Verslag Matthew Henry reis

Transcriptie

1 Verslag Matthew Henry reis September 2007 Kerkhistorische Themareis: In de voetsporen van Matthew Henry de Bijbel verklaarder O.l.v. ds. J. C. den Toom

2 Inhoudsopgave: Inhoudsopgave: Deelnemers Ons adres in Engeland..3 3 Reisprogramma Enkele citaten uit Henry s werken Reisverslag: Tijdstabel Matthew Henry Het leven van Matthew Henry Dagboekstukjes uit: op U betrouw ik Uit zijn commentaar Dagboeknotities bij zijn verjaardagen Dagboeknotities Oudjaar: Dagboeknotities Nieuwjaar De tijd en het leven van Philip Henry (door David Haynes) De groepsfoto Aanbevolen biografieën en werken van M. Henry M. Henry reis september

3 1 Deelnemers: 2 Ons adres in Engeland: Beauford Park Hotel Mold, Flintshire, CH 7 6 RQ, England Telefoon Telefax M. Henry reis september

4 3 Reisprogramma: Maandag 3 september uur uur uur uur uur Overtocht naar Engeland Nuttigen van het lunchpakket Aankomst Dover (Engelse tijd) Aankomst in ons hotel Diner met dagsluiting Dinsdag 4 september uur uur uur uur uur uur uur uur uur Breakfast Vertrek uit ons hotel Bezoek St. Deiniols Church, Worthenbury Lunch Bezoek Whitewell Church Bezoek Parish Church, Whitchurch Aankomst in ons hotel Diner Dagsluiting Woensdag 5 september uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur Breakfast Vertrek uit ons hotel Bezoek Matthew Henry Chapel, Chester Lunch Chester walk with Trinity Church Monument M. Henry Chester Archive Chester Castle Aankomst in ons hotel Diner Dagsluiting Donderdag 6 september uur uur uur Breakfast Vertrek uit ons hotel Llangollen M. Henry reis september

5 12.30 uur Lunch uur Vervolg toeristische route door Wales uur Aankomst in ons hotel uur Diner uur Dagsluiting Vrijdag 7 september uur Breakfast uur Vertrek uit ons hotel uur Via Tarporley naar Nantwich met de Parish Church, waar M.H. vaak preekte en zijn sterfhuis uur Lunch uur Shopping in Chester uur Aankomst in ons hotel uur Diner uur Dagsluiting Zaterdag 8 september uur Vertrek uit ons hotel uur Vertrek Dover uur Lunch uur Aankomst Calais (Hollandse tijd) uur Afscheidsdiner 4 Enkele citaten uit Henry s werken Wanneer ge uw vrienden bezoekt of hen op bezoek ontvangt, verwacht dan ook uw God. Laat uw oog op Hem zijn met dankbaarheid omdat de wildernis niet tot uw woonplaats is gemaakt en een eenzaam en verlaten land uw woning. Als wij onze zorgen voor de volgende dag op God geworpen hebben, dan kunnen wij ons neerleggen in vrede. Pas op dat uw gewone gebeden geen sleurwerk worden. Het is niet voldoende dat ge uw gebeden opzegt, maar ge moet uw gebeden bidden, ge moet bidden in uw gebed zoals Elia dat deed. Bedenk welk een behoefte wij hebben aan de voortdurende toevoer van goddelijke genade en aan de eenheid met Christus opdat wij door het geloof voordurend deel mogen hebben aan de wortel en de vettigheid van de goede olijfboom. Wij behoren op elke afzonderlijke dag terug te zien en te zeggen: Geloofd zij de Heere, die ons dagelijks met zijn weldaden overlaadt. Zij die kwaad doen, haten het licht. Judas was met zijn bende op zoek naar zijn Meester toen hij op bed had moeten liggen. M. Henry reis september

6 5 Reisverslag: Maandag 3 september 2007 Om 6 uur kwam de bus aan in Dordrecht met de reizigers die ingestapt waren bij Hoenderlo, Barneveld, De Meern, Gouda en Rotterdam Capelse brug. De reizigers uit Goes en Oude Tonge voegde zich bij het reisgezelschap van totaal 41 personen. Onze reisleider, Ds. den Toom, las Psalm 121 en ging voor in gebed met de bede om bewaring en een goede reis. Om 6.45 uur vertrok de bus met als chauffeur, de welbekende Kees Pijpers, richting Calais. Hij verwelkomde ons en wenste ons een goede en fijne reis en gaf ook aanwijzingen over de veiligheid en het verkrijgen van dranken in de bus. We werden, namens Kreykes Vakantie Idee, getrakteerd op koffie met een gevulde koek die door Mevr. den Toom en Mevr. van Wingerden werd uitgedeeld. Deze beide dames hebben ons, de gehele reis in de bus, bijzonder goed voorzien van drinken. Om 9.30 uur was er een sanitaire stop bij Gent en om uur kwamen we aan in Calais. We moesten allemaal de bus uit om onze pas te laten controleren door de douane, zelfs moest Kees de motorkap opendoen of er mogelijk verstekelingen in verborgen zaten. Tijdens het wachten op de boot kregen we een lunchpakket dat we in de bus genuttigd hebben nadat de Dominee een zegen voor het eten gevraagd had. Na de maaltijd las de Dominee Psalm 107:1-8 en uit Op U betrouw ik een dagboek over de Psalmen van Matthew Henry en eindigde de maaltijd met gebed en vroeg ook een zegen voor het vervolg van de reis.12 uur vertrok de boot van P&O richting Dover. We arriveerden om uur, Engelse tijd uur. Daarna begon de busreis naar ons hotel in Mold ongeveer 450 km. Onze reisleider vertelde dat het hotel prima was, maar één ding was bezwaarlijk. Overal in het hotel hangen bordjes met de naam ROOMS. Wij als protestanten vinden dat niet leuk, hij had de hotelleiding gevraagd of die bordjes weggehaald konden worden tijdens ons verblijf, maar dat wilden ze niet. Maar wat bleek, ROOMS is de Engelse naam voor kamers. De chauffeur koos de route om de oostkant van Londen. Om 3 uur passeerde we de toltunnel onder de Theems, we hadden een prachtig gezicht op de brug over de Theems, die we tijdens de terugreis passeren zouden. De Dominee vertelde ons wat eigenlijk bedoeld wordt met Engeland, Schotland, Wales, Groot Brittannië en Verenigd Koninkrijk. Als de dominee wat verteld dan kan Kees natuurlijk niet achterblijven. Hij reed een keer langs een wijngaard, daar staan oudere wijnstokken maar ook jonge aanplant, dat zijn nog kleine wijnstokken. Hij vertelde dat ze van de druiven van die kleine wijnstokken halve liters wijn maakten, een leuke mop. We maakten een stop bij het plaatsje Linton om de benen te stekken en wat te nuttigen. Daarna ging het verder naar ons hotel waar we om ongeveer 8 uur arriveerden. M. Henry reis september

