Landmacht. Peregrine Sword. OOCL: een vat vol sterke merken Technische Dienst start verbouwing

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Landmacht. Peregrine Sword. OOCL: een vat vol sterke merken Technische Dienst start verbouwing"

Transcriptie

1 Landmacht Personeelsblad van de Koninklijke Landmacht nummer 8 oktober 2012 Peregrine Sword OOCL: een vat vol sterke merken Technische Dienst start verbouwing Landmacht 1

2 Landmacht Colofon Landmacht nummer 8 oktober 2012 Inhoud Adreswijzigingen: Als in de code op uw adresstrook onder meer uw militaire registratie nummer is afgedrukt (voorafgegaan door de letter T ) dan heeft het geen zin om een adreswijziging aan de redactie van het blad Landmacht te sturen. U dient in dat geval zelf via PeopleSoft je persoonsgegevens te wijzigen. Klik hiervoor op Startpagina P&O-selfservice op het Defensie Intranetportaal. De redactie is niet geautoriseerd om adressen te wijzigen. Reservisten die niet in staat zijn via selfservice hun adreswijziging door te geven, kunnen het formulier wijzigen adres en/of gegevens contactpersonen bij noodgevallen downloaden op de nl/personeel/reservisten. Het formulier vervolgens opsturen naar: DCHR, Postbus 295, 7500 AG Enschede. Postactieven en veteranen kunnen een wijziging sturen naar PLC/ Sie LPD/Postactieven, PB 90004, 3509 AA, Utrecht, of info.postactieven@rnla.mindef.nl. Sinds 1 december 2011 is de nieuwe Abonnementenwet van kracht. Deze is van invloed voor abonnementen van betalende abonnees. Kijk voor meer informatie op de website en de specifieke pagina voor dit blad. Betalende abonnees dienen contact op te nemen met Abonnementenland: (10 eurocent per minuut) of via de website voor abonneren, adreswijzigingen en overige vragen. 10 Peregrine Sword 11 AMB bewijst meerwaarde Colofon Landmacht is een uitgave van de Koninklijke Landmacht, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensiemedia. 16 Opération Colibri Para s in zweefvlucht boven Frankrijk 19 Technische Dienst start verbouwing 26 Eerbetoon aan onze soldaten van Oranje 27 Kromhout voor even hulpverleningscentrum Vaste rubrieken 4 Gezien 20 C-OOCL 6 Van Commandant Landstrijdkrachten Ik kan alles maar één keer uitdelen 24 Ocean Shield Improviseren op zee Voorpagina: Militairen houden tijdens Peregrine Sword de wacht in een Duits dorp. Foto: kpl-1 Erik Morren Hoofdredactie: Kolonel Joland Dubbeldam Eindredactie: Kapitein Roel van de Wiel Vormgeving: Grafisch Bedrijf Audiovisuele Dienst Defensie Den Haag Druk: OBT bv Den Haag, ISSN: Oplage: stuks Redactieadres: Kromhoutkazerne MPC 55A Postbus AA Utrecht MDTN * KPN redactielandmacht@mindef.nl Adreswijzigingen: Zie linkerkolom 7 Berichten 28 Personeelsberichten 30 Photoshoot 31 Berichten 32 Waargenomen

3 Landmacht Gezien Ontbonden Met het ontbinden van de regimenten Huzaren van Sytzama en Huzaren Prins van Oranje is de zware cavalerie op 16 september definitief uit de gelederen van de landmacht verdwenen. Het symbolische afscheid van 11 Tankbataljon (Sytzama) en 42 Tankbataljon (Prins van Oranje) speelde zich af in hartje Den Haag, onder toeziend oog van zevenhonderd genodigden. Eerder al werd het Regiment Huzaren Prins Alexander ontbonden. De cavalerietradities zijn in bewaring gegeven aan het Regiment Huzaren van Boreel, binnen de landmacht vertegenwoordigd door onder meer de Brigade Verkenningseskadrons. Commandant Landstrijdkrachten luitenant-generaal Mart de Kruif bracht in herinnering dat de landmacht tot rond de jaren negentig bijna duizend gevechtstanks telde. Foto: Dennis Boom 4 Landmacht Landmacht 5

4 Landmacht Column Landmacht Berichten Landmacht redt campinggasten Van Commandant Landstrijdkrachten Ik ga niet weg zonder mijn caravan. Wanhopig kijkt de vrouw achterom terwijl agenten haar sommeren te vertrekken. Het gaat er heftig aan toe tijdens de op dinsdag 4 september gehouden calamiteitenoefening. Op camping Jacobus Hoeve in Stroe bundelden landmacht, politie en andere instanties hun krachten om tweehonderd mensen te evacueren. Ons domein De verkiezingen zijn achter de rug. U heeft uw stem uitgebracht en de resultaten zijn bekend. Op dit moment wordt in Den Haag hard gewerkt aan de vorming van een nieuwe regering. Juist in deze turbulente periode is het van groot belang dat wij als Koninklijke Landmacht eenheid uitstralen. Daarom wil ik nogmaals benadrukken waar ik voor sta. En waar ik de landmacht zie, nu en de toekomst. Wij dienen. Wij beschermen Nederland, binnen en buiten de grenzen. Door over de hele wereld te vechten voor vrede en vrijheid maken wij de wereld beter en zorgen wij voor een vrije handel. Door risico s te delen met onze bondgenoten zijn wij een geloofwaardig land, wat onmisbaar is voor ons aanzien en onze economie. En binnen de grenzen werken wij samen met onze nationale partners zodat Nederland zich veilig voelt. Wij opereren op land. Dat is ons domein. Dit is het terrein waar alle conflicten worden beslist, want conflicten gaan tussen mensen. Wij zoeken niet naar waardering, maar verdienen respect. Want wij doen wat moet, vechten voor vrede en vrijheid als dat nodig is. En brengen daarvoor de offers. Wij beheersen moderne systemen, maar ons beste systeem zijn wijzelf. De mens. Dat is ons succes, dus die maken we beter. Zonder ons is er geen blijvende veiligheid. Niet in het verleden, niet in het heden en niet morgen. Door onze organisatie, aantallen en leiderschap kunnen wij rampen het hoofd bieden, in binnen- en buitenland. Als niets meer functioneert, blijven wij opereren. In situaties die niemand verwacht, zijn wij op ons best. Onze prijs is hoog, maar onze waarde onmisbaar. Nederland is ons waard. Wat ik jullie vraag is deze boodschap uit te dragen. Naar binnen en naar buiten. Want we mogen trots zijn op wat we doen, ondanks alle stormen en teleurstellingen. Laat Nederland weten waar wij voor staan. Vertel het thuis, op het voetbalveld, in de kroeg en in de trein. Wij dienen. Wij zijn de Koninklijke Landmacht! De hulpactie om campinggasten te evacueren komt snel op stoom, nadat een wandelaar aan het begin van de avond een brand ontdekt in het bos. Gemeentelijke diensten worden geïnformeerd en het regionaal crisisplan wordt uit de kast getrokken. Omdat de vlakbij gelegen Generaal-majoor Kootkazerne staat vermeld als opvanglocatie in geval van ramp of crisis wordt ook de Koninklijke Landmacht verzocht om steun. Militairen van 10 Natresbataljon, 100 Bevoorradings- en transportbataljon en 101 Communicatie- en Informatiesystemenbataljon geven aan de oproep gehoor. We controleren dat er niemand achterblijft en houden in de gaten dat er geen inbraken worden gepleegd nu de gasten zijn vertrokken, leggen soldaten Elizabeth Talacua en Arjan Pater uit. Veiligheid voor alles. Als alle campinggasten van het terrein zijn gehaald, worden ze na registratie ingeladen in twee gereedstaande vrachtwagens en naar de kazerne vervoerd. Daar hebben de militaire verbindelaren binnen no-time een internetcafé ingericht voor contact met familie en vrienden. Ook legden ze back-upverbindingen voor de civiele instanties aan. Overleg aan de pingpong tafel tussen de verschillende hulpdiensten die samenwerken tijdens de evacuatie. Een Duitse paratrooper is klaar met het bevestigen van een terreinwagen onder een vliegende Chinook-transporthelikopter, een zogenoemde underslung lading. Duitse special forces in opleiding bij rode baretten Een Duits paratroopersduo van de elite-eenheid Deutsche Spezialkräfte (DSK) heeft op 31 augustus met succes de opleiding Rigger/ Marshaller bij 11 Luchtmobiele Brigade afgerond. Cursisten leren hierbij op de grond ladingen voor luchttransport voor te bereiden en te bevestigen. De opleiding werd afgesloten met een praktijkdeel, in combinatie met een oefening van 11 Infanteriebataljon in Zeeland en Brabant. De deelnemers moesten materialen benoemen en herkennen, ladingen samenstellen, inpakken en bevestigen voor veilig luchttransport. Afstemmen Duitse en Nederlandse air assault eenheden, infanteristen die gezamenlijk optreden met helikoptereenheden, werken in toenemende mate samen. Nederlandse militairen hebben al een soortgelijke opleiding bij hun Duitse tegenhanger gevolgd. Om goed en veilig te kunnen samenwerken, is het afstemmen van de verschillende procedures cruciaal. Luitenant-generaal Mart de Kruif Commandant Landstrijdkrachten Korporaal succesvol tijdens Strongmanrun Korporaal Michael van Vilsteren van 13 Infanteriebataljon baant zich een weg over één van de 23 hindernissen tijdens de Strongmanrun van Fisherman s Friend in Hellendoorn. De luchtmobieler werd vijfde tijdens de loodzware hindernisloop, die voor het eerst in Nederland werd gehouden. Ruim 3500 deelnemers, waaronder een groot aantal militairen, deden mee aan het achttien kilometer tellende parcours. 6 Landmacht Landmacht 7

5 Landmacht Berichten Genie helpt politie Brabant Een gespecialiseerd militair zoekteam heeft de politie 18 september geholpen bij zoekacties op verschillende plekken in de provincie Brabant. De Divisie Recherche van de Politie Midden- en West-Brabant zocht naar geld, verkregen uit criminele activiteiten en verdovende middelen. De politie riep daarbij de hulp in van het Advanced Search Team, bestaande uit genisten van de Koninklijke Landmacht. Zij zijn gespecialiseerd in het zoeken naar verborgen ruimtes. De specialisten hanteren hierbij technieken die zijn ontwikkeld bij het speuren naar geïmproviseerde explosieven (IED's) in onder meer Afghanistan. Voor het strafrechtelijk onderzoek werd op veertien locaties gezocht. De politie nam onder meer een grote som geld, tientallen kilo's hennep, verschillende vuurwapens en sieraden in beslag. Ook werd beslag gelegd op vijf personenauto's. Bij de actie zijn ruim honderd opsporingsambtenaren ingezet. Een dag eerder werd een zoekteam van Defensie nog ingezet bij een inval in een woonwagenkamp in de Utrechtse wijk Lunetten. Patrouilleren met Afghaanse politie gaat door De Nederlandse politietrainers gaan nog steeds met Afghaanse agenten de straat op in Kunduz. De veiligheidssituatie wordt nauwlettend gevolgd en als het nodig is, worden er maatregelen getroffen en wordt eventueel het programma aangepast. Dat is blijkbaar nu niet nodig geweest. Dat meldde kolonel Roland de Jong, commandant van de Police Training Group 4 (PTG-4), onlangs naar aanleiding van andere berichten hierover. PTG-4 zit in de eindfase van het opwerktraject. De eenheid die over een paar weken naar Afghanistan vertrekt, hield half september de oefening POMLT Integration op oefenterrein De Marnewaard. Commandant Landstrijdkrachten, luitenantgeneraal Mart de Kruif bracht de oefening, die marechaussee en landmachtmilitairen voorbereidt op de komende samenwerking, een bezoek. PTG-4 wordt gevormd door militairen van 11 Luchtmobiele Brigade, leden van de Koninklijke Marechaussee en functionarissen van Buitenlandse Zaken. Eigen benen De civiel vertegenwoordiger van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, Geoffrey van Leeuwen, benadrukte het doel van de missie. Het gaat er om dat de Afghanen zelf voor de veiligheid kunnen zorgen. We helpen ze door agenten op te leiden en te begeleiden, maar bijvoorbeeld ook door rechters, openbaar aanklagers en advocaten te trainen. Daarmee helpen we de Afghanen op eigen benen te staan en groeit het vertrouwen van de bevolking in de eigen overheid. En een veiliger en stabieler Afghanistan is in het belang van onze eigen veiligheid. Korporaal zorgt voor waardige Indië-herdenking Korporaal-1 Jeroen Meijers van 13 Gemechaniseerde Brigade heeft er alles aan gedaan om de Indië-herdenking op 1 september in Den Bosch op een waardige manier te laten verlopen. Meijers kon het niet verkroppen dat 28 bronzen naamplaatjes van het plaatselijke monument waren gestolen en maakte er zonder aarzelen werk van om deze in ere te herstellen. FOTO S: MAJ Niek Scholts TEKST: KPL-1 Thijs Imandt Ik kon het bijna niet geloven dat iemand het in zijn hoofd had gehaald de bronzen naamplaatjes weg te halen om een paar centen te verdienen, zegt Meijers resoluut. Ik ben opgevoed met normen en waarden en van oorlogsmonumenten blijf je gewoon af. Punt. Wanneer hij in het Brabants Dagblad leest dat de plaatjes gestolen zijn, heerst vooral verontwaardiging, maar al snel komt het besef dat hij hierin iets kan betekenen. Van oorlogsmonumenten blijf je gewoon af. Punt Meijers neemt contact op met de beheerder van het monument, de Stichting Gedenkteken Indiëgangers s-hertogenbosch. Het stichtingbestuur en de maker van het monument zien het wel zitten dat hij voor nieuwe plaatjes zorgt. Van zijn commandant bij 13 Herstelcompagnie krijgt Meijers tijd om de plaatjes zelf na te maken of dat te laten doen. Hij kiest voor het laatste, omdat de graveerset waar hij normaliter als wapenhersteller mee werkt niet nauwkeurig genoeg is. Toen het budget goedgekeurd was, heb ik een offerte aangevraagd bij het Marinebedrijf in Den Helder. Ik wist dat zij een computergestuurd graveerapparaat hebben, waarmee ze de mooiste dingen kunnen maken. In mei van dit jaar waren de plaatjes van een koperlegering klaar en werden ze op het monument bevestigd. Het monument in ere hersteld dankzij de goede daad van korporaal-1 Jeroen Meijers. Korporaal-1 Jeroen Meijers (r) ontvangt een tevredenheidsbetuiging. Trots Tijdens de Indië-herdenking van dit jaar ontving korporaal-1 Meijers een tevredenheidsbetuiging van zijn commandant. Die motiveerde hij als volgt: Korporaal Meijers heeft op zeer gepaste wijze initiatief getoond, en hij heeft zijn persoonlijke én professionele normen en waarden gebruikt om tot deze actie te komen. Hij is hierdoor een goed vertegenwoordiger van de landmacht. Door zijn eerdere uitzendingen weet hij maar al te goed welke offers soms gebracht moeten worden. Het moedwillig beschadigen van een gedenkteken voor diegenen die het hoogste offer hebben gebracht, was voor hem een schop tegen het zere been en terecht! We zijn bijzonder trots op hem! 8 Landmacht Landmacht 9

