Leerlingenvervoer en btw Hoge Raad stelt prejudiciële vragen aan het Europese Hof van Justitie

Transcriptie

1 Leerlingenvervoer en btw Hoge Raad stelt prejudiciële vragen aan het Europese Hof van Justitie In deze nieuwsbrief informeren wij u over de laatste ontwikkelingen inzake de procedures over btw en leerlingenvervoer. In het onderdeel werkinstructie beschrijven wij stap voor stap hoe uw gemeente optimaal kan inspelen op een gunstige uitkomst van deze procedures. PwC Belastingnieuws Binnenlands Bestuur Nieuwsflits (11 november 2014) Achtergrond Procesverloop, uitspraken en commentaar een overzicht. 01 Ontwikkeling Nieuwe ontwikkelingen in het dossier over leerlingenvervoer en btw. 02 Meer informatie? Hebt u vragen of wilt u weten hoe wij uw gemeente kunnen ondersteunen? Neem contact met ons op! 03 Werkinstructie Hoe stelt u de rechten voor uw gemeente veilig? 04 De nieuwsbrief Belastingnieuws Binnenlands Bestuur is een uitgave van PwC Belastingadviseurs die gemeenten, provincies en waterschappen informeert over fiscale ontwikkelingen op het gebied van met name omzetbelasting, het BTW-compensatiefonds en loonheffingen. Een gratis abonnement voor u of uw collega verkrijgt u na aanmelding. Aanmelden kan door het sturen van een met vermelding van de nieuwsbrief waarop u zich wil abonneren, uw naam, adresgegevens van uw organisatie en adres naar: ps.btw-nieuwsbrief@nl.pwc.com. Mocht u deze nieuwsbrief niet langer willen ontvangen dan kunt u op hetzelfde adres terecht. Als u op deze nieuwsbrief wil reageren, dan kunt u een sturen aan ps.btw-nieuwsbrief@nl.pwc.com.

2 Ontwikkeling Al geruime tijd lopen bij de belastingrechter procedures over leerlingenvervoer en btw. In deze procedures van de gemeente Borsele en de gemeente Montferland staan twee vragen centraal: 1. Handelt een gemeente bij het vervoer van leerlingen als btw-ondernemer? Deze vraag komt op doordat de hoogte van de bijdrage die ouders voor het leerlingenvervoer betalen inkomensafhankelijk is. Een groot deel van de ouders betaalt zelfs helemaal geen vergoeding. 2. Kan een gemeente de btw op de kosten van het leerlingenvervoer bij het BTWcompensatiefonds compenseren als de gemeente bij het vervoer van leerlingen niet als btw-ondernemer handelt? De Hoge Raad legt in zijn arrest 1 in de zaak van de gemeente Borsele, een vraag voor aan het Europese Hof van Justitie. De Hoge Raad wil weten hoe de btw-wetgeving uitwerkt voor door gemeenten verzorgd leerlingenvervoer. In het bijzonder vraagt de Hoge Raad of per vervoersprestatie beoordeeld moet worden of de gemeente als btw-ondernemer handelt, of dat de uitvoering van de regeling voor het leerlingenvervoer in zijn geheel moet worden bezien. Zie ook het kader hierna. 1 HR 7 november 2014, nr. 12/ Klik hier om het arrest te downloaden. De Hoge Raad verzoekt het Hof van Justitie van de Europese Unie uitspraak te doen over de volgende vragen: Dienen de artikelen 2, lid 1, aanhef en letter c, en 9, lid 1, van Richtlijn 2006/112/EG aldus te worden uitgelegd dat een gemeente met betrekking tot het leerlingenvervoer, ingevolge een regeling als in dit arrest is omschreven, in zoverre als belastingplichtige in de zin van deze richtlijn moet worden aangemerkt? Dient voor het beantwoorden van deze vraag de regeling als geheel in aanmerking te worden genomen, of dient deze beoordeling plaats te vinden voor elke vervoersprestatie afzonderlijk? Zo dit laatste het geval is, dient dan onderscheid te worden gemaakt naar gelang sprake is van vervoer van leerlingen over respectievelijk een afstand tussen 6 en 20 kilometer en over een afstand van meer dan 20 kilometer? Achtergrond Procedure van de gemeente Borsele De gemeente Borsele (hierna ook: de gemeente) vervoert leerlingen die in de gemeente wonen van en naar school. De ouders van de leerlingen betalen daarvoor vanaf een bepaalde inkomensgrens een bijdrage. Deze regeling voor het leerlingenvervoer is vastgelegd in een gemeentelijke verordening. De gemeente stelt dat zij voor het leerlingenvervoer als btw-ondernemer handelt. Zij maakt daarom bezwaar tegen de btwaangifte die zij over het tijdvak december 2008 heeft ingediend. De gemeente verzoekt vervolgens om een teruggaaf van de btw die de vervoersbedrijven aan haar in rekening hebben gebracht. De Belastingdienst heeft het bezwaar afgewezen en geen teruggaaf van btw verleend.

