Holle vloerelementen? Een goede keuze! PARTNER IN VLOEROPLOSSINGEN - VAN ONTWERP TOT REALISATIE

Transcriptie

1 Holle vloerelementen? Een goede keuze!

2 Woning Kantoorgebouw 2

3 INDEX 1. Inleiding 4 2. Mogelijkheden voor prefabricatie 7 3. Duurzaam bouwen met holle vloerelementen 8 16 Belangrijkste voordelen Bouwefficiëntie Flexibiliteit en aanpasbaarheid Duurzaamheid en lange levensduur Bouwfysica 14 Thermisch geactiveerde vloerelementen 14 Geïsoleerde vloerelementen Brandwerendheid Optimaal gebruik van materialen Geautomatiseerde productie Minimale/beperkte milieubelasting 18 Bouwsnelheid 18 Lawaai, stof, emissie enz. 19 Afvalverwerking 19 Vers beton 20 Verhard beton 20 Gesloten productiesysteem voor holle vloerelementen 20 Afbraak van gebouwen Vergelijking van milieu-effecten 22 Literatuur 23 3

4 DuurzaAm bouwen met voorgespannen vloerelementen Ir. Arnold Van Acker, voormalig voorzitter fib commissie voor prefabricatie 1. Inleiding Tegenwoordig is de maatschappij zich sterk bewust van het belang om de levenskwaliteit van komende generaties te garanderen zonder in te boeten op de noden van de huidige generatie. Om deze doelstellingen te bereiken moet de aandacht vooral gaan naar de duurzaamheid in de ontwikkeling van de maatschappij. Omdat enkele van de belangrijkste basisbehoeften van elke generatie huisvesting en mobiliteit zijn, speelt de bouwsector een centrale rol in deze ontwikkeling. De bouwsector heeft echter nog altijd een sterke impact op het milieu, op het gebied van energieverbruik, gebruik van natuurlijke hulpbronnen, vervuiling en afvalproductie. Kantoorgebouw 4

5 Gevangenis 5

6 Tien procent van de wereldeconomie gaat naar het bouwen en beheren van woningen en commercieel vastgoed. Deze sector verbruikt meer hout, mineralen, water en elektriciteit dan de overige 90 procent van de economie. Daarom zijn nieuwe benaderingen in alle levensfasen van bouwwerken nodig om aan de toenemende behoeften van de mens te voldoen en tegelijk de kwaliteit van het milieu en de natuurlijke hulpbronnen te beschermen. Ontwerpen voor duurzame ontwikkeling betekent niet alleen recycleerbare bouwmaterialen gebruiken en het energieverbruik tijdens het bouwen verminderen, maar ook een beter benutten van de beschikbare bouwmaterialen, van productiesystemen die het milieu minder belasten en van producten met betere kwaliteiten. Het vergt ook de ontwikkeling van systemen die aansluiten op de nieuwe vraag naar flexibiliteit en aanpasbaarheid voor latere toepassingen, energiebehoud bij het bouwen alsook tijdens het gebruik van het gebouw, milieuvriendelijke demontage en recyclage in plaats van lawaaierige en stoffige sloop. Appartementen Kantoorgebouw Winkelcentrum en appartementen 6

