Adviesnota groene warmte, restwarmtebenutting en warmtenetten versie 02/04/13

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Adviesnota groene warmte, restwarmtebenutting en warmtenetten versie 02/04/13"

Transcriptie

1 Adviesnota groene warmte, restwarmtebenutting en warmtenetten versie 02/04/13 De Vlaamse stuurgroep van ECO2PROFIT wenst, uit de ervaring van het ECO2PROFITproject, enkele suggesties met betrekking tot groene warmte, restwarmtebenutting en warmtenetten onder de aandacht te brengen. Uit een huidige situatieschets blijkt dat bijkomende inspanningen wenselijk zijn om het potentieel van de benutting van groene warmte en restwarmte gegenereerd op bedrijventerrein ten volle te kunnen benutten. In deze nota wordt zowel aandacht besteed aan het operationele luik van de beleidsondersteuning van warmteuitwisseling als aan de mogelijkheden op het vlak van investeringssteun. De Belgische Overheid is een bindend engagement aangegaan voor het realiseren van een traject met een jaarlijks stijgend percentage aan benutting van groene energie tot in Dit percentage wordt bepaald aan de hand van de verhouding aan productie van groene energie (groene stroom, groene warmte/koeling en groen transport) ten opzichte van de verbruikte energie (zie Figuur 1). Op dit moment zijn er nog geen afspraken gemaakt in verband met de verdeling van de doelstellingen tussen de Federale Overheid en de Gewesten zodat, er nog geen Vlaamse doelstellingen vastliggen. Vooralsnog lijkt het er op dat België op schema zit om deze doelstellingen te realiseren 12. Indien de drie pijlers samen beschouwd worden, dan kwam Vlaanderen voor 2011 uit op een gebruik van 3,8% groene energie 3, terwijl de Belgische doelstelling voor 2011 op 4,4% vastgelegd was. Wat betreft de productie van groene stroom overstijgt Vlaanderen de Belgische doelstellingen en ook voor groen transport blijkt Vlaanderen op schema te zitten. De situatie voor groene warmte en koeling is de oorzaak van het achterop hinken voor Vlaanderen: slechts 2,6% van de verbruikte warmte en koeling in 2011 in Vlaanderen kon als groen bestempeld worden, terwijl de Belgische doelstelling voor groene warmte en koeling op 4,2% gelegd werd voor 2011 (Figuur 1)

2 25 % Groene warmte/koeling (doel BE) Groene stroom (doel BE) Groen transport (doel BE) Groene energie (doel BE) Groene warmte/koeling (gereal Vl) Groene stroom (gereal Vl) Groen transport (gereal Vl) Groene energie (gereal Vl) Figuur 1: Overzicht van het vooropgestelde traject voor België inzake benutting van groene energie en de gerealiseerde benutting in Vlaanderen In 2009 was 7,5% van de verbruikte energie in Wallonië groen (drie pijlers samen). Voor elk van de drie pijlers zat men op (het Federale) schema en vooral voor groene warmte (13,9%) konden goede cijfers voorgelegd worden. Een kwart van de benutte groene warmte in Wallonië was afkomstig van huishoudelijk gestookt hout en meer dan de helft van de groene warmte was afkomstig van de verwerking van dierlijke en plantaardige reststromen 4. In alle ons omliggende regio s blijken vaste biomassa en afval de belangrijkste energiebronnen te zijn voor groene warmte en dat is in Vlaanderen op dit moment niet anders (79%). Ook in Vlaanderen wordt een kwart van de groene warmte geproduceerd door de huishoudens (vnl. stoken van hout). 40% van de groene warmte wordt geproduceerd in de industrie en 15% in elektriciteitscentrales 2. Operationele steun voor groene warmte De Vlaamse Overheid is gestart met een Actieplan Groene Warmte om ook op het vlak van groene warmte een kentering in te zetten. Eén van de actiepunten hierin is het invoeren van een exploitatiesteun voor grootschalige investeringen in het kader van benutting van groene warmte (en/of restwarmte). De Vlaamse stuurgroep van ECO2PROFIT verwelkomt dit initiatief, maar vreest dat het voorliggende steunmechanisme voor groene warmte en koude te weinig impact zal hebben, aangezien: 4

