t FakTuweeltje Het postzegelloze tijdperk?

Transcriptie

1 Jrg. 35, nr.7, juli / aug Het postzegelloze tijdperk? De vakantie begint. De eerste paar dagen ben je onrustig moet ik nog wat doen?, spookt continue door je hoofd. Allengs neemt de tijd, die je door brengt in de tuinstoel, toe en de drijfveer om actie te ontplooien neemt af. Aanvankelijk stort je je nog op de boeken die je nog wilde lezen en op de postzegelalbums die je nog onder handen wilde nemen, maar met toename van het aantal zonuren ebt de lust om daarmee bezig te zijn langzaam weg. Het is een feit: hoe actiever je bent, hoe meer je kunt doen en ook wilt doen. Van de andere kant: het is ook maar goed zo, het lijntje kan niet altijd gespannen zijn. Toch kan ik mij er nog toe aanzetten om eens wat albums door te bladeren. Aanvankelijk een zeer rustgevende bezigheid. Af en toe maak ik wat notities over zaken die nog veranderd of aangepast dienen te worden, zodat ik niet altijd onwetend voor de ruilalbums zit op de verenigingsavonden van het komende seizoen. Ik blader door mijn Duitsland verzameling. Kijk: het echec van de eerste wereldoorlog. Je kunt het allemaal tot op de postzegel volgen! De enorme economische crisis die volgde, de instabiele regeringen en daarna het opkomende nazidom met de bekende gevolgen. L histoire se répète, zei ooit een filosoof: de geschiedenis herhaalt zich en hij had gelijk. Het zijn immers dezelfde mensen. Ze zijn in de grond van hun aard niet erg veel veranderd sinds de laatste ijstijd. Ze zijn wat moderner geworden. Goochelen met allerlei technische apparaten, hyven, chatten en en, maar het blijven uit de hand gelopen omnivoren, die qua gedrag niet veel verschillen van ontspoorde leeuwen, apen, honden en katten. En dan dringt zich de parallel aan mij op. Nu: een enorme economische crisis gepaard aan een enorme graailust. Las ik net dat het aantal miljonairs verbazingwekkend is toegenomen ondanks de crisis. Ik moet nog steeds bijkomen van die enorme verkiezingsoverwinning van de extremen, nota bene in Limburg, met als gevolg: instabiliteit. De angst slaat me om het hart en ik leg vlug de albums weg. Nee, nu even niet, eventjes rust aan het front dat ouder worden heet. Welke boeken neem ik mee naar Frankrijk?, is de volgende vraag: ik denk dat ik maar voor een paar thrillers kies. Over een paar weken beginnen we wel weer aan de historische romans, oh ja de televisie laten we ook altijd thuis. We missen hem geen minuut, gek hè? JvdB deze maand: De eerste filatelist pag. 1 TNT redt de filatelie pag. 2 Machin en Hedgecoe pag. 3 Bossche Tanding (2) pag. 4 4 x n TIEN pag. 5 t FakTuweeltje Wie was de eerste postzegelverzamelaar? (Jos van den Bosch) Zoals we allemaal weten werd de eerste postzegel waarmee vooraf de postbestelling betaald kon worden op 6 mei 1840 uitgegeven. Postzegels waren, tenminste in Engelse ogen, het idee van Sir Rowland Hill. Het was zijn bijdrage aan een systeem van gestandaardiseerde posttarieven in Groot Brittannië. Die eerste postzegel, die bekend staat als de Penny Black, zorgde er voor dat een aantal problemen waarmee de Britse postadministratie tot dan toe geconfronteerd was, opgelost werden. Het idee van vooruitbetaling van de porto was zo een groot succes dat tegen 1860 meer dan 70 landen postzegel gebruikten. Ondanks een groot aantal artikelen en verhalen die over Sir Rowland Hill de ronde doen, en over postzegel verzamelen in het algemeen en in het bijzonder over zeldzame zegels, zijn er weinig verhalen over de eerste postzegel- maar ook de scheppers van de verzamelaars. Toen postzegel verzamelen als hobby begon, zo omstreeks 1840 of 1841, kon men slechts drie items verzamelen, namelijk de Penny Black, de Two Penny Blue en de Penny Red, alle drie Brits. Zonder twijfel zijn de Britten