Zwolle bij de top van Nederlandse binnensteden

Transcriptie

1 Zwolle bij de top van Nederlandse binnensteden Uitwerking voorkeurscenario Opdrachtgever: Gemeente Zwolle Werkgroep Economische Ontwikkeling Binnenstad, onder begeleiding van ECORYS Nederland B.V. (Gilbert Bal) Eenmanszaak Ype Bosma en Bernard Kroon Grootwinkelbedrijf Arnold Sporrel Horecaonderneming Cees Schreuders Vastgoedeigenaren Frits Barelds en Steven Griffioen Citycentrum Louis van Daalen Cultuurinstellingen Ralph Keuning Gemeente Zwolle Paul Kok Kamer van Koophandel Frits Smit en Klaas Korterink Koninklijke Horeca afd. Zwolle Rob Leene Bewoners Binnenstad Zwolle Henk Hersbach Versie 27 september

2 ECORYS Nederland BV Postbus AD Rotterdam Watermanweg GG Rotterdam T F E netherlands@ecorys.com W K.v.K. nr

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Uitgangspunten scenario Beste Binnenstad van Nederland 5 3 Actieprogramma Binnenstad Wat is er nodig om bij de top 5 van Nederlandse binnensteden te komen? Multifunctioneel aanbod Optimale bereikbaarheid en parkeervoorzieningen Grote dynamiek (altijd levendig) Hoge ruimtelijke kwaliteit/uitstraling Professionele (stads)marketing Centrummanagement Monitoren 39 4 Organisatie 41 5 Financiering 43 3

4 1 Inleiding Ambitie Gemeenteraad: Zwolle bij de top van de Nederlandse binnensteden Op 29 november jl. sprak de Zwolse gemeenteraad de ambitie uit om Zwolle in 2020 bij de top van Nederlandse binnensteden te laten behoren. De gemeenteraad vroeg de werkgroep Economische Ontwikkeling Binnenstad verder de Werkgroep genoemd, deze optie nader uit te werken tot een actieprogramma om tot de top van de Nederlandse binnensteden te behoren. Deze notitie geeft in de vorm van een actieprogramma aan wat er nodig is om bij de top van de Nederlandse binnensteden te gaan behoren. In dit actieprogramma wordt nog niet in detail aangegeven wat er moet gebeuren, maar wordt wel de ontwikkelingsrichting geschetst ten aanzien van de noodzakelijke acties om de ambitie te realiseren. Het actieprogramma zal in het vervolgproces dienen als kapstok voor de actieplannen die later per gebied / thema samen met de direct betrokkenen (vastgoedeigenaren, ondernemers, bewoners, andere belanghebbenden) worden opgesteld. Aanpak om tot een volwaardig actieprogramma te komen Om tot een volwaardig Actieprogramma Binnenstad te komen, is een aanpak gehanteerd met de volgende mijlpalen: 1. Vrijdag 14 januari 2011: Interne brainstormsessie ECORYS; 2. Donderdag 27 januari 2011: Ambtelijke expertmeeting Gemeente Zwolle; 3. Woensdag 9 februari 2011: Workshop met de Werkgroep; 4. Vrijdag 18 februari 2011: Vervolgworkshop met de Werkgroep. 5. Dinsdag 22 maart: 1 e stadsbijeenkomst 6. Woensdag 27 april: 2 e stadsbijeenkomst 7. Dinsdag 17 mei: Afrondende bijeenkomst Werkgroep Leeswijzer In het nu voorliggende document worden de uitgangspunten van de ambitie Beste Binnenstad van Nederland in hoofdstuk 2 beknopt uiteengezet. In hoofdstuk 3 volgt het actieprogramma, waarbij per drager de belangrijkste maatregelen worden beschreven. De dragers voor het realiseren van de ambitie zijn het realiseren van een (uitgebreid) multifunctioneel aanbod (3.2), een optimale bereikbaarheid (3.3), een grote dynamiek (3.4), een hoge ruimtelijke kwaliteit (3.5) en een professionele marketing (3.6). Bij elke drager zijn acties geformuleerd, waarbij indien mogelijk is gerefereerd aan succesvoorbeelden in steden met een vergelijkbaar profiel. Hoofdstuk 4 en 5 behandelen op hoofdlijnen de organisatie en financiering van het actieprogramma. Het rapport Economische Ontwikkeling Binnenstad (dd. November 2010) en de onderliggende Monitor detailhandel & horeca Binnenstad Zwolle (dd. Oktober 2010) kunnen als belangrijke achtergronddocumenten voor deze notitie worden beschouwd. Op sommige plekken in deze notitie zal dan ook naar deze documenten worden verwezen. 4

5 2 Uitgangspunten scenario Beste Binnenstad van Nederland Inleiding Een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van grootwinkelbedrijven, eenmanszaken, horeca, cultuur, vastgoedeigenaren, City Centrum, Koninklijke Horeca Nederland en Kamer van Koophandel in Zwolle, verder de Werkgroep genoemd, heeft de opdracht gekregen een rapport op de stellen over de Economische Ontwikkeling Binnenstad met een grondige analyse van de huidige situatie en de toekomst bij ongewijzigd beleid. Daartoe heeft de werkgroep met ondersteuning van ECORYS de beschikbare cijfers met betrekking tot de Binnenstad over elkaar gelegd en aangevuld tot de Monitor detailhandel en horeca Binnenstad Zwolle. Op grond van de Monitor detailhandel en horeca Binnenstad Zwolle en een workshop met de Werkgroep is de volgende SWOT tot stand gekomen. Tabel 1 SWOT-analyse Zwolse Binnenstad Sterkten Historische ambiance, wat de toeristische potentie van de Binnenstad vergroot De aanwezigheid van V&D, Mediamarkt, C&A, H&M en HEMA als trekkers Breed en diep aanbod in de branche kleding en mode Hoogwaardig horeca-aanbod Geclusterde terrassen Relatief weinig leegstand Goede bereikbaarheid vanuit de Randstad De Fundatie en de Spiegel als belangrijke trekkers in de Binnenstad op het gebied van cultuur. Zwaktes Beperkte schaal van veel winkels (grootschaligheid ontbreekt) en het ontbreken van een aantal bekende landelijke formules Relatief weinig lokale ondernemers, (te) sterke focus op het filiaalbedrijf Relatief beperkt aanbod in de branchegroepen dagelijks en in/om huis Beperkte vernieuwing en toevoeging van het winkel- en horeca-aanbod in de laatste 7 jaar Afname horeca in centrum (lunchrooms) Beperkt leisure-aanbod (vermaaksvoorzieningen) Relatief weinig koppelingen tussen winkels, horeca & cultuur Niet optimale lay-out / routing van het centrumgebied Relatief laag (besteedbaar) inkomen in stad en regio Beperkte zondagopenstelling centrum 5

