Flessen. water. in een. duurzame. wereld. Over de ecologische voetafdruk van natuurlijk mineraalwater en bronwater

Transcriptie

1 Flessen water in een duurzame wereld WAAR of NIET WAAR? Over de ecologische voetafdruk van natuurlijk mineraalwater en bronwater

2 De bescherming van de oorspronkelijke zuiverheid van natuurlijk mineraalwater en de natuurlijke drinkbaarheid van bronwater is en blijft van cruciaal belang voor de flessenwaterproducenten. Precies daarom voerden de producenten lang geleden al strenge maatregelen in voor de bescherming van natuurlijke bronnen. Deze strenge aanpak voor de bescherming van het milieu geldt ook voor de vermindering van de ecologische voetafdruk van het bottelen en van de verpakkingen. Het Koninklijke Verbond van de Industrie van Waters en Frisdranken steunt de doelstelling van de Europese Commissie om de CO2-uitstoot tegen 2020 met 20% terug te dringen. Haar leden ondernemen dan ook talloze initiatieven voor het verhogen van de energie-efficiëntie en het aanmoedigen van het gebruik van hernieuwbare energie. Ook worden er dagelijkse inspanningen geleverd om de verpakkingen te verminderen en ze te recycleren. Tot slot worden concrete inspanningen gedaan om het transport en de logistiek te rationaliseren en om alternatieve vervoerswijzen, zoals het transport per schip en per trein, te evalueren. In al deze opzichten speelt de flessenwatersector binnen de voedingsindustrie vaak een voortrekkersrol op milieuvlak. Maar kent u eigenlijk wel de ecologische impact van het water dat u drinkt? Past mineraalwater wel in een duurzaam beleid? Doe de test door te antwoorden op deze WAAR of NIET WAAR. 1. Het produceren van natuurlijk water draagt bij tot duurzame ontwikkeling WAAR Natuurlijk mineraalwater is van nature zuiver. En precies om die natuurlijke zuiverheid te beschermen en het voortbestaan van de bron te garanderen, is het cruciaal dat elke vervuiling van buitenaf wordt vermeden. En dat is net de toegevoegde waarde van natuurlijk mineraalwater in vergelijking

3 met andere types water. De producenten van natuurlijk water zien dan ook al decennialang toe op de strikte bescherming van de waterbronnen. In nauwe samenwerking met de plaatselijke overheden beschermen ze de natuurlijke omgeving en de plaatselijke biodiversiteit. Het gebruik van het water uit de bronnen vormt dus helemaal geen bedreiging, maar maakt het juist mogelijk om een nationaal natuurlijk erfgoed duurzaam te maken voor de toekomstige generaties Zo zullen onze kleinkinderen over 50 jaar hetzelfde zuivere en natuurlijke water drinken als wij nu. De producenten van natuurlijk water hebben er dus altijd over gewaakt een duurzame omgeving te scheppen en staan aldus aan de bron van unieke natuurlijke watergebieden. 2. De winning van natuurlijk mineraalwater en bronwater leidt tot uitputting van de bronnen NIET WAAR Natuurlijk mineraalwater is, net als bronwater, een hernieuwbare natuurlijke hulpbron waarvan het voortbestaan een streng beheer vereist. De producenten van natuurlijk water passen daarom op iedere grondwaterlaag een essentieel principe toe: de opgepompte hoeveelheid water mag nooit meer bedragen dan de watercyclus, of in andere woorden, dan wat de natuur vernieuwt, om zo de uitputting van de bron te voorkomen. De productie is dus niet constant, maar wordt afgestemd op de natuurlijke fluctuaties van de bron, en dat onder wetenschappelijk toezicht van hydrogeologen. Om de kwaliteit van het mineraalwater te garanderen, hanteren de fabrikanten bovendien een uitzonderlijk streng beleid voor de bescherming van hun bronnen, en dan vooral wat de infiltratiezones (implivium) betreft. In die zones, die in bepaalde gevallen enkele duizenden hectaren groot zijn, worden menselijke activiteiten streng aan banden gelegd (verbod op industriële activiteiten, niet-vervuilende landbouwpraktijken of zelfs een verbod, bouwvoorschriften enz.).