niet alleen de uitvinder van de eerste postzegel (volgens hun geschiedenisboekjes) filatelie. Men begon al vlug postzegels te verzamelen nadat de eerste uitgiften in Groot Brittannië waren verschenen. In 1840 publiceerde The Times een brief aan de lezers waarin gevraagd werd postzegels te sturen aan een jong meisje die een postzegelverzameling was begonnen. Hoewel haar naam niet bekend is, was zij hoogstwaarschijnlijk de eerste filateliste ooit. Een zoöloog, John Edward Gray genaamd ( ), die van 1840 tot 1974 in het British Museum werkte claimt de eerste filatelist ooit te zijn geweest. Mijnheer Gray ging op de eerste dag van uitgifte van de Penny Black naar het postkantoor een kocht er een aantal. In tegenstelling tot alle andere klanten die in de rij stonden om deze postzegel aan het loket te kopen, was hij niet van plan zijn zegels op een pakket of op een brief te plakken, hij bewaarde ze gewoon. Dus we kunnen stellen dat John Edward Gray inderdaad de eerste bekende postzegel-verzamelaar ooit was. Misschien was er nog iemand die in de rij stond voor het loket met dezelfde intentie? We zullen het nooit weten. In die dagen werd het verzamelen van postzegels beschouwd als een kinderlijke bezigheid. Pas een aantal jaren later, toen volwassenen begonnen postzegels te verzamelen en nadat men begonnen was systematisch postzegels te bestuderen en er boeken over te schrijven, werd men serieus genomen. Blijft de eer beschoren aan 1 Mr. John Edward Gray als eerste filatelist Penny Red Two Penny Blue

2 Het Bestuur: Voorzitter: Wil J. Cools Secretaris + Secr. COLF: Harry J. Raes Schalenboschweg ED KLIMMEN Tel: harryraes@planet.nl Penningmeester: Piet Pluijmaekers Rabo-bank: BIC/SWIFT: RABO NL 2U IBAN: NL 22 RABO Postbank: Vice- voorzitter + Redactie Faktuweeltje Jos H.L.van den Bosch vdbohand@planet.nl 2e Penningmeester: Peter Oderwald Begeleidingscie., Veilingcie + Rondzendcommissaris: Dolf Kersten Ontwerpend Bestuurslid: Hub Heijnens Philatelistenclub Aachen-Süd Zij komen elke 3 e dinsdag van de maand bij elkaar. In aug. bijeenkomst op de 17 e van 19h00 tot 21h30, in het lokaal van de Eisenbahner-Sportverein Aachen aan de Soerser Weg 90 te Aken (entree vrij) In sept. bijeenkomst op de 21 e Briefmarkenfreunde Aachen 1890 e.v. Zij komen elke 2 e en 4 e zondag in de maand bij elkaar buiten de feestdagen. In een nieuw ruillokaal: Burtscheider Stube, Bayernallee 3-5, Aachen vlakbij het oude lokaal. In aug. op de 8 e en de 22 e. In sept. op de 12 e en de 26 e. (steeds van 9h30-12h30 uur). PZV. Heerlen e.o. De maandelijkse ruilavond / vergadering elke 1 e dinsdag in het Casino te Treebeek, Treebeekplein 133 te Heerlen. Dus op dinsdagavond 7 september. In oktober op dinsdag de 5 e KERKRADE EKPV Op 17 juni a.s. vanaf 20h00. Komen in sept. bijeen op donderdag de 16 e, en in oktober op donderdag de 21 e. In dit jaar bijeenkomsten op elke derde donderdag van de maand (één keer per maand!) in Zaal Rolduc Zonstraat 33, 6463 AA Kerkrade Drielandenpunt Vaals In café "'t Vereinshoes" Koperstraat 21 in Vaals. De bijeenkomsten vanaf uur elke tweede donderdag van de maand. In juli en aug. geen bijeenkomst, wel in september op donderdag de 9 e. Beursavond-bijeenkomst van augustus op: DINSDAG 7 september in Gemeenschaphuis Op d r Plats, Houtstraat 25 te Klimmen. Kwaliteit van de kavels van de veiling zelf beoordelen! U heeft ruim de tijd. De zaal is open om 18h30. De veiling begint om 20h00 (zgn. wilde veiling ). Lees de nieuwe veilingregels! Bent u lid en wilt u wat inzetten op de open verenigingsveiling, spul gewoon meebrengen. Voor en na de open veiling is er volop de gelegenheid om te ruilen en te handelen. Iedereen is welkom, leden krijgen de convocatie thuis gestuurd of desgewenst per aangeleverd, niet leden zijn de eerste keer onze gast, daarna betalen zij 2,50 entree. Info kunt u teruglezen op Postzegelblog of bij de KNBF: Let op!: Agenda Fakteurke De bijeenkomst die gepland was op 24 augustus kan vanwege horecatechnische omstandigheden niet doorgaan op deze datum. Wij zijn met het bestuur van Op d r Plats overeengekomen dat de bijeenkomst verplaatst zal worden naar dinsdagavond 7 september. De volgende bijeenkomst is op dinsdag 28 september. Ondanks alle kritiek: TNT redt de filatelie!