7 2. Mogelijkheden voor prefabricatie Betonnen constructies in het algemeen en prefab in het bijzonder bieden uitstekende mogelijkheden om aan de milieuvereisten van nu en de toekomst te voldoen. Geprefabriceerde vloerelementen worden in gecontroleerde klimatologische omstandigheden in gesloten fabrieken geproduceerd. Daardoor kunnen afval, emissie en geluidsniveau gemakkelijk onder controle worden gehouden in vergelijking met dezelfde procédés op het bouwterrein. Bijgevolg ondervindt ook het publiek veel minder hinder dan bij traditionele bouwmethoden. Bij fabrieksproductie kan de werkomgeving voor de arbeiders gemakkelijk worden gecontroleerd en geoptimaliseerd. Ook recyclage van alle materialen is relatief eenvoudig in een gesloten fabrieksomgeving. Beton heeft van bij het begin eigenschappen die voordelig zijn voor het milieu. Beton is duurzaam en vereist geen giftige bewaarmiddelen om aantasting te voorkomen. In geïndustrialiseerde landen kost corrosie van staal ongeveer 4% van het bruto nationaal product, en de helft van de jaarlijkse staalproductie wereldwijd wordt gebruikt om verroeste structuren te vervangen. Voorts is ook het energieverbruik van beton uiterst laag in vergelijking met andere bouwmaterialen (afb. 1). Gebruik van de thermische massa van beton kan tot 35% besparen op de energie die nodig is om gebouwen te verwarmen of af te koelen. De massa van beton heeft ook uitstekende geluidsisolerende eigenschappen Fig. 1 Energieverbruik voor 50 0 Geëxtrudeerd aluminium Kunststoffen 17 Structurele keramiek 12 Staal 7 Glas 1 Beton de productie van bouwmaterialen Productiefabriek van vloerelementen in voorgespannen beton 7

8 3. Duurzaam bouwen met holle vloerelementen De sector van prefabbeton is voortdurend op zoek naar nieuwe producten en bouwsystemen om aan de toekomstige behoeften en vereisten van onze moderne maatschappij te voldoen: schaarste op de arbeidsmarkt, efficiëntie van de bouw, brandbestendigheid, bouwsnelheid, kwaliteit van uitvoering, en zeker ook duurzaam bouwen. Een van de meest opmerkelijke en succesvolle ontwikkelingen in deze context zijn voorgespannen holle vloerelementen. Deze bieden een antwoord op de meeste uitdagingen en eisen van de klant die op dit ogenblik aan de bouwindustrie worden gesteld: bouwefficiëntie, beperkt gebruik van materiaal, sterk geautomatiseerd en milieuvriendelijk productieproces, grote betonsterkte, geringe vloerdikte en mogelijkheden tot hergebruik en recyclage op het einde van de levenscyclus. 8

9 16 belangrijkste voordelen: Voorgespannen vloerelementen zijn zeer technische bouwproducten die in de fabriek onder gecontroleerde omstandigheden worden vervaardigd. 1. Lager eigengewicht 2. Talloze gebruiksmogelijkheden voor ontwerpers 3. Uitgebreide reeks toepassingen geschikt voor woningbouw, gezondheidszorg, onderwijs, industrie en handel 4. Grote overspanningen zonder tussenliggende steunpunten 5. Hoog draagvermogen 6. Efficiënte verhouding tussen overspanning en dikte en dus verdiepingen met beperkte hoogte 7. Veilig werkplatform 8. Uitstekende brandwerendheid 9. Gladde onderzijde, schilderklaar 10. Uitstekende geluidsisolatie en thermische eigenschappen 11. Groen product - beperkt gebruik van grondstoffen 12. Voordelige oplossing 13. Beperkt aantal werknemers op bouwterrein 14. Hoge bouwsnelheid 15. Gemakkelijk aanpasbaar om een gebouw te verwarmen of af te koelen, zelfs zonder verbranding van fossiele brandstoffen 16. Gemakkelijk aanpasbaar voor een uiterst efficiënte verdeling van frisse en warme lucht, elektrische bedrading, loodgieterij en sprinklerinstallaties in het hele gebouw (Bron: IPHA brochure 2010) 9

10 3.1 Bouwefficiëntie Prefabbeton biedt aanzienlijke mogelijkheden om de bouwefficiëntie te verhogen. Langere overspanningen en slankere constructies zijn mogelijk met voorgespannen beton voor balken en vloeren. Voor industriële en commerciële hallen kunnen dakoverspanningen tot 50 m worden gebouwd. Eigenaars van parkeergarages kunnen met geprefabriceerd beton meer auto s op dezelfde oppervlakte onderbrengen dankzij de grote overspanningen en de kleinere diameter van de kolommen. In kantoorgebouwen bestaat de tendens om grote open ruimten te bouwen die dan met scheidingswanden worden onderverdeeld. Voorgespannen vloerelementen verhogen niet alleen de flexibiliteit van het gebouw, maar verlengen ook de levensduur omdat het gemakkelijker aanpasbaar is. Daardoor behoudt het gebouw langer zijn commerciële waarde. 10

