graafland wijst erop dat de ongunstige verhouding tussen kerk en overheid in het algemeen mede debet was aan het mislukken van de verwerkelijking van het theocratisch ideaal van de Nadere Reformatie. Er was teveel kritiek op de overheid als dienaresse Gods, die volgens sommige predikanten van de Nadere Reformatie te slap was in het weren van de valse godsdienst en in het realiseren van een samenleving overeenkomstig de Wet Gods: C. Graafland, 'Kernen en contouren van de Nadere Reformatie', in: T. Brienen e.a., De Nadere Reformatie beschrijvingvan haar voornaamste vertegenwoordigers,'s-gravenhage 1986, 364. DNR XXII (1998) 122

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Willem Teellinck in het licht zijner geschriften (29) / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 10 (1986), no. 3,

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Willem Teellinck in het licht zijner geschriften (23) / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 8 (1984), no. 4,

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Iets over drie onbekende gedichten van Simon Simonides / J. van Vliet. Vliet, J. van In Documentatieblad Nadere Reformatie, 8 (1984), no. 2, p.

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Een fragment van een onbekende brief van Willem Teellinck / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 7 (1983), no.

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Willem Teellinck in het licht zijner geschriften (13) / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 5 (1981), no. 1,

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Zondenregisters / W. van Gent. Gent, W. van In Documentatieblad Nadere Reformatie, 4 (1980), no. 2, p. 39-42. Copyright 2007 / W. van Gent SSNR

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Boekbesprekingen / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 7 (1983), no. 2, p. 68-70. Copyright 2007 / W.J. op 't

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Johannes Lamotius en Eewoud Teellinck / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 6 (1982), no. 1, p. 32-36. Copyright

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Johannes Colonius / G.T. Hartong. Hartong, G.T. In Documentatieblad Nadere Reformatie, 5 (1981), no. 1, p. 30-33. Copyright 2007 / G.T. Hartong

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Willem Teellinck in het licht zijner geschriften (30) / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 11 (1987), no. 2,

Nadere informatie

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij

Nadere informatie

7.10 Aanbesteding herbouw van spits in 1714

7.10 Aanbesteding herbouw van spits in 1714 7.10 Aanbesteding herbouw van spits in 1714 Transcriptie van document: RHCE Schepenbank Heeze Leende en Zesgehuchten, A-0210, nr.1653, fol. 42 t/m 44 gedateerd 11 mei 1714: Regel nummer tekst interpretatie

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Mattheus du Bois (ca. 1620-na 1691) / J.B.H. Alblas. Alblas, J.B.H. In Figuren en thema's van de Nadere Reformatie / J.B.H. Alblas... [et al.];

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Het begrip 'Nadere Reformatie' / F.G.M. Broeyer. Broeyer, F.G.M. In Documentatieblad Nadere Reformatie, 12 (1988), no. 2, p. 51-57. Copyright 2007

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Boekbespreking / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 7 (1984), no. 2, p. 67-71. Copyright 2007 / W.J. op 't

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Willem Teellinck in het licht zijner geschriften (24) / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 9 (1985), no. 2,

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) De twee gemeenten van Zaandam. Het ideaal van Anna Maria van Schurman getoetst / A.Th. van Deursen. Deursen, A.Th. van In Documentatieblad Nadere

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Willem Teellinck in het licht zijner geschriften (4) / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 1 (1977), no. 4,

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Antwoord aan dr. L.F. Groenendijk / W. Verboom. Auteur(s) Verboom, W. In Documentatieblad Nadere Reformatie, 12 (1988), no. 2, p. 61-66. Copyright 2007 /

Nadere informatie

Stadsgerecht Rhenen, (66)

Stadsgerecht Rhenen, (66) NT00066_40-8 Nadere Toegang op inv. nr. 40-8 uit het archief van het Stadsgerecht Rhenen, 1461-1812 (66) J.P.J. Heijman en D. van Hillegondsberg 2006, 2010; versie oktober 2018 Inleiding In 2006 is dhr.

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Boekbesprekingen / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 11 (1987), no. 3, p. 96-101. Copyright 2007 / W.J. op

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Willem Teellinck in het licht zijner geschriften, (37) / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 15 (1991), no.