3 Oordeel Rechtbank s-gravenhage De gemeente komt bij rechtbank s-gravenhage in beroep tegen het besluit van de Belastingdienst. De rechtbank wijst het beroep van de gemeente echter af. Volgens de rechtbank verricht de gemeente met het leerlingenvervoer namelijk geen economische activiteit. Niet alle ouders betalen een bijdrage. Als de ouders wel een bijdrage betalen, dan is de bijdrage in het geheel niet kostendekkend. De bijdrage is bovendien afhankelijk van het inkomen van de ouders en niet afhankelijk van de afstand en de frequentie van het vervoer. De bijdrage van de ouders wordt slechts gedeeltelijk bepaald door de reële waarde van de vervoersdienst. Kortom, de ouderbijdragen zijn naar het oordeel van de rechtbank geen vergoeding voor dienstverlening. Daarom is de gemeente uit de ouderbijdragen geen btw verschuldigd. Aftrek c.q. verrekening van inkoop-btw op de btwaangifte is dan niet mogelijk. Oordeel Gerechtshof s-gravenhage De gemeente is het niet eens met het oordeel van de rechtbank en gaat in hoger beroep bij Gerechtshof s-gravenhage. Het Gerechtshof komt tot een ander oordeel dan de rechtbank en oordeelt dat de gemeente voor het leerlingenvervoer wel handelt als btwondernemer. De gemeente moet daarom btw voldoen over de ontvangen ouderbijdragen. Het Gerechtshof oordeelt bovendien dat de gemeente Borsele alle btw op de kosten van het leerlingenvervoer kan verrekenen op de btwaangifte. Dit ondanks dat slechts een beperkt aantal ouders daadwerkelijk een bijdrage betaalt. Tegen dit oordeel heeft de Belastingdienst beroep in cassatie aangetekend bij de Hoge Raad. Conclusie advocaat-generaal Van Hilten Op 29 januari 2014 heeft A-G van Hilten haar advies in deze zaak uitgebracht aan de Hoge Raad. Volgens de A-G handelt de gemeente alleen als btw-ondernemer indien en voor zover de gemeente voor het verzorgde leerlingenvervoer een vergoeding ontvangt. Dat de hoogte van de vergoeding afhankelijk is van het inkomen van de ouders doet daaraan niet af. Voor zover vervoer gratis plaatsvindt, heeft de gemeente geen recht op aftrek van btw. Arrest Hoge Raad De Hoge Raad legt vragen voor aan het Europese Hof van Justitie. De Hoge Raad wil weten hoe de btw-wetgeving uitwerkt voor door gemeenten verzorgd leerlingenvervoer. In het bijzonder vraagt de Hoge Raad of per vervoersprestatie beoordeeld moet worden of de gemeente als btw-ondernemer handelt, of dat de uitvoering van de regeling voor het leerlingenvervoer in zijn geheel moet worden bezien. Als het btw-ondernemerschap per vervoerprestatie moet worden beoordeeld, dan wil de Hoge Raad nog weten of onderscheid moet worden gemaakt tussen een rit met een afstand tussen 6 en 20 kilometer en een rit over een afstand van meer dan 20 kilometer. Deze vraag is van belang omdat dan wellicht slechts sprake is van partieel btw-ondernemerschap.