11 Voorgespannen vloerelementen bieden de gebruiker maximale efficiëntie. Omdat de producten slank zijn en grotere overspanningen mogelijk maken, kan de beschikbare ruimte in het gebouw maximaal worden benut. Afbeelding 2 geeft een verticale doorsnede weer van de vloerstructuur van een recent opgericht torengebouw van 37 verdiepingen. De totale dikte van de vloer, inclusief draagbalk, vloerplaat en vloerbedekking bedraagt slechts 40 cm. Fig. 2: Verticale doorsnede door de slanke vloerstructuur 3.2 Flexibiliteit en aanpasbaarheid In de toekomst zal bij het ontwerpen van gebouwen niet alleen rekening moeten worden gehouden met de rechtstreekse kosten voor bouw en exploitatie, maar ook met latere kosten voor aanpassing of afbraak. Kortom, de ontwerper zal de hele levensduur van het gebouw in aanmerking moeten nemen, van de wieg tot het graf. In dit opzicht zullen gebouwen veel minder vaak worden afgebroken, omdat de eigenaars voor renovatie zullen kiezen. De verschillende componenten van het gebouw - draagstructuren, vloerelementen, gevels, leidingen en afwerking - hebben een verschillende levensduur. Bijgevolg moet alles behalve de hoofdstructuur en de vloerelementen zo ontworpen zijn dat ze vervangbaar en hernieuwbaar zijn binnen de normale levensduur van het gebouw, om te voorkomen dat het vroegtijdig wordt afgedankt. Daarom moeten we gebouwen ontwerpen die inherent flexibel en aanpasbaar genoeg zijn om de ruimten en nutsvoorzieningen volledig te kunnen aanpassen. 11

12 Een van de grote voordelen van moderne prefabricage is de combinatie van grote vrije vloeroverspanningen met slanke diktes. Het is tegenwoordig vrij gangbaar dat middelhoge kantoorgebouwen een vloeroverspanning tot 17 m van gevel tot gevel hebben, met een vloerdikte van slechts 400 mm en zonder binnenkolommen. Dit concept sluit perfect aan op de huidige vraag naar flexibiliteit en aanpasbaarheid, zelfs na een lange gebruiksduur. 12

13 Afvalmaterialen Energie DUURZAAMHEID Grondstoffen 3.3 Duurzaamheid en lange levensduur Een eerste vereiste voor een lange levensduur zijn duurzame draagstructuren, waaronder de vloeren. Holle vloerelementen behouden hun structurele kwaliteiten 100 jaar en langer dankzij de grote betonsterkte, de lage porositeit en een voldoende dekking van het spanstaal. Het product moet beantwoorden aan de (nationale) productnorm (bijv. in België Benor, in Nederland Kiwa of de Europese EN 1168), en wordt streng gecontroleerd volgens een systeem van zelfcontrole onder toezicht van een erkende externe instantie. 13

14 3.4 Bouwfysica Thermisch geactiveerde vloerelementen Een groot deel van de totale energie die in onze maatschappij wordt verbruikt, gaat naar het verwarmen en afkoelen van gebouwen. Beton kan een essentiële rol spelen in het verlagen van het energieverbruik voor verwarming en afkoeling, hoofdzakelijk dankzij zijn vermogen om grote hoeveelheden warmte op te nemen en later weer af te geven en zo temperatuurschommelingen tot een minimum te beperken. Het resultaat is een comfortabeler en gezonder gebouw, zowel in de winter als in de zomer. Omdat beton niet alleen als bouwelement, maar ook als thermische massa kan worden gebruikt, is het een uiterst belangrijk bouwmateriaal. Het ClimaDeck-systeem dat door de Echo Groep werd ontwikkeld, is gebaseerd op de opslag van warmte-energie in de massa van de voorgespannen vloerelementen. Tijdens het storten van de vloeren worden waterleidingen in de kanalen van de vloerelementen ingesloten. Het systeem werkt 24 uur per dag en dient zowel voor het verwarmen als voor het afkoelen van lokalen in gebouwen. Luchttemperatuur Afgifte Opname Afkoelend vermogen Uren Fig. 3. Luchttemperaturen met ClimaDeck in vergelijking met klassieke koeltechniek gedurende 14 dagen in een kantoorgebouw 14