Nadere informatie

Plaatsingslijst van het archief van H. Hoekstra

Plaatsingslijst van het archief van H. Hoekstra Plaatsingslijst van het archief van H. Hoekstra (1878-1915 (1917)) 460 Samengesteld door J.F. Seijlhouwer en F. de Vries Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (1800-heden) Vrije

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Nederlandse theologen onder Engelse puriteinen / J. van der Haar. Haar, J. van der In Documentatieblad Nadere Reformatie, 10 (1986), no. 3, p.

Nadere informatie

Bespreken Zondag 26 en 27

Bespreken Zondag 26 en 27 C2 1 De Heilige Doop 25 Bespreken Handelingen 2: 37-41 Wat was de uitwerking van de prediking van Petrus? (vers 37) Welke oproep en welke belofte wordt verbonden met de doop? (vers38) Voor wie is deze

Nadere informatie

Deux-Aesbijbel (1562)

Deux-Aesbijbel (1562) Deux-Aesbijbel (1562) 1 Een aantal Nederlandse protestanten, die sterk beïnvloed waren door de Franse reformator Johannes Calvijn (1509 1564), troffen in de Liesveldtbijbel (1526-1542) en in de Biestkensbijbel

Nadere informatie

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 4 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DORDTSE LEERREGELS D O M I N E E O N L I N E. O R G DORDTSE LEERREGELS Vierhonderd jaar geleden was er in de stad Dordrecht een grote landelijke

Nadere informatie

Welkom. En nu? Ds. H.W. van Egmond Ds. H.G. Gunnink

Welkom. En nu? Ds. H.W. van Egmond Ds. H.G. Gunnink Welkom En nu? Ds. H.W. van Egmond Ds. H.G. Gunnink 12 Juli 2017 De nu volgende presentatie is zakelijk van opzet. Daarom is het belangrijk om geen moment te vergeten, dat het gaat over Geestelijke zaken:

Nadere informatie

Ik noem een paar sleutels die in veel sloten passen [dia 1 titel]:

Ik noem een paar sleutels die in veel sloten passen [dia 1 titel]: Preek over HC zondag 31 GEMEENTE VAN JEZUS CHRISTUS, GASTEN EN LUISTERAARS, Iedereen weet wel dat je sleutels hebt in verschillende soorten. Aan het soort sleutel kan je vaak al zien voor welk doel je

Nadere informatie

Archief van de Particuliere Synode van de Gereformeerde Kerk en rechtsvoorgangers

Archief van de Particuliere Synode van de Gereformeerde Kerk en rechtsvoorgangers Archief van de Particuliere Synode van de Gereformeerde Kerk en rechtsvoorgangers Algemene kenmerken Toegangsnummer: 743.D Periode: 1836-1983 Archiefvormer Gereformeerde Kerk; Particuliere Synode Inventaris

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) De huwelijksleer van Petrus Wittewrongel (3) / L.F. Groenendijk. Groenendijk, L.F. In Documentatieblad Nadere Reformatie, 4 (1980), no. 4, p. 104-108.

Nadere informatie

Ordre ende reglement op de koorn-molenaers binnen de stadt Goude by Gouda

Ordre ende reglement op de koorn-molenaers binnen de stadt Goude by Gouda B. D. Poppen Transcriptie van de Ordre ende reglement op de koorn-molenaers binnen de stadt Goude by Gouda - 1664 Op de door Joh. Blaeu omstreeks 1650 vervaardigde kaart van de stad Gouda, met een plattegrond

Nadere informatie

Daar kun je mee thuiskomen..

Daar kun je mee thuiskomen.. LEER ME LEREN 16 bewaarexemplaar Wijkgemeente Ichthus Noordwijk Daar kun je mee thuiskomen.. 1 Ds. F. van Roest, zondag 12 oktober Niet het vallen in de zonde, maar het blijven in de zonde zonder zich

Nadere informatie

Wat is op deze vragen jullie antwoord? (antwoord)

Wat is op deze vragen jullie antwoord? (antwoord) Inleiding De kerkenraad heeft u tot twee keer toe bekend gemaakt dat een aantal broers benoemd is tot ouderling en diaken van onze gemeente. Het zijn (namen). Daarmee is ook ruimte gegeven om eventueel

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) De laatste dagen van G. Udemans / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 11 (1987), no. 1, p. 6-11. Copyright 2007

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Boekbespreking en mededelingen / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 14 (1990), no. 1 (Voorjaar), p. 69-72.