7 Het diner begon om half negen, de smaak was wel goed maar enkele gerechten waren koud in plaats van warm. Na de maaltijd las de Dominee Mattheüs 13:10-17 en de verklaring van Matthew Henry over gelijkenissen. Daarna ging ieder vermoeid naar bed, het was voor sommige een dag van 20 uur geweest. Fam. van Garderen Dinsdag 4 september 2007 Na het ontbijt werd om uur in de bus de dag geopend door onze reisleider ds. J. C. den Toom. De dominee leest uit de bijbel de verzen 8 tot en 16 van psalm 107 voor. Uit het dagboek van M. Henry wordt aansluitend 4 sept. gelezen. Hierin wordt aangegeven, dat de koperen deuren gebroken worden. Gevangen vanwege het weerspannig zijn tegen de Allerhoogste. Hoewel het een goede tijd kan zijn om gevangen gehouden te worden. Het geeft tijd om te bidden en Genade leert bidden en tot de Heere roepen. Hierna gaat ds. den Toom voor in gebed. Er worden nog wat mededelingen gedaan betreffende de plaatsen die bezocht gaan worden. We vertrekken om kwart over tien naar de kerk van Worthenbury. In de kerk ontmoeten we mr. David Haynes welke bereid was ons het een en ander over het leven van Philip en zijn zoon Matthew Henry te vertellen. Alle nadruk in het verhaal wordt op Philip Henry de vader van Matthew gelegd. Hij was degene, die zijn kinderen Bijbels onderwijs gaf met commentaar. (uitleg). Matthew schreef deze uitleg op, waarvan hij later veel gebruik heeft gemaakt. Al op jonge leeftijd preekte Matthew Henry in de naburige plaats en toen hem dit werd verboden door het parlement, trok hij zich terug op het landgoed Broad Oak zijn geboorteplaats. Een bijzonderheid in kerk was de indeling van de plaatsen, deze waren n.l. verdeeld in allemaal vierkante hokjes. De betekenis hiervan was, dat ieder hokje behoorde bij een gezin, welke hiervoor kerkbelasting betaalde. Ook de mooie gebrandschilderde ramen en het wapenschild bij het orgel trokken onze aandacht. In de kerk hebben we als groep gezongen psalm 42 vers 1 en psalm 68 de verzen 16 en 17. Om ongeveer half een zijn we vertrokken en zijn we op zoek gegaan naar een winkel om onze lunch aan te schaffen. Op verzoek van de dominee of wij ons allen daarin konden vinden, hebben we om des tijds wille de lunch al rijdend in de bus genoten. M. Henry reis september

8 Als tweede stond een bezoek aan de Whitewell Church op het programma. In deze kerk heeft Matthew veel gepreekt. Er konden foto s gemaakt worden van een drieluik uit de periode van Matthew Henry op Broad Oak. Heel bijzonder was in deze kerk de ontmoeting met een verre nazaat van Matthew Henry Mr. J. Warburton Lee. Deze nodigde ons uit om op zijn landgoed Broad Oak te komen kijken. Hier waren verschillende oude boeken van Matthew Henry te zien, zoals zijn commentaren maar ook zijn handgeschreven dagboekjes. Niet alleen oude boeken waren te zien ook een houten wieg en spinnewiel stonden in de kamer. Een familielid van mr. Warburton Lee, mr. Francis Moore Dutton kwam kennis maken en nodigde ons tevens uit om ook op zijn landgoed te komen kijken. Rond de klok van vier uur vertrokken we naar Whithchurch waar we een bezoek brachten aan de Parish Church. Deze naam komt op veel plaatsen voor en heeft de betekenis van Hoofdkerk in de omgeving. De kerk gebouwd op de restanten van een Romeins fort waarvan de toren waarschijnlijk op de gedempte gracht gebouwd was en dit de oorzaak werd dat deze in 1720 instortte. De toren is dus van een latere datum dan de kerk zelf. In deze kerk ligt Philip Henry begraven. Na het bezichtigen van de kerk en het zingen van o.a. psalm 108 vers 8 hebben we graag gehoor gegeven aan de uitnodiging van mr. Dutton om ook zijn landgoed en bibliotheek te bezoeken. Veel oude boeken gezien, ook een verzameling schilderijen van het voorgeslacht. Veel is ons deze dag geboden, bezoeken waar niet op gerekend was. Tenslotte om half acht de maaltijd. Aan het einde van de maaltijd werd de dag afgesloten met bijbellezen en een stukje uit het dagboek van Matthew Henry. Gelezen werd Mattheüs. vijf de eerste twaalf verzen. Met de nadruk op vers zes een hongeren en dorsten naar de Gerechtigheid. Na het dankgebed werden er nog enkele mededelingen gedaan en wees dominee den Toom ons op de les, die ons meegegeven werd uit het dagboek stukje van Matthew Henry. Al met al, een heel mooie dag om op terug te zien. Fam. van Dam M. Henry reis september