3 het budget te laag is (4 miljoen euro per jaar versus ruim een miljard euro in 2012 in Nederland via het SDE+ ondersteuningsmechanisme voor groene warmteprojecten 5 ), de onrendabele top voor bepaalde projecten met een hoge maatschappelijke toegevoegde waarde hoger kan liggen dan de vooropgestelde maximale steun en/of de exploitatiesteun langer nodig kan zijn dan 5 of 10 jaar. gescheiden mechanismen voor groene stroom en groene warmte verhinderen dat er een evenwichtigere benutting zal komen van de vaste biomassa tussen groene stroom en groene warmte. In Nederland dienen projecten voor groene stroom en groene warmte in het SDE+ ondersteuningsmechanisme met elkaar te concurreren en krijgen enkel de projecten die de laagste steun vragen om het grootste effect te bereiken ondersteuning. De kostenefficiëntie van warmteprojecten mag blijken uit de cijfers uit Nederland: van het budget van 1,7 miljard euro voor 2012 ging naar schatting 97% van de middelen naar hernieuwbare warmte en WKK-projecten 4. Het budget voor SDE+ voor 2013 werd opgetrokken naar 3 miljard euro. De focus op het genereren van groene stroom uit vaste biomassa en afval in de energie- en afvalsector komt voort uit het feit dat er momenteel enkel substantiële ondersteuning is voor de opwekking van groene stroom uit vaste biomassa en afval. Dit mag blijken uit de vergelijking met de cijfers uit Nederland, Duitsland, Wallonië en Frankrijk. In deze landen/regio wordt voor elke geproduceerde kilowattuur groene stroom uit vaste biomassa en afval doorgaans tussen 4 en 6 kilowattuur groene warmte geproduceerd uit vaste biomassa en afval Volgens de recentste cijfers voor Vlaanderen wordt er met betrekking tot energetische valorisatie van vaste biomassa en afval slechts 1,2 kilowattuur groene warmte geproduceerd per kilowattuur groene stroom 2. Gezien het lage energetische rendement bij de opwekking van groene stroom met vaste biomassa of afval als energiebron zonder warmtebenutting (30%) 9, gaan grote hoeveelheden groene warmte verloren. De efficiëntere benutting van dezelfde hoeveelheid vaste biomassa en afval in Vlaanderen voor de opwekking van groene stroom én groene warmte had er voor kunnen zorgen dat zowel voor groene warmte als groene energie in haar geheel de afwijking op het Federaal traject veel minder groot was. Het beleid inzake hernieuwbare energie richt zich voor de toekomst dus bij voorkeur op het behalen van een hoger energetisch rendement uit vaste biomassa en afval door met een aangepast ondersteuningsmechanisme een groter aandeel groene warmte te laten benutten. Het is wenselijk om het ondersteuningsmechanisme voor groene warmte en restwarmte op zijn minst even competitief te maken met warmtebenutting vertrekkende vanuit fossiele warmtekrachtkoppeling. Er wordt door de Vlaamse stuurgroep van ECO2PROFIT vastgesteld dat bepaalde economisch haalbare projecten met groene of restwarmtebenutting niet gerealiseerd worden omdat de ondersteuning voor fossiele warmtekrachtkoppeling hoger ligt

4 Investeringssteun voor groene warmte: warmtenetten In tegenstelling tot groene stroom, dient groene warmte lokaal opgewekt en benut te worden. Het instrument bij uitstek om de lokaal verspreide vraag en aanbod aan groene warmte met elkaar te koppelen is een warmtenet. In Europa wordt momenteel al ongeveer 9% van de warmte geleverd via warmtenetten. Vooral in Scandinavië en Oost-Europa (>40%) zijn warmtenetten erg conventioneel en ook in Midden-Europa, op de as Duitsland - Bulgarije, komen veel warmtenetten voor (10-40%) 10. In Nederland wordt 4% van de warmte afgenomen met behulp van een warmtenet, terwijl in België en Vlaanderen de afname via een warmtenet eerder marginaal is. Volgende voordelen van warmtenetten worden naar voren gebracht: Warmtenetten verhogen de energetische efficiëntie van het gebruik van de energiebronnen. Waar mogelijk kan er industriële restwarmte getransporteerd worden naar glastuinbouwcomplexen, (openbare) gebouwen en andere warmtevragers. Geïntegreerde koppelingsmogelijkheden tussen bedrijven(terreinen) kunnen ook een rol spelen in een industrieel retentiebeleid. Het gebruik van lokaal opgewekte en benutte warmte doet de (politieke) afhankelijkheid van ingevoerde energiebronnen dalen. De opslag van periodieke overschotten van groene stroom (wind en pv) kan gebeuren met behulp van warmtebuffers die gekoppeld worden aan warmtenetten. Zo wordt voorkomen dat deze stroom tegen betaling geëxporteerd dient te worden en het kan de elektrische netstabiliteit en globale energetische efficiëntie verhogen. In bepaalde landen wordt de steun voor warmteopslag gekoppeld aan warmtenetten om deze reden extra gestimuleerd vanuit de overheid. Een warmtebuffer ingeschakelen in een warmtenet verhoogt de globale energetische efficiëntie van een warmtenet omdat zo beter op de piekvraag kan geanticipeerd worden. Het gecentraliseerd en gecontroleerd stoken van (bio)brandstoffen bij warmtenetten kan de lokale luchtkwaliteit verbeteren en de veiligheid bij de warmteafnemers verhogen (koolstofmonoxide-vergiftiging, brand- en explosiegevaar, ). De ervaringen in Scandinavië leren dat warmtenetten toelaten om in de context van een energie-transitie op een snelle en flexibele manier over te schakelen van energiebron. Zowel restwarmte uit de industrie, de afvalverwerking als de elektriciteitsopwekking kunnen als energiebron fungeren, maar ook hernieuwbare warmte afkomstig van biomassa, bodemwarmte en zonnewarmte kunnen ingeschakeld worden. Zo kan zich ook op het vlak van groene warmte een geleidelijke omschakeling voltrekken van fossiele brandstoffen naar groene warmtebronnen, waardoor op een relatief snelle, goedkope en doelgerichte manier de CO 2 -uitstoot kan verminderd worden. Het is wenselijk dat de verschillende overheden in Europa, België en Vlaanderen, waar dat economisch realistisch is, de ontwikkeling van warmteuitwisseling via warmtenetten voluit stimuleren. Dat kan bijvoorbeeld via participatie in een publiek-private samenwerking door 10