6 Landmacht Oefening Peregrine Sword Geïntegreerd optreden in hedendaags scenario 11 AMB bewijst waarde tijdens Peregrine Sword Met Falcon Autumn als generale repetitie gaat het er tijdens Peregrine Sword dan echt om. Militairen van 11 Air Manoeuvre Brigade moeten twee weken lang, met ondersteuning van diverse landmachteenheden, laten zien dat zij het geïntegreerde optreden tot in de finesses beheersen. Pas dan levert het 11 AMB de Operationele Gereedheidsstatus op. TEKST: ELNT Marlous de Ridder, ELNT Jaap Wolting FOTO S: SGT Eva Klijn, KPL-1 Hille Hillinga, KPL-1 Erik Morren Niets wijst er op dat range 14 van oefenterrein Wildflecken binnen een afzienbare tijd toneel zal zijn van een twee uur durende air assault. Terwijl de rebellen hier in hun basiskamp nietsvermoedend hun plannetjes beramen, verschijnen achter de heuvel drie Chinooktransporthelikopters met in hun kielzog vier Apache-gevechtshelikopters. Nog voordat de luchtmobiele infanteristen goed en wel aan de grond staan, ligt de landingplaats al hevig onder vijandelijk vuur. Omgehangen met zware munitie (Panzerfaust, red.) probeert de eerste wave militairen op linie te komen. Voorwaarts, meer naar links uitwaaieren. 10 Landmacht Lopen! Nu, schreeuwt een groepscommandant naar zijn mannen. Als niet veel later twee Duitse CH-53-transporthelikopters extra grondtroepen droppen, kan de uitschakeling van het rebellennetwerk pas echt beginnen. Zo n zestig para s vallen zo rond hetzelfde moment de andere kant van het doelwit aan. Voltreffer Tijdens de initial entry wordt duidelijk hoe alle inzetopties binnen het Air Manoeuvre optreden met elkaar verweven zijn. De combinatie van onder meer helikopters, para s, mortieren, artillerie, UAV s en twee gemotoriseerde compagnieën maakt het luchtmobiele optreden buitengewoon complex. Hoewel soortgelijke scenario s in de aanloop naar Peregrine Sword al veelvuldig door 11 AMB, bestaande uit 11 Luchtmobiele Brigade en het Defensie Helikopter Commando, zijn getraind, blijkt hier pas of zij voldoet aan NAVO normen. Vijftig evaluators kwalificeren zodoende de planning en uitvoering van de luchtmobiele operaties. Bij voldoende resultaat ontvangt 11 AMB een herbevestiging van de Operationele Gereedheidsstatus. Ze is dan opnieuw officieel geschikt bevonden voor bijvoorbeeld NAVO s snel inzetbare eenheid, de NATO Response Force (NRF), maar ook voor ieder ander type militaire operatie. Falcon Autumn is een geweldige voorbereiding geweest, een voltreffer eerste klas. Daardoor staan we nu waar we moeten staan, zegt luitenant-kolonel René van Dorp, hoofd G3 van 11 AMB. We hebben al eerder aangetoond dat we het kunnen. Nu gaat het er echt om. Air assault is complex, want er vliegt van alles door elkaar heen. Je moet grond-lucht-operaties zo coördineren dat niemand elkaar in de weg zit. Die geïntegreerde aanpak is de essentie van ons optreden. En het werkt. We begrijpen elkaar. Integratie In totaal zijn er zo n militairen en medewerkers van civiele organisaties tijdens de multinationale oefening actief. Het geheel wordt geleid door het Duits-Nederlandse legerkorps (1 (GE/NL Corps) uit Münster, bijgestaan door onder meer het Operationeel Ondersteuningscommando Land en 43 Gemechaniseerde Brigade. Hoewel de focus op de certificering van 11 AMB ligt, gebruikt 1 (GE/NL) Corps Peregrine Sword om haar nieuwe rol als Joint Task Force HQ Land te beoefenen. De integratie met andere krijgsmachtdelen speelt daarom een grote rol. Niet slechts We begrijpen elkaar joint (land, lucht en maritiem), maar zelfs de participatie van Special Forces, internationale organisaties en (niet)-gouvernementele organisaties. Luitenant-generaal Ton van Loon, commandant 1 (GE/NL) Corps: Die integratie is erg belangrijk. Hoe wil je de Luchtmobiele Brigade trainen als je niet meteen het joint-element inbrengt? De Luchtmobiele Brigade moet vliegen en het is logisch om dat compleet te trainen. Verrijking Uit de samenwerking met de Special Forces (SF) zijn inmiddels al waardevolle lessen geleerd. Een goed voorbeeld: de coördinatie en deconflictie tussen SF en de Luchtmobiele Brigade in hetzelfde gebied met verschillende opdrachten. Hoe zorg je Commandant 11 Air Manoeuvre Brigade (11 AMB), brigadegeneraal Nico Geerts: Onze laatste certificering was in Inmiddels is onze taakstelling doorontwikkeld in een Verbreed Operationeel Concept en moeten we bewijzen of we datgene kunnen waarvoor we ooit zijn opgericht. Alle inzetopties van het Air Manoeuvre optreden komen aan bod in een hedendaagse scenario. Daarbij gaat het niet alleen om de uitvoering van een actie, maar ook hoe de stafprocessen en besluitvorming lopen tot de samenwerking met civiele partners. dat er voldoende coördinatie tussen deze eenheden plaatsvindt, zonder OPSEC geweld aan te doen? Luitenant-generaal Van Loon: We hebben daarom het volledige targeting-proces getraind. Niet alleen het kinetische deel, maar juist ook het gedeelte information-operations. Hoe ga je, in de volledige context van de omgeving, om met alle actoren in het scenario? Naar mijn mening is dat een verrijking van het scenario, wat een realistischer manier van oefenen oplevert. Maximaal effectief De aanpak van de oefening is anders dan in het verleden vaak gebeurde. Voor Peregrine Sword is heel bewust gekozen om niet alles te scripten, maar te werken met role-players die eigenlijk gewoon hun normale werk deden. Het World Food Program doet mee met een fors aantal mensen omdat ze een aantal experimenten willen uitvoeren op het gebied van de informatie-uitwisseling met militairen. Ik denk dat daar de kracht inzit. Als je met role-players werkt die volledig onder controle zijn, leer je nooit wat. We kunnen nu maximaal effectief oefenen, aldus Van Loon. Landmacht 11

7 Landmacht Oefening Peregrine Sword Nieuw logistiek concept Met ruim zevenhonderd militairen is het Operationeel Ondersteuningscommando Land (OOCL) goed vertegenwoordigd in het Duitse Wildflecken. Het commando beoefent voor het eerst een nieuw logistiek NAVO-concept. SMART DEFENCE Gedreven door efficiëntie wordt, onder de naam Smart Defence, krijgsmachtbreed gezocht naar internationale samenwerkingsmogelijkheden. Een multinationale oefening als Peregrine Sword biedt een prima voedingsbodem om deze strategie in de praktijk te brengen. Brigadegeneraal Hans van Griensven is als commandant van het OOCL verantwoordelijk voor dit Joint Logistic Support Group-concept. Van Griensven: Logistiek is tot nu toe altijd een nationale verantwoordelijkheid. Elk land zorgt bij een missie voor zijn eigen logistiek. We kunnen veel efficiënter en goedkoper werken als we dit als NAVO-landen samen doen. Niet alleen de aanvoer van personeel en materiaal, ook het afsluiten van contracten met lokale partijen kan worden gecoördineerd. Als alle landen losse contracten afsluiten voor bijvoorbeeld brandstof, zal de prijs stijgen. Een gezamenlijk contract zorgt voor lagere prijzen en meer efficiency, aldus de generaal. Binnen de NAVO is al veel belangstelling voor de nieuwe benadering. Met zijn internationale staf stuurt de generaal in het scenario een eenheid aan van ruim vijfduizend militairen en ondersteunen ze het Duits-Nederlandse legerkorps (1(GE/NL)Corps) met eenheden zoals een Role 2 veldhospitaal en een bataljon voor communicatie- en informatiesystemen. Samen sterk Nederlandse pantserhouwitsers, rijdend 155mm-geschut, geven voor het eerst in combinatie met een Duitse artillerieeenheid scherpe vuren af tijdens de inleidende gevechtsacties op Wildflecken. Het Korps Commandotroepen zorgt voor de doelaanwijzing en waarneming. De waarde van een samengesteld team moet zich tijdens deze eerste life-firing exercise bewijzen. Het combined optreden met de Duitse collega s komt op het moment dat de gehele nationale grondgebonden vuursteunketen ingrijpend wordt gereorganiseerd. In het kader van de oprichting van het toekomstig Vuursteuncommando wordt Peregrine Sword daarom als platform gebruikt om zowel de nieuwe wijze van inzet te beoefenen als een mogelijke Duits-Nederlandse samenwerking te onderzoeken. Het gaat om een eerste verkenning waarbij de nadruk ligt op het afstemmen van materieel, processen en procedures en het onderkennen van cultuurverschillen. Een life-firing exercise als deze leent zich daar uitstekend voor, zegt luitenant-kolonel Peter Nieuwenhuis, commandant van de operationele poot van het Vuursteuncommando in oprichting. systemen nu nog niet mogelijk. Nieuwenhuis: Samenwerken is de norm. Dat doen we al en gaan we in de toekomst verder uitbouwen. Met name op het gebied van opleiden, trainen en logistiek valt nog winst te halen. Het voor de gelegenheid samengestelde 1 (DEU/NLD) Combined Fire Support Battalion beoefent tijdens de gehele oefening verschillende grondgebonden vuursteuntaken. Zo staat de vuurtsteunbatterij met de focus op de 120mm mortieren onder bevel bij 11 AMB en kan het zodoende als volwaardige batterij meedoen aan de tactische opdrachten. Volwaardig Opperwachtmeester Marc van Beek is te spreken over het eerste gezamenlijke optreden. Onze werkwijzen sluiten goed op elkaar aan. Het enige lastige is dat de Duitsers met andere software in hun vuurleidingscentrum werken, daarom is een koppeling van de 12 Landmacht Landmacht 13

