Zorgstandaarden dragen bij aan nieuwe ondernemingskansen

Transcriptie

1 Zorgstandaarden dragen bij aan nieuwe ondernemingskansen Zorgmakelaar, een nieuwe beroepsgroep? Tekst: Sanne van der Poel Gezien de huidige ontwikkelingen in het zorgproces rondom mensen met een chronische aandoening, is de verwachting dat het zorgproces bij deze groep vanaf 2012 transparanter wordt door het volgen van zorgstandaarden. Verrassend veel zorgverleners hebben nog nooit van deze term gehoord. Zorgstandaarden zullen echter een steeds belangrijkere rol gaan spelen binnen de eerstelijnszorg. Vooral zorgverleners die werken met chronisch zieken krijgen hier steeds meer mee te maken. Vanaf volgend jaar zullen de zorgstandaarden als uitgangpunt dienen bij multidisciplinaire zorggroepen. Deze zorggroepen bepalen zelf wie binnen de zorggroep de makelaar van de zorg wordt, wie de klanten (patiënten) mag gaan bedienen en met welke diensten. Een mooie kans voor de ondernemende zorgverlener! 24

2 een eerste belangrijke stap voor haar om handvatten aan te reiken waardoor er meer kennis overgedragen kan worden aan de studenten. Vervolgens heeft Rosemary gekeken waar de scholing van de zorgstandaarden zou passen binnen het onderwijs. Dankzij haar inspanningen zal er aan de Hogeschool Leiden binnen het nieuwe curriculum in ieder geval aandacht besteed gaan worden aan de implementatie van de zorgstandaarden binnen het onderwijs over zorg voor chronisch zieken. Haar werk kan tevens worden gebruikt om collegae in het veld te infomeren. MoveMens ging op zoek naar vernieuwingen in de zorg waar de ondernemer baat bij kan hebben. Logisch dat we dan uitkomen bij onderzoeken die door studenten geïnitieerd worden. Rosemary Kracht is zo n student. Zij heeft voor haar Masteropleiding Fysiotherapie/ Oefentherapie bij mensen met chronische ziekten van de Hogeschool Leiden onderzoek gedaan naar zorgstandaarden. Ze heeft in haar onderzoek vooral gekeken of de zorgstandaarden deel uitmaakten van het onderwijs in fysiotherapie en verpleegkunde binnen het cluster zorg van Hogeschool Leiden. Dit was nog maar in beperkte mate het geval. Docenten zijn er niet of onvoldoende mee bekend, omdat de groep patiënten waar het betrekking op heeft op dit moment klein is. Gezien de snelle ontwikkeling van de zorgstandaarden geeft Rosemary aan hoe belangrijk het is dat hier kennis over aanwezig is binnen de zorgopleidingen. Scholing van de docenten bleek dus Dubbele bekostiging De zorgstandaarden staan nog in de kinderschoenen. In 2010 nam minister Klink een initiatief om de (multidisciplinaire) zorg te verbeteren door deze doelgerichter en efficiënter te maken. Door het verbeteren van de zorg verwacht de overheid de toename van het aantal chronisch zieken te kunnen afremmen. Tevens verwacht ze de leeftijd van de eerste manifestatie van de ziekte te kunnen verhogen en complicaties uit te stellen of te voorkomen. Door middel van meer zelfmanagement van de cliënt moet zijn of haar kwaliteit van leven vergroot worden. Op deze manier kunnen patiënten langer in de eerstelijnszorg behandeld blijven in plaats van in de tweedelijnszorg. Dat wil zeggen: dichter bij huis en tegen lagere kosten. Het plan ontstond ondermeer ter voorkoming van de zogeheten dubbele bekostiging in de zorg. Dubbele bekostiging refereert aan kosten die een patiënt maakt die zowel binnen de eerstelijnsals tweedelijnszorg een zorgtraject doorloopt. Door te voorkomen dat de patiënt in de tweedelijnszorg belandt, worden kosten bespaard. 25