5 het aankopen van aandelen, garantstellingen of achtergestelde leningen wanneer er zich lokale opportuniteiten voordoen voor de aanleg van warmtenetten. Op het Europese niveau kunnen onderstaande steunprogramma s voor de ontwikkeling van warmtenetten onderscheiden worden die de ontwikkeling van warmtenetten op verschillende manieren kunnen stimuleren (Bron: Warmtenetwerk Magazine, nr. 15, Winter 2013, p ): 1. Demo projecten in Europese onderzoeksprojecten 2. Project Devolopment Assistance (PDA) binnen het Intelligent Energy for Europe Programma 3. Mobilising Local Energy Investment (MLEI) 4. ELENA-regelingen bij Europese en nationale banken 5. European Energy Efficiency Fund (EEE-F) Ook op het vlak van investeringsondersteuning kunnen twee initiatieven van de Vlaamse Overheid onderscheiden worden: investeringssteun in het kader van de (her)aanleg van bedrijventerreinen en in het kader van de Strategische Ecologiesteun (STRES). 1. Investeringssteun in het kader van de (her)aanleg van bedrijventerreinen In het ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering houdende subsidiëring van voortrajecten, de (her)aanleg en het beheer van bedrijventerreinen (volgend op het decreet ruimtelijke economie dat op 4 juli 2012 goedgekeurd werd door het Vlaams Parlement) wordt in artikel 33 vermeld dat het aanleggen en uitbreiden van een warmtenet op het openbaar domein in aanmerking kan komen voor subsidiëring bij de (her)aanleg van bedrijventerreinen. Het gaat dan met name over: Onrendabele projecten met betrekking tot de herontwikkeling van brownfields (50% basissubsidiëring); Onrendabele projecten met betrekking tot de herontwikkeling van verouderde bedrijventerreinen (85% basissubsidiëring); Onrendabele projecten waar de combinatie van de investeringskosten en de kosten van de verwerving van gebouwen op de te ontwikkelen site groter is dan de maximale gangbare verkoopprijs (50% basissubsidiëring); Onrendabele projecten die op basis van de grondexploitatie kunnen aantonen dat ze geen normaal rendement realiseren (50% basissubsidiëring); Strategische projecten die betrekking hebben op de ontwikkeling van een strategisch bedrijventerrein dat van belang is voor de Vlaamse economie of het Vlaamse economische beleid (60% basissubsidiëring); Potentieel rendabele projecten die op basis van de grondexploitatie potentieel rendabel zijn, maar die vanwege het risico van een hogere onteigingsvergoeding bij een gerechtelijke beroepsprocedure dreigen onrendabel te worden; Als het project, ondanks de basissubsidie onrendabel blijft, kan de betrokken minister, op voorstel van het agentschap, een hoger subsidiepercentage toekennen. De verhoogde

6 subsidie bedraagt maximaal 85% van de werken en de kosten. Er wordt geen maximaal budget voorzien per subsidiedossier. De subsidie kan worden toegekend aan een intergemeentelijk samenwerkingsverband met rechtspersoonlijkheid, een Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM), een gemeente, een autonoom gemeentebedrijf, een provincie, een universiteit, een andere door de Vlaamse Regering daarvoor aangewezen publiekrechtelijke rechtspersoon of een onderneming die aantoonbaar actief is in de (her)ontwikkeling of (her)inrichting van bedrijventerreinen. De begunstigde moet eigenaar zijn van de gronden of van een ander zakelijk recht dat hem toelaat opdracht te geven tot de uitvoering van de werken. Een subsidiedossier bevat een inrichtingsplan, een herinrichtingsplan (voor verouderde bedrijventerreinen), een uitgifteplan, een beheerplan, een CO 2 -neutraliteitsplan (CO 2 - neutraliteit geldt in elk geval voor de uitgifte van nieuwe kavels) en contracten. Vaststellingen/suggesties: De Vlaamse stuurgroep van ECO2PROFIT verwelkomt de mogelijkheid binnen dit subsidiëringsbesluit om investeringen naar warmtenetten uit te lokken op bedrijventerreinen. Graag wenst de Vlaamse stuurgroep van ECO2PROFIT te wijzen op volgende zaken: De ontwikkeling van een warmtenet op een greenfield is geen evidentie aangezien er, in vergelijking met een warmtenet op een bestaand bedrijventerrein, een grotere tijdsspanne zal liggen tussen de initiële investeringskosten en het moment dat de inkomsten zullen genereerd worden door afname van warmte. De afname van warmte zal slechts met vertraging en gradueel kunnen toenemen naarmate de verschillende percelen op het bedrijventerrein in gebruik genomen worden. Aangezien deze warmtevraag gradueel toeneemt met de stijgende activiteitsgraad en er onzekerheid is aan de zijde van de warmteproducent over de hoeveelheid, het profiel en de fasering van de warmteafname kan dit de rendabiliteit van het warmtenet op een greenfield sterk negatief beïnvloeden. De keuze voor het aanleggen van een warmtenet op een greenfield zal quasi zeker de rendabiliteit van de ontwikkeling van deze greenfield negatief beïnvloeden en daartoe lijkt het aan te raden om voldoende stimulansen te creëren op bepaalde bedrijventerrein waar er mogelijkheden zijn. Een mogelijkheid kan zijn om een subsidiedossier voor de aanleg van een warmtenet op een greenfield als een apart subsidiedossier te beschouwen, los van alle andere ontwikkelingen op een greenfield die zonder een warmtenet mogelijks inherent wel economisch rendabel is. Zoniet wordt er mogelijks onvoldoende stimulans gecreëerd voor de aanleg van een warmtenet op een greenfield. Het ontwikkelen van warmtenet op een moderne en duurzame greenfield is in overeenstemming met de meeste van de 5 strategische doelstellingen van het subsidiëringsbesluit (Artikel 2); Om te vermijden dat mogelijks economisch of technisch al te oninteressante warmtenetten in aanmerking zouden komen voor subsidiëring, maar evenzeer om de onnodige subsidiëring van inherent economisch rendabele warmtenetprojecten te voorkomen, lijkt het aan te raden om het uitvoeren van een haalbaarheidsstudie door een onafhankelijk studiebureau naar de technische en ecomische voorwaarden