Nadere informatie

Verkenning middagdienst. Lico Gemeentevergadering 21 februari 2011

Verkenning middagdienst. Lico Gemeentevergadering 21 februari 2011 Verkenning middagdienst Lico Gemeentevergadering 21 februari 2011 Inhoud presentatie Introductie eerste resultaten enquête middagdienst Verdiepingsvragen Inventarisatie middagdienst Gemeentevisie op eredienst

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Een onbekende Engelse vertaling van W. Teellinck / J.B.H. Alblas. Alblas, J.B.H. In Documentatieblad Nadere Reformatie, 8 (1984), no. 3, p. 95-98.

Nadere informatie

SYNODE DER SCHRISTELIJKE GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND LEEUWARDEN 2001

SYNODE DER SCHRISTELIJKE GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND LEEUWARDEN 2001 Pagina 1 van 7 SYNODE DER SCHRISTELIJKE GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND LEEUWARDEN 2001 Aan de Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken Amersfoort 2001 ds. K. Muller, eerste scriba

Nadere informatie

Gerechtsbestuur Darthuizen (56)

Gerechtsbestuur Darthuizen (56) NT00056_026 Nadere Toegang op inv. nr 26 uit het archief van het Gerechtsbestuur Darthuizen 1666-1811 (56) H.J. Postema 2011 Inleiding Het betreft een transcriptie van dit inventarisnummer. Namen zijn

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Petrus Wittewrongel / L.F. Groenendijk. Groenendijk, L.F. In Figuren en thema's van de Nadere Reformatie / T. Brienen... [et al.]; dl 1. (Kampen,

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Willem Teellinck in het licht zijner geschriften (3) / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 1 (1977), no. 3,

Nadere informatie

Het oude verhaal. Het oude verhaal

Het oude verhaal. Het oude verhaal Het oude verhaal In De Gereformeerde Kerken worden een drietal kenmerken beleden (zuivere prediking, sacramentsbediening en tuchtuitoefening) waaraan de ware kerk te herkennen is (zie bijv. art. 29 NGB).

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Willem Teellinck in het licht zijner geschriften, (38) / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 16 (1992), no.

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Boekbespreking / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 12 (1988), no. 3, p. 73-80. Copyright 2007 / W.J. op 't

Nadere informatie

San Damiano, weg naar het heiligdom

San Damiano, weg naar het heiligdom God, onze Leidsman, de eeuwen spreken van Uw stem, die gehoord werd door mensen die vanuit de diepte van hun hart uitzagen naar Uw licht. Uw roepstem hebben wij verstaan en onbevreesd zijn wij op weg gegeaan.

Nadere informatie

Octroij verleent aen M(eeste)r Sijmon Douw op sijne inventie. gedurende den tijt van eenentwintich jaren.

Octroij verleent aen M(eeste)r Sijmon Douw op sijne inventie. gedurende den tijt van eenentwintich jaren. Octroij verleent aen M(eeste)r Sijmon Douw op sijne inventie van nieuw horologiewerck, gedurende den tijt van eenentwintich jaren. De Staten generael der Vereenichde Nederlanden, allen den geenen die desen

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Jacobus Koelman's actieplan voor de nadere reformatie / L.F. Groenendijk. Groenendijk, L.F. In Documentatieblad Nadere Reformatie, 2 (1978), no.

Nadere informatie

Zondag Laetare - verheugen

Zondag Laetare - verheugen Zondag Laetare - verheugen Vierde zondag in de 40dagentijd, 18 maart AD 2012, Jeugddienst Protestantse gemeente te Heinkenszand Verheugt u met Jeruzalem en juicht over haar, gij allen die haar liefhebt.

Nadere informatie

Zondag 9 oktober over de maaltijd van de Heer. Lezing: 1 Korinthe 10 : 14 t/m 17, 11: 17 t/m 26

Zondag 9 oktober over de maaltijd van de Heer. Lezing: 1 Korinthe 10 : 14 t/m 17, 11: 17 t/m 26 Zondag 9 oktober 2016 - over de maaltijd van de Heer Lezing: 1 Korinthe 10 : 14 t/m 17, 11: 17 t/m 26 Vandaag vieren we met elkaar als gemeente avondmaal. Heilig Avondmaal. Eigenlijk gebruik ik die woorden

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) De betekenis van Ds. J. v.d. Haar voor de studie van de Nadere Reformatie / L.F. Groenendijk. Groenendijk, L.F. In Documentatieblad Nadere Reformatie,