6 Kansen Toenemend internetgebruik van consumenten in relatie tot nieuwe winkelvormen (bijv. Bol.com) Toenemende aandacht van consumenten voor kwaliteit en beleving Versterking van de verbinding tussen winkels, horeca & cultuur Bovengemiddelde groei van de lokale bevolking De (mogelijke) herontwikkeling van de bankenlocatie, de bibliotheeklocatie en postkantoorlocatie Aantrekken van specifiek detailhandel- en horeca-aanbod (trekkers maar ook couleur locale) Verdere profilering op (hoogwaardige) restaurants Betere benutting van de historische ambiance door bijvoorbeeld een sterkere koppeling met cultuur en horeca Ingebruikname van de Hanzelijn op 12 december 2012 De in gang gezette ontwikkelingen Potgietersingel en Blijmarkt om tot een aangenaam cultureel verblijfsklimaat te komen doorontwikkelen naar een logische aansluiting van cultuur en Binnenstad in relatie tot detail en horeca, waarbij de route station Binnenstad uitnodigend dient te worden. De uitbreiding van het Museum de Fundatie Bron: ECORYS Bedreigingen Toenemend internetgebruik van consumenten Toenemende aandacht van consumenten voor kwaliteit en beleving Toenemend aanbod in (direct) omliggende winkelcentra (buurt- en wijkwinkelcentra) Achterblijvende groei van de bevolking in de regio Gebrek aan parkeervoorzieningen en versterking van oostwest routing als gevolg van sluiting parkeergarage Noordereiland Achterblijvende investeringen van ondernemers en overheid als gevolg van de economische crisis Op basis van de Monitor detailhandel-horeca Binnenstad Zwolle en de SWOT kan worden geconcludeerd dat de Binnenstad van Zwolle terrein aan het verliezen is aan winkelcentra in de Zwolse wijken en de kernen rond Zwolle. Trends en autonome ontwikkelingen zullen bij ongewijzigd beleid naar verwachting ook na het economisch herstel de daling van het aantal bezoekers aan de Binnenstad doen doorzetten. Bij ongewijzigd beleid is de verwachting dat de leegstand in de Binnenstad zich in de toekomst niet langer zal beperken tot de huidige leegstand aan de zuidoostkant, maar zich gaandeweg zal uitbreiden naar andere delen van de Binnenstad. Hoe komt het dat het bezoek aan de Binnenstad terugloopt? Uit diverse onderzoeken blijkt dat het bezoek aan de Binnenstad terugloopt. Dit ondanks dat Zwolle als stad inmiddels is gegroeid naar > inwoners. De teruggang is zelfs fors te noemen, Locatus, gezaghebbend op dit terrein van onderzoek, toont aan dat Zwolle bij de 5 grootste dalers behoort. Deze teruggang is te verklaren uit diverse andere onderzoeken en publicaties waaruit blijkt dat het gedrag van de consument aan het veranderen is. Als gevolg van deze gedragsverandering verandert de traditionele functie van winkels en winkelcentra (oriënteren, adviseren, leveren, service). De tendens is dat de consument tegenwoordig veeleisender is en het steeds drukker heeft in zijn vrije tijd. Bovendien heeft internet er toe geleid dat veel consumenten vaak beter zijn geïnformeerd over een product dan de verkoper in de winkel. Levering en service via het internet is een groeimarkt die de komende jaren versterkt zal doorzetten. Consumenten worden daarom steeds kritischer bij de keuze van een, bij hun actuele koopmotief passende aankoopplaats. Belangrijke criteria daarbij zijn: de toegevoegde waarde van de gang naar de winkel en de bereikbaarheid daarvan inclusief parkeren. De Zwolse Binnenstad 6

7 scoort op die criteria niet hoog (een historische Binnenstad kent per definitie zijn beperkingen) v.w.b. bereikbaarheid en parkeren en omdat het aanbod in de Binnenstad de laatste 7 jaar vrijwel niet is veranderd. Steden die in de afgelopen jaren geïnvesteerd hebben in de aantrekkelijkheid van de stad eindigen allemaal boven in bij de stijgers en zien hun bezoekersaantallen toenemen. De Binnenstad verliest daarnaast ook terrein aan winkelcentra in de wijken en omliggende kernen. Centrale vraag is dan ook: wat moet er in Zwolle gebeuren om de neerwaartse spiraal om te buigen, op welke terreinen moet adequaat ingespeeld worden, wat moet de functie van de Zwolse Binnenstad zijn om, gegeven de kenmerken van een historische Binnenstad, in te kunnen spelen op de gedragsverandering van de consument? Wat moet er gebeuren om tot de top 5 van de Nederlandse binnensteden te behoren? Hoe kan de Binnenstad inspelen op de trends en ontwikkelingen? Om in te kunnen spelen op de trends en ontwikkelingen zal de Binnenstad een transformatie moeten ondergaan. Een proces waarbij de Binnenstad idealiter transformeert van een koopcentrum naar een place to be : een plek waar mensen elkaar ontmoeten en genieten van wat er te beleven is in een multifunctionele mix van winkels, horeca, leisure, evenementen en cultuur. De Binnenstad van de toekomst is jaarrond een aantrekkelijke plek, waar het goed toeven is. De historische Binnenstad wordt daarbij ingezet als kracht waarbij de relatieve beperkingen op het gebied van bereikbaarheid en parkeren minder doorslaggevend worden bij de keuze van een bezoek aan de historische Binnenstad. Dit omdat de reden van het bezoek meer gericht is op het verblijf en de beleving met een langere verblijfsduur waardoor niet langer de individuele winkel, horeca- of cultuurgelegenheid de bestemming is maar de Binnenstad die daarmee op enkele minuten loopafstand ligt vanaf de bronpunten voor openbaar vervoer en (fiets)parkeren. Voor de toekomstige ontwikkeling van de detailhandel en horeca in de Binnenstad staat Zwolle op een kruispunt. Verschillende opties, ieder met een ander ambitieniveau, zijn mogelijk om het perspectief te vergroten en ervoor te zorgen dat de huidige trends en ontwikkelingen zich niet uiten in een afnemend aantal bezoekers en bestedingen in de Zwolse Binnenstad. In het Rapport Economische Ontwikkeling Binnenstad (2010) zijn hiervoor vier scenario s nader uitgewerkt in maatregelen en beelden voor wat betreft ruimte, bereikbaarheid en parkeren, aanbod detailhandel, horeca en cultuur, en attractiewaarde. Op 29 november jl. sprak de Zwolse gemeenteraad meningsvormend over dit rapport. Raadsbreed waren er complimenten voor de samenwerking in de Werkgroep en het opgestelde rapport. De gemeenteraad sprak vervolgens de ambitie uit om in de toekomst te behoren tot de top van Nederlandse binnensteden (scenario 1 uit het rapport). Doelstelling scenario Behoren tot de top 5 1 van binnensteden van Nederland In het scenario Beste Binnenstad van Nederland is de ambitie dat de Zwolse Binnenstad in 2020 op het gebied van detailhandel, horeca en cultuur bij de top 5 van de Nederlandse binnensteden gaat behoren. Dit houdt in dat de Binnenstad zich duidelijk onderscheidt van winkelcentra in de omliggende wijken en kernen en binnensteden in andere steden en in het bijzonder die in Overijssel, Gelderland, Drenthe, Friesland en Groningen. In dit scenario wordt optimaal ingespeeld op de goede bereikbaarheid van 1 Ambitie van de werkgroep als verbijzondering van de ambitie van de raad om bij de top van de Nederlandse binnensteden te behoren. 7