3 Vanuit kostenbeheersing en kwaliteitsoverweging heeft in 2010 de toenmalige minister van Volksgezondheid, Dhr. Klink, een nieuw experiment geïntroduceerd: de zorgstandaarden. Hij omschreef het als De basis voor de programmatische aanpak. Deze beschrijft waar goede zorg voor een specifieke aandoening minimaal aan moet voldoen, gezien vanuit patiëntperspectief. De komende jaren zal steeds meer met zorgstandaarden worden gewerkt. Het is dus van belang dat docenten, studenten en zorgprofessionals hiermee vertrouwd zijn. De zorgstandaarden zijn ontwikkeld voor de chronisch zieke doelgroep. Momenteel zijn er zorgstandaarden voor diabetes mellitus, vasculair risicomanagement, obesitas en COPD. Verwacht worden zorgstandaarden voor hartfalen, depressie, dementie, artrose, astma, CVA/TIA en kankerzorg. 26 Zorgstandaard zeer patiëntgericht Een zorgstandaard beschrijft de inhoud van het multidisciplinair zorgproces, de kwaliteitsbewaking en de bekostiging. Een zorgstandaard omschrijft hoe de zorg bij een specifiek aandachtsgebied volgens deskundigen idealiter wordt uitgevoerd; het stelt dus de (minimale) norm voor goede zorg. Onder deskundigen verstaan we hier: de zorgverleners, wetenschappers en patiënten zelf. Kenmerkend voor de zorgstandaarden is dat zij de complete zorg omvat: preventie, vroegtijdige onderkenning, diagnose, behandeling, educatie, zelfmanagement van de cliënt, revalidatie, begeleiding en palliatieve zorg. Daarnaast wordt de organisatie beschreven inclusief taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Voor de kwaliteitsborging en -bevordering bevatten zorgstandaarden expliciete kwaliteitsindicatoren, die zijn onderverdeeld in procesindicatoren (de uitvoering van het individuele zorgproces), uitkomstindicatoren (de uitkomst van het individuele zorgproces) en structuurindicatoren (kwaliteit van de ketenorganisatie). Een belangrijk gegeven is dat de zorgstandaarden zeer patiëntgericht zijn. De patiënt wordt gezien als volwaardig partner met eigen beschreven verantwoordelijkheid in het zorgproces. Zo bestaan de zorgstandaarden uit twee versies: één voor de zorgprofessional en één voor de patiënt. De zorg wordt hiermee transparant en toetsbaar gemaakt voor de patiënt, zodat deze weet wat hij kan verwachten. Dit is belangrijk omdat de patiënt steeds mondiger wordt en weet waar hij recht op heeft. Er is ruimte voor een flexibele, individuele en persoonsgerichte benadering. Patiënten kunnen bijvoorbeeld zelf ook duidelijke gezondheidsdoelen in hun zorgplan formuleren. Het is de bedoeling dat de hulpverlener de patiënt naar deze doelen coacht, met name naar zelfredzaamheid, adequaat ziektegedrag en beleving. De kwaliteit van leven en indien mogelijk ook de levensverwachting van de patiënt worden hierdoor vergroot. Multidisciplinaire zorggroepen De zorgstandaarden worden gebruikt door multidisciplinaire zorggroepen. Deze zorggroepen zijn opgebouwd uit verschillende lagen: een managementlaag (die de samenwerking coördineert, het contact onderhoudt met de verzekeraar en de kwaliteit bewaakt) en een uitvoerende laag (de feitelijke zorgverleners). Meestal spreken we over respectievelijk een hoofdaannemer en de onderaannemers. In de meeste gevallen vervult de huisarts de rol van zorgmakelaar, de hoofdaannemer. Van oudsher hebben huisartsen al de overkoepelende, coördinerende rol binnen de zorg. Omdat de minimale voorwaarde binnen de zorgstandaard is dat de zorggroep huisartsenzorg moet kunnen garanderen, nemen de huisartsen deze rol als vanzelfsprekend op zich. Toch is de hoofdaannemersrol juist een rol die ook een andere zorgaanbieder prima op zich zou kunnen nemen. In principe kan iedere zorgverlener binnen de zorggroep de hoofdaannemer zijn. Voor veel ondernemende, ambitieuze zorgaanbieders is dit een uitgelezen kans om een nieuwe uitdaging aan te gaan; een nieuwe mogelijkheid om het werk als hulpverlener te combineren met een managementfunctie. Ook valt er iets voor te zeggen om deze taak uit handen te geven aan een onafhankelijk persoon; geen zorgaanbieder maar bijvoorbeeld een ervaren manager.