7 voor een warmtenet op een bedrijventerrein verplicht te maken bij het indienen van een subsidieaanvraag waarin subsidie gevraagd wordt voor de uitbouw van een warmtenet. Uit deze haalbaarheidsstudie dient te blijken dat: o mits subsidiëring er een economisch rendabel warmenet kan uitgebouwd worden waarbij significante ecologische voordelen kunnen gerealiseerd worden; o de subsidiëring strikt noodzakelijk is, en dit om te vermijden dat een warmtenetproject dat inherent economisch rendabel nog aanspraak zou kunnen maken op deze subsidie; De uitbating en het beheer van een warmtenet behoort mogelijks niet tot de kernactiviteiten van de bovenvermelde partijen die in aanmerking komen voor de subsidie en daardoor kan het zijn dat zij de mogelijke bestaande opportuniteiten inzake de ontwikkeling van een warmtenet niet valoriseren. Artikel 17 2 geeft in die context vermoedelijk de mogelijkheid om een private ontwikkelaar van warmtenetten in te schakelen in het kader van een publiek-private samenwerking met de eigenaar van de gronden. Indien warmtenetten deels op een bedrijventerrein zouden uitgebouwd worden en deels buiten het bedrijventerrein, lijkt het aangewezen om de investeringen binnen de grenzen van het bedrijventerrein als subsidiabel te beschouwen. De valorisatiemogelijkheden van restwarmte en/of groene warmte op bedrijventerreinen waar energie-intensieve bedrijven gewenst zijn (in het kader van het retentiebeleid en het Nieuw Industrieel Beleid) zouden als argument kunnen gebruikt worden om een bepaald bedrijventerrein (of althans voor het luik warmtenetten) als een strategisch bedrijventerrein te beschouwen

8 2. Investeringssteun in het kader van de Strategische Ecologiesteun (STRES) Bedrijven met een aanvaardbare hoofdactiviteit 11, waarbij de invloed van een administratieve overheid kleiner dan 50% is, kunnen een aanvraag indienen voor het bekomen van Strategische Ecologiesteun voor een ecologie-investering waarbij de Europese normen overtroffen worden of waarvoor geen Europese milieudoelstellingen voor bestaan. In tegenstelling tot de Ecologiepremie-PLUS, worden samenwerkingsprojecten tussen bedrijven wel toegestaan. Enkel projecten van meer dan 3 miljoen euro (som van de bedrijven) komen in aanmerkingen en bedrijven kunnen maximaal 1 miljoen euro steun krijgen (per drie jaar) en enkel voor de meerkost ten opzichte van de standaardtechnologie. Een privaat warmtenet tussen bedrijven onderling zou op die manier kunnen gesteund worden. Graag wenst de Vlaamse stuurgroep van ECO2PROFIT te wijzen op volgende zaken: Dit ondersteuningsmechanisme sluit per definitie een (semi-)overheid als eigenaar uit voor de uitbouw van een dergelijk warmtenet. Het is vrij zeldzaam dat enkel bedrijfsprofielen qua vraag en aanbod van restwarmte met elkaar in evenwicht zouden zijn. Bovendien is de rendabiliteit van een dergelijk financieel zwaar wegende warmtenet doorgaans te laag om bedrijven aan te zetten om zelf te gaan investeren, waardoor de opportuniteiten inzake restwarmtevalorisatie niet gerealiseerd worden. In gevallen waar de terugverdientijd van een dergelijk warmtenet hoger dan bijvoorbeeld 15 jaar is, kunnen verschillende (semi-)overheidsinstanties een rol spelen, aangezien ze mogelijks een lagere rendabiliteit kunnen aanvaarden bij projecten met een grote maatschappelijke en ecologische meerwaarde. Bovendien is het een gegeven dat de afname van grote openbare warmte-afnemers het warmteprofiel sterk kunnen verbeteren en meer afnamezekerheid kunnen inbouwen wat het risico voor een dergelijk warmtenet verlaagt. Het behoort doorgaans niet tot kernactiviteiten van private bedrijven, die restwarmte produceren, om een warmtenet uit te baten, zeker niet als dat ook lange-afstandsleveringen aan overheidsinstanties en particulieren inhoudt. Deze zaken doen vermoeden dat slechts een zeer beperkt aantal restwarmteuitwisselingsprojecten tussen bedrijven onderling in aanmerking kunnen komen voor deze Strategische Ecologiesteun. Dit impliceert wellicht ook dat een private afvalverbrandingsinstallatie gebruik zou kunnen maken van deze Strategische Ecologiesteun voor de uitbouw van een warmtenet, terwijl een afvalverbrandingsinstallatie in een intergemeentelijk samenwerkingsverband hier niet voor in aanmerking zou komen. Het lijkt aangewezen om een cumulatie van investeringssubsidiëring van warmtenetten op bedrijventerreinen in het kader van de subsidieregeling voor de (her)aanleg van bedrijventerreinen (indien men hiervoor in aanmerking zou komen) en investeringssubsidiëring in het kader van de Strategische Ecologiesteun voor private partijen te voorkomen, indien dit zou resulteren in oversubsidiëring. 11