8 Zwolle en de aansluiting met de Randstad door de ligging aan de A28 en de Hanzelijn. De huidige reikwijdte van 30 kilometer wordt uitgebreid naar 80 kilometer, maar beperkt zich daar niet toe. Zwolle ontwikkelt in dit scenario een nationaal profiel en is in staat om telkens weer nieuwe doelgroepen naar de Binnenstad te trekken. De doelstelling die bij dit scenario hoort is om op de ranglijst toeristisch bezoek te klimmen van de huidige positie naar de 5e positie in Dit houdt in dat er in de Zwolse Binnenstad in 2020: Bijna 5 miljoen toeristische bezoeken plaatsvinden (incl. run- en funshoppen door de regioconsument). Ten opzichte van 2009 betekent dit een toename van ruim 1,6 miljoen toeristische bezoeken. Er sprake is van ruim 14 miljoen passanten (bewoners + toeristische bezoekers). Ten opzichte van 2009 betekent dit een toename van bijna 3 miljoen passanten. 2 Met een op niveau blijvende koopkrachtbinding vertaalt dit extra bezoek zich in een detailhandelsomzet van ruim 458 miljoen (prijspeil 2010), ofwel een toename van bijna 147 miljoen ten opzichte van de door I&O Research gemeten situatie in Op basis van een ongewijzigde vloerproductiviteit betekent dit dat de Binnenstad in 2020 ruim m2 winkelvloeroppervlakte (wvo) moet herbergen. Om de benodigde extra m2 wvo te realiseren, zijn in de Binnenstad enkele grootschalige locaties beschikbaar waar nieuw wvo kan worden ontwikkeld (bibliotheek, postkantoor, bankenlocatie) en/of ruimtewinst kan worden geboekt (bijv. Weeshuistraat). In het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2015 was een ontwikkelopgave van m2 aangegeven. 3 Ten opzichte van de situatie van 2003 is op dit moment circa m2 gerealiseerd (bron: Locatus). Dit is exclusief de nog te ontwikkelen bibliotheek 4 - ( m2), postkantoor- (samen met het Refter en de Proosdij tot m2) en bankenlocatie (3.000 m2). Voor de realisering van de ambitie zal op termijn nog moeten worden gezocht naar nieuwe locaties. 5 Een andere belangrijke opgave betreft het verhogen van de vloerproductiviteit door specifieke doelgroepen naar de stad te trekken en het bezoek van de consument te verlengen. In het Actieprogramma Binnenstad (zie hoofdstuk 3) zal dieper worden ingegaan op de voorwaarden die moeten worden gecreëerd om dit te bewerkstelligen. Een van die voorwaarden is de afstemming van het aantal parkeerplaatsen op de ambitie om meer bezoekers naar de stad te trekken. In de huidige situatie zijn er 3140 parkeerplaatsen voor de Binnenstad. Op basis van de parkeerbalans zijn er in 2020 totaal 4289 parkeerplaatsen nodig voor de Binnenstad van Zwolle. In de toekomstige situatie is (conform de huidige stand van zaken) een aantal zaken gerealiseerd: het Noordereiland is gesloten en het Katwolderplein is gerealiseerd. Dat betekent dat minus 690pp (Noorder Eiland) plus 450pp (Katwolderplein) = parkeerplaatsen beschikbaar zijn. De ruimte dient daarom gezocht te worden voor 1389 parkeerplaatsen. Deze opgave kan worden vervuld door het beter benutten van de bestaande parkeervoorraad en het restant is de bouwopgave. De benuttingpotentie van de huidige parkeervoorraad is 850 parkeerplaatsen. De bouwopgave die overblijft, is afgrond Ten opzichte van 2007 gaat het om een toename van bijna 1 miljoen passanten. De kwantitatieve doelstellingen betreffen dus deels het ombuigen van een negatieve trend en deels een surplus aan bezoekers ten opzichte van eerder gehaalde resultaten. Gemeente Zwolle (2004), Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2015, vastgesteld door gemeenteraad op 30 augustus In 2007 heeft het bureau Draaijer+partners een huisvestingsonderzoek gedaan waaruit blijkt dat de benodigde ruimte voor de bibliotheek 7214 m2 bedraagt. Een distributie planologische calculatie geeft aan dat de economische uitbreidingsruimte tot 2020 voor Zwolle als geheel ruim m2 winkelvloeroppervlak (wvo) betreft. Dit geeft aan dat de ambitie voor Zwolle zeer plausibel is. 8

9 nieuwe parkeerplaatsen in 2020 op grond van de ambitie zoals geformuleerd in hoofdstuk 2. Hoe ziet de stad er dan uit? In het scenario Bij de top van de Nederlandse binnensteden is de Zwolse Binnenstad in 2020 veranderd in één groot woon en verblijfsgebied. Een gebied waarin plaats is voor meerdere interessante milieus, waar bezoekersstromen volgens uiteenlopende routings verlopen en waar het goed wonen is en altijd wat te beleven is. De gehele Binnenstad wordt gekenmerkt door een grote dynamiek en een multifunctioneel aanbod en ruimtegebruik. Ruimte Op het gebied van de (openbare) ruimte biedt de Zwolse Binnenstad in dit scenario diverse interessante milieus. Cultuur en historie worden in dit scenario sterk aan elkaar gekoppeld, terwijl het cultureel/historisch erfgoed in dit scenario optimaal wordt benut. Dit houdt in dat er naast wat er al in gang is gezet ten aanzien van het museum de Fundatie en haar omgeving, verder wordt geïnvesteerd in maatregelen om het cultureel/historisch erfgoed voor de consument écht zichtbaar te maken en als cultuurelement een vanzelfsprekend verbinding met de Binnenstad en haar functies laat worden. Dit laat zich ondermeer vertalen in een zichtbare en logische kunst(cultuur) route. Met de komst van het Theater de Spiegel en de ontwikkelingen van museum de Fundatie en het Stedelijk Museum heeft Zwolle de potentie en de mogelijkheid om ook op het terrein van cultuur belangrijpe stappen te zetten die de aantrekkelijkheid van de stad ten goede zullen komen. Dit laatste is noodzakelijk om bij de top 5 van Nederlandse binnensteden te komen. Voorwaarde daarbij is ook dat ontwikkelingen zoals de uitbreiding van het Museum de Fundatie en de aanpassingen rondom de Fundatie gerealiseerd gaan worden. Van groot belang is om de in gang gezette lijn door de keuze en de plaatsing van het theater de Spiegel op het Noordereiland, verder te realiseren. Dit houdt in dat op het Noordereiland een cultuurcluster dient te komen die een natuurlijke verbinding met de stad en haar andere functies mogelijk maakt. Ingezet dient er daarom te worden om zowel het poptheater Hedon als de nieuwe bibliotheek op het Noordereiland achter het Theater de Spiegel te realiseren. Een dergelijke keuze en kans krijgen we maar eenmaal en die ligt er nu. Daarnaast zal er worden geïnvesteerd in mogelijkheden om het water rondom de Binnenstad meer te gebruiken. Water vormt samen met de unieke historie immers het onderscheidende element van de Zwolse Binnenstad. Bereikbaarheid en parkeren In dit scenario is de Binnenstad van Zwolle perfect bereikbaar. Dit houdt in dat er vanaf de afslag centrum A28 een directe ontsluiting naar het centrumparkeren wordt gerealiseerd. Het parkeeraanbod wordt sterk vergroot, in de Binnenstad maar vooral in de directe omgeving van de Binnenstad. De nieuwe parkeergarage aan het Katwolderplein wordt een nieuw bronpunt van verkeer en wordt met een snelle en aantrekkelijke verbinding met de Binnenstad verbonden. De parkeertarieven laten een beheerste ontwikkeling zien. Met het openbaar vervoer en de fiets is de stad optimaal bereikbaar. Door in bepaalde stukken van de Binnenstad (beperkt) fiets- en autoverkeer toe te laten, is het centrum altijd levendig. 9