15 Geïsoleerde vloerelementen Vloerplaattype Dikte mm Gewicht KN/m² Luchtgeluidsisolatie db Vloerelementen hebben goede geluidsisolerende eigenschappen. Zij kunnen geluidsoverdracht via de lucht en geluiden van buitenaf goed dempen en bieden een goede geluidsscheiding tussen boven elkaar liggende kamers. De isolatie van contactgeluiden is vergelijkbaar met die van andere volle vloerplaten. Ze is enkel afhankelijk van het type van vloerbedekking. Een betere en meer fundamentele oplossing zijn constructiesystemen zoals verhoogde vloeren en zwevende vloeren. Het verhoogde vloersysteem wordt in woongebouwen zelden gebruikt / ± 70 De Echo Groep heeft echter een dubbel geprefabriceerd vloersysteem ontwikkeld volgens het massa-veer-massa -principe. De db-deck bestaat uit een lastdragend voorgespannen vloerelement boven een zelfdragend vloerelement, met daartussen geluiddempende kussenblokken. Het systeem is een totaalconcept. De geprefabriceerde dubbele vloer wordt op de werf bouwklaar geleverd. De voordelen zijn niet alleen de uitstekende geluiddempende eigenschappen en absorptie van flankgeluiden, maar ook de snelle uitvoering zonder gevaar voor fouten in de uitvoering, en tegen een concurrentiële prijs. Het minimaal isolerend vermogen is D nt,w > 58 db voor luchtgeluiden en L nt,w < 50 db voor contactgeluiden Fig. 4 Absorptie van flankgeluiden via geluiddempende kussenblokken in de dubbele vloer 15

16 3.5 Brandwerendheid Sinds de jaren 1970 werden in verscheidene laboratoria in Europa, Amerika en Japan meer dan honderd brandproeven uitgevoerd op voorgespannen holle vloerelementen. De proeven werden uitgevoerd voor vele verschillende dwarsdoorsneden en verschillen in bewapening enz. De resultaten geven aan dat, wanneer de proeven worden uitgevoerd op vloeren met een normale verbinding met de draagstructuur, zowel voor buiging als voor dwarskracht een brandwerendheid van 2 tot 3 uur kan worden bereikt. Omgevingstemperatuur ( C) Test 1 Test Tijd (min.) 16

17 3.6 Optimaal gebruik van materialen Bij prefabstructuren kan op materiaal worden bespaard. Een van de redenen daarvoor is dat fabrikanten van betonelementen gewoonlijk beton en staal van vrij hoge kwaliteit gebruiken, zodat voor de producten minder materiaal nodig is om hetzelfde draagvermogen als ter plaatse gegoten constructies te bereiken. Door de kleinere afmetingen moet ook minder eigen gewicht worden gedragen. Afbeelding 5 illustreert de evolutie in druksterkte van geprefabriceerd beton gedurende de afgelopen 50 jaar. 25 MPa Fig. 5 Evolutie van druksterkte van beton 50 MPa MPa 120 MPa Totaal eigengewicht Grind en staal Cement Water -45% holle vloerelementen Totaal eigengewicht Grind en staal Cement Water ton TOTALE BESPARING VAN MATERIAAL Fig. 6 Totaal verbruik van materiaal bij holle vloerelementen vergeleken met ter plaatse gestorte vloeren Holle vloerelementen scoren beter dan andere vloertypes, dankzij het rationele gebruik van materialen. De aanwezigheid van kanalen in de dwarsdoorsnede zorgt voor ongeveer 45% besparing van beton in vergelijking met een ter plaatse gestorte volle vloerplaat, en vermindert tegelijkertijd de hoeveelheid voorspanstaal met 30% als gevolg van het lager eigengewicht. Voor een gemiddeld appartement betekent dit een besparing van 14,4 ton beton en 275 kg staal, wat zeker een grote stap vooruit is op het gebied van duurzaamheid. 17