9 Ecologie-investeringen die in aanmerking komen voor steunverlening via warmtekrachtcertificaten en/of groenestroomcertificaten komen niet in aanmerking voor de Strategische Ecologiesteun. Aangezien het transport en de distributie van warmte als een aparte ecologische-investering gezien wordt stelt hier zich wellicht geen probleem. In het kader actieplan groene warmte wordt momenteel een ondersteuningsmechanisme uitgewerkt voor groene warmte en/of restwarmte. Het lijkt aangewezen om een cumulatie van investeringssteun (Strategische Ecologiesteun) en operationele ondersteuning toe te laten, voor zover er geen sprake is van oversubsidiëring. De ondergrens van 3 miljoen euro zal er voor zorgen dat bepaalde warmteuitwisselingsprojecten tussen nabijgelegen bedrijven hier niet voor in aanmerking zullen komen, aangezien dergelijke projecten wellicht minder dan 3 miljoen euro kosten. Bovendien komen dergelijke projecten ook niet in aanmerking voor de Ecologiepremie Plus, aangezien samenwerking tussen bedrijven niet toegestaan wordt bij de Ecologiepremie Plus. Het valt te overwegen om de ondergrens van 3 miljoen euro in bepaalde gevallen te verlagen voor bepaalde strategische projectvoorstellen. Er dient voor de Strategische Ecologiesteun vergeleken te worden met de standaardtechnologie in kwestie, maar voor een privaat warmtenet tussen bedrijven voor de uitwisseling van restwarmte is er geen referentie als de warmte in het andere geval naar de omgeving gekoeld wordt. In dit geval kan het raadzaam zijn het gehele project als een meerkost te beschouwen. Uit de haalbaarheidsstudies in het kader van ECO2PROFIT kwam naar voren dat het in bepaalde gevallen voorkomt dat er een rendabele case kan uitgewerkt worden voor een warmtenet op het openbaar domein van een bedrijventerrein, maar dat sommige bedrijven, waarlangs het warmtenet zou passeren, en die geïnteresseerd zijn in de aansluiting op een dergelijk warmtenet, moeten vaststellen dat de aankoppelkosten op het privé-terrein voor hen zodanig hoog zijn dat ze niet terugverdiend kunnen worden in een periode die ze vooropstellen voor rendabele investeringen. Om deze doelgroep aan te zetten om alsnog te investeren in een aansluiting op een warmtenet zou de Strategische Ecologiesteun een waardevol middel kunnen zijn. Omwille van de hoge bovengrens van 3 miljoen euro zal deze mogelijkheid vaak niet benut kunnen worden. Door een verschillende timing van aansluiting van verschillende bedrijven is een gemeenschappelijke aanvraag wellicht ook niet haalbaar, zelfs als verschillende bedrijven gezamenlijk al de grens van 3 miljoen euro zouden overschrijden. In deze context lijkt het eerder aan te raden om de kosten op privé-terrein van een bedrijf voor de aansluiting op een warmtenet in aanmerking te laten komen voor de Ecologiepremie Plus door dit als dusdanig te laten opnemen in de limitatieve lijst van de Ecologiepremie Plus. Indien het bedrijf nog zelf dient in te staan voor back-up capaciteit (bijvoorbeeld een gasketel), dan valt het aan te raden om de totale kost op privé-terrein voor aansluiting op het warmtnet als meerkost te beschouwen, aangezien de vergelijking met een standaardtechnologie hier niet valabel is.