10 Figuur 1 Sfeerimpressies van de Zwolse Binnenstad Aanbod detailhandel, horeca en cultuur Het aanbod van detailhandel, horeca en cultuur wordt in dit scenario gekenmerkt door een grote diversiteit. Zwolle beschikt over speciaalzaken waarvan er in Nederland slechts enkele te vinden zijn. Het aanbod trekt mensen vanuit heel ons land. Ook de belangrijkste landelijke formules zijn in dit scenario in de Binnenstad te vinden. Op de aanlooproutes is een uitgebreid horeca-aanbod te vinden, terwijl het verblijfsrecreatieve aanbod in de gehele stad wordt uitgebreid. Dit houdt in dat de Zwolse Binnenstad in 2020 beschikt over hotels, maar ook over Bed and Breakfasts en monumentenlogies. Het uitgebreide culturele aanbod maakt het voor consumenten interessant om meerdere dagen in de Binnenstad van Zwolle te verblijven. De leegstand is zeer beperkt. Attractiewaarde De attractiewaarde van de Zwolse Binnenstad is in dit scenario zeer hoog. De Binnenstad beschikt over een uniek, divers en diep woon-, winkel-, cultuur- en horeca-aanbod en er worden jaarrond evenementen georganiseerd met een landelijke uitstraling. In dit scenario wordt hard gewerkt aan de uitstraling van zowel de publieke ruimte als het privaat bezit. Dit houdt bijvoorbeeld in dat de Weeshuisstraat wordt aangepakt en daar waar mogelijk wordt gewerkt met vernieuwende architectuur. Ook wordt de locatie van de warenmarkt kritisch beschouwd en wordt de directe omgeving Grote Markt vrijgemaakt voor jaarrond activiteiten gericht op het vermaken van de bezoeker. De marketing van de stad wordt professioneel aangepakt, waarbij onder andere veel wordt gewerkt met social media. In het actieprogramma worden de hierboven beschreven beelden verder uitgewerkt, inclusief de eerste te nemen stap/maatregel om het beeld te verwezenlijken. 10

11 3 Actieprogramma Binnenstad 3.1 Wat is er nodig om bij de top 5 van Nederlandse binnensteden te komen? Om bij de top 5 van Nederlandse binnensteden te komen, dient er fors in de Binnenstad te worden geïnvesteerd. Voor het merendeel betreft dit investeringen door private partijen. In dit hoofdstuk worden per drager de belangrijkste maatregelen uiteengezet. De dragers voor het realiseren van de ambitie zijn een (uitgebreid) multifunctioneel aanbod (1), een optimale bereikbaarheid (2), een grote dynamiek (3), een hoge ruimtelijke kwaliteit (4) en een professionele marketing (5). Bij elke drager zijn acties geformuleerd, waarbij indien mogelijk is gerefereerd aan succesvoorbeelden in steden met een vergelijkbaar profiel. Bij een groot aantal acties wordt het centrummanagement als trekker genoemd. De wijze waarop dit centrummanagement in de toekomst kan/moet worden georganiseerd, wordt beschreven in hoofdstuk 4 van deze notitie. 3.2 Multifunctioneel aanbod Speciaalzaken en ontbrekende formules aantrekken In de brancheringsvisie van BRO is de Zwolse Binnenstad onderverdeeld naar zes deelgebieden (zie kaart 1). Voor elk deelgebied is BRO ingegaan op de gewenste ontwikkelingsrichting, de randvoorwaarden voor die ontwikkeling en de kansrijke aanvullingen in de branchering. Kaart 1 Deelgebieden in de Binnenstad van Zwolle Bron: BRO, Brancheringsvisie en gebiedsprofielen Binnenstad Zwolle,

12 Uitgangspunt bij het acquireren en aantrekken van speciaalzaken en nieuwe formules dient de kracht van de locatie te zijn. Daarbij is het goed mogelijk om formulesuggesties tussen de deelgebieden uit te wisselen, wanneer deze passen bij de door BRO geformuleerde ontwikkelingsrichting (zie tabel). Het verdient aanbeveling de Binnenstad niet te sterk te thematiseren. Om beste Binnenstad van Nederland te worden, zal de Zwolse Binnenstad immers geleidelijk moeten transformeren in één groot verblijfsgebied. Tabel 2 Deelgebieden Binnenstad Zwolle en bijbehorende ontwikkelingsrichting Gebied Ontwikkelingsrichting Diezerstraat: Main Street Zwolle Voor elk wat wils Weeshuisstraat & Het Eiland Beleving centraal Gasthuisplein / Oude Vismarkt Sfeervol Zwolle Luttekestraat / Sassenstraat e.o. Zintuigen prikkelen Grote Markt - Melkmarkt - Maagjesbolwerk Bruisend Zwolle Noordereiland Creatieve + Ambachtelijke broedplaats Bron: BRO, Brancheringsvisie en gebiedsprofielen Binnenstad Zwolle, 2010 Actiepunt: Branchering Omschrijving Opstellen en uitvoeren Actieplan Retail, waarin de aanbevelingen van BRO per deelgebied worden vertaald in concreet brancheringsbeleid. Op dit moment is er in Zwolle een brancheringscommissie om de aanbevelingen van BRO te vertalen in concreet beleid. Deze actie wordt op dit moment dus al opgepakt. Wel wordt aanbevolen om plannen ten aanzien van de toekomstige branchering in de Binnenstad goed af te stemmen met plannen ten aanzien van de branchering in omliggende (winkel)gebieden. De gemeente kan hierin een belangrijke rol vervullen. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement als verbinder en stimuleerder Vastgoedeigenaren, makelaars, Citycentrum, KHN, gemeente, KvK Planning Loopt. Actieplan gereed 2 e helft 2011 Prioriteit Zeer hoog Samenhang Dit actiepunt heeft een relatie met het actiepunt Bibliotheeklocatie, Weeshuisstraat gebied, Bankenlocatie en Postkantoor Baten Juiste winkel op de juiste plaats verhoogt de aantrekkingskracht van de Zwolse Binnenstad wat leidt tot mee bezoekers die meer besteden. Kosten Uren centrummanagement en betrokkenen Financiën Goede branchering uit zich bij de vastgoedeigenaar in de waarde van zijn vastgoed en uit zich bij de ondernemers in passanten van de gewenste doelgroep (=omzet). Kosten van branchering betreffen vooral inzet personeel. Branchering is voor de betrokkenen onderdeel van hun dagelijks werk of maakt deel uit van het centrummanagement. Meer daghoreca-aanbod realiseren op aanlooproutes Uit het jaarlijkse onderzoek naar toeristisch bezoek aan steden blijkt dat Zwolle op dit moment voornamelijk wordt bezocht om te winkelen (zie tabel). In de steden die Zwolle op de ranglijst van toeristisch bezoek moet passeren om de ambitie te realiseren, vinden gemiddeld meer combinatiebezoeken plaats. Tabel 3 Ondernomen activiteiten bij een toeristisch bezoek, 2009 Activiteit Zwolle Benchmarksteden * Score Winkelen voor plezier Lunchen/dineren in restaurant Op terrasje zitten Bezoek evenement 8 6 Stadswandeling 7 12 Bezoek theater/concert 4 5 Bezoek museum 3 7 Bezoek bioscoop 2 6 Bezoek attractie