18 3.7 Geautomatiseerde productie Het voordeel van gecontroleerde betonproductie in gesloten fabrieken is duidelijk: elk onderdeel van het proces kan gemakkelijk worden gevolgd en gecontroleerd, omdat de bewerkingen repetitief zijn en op dezelfde plek plaatsvinden. Daarom is het economisch verantwoord om de nodige investeringen te doen die aan de wensen van onze moderne, milieubewuste maatschappij voldoen. De fabricage van vloerelementen is in grote mate geautomatiseerd dankzij moderne productietechnieken. De productiebanen hebben een lengte van 100 tot 200 m en de stortsnelheid varieert van 1 tot 2 m per minuut. De gemiddelde input van arbeid in de meeste fabrieken van prefabbeton is ongeveer 12 tot 15 minuten per m², van het lossen van de grondstoffen tot het laden van de vloerelementen op de vrachtwagen. 3.8 Minder/beperkte milieubelasting De productie en uitvoering van voorgespannen vloerelementen is om vele redenen een milieuvriendelijk proces: bouwsnelheid, afwezigheid van lawaai, stof en gevaarlijke emissie, afvalverwerking van verse en verharde betonresten enz. Met een prefabbetonfabriek moet de productie-installatie niet van het ene bouwterrein naar het andere worden verplaatst zoals bij ter plaatse gestort beton, waardoor ook in transport wordt bespaard. Bouwsnelheid Door de traagheid van traditionele bouwmethoden werden lange bouwtermijnen in het verleden aanvaard. Tegenwoordig wint de vraag naar een spoedig rendement op investering steeds meer veld: de beslissing om de werkzaamheden te starten wordt tot het laatste moment uitgesteld, maar de aanvankelijk overeengekomen bouwtermijn moet wel worden nageleefd. Bovendien worden projecten steeds complexer, wat de bouwtermijnen ook niet ten goede komt. Productiebanen van holle vloerelementen 18

19 Voor de toekomst streeft de bouwindustrie ernaar steeds beter in te spelen op de toenemende vraag van de markt naar flexibiliteit met inachtneming van architectuur en indeling van het gebouw, en naar comfort tijdens het gebruik. De echte uitdaging voor de industrie van prefabbeton is productieprocessen ontwikkelen waarin massaproductie en flexibiliteit samengaan. Vloerelementen zijn hierin toonaangevend. De massaproductie wordt mogelijk gemaakt door de techniek van lange productiebanen, en de flexibiliteit om de vloerelementen in elke gewenste lengte en hoek te zagen. De meeste bouwplannen, zowel rechthoekig als onregelmatig, kunnen met holle vloerelementen worden gerealiseerd. Lawaai, stof, emissie enz. Voor de arbeiders in de fabrieken blijft de omgeving relatief schoon, niet lawaaierig, niet stoffig, vrij van giftige rook en met een comfortabele temperatuur. Op een traditioneel bouwterrein valt dit onmogelijk te realiseren. In de fabriek worden de drie grote nadelen van werken op het bouwterrein uitgesloten: vuil, moeilijk en gevaarlijk. Vloerelementen in voorgespannen beton worden gewoonlijk in goed gecontroleerde industriële processen vervaardigd, zodat lawaai, stof en alle mogelijke bronnen van vervuiling meteen vastgesteld en gecontroleerd kunnen worden. Lawaai is hoofdzakelijk afkomstig van het verdichten van het verse beton door trilling. Zelfverdichtend beton is een nieuwe en zeer beloftevolle oplossing voor prefabricatie. Terwijl hoge-sterktebeton hoofdzakelijk gericht is op de producteigenschappen (sterkte en duurzaamheid), heeft zelfverdichtend beton een bijzonder voordelige invloed op het productieproces. Zelfverdichtend beton moet niet worden getrild en dit biedt een groot aantal voordelen, zoals een laag geluidsniveau tijdens het storten, minder druk op de bekisting, snel storten, gemakkelijk storten met dichte bewapening of met dunne of gecompliceerde dwarsprofielen, minder luchtbellen aan het oppervlak en gemakkelijk te pompen. Afvalverwerking Prefabricatie veroorzaakt minder afval dan op een traditioneel bouwterrein, dankzij een transparante en repetitieve productie, zodat voor restjes nog gemakkelijk een toepassing kan worden gevonden. Dit betekent minder staalverbruik en alweer minder verbruik van natuurlijke grondstoffen. De menginstallatie in fabrieken van geprefabriceerd beton is vast, wat betekent dat nodige investeringen voor recirculatie van afvalwater en vers beton te rechtvaardigen zijn. Vergeleken met ter plaatse storten is het economisch voordeel duidelijk, aangezien dit soort van recyclage heel zelden economisch verdedigbaar is. 19