10 Het project ECO2PROFIT ( speelt in op de klimaatproblematiek en wil de CO 2 -voetafdruk van bedrijventerreinen reduceren door verhoging van de energie-efficiëntie en door het stimuleren van de productie van hernieuwbare energie op de bedrijventerreinen.

Ondersteuning voor warmtenetten. Caroline Vermeulen Vlaams Energieagentschap

Ondersteuning voor warmtenetten. Caroline Vermeulen Vlaams Energieagentschap Ondersteuning voor warmtenetten Caroline Vermeulen Vlaams Energieagentschap Beleidsnota Energie 2014-2019 Verderzetting calls voor ondersteuning groene warmte, restwarmte, injectie biomethaan Tegen eind

Nadere informatie

Haalbaarheidsonderzoek uitbreiding warmtenet Brugge. Peter Clauwaert Brugge - 17/06/2013

Haalbaarheidsonderzoek uitbreiding warmtenet Brugge. Peter Clauwaert Brugge - 17/06/2013 Haalbaarheidsonderzoek uitbreiding warmtenet Brugge Peter Clauwaert Brugge - 17/06/2013 1 2 Broeikasgasreductie en productie hernieuwbare energie op bedrijventerreinen Activiteiten ECO 2 PROFIT-project

Nadere informatie

Haalbaarheidsonderzoek warmtenet Oostende

Haalbaarheidsonderzoek warmtenet Oostende 1 Haalbaarheidsonderzoek warmtenet Oostende 2 Broeikasgasreductie en productie hernieuwbare energie op bedrijventerreinen Activiteiten ECO 2 PROFIT-project regio Brugge-Oostende CO 2 -voetafdruk van bedrijventerreinen

Nadere informatie

Beersel wekt op. Klimaatneutraal Beersel 2040?

Beersel wekt op. Klimaatneutraal Beersel 2040? Klimaatneutraal Beersel 2040? 2013-2014: participatief traject 100 acties voor klimaatplan 2014-2015: inspelen op bestaande initiatieven en acties 2017-2018: Beersel wekt op De zon is van iedereen Zonnelaan

Nadere informatie

nr. 455 van MATTHIAS DIEPENDAELE datum: 3 april 2018 aan PHILIPPE MUYTERS Ecologiepremie+ - Aanvragen 2017

nr. 455 van MATTHIAS DIEPENDAELE datum: 3 april 2018 aan PHILIPPE MUYTERS Ecologiepremie+ - Aanvragen 2017 SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 455 van MATTHIAS DIEPENDAELE datum: 3 april 2018 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Ecologiepremie+ - Aanvragen 2017 De Ecologiepremie+

Nadere informatie

Vlaamse Regering VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW EN PLATTELANDSBELEID

Vlaamse Regering VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW EN PLATTELANDSBELEID Vlaamse Regering Ministerieel besluit houdende de uitwerking van de CO 2 -neutraliteit op de bedrijventerreinen VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW EN PLATTELANDSBELEID Gelet op

Nadere informatie

Welkom. StepUp. Wat zijn warmtenetten? StepUp_Warmtenetten 1

Welkom. StepUp. Wat zijn warmtenetten? StepUp_Warmtenetten 1 Welkom StepUp 8 Wat zijn warmtenetten? Ondergronds leidingsysteem dat warm water transporteert Koppelt plaatsen met een warmteoverschot ( warmtebron of restwarmte ) aan plaatsen met een warmtevraag ( verwarming,

Nadere informatie

BISEPS Business clusters Integrated Sustainable Energy PackageS NETWERKEVENT: ENERGIEBEWUST ONDERNEMEN

BISEPS Business clusters Integrated Sustainable Energy PackageS NETWERKEVENT: ENERGIEBEWUST ONDERNEMEN BISEPS Business clusters Integrated Sustainable Energy PackageS NETWERKEVENT: ENERGIEBEWUST ONDERNEMEN Partners: Izegem, 20 September Introductie BISEPS project Natascha Janssens, POM West-Vlaanderen 1.

Nadere informatie

In samenwerking met: Kritische analyse van ondersteuningsmaatregelen duurzame energie in Vl en Nl

In samenwerking met: Kritische analyse van ondersteuningsmaatregelen duurzame energie in Vl en Nl In samenwerking met: Partners: Met de steun van: Met financiële steun van: Agenda 13 u 30 Verwelkoming en toelichting doelstelling stakeholdersoverleg 13 u 35 Vergelijking 2020 doelstellingen België Nederland

Nadere informatie

Helmonds Energieconvenant

Helmonds Energieconvenant Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2014, Vito, januari 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2014 bedraagt 5,7 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie

Nadere informatie

DE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN

DE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN 1. CONTEXT Infofiche Energie DE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt de productie van groene stroom afkomstig van hernieuwbare energiebronnen of warmtekrachtkoppeling

Nadere informatie

Via diverse kanalen steun voor energiebesparende investeringen: via netbeheerders, overheidsinstanties, en via de federale belastingsaftrek.