(en ontslaat fakteurkes) (door Jos van den Bosch) TNT Post introduceerde vanaf 1 juli postzegels met een nieuwe waardeaanduiding. Op postzegels voor brieven of kaarten tot en met 20 gram staat voortaan een 1. Afhankelijk van de bestemming staat op de postzegel de aanduiding Nederland, Europa of Wereld. Voor zendingen van 20 tot en met 50 gram binnen Nederland zijn er postzegels met een 2. Frankeren met de nieuwe postzegels wordt zo nog makkelijker. De postzegels met nieuwe waardeaanduiding blijven geldig, waardoor bijplakken met bijplakpostzegels niet meer nodig is. Postzegels met de oude waardeaanduiding in euro s en guldens blijven nog bruikbaar. Menig filatelist zal dit bericht met gefronste wenkbrauwen lezen en terugdenken aan die memorabele tijden waarin nog gerekend werd met 22 ½ cent. Toch is dit bericht een zeer opvallend bericht en voor filatelisten zéér belangrijk. Het belang zit hem in de staart namelijk de mededeling: dat ook zegels met de waardeaanduiding in guldens, tenminste vanaf 1976 NVPH no frankeergeldig blijven. Dit behoedt ons voor het echec dat bijvoorbeeld de Duitse verzamelaars hebben ervaren toen door de Duitse Post alle zegels met de DM-waarde aanduiding buiten gebruik werden gesteld. M.u.v. de postzegels uit de eerste jaren van de Bondsrepubliek kun je met de zegels in DM de muren behangen. De massa ongestempelde zegels die aangeboden worden tegen dumpprijzen, (zelfs de toeslagzegels) zijn enorm. Hele vellen, ooit gekocht uit speculatief oogpunt, gaan tegen belachelijke prijzen de deur uit, pure kapitaalvernietiging! En dat terwijl de DM een keiharde valuta was, die Europa in de koude oorlogsjaren gedragen heeft en waardevaster was als de Bank van Engeland. De valutawaarde van de Nederlandse zegels uit de jaren 80 en 90 is ook niet zo verschrikkelijk hoog, maar het feit dat je ze altijd nog kunt gebruiken als frankering houdt ze aantrekkelijk. Menige clubkas wordt ondersteund doordat al die, uit speculatief oogpunt gekochte vellen, voor dumpprijzen op de markt worden gegooid en gebruikt worden om de portokosten van het clubblaadje te verzachten. De verzamelwaarde van deze zegels blijft even hoog terwijl de cataloguswaarde, hoewel kunstmatig hooggehouden, naar mijn indruk, stabiel blijft. Kan ook niet anders bij de oplagen 2

3 die deze zegels hebben: we praten over miljoenen exemplaren, dus veel waarde zullen ze nooit krijgen. Hoe verder? Voor post binnen Nederland zwaarder dan 20 gram kan een combinatie van zegels worden gebruikt. Voor zendingen naar het buitenland kunnen combinaties worden gemaakt van postzegels met de aanduiding Europa of Wereld, afhankelijk van de bestemming. De voordelige Decemberzegels krijgen voortaan de aanduiding December. Vanaf 1 juli te koop De nieuwe postzegels worden vanaf 1 juli geleidelijk ingevoerd. Ze zijn te koop bij één van de postkantoren van TNT Post of één van de postzegelverkooppunten of online via Hoe zit het met de themazegels? TNT Post kent een lange en bijzondere traditie als het gaat om postzegelontwerp. Naast de postzegels met de afbeelding van Koningin Beatrix, wordt ook een jaarcollectie postzegels uitgegeven. Deze postzegels kenmerken zich door een bijzonder thema of ontwerp. Ook deze postzegels zijn voortaan voorzien van een waardeaanduiding met een cijfer. Maar