13 Uitgaan 1 5 * = Gemiddelde van Maastricht, Groningen, Arnhem, Den Bosch, Eindhoven, Breda en Alkmaar Bron: NBTC-NIPO Research (2010), Toeristisch bezoek aan steden In deze steden wordt winkelen vaker gecombineerd met een lunch of diner in een restaurant, een bezoek aan een terras of een stadswandeling. Ook andere activiteiten, zoals een bezoek aan een theater, museum, bioscoop of uitgaansgelegenheid vinden in Zwolle verhoudingsgewijs minder vaak plaats dan in de benchmarksteden. Om het combinatiebezoek te stimuleren, dient er door de private sector fors in de horeca te worden geïnvesteerd. Uit de Monitor detailhandel & horeca bleek al dat in de Zwolse Binnenstad vooral het aantal restaurants en in mindere mate het aantal cafés achterblijft bij dat in de benchmarksteden. Naast een vergroting van het aanbod en met name gericht op de daghoreca, gaat het echter ook om een kwalitatieve impuls. De nieuwe daghoreca dient op strategisch belangrijke locaties te worden ontwikkeld c.q. versterkt. Het gaat dan bijvoorbeeld om de locaties op de aanlooproutes; locaties die logisch liggen rondom de culturele instellingen en ook dat aanbod aan kunnen, locaties die aansluiten bij het winkelend publiek en locaties die in het algemeen ook dicht bij het water zijn gelegen. Voorbeelden van de wijze waarop water kan worden ingezet voor een sterke ontwikkeling van de horeca zijn de Oude Haven in Rotterdam, het gebied tussen de Wilhelminasingel en de Maas in Maastricht en het Cultureel Kwartier in Assen. In Zwolle hebben vooral locaties aan de west- en noordkant (Maagjesbolwerk, Rodetorenplein, Thorbeckegracht) van de Binnenstad wat dat betreft potentie. Hierbij kan ook het Zwolse erfgoed meer worden ingezet voor het herbergen van horeca. Figuur 2 De Oude Haven in Rotterdam De nieuwe horeca dient zich in ieder geval duidelijk te onderscheiden van de nu in de stad aanwezige horeca, zodat er daadwerkelijk sprake is van een verrijking van het aanbod. Hierbij is er ook een rol voor winkelondersteunende horeca. Deze kan sterker dan nu het geval is een bijdrage leveren aan de sfeer en de verblijfskwaliteit in de Zwolse Binnenstad, terwijl zij ook kan bijdragen aan het realiseren van een sluitend hoofdwinkelcircuit. De belangrijkste aandachtspunten bevinden zich op de aanlooproutes aan de west- en oostzijde van de Binnenstad (zie kaart 2). 13

14 Kaart 2 Circuitvorming en aanlooproutes Binnenstad Zwolle Bron: BRO, Brancheringsvisie en gebiedsprofielen Binnenstad Zwolle, 2010 Belangrijk is om in de toekomstige ontwikkeling van de horeca oog te houden voor voldoende diversiteit in het aanbod. De horeca op de Melkmarkt zal vooral dienen te worden ingevuld met daghoreca. Indien er zich kansen voordoen om een discotheek te ontwikkelen, zal dit bij voorkeur aan de rand van de Binnenstad of net daarbuiten dienen plaats te vinden. Actiepunt Vernieuwende Horeca Omschrijving Om als Zwolle op het gebied van horeca als (boven)regionaal centrum te functioneren (doelstelling van het huidige horecabeleid) zal ook het aanbod dag- en nachthoreca moeten worden vergroot. Met betrekking tot de ontwikkeling van de horeca kan Zwolle zich spiegelen aan Utrecht en Amersfoort, waar de nadruk ligt op de ontwikkeling van cafés en restaurants en waar discotheken zo veel als mogelijk aan de rand van de Binnenstad en buiten het kernwinkelgebied zijn gerealiseerd. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement als verbinder en stimuleerder KHN als belangenbehartiger Horecaondernemers die het initiatief nemen om zich hier te vestigen Bewoners die moeten kunnen blijven wonen in de Binnenstad Gemeente die het beleidsmatig en planologisch mogelijk moet maken, Planning 2012 e.v. Prioriteit gemiddeld Samenhang Actiepunt branchering, Horecabeleid Baten De consument wil wat te kiezen hebben en wil kwaliteit. Het is voor de zittende ondernemers van groot belang dat er wat te kiezen valt en dat er kwaliteit geboden wordt. Nieuwe ondernemers met nieuwe formules kunnen een aanwinst zijn voor de zittende ondernemers. Kosten Uren centrummanagement en betrokkenen Financiering Geen aanvullend budget nodig. Uren centrummanagement zijn al gedekt en realisatie van horeca zijn particuliere initiatieven. Daar waar facilitering gemeente vereist is worden de kosten op basis van een anterieure overeenkomst doorbelast. Zal beperkt zijn omdat bestemmingsplan beschermd stadsgezicht zodanig wordt aangepast dat daghoreca overal mogelijk is en nachthoreca alleen binnen daartoe aangewezen en bestemde gebieden wordt toegestaan. Verblijfsrecreatief aanbod in Binnenstad creëren (hotels, B&B s, monumentenlogies) en goed laten aansluiten op doelgroepen Om de bezoeker van Zwolle langer in de (binnen)stad te laten verblijven, is het ook belangrijk dat het verblijfsrecreatieve aanbod wordt vergroot. Van de steden die Zwolle 14