Nadere informatie

Inventaris van het archief van de Vereniging voor Vrij Beheer van kerkelijke Goederen

Inventaris van het archief van de Vereniging voor Vrij Beheer van kerkelijke Goederen Inventaris van het archief van de Vereniging voor Vrij Beheer van kerkelijke Goederen (1838-1889) 238 Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (1800-heden) Vrije Universiteit Amsterdam

Nadere informatie

NT00382_1. Nadere Toegang op de inv. nr. 1. uit het archief van de. Nederlands Hervormde Gemeente. Nederlangbroek, 1640-1967 (382) H.J.

NT00382_1. Nadere Toegang op de inv. nr. 1. uit het archief van de. Nederlands Hervormde Gemeente. Nederlangbroek, 1640-1967 (382) H.J. NT00382_1 Nadere Toegang op de inv. nr. 1 uit het archief van de Nederlands Hervormde Gemeente Nederlangbroek, 1640-1967 (382) H.J. Postema Juli 2013 Inleiding Van de hervormde gemeente te Nederlangbroek

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Een onbekende brief van Alexander Comrie / T. van Es. Es, T. van In Documentatieblad Nadere Reformatie, 22 (1998), no. 1 (Voorjaar), p. 65-69.

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) Willem Teellinck in het licht zijner geschriften (12) / W.J. op 't Hof. Hof, W.J. op 't In Documentatieblad Nadere Reformatie, 4 (1980), no. 4,

Nadere informatie

Paulus in actie. In een heilige actie. Gericht op de drie-enige God. Dat is tot eer van God en uitbreiding van Zijn Koninkrijk.

Paulus in actie. In een heilige actie. Gericht op de drie-enige God. Dat is tot eer van God en uitbreiding van Zijn Koninkrijk. Paulus in actie Samenstelling: mevr. H.J. de Jongste en mevr. M. Quist Er is veel over Paulus te schrijven. Over al zijn werk lees je in het Bijbelrooster. Hij schrijft over zijn bezoeken en persoonlijke

Nadere informatie

L E S E R. [485] T O T D E N

L E S E R. [485] T O T D E N [485] T O T D E N L E S E R. NA dat ick besloten hadt een eynde van deze oeffeningen te maecken, soo heb ick bevonden, dat my, Beminde Leser, noch verscheyde andre dingen van vermaeckelijcke en treffelijcke

Nadere informatie

Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: Amos 8, 12 Ochtenddienst H. Avondmaal

Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: Amos 8, 12 Ochtenddienst H. Avondmaal Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: Amos 8, 12 Ochtenddienst H. Avondmaal Broeders en zusters, we mogen vandaag weer met elkaar het Heilig Avondmaal vieren waardoor de Here ons geloof in Hem wil versterken.

Nadere informatie

Beleidsplan Hervormde Gemeente. s Grevelduin- en Vrijhoeve-Capelle 2014-2018

Beleidsplan Hervormde Gemeente. s Grevelduin- en Vrijhoeve-Capelle 2014-2018 Beleidsplan Hervormde Gemeente s Grevelduin- en Vrijhoeve-Capelle 2014-2018 Preambule op basis van het Convenant Algemeen De Hervormde Gemeente van s Grevelduin- en Vrijhoeve-Capelle vormt een gemeenschap,

Nadere informatie

Geloof Brengt Verandering Toets 1 - antwoorden

Geloof Brengt Verandering Toets 1 - antwoorden Toets 1 - antwoorden Geloof (1-11) Lesstof: Hoofdstuk 1 1. Wat is noodzakelijk om van God te kunnen ontvangen? Geloof [1] 2. Noem vier uitingen van geloof. - Geloof voor redding [1.2] - Geloof en werken

Nadere informatie

PLAATSELIJKE REGELING

PLAATSELIJKE REGELING PLAATSELIJKE REGELING HERVORMDE WIJKGEMEENTE van Bijzondere Aard VRIEZENVEEN Auteur: Kerkenraad Datum: 19-01-2017 Pagina 1 van 7 Inhoudsopgave Plaatselijke Regeling van de Hervormde Wijkgemeente van Bijzondere

Nadere informatie

Paasmorgen 2011 in de Open Hof te Drunen Voorganger ds. M. Oostenbrink Organist dhr. B. Vermeul Mmv zanggroep Joy. De tuin van de Opstanding