4 Commentaar De Hoge Raad vraagt het Hof van Justitie niet of de gemeente de btw op de kosten van leerlingenvervoer kan compenseren bij het BTW-compensatiefonds. Het BTW-compensatiefonds is immers nationaal recht en geen Europees recht, zodat het Hof van Justitie daarover niets kan zeggen. Over het verdere verloop van de procedure kan nog geen uitspraak worden gedaan. Waarschijnlijk zal de advocaat-generaal bij het Hof van Justitie een conclusie nemen. Vervolgens wijst het Hof van Justitie arrest in deze zaak. Pas daarna kan de Hoge Raad over de zaak oordelen. Een definitieve uitkomst van deze procedure laat dus waarschijnlijk nog wel even op zich wachten. De feiten lijken overigens wel zo duidelijk dat wij aannemen dat de Hoge Raad de zaak dan zelf zal afdoen. Verwijzing naar een ander Gerechtshof voor een nader feitenonderzoek lijkt daarom niet nodig. Deze procedure is ons inziens ook van belang voor de btw-behandeling van Wmoverstrekkingen. Gemeenten ontvangen bij het verstrekken van Wmo-producten ook vaak een (inkomensafhankelijke) bijdrage. Afhankelijk van de uitkomst van de procedure van de gemeente Borsele, is wellicht ook bij de inkoop van Wmo-producten deels verrekening op de btw-aangifte mogelijk. Dit mits op een juiste wijze is gecontracteerd. Het financiële belang is dus erg groot. Gebruik maken van een gunstige uitspraak in deze procedure is alleen mogelijk als u tijdig namens uw gemeente de rechten veilig stelt. Hoe u dat doet, kunt u hierna lezen in het onderdeel werkinstructie. Procedure gemeente Montferland Behalve de procedure van de gemeente Borsele, loopt er nog een andere procedure over leerlingenvervoer en btw. Namelijk de procedure van de gemeente Montferland. In de procedure van de gemeente Montferland (waarin Gerechtshof Arnhem op 4 februari 2014 uitspraak heeft gedaan), staat met name ter discussie of de gemeente de btw op de kosten van het leerlingenvervoer kan compenseren bij het BTW-compensatiefonds. Het Gerechtshof oordeelde afwijzend, omdat volgens het Gerechtshof sprake is van een individuele verstrekking zodat compensatie van btw is uitgesloten. De procederende gemeente heeft tegen deze uitspraak beroep in cassatie ingesteld bij de Hoge Raad. Werkinstructie In deze paragraaf geven wij u een werkinstructie voor de wijze waarop u de rechten van uw gemeente veilig kunt stellen. Een positieve uitspraak in de voornoemde zaken geldt dan ook voor uw gemeente. Uw gemeente kan zo zonder extra kosten op eenvoudige wijze van een positieve uitkomst gebruikmaken.

5 Bezwaar btw-aangifte Een gemeente kan een positieve uitspraak alleen op haar van toepassing laten zijn als de rechten van de gemeenten veilig zijn gesteld. Dit doet u door tijdig bezwaar aan te tekenen tegen de btw-aangifte c.q. beschikking. Bezwaar BCF-beschikking Een rechtsgeldig gemaakt bezwaar geldt onbeperkt tot het einde van de procedure. Wij adviseren om ook tegen de BCF-beschikking bezwaar in te dienen zodat nimmer discussie met de Belastingdienst kan ontstaan. Activiteiten inventariseren Wij adviseren gemeenten om de vervoerspresentaties van de gemeente te inventariseren. Gaat uw gemeente op binnenkort vervoersprestaties aanbesteden? Dan kan worden overwogen om een bijdrage te gaan heffen. Belastingvoordeel Door deze stappen uit de werkinstructie nauwgezet te volgen, kunt u voor uw gemeente op een relatief eenvoudige wijze mogelijk een aanzienlijk belastingvoordeel realiseren. Bezwaar btw-aangiften Als de Hoge Raad de uitspraak van het Gerechtshof s-gravenhage inzake het leerlingenvervoer bevestigt, dan realiseert de procederende gemeente een aanzienlijk voordeel. Dit voordeel geldt niet automatisch voor uw gemeente. Een gemeente kan een positieve uitspraak alleen op haar van toepassing laten zijn als de rechten van de gemeenten veilig zijn gesteld. Dit doet u door tijdig bezwaar aan te tekenen tegen de btw die de gemeente op aangifte heeft voldaan c.q. de bij beschikking terugontvangen btw. Een modelbezwaarschrift kunt u downloaden door Een rechtsgeldig bezwaar moet binnen zes weken na het voldoen van de btw op een btwaangifte (of dagtekening van de teruggaafbeschikking) bij de Belastingdienst worden ingediend. Met sommige eenheden van de Belastingdienst kan worden afgesproken dat een bezwaar als een zogenoemd doorlopend bezwaar wordt behandeld. Voor wat betreft de zogenoemde oude jaren is in beginsel geen bezwaar meer mogelijk. Dit is anders als over die oude jaren door de Belastingdienst naheffingsaanslagen zijn opgelegd die nog niet onherroepelijk zijn. te klikken op deze link. Let op: de gemeente moet in beginsel bezwaar voor elke komende btw-aangifte afzonderlijk tijdig bezwaar maken! Klik hier om een standaard bezwaarschrift te downloaden!