20 Vers beton Resten van vers beton, afkomstig van het mengen, het leegmaken van productiemachines, productiebanen, sparingen en uitsnijdingen in vers beton worden gerecycleerd. Het recycleren bestaat uit het afzonderen van het zand en het grind uit het betonslib. Het teruggewonnen zand en grind wordt onmiddellijk opnieuw gebruikt. Het slib wordt naar bezinkbekkens gebracht om het overtollige water voor hergebruik te verwijderen. Verhard beton In de meeste fabrieken van geprefabriceerd beton wordt verhard beton, afkomstig van het einde van de productiebanen, vloerelementresten en afgekeurde elementen tegenwoordig gerecycleerd. Het betonafval wordt gewoonlijk door een mobiele breekmachine verwerkt. Het resterende materiaal wordt gescheiden in fijne en grove gerecycleerde granulaten. Het recycleren van verhard beton kost ongeveer evenveel als nieuwe natuurlijke granulaten. Zo worden de totale kosten van het storten uitgespaard. De gerecycleerde granulaten kunnen zonder enig verlies van de eigenschappen van beton voor maximaal 20% van de totale granulaten worden gebruikt. Ze kunnen ook voor wegfunderingen of andere toepassingen worden gebruikt. Voor het recycleren van beton is minder energie nodig dan voor staal, wegens de hoge temperaturen die nodig zijn om het staal te smelten. Van staal wordt beweerd dat het voor 100% kan worden gerecycled. Dat geldt ook voor geprefabriceerde vloerelementen. Gesloten productiesysteem voor holle vloerelementen Toekomstige fabrieken van prefabbeton zullen ook als gesloten productiesysteem werken, waarin alle afvalmateriaal wordt verwerkt en opnieuw wordt gebruikt. De industrie spant zich hard in om dit doel te bereiken en enkele experimentele fabrieken werken al op deze basis. De resten van vers beton, betonslib afkomstig van het zagen van de betonelementen op lengte, schoonmaakresten van mixers en machines, al dit materiaal wordt gescheiden in bezinkbekkens en het water wordt gereinigd voor hergebruik. Afval van verhard beton wordt gebroken en gerecycleerd. Het staalafval gaat terug naar de staalovens. Overtollige calorieën die vrijkomen bij de verwarming van de productiebanen worden in een warmtekrachtcentrale teruggewonnen en opnieuw gebruikt. Afbraak van gebouwen Uit ervaring in verschillende landen is gebleken dat gebouwen van prefabbeton veel milieuvriendelijker kunnen worden gesloopt dan traditionele ter plaatse gestorte gebouwen: minder lawaai en stof, snellere sloop en minder totaal afval. Onderzoek in Zweden naar de afbraak van appartementsgebouwen die deels waren opgetrokken in ter plaatse gestort beton en deels in vloerelementen en sandwichmuren, gaf de volgende cijfers: 20