8 Landmacht Oefening Peregrine Sword SOTG: geen concept maar werkwijze TEKST: ELNT Marlous de Ridder Het Korps Commandotroepen komt met een tweeledige opdracht naar Wildflecken. Door zowel twee fictieve als een echte Special Operations Task Group (SOTG) in het scenario te brengen kan zowel de samenwerking met 11 Air Manoeuvre Brigade worden beoefend, als de SOF awareness tot op het hoogste niveau worden vergroot. Met de inbedding van onder meer de C-compagnie van 11 Infanteriebataljon en vlucht 5 van 298 Squadron gedurende Peregrine Sword, koerst het KCT af op een meer structurele samenwerking tussen enablers in vredestijd. Hierdoor krijgt het in Afghanistan succesvol beproefde SOTG concept steeds vastere vormen. Hoofd Sectie 3 luitenant-kolonel Gert-Jan: Deze oefening is realistisch en biedt de juiste randvoorwaarden om SOTG opdrachten uit te voeren en te testen. Die opdrachten variëren van kleine chirurgische ingrepen door ploegen, bestaande uit alleen operators tot een tweehonderd man sterke SOTG om grootschalige doelen aan te grijpen. Werkwijze Een SOTG wordt speciaal voor een special forces-opdracht samengesteld uit commando s, en zo nodig aangevuld met personeel en materieel van andere eenheden, zoals EODD, mortieristen, schutters lange afstand, forward air controllers en genie. De exacte samenstelling van de SOTG is afhankelijk van de specifieke taak die moet worden uitgevoerd. Deze manier van optreden past binnen onze hedendaagse operaties, zegt kapitein Jasper, de ontwerper van SOTG operaties. Het is niet alleen tactisch slimmer, maar we zetten op deze manier ook schaarse middelen zo efficiënt mogelijk in. Door vaker joint te trainen, zijn we bovendien beter in staat om in korte tijd een eenheid te formeren en gereed te stellen. Vooral de inbedding van vlucht 5 als SOF helikoptercrew is hierin een belangrijke stap voorwaarts. Voor ons is SOTG al lang geen concept meer, maar een werkwijze, vult Gert-Jan aan. Bewustwording Terwijl kapitein Jasper als EXCON het gevecht in het veld aanstuurt, is overste Gert-Jan vanuit het Special Operations Component Command (SOCC) vooral adviserend. Het KCT zit hier met een dubbele pet. We trainen naar beneden toe, maar ook naar boven. Op stafniveau hebben we, samen met collega s van het NATO SOF HQ, een directe adviesrol naar commandant Joint Task Force. Voor ons is het belangrijk dat een Special Operations Forces (SOF)- structuur is geborgd op het hoogste niveau, dus direct onder een Joint Task Force hoofdkwartier. Dit is noodzakelijk om SOF, als schaars middel, juist in te kunnen zetten. Door nu in deze structuur deel te nemen, laten we zien wat het KCT kan leveren, wat de effecten van SOF op de verschillende niveaus zijn, en tot slot creëren we een stuk bewustwording. Een OT er oordeelt niet, hij confronteert Tijdens Peregrine Sword slaat een team van 85 observers/ trainers (OT ers) de verrichtingen van de eenheden gaande. Majoor Henk van der Werf, normaal commandant van de Opleidingscompagnie van de Infanterieschool Harskamp, is tijdens Peregrine Sword aangesteld als OT er. We zijn eigenlijk continu bij de eenheid aanwezig, zij het op de achtergrond. Van der Werf: Ik bekijk en evalueer in deze oefening het optreden van de Delta-compagnie van 11 Infanteriebataljon, voor nu overigens tijdelijk onder bevel gesteld bij 13 Infanteriebataljon. De D-cie is in het nieuwe concept de patrouillecompagnie: bereden optreden in een bredere inzetvorm dan alleen antitank. Deze compagnie is nu proefondervindelijk op niveau 4 aan het vaststellen of het nieuwe concept in praktijk ook goed werkt. Aanwezig De OT er is vanaf de voorbereiding van de opdracht al bij de eenheid aanwezig, maakt de uitvoering van de opdracht helemaal mee en evalueert daarna. We zijn eigenlijk continu bij de eenheid aanwezig, zij het op de achtergrond. We laten de club zijn gang gaan, observeren de acties en beluisteren alle radioverkeer, en sturen eigenlijk alleen bij indien de veiligheid in het geding komt. Belangrijk daarbij, zo onderstreept Van der Werf, is dat de OT er niet oordeelt, maar confronteert. Hoe heeft de eenheid haar opdracht voorbereid, hoe is die vervolgens uitgevoerd en waar liep men tegenaan? Ik bepaal daarbij niet wat goed of fout is, ik draag hooguit tijdens de evaluatie, wat wij noemen de after action review (AAR),verbeterpunten aan waarmee ze zelf aan de slag kunnen. Het doel is toch om de eenheid beter te laten worden. TEKST: Leo de Rooij Hoe dat in zijn werk gaat, maken we mee tijdens de AAR, de hot debriefing na de actie van dag 1, waarbij D-cie de taak had om de route naar het aanvalsdoel vrij te maken (en houden) van vijandelijke strijders, en rondom het aanvalsdoel de mogelijke vluchtwegen voor de tegenstand te blokkeren. Catch or kill, gevangen nemen of uitschakelen, maar de tegenstander zeker niet laten ontsnappen om zo te voorkomen dat die nogmaals een tegenaanval kan lanceren, verduidelijkt Van der Werf. In een uur durende evaluatie komen tal van zaken aan bod, waarbij OT er Van der Werf meer luistert dan praat. Hij zoekt en beluistert daarbij nadrukkelijk de inbreng van compagniescommandant en diens pelotonscommandanten. Goed plan Zaken die goed gingen worden door de OT er bestendigd, wat voor verbetering vatbaar is wordt aangekaart en besproken. Want waarom bleek de relief in place, de aflossing door een andere compagnie, zo lastig te coördineren? Lag dat alleen aan slechte verbindingen of radiodiscipline? Of was het tijdstip wellicht ondanks de goede voorbereiding niet helemaal goed gekozen? Feit was dat dit item nu tot grote belasting van het bataljons commandonetwerk leidde, en daar zat nu net niemand op te wachten... Gelukkig mondde de verwarring niet uit in een blue-on-blue situatie (slachtoffers door eigen vuur), maar leermomenten zaten er wel degelijk genoeg in. Van der Werf vat na een goed uur discussiëren de zaken samen: Als je een goed plan hebt voorbereid, blijf daar dan ook bij. En coördinatie blijft altijd de eerste en belangrijkste uitdaging. Waarna de volgende opdracht voor Delta-compagnie tijdens deze Peregrine Sword alweer binnenkomt Landmacht Landmacht 15

9 Zweven boven Frankrijk Dertig para s van 11 infanteriebataljon Garde Grenadiers en Jagers draaien tussen 4 en 14 september mee in de grootschalige paraoefening Opération Colibri. Gelegerd op de Ecole des Troupes Aéroportées, in het Zuid-Franse Pau, trainen de rode baretten samen met circa 700 Fransen, Duitsers en Belgen. Na dagen springen en trainen, het oefenen van elkaars procedures en het uitwisselen van kennis wordt tijdens een groots opgezette eindoefening het geleerde in de praktijk gebracht. De para s moeten gezamenlijk verschillende strategische locaties op een oefenvijand veroveren. Opération Colibri, een internationale oefening voor elite para eenheden, wordt sinds 1962 jaarlijks georganiseerd door Duitsland en Frankrijk. TEKST: ELNT Wouter Helders FOTO S: KPL-1 Zadrach Salampessy Eén voor één duikelen de mannen uit de Franse C-160 Transall. 301, 302, 303 parachutecontrole! Rond. Check. Geen scheuren. Check. Geen twists. Check. De kunststofkoepels ontvouwen zich zonder problemen, en de dertig parachutes dwarrelen geroutineerd naar beneden. Seconden later staan ze aan de grond. Vanaf vliegveld Oloron gaan ze de komende dagen optreden als Quick Reaction Force. Als je dikke armen hebt, kunnen ze rap leeg zijn, waarschuwt de Belgische instructeur tijdens het klimmen op de Via Ferrata in de Pyreneeën. Hun vrije dag vullen de rode baretten met deze grensverleggende activiteit. Met behulp van stalen kabels en in de rotswand geklonken ijzers moeten zij, met gebruik van kracht en techniek, de steile rots bedwingen. Klim vanuit je benen, adviseert de Belg een zwetende luchtmobieler. En geniet van het uitzicht. Het vliegen met Franse parachutes en onder Franse procedures is een vak apart, aldus sergeant-majoor Erik Peters. Samen met 29 andere luchtmobielers doorstaat hij de conversietraining en mag zich nu de trotse bezitter van de Franse wing noemen. Ook de Nederlandse wing is gewild. Onze opleiding is gedegen. Het is niet voor niets dat wij als enig deelnemend land geen enkele blessure hebben. 16 Landmacht Tijdens de ceremonie wisselen de deelnemende landen elkaars wings uit. De Nederlandse militairen ontvangen de felbegeerde Franse wing. Dertig buitenlandse militairen bemachtigen de Nederlandse onderscheiding. Terwijl Duitse en Belgische militairen strategische locaties in het gebied bezetten, knokken Franse para s voor de bezetting en het behoud van vliegveld Oloron. IED s worden opgeruimd, vijandelijke soldaten verdreven en de eerste verbindingen worden aangelegd. Op het later veroverde vliegveld wordt uiteindelijk het Franse hoofdkwartier ingericht. Landmacht 17

10 Landmacht ATLANTA nieuws Regiopool Zuid actief De Regiopool Zuid 13 Mechbrig is maandag 17 september officieel in gebruik genomen. 13 Geneeskundige compagnie nam de eerste voertuigen uit de pool in ontvangst op het MOB-complex in Mariahout. We gebruiken deze periode om uit te testen of het concept van de voertuigpool op de juiste manier werkt. Elke eenheid die om voertuigen vraagt, moet zoveel mogelijk worden voorzien in zijn behoeftes, rekening houdend met de jaarplanning, geeft brigadegeneraal Michiel van der Laan aan. Zijn 13 Mechbrig zit midden in de pilotfase van de voertuigpool. Begin 2013 volgen de andere landmachtbrigades. De pool kan naar verwachting zo n vijftien tot dertig voertuigen per dag uitgeven, afhankelijk van de complexiteit van het voertuig. De totale voertuigpool van de landmacht bestaat eind 2013 uit circa duizend voertuigen, verdeeld over Regiopools Noord, Midden, Zuid en Centraal. De Regiopool Zuid gaat begin 2013 van 13 Herstelcompagnie over naar het nieuw op te richten Materieellogistiek Commando. Kapitein Gubbels (l), manager regiopool Zuid overhandigt symbolisch het eerste voertuig aan eerste luitenant Van Houtem van 13 GNK. (Foto: Bert de Vries) 18 Landmacht Commandant 10 Natresbataljon, luitenant-kolonel Hans Berding, ontvangt in Steenwijk het vaandel van brigadegeneraal Hans van der Louw. Bataljons Nationale Reserve bundelen krachten Het aantal bataljons van het Korps Nationale Reserve zijn begin september met militair ceremonieel teruggebracht van vijf naar drie. Met de integratie verdwijnen tientallen beroeps- en reservistenfuncties binnen de stafdetachementen van de bataljons, waarmee het bijdraagt aan de bezuinigingsmaatregelen binnen Defensie. Op het marktplein in Steenwijk gingen twee bataljons over in het nieuwe 10 Natresbataljon. En op de Markt in Delft gingen nog eens twee op in 20 Natresbataljon. Het samensmelten van de bataljons heeft ook te maken met een nieuwe organisatiestructuur, waarbij de landmachtbrigades verantwoordelijk zijn voor hun gebied in Nederland. Vanuit de functie van Regionaal Militair Commandant beschikt elke gevechtsbrigade nu over één direct inzetbaar Natresbataljon: Kaartverdeling Natresregio's Nederland. 10 Natresbataljon (6 compagnieën) valt onder 43 Gemechaniseerde Brigade in Havelte; 20 Natresbataljon (6 compagnieën) valt onder 11 Luchtmobiele Brigade in Schaarsbergen; 30 Natresbataljon (5 compagnieën) valt onder 13 Gemechaniseerde Brigade in Oirschot. Militaire bijstand De bataljons bestaan elk uit zo n duizend mannen en vrouwen (reservisten) die, naast hun functie in de burgermaatschappij, werkzaam zijn als militair. Zij kunnen worden ingezet voor het bewaken en beveiligen van belangrijke militaire of civiele objecten in Nederland, zoals (lucht)havens en energiecentrales. Daarnaast verlenen de bataljons militaire bijstand in het kader van openbare orde en veiligheid en bieden ze hulp tijdens grote calamiteiten. Technische Dienst start verbouwing TEKST: Niels Krijger De reorganisatie van de materieellogistiek binnen de landmacht vordert. Zodra de reorganisatieplannen definitief zijn goedgekeurd door de bonden, beginnen alle zes herstelcompagnieën en het Defensiebedrijf Grondgebonden Systemen (DBGS) aan een zware klus: het ombouwen van hun eenheden naar de nieuwe materieellogistieke organisatie. De overgang naar de nieuwe organisatie is omvangrijk en ingewikkeld. Het personeel, de infrastructuur, werkplaatsinrichting en gereedschapsuitrustingen moeten worden herverdeeld over een kleiner aantal nieuwe matlog-eenheden. Dit leidt er toe dat de huidige zes herstelcompagnieën en het DBGS op 1 januari 2013 zijn omgebouwd naar drie brigadeherstelcompagnieën en het Materieellogistiek Commando (Matlogco) met één matlogcompagnie. De brigadeherstelcompagnieën bestaan dan uit alleen militaire monteurs, de matlogcompagnie van het Matlogco uit alleen burgermonteurs. Sommige eenheden moeten verhuizen vanwege de reorganisatie. In totaal gaat het om een functiereductie van 1100, waarmee een derde van de matlogfuncties binnen de landmacht komt te vervallen. Operationele inzet gegarandeerd Hoewel er naar wordt gestreefd om de gevolgen voor de klant zo veel mogelijk te beperken, zal de dienstverlening tijdelijk lager zijn. De mate waarin de klant op minder ondersteuning van hun herstellers kan rekenen, loopt uiteen. Daarover houden de hersteleenheden nauw contact met hun klanten. De winkel blijft sowieso voldoende geopend om operationele inzet te garanderen. De verminderde dienstverlening begint medio oktober en duurt tot medio Een aantal specifiek aangewezen eenheden kan tijdens deze overgangsperiode onverminderd blijven rekenen op materieellogistieke ondersteuning, bijvoorbeeld omdat zij aan geplande oefeningen deelnemen. Nieuwe organisatie 11 Lumbl 111/112/113 OnhPel CLAS X X X 13 Mech 43 Mech MATLOGCO 11 Onhcie 13 Onhcie 43 Onhcie 131/132/133/134 OnhPel 431/432/433/434 OnhPel TECH LOG SA 300 Matlogcie 301/302/303 MatLogPel Eigen herstelpeloton verdwijnt Na afronding van deze grote operatie kunnen eenheden niet meer terecht bij een afgeslankte variant van hun eigen herstel- of matlogpeloton. Door de enorme personeelsreductie is een compleet andere werkwijze noodzakelijk. Door krapte tussen vraag naar en aanbod van onderhoud gaat het Matlogco regie voeren over de verdeling van onderhoudscapaciteit. Voortaan dient de klant zijn onderhoudsverzoek met behulp van het bedrijfsvoeringsysteem SAP in bij een eigen eerste aanspreekpunt (EAP). Vervolgens krijgt de klant van het EAP te horen waar en door wie zijn materieel wordt onderhouden. Dit kan straks best wel eens op een andere kazerne of bij een civiele garage om de hoek zijn. Dat is wennen, maar uitgangspunt blijft het leveren van inzetgerede (wapen-) systemen voor de klant. De reorganisatie mag tenslotte niet ten koste gaan van de inzetgereedheid. Om met minder militaire monteurs toch de inzet in het missiegebied te kunnen ondersteunen, worden de groene monteurs breder opgeleid, waardoor ze meer soorten systemen kunnen onderhouden dan vroeger. Deze reorganisatie is de meest ingrijpende in de historie van de Technische Dienst. Dat leidt onvermijdelijk tot een verminderd serviceniveau. Desondanks zullen de herstellers hun uiterste best doen om de inzetbaarheid op peil te houden, aldus kolonel Hans Damen, commandant DBGS en projectleider Reorganisatie Matlog KL. Meer (achtergrond)informatie over de reorganisatie van de materieellogistiek kunt u vinden op de reorganisatiepagina op intranet: intranetportaal KL > Snel naar > Reorganisatiepagina >Landmacht > Projecten Vragen en opmerkingen kunt sturen aan: Vraagbaak.DBGS@mindef.nl Landmacht 19