9 Woensdag 5 september 2007 Na het breakfast hebben we de dag geopend met het lezen van Psalm 107: 17 tot en met 22. Rond uur zijn we met de bus naar Chester vertrokken om een bezoek te brengen aan de Matthew Henry Chapel. In de tijd van Matthew Henry stond de Matthew Henry Chapel op een andere plaats dan nu. De oorspronkelijke Matthew Henry Chapel moest in 1964 afgebroken worden. In de huidige Matthew Henry Chapel is het een en ander van het interieur van de oorspronkelijke Matthew Henry Chapel overgebracht. Zo is er een gedenkplaat van Matthew Henry in de huidige kerk. Deze gedenkplaat kwam weer terug in de kerk, net voor de herdenking van het 300 jaar geleden was dat Matthew Henry begon met het schrijven van zijn commentaren. Maar ook de preekstoel waar Matthew Henry nog op gepreekt heeft is in deze kerk te vinden. Het is mogelijk dat de klok ook uit de tijd van Matthew Henry stamt, maar dat is niet met zekerheid te zeggen. De huidige Matthew Henry kerk is in tweeën gedeeld. Matthew Henry was trinitarier. Een deel van de kerk bleef vast houden aan de leer van Matthew Henry en waren dus trinitariërs. Een ander deel van de kerk hield niet aan de leer van Matthew Henry vast. Zij waren unitariërs. Deze twee deling is ook zichtbaar in de huidige kerk. Aan de ene kant van de kerk zien we allemaal dingen die met Matthew Henry te maken heeft (het trinitarische gedachtegoed) Zo is er een glas in loodraam van Matthew Henry te zien. Aan de andere kant van de kerk vinden we het unitarische gedachtegoed terug. Zo is er aan die kant een glas in loodraam gekomen van een unitariër toen de kerk 200 jaar bestond. Er waren in de kerk boeken aanwezig die dateren uit de tijd van Matthew Henry. Zo konden we daar ook kijken in de familie bijbel van Matthew Henry. Tevens konden wij daar historische werken van Matthew Henry en de puriteinen bekijken waaronder Matthew Henry s Bible Exposition of the Old and New Testament We konden van alles foto s maken. Al met al was het een bijzondere ervaring om zoveel te mogen zien en in handen te hebben. s Middags hebben we een wandeling door Chester gemaakt waar het de moeite waard was om de zogenoemde Rows huizen te zien. Tijdens de wandeling zijn we langs de vroegere Trinity Church gelopen waar Matthew Henry s eerste vrouw Katharine Hardware en zijn dochtertje Elizabeth uit het tweede huwelijk met Mary Warburton begraven liggen. De vroegere Trinity Church wordt nu als gildenhuis gebruikt wat ook te zien is aan het ronde boord dat aan de muur van het gebouw hangt met het opschrift The Guildhall (het gildenhuis). Achter dit gebouw heeft de Matthew Henry Chapel gestaan. Echter de kerk heeft plaats moeten maken voor het wereldgebeuren. Er staat nu een theater op de plek waar de Matthew Henry Chapel heeft gestaan. We zijn langs de gedenknaald van Matthew Henry gelopen. Deze gedenknaald is te vinden op een druk kruispunt van wegen te Chester en is daar geplaatst in Al wandelend zijn we s middags aangekomen bij het archief van Chester waar we een en ander te ziek kregen van een aantal originele geschriften zoals de gedrukte uitgave uit 1716 over het leven en sterven van Matthew Henry geschreven door William Tong. Verder zagen we daar het originele kerkboek M. Henry reis september

10 vanaf het begin tot nu toe. Het eerste wat geschreven is in het originele kerkboek met betrekking tot de kerk, is opgetekend door Matthew Henry. Verder hebben we nog een plattegrond uit de 19e eeuw van Chester bekeken. Hierop konden we de plek zien waar de kapel van Matthew Henry Chapel stond. Na ons bezoek aan het archief in Chester vervolgden we ons programma naar Chester Castle. Matthew Henry heeft in Chester vele jaren het gevangeniswerk gedaan. De gevangenis bevond zich in het kasteel in Chester. Het kasteel dat we nu zagen is niet het originele houten kasteel uit Matthew Henry s tijd. Het kasteel is in 1801 herbouwd. Matthew Henry heeft na de tijd van de vervolging in de toren gepreekt voor de gevangenen. Hij voelde zich gedrongen door de begeerte dat hij de gevangenen door de prediking en het gebed te verlossen van het geweld van de duivel die hen gevangen hield. In de hal van de toren was veel informatie te vinden over het kasteel en de geschiedenis daarvan. Verder hebben we de avondmaalsbeker van Matthew Henry gezien met in het midden de letters MH. Terugkomend in het hotel, hebben we genoten van een heerlijk diner. Na het diner hebben we de dag met elkaar afgesloten. Ds den Toom heeft met de afsluiting de aandacht gevestigd op de gewoonte van Matthew Henry om met nieuwjaarsdag het verbond met God te vernieuwen. Een paar van de dagboeknotities van Matthew Henry met nieuwjaarsdag werden voorgelezen. Mw. van Wingerden Donderdag 6 september 2007 We zijn om 7.30 uur opgestaan, sommigen zijn al naar Mold gewandeld, heen en terug een uur. Het programma vermeldt een bezoek aan Llangollen, een rit met een oude stoomtrein en een toeristische route door noord Wales. Om 9.30 uur zijn we in de bus, ds. den Toom leest ps.107:23-32 en het commentaar van M.H. van vs.29 en daarna bidt en dankt hij. We vertrekken om 9.45 uur, het weer leek vanmorgen vroeg beter dan nu, maar het is droog. Onuitspreekbare plaatsnamen hier, soms wel zes medeklinkers achter elkaar. Ik probeer ze maar niet uit te spreken omdat ik bang ben dat de mensen zullen denken dat ik moet overgeven. We komen in Llangollen aan de rivier de Dee, bij het station is een stroomversnelling. De trein staat al klaar voor vertrek de stoomlocomotief rookt en smookt. We vertrekken om 11 uur, Kees blijft achter, hij zal ons met de bus van het eindpunt ophalen. Het is echt nostalgisch, de wagons slingeren en stoten een beetje, de stoomfluit snerpt, rooken stoomwolken dwarrelen langs de ramen. We moeten eerst bergopwaarts, het gaat niet snel maar het uitzicht op de rivier met de bruggen is prachtig. In het water staan een paar vissers en een paar koeien. Het gaat door een tunnel en na een paar stops arriveren we om uur in Carrog, het was echt de moeite waard. Daarna kijken we bij de smalle boten in een kanaal, ze varen ook over een aquaduct over een dal, waar ze net in passen, daarom moeten ze zo smal zijn. Om ca. 13 uur gaan we verder met de bus over de Horsshoe Pass, onderweg eten we bij de Brittannia Inn. De meesten zitten op het terras, het weer is goed en het uitzicht is schitterend. In de bus leest ds. den Toom ps. 124 en dankt voor het eten uur gaan we verder de pass op. Hier is veel leisteen, de schapen lopen los, ook op de weg. Er groeit veel brem en weinig bomen. Op het hoogste punt wordt er gestopt om te fotograferen, het is mooi dat de heide noch bloeit, daarna gaan we verder door het Snowdonia park. Kees zoekt de kortste route, op een gegeven moment over een smal landweggetje, met aan weerszijden braamstruiken met bramen. Als de ramen open zouden kunnen, hadden we ze zo kunnen plukken, misschien moet de bus na deze trip overgespoten worden en dat Kees de oude lak er al vast een beetje af M. Henry reis september