6 Ook als de Belastingdienst in de toekomst, bijvoorbeeld naar aanleiding van een boekenonderzoek, over oude jaren een naheffingsaanslag aan de gemeente oplegt, kan een positieve uitkomst van de procedures via een bezwaar tegen de naheffingsaanslag mogelijk nog tot een voordeel voor uw gemeente leiden. Let op: rondt uw gemeente een belastingcontrole af? U kunt een voorbehoud maken ter zake van de procedure inzake het leerlingenvervoer. Bezwaar beschikking BTW-compensatiefonds Veel gemeenten maken op advies van PwC al jaren bezwaar tegen de beschikking BTWcompensatiefonds. Weliswaar kan de gemeente bij een gunstige uitspraak om een aanvullende bijdrage uit het BTW-compensatiefonds vragen op grond van artikel 9, lid 4, Wet BCF. Echter, dit recht bestaat zeker niet als meer dan vijf jaar is verstreken. Een rechtsgeldig gemaakt bezwaar geldt onbeperkt tot het einde van de procedure. Wij adviseren om bezwaar in te dienen zodat nimmer discussie met de Belastingdienst kan ontstaan. Een model-bezwaarschrift kunt u downloaden door te klikken op deze link. Ander (collectief) vervoer tegen vergoeding Verzorgt uw gemeente nog ander vervoer dan Wmo-vervoer of leerlingenvervoer tegen vergoeding? Dan kan daarvoor mogelijk ook nog een belastingvoordeel worden gerealiseerd als de Hoge Raad uiteindelijk in het voordeel van de procederende gemeenten beslist. Sommige gemeenten hebben collectief vervoer georganiseerd om sportverenigingen of het zwembad te bezoeken. Wij adviseren gemeenten om de vervoersprestaties van de gemeente te inventariseren. Waar nodig kan de gemeente vervolgens ter behoud van rechten bezwaar maken tegen de btw-aangiften en de beschikking BTW-compensatiefonds. Samenwerkingsverband Een aantal gemeenten heeft het leerlingenvervoer onder gebracht in een samenwerkingsverband. Ook in die situatie kan een belastingvoordeel worden gerealiseerd als uiteindelijk in het voordeel van de procederende gemeenten wordt beslist. Van belang is dat op een juiste wijze is gecontracteerd. Wij adviseren om de verschillende verkeersketens c.q. vervoersregelingen (Wmo-vervoer, leerlingenvervoer, gehandicaptenvervoer en overig collectief vervoer) in kaart te brengen en de rechten veilig te stellen. Aanbestedingen Gaat uw gemeente binnenkort vervoersprestaties aanbesteden? Dan kan worden overwogen om een bijdrage te gaan heffen (voor zover dat niet al het geval is). Als tijdig bezwaar wordt gemaakt tegen de btw-aangiften en de BCF-beschikking, dan kan uw gemeente zo in de toekomst mogelijk een aanzienlijk belastingvoordeel realiseren. In de overeenkomst kan een specifieke fiscale paragraaf worden opgenomen.

7 Vragen? Hebt u naar aanleiding van dit nieuwsbericht vragen of opmerkingen? Of wenst u ondersteuning bij het veilig stellen van de rechten van uw gemeente? U kunt dan uiteraard contact met ons opnemen. Onze contactgegevens treft u hieronder aan. Wladimir Rouwenhorst wladimir.rouwenhorst@nl.pwc.com Joep Swinkels joep.swinkels@nl.pwc.com Elles Huinink elles.huinink@nl.pwc.com Jeffrey Rous jeffrey.rous@nl.pwc.com