de postzegels zijn maar een klein onderdeel van alle activiteiten, hetgeen wel eens door de filatelist vergeten wordt. Het moderne TNT TNT Post verwerkt dagelijks nog steeds 16 miljoen poststukken (waarvan pakketten) met ruim 7,6 miljoen bestemmingen in Nederland. De Postbodes betalen de prijs? TNT Post heeft toch nog zo'n mensen in dienst in Nederland. Het bedrijf kondigde echter vorig jaar al aan dat er ontslagen zouden vallen. Vakbonden spraken over een dergelijk aantal ontslagen eerder dit jaar bij het afsluiten van het cao-akkooord met TNT Post. TNT Post staat onder druk. De postbodes die ontslagen worden krijgen ook geen nieuwe baan binnen het bedrijf. In een brief die ze ontvangen hebben staat dat hun baan 'vrijwel zeker komt te vervallen' en dat ze al gebruik kunnen maken van het sociaal plan. E.e.a. door de toegenomen concurrentie. De vakbond: we hebben met TNT afspraken gemaakt om te kijken of er nog wat te redden valt, maar we krijgen niet het idee dat TNT gehoor wil geven aan die afspraak', zegt Inge Bakker van CNV Publieke Zaak. Tot nu toe 200 milliard maal herdrukt Fotograaf Hedgecoe overleden Het is misschien een ongelofelijk aantal maar het is het aantal zegels dat van deze Machin postzegel met de afbeelding van de Engelse koningin verkocht zijn. De wereldbekende fotograaf die de foto als basis voor het ontwerp maakte was John Hedgecoe. John Hedgecoe (geboren in 1937) overleed op 21 juni Deze geprezen fotograaf en schrijver van meer dan 30 bestsellers over fotografie, was de oprichter van de afdeling fotografie aan het Royale Art College. Hij was daar professor van 1974 tot 1994 en sindsdien met emeritaat. Zijn foto s hangen in de permanente collectie van het New York Museum of Modern Art en in de London s National Portrait Gallery Het en profiel portret van de Queen werd door hem in juni 1967 gemaakt, dus ongeveer zo n 40 jaar geleden en werd door de beroemde postzegel ontwerper Arnold Machin omgevormd. Aan de hand van zijn aanwijzingen maakte Hedgecoe opnieuw foto s met het al jaren lang bekende, onvergetelijke resultaat. Deze afbeelding is 3 de meest gereproduceerde foto ooit ; meer dan 200 miljard stuks op postzegels van Engeland en de Commonwealth. Tien jaar geleden ontbrandde er een hevige discussie tussen Hedgecoe en Lord Snowdon die claimde dat hij de fotograaf was. Hedgecoe won het dispuut: Royal Mail verklaarde dat zijn foto voor een groot aandeel in de realisatie van het uiteindelijke ontwerp bijdroeg. Naast zijn werk voor postzegels werd zijn werk op het gebied van de fotografie in de hele wereld zeer gerespecteerd en is het verlies een grote klap voor vrienden en familie. Korte geschiedenis van de Machin serie Deze serie is de gangbare frankeerzegel in het Verenigd Koninkrijk sinds de 5 e juni Het is de tweede serie met de afbeelding van Elisabeth II en die verving de serie van Wilding. Het ontwerp van Arnold Machin bestaat simpelweg uit een gebeeldhouwd profiel van de Queen en de waarde-aanduiding, meestal monochroom. Naar 40 jaar trouwe dienst heeft de zegel bijna alle veranderingen en vernieuwingen overleefd. Het heeft geleid tot een zeer gespecialiseerde verzamelaarsgroep en veel bijbehorende literatuur. Elke poging iets te veranderen stuitte op grote weerstand en zelfs op een veto van de Queen zelf! VOORAFSTEMPELING en BOSSCHE TANDING (2). (A. Bosman) PERFORATIE Nadat dit gebeurd was en de afgestempelde vellen weer van het postkantoor terug waren in de drukkerij, brak het kritieke moment aan van de scheiding van de adresstrookjes. In 's Hertogenbosch had men de beschikking over een perforeerapparaat. Een tiental klappen op dat apparaat door de jongste bediende en de 20 strookjes waren gemakkelijk los te scheuren. De accuratesse bij het perforeren liet door de snelheid, Fragment van een krantenbandje met adresstrookje, van de Bossche tanding. waarmee t gebeurde, wel eens te wensen over en dan ging de nieuwe perforatie niet over die van de PTT maar er onder of er boven. Het kwam dus voor dat aan één zijde de zegels waren verkort terwijl bij andere