11 wil schuren. We zien de Ierse zee met rijen windmolens, en hebben nog een stop gemaakt, sommigen zijn naar het water gewandeld en enkelen gingen zelfs pootje baden. Via Flint en Mold kwamen wij om u bij het hotel.''s avonds na het diner heeft ds. den Toom gelezen uit Mattheüs 9 vers 9-13 en het commentaar van M.H. over vers 9 en besloot met dankgebed. Fam. Riezebos. Vrijdag 7 september 2007 Vroeg uit de veren, gauw in de kleren en op naar het breakfast. Verzadigd en verkwikt, begeven wij ons naar de bus, waar we zoals gewoonlijk keurig op tijd arriveren (wat heeft de dominee het toch ontzettend met ons getroffen, ik verwonder me hier iedere keer weer over). De dominee begint met ons de dag door te lezen uit Psalm 107 vers Hij bepaalt ons in het bijzonder bij vers 43: Wie is wijs? Die neme deze dingen waar; en dat zij verstandelijk letten op de goedertierenheden des Heeren. Hij gaat voor in gebed en vraagt om bewaring ook op deze dag. Keurig op tijd vertrekken we. We via Tarvin en Tarporley naar de Parish Church in Nantwich. In Tarvin zou volgens het boekje van mevrouw Bout Katharine Henry, de grootmoeder van Matthew Henry begraven liggen. De plaatselijke beheerder van de begraafplaats wist echter van niets. Er is in dit gebied ten tijde van de civil war (burgeroorlog) nogal wat gevochten met steeds wisselende fronten. Mogelijk dat de plaats dus elders is. In de plaats Tarporley die we aandoen is Matthew Henry van zijn paard gevallen maar ook hiervan is de juiste plaats niet bekend. Hiervandaan is hij zo n 15 mijl naar Nantwich vervoerd. Via een omweg arriveren we om 11 uur bij de kerk. Deze kerk is ruim 800 jaar oud. We werden verwacht, alleen was de versiering nog niet helemaal klaar: Deze bleek later voor een bruiloft te zijn). Een lid van de gemeente vertelde ons over deze kerk, waar Matthew Henry vaak voor was gegaan. (Hier was zijn vriend predikant.) Deze kerk is gebouwd door mensen die door de zoutwinning rijk waren geworden. Het is een prachtige kerk met, prachtig borduurwerk en veel houtsnijwerk. Ook de glas-in-lood ramen waren zeer indrukwekkend. We namen plaats in het koor, met prachtig middeleeuws houtsnijwerk. Toen de dominee alles voor ons vertaald had, was er een oude man van 92 jaar (zeer kras voor zijn leeftijd met een welluidende stem) die voor ons in het Latijn het Onze Vader zong. Geweldig! Jullie begrijpen dat onze Anneke dit niet zomaar kon laten gebeuren. Zij zong in het Engels een hymne, en liet dus blijken dat die Hollanders ook nog wel wat kunnen. Samen hebben we ook nog enige psalmen gezongen, wat toch wel heel ontroerend was. Uit de kerk gekomen wandelden we eerst naar het sterfhuis van Matthew Henry. Dat viel wat tegen: de bovenverdieping van het huis was nog origineel maar onder waren er winkels. Vervolgens nam iedereen op eigen gelegenheid enig voedsel tot zich. Daarna konden we onze reis verder vervolgen en richting Chester gaan. M. Henry reis september

12 Hier werden we losgelaten. We spraken af dat we op eigen gelegenheid naar huis zouden gaan. We konden winkelen. Er was nog een prachtige oude kerk, die velen met ons bezichtigden. Om half vier was onze trouwe Kees present voor diegenen die mee wilden liften naar het hotel. De rest ging met openbaar vervoer: ieder zijn meug. Gelukkig had mevrouw van Huffelen alle boodschappen gedaan, die op het lijstje stonden. s Avonds om 7 uur was iedereen weer present in de eetzaal. Weer was er een rijk keuze menu: soep vooraf en ijs voor toe. Na de maaltijd las de dominee ons voor de laatste maal voor uit het dagboek van Matthew Henry. We hebben nog eens de reis doorgesproken en we waren het er allemaal over eens dat het een fijne, interessante en leerzame reis is geweest. Mevrouw van Garderen las nog een mooi gedicht voor (God eerst), waarna we allemaal vroeg naar bed gingen, want om twee uur was het reveil. (Kees was al even eerder vertrokken). Fam. Mijnders God eerst In mijn kamer hangt een plaatje, Waarop deze woorden staan, Die mij dus altijd herinneren: God moet steeds voor alles gaan. Overschrijd ik nu de drempel Deze woorden zien mij aan: Eerst een woord met God uw Vader Eer ge uw eigen weg moogt gaan. Als ik s morgens mij ga kleden En dan op dat motto let, Zeg het, dat ik voor mijn dagtaak Hulp moet zoeken in t gebed. Plichten, lasten, moeiten, angsten, Alles komt misschien vandaag, Hoe zal ik er kracht toe hebben, Als ik die niet biddend vraag? Wil ik eens wat nieuws beginnen, Dan vermaant het motto zacht; Niet op eigen krachten bouwen, Eerst de zaak voor God gebracht. Soms geheel gereed tot uitgaan, Hoe beperkt mijn tijd ook zij, Kan ik toch maar zo niet weggaan; God eerst zegt het motto mij. k Buig dan eerst nog stil mijn knieën M. Henry reis september