Paasmorgen 2011 in de Open Hof te Drunen Voorganger ds. M. Oostenbrink Organist dhr. B. Vermeul Mmv zanggroep Joy. De tuin van de Opstanding Paasmorgen 2011 in de Open Hof te Drunen Voorganger ds. M. Oostenbrink Organist dhr. B. Vermeul Mmv zanggroep Joy De tuin van de Opstanding Voor de dienst zingt Joy: U hebt de overwinning behaald Fear

Nadere informatie

Een heel bijzonder huis

Een heel bijzonder huis Een heel bijzonder huis Kerk van de Gereformeerde Gemeenten in Aagtekerke Wil je eens kijken in een heel bijzonder huis? Vooral op zondag komen er veel mensen in. Weet je al welk huis het is? Een kerk!

Nadere informatie

Vindplaats: Toonkunstbibliotheek Amsterdam, 212 E 20, Gulde-iaers Feest-Dagen, 1635 I.S.V.W. Pagina 1157, Microfilm: UB Amsterdam

Vindplaats: Toonkunstbibliotheek Amsterdam, 212 E 20, Gulde-iaers Feest-Dagen, 1635 I.S.V.W. Pagina 1157, Microfilm: UB Amsterdam Wij vyeren heden Wij vyeren heden is een Sint-Nicolaaslied uit Gulde-iaers-feestdagen (1635, pag. 1157) van Johannes Stalpaert van der Wiele, I.S.V.W. (1579-1630). Vindplaats: Toonkunstbibliotheek Amsterdam,

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) De Van Larens, een predikantengeslacht uit de tijd der Nadere Reformatie / W. van Gent. Gent, W. van In Documentatieblad Nadere Reformatie, 3 (1979),

Nadere informatie

Titelgegevens / Bibliographic Description

Titelgegevens / Bibliographic Description Titelgegevens / Bibliographic Description Titel Auteur(s) In Copyright Willem Teellinck als bron van Johan de Brune de Oude. Een minuscule bijdrage aan de kennis van de culturele uitwerking van de Nadere

Nadere informatie

Praktische opdracht Levensbeschouwing PKN Godsdienst

Praktische opdracht Levensbeschouwing PKN Godsdienst Praktische opdracht Levensbeschouwing PKN G Praktische-opdracht door een scholier 2195 woorden 21 januari 2005 7,4 73 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 2. Probleemstelling en de deelvragen We hebben

Nadere informatie

Protestantse Wijkgemeente Open Hof te Kampen

Protestantse Wijkgemeente Open Hof te Kampen 1 Welkom in Open Hof Orde voor de viering op zondag 16 juni 2019 om 9.30 uur in Open Hof We vieren het Heilig Avondmaal Protestantse Wijkgemeente Open Hof te Kampen voorganger: ds. Kasper Jager orgel:

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 13:1-20 8 maart 2015 Thema 7: Geroepen om te dienen

Deel het leven Johannes 13:1-20 8 maart 2015 Thema 7: Geroepen om te dienen Preek Gemeente van Christus, Wat heeft je geloof te maken met de afwas? Wat een vreemde vraag is dat! Geloof en afwas, hebben die iets met elkaar te maken dan? Bij geloof denk je aan naar de kerk gaan,

Nadere informatie

ORDE VAN DIENST De Kern 26 maart 2017 om uur. 4e zondag in de 40 dagen, zondag Laetare, verheug u... Thema: Meer dan genoeg

ORDE VAN DIENST De Kern 26 maart 2017 om uur. 4e zondag in de 40 dagen, zondag Laetare, verheug u... Thema: Meer dan genoeg ORDE VAN DIENST De Kern 26 maart 2017 om 10.00 uur 4e zondag in de 40 dagen, zondag Laetare, verheug u... Thema: Meer dan genoeg voorganger: ds. Harry Gijsen organist: Peter de Rijke Orgelspel voor de

Nadere informatie

ORDE VAN DIENST. zondag 16 juli 2017

ORDE VAN DIENST. zondag 16 juli 2017 ORDE VAN DIENST zondag 16 juli 2017 Voorganger: Ds. Evert Jan de Wijer Organist: Anco Vahl Ouderling van dienst: Leo Endedijk Diaken van dienst: Jitske de Jong PROTESTANTSE WIJKGEMEENTE Prinses Irenestraat

Nadere informatie

Orde voor de verbintenis van een dienaar des Woords aan een tweede of volgende gemeente of aan een ander dienstwerk

Orde voor de verbintenis van een dienaar des Woords aan een tweede of volgende gemeente of aan een ander dienstwerk Orde voor de verbintenis van een dienaar des Woords aan een tweede of volgende gemeente of aan een ander dienstwerk In deze dienst zal N als dienaar des Woords verbonden worden aan deze gemeente/aan het

Nadere informatie

Is Jezus de Enige Weg? Is het christendom de enig ware religie?