4 zegels een stukje van de buurzegel was toegevoegd. Omdat dit zich allemaal in 's Hertogenbosch afspeelde noemde men dit gemakshalve 'De Bossche Tanding'. Uit de benaming 'Bossche Tanding' mag men niet afleiden, dat 's Hertogenbosch de enige plaats met voorafstempeling en extra tanding zou zijn geweest. Integendeel, want ook andere plaatsen zoals Amsterdam en zelfs Gendringen hebben voorafstempelingen met extra tanding gehad. middernacht en zes uur 's morgens behandeld en gestempeld. Op de fotokopie zijn op de achterzijde sporen van een afdruk op het voorgaande en reeds Amsterdamse- & Gendringse tanding Bij collega-drukkerijen werden andere methodes gebruikt om de adresstrookjes te scheiden. Daar deed men dit door middel van een snijmes of een schaar. Met de toevoeging van de plaatsnaam werd en wordt dit nog steeds de 'knip' genoemd, zoals de Heerlense Knip, de Roermondse Knip, de Amsterdamse Knip en de Houthemse Knip. gestempelde bandje te zien. De gebruikte postzegel is de zegel van een ½ cent van de cijferemissie Fragment van een krantenbandje, gestempeld te Zutphen 28 maart N. Deze bandjes werden volgens het uurkarakter 's middags behandeld en gestempeld. Op de achterzijde van het bandje zijn heel duidelijk de sporen te zien van een afdruk op het vorige en reeds gestempelde bandje. Op de fotokopie van de zegelzijde is te zien dat de ½ cent zegel van de SPIEGELAFDRUKKEN Behalve 'de tandingen en de knippen' is er nog een methode om te ontdekken of een krantenbandje een zegel heeft die vooraf gestempeld is. Een rugzijdige spiegelafdruk of sporen ervan op een postaal stuk als gevolg van een nog niet geheel opgedroogde stempelafdruk van een daaronder gelegen postaal stuk. Deze afdruk wordt ook wel 'Abklatsch' genoemd. Deze spiegelafdruk kan alleen dan een kenmerk van voorafstempeling zijn wanneer deze afdrukken of sporen ervan zich bevinden op een plaats waar deze bij een normale afstempeling nooit kan voorkomen. Wanneer de bandjes in snel tempo voorafgestempeld werden, kon het gebeuren, dat aan de achterzijde van het adresbandje een spiegelafdruk van het daaronder gelegen en gestempelde bandje ontstond. Wanneer de bandjes om de krant gedaan werden, verdween de spiegelafdruk naar de binnenkant. Dat was een plaats waar de spiegelafdrukken nooit konden worden aangetroffen bij een normale afstempeling. Hierna twee fragmenten van een krantenbandje met spiegelafdruk. Bijv. een fragment van een krantenbandje, gestempeld te Amsterdam 19 juni V. Deze bandjes werden dus volgens het uurkarakter tussen 4 cijferemissie van 1899 is gebruikt. Uit het bovenstaande afgebeelde bandje blijkt dus dat in meer plaatsen gebruik werd gemaakt van de voorafstempeling. Ook zijn er nog andere methodes van voorafstempeling gebruikt b.v. voorafstempeling van een geheel vel. Dit artikel heeft niet de pretentie deze materie uitputtend te hebben behandeld, integendeel, in veel plaatsen en op veel wijzen heeft voorafstempeling plaatsgevonden. Niettemin hopen we de lezers enig inzicht gegeven te hebben wat er op dit gebied kan worden verzameld en bestudeerd. Veel plezier toegewenst. Literatuur: - De emissie van 1876 met Bossche tanding J.F.Cleij en J.A.G.M.Roosmalen - De Heerlense knip L.M.A.Knarren - Nieuwe aspecten van de voorafstempeling te Groningen Van de redactie: Hierbij de oproep om (afbeeldingen van) zegels van de Houthemer Knip en de Gulpener Knip ( ) te zoeken en ter beschikking te willen stellen t.b.v. historisch en heemkundig onderzoek.