11 Interview commandant OOCL Wie denkt dat het allemaal gebeurt bij de manoeuvrebrigades heeft het mis. Sterker nog met de naderende integratie van onder meer het Vuursteuncommando, DVVO en de EODD wordt het Operationeel Ondersteuningscommando Land (OOCL) diverser en groter dan ooit. Aan de nieuwe commandant brigadegeneraal Hans van Griensven de schone taak om de eenheden door reorganisaties te loodsen én de klanten tevreden te houden. TEKST: ELNT Marlous de Ridder FOTO'S: KPL-1 Hille Hillinga Ik kan alles maar één keer uitdelen Wie uw CV leest, ziet vooral gevechtsfuncties. Heeft u mogelijk even moeten slikken bij deze keuze van C-LAS? Het OOCL is gelet op haar taakstelling niet de meest sexy eenheid binnen de Landmacht. Heel eerlijk? Ik heb er simpelweg nooit bij stilgestaan. Het OOCL, dat was toch die logistieke eenheid? Inmiddels realiseer ik me maar al te goed dat dit slechts een fractie is van wat het OOCL in huis heeft. Ik zou de diversiteit en taakstelling daarom juist wel sexy willen noemen. Met zo veel unieke functionaliteiten in de gelederen is deze eenheid een Mekka voor een commandant. Meer dan zesduizend militairen en burgers aansturen, is een uitdagende verantwoordelijkheid. Ik ben dus blij dat C-LAS mij dit vertrouwen geeft. En misschien is deze functie nog wel mooier dan die van commandant bij een gemechaniseerde brigade. Het OOCL is bij iedere missie van de krijgsmacht betrokken; veel operationeler kun je niet zijn. Het OOCL is nooit echt lekker op de kaart gezet. Onderschrijft u dat? Heeft een charmeoffensief nog zin? Dat klopt. De Phoenix, heel mooi en mythisch hoor (Van Griensven wijst naar de eenheidsvlag aan de muur, red.), maar wat zegt het nou écht over het OOCL? Onze eenheden zijn niet te vangen in een corporate image. Het is een vat vol sterke merken met onder meer 101 Geniebataljon, onze bevo-en transportbataljons, JISTARC en in de toekomst de EODD. Dat ligt anders bij de manoeuvrebrigades. Zij leveren het gros van de gevechtskracht, treden op als eenheid van verbonden wapens en hebben daarmee een sterke onderlinge band. Alleen wat iedereen zich goed moet realiseren, is dat die kern niet beweegt zonder ons. Ik ga echter niet investeren in meer naamsbekendheid van het OOCL. De kracht zit in de disciplines afzonderlijk. De klant vertrouwt op onze diensten en de kwaliteit die we leveren. Dat moeten we blijven waarmaken. Met de komst van nog meer eenheden zet ik wel vraagtekens bij de naam. Dekt het woordje land nog de lading? Volgens mij niet. We hebben nu bijvoorbeeld landmachtmilitairen van het JISTARC en artsen meevaren op Hr.Ms.Rotterdam. Onze klantenkring wordt steeds breder, krijgsmachtbreed. Die onbekendheid met het OOCL kan ook tegen u werken. Bijvoorbeeld tijdens een mogelijk nieuwe bezuinigingsronde. Vreest u dan niet dat het OOCL de klos is? Dan is het nog altijd aan C-LAS om een keuze te maken hoe en waar hij gaat bezuinigen. Als dat in de logistiek of bij de gevechtsondersteuning is, dan is daar ongetwijfeld zeer goed over nagedacht. Ik denk alleen niet dat hier nog veel te halen valt. Al onze eenheden worden momenteel gereduceerd en gereorganiseerd. In mijn staf wordt bijvoorbeeld al veertig procent gesneden. De geluiden die ik bij mijn ondercommandanten hoor, is dat de bodem zo n beetje is bereikt. De rek is uit het elastiek. Als ik nu zie hoe 101 CIS bataljon met man en macht en met veel creativiteit de oefening Peregrine Sword ondersteunt, dan neem ik daar mijn pet voor af. Die mentaliteit is precies wat ik bij mijn mensen verwacht te zien. Wees creatief en make it happen. Juist in moeilijke tijden moeten we durven afwijken van de gebaande paden. Maar dit voorbeeld toont ook hoe dun onze capaciteiten worden. Dus u heeft in het licht van de lopende reorganisaties nog geen nee hoeven verkopen aan klanten? Ikzelf gelukkig nog niet. Goed, erg representatief is dat niet, want ik zit hier nog maar net. Feit is dat we minder capaciteit hebben, maar er meer klanten bij krijgen. Dat betekent een aantal dingen. In de eerste plaats verwachtingsmanagement. We doen er alles aan om ondersteuning te leveren, maar de klant moet niet altijd het maximale willen. Daarnaast kan ik alles maar één keer uitdelen. In het planningsproces moet men daar rekening mee houden: grote oefeningen en/of evenementen niet tegelijk plannen, ook niet met andere krijgsmachtdelen. Kijk, het OOCL heeft een dienende rol. Dat klinkt onderdanig, maar als OOCL an sich heb ik geen bestaansrecht. Wij zijn een krijgsmachtbrede facilitator en force multiplier. Bovendien verkoop ik niet graag nee. Het OOCL zit vol showstoppers 20 Landmacht Landmacht 21

12 We zijn een krijgsmachtbrede facilitator en force multiplier Waar gaat u zich de komende tijd hard voor maken? Met de naderende integratie van onder meer het Vuursteuncommando wordt het OOCL groter en diverser dan ooit. De kracht zit in de disciplines afzonderlijk In Afghanistan hebben we geweldig vakmanschap laten zien. In tijden dat het alleen nog maar gaat over VTE n, paxen en numerus fixus, komt de focus meer op leiderschap te liggen. Mijn eerste zorg is dat de reorganisaties goed geleid en begeleid worden. Gekoppeld hieraan is de zorg voor het personeel. Iedereen heeft recht op een eerlijk en duidelijk verhaal, ook als dat niet altijd positief is. Onze leidinggevenden van hoog tot laag hebben daar hun handen vol aan. We moeten alleen oppassen dat we iets beloven wat we niet waar kunnen maken. Tijdens mijn kennismakingstour langs de bataljons voerde onzekerheid de boventoon. Logisch, want er is nog veel onduidelijk en ik vrees dat dit nog even zo blijft. Ondertussen zie ik nog steeds een zekere trots bij de mensen. Ze laten keer op keer zien waar het OOCL voor staat: kracht door veelzijdigheid. Let s make it happen. Het OOCL staat bekend om haar vele steunverleningen. Pontons leggen tijdens Amsterdam City Swim, decor bieden aan Junior Masterchef, een zorgboerderij opknappen. Slechts een paar recente voorbeelden. Kunt u dat nog wel verkopen terwijl uw mensen meer met minder moeten doen? Je kunt niet generiek zeggen dit doe ik wel of dat niet. Je hebt namelijk een imago hoog te houden. Binnen Defensie, maar ook zeker daarbuiten. Ook goed nabuurschap en positieve zichtbaarheid in eigen land zijn belangrijk voor ons voortbestaan. Daarom zal ik, in nauw overleg met mijn ondercommandanten, blijven afwegen waarom we wel of niet ondersteunen. Een belangrijk argument hierbij is, kan er een O&T-moment aan worden gekoppeld voor desbetreffende eenheid? Overigens vindt ons personeel het vaak prachtig om te laten zien wat ze kunnen. U bent in 2007 commandant van de Task Force Uruzgan geweest. Kunt u voorbeelden noemen van de noodzaak en gevoeligheid van ondersteuning? Ik heb daar met eigen ogen gezien hoe elementen als CIMIC, psyops, inlichtingen en verbindingen doorslaggevend kunnen zijn voor een operatie. Voor de logistiek geldt hetzelfde. Op een gegeven moment kwamen de konvooien met brandstof niet meer aan. Wat doe je dan? Tja, iedereen op het kamp op rantsoen zetten. Dat is behoorlijk slikken als de airco s uit gaan bij veertig graden. Het OOCL zit daarom vol potentiële showstoppers. Het zijn kwaliteiten op zich die het succes van een operatie kunnen bepalen. Ja, de logistiek snijdt makkelijk. Alleen zonder logistiek is nog nooit een oorlog gewonnen, wel verloren. Curriculum Vitae Brigadegeneraal Hans Van Griensven (1961, Deurne) vervulde verschillende functies bij de Defensiestaf en was onder meer commandant 11 Pantsergeniebataljon in Wezep en plaatsvervangend commandant 13 Gemechaniseerde Brigade in Oirschot. Als commandant van de Task Force Uruzgan werd hij in 2007 uitgezonden naar Afghanistan. Voor zijn optreden daar kende de minister van Defensie hem het Ereteken voor Verdienste in goud toe. Genie In zijn laatste functie was Van Griensven commandant van het Opleidings- en Trainingscentrum Genie, tevens commandant van het Regiment Genietroepen en projectleider voor de reorganisatie van de genie binnen het Commando Landstrijdkrachten. 22 Landmacht Landmacht 23