15 op het gebied van toeristisch bezoek moet passeren om de ambitie te realiseren, ligt alleen in Alkmaar het aantal kamers en bedden op een lager niveau dan in Zwolle (zie tabel 4). Anderzijds wordt in Zwolle op korte termijn het aanbod vergroot met de in tabel 5 aangegeven locaties, waarmee een grote inhaalslag plaatsvindt. In de tabel wordt tevens aangegeven op welke moment de extra capaciteit (waarschijnlijk) is gerealiseerd. Tabel 4 Aantal kamers en bedden in de hotelsector, 2010 Stad Kamers Bedden Alkmaar Arnhem Breda Eindhoven Groningen Maastricht 's-hertogenbosch Zwolle Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering, Tabel 5 Nieuwe hotels in Zwolle, incl. moment van realisatie Locatie Aantal Kamers Moment van realisatie Urbana - Wipstrikkerallee 65 Onbekend Hotel Lumen bij FC Zwolle Stadion 125 April 2011 Van der Valk aan A28 bij Hessenpoort 210 Medio 2013 (op langere termijn mogelijk 320) Totaal uitbreiding Bron: Gemeente Zwolle, 2011 Met de nieuwe ontwikkelingen wordt echter niet het verblijfsrecreatieve aanbod in de Binnenstad vergroot. Het verdient aanbeveling om ook hier dit aanbod te vergroten. Passend bij het erfgoed kan het hierbij juist gaan om kleinschalige ontwikkelingen, zoals Bed & Breakfasts en Monumentenlogies. Met dit type aanbod presenteert Zwolle zich weer aan een nieuwe doelgroep. Gezien de over het algemeen grote uitgaven van de zakelijke bezoeker is een ontwikkeling van het aantal congressen ook voor de ontwikkeling van de detailhandel, horeca en cultuur in de Binnenstad interessant. Steden die de afgelopen jaren op dit punt een sterke ontwikkeling hebben doorgemaakt zijn Eindhoven en Delft. Zwolle beschikt in tegenstelling tot deze steden niet over een Universiteit als trekker. De ontwikkeling van het aantal congressen zal dan ook primair moeten worden gevoed vanuit de gunstige ligging en bereikbaarheid, de Hogescholen en de grote (internationaal opererende) bedrijven die op de bedrijventerreinen Hessenpoort en Voorst zijn gevestigd. Op dit moment wordt door de Stichting Zwolle Congresstad hard gewerkt aan het vergroten van het aantal congressen en het aantal bezoekers dat als gevolg hiervan ook de stad bezoekt. Actiepunt: Gemeentelijk Horecabeleid Omschrijving Vernieuw het gemeentelijke horecabeleid. Op basis hiervan zal ook het bestemmingsplan voor de Binnenstad moeten worden aangepast, zodat op meer locaties horeca een plaats kan krijgen. Ook zal actief moeten worden gewerkt aan het bieden van voldoende kwaliteit voor de consument. Ondernemersorganisaties vervullen een belangrijke rol in het aangeven van het niveau dat in een top vijf Binnenstad van Nederland van ondernemers mag worden verwacht. Trekker Gemeente Zwolle Betrokkenen Gemeente Zwolle die het beleid opstelt Brancheringscommissie die aangeeft wat er waar gewenst is vanuit branchering 15

16 Planning Prioriteit Samenhang Baten Kosten Financiering KHN als deskundige en belangenbehartiger horeca Citycentrum als belangenbehartiger winkeliers. Bewoners Binnenstad Zwolle (BBZ) die aangeeft waar de knelpunten zitten v.w.b. wonen. Centrummanagement als verbinder en stimuleerder 2011 opstellen horecabeleid aanpassen bestemmingsplan 2013 e.v. nieuwe horecaontwikkeling hoog Actiepunt branchering Meer bezoekers die meer besteden Ambtelijke inzet: 200 uur Budget externe ondersteuning: nader te bepalen Ambtelijke t.l.v. capaciteit van EZ Budget externe ondersteuning nader te bepalen Grootschalige locaties (bibliotheek, postkantoor, bankenlocatie Melkmarkt) inzetten voor creatieve koppelingen tussen detailhandel, horeca, leisure en cultuur Zoals al in het vorige hoofdstuk is aangegeven, zal het detailhandel- en horeca-aanbod sterk moeten worden vergroot en verbeterd om de ambitie van de Zwolse Binnenstad te realiseren. Voor de vergroting van het aanbod beschikt Zwolle over drie unieke locaties: de bibliotheek, het postkantoor en de bankenlocatie. Allen hebben een strategische positie in de Binnenstad, waardoor er goed moet worden nagedacht over hun toekomstige functie. BRO heeft in haar brancheringsvisie voor elke locatie een profiel opgesteld (zie onderstaand kader). Bibliotheek De bibliotheeklocatie vormt de centrale spil in de toekomstvisie van BRO voor het centrum van Zwolle, zowel functioneel als ruimtelijk. De herontwikkeling van deze locatie met vooral bovenregionale winkelfuncties moet als aanjager voor de versterking van de Binnenstad en het winkelcircuit worden gezien. De aansluiting op het oostelijk deel van de Diezerstraat (richting de Korte Smeden) zal sterk verbeteren door de sterk toegenomen aantrekkingskracht en tweezijdige verwinkeling. Daarnaast is de bibliotheeklocatie een belangrijke schakel om het zuidelijke subcircuit (Gasthuisplein Oude Vismarkt) te ontsluiten en te verwezenlijken. Daarvoor is het wel van belang dat de nieuwe ontwikkeling een interne routing/passage krijgt die zich ook presenteert (ook met uitgangen) richting Gasthuisplein. Voorwaarde voor de herontwikkeling van de bibliotheeklocatie is de herplaatsing van de bibliotheek naar een geschikte locatie aan de rand van de Binnenstad. Actiepunt Herontwikkeling bibliotheek locatie Omschrijving Herplaats de bibliotheek naar een geschikte locatie aan de rand van de Binnenstad. Herontwikkel het pand tot een aansprekende winkellocatie met trekkers waarvan er in Nederland maar enkelen zijn zodat de bibliotheek locatie een bovenregionale aantrekkingskracht levert voor de Binnenstad van Zwolle. Trekker Gemeente Betrokkenen Gemeente die de eigenaar is van het pand en de bibliotheek subsidieert. Gemeente die het bestemmingsplan moet aanpassen Gemeente die vanuit monumentenzorg de medewerking moet verlenen en de historische waarde van het pand moet bewaken Bibliotheek die moet meewerken aan de verplaatsing en de visie en het programma van eisen daartoe moet opstellen in samenwerking met de gemeente. In de visie dienen ook mogelijkheden tot samenwerking met andere partners in de toekomstige huisvesting onderzocht te worden. Belegger / ontwikkelaar die een passende locatie voor de bibliotheek (en eventuele samenwerkingspartners) moet ontwikkelen, de bibliotheeklocatie moet kopen van de gemeente en moet herontwikkelen tot een bovenregionale trekker. De plannen van de inschrijvers worden beoordeeld op drie punten: nieuwe locatie bibliotheek tegen een voor de bibliotheek hanteerbare huur, het plan voor de her te ontwikkelen huidige bibliotheek inclusief de aantrekkingskracht van dat plan voor bovenregionale trekkers, de opbrengst van de verkoop van het huidige bibliotheekpand. Centrummanagement als verbinder en stimuleerder Vastgoed eigenaren, ondernemers Planning e helft PVE opstellen en via openbare inschrijving van private partijen uitnodigen om zich te kwalificeren als partner van de gemeente voor de herontwikkeling van de bibliotheek locatie e kwartaal private partijen schrijven in e kwartaal beoordeling inschrijvingen e en 4 e kwartaal onderhandeling met voorkeurspartij start voorbereiding en uitvoering 2014 verplaatsing bibliotheek uitgaande van bestaande bouw 2016 herontwikkeling bibliotheek locatie gereed en nieuwe winkels operationeel Nb. De feitelijke planning kan sterk afwijken afhankelijk van de inzet van betrokken partijen. 16