21 Project 73 ter plaatse gestorte flats 70 geprefabriceerde flats Totaal afval in m³ Afval per flat in m³ Afval m³/m² flat Bron: Anslagsrapport A10-96, BFR Sweden Tabel 1: Vergelijking van de hoeveelheid afval bij afbraak van appartementsgebouwen met geprefabriceerde en ter plaatse gestort beton Een van de toekomstige troeven van gebouwen in prefabbeton zal de mogelijkheid zijn om bestaande geprefabriceerde gebouwen te demonteren en weer elders op te bouwen, in plaats van ze te slopen. De ontwerpers zullen van bij het begin rekening moeten houden met de hele levensduur van het gebouw, van wieg tot graf. De bovenstaande cijfers voor afval bij gebouwen van geprefabriceerd beton zullen dan nog aanzienlijk dalen. Kantoorgebouw 21

22 4. Vergelijking van de milieu-effecten tussen een geprefabriceerd hol vloerelement in voorgespannen beton en een ter plaatse gestorte gewapende volle vloer voor een eengezinswoning. De volgende tabellen geven de resultaten weer van een vergelijkend LCA-onderzoek van een hol vloerelement in voorgespannen beton vergeleken met een ter plaatse gestorte volle vloerplaat. De cijfers hebben betrekking op één vierkante meter beton van een betonnen verdiepingsvloer in een eengezinswoning over een periode van 50 jaar. Uit de resultaten blijkt dat de geprefabriceerde holle vloeren voor de meeste milieuparameters veel betere cijfers kunnen voorleggen dan de ter plaatse gegoten vloer: 28% minder verbruik van primaire energie 40 tot 50% minder grondstof 37,8% minder afvalproductie 22

23 Prefabvloer Ter plaatse gestorte vloer Staal totaal (MJ) Aandeel staal (%) 25,8% 28,5% zacht staal voorspanstaal 117 recyclage Cement totaal (MJ) 213,3 173 Aandeel cement (%) 46,3% 26,9% Portland B 32,3 Portland C 181 Hoogoven A 173 Vulstof totaal (MJ) 39,8 20,3 Aandeel vulstof (%) 8,6% 3,2% zand 7,1 8,0 grind 11,9 kalksteen 32,6 water 0,2 0,4 Transport totaal (MJ) 55,1 66,3 Aandeel transport (%) 12,0% 10,3% vrachtwagen 40t 32,6 vrachtwagen 28t 10,6 11,4 vrachtwagen 16t + truckmixer 1,0 39,7 schip 11,0 15,2 Einde van levenscyclus (MJ) 18,1 60,1 Einde van levenscyclus (%) 3,9% 9,4% verlies (storting) 0 0 hergebruik beton van hoge kwaliteit - 9,5 15,5 hergebruik beton van lage kwaliteit 27,6 44,6 Productie-energie (MJ) 15,8 139,9 Productie-energie (%) 3,4% 21,8% totale energie - 1,4 diesel 3,4 5,6 gas 5,3 7,6 elektriciteit 21,1 30,9 propaan 95,8 Totaal (MJ) Totaal (%) 72% 100% Tabel 2 Bijdrage van de productieprocessen tot het gebruik van primaire energie Prefabvloer Ter plaatse gestorte vloer eutrofiëring (kg PO43- eq.) 0,0.35 0,0410 uitputting (* 10-12) 0,0468 0,0707 ecotoxiciteit (* 10³ m³) 2,78 5,81 broeikaseffect (kg CO 2 eq.) 55,2 53,4 verzuring (kg SO 2 eq.) 0,252 0,306 zomersmog (kg SO 2 eq.) 0,0297 0,0460 toxiciteit voor de mens (kg) 0,318 0,411 gebruik van primaire energie (MJ) vaste afvalstoffen (kg) 36,3 58,8 Tabel 3: Absolute waarden van de milieu-effecten Bron: CREM Consultancy and Research for Environmental management Amsterdam, Nederland Literatuur - fib bulletin 21 Environmental issues in prefabrication - maart 2003; Fédération internationale du Béton Lausanne, Zwitserland 23

24 ECHO nv Donderslagweg 25 I BE-3530 Houthalen T I F ECHO Engineering nv Industrieterrein Centrum-Zuid 1533 I BE-3530 Houthalen T I F