4 3. Voor de productie van een fles mineraalwater of bronwater is veel water nodig NIET WAAR Het waterverbruik is een belangrijke indicator van de milieuprestatie van een bedrijf. In vergelijking met andere sectoren heeft het bottelen van mineraalwater en/of bronwater een beperkte impact op het waterverbruik. Voor de productie van 1 liter flessenwater is gemiddeld 1,5 liter water nodig. Ter vergelijking: om een kopje koffie te maken, is in totaal 140 liter water vereist. Voor een kilo rundvlees is dat 16 m³ water ( liter). De producenten van natuurlijk water controleren actief hun waterverbruik in de loop van het industrieel proces en passen regelmatig nieuwe procedures en technologieën toe om hun watervoetafdruk (waterfootprint) te verkleinen. Bron: 4. Voor de productie van een fles water is fossiele energie nodig WAAR Dat geldt voor bijna elk voedingsproduct. Maar de flessenwatersector blijft een voortrekkersrol spelen in de toepassing van milieuvriendelijke en duurzame maatregelen. Bij flessenwater komt dit tot uiting in de verpakking en het transport, maar ook in de productie, de distributie en de recyclage. Vandaar dan ook de prioritaire investeringen in nieuwe technologieën om de energie-efficiëntie te verhogen. Fossiele energie wordt zo geleidelijk vervangen door hernieuwbare energie (geothermisch station voor de recuperatie van de natuurlijke warmte van de bron, installaties voor warmtekrachtkoppeling, windmolens, fotovoltaïsche panelen, warmtepompen, pellets, ), de isolatie van de gebouwen en de voorzieningen wordt vernieuwd, Door al deze maatregelen is de CO 2 -uitstoot van de fabrieken de voorbije jaren aanzienlijk verminderd.

5 Sommige producenten van flessenwater gebruiken trouwens tot 50 % gerecycleerd PET-materiaal in hun nieuwe flessen en blijven het gewicht van de flessen verminderen, waardoor ze ook veel minder grondstoffen nodig hebben. Bron: European Federation of Bottled Waters, Men kan de koolstofvoetafdruk van flessenwater vergelijken met die van kraanwater NIET WAAR Om de koolstofvoetafdruk van twee producten te kunnen vergelijken, moeten die producten hetzelfde doel hebben. Maar flessenwater en kraanwater zijn twee verschillende producten die aan verschillende wetgevingen moeten beantwoorden. De koolstofvoetafdruk zegt trouwens enkel iets over de broeikasgassen, en niets over de totale impact op het milieu. Ook parameters zoals het waterverbruik en de bodemvervuiling waarin natuurlijk mineraalwater en bronwater een positieve bijdrage leveren in vergelijking met kraanwater moeten in aanmerking genomen worden. Omdat kraanwater chemisch behandeld wordt om het drinkbaar te maken en het zo afval voortbrengt dat op zijn beurt moet worden verwerkt, omdat de chlorering van kraanwater chloorresidus achterlaat in het milieu en omdat gemiddeld 30 % van dit water door lekken in de leidingen in de natuur verdwijnt, heeft kraanwater eveneens een ecologische voetafdruk. Een correct vergelijkend onderzoek moet dus alle aspecten van de levenscyclus opnemen en zich niet enkel beperken tot de verpakkingen die het meest zichtbare deel uitmaken.

6 6. De verpakking van flessenwater werd de voorbije 20 jaar verschillende keren aangepast omwille van milieuredenen WAAR De vervanging van PVC (polyvinylchloride) door PET (polyethyleentereftalaat) in het begin van de jaren 90 ontketende een heuse revolutie in de verpakkingssector. Om te beginnen is PET volkomen neutraal en 100 % recycleerbaar. Ten tweede is een PET-fles dankzij zijn fysico-chemische eigenschappen veel lichter en soepeler dan een PVC-fles, terwijl ze toch sterker is. In 20 jaar tijd is zo het gewicht van een plastieken fles van 1,5 liter gedaald van bijna 50 g naar 30 g nu. Die afslanking heeft heel positieve gevolgen voor het milieu: de kosten voor de productie van de fles en het transport nemen af, de hoeveelheid huishoudelijk afval neemt af en er wordt aanzienlijk minder fossiel materiaal gebruikt. Bron: ADEME 7. Een glazen fles is milieuvriendelijker dan een plastic fles NIET WAAR Beide type verpakkingen zijn volledig recycleerbaar. Glazen flessen vallen onder het statiegeldsysteem en worden meerdere keren hergebruikt. PET-flessen (doppen inbegrepen) worden volledig verwerkt. In België is de selectieve ophaling en recyclage van afval zo performant dat we tot de top van de Europese landen behoren. Dankzij het Fost Plus-systeem wordt bijna 76 % van de PET-verpakkingen volledig gerecycleerd. Dit uniek systeem is gebaseerd op de medewerking van alle spelers uit de huishoudelijke afvalketen, de flessenwatersector inbegrepen. Die betalen immers de reële recyclagekost per ton verpakkingsmateriaal die ze op de markt brengen. En tenslotte, sommige bedrijven gebruiken tot % gerecycleerd materiaal