17 Prioriteit Samenhang Baten Kosten Financiering Zeer hoog Actiepunt branchering, parkeren, bereikbaarheid Een bovenregionale trekker voor de Binnenstad als belangrijke voorwaarde om de geformuleerde inhoudelijke doelstellingen van het rapport Zwolle bij de top van Nederlandse binnensteden te realiseren. Betreft een private ontwikkeling. Kosten zijn voor rekening van de private ontwikkelaar. Aanloopkosten voor er een overeenkomst is met de ontwikkelaar: euro De locatie (a-locatie kernwinkelgebied) en het historische unieke pand vertegenwoordigen een grote waarde. Uit een marktverkenning is gebleken dat er diverse beleggers/ontwikkelaars zijn die graag willen voldoen aan de eis dat zonder kosten voor de gemeente een ander onderkomen wordt geregeld voor de bibliotheek waar de bibliotheek tegen gelijke kosten kan huren als op de huidige locatie, de huidige bibliotheeklocatie wordt herontwikkeld conform de wensen van de gemeente en een bedrag willen betalen voor de huidige bibliotheeklocatie. De gemeentelijke kosten om dit plan te faciliteren en te begeleiden alsmede aanpassingen in de openbare ruimte voor zover van toepassingen worden op grond van een anterieure overeenkomst doorbelast aan de ontwikkelaar. Postkantoor De postkantoorlocatie bevindt zich op een karakteristieke en centrale plek in het zuidelijk dwaalmilieu van de Binnenstad. De functiemenging en het zelfstandig ondernemerschap geven een eigen profiel aan dit gebied. Dit profiel zal ook leidend moeten zijn bij een goede invulling van de postkantoorlocatie. De plek is een unieke locatie om vooral in te spelen op de beleving van de consument. Daarnaast kan de locatie in combinatie met de versterking van de omgeving Gasthuisplein bijdragen aan meer trekkracht voor het hele zuidelijke gebied. BRO ziet de volgende kansen voor een passende invulling: - Eten, drinken en verblijven; - Combinatie detailhandel en horeca; - Inspelen op de trend van duurzaamheid; - Afwisseling kleinschalig en grootschalig; - Niet alleen binnen, maar ook buiten (terras, evenementen, etc.). Hierbij kan gedacht worden aan een culinair concept (gekoppeld aan detailhandel) bijvoorbeeld in samenwerking met Oldenhof of levensmiddelenspeciaalzaken als Marqt, Puur of Mutterland. Daarnaast kan ook gedacht worden aan een invulling met leisurevoorzieningen, zoals een klimwand, lasergame, etc. De huidige stand van zaken is dat Deltawonen (eigenaar pand) een wedstrijd heeft uitgeschreven voor plannen voor duurzaam ondernemen in het pand (postkantoorzaal en aanpalende ruimten). Daar is een initiatief uit voort gekomen waarvan de planvorming nu gaande is. Het plan betreft een horecafunctie met kinderopvang en inzet van personeel uit speciale doelgroepen. Bankenlocatie De bankenlocatie vormt, in de huidige setting, onderdeel van een gemengd functioneel gebied: een mix van horeca, detailhandel, vermaak, cultuur en diensten. In de visie van BRO dient dit gemengde profiel ook voor de toekomst uitgangspunt te zijn. De passantenstromen over de Melkmarkt richten zich in de huidige situatie sterk op de noordzijde. De bankenlocatie kan gezien de omvang (3.000 m2 bvo) benut worden als een stepping stone in de route tussen het Maagjesbolwerk en het kernwinkelgebied. Door een attractieve invulling kunnen ook de loopstromen aan de zuidzijde van de Melkmarkt worden versterkt. Tevens kan voor de invulling ook de relatie worden opgezocht met het omliggende horeca en vermaakgebied. De ontwikkelingsrichting voor deze locatie is als volgt: - Detailhandel; o In standplaatskwaliteit direct aansluitend/aanvullend op het kernwinkelgebied. o De locatie biedt vooral mogelijkheden voor enkele, meer doelgericht bezochte, grootschalige winkelformules bijvoorbeeld in de sfeer van dagelijkse artikelen (Binnenstadssupermarkt, drogisterij), in en om het huis, huishoudelijke artikelen, sport en mode. Wellicht zijn er kansen voor een schaalsprong van al in het kernwinkelgebied gevestigde winkels die zich richten op een iets andere standplaatskwaliteit. - Horeca; - Vermaak. Bron: BRO, Brancheringsvisie en gebiedsprofielen Binnenstad Zwolle,

18 Huidige stand van zaken is dat een ontwikkelaar de panden heeft aangeschaft en een vergunning heeft voor de herontwikkeling van de panden. De brancheringscommissie spant zich met de ontwikkelaar in om passende winkelformules in de panden te krijgen. Het is van groot belang dat de drie grootschalige locaties in onderlinge samenhang worden ontwikkeld, zodat ze elkaar versterken en niet verzwakken. Het is daarnaast van belang dat de drie locaties strategisch worden ingezet voor de versterking van de Zwolse Binnenstad als geheel. Vergeleken met de benchmarksteden is er in Zwolle vooral behoefte aan aanbod in de branches levensmiddelen, warenhuizen, kleding & mode, sport & spel, cultuur en wonen (zie tabel 6). Tabel 6 Aantal m2 per inwoners in de Zwolse Binnenstad vergeleken met dat in de centra van benchmarksteden, 2010 Zwolle Benchmarksteden * Marktruimte Levensmiddelen Persoonlijke Verzorging Warenhuis Kleding & Mode Schoenen & Lederwaren Juwelier & Optiek Huishoudelijke- & Luxe Ar Antiek & Kunst Sport & Spel Hobby Media Plant & Dier Bruin & Witgoed Auto & Fiets Doe-Het-Zelf Wonen Detailhandel Overig Totaal * = Gemiddelde van Maastricht, Groningen, Arnhem, Den Bosch, Eindhoven, Breda en Alkmaar Bron: Locatus Retailverkenner 2010, bewerking ECORYS. Voorbeelden van de wijze waarop historische locaties strategisch kunnen worden ingezet voor de ontwikkeling van detailhandel, horeca en cultuur in de stad zijn de Winkel van Sinkel in Utrecht en de Central Post in Rotterdam. Figuur 3 De Winkel van Sinkel in Utrecht en Central Post in Rotterdam 18