4 Integrale bekostiging De zorgstandaarden worden bekostigd via integrale bekostiging. Integrale bekostiging kan alleen worden aangevraagd door een multidisciplinaire zorggroep die aan de norm van de zorgstandaarden voldoet. De zorgverzekeraar koopt voor een kalenderjaar zorg in voor de gehele populatie patiënten met de betreffende aandoening. Er is dus per jaar, per doelgroep, één budget en er wordt niet meer per verrichting gedeclareerd. De zorgverzekeraar geeft de hoofdaannemer het budget en verwacht dat hij samen met zijn onderaannemers de juiste zorg verleent. Of de zorgverzekeraar bekostigt standaard de zorg en geeft de zorgverleners die deelnemen aan de zorgstandaard een extra tarief (het koptarief). Het koptarief is dan bedoeld voor de extra verrichtingen als multidisciplinair overleg of managementwerkzaamheden. Voor- en nadelen zorgstandaarden Een goede ontwikkeling van de zorgstandaarden is dat er wordt benoemd wat men doet en niet wie wat doet. Binnen de zorggroep doet het er niet toe wie de zorg levert, zolang het maar de minimale norm waar de zorg aan moet zij zijn aangewezen op de zorg die door voldoen. Onderling maken de zorggroepleden vaak extra afspraken om de zorg te ander gevaar is dat de hoofdcontractant de zorggroep wordt aangeboden. Een verbeteren. Kenmerkend daarbij is dat de niet op basis van kwaliteit maar op basis zorgstandaarden niet landelijk gelijk zijn. van prijs de zorggroepleden contracteert. Een multidisciplinair plan wordt gemaakt Veel individuele zorgverleners ervaren de binnen een regio of wijk; aangepast aan onderhandelingspositie van de zorggroep de specifieke situatie van deze regio of bij het inkoopproces (wanneer ze zich wijk. Er worden tevens duidelijke afspra- willen aanmelden bij de zorggroep) als te sterk. Bovendien is het voor de patiënten niet altijd duidelijk waar ze terecht kunnen met hun vragen. Ook kunnen zich complicaties voordoen wanneer de patiënt te lang binnen de eerstelijnszorg wordt gehouden. Tot slot is de ICT vooralsnog in de meeste zorggroepen ontoereikend om aan de informatiebehoefte van zorgverleners binnen de zorggroep en zorgverzekeraar te kunnen voldoen. goed gebeurt. Het maakt dus niet uit wie ken gemaakt over de registratie en rapportage van zorggerelateerde gegevens, bijvoorbeeld de bloeddruk van de patiënt meet binnen de bevoegde en bekwame waardoor de zorggroepen in staat zijn om zorgverleners, als het maar gemeten kwaliteit van de geleverde zorg te beoordelen en eventuele verbetertrajecten af wordt. Dit voorkomt machtsdomeinen binnen zorgverleners. Dit is bijvoorbeeld te spreken. Voor de zorgverzekeraars is in tegenstelling met de richtlijnen waarin een zorgstandaard dus ook heel transparant. Het is voor hen goed toetsbaar of de wordt genoemd wie de zorg levert. De richtlijn dient als de basis; vanuit de verschillende zorgverleners zich houden beroepsgroep opgelegd en monodisciplinair. De standaard daarentegen is eigen- Helaas zijn er ook nadelen verbonden aan aan de kwaliteitscriteria. lijk de richtlijn, gecombineerd met de de zorg via zorgstandaarden. Het grootste nadeel lijkt nu dat het de patiënten richtlijn van andere beroepsgroepen; dus multidisciplinair. De zorgstandaarden zijn minder keuzevrijheid biedt, aangezien Een zorgverlener die wil blijven werken met chronisch zieken zal zich moeten aansluiten bij een zorggroep Uitgelezen kansen voor ondernemende zorgaanbieders! De zorgstandaarden zijn tot nu toe alleen gericht op de chronische ziekten en zijn 27