7 in hun nieuwe flessen. Dankzij de doorgedreven recyclage, gekoppeld aan het lichte gewicht, hebben PET-flessen dus geen grotere milieu-impact dan glazen flessen. Bronnen: Fost Plus, jaarverslag 2007; Onderzoek naar de LCA van drankverpakkingen in België (glas met statiegeld, PET en blikjes), Plastic flessen maken een groot deel van het huishoudelijke afval uit NIET WAAR Plastic flessen zijn goed voor slechts 1,96 % van het gewicht van het huishoudelijke afval, dat op zijn beurt slechts 8 % bedraagt van het totale afvalvolume dat België voortbrengt. Rekening houdend met het recyclagecijfer (76 %) van PET-flessen en het gebruik van gerecycleerde PET (R-PET) door bepaalde merken is hun milieuimpact dus aanzienlijk verminderd. Bronnen: Fost Plus, jaarverslag 2007 en MIRA-T Kernset Milieudata 9. De plastic waterfles is een toonbeeld op het vlak van ecodesign van verpakkingen WAAR Steeds meer bottelaars gebruiken tegenwoordig gerecycleerde PET voor de productie van nieuwe flessen. Die werkwijze, op basis van gerecycleerde en tot korrels verwerkte verpakkingen, is veruit het segment met de belangrijkste mogelijkheden. Een dergelijk product laat immers toe om bepaalde productiestappen over te slaan, om energie en natuurlijke grondstoffen te besparen en om de eraan verbonden milieu-impact te beperken.

8 10. De afzetmarkt van gerecycleerd plastic is in volle ontwikkeling en wordt steeds veelzijdiger WAAR Naast de recyclage van PET voor de vervaardiging van nieuwe flessen, leent PET zich voor verschillende andere toepassingen, in het bijzonder als textiel gezien de chemische samenstelling op die van polyester lijkt. De ingezamelde flessen worden dan bijvoorbeeld verwerkt tot vezels voor de vulling van jassen, voor fleecetruien, voor dekbedden of pluchen beertjes. Maar er bestaan nog andere toepassingen, zoals de productie van chipkaarten, horloges, kinderzitjes, blisters, Kortom, talloze domeinen die een dynamische recyclageketen voor plastic vormen en zo de ecologische voetafdruk ervan aanzienlijk verminderen. Flessen worden niet afgedankt als afval, maar worden daarentegen opgewaardeerd en doeltreffend hergebruikt. 11. Bij de vervaardiging van PET-flessen worden ftalaten gebruikt NIET WAAR Flessen natuurlijk mineraalwater of bronwater bestaan uitsluitend uit polyethyleentereftalaat (PET). Dit is een chemisch inert materiaal dat niet in het water migreert en dat bovendien voldoet aan de wetgeving inzake materialen die in contact komen met voedingsmiddelen. Ftalaten kunnen dus onmogelijk in de flessen van water voorkomen. De producenten van natuurlijk water spannen zich dagelijks in om het natuurlijke en zuivere karakter van hun water te beschermen via bijzonder strenge beschermingsen kwaliteitsmaatregelen. Op die manier koopt de consument een water met dezelfde samenstelling en eigenschappen zoals het aan de bron werd opgevangen. Flessenwater biedt dus een gegarandeerde voedselveiligheid.

9 12. Flessen mineraal- en bronwater leggen kortere transportafstanden af dan andere voedingsproducten WAAR De wetgeving bepaalt dat het bottelen van natuurlijk mineraalwater of bronwater aan de bron moet gebeuren. Met andere woorden: de plaats van de bron is bepalend voor de keuze van het gepaste transportmiddel. De rijkdom aan natuurlijke bronnen in België maakt heel korte circuits mogelijk. Het overgrote deel van de bekende geïmporteerde waters op de Belgische markt wordt daar waar mogelijk aangevoerd per trein of zelfs per boot. Natuurlijk mineraalwater en bronwater worden dus over veel kortere afstanden vervoerd dan andere voedingsproducten en hebben dus een kleinere ecologische voetafdruk voor wat het transport betreft (minder stikstofoxiden, zwaveloxiden en koolstofdioxide per km).

10 Meer informatie? Vragen? Opmerkingen? Raadpleeg onze website of neem contact met ons op: Davis Nadia Marquenie Lapage VIWF Kunstlaan Brussel T: E: nadia.lapage@fieb-viwf.be david.marquenie@fieb-viwf.be Document gerealiseerd op initiatief van het Koninklijke Verbond van de Industrie van Waters en Frisdranken (VIWF) Oktober Mars