13 En verhef mijn hart tot God, Zij het ook met weinig woorden, Hem bevelend weg en lot. s Avonds als ik wil gaan slapen, Fluistert weer het motto zacht: God eerst Hem gedankt, gebeden, Zegen vragen voor de nacht. Ja, God eerst moet zijn ons motto, Heel ons leven dag en nacht; Al ons heil komt slechts van boven, En moet biddend ingewacht. God eerst houdt dit woord in waarde Helpe t u uw levenslot, Lusten, lasten, moeiten, zorgen, Wijden door een woord met God. Zaterdag 8 september 2007 Als laatste in de rij mag ik verslag doen over de laatste dag: zaterdag 8 september. Vroeg begonnen, is tijd gewonnen; geldt niet voor deze dag! In het vroege morgenuur:0.2,00 uur worden wij gewekt; dus aankleden, de laatste spullen in de koffer~en in de ontvangsthal van ons hotel werd koffie en koek geserveerd uur waren de koffers ingeladen en zat ieder in de bus, waarna Ds. de (nacht) dagopening verzorgde. Hij las ons voor de eerste 8 verzen van Psalm 108, en over dezelfde psalm uit het dagboek van Matthew Henry. Nog vóór uur startte Kees de bus en verlieten we ons hotel. Na ongeveer 2 uur gereden te hebben meldde Ds. een" plastop"; nog weer 2 uur verder moest Kees zijn" rustuur" hebben. In één ruk reden we de laatste honderden kilometers naar Dover, waarbij de gedachte was met enige minuten de boot op te kunnen. Maar dat was een teleurstelling! Onze bus moest de douane controle hal in, en een vijftal koffers met hun eigenaars gecontroleerd worden. Een oponthoud en tegenvaller! De boot was vol~ dus wachten! Wij meenden om mee te kunnen; dat werd ruim 2 uur later! Wat ons opviel: niemand mopperde hierover! Toch wel een hechte en tevreden reisgroep heeft onze reisleider. Op de terugreis naar ons I' goede vaderland" worden onze Ds. den Toom en zijn vrouw, maar ook" onze Kees" bedankt voor de fijne en leerzame reis in Engeland en Wales. Om uur worden we welkom geheten in restaurant" de Rietpluim" in Dussen. Een overheerlijk diner werd ons opgediend; en onder gezellige gesprekken lieten we het ons goed smaken! Het was dan ook Hollandse kost! Aan het einde van ons diner leest Ds. psalm 122 en gaat ons voor in ootmoedig dankgebed. Dankend de Heere voor Zijn bewaring; biddend voor reisgenoten in zorg of pijn, voor gezinnen en alleenstaanden, voor de kerk in haar ontluistering, voor de prediking des Woords op de komende zondag. Wij hebben genoten van deze leerzame reis; waar de zon elke dag straalde; waar Gods Woord telkenmale gelezen mocht worden; voor de onderlinge gesprekken en herhaalde contacten, waar ook de nagelaten geschriften mochten opengaan en verklaard worden van Gods kind en knecht: Matthew Henry! A. Hayes M. Henry reis september

14 6 Tijdstabel Matthew Henry oktober, geboren te Broad Oak 1680 Studie Mr. Doolittle Londen 1685 Studie rechten te Londen 1686 Beroepen te Chester mei bevestigd in Londen tot predikant 2 juni preekt voor het eerst als predikant te Chester 19 juli huwelijk met Katharina Hardware februari overlijden Katharina Hardware juli huwelijk met Mary Warburton april geboorte Elisabeth juli overlijden Elisabeth april geboorte Mary 21 april overlijden Mary september geboorte Esther 1700 mei geboorte Philip Henry 1701 oktober geboorte Elisabeth 1703 augustus geboorte Sarah februari geboorte Theodosia 1711 maart geboorte Mary mei predikant te Hackney juni overleden 7 Het leven van Matthew Henry 1 Geboorte en kinderjaren Matthew Henry, de tweede zoon van Philip Henry en Katharina Matthewes werd geboren op 18 oktober 1662 te Broad Oak op 5 kilometer afstand van Whitchurch. Zijn vader was sinds 1657 predikant van Worthenbury. Enkele weken voor Matthew Henrys geboorte te weten op 24 augustus 1662 was zijn vader samen met meer dan predikanten afgezet ten gevolge van de zogenaamde Uniformiteitakte uitgevaardigd door koning Karel II. Deze losbandige koning wilde terug naar het herstel van de oude engelse staatskerk waarvan de koning officieel het hoofd was. Er werden strenge wetten uitgevaardigd tegen kerkelijke richtingen die van de staatskerk afweken: Iedere geestelijke moest gewijd worden door een bisschop. Het anglicaanse gebedenboek werd verplicht En de eed van gehoorzaamheid aan de staatskerk moest worden afgelegd. Het huidige Broad Oak Katharina Henry was de enige erfgename van de schatrijke Daniël Matthewes heer van Broad Oak en Bronington. Bij de dood van haar vader kwam zijn vermogen hen ten goede waardoor Philip tot aan zijn dood in staat was om onafhankelijk en zonder financiële zorgen het woord Gods te verkondigen. M. Henry reis september