Via diverse kanalen steun voor energiebesparende investeringen: via netbeheerders, overheidsinstanties, en via de federale belastingsaftrek. 1 Overzicht energiepremies voor bedrijven, zoals ze momenteel bestaan. Natuurlijk worden heel wat wijzigingen verwacht met de nieuw geïnstalleerde regionale regeringen (aangezien premiebeleid geregionaliseerd

Nadere informatie

GENK-ZUID: GROEPSAANKOOP PV- PANELEN

GENK-ZUID: GROEPSAANKOOP PV- PANELEN GENK-ZUID: GROEPSAANKOOP PV- PANELEN PROJECT HERNIEUWBARE ENERGIE GENK-ZUID Aanleiding Probleemstelling: Negatief imago Hoge energieprijzen CO₂ uitstoot: maatschappelijke verantwoordelijkheid Bedrijventerrein

Nadere informatie

Bio-Energie voor bedrijven en woningen

Bio-Energie voor bedrijven en woningen Bio-Energie voor bedrijven en woningen Wie is Bee? Bee (Belgian Eco Energy) is een geïntegreerd energiebedrijf met uitgebreide ervaring in de ontwikkeling, bouw en exploitatie van hernieuwbare energieprojecten

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, september 2014 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,9% Figuur 1 bio-elektriciteit

Nadere informatie

Nieuwe methodiek CO 2 -voetafdruk bedrijventerreinen POM West-Vlaanderen. Peter Clauwaert - Gent 29/09/11

Nieuwe methodiek CO 2 -voetafdruk bedrijventerreinen POM West-Vlaanderen. Peter Clauwaert - Gent 29/09/11 Nieuwe methodiek CO 2 -voetafdruk bedrijventerreinen POM West-Vlaanderen Peter Clauwaert - Gent 29/09/11 Inhoud presentatie 1.Afbakening 2.Inventarisatie energie 3.CO 2 -voetafdruk energieverbruik 4.CO

Nadere informatie

Hernieuwbare energie in Brussel

Hernieuwbare energie in Brussel Hernieuwbare in Brussel Achtergrond en vooruitzichten Hernieuwbare in Brussel: welke opportuniteiten voor de bouwbedrijven? Afdeling Energie, Lucht, Klimaat en Duurzame gebouwen F. Cornille 19/10/2017

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, februari 2015 1 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,8 % Figuur 1 zon-elektriciteit

Nadere informatie

Ontwerpregeling mep-subsidiebedragen voor afvalverbrandingsinstallaties

Ontwerpregeling mep-subsidiebedragen voor afvalverbrandingsinstallaties Regeling van de Minister van Economische Zaken van., nr..., houdende wijziging van de Regeling subsidiebedragen milieukwaliteit elektriciteitsproductie 2006 (periode 1 juli tot en met 31 december) en de

Nadere informatie

HET POTENTIEEL VOOR GROENE WARMTE IN WEST-VLAANDEREN Natascha Janssens Inspiratiedag Groene Warmte VVSG, 8 februari 2018

HET POTENTIEEL VOOR GROENE WARMTE IN WEST-VLAANDEREN Natascha Janssens Inspiratiedag Groene Warmte VVSG, 8 februari 2018 HET POTENTIEEL VOOR GROENE WARMTE IN WEST-VLAANDEREN Natascha Janssens Inspiratiedag Groene Warmte VVSG, 8 februari 2018 RESTWARMTEPOTENTIEEL WEST-VLAANDEREN Renders et al, 2015. Warmte in Vlaanderen.,

Nadere informatie

vragen naar telefoonnummer datum /02/2018 Bijdrage Vlaams Gewest uit zon en wind in het kader van het Energiepact.

vragen naar telefoonnummer datum /02/2018 Bijdrage Vlaams Gewest uit zon en wind in het kader van het Energiepact. Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 2 bus 17 1 BRUSSEL T 2 553 46 F 2 553 46 1 www.energiesparen.be NOTA De heer Bart Tommelein Vlaams minister van Begroting, Financiën en Energie ons kenmerk bijlagen

Nadere informatie

Potentieel warmtenetten in Wielsbeke/Oostrozebeke

Potentieel warmtenetten in Wielsbeke/Oostrozebeke Potentieel warmtenetten in Wielsbeke/Oostrozebeke Natascha Janssens, POM West-Vlaanderen Steven Vandenbulcke, A&S Energie Historiek Haalbaarheidsstudie ARBOR 2015 (3E Ingenium IEE) iov POM WVL Studie regio

Nadere informatie

De rol van biomassa in de energietransitie.

De rol van biomassa in de energietransitie. De rol van biomassa in de energietransitie. Bert de Vries Plaatsvervangend directeur-generaal Energie, Telecom en Mededinging, Ministerie van Economische Zaken Inhoud 1. Energieakkoord 2. Energietransitie

Nadere informatie

Studievoormiddag Provincie Vlaams-Brabant Warmtenetten: hoe, wat, waarom?