13 Landmachters op Hr. Ms. Rotterdam Mocht er wat gebeuren, dan zijn we er klaar voor Improviseren op zee Speciaal voor de antipiraterij missie Ocean Shield is er een klein ziekenhuis (Role 2) aanwezig op Hr. Ms. Rotterdam in de Golf van Aden. Medisch personeel van de landmacht werkt midden op zee samen met marine en luchtmacht. We rijden hier niet even een patiënt weg. TEKST: TLNT Jochem van Wijk FOTO'S: SGT Eva Klijn 24 Landmacht Een paar vingers tussen zware scheepsdeuren, bemanningsleden die van een trap zijn gevallen en een blindedarmontsteking. Behalve die patiënten hebben we gelukkig nog geen grote incidenten gehad, zegt militair arts kapitein Elmy van den Hoven van 400 Geneeskundig Bataljon uit Ermelo. Samen met negen landmacht collega s werkt ze op de Role 2 van het amfibisch transportschip Hr. Ms. Rotterdam, het vlaggenschip van de NAVO antipiraterij missie Ocean Shield voor de kust van Somalië. De Role 2 is een aanvulling op de Role 1 dat standaard aan boord is en bestaat uit een mix van beroepsmilitairen en reservisten van landmacht, luchtmacht en marine. Voor de kust van Somalië, een gebied zo groot als West-Europa, is de Role 2 het enige ziekenhuis. Een klein ziekenhuis, benadrukt commandant van de Role 2, kapitein-luitenant ter zee arts Klaas Visser. We kunnen hier levensreddende handelingen uitvoeren, maar we zijn geen academisch ziekenhuis waar we ingewikkelde operaties kunnen doen. Ernstig gewonden kunnen we opereren en op onze Intensive Care in leven houden maar die moeten wel zo snel mogelijk naar een groter ziekenhuis worden gebracht, soms op enkele dagen afstand varen. Rustig aan boord Voor Van den Hoven, normaliter werkzaam op de huisartsenpost op de kazerne in Ermelo, is dit de eerste uitzending. Het is wel anders optreden dan in het bos met 400 GNK. Het voordeel van een bos is dat we bij ruimtegebrek makkelijk een extra tent met bedden kunnen opzetten. Daarnaast staat aan boord alles zeevast, het bed is vastgesnoerd aan de vloer. We rijden hier dus niet even een patiënt weg. Tijdens de missie hebben zich nog geen grote ongelukken voorgedaan en hebben de specialisten het rustig gehad. Wel werden op dertien augustus zes vermoedelijke piraten gevangen genomen door een Boarding Team van mariniers. Van den Hoven heeft de verdachte piraten moeten onderzoeken. Dat was een bijzondere ervaring. Ik deed het onderzoek met een tolk erbij en bewaking achter een gordijn. Ook al zijn ze verdacht voor piraterij, ze hebben recht op medische zorg. Dus die krijgen ze ook. Naast het bijstaan van eigen troepen en vermoedelijke piraten staat de Role 2 klaar voor koopvaardijschepen in nood. Ook is er voor het eerst een medisch spreekuur georganiseerd voor de inwoners van twee Somalische dorpen aan de noordoostkust van Somalië. Dorpsoudsten Een team van Hr. Ms. Rotterdam, het vlaggenschip van de NAVO-missie Ocean Shield, organiseert een medisch spreekuur voor de inwoners van twee Somalische dorpen. hadden deze wens geuit tijdens een bijeenkomst op Hr. Ms. Rotterdam over de gezamenlijke bestrijding van piraterij met commandant van de NAVO missie, commandeur Ben Bekkering. Dicht onder de kust bij het dorp Bandar Murcayo ankerde in alle vroegte een landingsvaartuig met een medisch team. Vervolgens kwamen de bewoners met bootjes naar de drijvende dokterspraktijk. Het medische team zag in een aantal uren meer dan 75 dorpelingen. De militair arts: Dit is de mooiste ervaring van de missie tot nu toe. We hebben twee dagen spreekuur gedraaid voor de lokale bevolking en in totaal ruim 150 patiënten gezien en geholpen; van baby s tot bejaarde mensen met uiteenlopende medische klachten. Erg bijzonder en dankbaar werk. Scheepskennis Door de hitte en de hoge luchtvochtigheid is het goed onderhouden van de medische apparatuur een behoorlijke uitdaging. Adjudant Ron van Haandel is Geneeskundige Instrumentarium Technicus, ook wel Gitter genoemd, is speciaal voor dit werk aan boord. Als oud onderofficier bij de onderzeedienst voelt hij zich prima op zijn gemak op het marineschip. Je moet aparte scheepskennis hebben om hier goed te kunnen werken. De krachtstroom, water en energietoevoer is anders geregeld dan op het land. Ook zijn de logistieke lijnen op zee erg lang en door de beperkte ruimte hebben we weinig reserveonderdelen mee kunnen nemen. Het is improviseren op zee, maar dat is juist de uitdaging. De Role 2 op Hr. Ms. Rotterdam wordt bemand door vijfentwintig medisch specialisten. Er is een opvangruimte met twee traumabedden, een operatiekamer en twee Intensive Care bedden. Op de ziekenzaal is ruimte voor negen patiënten. Mochten er bij een ongeval meer gewonden vallen dan kunnen elders aan boord hutten speciaal worden ingericht voor slachtoffers. Ook is er een tandarts aanwezig. De taak van de Role 2 is het uitvoeren van levensreddende handelingen, ook wel life and limb saving surgery genoemd, waarna de patiënten zo snel mogelijk naar een ziekenhuis op het land worden gebracht. Landmacht 25

14 Kromhout voor even hulpverleningscentrum Eerbetoon aan onze soldaten van Oranje Het is misschien wel de meest beladen voorstelling voor de cast van Soldaat van Oranje. Of zoals producent Fred Boot zegt: Spelen voor militairen die iets aan het front hebben opgelopen, geeft elke zin een diepere lading. In gezelschap van prins Willem-Alexander genieten ruim vijfhonderd gewond geraakte militairen en hun partners donderdag 30 augustus zichtbaar van een avondje theaterspektakel in de oude vliegtuighangaar op Valkenburg. TEKST: ELNT Marlous de Ridder FOTO S: AOO Remco Schoonderwoert, AVDD en Joris van Bennekom Een voor één passeren hoge gasten de rode loper. Maar alle ogen zijn gericht op de echte VIPS van de avond: de gewonden met hun partners. Op initiatief van drager van de Militaire Willemsorde, kapitein Marco Kroon biedt Defensie gratis kaarten aan. De besloten voorstelling, georganiseerd door het CLAS, geldt als eerbetoon aan de (ex)-militairen die gewond raakten tijdens missies in onder meer Cambodja, Bosnië en Afghanistan. Veerkracht Even voor uur is het woord aan Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp. In een persoonlijk verhaal prijst hij niet alleen de inzet, maar staat hij ook stil bij de lange lijdensweg die gewonde collega s en hun families doormaken. Middendorp: Als je gewond raakt, staat je wereld op zijn kop. Ik heb dat met eigen ogen gezien en ervaren. Maar ik heb ook jullie veerkracht gezien. Jullie zijn een nieuw gevecht aangegaan, een gevecht om medisch en mentaal herstel en om een nieuwe toekomst. U bent stuk voor stuk échte soldaten van Oranje. Niet vergeten Alleen al tussen 2006 en 2010 raakten tijdens de militaire missie Task Force Uruzgan in Afghanistan 144 Nederlandse militairen gewond. Ondanks dat de missie voorbij is, worstelen nog veel mensen dagelijks met de mentale en fysieke gevolgen van hun verwondingen. Juist om die reden verdienen zij het om een keer in het zonnetje te worden gezet, zegt kapitein Marco Kroon. We mogen niet vergeten hoeveel verdriet onze gewonde collega s en hun families nog altijd doormaken. Deze avond is een teken van respect. Het verzacht niet de pijn, maar verzet wel even de gedachten. Het belangrijkste is dat de families zich opgevangen voelen Calamiteitenmanagement. Dat is waar de oefening Green Murphy II op de Kromhoutkazerne in Utrecht om draaide. De drie gevechtsbrigades van de landmacht beoefenden begin september elk het faciliteren van het Hulpverleningscentrum Landmacht (HVCKL). TEKST: KPL-1 Thijs Imandt FOTO S: KPL-1 Joshua Laisina Betraande ogen en verbijsterde gezichten kijken hem hoopvol aan. Leeft hij nog? Weet u zeker dat hij er niet bij was, klinkt meerdere malen door de zaal. Kolonel Tim Luiten (13 Gemechaniseerde Brigade) moet stevig in zijn schoenen staan om als commandant HVCKL de aanwezige verwanten van de laatste informatie te voorzien. Hun relatie is namelijk (fictief ) op uitzending in Kunduz en mogelijk slachtoffer van een bomaanslag op de eetzaal van het Duitse kamp Kunduz. De reacties vanuit de zaal zijn heftig. Vooral ongeloof heerst als hij vertelt dat maar liefst 39 Nederlanders, zowel militairen als burgers, bij de aanslag betrokken zijn. Luiten en zijn team bemannen het HVCKL, dat in werking treedt na een calamiteit in het buitenland waarbij meerdere Nederlandse militairen en/of Defensieburgers betrokken zijn. Bij zo n situatie kan operatieplan 13 (Opplan 13) worden geactiveerd. Daarin staat beschreven hoe het Commando Landstrijdkrachten een calamiteit afhandelt. Personeel van één van de drie landmachtbrigades vormt dan een HVCKL om de families van de betrokkenen en externe partijen, bijvoorbeeld de pers, te voorzien van de juiste informatie omtrent de calamiteit. is de eerste prioriteit. Nieuwe informatie druppelt binnen via de telefoon en de speciale software Calamiteiten Registratie en Informatie Systeem (CRIS). Alle leden van het hulpverleningscentrum zien daar belangrijke berichten van het Actiecentrum KL verschijnen dat informatie krijgt uit de uitzendgebieden en van het Defensie Operatie Centrum in Den Haag. Atmosfeer Kolonel Luiten en zijn team proberen een zo behaaglijk mogelijke atmosfeer te creëren voor de vaak hevig geëmotioneerde familieleden. Het belangrijkste is dat de families zich goed opgevangen voelen door ons als hulpverleningscentrum. Door ze accurate en up-to-date gegevens te verstrekken over de medische toestand van hun relaties en ze de mogelijkheid te bieden om ervaringen met elkaar te delen, spelen wij een belangrijke ondersteunende rol, zegt hoofd communicatie HVCKL majoor Niek Scholts. Geestelijk verzorgers en bedrijfsmaatschappelijk werkers zijn aanwezig voor mentale ondersteuning. Prins Willem-Alexander sprak persoonlijk met de gewonden. 26 Landmacht Ook voormalig Commandant der Strijdkrachten, generaal Peter van Uhm was aanwezig. Fictieve zelfmoordaanslag Het HVCKL van 13 Gemechaniseerde Brigade bijt tijdens Green Murphy II het spits af. Na de fictieve zelfmoordaanslag in de eetzaal in Kunduz moet het HVCKL keihard aan de slag. Een overzicht van de slachtoffers Landmacht 27