15 De dag na zijn geboorte werd M. Henry reeds gedoopt door ds. Holland in de Whitewell Chapel achter Broad Oak. Philip Henry vroeg hem het gebruikelijke kruis teken weg te laten maar toen ds. Holland het uit angst toch gebruikte nam Philip Henry er geen verantwoordelijkheid voor. De huidige Whitewell Church Zijn broertje John die een jaar ouder was stierf op de jonge leeftijd van zes jaar aan de mazelen. Ook Matthew werd aangetast maar hij mocht in leven blijven. Het sterven van zijn broertje is voor hem een middel geweest om bij de Heere uit te mogen komen. Al op de zeer jonge leeftijd van 3 jaar was hij in staat om een hoofdstuk uit de Bijbel te lezen. Zijn vader legde iedere morgen en avond een gedeelte uit van de Heilige Schrift. Naast de gebeden van zijn godvruchtige ouders en hun voorbeeldig godsdienstige leven heeft dit een grote invloed gehad op zijn verdere leven. Op dertienjarige leeftijd schreef hij in zijn dagboek een terugblik op zijn leven. Hij schrijft dan over de geestelijke weldaden van de Heere Jezus: Ik dank U voor de kennis van Uw woord voor de goede ouders voor mijn opvoeding voor het verbond der genade waarin ik opgenomen ben. Heere ik dank U dat ik de Uwe mag zijn. Op zondagmorgen 7 december 1673 werd er gepreekt over de kenmerken van de ware genade. Hij onderzocht zichzelf en sprak erover met zijn vader. Hij zei dat wat Matthew noemde de juiste kenmerken waren. Maar na enkele dagen kwam er strijd en de angst voor de hel waarop hij zich des te ernstiger onderzocht. Hij schreef er later over dat hij dat nog dagelijks deed. Dit onderzoek heeft betrekking op vragen zoals: Is er bij mij sprake van belijdenis van schuld zelfverloochening maar ook geloof dat mijn zonden om Christus wil vergeven zijn? Hij verwijst dan naar teksten als Spreuken 28: 13 Jesaja 1; 18 Mattheüs 5: 4 en I Johannes 1: 9. Het is kenmerkend voor de puriteinen dat zij de dag des Heeren nauwgezet naleven. De kinderen werden aangespoord om op de zaterdag ter voorbereiding op de zondag een uur bezig te zijn met geestelijke zaken. Matthew had daarbij de leiding. Op latere leeftijd hebben zijn 4 zussen gesproken over de invloed die er van hun broer uitging. Een citaat uit zijn eerste brief aan vader gericht (1671): In de wegen van Gods voorzienig bestel kunnen we zien dat de zonde het ergste kwaad is want met de zonde kwam de ziekte in de wereld en wanneer Gods volk niet zondigde zou het nimmer ziek zijn. Christus is het hoogste Goed laten we daarom Hem liefhebben. Zonde is het snoodste van alle kwaad laten we daarom de zonden toch haten met een volkomen haat. M. Henry reis september

16 2 Voorbereiding tot het ambt Toen Henry voor zijn verdere studie het ouderlijke huis verliet had hij al een behoorlijke opleiding achter de rug. Hierdoor was hij bedreven in het Hebreeuws dat hem later bijzonder te pas zou komen bij het schrijven van zijn Bijbelverklaring. Zijn vader preekte gedwongen door de vervolgingen vaak in schuren in burgerhuizen en ook wel in het open veld. Zodoende was hij veel van huis en daarom ook niet meer in staat om zelf zijn zoon verder op te leiden. Matthew werd gezonden naar Thomas Doolittle docent van de presbyteriale academie te Londen. Hij schrijft aan zijn zusters: Lieve zusters. Ik denk bijna altijd aan jullie en aan thuis. Ik vraag jullie om mij niet te vergeten in je gedachten noch in je gebeden. Ik beveel jullie allen aan in de zorg en bewaring van de almachtige God wiens koningschap over alles regeert. Door de vervolgingen werd Doolittle genoodzaakt om naar elders uit te wijken. En Matthew Henry keerde terug naar heet ouderlijk huis waar hij zijn studie weer opnam. Op 18 oktober 1682 schreef hij onder de titel Ontvangen genadegaven : 1 een rationele onsterfelijke ziel waarmee ik God mag dienen. 2 de kracht om dat te kunnen doen. 3 de zintuigen die het me mogelijk maken. 4 een gezond lichaam dat me niet hindert. 5 dat Gods hand me in de moederschoot gevormd heeft. 6 dat God mijn moeder na de geboorte in het leven liet om mij te verzorgen. 7 dat de Heere me onderhield in mijn dagelijkse behoeften. 8 dat Hij mij de gezondheid gaf. 9 dat Hij me genas na mijn ziekten die ik had. 10 dat ik voor veel gevaren bewaard ben gebleven. 11 dat ik een dak boven mijn hoofd heb en ideale woonomstandigheden. 12 dat ik in een welvarende omgeving ben geboren. 13 dat ik het nodige comfort mag genieten. 14 dat ik een goede opvoeding mocht ontvangen. 15 dat ik geboren ben geboren onder de invloedsfeer van het evangelie. 16 dat ik in de sfeer mag leven van de gebeden en de liefde van Gods kinderen. 17 dat ik door de doop in de invloedsfeer gebracht ben van de kerk. 18 dat ik godsdienstig opgevoed ben 19 dat ik in staat ben om mijn gebeden op te zenden tot God 20 dat de Heere mijn hart aan Hem heeft toegewijd 21 dat ik zoveel keren gelegenheid heb gehad om te verkeren onder de genade 22 dat ik een goede hoop heb van eeuwigheid verkoren te zijn 23 dat ik bekend gemaakt ben met de majesteit van God de goedheid van Christus 24 dat de Heere me in alles heeft bewaard door zijn goddelijke genade 25 dat ik niet zonder hoop ben 26 Tenslotte dank ik God voor Jezus Christus de fontein en het fundament van al de genade gaven. Amen Halleluja. 3 Studie in de rechten Velen kwamen naar de pastorie te Broad Oak om het zuivere Woord van God te horen. Hier ontmoette M.H. vele vrienden. Een vriend van zijn vader adviseerde hem om weer naar Londen te gaan om daar rechten te studeren. Eind april vertrok hij naar het rechtscollege te Grays bij Londen aan de Thames. M. Henry reis september