Is Jezus de Enige Weg? Is het christendom de enig ware religie? Is Jezus de Enige Weg? Is het christendom de enig ware religie? Johannes 14:6 Jezus zeide tot hem: Ik ben de weg en de waarheid en het leven; niemand komt tot de Vader dan door Mij. Genesis 20:1-12 1 Abraham

Nadere informatie

Geloofsverdieping met de Dordtse Leerregels (2)*

Geloofsverdieping met de Dordtse Leerregels (2)* Geloofsverdieping met de Dordtse Leerregels (2)* In het vorige artikel heb ik iets geschreven over de tijd waarin de Dordtse Leerregels zijn ontstaan. In dat artikel kwam naar voren dat de synode van Dordrecht

Nadere informatie

Hartelijk welkom in de kerk! Thema 3 Genade, fundament om op te leven

Hartelijk welkom in de kerk! Thema 3 Genade, fundament om op te leven Hartelijk welkom in de kerk! Thema 3 Genade, fundament om op te leven Mededelingen Wilt u aub uw mobiele telefoons uitzetten i.v.m. storing van de beeldopnames? Lied van de week Opwekking 412 Kom tot Mij

Nadere informatie

Het oudste het oudste Hofje binnen Leiden.

Het oudste het oudste Hofje binnen Leiden. Het oudste het oudste Hofje binnen Leiden. Reglement voor de Conventualen van het Jeruzalem%Hof op de Cellebroersgracht (thans Kaiserstraat), gesticht door Wouter Comans in den 1467. Item dit syn die ordinacien

Nadere informatie

Orde voor de bevestigings en intrededienst van Jan Visser als dienaar des Woords

Orde voor de bevestigings en intrededienst van Jan Visser als dienaar des Woords Orde voor de bevestigings en intrededienst van Jan Visser als dienaar des Woords 14 december 2008 14.30 uur Protestantse Gemeente Lexmond Voorgangers: ds. G. Nijmeijer proponent J. Visser Zingen uit: Liedboek

Nadere informatie

Protestantse Gemeente Kralingen Hoflaankerk, 26 juli de zondag van de zomer. PELGRIMAGE NAAR ROME In het spoor van apostel Paulus

Protestantse Gemeente Kralingen Hoflaankerk, 26 juli de zondag van de zomer. PELGRIMAGE NAAR ROME In het spoor van apostel Paulus Protestants Kralingen PELGRIMAGE NAAR ROME In het spoor van apostel Paulus Protestantse Gemeente Kralingen Hoflaankerk, 26 juli 2015 6 de zondag van de zomer VOORBEREIDING verwelkoming en mededelingen

Nadere informatie

BELEIDSPLAN Gereformeerde Goede Herder Kerk Oldebroek

BELEIDSPLAN Gereformeerde Goede Herder Kerk Oldebroek BELEIDSPLAN Gereformeerde Goede Herder Kerk Oldebroek Beleidsplan 2016-2020 INHOUD BELEIDSPLAN 1. Inleiding / aanleiding 2. Visie 3. Beschrijving kerkelijke organisatie 4. Inventarisatie kerkelijke activiteiten

Nadere informatie

Zondag 12 juni Welkom in De Regenboog!

Zondag 12 juni Welkom in De Regenboog! Zondag 12 juni 2016 Welkom in De Regenboog! Voorganger: ds. Wil Kaljouw Ouderling van dienst: Henk Morsink Organist: Jan Ebeltjes Lector: Dieneke van Hoegee Koster: Lied voor de dienst: Lied 683 In deze

Nadere informatie

Gilde-Brief Gilde Den Standboog. Gilde-Brief

Gilde-Brief Gilde Den Standboog. Gilde-Brief Gilde-Brief Wij Willem Carel Hendrik Friso, bij de gratie gods, Prince van Orange en de Nassau, Graaf van Catzelelnbogen, Vianden, Dietz, Spiegelberg, Bueren, Leerdam,en Cuylenburg, Marquis van Veere en

Nadere informatie

ZONDAG 17 november 2013. Wie is arm wie is rijk?