15 Landmacht Personeelsmutaties Militair personeel bevorderd Burgerpersoneel bevorderd Reünies Kolonel Korporaal der eerste klasse Vaandrig Schaal 12 Afrika missies Bond van Wapenbroeders Rijnmond DJ Broks (cav) MAM Dekker (gn); EPMC Cornelissen (log b&t); MFH van den Kerkhof (inf ); AM Fintelman Datum: vrijdag 26 oktober 2012 Datum: dinsdag 2 oktober 2012 Luitenant-kolonel PJAJ van Laarhoven (log b&t); D Arends (log b&t); M el Moussaoui (gn); JJ Bouwman (log Adjudant Schaal 11 Locatie: gebouw R op de Bernhardkazerne, Amersfoort Locatie: Van Ghentkazerne, Rotterdam Bijzonderheden: U bent welkom vanaf BE de Heer (log ma); H Gorissen (cav) td); D Kersten (inf ); CP van Graafeiland (log RJH Bremer (inf ); JL Carmiggelt (log b&t); PJM AM Alkema Bijzonderheden: Alle leden van de uur, de warme maaltijd is omstreeks uur Majoor ma); E Hesta (inf ); S Menzel (cav); IPJ Starmans (inf ); JRR van Karsen (inf ); JC Meulstee (log Gerrits (art); WAJ Hartman (log td); J Hoftijzer (log b&t); JL van Klinken (inf ); A Kuipers (gn); Schaal 9 Identiteitsgroep Vredesmachten en alle exmilitairen die hebben deelgenomen aan diverse afgelopen. De eigen bijdrage is 7,50 pp. Wij bieden u voor dat bedrag koffie met cake, JM van den Berg (log b&t); LJ Doornbos (inf ); td); G Meijer (inf ); PH Zuidam (inf ); JC de Vos ABA Luijten (inf ) JH Kleefsman, JDF van der Heide, JW van missies in Afrika. U en uw partner worden 4 drankjes, en een warm buffet. P Willemsen (vbdd); B Visscher (gn) Kapitein / ritmeester (log gnk); KJ Haaijer (log gnk); JJ Paling (gn); HF van Beek (inf ); SGT Postma (log ma); P Evers (log b&t); M Akse (log gnk); R Wassens Opperwachtmeester L Grolleman (art) Essen Schaal 8 verwacht tussen en uur. De eigen bijdrage is 10,- pp. Wij bieden u koffie met cake en een lunch. Aanmeldingen en betalingen dienen Inschrijven: De eigen bijdrage kunt u overmaken naar ING rek nr tnv Bond van Wapenbroeders afd. Rijnmond. S Laméris (log gnk); DF Dijkstra (inf ); MJE van Sint Fiet (inf ); JM van Klink (inf ); CP Corvers (gn); R de Kler (log gnk); H Wichhart (inf ); K Dijkstra (log ma); JW Bekebrede (log (inf ); V Prudencia (cav); AA Kranenburg (log gnk); EC Worp (vbdd); JHG van Bussel (inf ); S Boonstoppel (vbdd); JJJ Sirken (inf ); DPF Lansink (vbdd); G Bartels (inf ); K Opperhuizen Sergeant der eerste klasse / wachtmeester der eerste klasse U Gerritzen (log gnk); LJW van Helmont (log CR Koopman Schaal 7 PAJ Jahn voor 12 oktober 2012 binnen te zijn. Aanmelden: bij voorkeur via de website of bij de reüniecommissie van de IVM. Betalingen op bankrekeningnr t.n.v. Bond van Info: via tel of mail naar jcsaarloos@casema.nl 1(NL) UN Signalbat gnk); HCC Verdaasdonk (log gnk); N Wobma (mil jd) (log td); TE Koehoorn (log gnk); R Kruijt (inf ); R Wisse-Nijssen (log ma); JJ de Rink (log td); B b&t); S Hendrikx (log b&t); E Hoogendoorn (art); EG Hoting (log td); MA Jansen (inf ); Schaal 6 Wapenbroeders (IVM) te Aduard, of via Ideal op de website. Datum: zaterdag 6 oktober 2012 Locatie: Generaal Spoorkazerne, Ermelo Eerste luitenant Lankwarden (vbdd); M Harms (log td); NC Linde (gn); JA Paapst (log gnk); D Vos (log td); CF RA Kuiper (lo/s); D Lussenburg (cav); M Oldehinkel (lo/s); R Salomons (log gnk); J van MGPJ Canters, RR Derksen Info: afrika.reunie@gmail.com of via Bijzonderheden: Ontvangst vanaf uur Info: MA van Veen (inf ); R Postma (vbdd); PC van Heemskerk (inf ); SV Nooijens (luart); J Quivooij (cav); CM Botman (log b&t); M Boon (log b&t); R van Osch (inf ); JD Bokma (log Kromhout (inf ); JD Jansen (log gnk); JT Vlietstra (gn); QI Jansen (vbdd); S van Hensbergen (log b&t); R Kolkman (gn); SJ de Beus (inf ); E Wever (gn); MMHP Biemans (log b&t); RMWW Krijthe Schuylenborgh (log gnk); MJ Smeets (log td); JAM Snels (log b&t); J Torny (lo/s); RJEM van Veghel (log gnk); GD Verweij (art); S de Vries (log gnk); RA Wennekers (inf ) Burgerpersoneel dienst verlaten Schaal 14 Reünie Staf TFU-2 Datum: zaterdag 27 oktober 2012 Locatie: Binnenplaats KMA, Kasteel van Breda Opruimers explosieven, vuurwerkers en munitietechnici Datum: vrijdag 9 november 2012 b&t); F Hofstede (inf ); OJM van Esch (inf ); CM van der Sanden (log b&t); PA de Bruijn (log b&t); GWA Kortum (inf ); BM den Bak (gn); R Dekker (log td); D Castein (log td); NP van Santen (log td); SY Reedijk (log td); G Eilers (log td); FTC van Kempen (log td); JA Brandhorst Sergeant / wachtmeester MMHG Drent (log b&t); E El Bakkali (inf ); FCB J Beijering Schaal 11 Bijzonderheden: ontvangst is vanaf uur. Tussen uur is er een BBQ. Drankjes op eigen kosten. Locatie: sm Scheickkazerne, Soesterberg Info en aanmelden: Aoo P.Meijer, , pjs.meijer@mindef.nl (log gnk); WRJ Beeks (gn); JL Louwerse (log (log td) van Paassen (log b&t); S Ploeg (cav); J van der NAWJ Vogelpoel Info en aanmelden: Majoor Liz Marquart Scholtz, gnk); R Kesteloo (art); HMH van der Meulen (inf ); AA Natrop (log b&t); W Peeters (gn); R Sieswerda (log b&t); M Borst (inf ); YHB Post (cav) Tweede luitenant GR van de Water (inf ); M van Haarst (log ma) Militair personeel dienst verlaten Kolonel M van der Giessen (inf ); DGH Krol (mil psd) Luitenant-kolonel Sman (vbdd); MJJP Westhuis (art) Korporaal der eerste klasse SHF van den Akker (cav); ES Bhugoea (vbdd); SH Blokland (inf ); K de Boer (log td); LD Dekker (cav); QC Deutekom (inf ); WD Dobber (vbdd); MJL Dooge (log gnk); R Garritsen (log td); S Schaal 10 ACJ Goudkuil, PFC Peters Schaal 8 HMI Brouwers, JJL Hoedemaekers, JJ Savelkouls, PJ Schulteis , mce.marquartscholtz.01@mindef.nl. Aanmelden voor 12 oktober Opruimers explosieven, vuurwerkers en munitietechnici Datum: vrijdag 9 november 2012 Locatie: sm Scheickkazerne, Soesterberg Adjudant RE de Beer (log ma); HSC Doreleijers (inf ); CJ Janssen (mil psd); JWTM Mekers (cav); J van der Gelderblom (inf ); J van Gemerden (gn); KC van Gerwen (log td); R Goense (inf ); S Hage (log Schaal 7 Info en aanmelden: Adjudant P. Meijer, , pjs.meijer@mindef.nl XMPH Laheij (inf ) Sergeant-majoor / opperwachtmeester Sluis (inf ); PLM Snel (ts); RGM Veraart (art); JC Visser (inf ) Majoor BG Breunesse (pr gv); AC Franconi (art); GAL van gnk); J Hekkenberg (log ma); M Janssen (log gnk); S Keijzer (log td); A van der Keur (log td); MJS van der Kloet (log b&t); MC Kost (cav); RB Kuijkhoven (log b&t); CF Lalmohamed (log PRM Verhaegen Schaal 6 RH Brauers, RGA Smans, LAW Wouters Symposium Defensie en de focus op Nationale Veiligheid Datum: donderdag 22 november 2012 PCA van Zoggel (inf ); PJHI Voorst (log td); AM van der Linden (log b&t); H Kuiper (log b&t); den Hoogen (log gnk); EJC Idzardi (log gnk); EBMA Meeuwsen (inf ); MJHM van Rooij (rk gv); b&t); CC Leijnse (inf ); T van der Lijcke (log td); RA Martina (gn); E van Meurs (inf ); H Otten Schaal 5 Locatie: Koninklijke Militaire Academie, Breda Bijzonderheden: Het symposium wordt JAJM Reniers (inf ); KA van der Meer (log b&t); J Schonewille (lo/s); CM Smit (cav) (gn); K Pijlman (inf ); RMG Portier (log gnk); SP Dorio, AMB Femer, LJG Gelissen, DC georganiseerd door de Koninklijke Vereniging van HWF Curvers (log gnk); RAB Poelhekke (log gnk); B Schuurs (inf ); R Ravesteijn (vbdd) Kapitein / ritmeester NGA Price (gn); IR Prins (log b&t); AAD Ramaker (cav); R Ruseler (log gnk); RJ Schot (inf ); TM Hubben, JJM van der Kallen, M Persoon, MMJE Ramaekers, HJH Redder, MAHT Ringens, HL Nederlandse Reserve Officieren (KVNRO). Info: Sergeant der eerste klasse / wachtmeester der eerste klasse H van den Anker (inf ); J Bakker (log td); P Heger (log b&t); NHA Hermsen (vbdd); VA Lauffer (log gnk); PAM van Lierop (gn); JHHC van der Meijs Slot (log gnk); TM Spoolder (gn); S Uijtewaal (vbdd); J Veenstra (log td); WK van Veijfeijken (log b&t); S Verstappen (cav); T van der Vlugt Schiffer DCM Martis (log gnk); J van Vliet (inf ); PAWM (log gnk); EA Norde (log gnk); DA Ros (log gnk); (inf ); NA Wassenaar (log td); R de Weerd (log van Beekveld (lo/s); CM Chan (cav) TCJ Tilleman (log td) b&t); JA Wessels (log b&t); NR Westerdijk (log td); GW Zandbergen (gn) Sergeant / wachtmeester Eerste luitenant RJ Niers (inf ); LJ Bruins (inf ); RE Kuperus JFM Aerts (log gnk); S Blezer (log td); RJL ter (gn); R Visser (inf ) Borg (log b&t); TJM Dekkers (cav); J Folkersma (art); S Nass (luart); FA Segeren (gn); RW Vermeulen (log b&t) 28 Landmacht Landmacht 29

16 Landmacht Photoshoot Landmacht Berichten Het oorspronkelijke doel was de Mont Blanc (4.810 meter), maar door slechte weersomstandigheden en lawinegevaar werd het de hoogste berg van Italië, de Gran Paradiso. Voor de poging moest flink worden voorgeoefend. Vanuit het Franse Chamonix werden op gletsjer Mer du Glace verschillende (klim)technieken beoefend, zoals een klettersteig, ijsklimmen, traverseren en het lopen in touwgroepen. Beklimming krijgt bijzondere lading Op de top had ik toch wel even een emotioneel momentje. Brigadeadjudant Rien van Duren beklom samen met 35 militairen van 13 Gemechaniseerde Brigade met succes de meter hoge Gran Paradiso in Italië. Het klimgezelschap onder de naam Mount 13 deed dit, geheel op eigen kosten, mede voor het goede doel. Voor een trip naar Disneyland Parijs voor de partners en kinderen van gesneuvelde landmachtmilitairen was de motivatie extra hoog. Gemis Na een zware oefentocht van zeven uur op Aguille du Midi (3.800 meter) en een les over hoogteziekte was het op 20 september zo ver. Vanaf de voet liep de route langs een bergpad naar het eerste tussenstation, de berghut Vittorio Emanuele op meter. De volgende ochtend deden 34 klimmers in zeven touwgroepen de toppoging. Dankzij de routine van een uur klimmen en tien minuten pauze en de expertise van drie kliminstructeurs van het Korps Commandotroepen bereikten ze allemaal de top. Een prestatie, die vooral vanwege het goede doel een bijzondere lading kreeg. Van Duren: Ik ben zelf op jonge leeftijd mijn vader verloren. Die evaring, en wat ik tijdens uitzendingen om me heen zag, maakte dat ik iets voor de kinderen van gesneuvelde militairen wilde betekenen. Lotgenoten met elkaar in contact brengen, is zo belangrijk. Het gemis is namelijk niet te beschrijven, een enkeling heeft zelfs zijn of haar vader helemaal niet gekend. Het halen van de sportieve uitdaging kreeg nog meer glans toen brigadeadjudant Rien van Duren na afloop bekend maakte dat genoeg geld is ingezameld voor het beoogde doel. Maar donaties zijn nog steeds welkom. (Bankrekeningnummer , t.n.v. Duikvereniging Zwaardvis, onder vermelding van Donatie Mount 13). Het weekendje weg staat gepland voor januari Sergeant Yvonne van Dam stuurde een foto op van de afgelopen SOB, eind augustus. "We kregen met de schutters lange afstand de mogelijkheid geheel zelfstandig te trainen op banen met afstanden tot en met duizend meter. Dit zijn erg schaarse momenten." Gelukkig zijn ze door de sergeant vastgelegd op mooie foto's, zoals bovenstaande. Oproep Photoshoot Landmacht Redactieraad Heb je ook een leuke, mooie of spannende foto gemaakt tijdens een oefening, uitzending of op de kazerne? Stuur deze op naar de redactie van Landmacht, voorzien van achtergrondinformatie zoals waar en wanneer de foto is genomen, welke eenheid of personen te zien zijn en waarom de foto zo bijzonder is. De foto moet voldoende resolutie hebben, bij voorkeur 1 MB of meer, vanwege de afdrukkwaliteit. De foto, bij voorkeur, mailen naar: redactielandmacht@mindef.nl Postadres: Staf CLAS, sectie Communicatie T.a.v. redactie Landmacht / Photoshoot MPC 55A Postbus AA Utrecht Geplaatste inzendingen worden beloond met een Victorinox Multi Tool! Voor ideeën en opmerkingen over het blad Landmacht kun je terecht bij de leden van de redactieraad: Staf OOCL: maj Tjeerd Dijkstra * OTCRij: aooi Leo van Meerendonk * KCT: kap Louis Wesselink * OTCo: maj Henk Asma * CIMIC: tlnt Evert-Jan Daniels CoLua: elnt Jurriaan Esser * JISTARC: aooi Erik Vriens * OTCMan KC: aooi Paul Fontein * Korps Natres: kap (r) Fred Warmer * OTCMan: maj Henri Kuijpers * OTCOpn: kap Corné van den Berg * OOCL: aoo (R) Roel van Essen * DP&O: kap Anne-Marie Berndsen * Is jouw eenheid nog niet vertegenwoordigd in de redactieraad en praat je graag eens in de twee maanden mee over de inhoud van het blad? Neem dan contact op met de redactie van Landmacht: redactielandmacht@mindef.nl Landmacht Facebookpagina Wist u dat? De landmacht een officiële Landmacht Facebookpagina heeft? Hij is te herkennen aan het landmachtlogo en te vinden met de link: www. facebook.com/pages/koninklijke-landmacht/ Deze pagina anders is dan de werving (werkenbijdelandmacht) Facebookpagina. U geen eigen Facebookaccount nodig heeft om toch de landmacht te kunnen volgen. Kwestie van de link gebruiken in de url-balk. U zelf ook bijvoorbeeld een leuke/interessante foto of video aan kunt aanleveren? Dit kan van alles zijn, zolang het maar iets te maken heeft met ons werk, zoals het oefenen, het militaire leven of het verblijf op een van onze kazernes of oefenterreinen en het niet de veiligheid van mens, milieu en materieel kan schaden. Salarisbetalingen 2012 Met ingang van 1 januari 2012 wordt de papieren loonstrook niet meer verzonden. Na de maandelijkse salarisberekening ontvangt u een mail met de loonstrook als bijlage op uw werkmailadres. In 2012 wordt het salaris op de volgende datums overgemaakt: Woensdag 24 oktober Vrijdag 23 november (incl eindejaarsuitkering) Vrijdag 21 december 30 Landmacht Landmacht 31

17 Waargenomen Adjudant Atty van Eldik, kassier van het National Support Element (NSE) op Mazar-e-Sharif, brengt zijn stem uit voor de Tweede Kamerverkiezingen. Uitgezonden militairen konden per brief aangeven of ze wilden stemmen tijdens hun missie in het buitenland. Zij deponeerden de afgelopen weken het bewijs van inschrijving en hun ingevulde stembiljet in een oranje envelop in een officiële, afgesloten stembus. Aan het einde van de middag sloot het 'stembureau', opgesteld in de briefingroom van NSE-3, de verkiezingen op Camp Marmal in Mazar-e-Sharif. Er waren toen ruim zestig stembiljetten binnen. Op het eerste gezicht een beperkt aantal, maar de meeste militairen gaven een familielid of partner volmacht om in Nederland een stem uit te brengen. Het was voor het eerst dat Defensie in het missiegebied over briefstembureaus beschikte. Foto: sergeant-1 Dave de Vaal 32 Landmacht

WILLEM LODEWIJK V NASSAUKAZERNE, MATERIEEL LOGISTIEK PELETON (320) LOKAAL FACILITAIRE DIENST

WILLEM LODEWIJK V NASSAUKAZERNE, MATERIEEL LOGISTIEK PELETON (320) LOKAAL FACILITAIRE DIENST DE KAZERNES VAN NEDERLAND 2012. Hier vind u een lijst van landmachtkazernes in Nederland. In de lijst vind u de eenheden die er gelegerd zijn en de plaats waar de kazerne staat. JOHANNES POSTKAZERNE, HAVELTE.