5 Uw eigen website Piazza fysiotherapie Overstappen kostte mij geen moeite, Pharmeon heeft het geheel voor mij verzorgd. De bereikbaarheid en toegankelijkheid van de helpdesk is optimaal. Uw site inclusief: Altijd up to date Intramed koppeling E-consult Inschrijfformulier / online screeningsformulier Ziektebeelden en KNGF folders Uitgebreide medische informatie Gratis webshop Gratis helpdesk ondersteuning Gratis overname informatie van uw huidige site, 50 per maand Gratis proefperiode daarna slechts 29,50 per maand U zorgt voor uw patiënt wij zorgen voor uw website T W. Customerservice@pharmeon.nl Hettenheuvelweg BN Amsterdam

6 dus niet voor alle praktijken relevant. de zorgstandaard beweren dat de werkwijze de beste therapeuten aanspreekt Momenteel wordt er door zorgaanbieders binnen de eerstelijnszorg nog erg en aantrekt. getwijfeld tussen een proactieve houding en een gezonde afwachtende houding. Een zorgverlener die werkt met chronisch Sommigen praktijken springen er met zieken kan op dit moment nog kiezen of enthousiasme in; anderen wachten af. Er hij deel wil nemen aan deze zorggroepen Voor veel ondernemende, ambitieuze zorgaanbieders is dit een uitgelezen kans om een nieuwe uitdaging aan te gaan zijn therapeuten die het niet zien zitten en integraal bekostigd wilt worden. Het zich te moeten conformeren aan afspraken die soms buiten hen om gemaakt zijn. deling van veel chronische aandoenin- is echter de bedoeling dat de behan- De zorgstandaarden vragen om veel multidisciplinair overleg en samenwerking. worden bekostigd. Dan ontstaat er een gen per 2012 standaard op deze manier Ook is nascholing verplicht om te kunnen participeren in een zorggroep. Een zorgverlener terecht komt die geen deel situatie dat de patiënt niet meer bij de groot voordeel is dat de mensen die wel uitmaakt van de zorggroep. Wanneer deelnemen aan zo n zorggroep vaak hele dus de zorgverlener wil blijven werken enthousiaste therapeuten zijn; betrokken, met veel kennis en gemotiveerd nabije toekomst moeten aansluiten bij met deze doelgroep, zal hij zich in de om samen te werken. Voorstanders van een zorggroep. In actie Vaak komt de zorggroep voort vanuit een netwerk binnen de regio. Binnen de regio is het meestal bekend waar en met wie zich zorggroepen aan het vormen zijn. Ook de Regionale Ondersteunings Structuren (ROS) zetten nu initiatieven op tot de vorming van zorggroepen. Als zorgaanbieder is het mogelijk actief deel te nemen aan de vorming van een zorggroep of zich aan te sluiten bij een reeds bestaande zorggroep. Voor dit laatste is soms een goodwill verschuldigd voor de inspanningen die de bestaande zorggroep al heeft verricht voor het tot stand komen van de groep. Bij de fysiotherapie bijvoorbeeld wordt het ontwikkelen van zorggroepen begeleid vanuit het Regionale Genootschap voor Fysiotherapie (RGF). Zij weten welke zorggroepen in oprichting zijn en fysiotherapeuten kunnen zich hier aanmelden. Zo zal iedere beroepsgroep informatie kunnen vinden bij zijn beroepsvereniging. Lees verder 29