5 Postzegelbeurs Filmzaal Mondriaan John F Kennedylaan XZ Heerlen Zondag 10 oktober 2010 Van 10 tot 14 uur, Entree gratis Postzegelhappening & Ruilbeurs Inkomloterij, n grote loterij en 2 Lezingen uur: Spoor en Post in Zuid-Limburg uur: Vogels in de Filatelie Organisatie: Bureau Evenementen Mondriaan t Fakteurke Mergelland De Eerste Kerkraadse Postzegel Vereniging Postzegel Vereniging Heerlen e.o. Info: of of of en / of evenementen@mondriaan.eu 5

6 Postzegelbeurs Mondriaan Zondag 10 oktober 2010 organiseren t Fakteurke Merggelland Klimmen, De Eerste Kerkraadse Postzegel Vereniging, Postzegelvereniging Heerlen e.o. en het Bureau Evenementen van Mondriaan een poszegelbeurs in de filmzaal aan de John F. Kennedylaan 301 te Heerlen. De beurs begint om 10 uur en duurt tot uur. De entree in de filmzaal is vrij. Postzegelhappening & Ruilbeurs De bezoeker van de beurs wordt tijdens het postzegelprogramma getrakteerd op een boeiende combinatie van aktiviteiten. Naast het ruilbeursprogramma is er een inkomloterij en worden twee postzegellezingen verzorg. Om uur vindt er een lezing plaats over Spoor en Post in Zuid-Limburg door Jos van den Bosch en om uur start de lezing Vogels in de filatelie door Wil Coos. De lezingen vinden plaats in presentatielokalen in de directe omgeving van de filmzaal. EveneMOmenten. Het Bureau Evenementen van Mondriaan organiseert culturele en vrijetijdsactiviteiten voor deelnemers van Mondriaan. Waar mogelijk en wenselijk staan de activiteiten ook open voor het externe publiek. Het Bureau Evenementen maakt onderdeel uit van het cluster Werken Leren en Welzijn van Integrale Zorg Mondriaan Parkstad. De postzegelbeurs is een uitnodigende aktiviteit voor externe geinteresseerden om rondom het thema postzegels verzamelen en ruilen ook Mondriaan belangstellenden te ontmoeten. De digitale nieuwsbrief van het Bureau Evenementen kan worden aangevraagd via - evenementen@mondriaan.eu Postzelgehappening 4 x 10 Zondag van 10 uur tot uur In de filmzaal zijn mogelijkheden aanwezig om koffie, thee en of iets fris te nuttigen. Info en aanmelden voor de beurs voor 5 oktober 2010 t Fakteurke Mergelland Klimmen, of harryraes@planet.nl De Eerste Kerkraadse Postzegel Vereniging, Postzegelvereniging Heerlen e.o Bureau Evenementen van Mondriaan evenementen@mondriaan.eu - NB - voor standhouders er is geen standgeld verschuldigd. 6