17 Zijn vader schrijft hem: Wees voorzichtig mijn geliefd kind. Beveel je ziel altijd aan in de liefde van God. Laat niets komen dat een wolk kan vormen tussen jou en zijn gunst want in zijn gunst is het leven. Verheug je in de markt van Gods vrije genade en verzeker je van de parel van grote waarde. Vaarwel. Veel liefde van allen hier in het bijzonder wel van je liefhebbende vader. Zelf schrijft hij aan zijn vriend George Illidge in Nantwick Het evangelie zoals het een evangelie der genade is vordert van ons een heilige wandel. Christus is gestorven om zijn volk van hun zonden te verlossen maar niet voor degenen die in hun zonden blijven liggen. Het evangelie bevat in zich zowel bevelen als beloften en voorrechten. Daarom wordt een wandel vereist die met het evangelie overeenkomt. Wandelt waardiglijk het evangelie van Christus (Fil. 1:27). Wij hebben hier geen blijvende stad. We zijn in deze wereld slechts op een oefenschool en dan nog voor zo n korte tijd. Waarom zouden we ons dan aan haar gelijkvormig maken of ons erom bekommeren? Zouden we dan niet trachten ons ervan vrij te maken? Laten we haar maar zien als een herberg die weer snel verlaten wordt en eraan denken dat we het beter in ons Vaderland hierboven zullen hebben. Wat is eraan gelegen als onze verblijfplaats ons zeer ongemakkelijk voorkomt. De woning in het vaderhuis zal ons des te meer vergenoeging geven. 4 Terugkeer naar Broad Oak In juni 1986 keerde M.H. terug naar Broad Oak. Koning Jacobus II zocht in die tijd naar meer verdraagzaamheid om op die wijze het proces van de verroomsing te kunnen bevorderen. De dissenters en ook anderen profiteerden hier ook van en kregen meer godsdienstvrijheid. M.H. begon als proponent te preken o.a. in Nantwick waar zijn vriend George Illidge woonde. De laatste avond van zijn bezoekt preekte M.H. over de woorden uit Job 37: 22b: Maar bij God is een vreselijke majesteit. Illidge zag in de dienst een man met een slechte levenswandel. De volgende dag ging hij naar zijn huis om te zien wat het verkondigde woord uitgewerkt had. De man was overtuigd geworden van zijn zonden en zijn vrouw weende om het verdriet van haar man. Illidge zei dat er door de bekommernis over de zonden meer hoop was dan ooit tevoren. Maar hij waarschuwde tegelijkertijd ook voor het gevaar van de verleiding door slechte vrienden. Het levenspatroon van de man veranderde. Hij sprak over de vreugde die hij in zijn hart gevoelde bij het overdenken van Gods woord. Hij volhardde daarin tot zijn vrouw stierf. Daarna keerde hij terug tot zijn slechte leven van weleer. Dit voorval was voor M.H. reden om zijn hoorders later steeds aan te sporen tot nauwgezet zelfonderzoek: Wat is er de oorzaak van dat zo velen die goed begonnen zijn later weer afvallen? Zij voelden nooit de werking van de wet in hun harten. Zij kenden geen hartdoorgrondende overtuiging. Zij schenen te leven maar Hij die onze werken weet zal zeggen: Gij zijt dood. Van zulk mens is alleen de buitenkant opgepoetst daarom krijgen de zonde en de lust opnieuw de overhand in hun leven. Maar de ware gelovigen zijn dikwijls innerlijk werkzaam met een heilig onderzoek. Zij hebben lage en geringe gedachten van zichzelf en van hun werken. Zij betreuren en bewenen hun huichelachtig bestaan. In alle twijfel houden zij Gods woord tot hun richtsnoer. Zij schrijven Christus de eer van alles toe. De kerk van Nantwich M. Henry reis september

18 M.H. werd verzocht om in Chester te komen preken. Dit moest door op een de weekse avond zijn omdat de gemeente geen toestemming had tot het houden van zondagse erediensten. De eerste avond preekte hij in het huis van Bakker Henthorne waar hij voor het eerst kennis maakte met de tegenstanders van de engelse staatskerk in Chester. De prediking werd met grote instemming beluisterd en eind 1686 ontving hij een beroep naar Chester M.H. was toen goed en wel 24 jaar oud. Begin 1687 vertrok hij met een vriend Rowland Hunt naar Londen. Het eerste wat zij daar hoorden was dat Koning Jacobus II het besluit had uitgevaardigd met betrekking tot het geven van meer godsdienstvrijheid. Tegen betaling van 10 pond werd men voortaan vrijgesteld van: 1 het afleggen van de eed van trouw. 2 het betalen van een boete van 20 pond per maand. 3 het niet bezoeken van de kerk. 4 het niet deelnemen aan het sacrament. 5 het verbod tot het beleggen van samenkomsten. Zo lag de weg voor Matthew Henry open tot het vervullen van het predikantschap in Chester. M.H. schrijft over zijn zelfonderzoek voor de bevestiging tot het ambt: Het is allernoodzakelijkst dat men zich zelf onderzoekt voor het aangezicht des Heeren en zich daarbij de volgende vragen te stellen: I Wie ben ik. 1 ben ik overtuigd dat ik van nature een kind des toorns ben gelijk ook de anderen. 2 heb ik me voor de Allerhoogste vernederd vanwege de zonde waarin ik geboren ben. 3 heb ik de Heere Jezus door een oprecht geloof omhelsd. 4 heb ik de zonde gehaat die in me woont. 5 heb ik liefde tot heilige. II Wat heb ik gedaan. 1 hoeveel kostbare tijd heb ik doorgebracht met ijdele zaken. 2 hoe onzorgvuldig heb ik geleefd. 3 hoe vaak heb ik het verbond met God verbroken. 4 hoe onzorgvuldig was ik in mijn gesprekken met anderen. 5 hoe vergeetachtig was ik met betrekking tot God en zijn woord. III Volgens welke principes ga ik te werk. 1 is het uit geloof. 2 is het uit de overtuiging dat Christus het ambt van herder en leraar heeft ingesteld. 3 is het mij te doen om de ere Gods. 4 handel ik uit liefde tot de zielen die aan mijn zorgen zijn toevertrouwd. IV Wat beoog ik er mee. 1 ik kan zeggen dat het niet mijn opzet is om mezelf te verrijken. 2 het is niet mijn begeerte om bekendheid te krijgen onder de mensen. 3 het is niet mijn verlangen om tweedracht te zaaien. V Wat heb ik nodig. 1 toewijding van mijn hart tot de taak. 2 hulp van Boven. 3 genade eenvoud nederigheid. M. Henry reis september