ZONDAG 17 november 2013. Wie is arm wie is rijk? ZONDAG 17 november 2013 Protestantse Gemeente Biddinghuizen Thema: Wie is arm wie is rijk? Dienst van bevestiging: mw. Aaltje Timmerman tot ouderling Eredienst. Voorganger: ds. Bram Bregman Organist: dhr.

Nadere informatie

RESULTATEN VAN DE ENQUETE 'GELOVEN IN BENNEKOM' - eerste wijk - Inleiding. Resultaten. 1. Kerklidmaatschap en kerkbezoek

RESULTATEN VAN DE ENQUETE 'GELOVEN IN BENNEKOM' - eerste wijk - Inleiding. Resultaten. 1. Kerklidmaatschap en kerkbezoek RESULTATEN VAN DE ENQUETE 'GELOVEN IN BENNEKOM' - eerste wijk - Inleiding De enquête waarvan de resultaten hier gepresenteerd worden, is georganiseerd door de Christelijke Gereformeerde Kerk en de Vrije

Nadere informatie

Stadsgerecht Rhenen, (66)

Stadsgerecht Rhenen, (66) NT00066_34-9 Nadere Toegang op inv. nr. 34-9 uit het archief van het Stadsgerecht Rhenen, 1461-1812 (66) J.P.J. Heijman en D. van Hillegondsberg 2006, 2010; versie oktober 2018 Inleiding In 2006 is dhr.

Nadere informatie

26. Van alles vrij en allen dienstbaar 1 Korinthe 9:18-23 89 27. Strijden voor een onverderfelijke kroon 92 1 Korinthe 9:24-27 28. De Israëlieten als

26. Van alles vrij en allen dienstbaar 1 Korinthe 9:18-23 89 27. Strijden voor een onverderfelijke kroon 92 1 Korinthe 9:24-27 28. De Israëlieten als Inhoud 1. God is getrouw 1 Korinthe 1:1-9 11 2. Niet in Paulus naam gedoopt 1 Korinthe 1:10-16 14 3. De dwaasheid der prediking 1 Korinthe 1:17-31 17 4. Jezus Christus, en Die gekruisigd 1 Korinthe 2:1-5

Nadere informatie

Gerechtsbestuur Doorn, (163)

Gerechtsbestuur Doorn, (163) NT00163_67 Nadere Toegang op inv. nr 67 uit het archief van het Gerechtsbestuur Doorn, 1649-1810 (163) H.J. Postema Juli 2010 Inleiding In dit document zijn de voorwaarden van aanbesteding door het gerecht

Nadere informatie

Waerdye van lyf-rente naer proportie van los-renten

Waerdye van lyf-rente naer proportie van los-renten Waerdye van lyfrente naer proportie van losrenten Johan de Witt bron Johan de Witt, Waerdye van lyfrente naer proportie van losrenten in: Feestgave van het Wiskundig Genootschap te Amsterdam onder de zinspreuk:

Nadere informatie

PUBLICATIE CGK EDE - ANBI-REGELING

PUBLICATIE CGK EDE - ANBI-REGELING CHRISTELIJKE GEREFORMEERDE KERK TE EDE VERLENGDE MAANDERWEG 146 PUBLICATIE CGK EDE - ANBI-REGELING VERSIE 1.0, 20 FEBRUARI 2019 1. ALGEMENE GEGEVENS Naam ANBI: Christelijke Gereformeerde Kerk te Ede Telefoonnummer

Nadere informatie

Goede voorgangers van de Juridische faculteit.