Nadere informatie

Medic Special Forces: de hogere kunst van het pleisterplakken

Medic Special Forces: de hogere kunst van het pleisterplakken Medic Special Forces: de hogere kunst van het pleisterplakken tekst: sgt. Derek de Vries Lees het volledige artikel in de FALCON Grizzly, this is Mike ready to copy nine-liner This is grizzly, ready to

Nadere informatie

Defensie en Nationale Veiligheid

Defensie en Nationale Veiligheid Defensie en Nationale Veiligheid Kolonel Piet Hagenaars Regionaal Militair Commandant Noord 20 februari 2018 HQ Royal Netherlands Army 1.PzDiv 11 Airmobile Brigade 13 Light Brigade 43 Mechanised Brigade

Nadere informatie

rust zetten. rust gezet) Commandant der Strijdkrachten.

rust zetten. rust gezet) Commandant der Strijdkrachten. 1 Toespraak van de komend Commandant der Strijdkrachten, generaal Middendorp, bij de aanvaarding van het commando over de Nederlandse krijgsmacht op 28 juni 2012 te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord

Nadere informatie

Nederlands uitgezonden personeel, Een bezoek aan een missiegebied is. grilliger dan pakweg een werkbezoek. aan een oefenende eenheid op de

Nederlands uitgezonden personeel, Een bezoek aan een missiegebied is. grilliger dan pakweg een werkbezoek. aan een oefenende eenheid op de Toespraak uitgesproken door de Minister van Defensie, E. van Middelkoop, bij gelegenheid van zijn Kerstbezoek aan Afghanistan, 24 december 2008 te Kaboel. Nederlands uitgezonden personeel, Een bezoek aan

Nadere informatie

ISAF III Deployment Task Force

ISAF III Deployment Task Force ISAF III Deployment Task Force C-DTF Kolonel Henk Morsink 1 Deployment Task Force Mission Statement Taken Eenheden en Middelen Planning Voorbereiding 2 Mission Statement Schep als Deployment Task Force

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

DE VEVA OPLEIDING. Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie

DE VEVA OPLEIDING. Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie DE VEVA OPLEIDING Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie DE TIEN MEEST GES INFORMATIE VOOR OUDERS EN VERZORGERS 1 2 3 4 Is er ondanks de bezuinigingen bij Defensie een toekomst voor leerlingen Veiligheid

Nadere informatie

werken bij DEFENSIE MARINE Denk je aan de Marine, dan denk je aan schepen. Logisch, want die hebben we bij de Marine in alle soorten en maten. Van mijnenjagers tot onderzeeboten. Toch is de Marine meer

Nadere informatie

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Opvang na uw uitzending Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

van de TFU, Welkom thuis! Eindhoven.

van de TFU, Welkom thuis! Eindhoven. Toespraak van de minister van Defensie, E. van Middelkoop, bij de terugkeer van de laatste Task Force Uruzgan, Vliegbasis Eindhoven, 8 augustus 2010. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Commandant van

Nadere informatie

De rangonderscheidingstekens van de krijgsmacht

De rangonderscheidingstekens van de krijgsmacht De rangonderscheidingstekens van de krijgsmacht Inhoud De rangonderscheidingstekens van de krijgsmacht Deze brochure is een uitgave van: Ministerie van Defensie Directie Communicatie Vormgeving: Grafische

Nadere informatie

Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda.

Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Ridders Militaire Willems-Orde

Nadere informatie

Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag.

Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag. Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag. Let op: Alleen het gesproken woord geldt! De lancering

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Het leger. Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom we een leger hebben.

Het leger. Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom we een leger hebben. Het leger Thema: Bestaat vrede? Samenleving Nederland De overheid Moeilijkheid; *** Tijd: *** Juf Yvonne Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom

Nadere informatie

hun familie, geachte aanwezigen,

hun familie, geachte aanwezigen, Toespraak van de minister van Defensie, J.S.J. Hillen, ter gelegenheid van de uitreiking van de eerste universitair erkende diploma s van de Nederlandse Defensie Academie op 26 maart 2012 te Den Helder.

Nadere informatie

DAGORDER. Twee mensen die de afgelopen jaren zo hebben gevochten voor Defensie, voor onze krijgsmacht.

DAGORDER. Twee mensen die de afgelopen jaren zo hebben gevochten voor Defensie, voor onze krijgsmacht. DAGORDER Collega s, Minister Hennis en generaal Middendorp zijn dinsdagavond afgetreden. Twee mensen die de afgelopen jaren zo hebben gevochten voor Defensie, voor onze krijgsmacht. En nu zijn ze op deze

Nadere informatie

bedrijfsfunctie Harm Cammel

bedrijfsfunctie Harm Cammel Legal als geïntegreerde bedrijfsfunctie Harm Cammel Legal als Business functie Observatie 1. Door veranderende klantbehoefte verandert (een deel van) de Legal functie van ad hoc en vak gedreven naar continu

Nadere informatie

persbericht 1 COVM Grote Defensie-oefening Falcon Autumn in midden-, oost- en noord-nederland 1 vib. L.auvardsn [Nr. LWI/c s3/ Koninklijke Luchtmacht

persbericht 1 COVM Grote Defensie-oefening Falcon Autumn in midden-, oost- en noord-nederland 1 vib. L.auvardsn [Nr. LWI/c s3/ Koninklijke Luchtmacht 4S Koninklijke Luchtmacht COVM vib. L.auvardsn [Nr. LWI/c s3/ Datum 26juli208 Ministerie van Defensie Defensie Helikopter Commando Vliegbasis Gilze-Rijen persbericht wwwiuchtmacht.ni Contactpersoon Sectie

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

BOTSCHAFT DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND - VERTEIDIGUNGSATTACHÉ- Oberstleutnant i.g. Joachim Schmidt

BOTSCHAFT DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND - VERTEIDIGUNGSATTACHÉ- Oberstleutnant i.g. Joachim Schmidt BOTSCHAFT DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND - VERTEIDIGUNGSATTACHÉ- Oberstleutnant i.g. Joachim Schmidt Den Haag, 20. März 2013 Tel.: 0031 70-342.06.18 Fax: 0031 70-365.32.48 Toespraak ter gelegenheid van

Nadere informatie

Vervoer gevaarlijke stoffen

Vervoer gevaarlijke stoffen Vervoer gevaarlijke stoffen binnen Defensie Edwin van de Ven Inhoud Defensie Uitzonderingspositie Defensie Voorbereidingen (Gereedstelling) We vertrekken. We doen ons werk. We gaan weer naar huis.. 2 Defensie

Nadere informatie

Dames en heren, Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten Generaal P van Uhm, ter gelegenheid van het symposium op 5 mei 2012 te Wageningen.

Dames en heren, Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten Generaal P van Uhm, ter gelegenheid van het symposium op 5 mei 2012 te Wageningen. Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten Generaal P van Uhm, ter gelegenheid van het symposium op 5 mei 2012 te Wageningen. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dames en heren, Ik sta hier vandaag

Nadere informatie

De VOORGANGERS Het Para Commando Regiment

De VOORGANGERS Het Para Commando Regiment Ref :strategic-vision-belgian-defense-nl.pdf Oktober 2018 De VOORGANGERS 1952 Het Para Commando Regiment 1952 Het Para Commando Regiment Zwarte draak Rode draak Luluabourg 1970 Detmold 1970 Technische

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR

Nadere informatie

PSO. Bekijk het VeVa-introductiefilmpje. Houd dit werkblad erbij en beantwoord na het kijken de vragen.

PSO. Bekijk het VeVa-introductiefilmpje. Houd dit werkblad erbij en beantwoord na het kijken de vragen. PSO Weet jij al welke richting je op wilt na het VMBO? Nu je een sector gaat kiezen, is het best slim om alvast rond te kijken welke opleidingen er zijn. En natuurlijk welke bij je past! Deze les maak

Nadere informatie

Partieel bevel nr. 04 bij operatiebevel nr. 13208-1 nota (FGO MINUSMA)

Partieel bevel nr. 04 bij operatiebevel nr. 13208-1 nota (FGO MINUSMA) DEPMTTEMENTAAL VERTROUWELIJK Koninklijke Landmacht Cfm BIJLAGE ZZ (VERZENDLIJST) Partieel bevel nr. 04 bij operatiebevel nr. 13208-1 nota (FGO MINUSMA) HInIstarl* van D«r*n«i«Staf Commando LandrtrUdkrachten

Nadere informatie

gaat hier dus hand in hand met het levendig houden van de herinnering aan delen van de geschiedenis die steeds verder van ons af liggen.

gaat hier dus hand in hand met het levendig houden van de herinnering aan delen van de geschiedenis die steeds verder van ons af liggen. Toespraak staatssecretaris van Defensie, Jack de Vries voor de reünie Djocja, 17 december 2008, Koninklijk Militair Tehuis Oud Militairen en Museum Bronbeek Allereerst mijn hartelijke dank om voor u te

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 34 775 X Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018 Nr. 25 NOTA VAN WIJZIGING Ontvangen 17 november

Nadere informatie

Henk Oostdam is fiscaal adviseur bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand

Henk Oostdam is fiscaal adviseur bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand Henk Oostdam is fiscaal bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand 30 RBA_Fiscale Opleidingen 2015-2016 30 mijn Henk Oostdam We kijken samen

Nadere informatie

(Op de mouw, of op de schouderbedekking) Geen rangonderscheidingsteken. Matroos der 3e klasse. bij de vloot. kleur: rood

(Op de mouw, of op de schouderbedekking) Geen rangonderscheidingsteken. Matroos der 3e klasse. bij de vloot. kleur: rood 7. Rangonderscheidingstekens van Zee-, Land-, Luchtmacht en KMar a. Koninklijke Marine Rangonderscheidingsteken (Op de mouw, of op de schouderbedekking) Geen rangonderscheidingsteken Matroos der 3e klasse

Nadere informatie

1red , NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, uur

1red , NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, uur 1red18248 29-06-2007, NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, 22.50 uur MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE MINISTERRAAD, OVER HET ONDERZOEK NAAR EVENTUELE VERLENGING VAN DE MISSIE IN

Nadere informatie

Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018

Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018 Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018 NOTA VAN WIJZIGING Ontvangen Het voorstel van wet wordt als volgt gewijzigd: De begrotingsstaat van het Ministerie

Nadere informatie

Koninklijke Hoogheid, dames en heren,

Koninklijke Hoogheid, dames en heren, Toespraak minister Eimert van Middelkoop voor de opening van het symposium Strategische samenwerking met het bedrijfsleven Sourcing, een kwestie van keuzes maken, Koninklijke Militaire Academie, Breda,

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

9 Communicatie-tools. voor meer liefde, meer verbondenheid, meer intimiteit & betere communicatie

9 Communicatie-tools. voor meer liefde, meer verbondenheid, meer intimiteit & betere communicatie 9 Communicatie-tools voor meer liefde, meer verbondenheid, meer intimiteit & betere communicatie Maar één persoon Je hebt maar een persoon nodig om nieuwe ervaringen te introduceren VOORWOORD Geen enkel

Nadere informatie

Nederlanders aan het woord

Nederlanders aan het woord Nederlanders aan het woord Veteranen en de Nederlandse Veteranendag 2014 Trends, Onderzoek en Statistiek (TOS) Directie Communicatie Documentnummer: TOS-14-066a Belangrijkste inzichten Nederlander hecht

Nadere informatie

Exact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline.

Exact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline. BUSINESS CASE Exact Online MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING De 5 tips van Marc Vosse www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY DE 5 TIPS VAN MARC VOSSE Voor

Nadere informatie

Le tour du Mont Ventoux 2014

Le tour du Mont Ventoux 2014 Le tour du Mont Ventoux 2014 Geen berg zo hoog of... deel 2 waar gaan we heen? 16 december 2013 Fietstocht Mont Ventoux, Pagina 1 Waar ben ik aan begonnen...? Nou, om eerlijk te zijn weet ik dat wel. Maar

Nadere informatie

Beroepsmilitair. bij de. Koninklijke Landmacht

Beroepsmilitair. bij de. Koninklijke Landmacht Beroepsmilitair bij de Koninklijke Landmacht 1 Inleiding Duur van de voorlichting en inhoud Voorlichting beroepsmilitair Koninklijke Landmacht Aansluitend aan de voorlichting mogelijkheid tot: Solliciteren

Nadere informatie

Koninklijke Hoogheden, Ridder. Militaire Willemsorde, Excellenties, gewonde Nederlandse Militairen, zorgverleners, dames en heren,

Koninklijke Hoogheden, Ridder. Militaire Willemsorde, Excellenties, gewonde Nederlandse Militairen, zorgverleners, dames en heren, Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten, Generaal Middendorp, ter gelegenheid van de musical Soldaat van Oranje bij het Vliegkamp Valkenburg op 30 augustus 2012. Let op: Alleen gesproken woord geldt!

Nadere informatie

Afghanistan. NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan

Afghanistan. NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan Afghanistan NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan KABUL - In het zuiden van Afghanistan is dinsdag een militair van de internationale vredesmacht ISAF gedood. Dat maakte een woordvoerder van de troepen

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

HDAB Aanvulling stand van zakenbrief Afghanistan: nazorg, counter insurgency opleiding en eigen vuur incident

HDAB Aanvulling stand van zakenbrief Afghanistan: nazorg, counter insurgency opleiding en eigen vuur incident Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Afschrift aan de Voorzitter van de Eerste

Nadere informatie

Let op: Alleen gesproken woord geldt!