19 5 Verbi Divini Minister M.H. kwam tot de conclusie dat de bevestiging van dienaren des Woords door presbyters het meest overeenkomstig is met de gegevens uit de Heilige Schrift. Op 9 mei 1687 werd hij met oplegging der handen onder vasten en bidden bevestigd te Londen waarvan een van de bevestigers ds. Steel Hanmer ook zijn vader had bevestigd in het ambt. De geloofsbelijdenis door M.H. gegeven luidt als volgt: 1 Ik geloof dat er een God is een onbegrijpelijk en volkomen wezen een oneindige eeuwige Geest onveranderlijk in wezen wijsheid macht heiligheid en rechtvaardigheid bestaande van zichzelf. Ik geloof dat er een God is in drie Personen de Vader de Zoon en de Heilige Geest en deze drie zijn een God gelijk in zelfstandigheid macht en heerlijkheid. Deze geopenbaarde verborgenheid geloof ik maar kan die niet begrijpen. 2 Ik geloof dat deze God die van eeuwigheid God is in het begin van de tijd deze wereld de hemel en de aarde volmaakt en goed uit niets geschapen heeft en dat in het tijdsbestek van 6 dagen. 3 Ik geloof dat God als de regeerder van de wereld een wet heeft gegeven aan de redelijke schepselen waarmee zij overeenkomstig hebben te wandelen opdat zij Hem zouden verheerlijken en verblijden. 4 Ik geloof dat God de mens geschapen heeft naar zijn beeld en gelijkenis bestaande uit kennis rechtvaardigheid en heiligheid om te heersen over de lagere schepselen. 5 Ik geloof dat de mens uit vrije wil op influisteren van de satan gezondigd heeft tegen God, door het eten van de verboden vrucht en zo van zijn staat van heiligheid en geluk gevallen is en de ganse schepping in die val heeft meegesleurd. 6 Ik geloof dat deze God van eeuwigheid een deel uit het ganse menselijke geslacht verkoren heeft tot het eeuwige leven welke Hij gegeven heeft aan de Zoon om hun Verlosser te zijn welke in de tijd ontvangen is van de Heilige Geest en geboren uit de maagd Maria. Ik geloof dat Hij gestorven is als een offer voor de zonde dat Hij begraven is en ten derde dage is opgestaan naar de schriften. Ik geloof dat de Heilige Geest het werk van Christus toepast aan de van eeuwigheid verkorenen. 7 Ik geloof dat alle ware gelovigen een onzichtbare kerk vormen de gemeenschap der heiligen hetwelk is het mystieke lichaam van Christus. 8 Ik geloof dat God een dag bepaald heeft waarop de lichamen zullen opstaan uit de graven en alle mensen geoordeeld zullen worden naar hun daden. Op donderdag 2 juni 1687 ging M.H. voor het eerst als eigen predikant voor in de gemeente van Chester en wel in het gebouw dat Anthony Henthorne daarvoor had afgestaan. Hij preekte over de tekst uit I Korinthe 2: 2: Want ik heb niet voorgenomen iets te weten onder u dan Jezus Christus en Dien gekruisigd. Gedenkplaat in de Matthew Henry Chapel M. Henry reis september

20 6 Huwelijk en gezin Op 19 juli 1687 trouwde M.H. met Katharina Hardware. Haar moeder had aanvankelijk wat tegen het huwelijk van haar dochter die ze een rijker en voornamer echtgenoot gunde. Toen zij zag hoe goed het huwelijk van haar dochter was en hoe ze zelf genoot van zijn prediking en bijbelverklaring kon ze niet anders dan de Heere danken. Het huwelijk was van korte duur,slechts anderhalf jaar. Kort voor de geboorte van hun eerste kind kreeg Katharina de kinderpokken. Toen zich 14 februari 1689 nieuw leven aankondigde stierf ze op 25 jarige leeftijd. Na een jaar adviseerde zijn schoonmoeder hem opnieuw te trouwen en wel met Mary dochter uit het gezin van Robert Warburton uit Grange een familie die bekend stond om hun godsvrucht. Mary Warburton nam het aanzoek aan en op 8 juli 1690 trouwden ze te Grange. M.H. begon in die tijd met het bijhouden van een dagboek. Hij schrijft als eerste er in: Deze dag besloot ik mijn tijd niet ijdel door te brengen maar de tijd uit te kopen dewijl de dagen boos zijn. Elke avond wil ik overdenken hoe ik de dag heb doorgebracht. Dit zal mij doen ontdekken hoe ijdel wij de tijd doorbrengen en welke vorderingen wij in het leven der genade maken. Waarom zou ik daar niet een onderzoek naar doen? Het eerste kind uit het tweede huwelijk Elizabeth werd 12 april 1691 geboren. Zij bleef nog geen anderhalf jaar in leven. Ze stierf op 19 juli Het tweede kind Mary werd geboren 3 april 1693 ze overleed 21 april van hetzelfde jaar. In een preek van Henry lezen we: Het is wel want alles wat God doet is wel. Indien niet een musje ter aarde vallen kan zonder Gods wil zo ook niet een kind.vertroost u in zulke dagen van droefheid met Gods verbond met u en uw zaad. Zoek uw troost in de Heere Jezus Die dood is geweest en weer levend is geworden en Die leeft tot in alle eeuwigheid. Bedenk uit wat voor wereld uw kinderen zijn weggenomen en waarheen zij zijn afgereisd. Zij zijn niet tevergeefs geboren als zij mee mogen helpen om het nieuw Jeruzalem te bevolken. Op 27 september 1694 werd hun derde dochtertje geboren dat de naam Esther ontving. Ze bleef in leven hoewel ze op driejarige leeftijd ernstig ziek is geweest. Op 24 juni 1696 werd een vierde dochtertje geboren: Ann. Ze stierf aan de mazelen toen ze nog geen anderhalf jaar oud was. Haar geboortedag is tevens de sterfdag van Philip Henry. In mei 1700 werd Philip Henry geboren. Deze zoon nam later de naam aan van zijn moeder Warburton. In het jaar 1747 vertegenwoordigde hij Chester in het engelse parlement. In oktober 1701 werd weer een dochtertje geboren zij kreeg de naam van haar gestorven zusje Elizabeth. 7 Het ambtelijke werk M.H. ondervond veel vijandschap van de engelse staatskerk. Tijdens de zondagse erediensten preekte hij s morgens uit het oude testament en middags uit het nieuwe testament. Vanaf oktober 1692 behandelde hij tijdens de wekelijkse bijbellezingen vragen uit de Heilige Schrift zoals: Adam waar zijt gij? Na de preek stelde hij zijn indrukken op schift. Kort voor zijn vertrek naar Hacney behandelde hij de laatste vraag uit de Bijbel die we aantreffen in Openbaring 18: 18: Wat stad was deze grote stad gelijk? Grote waarde hechte Henry aan het onderwijs uit de catechismus. Hij beklemtoonde de opdracht van de Meester om ook de lammeren te weiden. Op verzoek van ds. Chorlton van Manchester stelde hij een catechismus op voor kinderen getiteld: Plain Catechism for Children M. Henry reis september