Goede voorgangers van de Juridische faculteit. Goede voorgangers van de Juridische faculteit. Welverdiend is de goede naam, waarin de Leidsche zich op het gebied der rechtswetenschap mag verheugen, en groot is het aantal beroemde rechtsgeleerden, wier

Nadere informatie

Week van gebed voor de eenheid. Zondag 17 januari 2016. Remonstrantse kerk 10.30 uur

Week van gebed voor de eenheid. Zondag 17 januari 2016. Remonstrantse kerk 10.30 uur Week an gebed oor de eenheid Zondag 17 januari 2016 Remonstrantse kerk 10.30 uur Marc Chagall, Mozes geeft de wet aan het olk, litho, 1966 RUST EN ORGELSPEL Na binnenkomst cortège orgelspel Welkom en

Nadere informatie

Zondag 28 gaat over het Heilig Avondmaal (1)

Zondag 28 gaat over het Heilig Avondmaal (1) Zondag 28 Zondag 28 gaat over het Heilig Avondmaal (1) Lees de tekst van Zondag 28 Vraag 75 : Hoe wordt gij in het Heilig Avondmaal vermaand en verzekerd, dat gij aan de enige offerande van Christus, aan

Nadere informatie

Rapport Commissie Website Homoseksualiteit voor de Nederlands Gereformeerde Kerken met het oog op de Landelijke Vergadering 2013 in Zeewolde

Rapport Commissie Website Homoseksualiteit voor de Nederlands Gereformeerde Kerken met het oog op de Landelijke Vergadering 2013 in Zeewolde Pagina 1 van 5 Commissie Website Homoseksualiteit Secretaris: A.P. de Boer Kombuis 111 3 VN Nijkerk 033-51, ad.de.boer@filternet.nl Rapport Commissie Website Homoseksualiteit voor de Nederlands Gereformeerde

Nadere informatie

Wie is er nou blind? Het evangelie naar Johannes 9:1-41 22-9-2015

Wie is er nou blind? Het evangelie naar Johannes 9:1-41 22-9-2015 Wie is er nou blind? Het evangelie naar Johannes 9:1-41 1 Inleiding (1) Schrijver: Johannes, discipel en apostel (noemt zichzelf: de discipel van wie Jezus hield) Doel (Joh 20:31): dat je gelooft dat Jezus

Nadere informatie

T00456. Inventaris van het archief van de Waalse. Hervormde Gemeente te Vianen, 1725-1823

T00456. Inventaris van het archief van de Waalse. Hervormde Gemeente te Vianen, 1725-1823 T00456 Inventaris van het archief van de Waalse Hervormde Gemeente te Vianen, 1725-1823 T.L.H. van de Sande, 2010 H.J. Postema, september 2014 INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 3 INVENTARIS... 5 1 STUKKEN VAN

Nadere informatie

VIERENDE GEMEENSCHAP...

VIERENDE GEMEENSCHAP... ... IN EEN BIDDENDE EN VIERENDE GEMEENSCHAP... KEN JIJ DE EN? 7 is al eeuwenlang een heilig getal. De zevende dag bijvoorbeeld is een rustdag. Zo zijn er ook zeven sacramenten, zeven belangrijke momenten

Nadere informatie

Liederen voor zondag 5 oktober 2014

Liederen voor zondag 5 oktober 2014 Liederen voor zondag 5 oktober 204 Lied 224 God wijst mij een weg als ik zelf geen uitkomst zie. Langs wegen die geen mens bedenkt maakt Hij mij zijn wil bekend. Hij geeft elke dag nieuwe liefde, nieuwe

Nadere informatie

Hoofdbedekking nog nodig vandaag?

Hoofdbedekking nog nodig vandaag? Hoofdbedekking nog nodig vandaag? Het dragen van een hoofdbedekking kan een schande zijn, maar het dragen van een hoofdbedekking kan ook een eer zijn. Paulus wil ons allen aanmoedigen en niet afbreken

Nadere informatie

Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid

Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane

Nadere informatie

Maria, de moeder van Jezus

Maria, de moeder van Jezus Maria, de moeder van Jezus Kerstoverdenking Rotary 2014 1. Maria in de kerkgeschiedenis 2. Maria in de Bijbel 3. Boodschap 1. Wees gegroet Wees gegroet Maria, vol van genade. De Heer is met u. Gij zijt

Nadere informatie

Wat is de betekenis van urbi et orbi? Door wie is Jezus verraden? Wat vieren we op Pasen? Wanneer herdenken we het laatste avondmaal?

Wat is de betekenis van urbi et orbi? Door wie is Jezus verraden? Wat vieren we op Pasen? Wanneer herdenken we het laatste avondmaal? Wat is de betekenis van urbi et orbi? Door wie is Jezus verraden? Wat vieren we op Pasen? Wanneer herdenken we het laatste avondmaal? Wanneer herdenken we de kruisiging en dood van Jezus? Welke liturgische

Nadere informatie