Let op: Alleen gesproken woord geldt! Spreekpunten staatssecretaris De Vries van Defensie ter opening van het congres Maak jezelf Zichtbaar op 11 maart 2010 te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dames en heren, We leven in het

Nadere informatie

Koninklijke Hoogheid,

Koninklijke Hoogheid, Toespraak van de minister van Defensie, J.S.J. Hillen, ter gelegenheid van de medailleuitreiking op Veteranendag op 30 juni 2012 te Den Haag. LET OP: gesproken woord telt! Koninklijke Hoogheid, excellenties,

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

Dank u wel kolonel Lambrichts, mevrouw Sybilla Dekker, Generaal, geachte aanwezigen,

Dank u wel kolonel Lambrichts, mevrouw Sybilla Dekker, Generaal, geachte aanwezigen, Spreekpunten staatssecretaris De Vries van Defensie ter gelegenheid van de eerste deeltijdopleiding Middelbare Defensie Vorming te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dank u wel kolonel Lambrichts,

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk Dalfsen ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Dalfsen zijn de afgelopen 2 jaren tevredenheidsonderzoeken

Nadere informatie

Vereniging van Oud-Medewerkers s-hertogenbosch Aan de leden van de Vereniging van Oud-Medewerkers datum 4 juli 2016 contactpersoon Corien Blankestein onderwerp Excursie Koninklijke Marine telefoon 088-5256197

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2016 258 Besluit van 2 juni 2016 inzake rangschikking, oprichtingsdata en genealogieën van eenheden van de Koninklijke Landmacht, heroprichting van

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 33 763 Toekomst van de krijgsmacht Nr. 55 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 23 september 2014 De vaste commissie voor Defensie heeft een

Nadere informatie

Gecoördineerde Regionale Incidentbestrijding Procedure (GRIP) Drenthe/Assen

Gecoördineerde Regionale Incidentbestrijding Procedure (GRIP) Drenthe/Assen Gecoördineerde Regionale Incidentbestrijding Procedure (GRIP) Drenthe/Assen 25 juni 2007 Inhoudsopgave Inleiding... 1 1 Niveaus in de incident- en crisismanagementorganisatie... 1 1.1 Operationeel niveau...

Nadere informatie

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad. Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl

Nadere informatie

Naar de golf van Aden met Duncan Vlaar

Naar de golf van Aden met Duncan Vlaar Naar de golf van Aden met Duncan Vlaar Begin pagina English page Engelum Geschiedenis Dorpsfoto's Kerkklokken Bewoners Dorpsbelang Verenigingen Jeugdclub De oude doos Woningaanbod Sponsors K.v.Sla Raak

Nadere informatie

Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem

Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem A Bridge too Far is een film over de meest tragische blunder van de Tweede Wereldoorlog en vertelt heel precies over een groot plan. Dat plan kostte meer Geallieerden

Nadere informatie

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT Exact Online CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY GROEI DOOR PROACTIEF ADVIES Het gaat goed bij Joanknecht & Van Zelst: dit Eindhovens

Nadere informatie

Stageverslag Danique Beeks

Stageverslag Danique Beeks Stageverslag Danique Beeks Waarom deze stage en hoe zag de stage eruit? Ik heb via Mirthe informatie gekregen over deze stage. Haar achterneef is een van de eigenaren van dat bedrijf. Ze heeft mij deze

Nadere informatie

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 1 Voorwoord Tijdens het maken van mijn spreekbeurt over Amerika kwam ik de Koude oorlog tegen. De koude oorlog leek mij een heel interessant onderwerp waar ik niet

Nadere informatie

Defensie had alles uit de kast gehaald om de mensen te amuseren.

Defensie had alles uit de kast gehaald om de mensen te amuseren. Zondag 15-9-2014 was het voor geïnteresseerden mogelijk om een kijkje te nemen op de Koninklijke Militaire School (KMS) in Weert. De KMS gaat binnenkort sluiten en daarom maakten veel mensen gebruik van

Nadere informatie

Lesbrief 14. Naar personeelszaken.

Lesbrief 14. Naar personeelszaken. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.

Nadere informatie

En vandaag herdenken wij de mensen die voor onze veiligheid de hoogste prijs betaalden.

En vandaag herdenken wij de mensen die voor onze veiligheid de hoogste prijs betaalden. Toespraak minister A. van der Steur, Tuin van Bezinning, 10 juni 2015, Warnsveld. Majesteit, Dames en heren, Vrijheid kan niet bestaan zonder veiligheid. En vandaag herdenken wij de mensen die voor onze

Nadere informatie

Programma Vakmanschap Centraal!

Programma Vakmanschap Centraal! Programma Vakmanschap Centraal! Het verlangen om als vakman gewoon je vak te kunnen uitvoeren is groot. De tijd dat protocollen koste wat het kost gevolgd moeten worden en het verstand en jarenlange ervaring

Nadere informatie

Lesbrief bij het boek Kiezen in de oorlog. Marte Jongbloed Roelof van der Schans

Lesbrief bij het boek Kiezen in de oorlog. Marte Jongbloed Roelof van der Schans Lesbrief bij het boek Kiezen in de oorlog Marte Jongbloed Roelof van der Schans Lees dit boek lekker rustig door. Beantwoord iedere keer als je een hoofdstuk uitgelezen hebt de vragen die bij dat hoofdstuk

Nadere informatie

CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN

CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN Exact Online CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN MDM accountants & belastingadviseurs uit Den Haag is hard op

Nadere informatie

Maak van je kind een maker!

Maak van je kind een maker! Maak van je kind een maker! En word er zelf ook één. Zes regels waarmee dat waarschijnlijk best wel lukt. 1 Welkom In dit boekje vertellen we over maken. Het is speciaal gemaakt voor ouders die samen met

Nadere informatie

Defensie na de kredietcrisis: Een kleinere krijgsmacht in een onrustige wereld

Defensie na de kredietcrisis: Een kleinere krijgsmacht in een onrustige wereld Defensie na de kredietcrisis: Een kleinere krijgsmacht in een onrustige wereld 8 april 2011 Toekomst krijgsmacht Wat we doen, doen we goed eerste klas mensen eerste klas spullen Toegeven op het voortzettingsvermogen

Nadere informatie

Police Advisory Group (PAG) op pad

Police Advisory Group (PAG) op pad Maandag 07 januari 2013 Door onrust in een deel van ons werkgebied waren we het afgelopen weekend beperkt in de mogelijkheden om naar buiten te gaan (of het kamp te verlaten). Vandaag staat een bezoek

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

MINISTERIE VAN DEFENSIE WERKGROEP STAAL EERSTE DRUK, NOVEMBER 2007 VISIE LEIDINGGEVEN

MINISTERIE VAN DEFENSIE WERKGROEP STAAL EERSTE DRUK, NOVEMBER 2007 VISIE LEIDINGGEVEN MINISTERIE VAN DEFENSIE WERKGROEP STAAL EERSTE DRUK, NOVEMBER 2007 VISIE LEIDINGGEVEN INLEIDING Voorwoord Commandant der Strijdkrachten CONTEXT De complexe omgeving waarin bij Defensie leiding wordt gegeven

Nadere informatie

Ik ben Steenkool. Nooit meer oorlog groep 7-8. De Steenkool, een beetje Limburg is hem niet vreemd. En hij is niet zo goed in Engels.

Ik ben Steenkool. Nooit meer oorlog groep 7-8. De Steenkool, een beetje Limburg is hem niet vreemd. En hij is niet zo goed in Engels. De Steenkool, een beetje Limburg is hem niet vreemd. En hij is niet zo goed in Engels. Hi! I am de steenkool. De cole of de stone. I am black, zwart. And I kan fire geven. Jongens, dat is wat die Europese

Nadere informatie

Spreektekst staatssecretaris Jack de Vries voor de werkconferentie van de Management Development training van het ministerie van Defensie.

Spreektekst staatssecretaris Jack de Vries voor de werkconferentie van de Management Development training van het ministerie van Defensie. Spreektekst staatssecretaris Jack de Vries voor de werkconferentie van de Management Development training van het ministerie van Defensie. Dames en heren, Ik ben nu ruim een jaar staatssecretaris van Defensie.

Nadere informatie

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien

Nadere informatie

De erfenis. Notaris. Snif, ik mis opa zo! Daniël, Mijn vader was jouw opa helemaal niet! Gerrie

De erfenis. Notaris. Snif, ik mis opa zo! Daniël, Mijn vader was jouw opa helemaal niet! Gerrie Deze theaterleestekst is gratis te downloaden. Het is een voorproefje uit: Verkeerd verbonden, geschreven door Annemarie Bon. Illustraties: Eric Heuvel. Uitgeverij de Inktvis. In het boek staan nog veel

Nadere informatie

Communiceren met de achterban

Communiceren met de achterban 1 Communiceren met de achterban Je wilt weten hoe je het beste communiceert met de achterban. Je wilt direct aan de slag en snel resultaten. Je hebt een hoe-vraag. Zoals iedereen. Maar als je werkelijk

Nadere informatie

De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld,

De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, heeft wel de toekomst. Over vijf jaar zal één op de vijf bouwwerken in Nederland volgens een concept gebouwd worden. Wat is dat en wat betekent het voor

Nadere informatie

11 Luchtmobiele Brigade Air Assault 7 december

11 Luchtmobiele Brigade Air Assault 7 december o pi n i e 11 Luchtmobiele Brigade Air Assault 7 december Inzet per parachute boven Senegal tijdens de oefening EMERALD MOVE. Veelzijdig inzetbaar, militair en maatschappelijk relevant Brig-gen O.P. VAN

Nadere informatie

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden,

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden, September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst Hallo mede dierenvrienden, Na mijn indrukwekkende reis naar India, is mij gevraagd om een kort verhaaltje

Nadere informatie

Militairen hebben geen nationale grenzen meer

Militairen hebben geen nationale grenzen meer Militairen hebben geen nationale grenzen meer Een interview met C-LAS Mart de Kruif Maarten Katsman Op 25 oktober 2011 nam luitenant-generaal Mart de Kruif het commando over de Koninklijke Landmacht over

Nadere informatie

INTRO LOES THIERRY MARK

INTRO LOES THIERRY MARK INZICHTEN INTRO In dit document staan acht inzichten die de resultaten zijn van het onderzoek dat drie studenten van de Hogeschool Utrecht hebben gedaan naar de leden van WattsNext. De inzichten zijn

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan?

Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Jolanda gaat op pad met onze Wandelcoach Tineke Franssen Jolanda (33) werkt als hypotheekadviseur in het bankwezen.

Nadere informatie

Hulp aan het thuisfront. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Hulp aan het thuisfront. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Hulp aan het thuisfront Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

Bibliotheek Mysterie

Bibliotheek Mysterie Bibliotheek Mysterie Eerste druk, 2014 2014 Nicole van Oudheusden isbn: 9789048432257 nur: 284 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave

Nadere informatie

Hans van Rooij VERSTAG

Hans van Rooij VERSTAG Hans van Rooij VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van

Nadere informatie

OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT

OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT E-blog OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT Reeks: bestuurders over vitaliteit Colofon: einde artikel Wilma de Jong, lid van de Raad van Bestuur van BrabantZorg, is een kordate

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

Alles over de ambulance Lesboekje voor groep 5 & 6

Alles over de ambulance Lesboekje voor groep 5 & 6 Alles over de ambulance Lesboekje voor groep 5 & 6 1 1 Colofon Dit lesboekje is uitgegeven door: Ambulancezorg Nederland Veerallee 68 Postbus 489 8000 AL Zwolle T 038 422 57 72 F 038 422 26 47 info@ambulancezorg.nl

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Mascha Pijnenborg. Naast een nieuwe outfit, hoort daar ook een natuurlijk ook nieuwe fiets bij. Deze fiets kon ik begin januari op gaan halen!

Mascha Pijnenborg. Naast een nieuwe outfit, hoort daar ook een natuurlijk ook nieuwe fiets bij. Deze fiets kon ik begin januari op gaan halen! Nieuwsbrief Mascha Pijnenborg Uitgave 1, 2011 Nieuw jaar, nieuwe ploeg, nieuwe fiets Een nieuw jaar is begonnen! Mijn oude ploeg bestaat nu écht niet meer en ik start nu officieel bij het nieuwe Dolmans

Nadere informatie

Voorzitter, Er is al heel veel gezegd. Dat gaat de VVD niet doen.

Voorzitter, Er is al heel veel gezegd. Dat gaat de VVD niet doen. Er is al heel veel gezegd. Dat gaat de VVD niet doen. Toen wij over het coalitieakkoord spraken, telde de VVD Den Haag haar zegeningen. Er werd ruimte geboden voor een aantal van onze ideeën. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

Ria Massy. De taart van Tamid

Ria Massy. De taart van Tamid DE TAART VAN TAMID Ria Massy De taart van Tamid De taart van Tamid 1 Hallo broer! Hallo Aziz! roept Tamid. Zijn hart klopt blij. Aziz belt niet zo dikwijls. Hij woont nog in Syrië. Bellen is moeilijk in

Nadere informatie

BMW voor leidinggevenden

BMW voor leidinggevenden BMW voor leidinggevenden Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Wat kunnen wij voor u betekenen? Bedrijfsmaatschappelijk werk ondersteunt leidinggevenden bij het voorkomen en oplossen van persoonlijke

Nadere informatie