19 Erfgoed meer inzetten voor cultuurvoorzieningen, logies en toeristische voorzieningen De historische uitstraling van de Binnenstad vormt één van de belangrijkste krachten van Zwolle. Deze kracht kan meer worden benut door het erfgoed meer in te zetten voor cultuur, logies of toeristische voorziening. Hiermee wordt ingespeeld op de trend van het toenemende belang van beleving in het gedrag van consumenten. Een voorbeeld van succesvolle ontwikkeling op dit gebied is De Witte Dame in Eindhoven (zie onderstaand kader). De Witte Dame in Eindhoven De Witte Dame in het centrum van Eindhoven is een unieke, multifunctionele congres- en expositielocatie in het hart van Eindhoven. De Witte Dame trekt momenteel circa 1 miljoen bezoekers. Projectontwikkelaar IBC, Design Academy en de bibliotheek zijn eigenaar van het gebouw. Het monumentale fabrieksgebouw van 1930 is beeldbepalend voor het stadshart en een markant voorbeeld van herbestemming van industrieel erfgoed. De Witte Dame is een bijzondere locatie voor bijzondere evenementen. In de Witte Dame zijn de volgende functies gehuisvest: - Philips Design; - Design Academy; - Openbare bibliotheek; - De kunstinstelling MU art foundation; - Kunstuitleen Krabbedans; - Mezzo; - Winkels (aan de plint); - Horeca; en - Een parkeergarage. De Witte Dame beschikt over een aantal ruimten die geschikt zijn voor evenementen. Daarbij is te denken aan lezingen, seminars, symposia, workshops, vergaderingen, recepties, productpresentaties en dergelijke. Over de effecten die de realisatie van de Witte Dame in Eindhoven heeft opgeleverd voor de Binnenstad zijn geen kwantitatieve gegevens beschikbaar. Wel is men ervan overtuigd dat de ontwikkeling van de Witte Dame, vanuit de filosofie van de multifunctionele Binnenstad, een goede ontwikkeling is geweest. Van de uitstraling op haar omgeving zijn geen harde gegevens bekend. Wel heeft men de indruk dat in de nabijgelegen Willemslaan meer betere restaurants zijn gekomen. In Zwolle zou een voorziening als de Witte Dame mogelijk in de cultuurstrook (De Spiegel, Hedon, HCO, kantoor belastingen), net buiten de grachten ten noorden van de Binnenstad, kunnen worden gerealiseerd. In het zuiden van de Binnenstad rond de Nieuwe Markt en het Bethlehemkerkplein liggen op korte afstand het voormalig postkantoor, de Refter en de Bethlehemkerk. Dit zijn unieke locaties die voor Zwolle meerwaarde kunnen hebben als ze meer betrokken worden bij de functionele ontwikkeling van de stad. Dit kan bijvoorbeeld door ze te ontwikkelen als cultuurof horecavoorziening (zie ook 3.2), maar ook door ze onderdeel te maken van historische stadswandelingen en met behulp van bewegwijzering en bestrating (en marketing) duidelijk bij de bezoekers onder de aandacht te brengen. Het gaat er uiteindelijk om dat routes herkenbaar zijn en bijdragen aan het stimuleren van combinatiebezoek. Figuur 4 Huidige architectuur benutten voor de ontwikkeling van de Binnenstad (onderstaand De Refter in Zwolle) 19

20 Bij de herontwikkeling van de Weeshuisstraat (zie blz. 32) kan gewerkt met vernieuwende architectuur. Het is daarbij zaak recht te doen aan de uitstraling van de stad. De Haagse Bluf is een voorbeeld van een wijze waarbij enerzijds met vernieuwende architectuur is gewerkt en anderzijds recht wordt gedaan aan een historische uitstraling van een stad. Meer specifiek gaat het bij het werken met vernieuwende architectuur om historisch bouwen, rechtdoen aan het stratenpatroon en het borgen van intimiteit. Een overdekt winkelcentrum past hierbij eigenlijk niet, hoewel sommige delen van straten in de Binnenstad mogelijk deels kunnen worden overdekt. Een voorbeeld van de wijze waarop de overdekking ondersteunend is aan de beleving van de consument is de Passage in Den Haag. Figuur 5 De Haagse Bluf in Den Haag Actiepunt Erfgoed meer inzetten voor cultuurvoorzieningen, logies en toeristische voorzieningen Omschrijving Stel een Actieplan Erfgoed op. Breng daarbij in kaart wat we aan voor dat doel geschikt erfgoed in de Binnenstad hebben en kom met praktische voorstellen om er op die wijze invulling aan te geven. Zorg voor korte lijnen tussen ondernemers en gemeente ten aanzien van eventuele commerciële exploitatie van het cultureel erfgoed. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement om het plan op te stellen Gemeente als facilitator Gemeente als monumentenzorg die aan moet geven wat er wel en niet haalbaar is en welke wegen zijn om daar subsidie voor te krijgen voor aanpassingen aan het pand voor zover toegestaan. Stadsmarketing / RBT als promotor van het moois dat Zwolle te bieden heeft Cultuursector als inspirator en vanwege inzet van erfgoed voor cultuurvoorzieningen Planning 2012 plan gereed Prioriteit gemiddeld Samenhang Actiepunt marketing, cultuur Baten Draagt bij aan het verhogen van de aantrekkelijkheid van de stad Kosten Uren centrummanagement en betrokkenen Uitvoering van het plan kan op de afzonderlijke objecten wel tot kosten leiden maar die zijn nu nog niet te bepalen. Financiering Realisatie plan: Uitgangspunt moet zijn dat het voor een ondernemer rendabel moet zijn om een erfgoed object te exploiteren. Een vetpot zal dat vaak niet zijn omdat doorgaans objecten zijn met een beperkte mogelijkheid tot exploitatie. Onderzocht moet worden of de gemeente met partijen in de stad kan komen tot een fonds om ondernemers een steuntje in de rug te geven in de opstartfase. Gedacht kan worden aan een lening, bankgarantie of gegarandeerde afname van diensten om op gang te komen. Water meer inzetten om bezoekers te trekken/vermaken Een andere belangrijke trekpleister van Zwolle vormt de vestingstructuur en bijbehorende grachten rondom de Binnenstad. Op dit moment wordt hiervan maar in beperkte mate gebruik gemaakt om bezoekers te trekken. Om water meer in te zetten voor het aantrekken van bezoekers kan de (kleine) jachthaven nabij Maagjesbolwerk verder worden ontwikkeld/benut. Ook kunnen locaties aan het water worden gebruikt om evenementen te organiseren, zoals dit bijvoorbeeld in Breda gebeurt. Om het water meer te benutten voor het trekken van bezoekers, heeft deze gemeente recent de visie Water en vrijetijdsbesteding op- en vastgesteld (24 december 2010). Uiteindelijk zal water ook in Zwolle een centralere plaats moeten krijgen in de economische ontwikkeling van de Binnenstad. Een idee om verder uit te werken betreft het verbinden van de Binnenstad 20