Studievoormiddag Provincie Vlaams-Brabant Warmtenetten: hoe, wat, waarom? Studievoormiddag Provincie Vlaams-Brabant Warmtenetten: hoe, wat, waarom? Erik De Schutter Vlaams energieonderzoek door VITO Energietechnologie Duurzame stedelijkheid KU Leuven Elektrotechniek Bouwfysica

Nadere informatie

Milieu-actualiteit NON-ETS. 3 mei 2018

Milieu-actualiteit NON-ETS. 3 mei 2018 Milieu-actualiteit NON-ETS 3 mei 2018 Europees beleid NON-ETS sectoren (effort sharing regulation) Welke doelstellingen 2021-2030? Europese doelstellingen 2030 (tov 2005) - 40 % BKG emissies - 30 % voor

Nadere informatie

SYNERGIE TUSSEN STADSVERWARMING EN ENERGETISCHE VALORISATIE VAN AFVALSTOFFEN

SYNERGIE TUSSEN STADSVERWARMING EN ENERGETISCHE VALORISATIE VAN AFVALSTOFFEN Seminarie Duurzaam Gebouw MICRO-WARMTENETTEN 18 november 2016 SYNERGIE TUSSEN STADSVERWARMING EN ENERGETISCHE VALORISATIE VAN AFVALSTOFFEN Daniel VAN LATHEM Brussel-Energie DOELSTELLING(EN) VAN DE PRESENTATIE

Nadere informatie

Beslissing van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 15 april 2008

Beslissing van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 15 april 2008 Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B - 1000 BRUSSEL e-mail : info@vreg.be tel. : +32 2 553 13 53 fax : +32 2 553 13

Nadere informatie

Warmtenetten. Agenda. Wat is een warmtenet. Technologie. Projecten. Regulering. Rol Eandis. Visie van een netbeheerder Energik - 28/5/2015

Warmtenetten. Agenda. Wat is een warmtenet. Technologie. Projecten. Regulering. Rol Eandis. Visie van een netbeheerder Energik - 28/5/2015 Warmtenetten Visie van een netbeheerder Energik - 28/5/2015 Agenda Wat is een warmtenet Technologie Projecten Regulering Rol Eandis 2 2015 Studiedag Energik - Warmtenetten 1 Wat zijn warmtenetten? Ondergronds

Nadere informatie

Haalbaarheidsstudie toepassing PV-systeem Oorlogsmuseum Overloon

Haalbaarheidsstudie toepassing PV-systeem Oorlogsmuseum Overloon Haalbaarheidsstudie toepassing PV-systeem Oorlogsmuseum Overloon Vraagstelling/doel. Doel is om het energieverbruik (elektra) middels toepassing van PV (Photo Voltaische energie) te reduceren, met als

Nadere informatie

ADVIES WIJZIGING BVR SUBSIDIËRING TERREINEN WOONWAGENBEWONERS

ADVIES WIJZIGING BVR SUBSIDIËRING TERREINEN WOONWAGENBEWONERS ADVIES WIJZIGING BVR SUBSIDIËRING TERREINEN WOONWAGENBEWONERS Advies 2017-09 / 6.07.2017 www.vlaamsewoonraad.be INHOUD 1 Situering... 3 2 Beknopte inhoud... 3 3 Bespreking... 3 3.1 Algemeen 3 3.2 Wijzigende

Nadere informatie

Voorstel van decreet. houdende wijziging van het Energiedecreet van 8 mei 2009, wat betreft de milieuvriendelijke energieproductie.

Voorstel van decreet. houdende wijziging van het Energiedecreet van 8 mei 2009, wat betreft de milieuvriendelijke energieproductie. stuk ingediend op 1639 (2011-2012) Nr. 3 26 juni 2012 (2011-2012) Voorstel van decreet van de heren Bart Martens en Robrecht Bothuyne, de dames Liesbeth Homans, Michèle Hostekint en Sonja Claes en de heren

Nadere informatie

Advies. Besluit micro-warmtekrachtinstallaties en warmtepompen

Advies. Besluit micro-warmtekrachtinstallaties en warmtepompen Brussel, 10 september 2008 100908 Advies besluit micro-warmtekrachtinstallaties en warmtepompen Advies Besluit micro-warmtekrachtinstallaties en warmtepompen Inhoud 1. Situering... 3 2. Algemene beoordeling...

Nadere informatie

Griffier van de Staten. - Geleidebrief Kaderstellend Provincie Zeeland

Griffier van de Staten. - Geleidebrief Kaderstellend Provincie Zeeland Griffier van de Staten - Geleidebrief Kaderstellend Provincie Zeeland GROENLINKS N DE TOEMMST GROENLINKS-VOORSTEL RESTWARMTEBENUTTING SAMENVA'ITING In Zeeland wordt - vooral door de industrie - een enorme

Nadere informatie

Toelichting Instrument 5. Onderdeel Toolbox voor energie in duurzame gebiedsontwikkeling

Toelichting Instrument 5. Onderdeel Toolbox voor energie in duurzame gebiedsontwikkeling Toelichting Instrument 5 Onderdeel Toolbox voor energie in duurzame gebiedsontwikkeling Instrument 5, Concepten voor energieneutrale wijken De gehanteerde definitie voor energieneutraal is als volgt: Een

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 538 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

Ministerieel besluit houdende de organisatie van een call voor het indienen van steunaanvragen voor nuttigegroenewarmte-installaties

Ministerieel besluit houdende de organisatie van een call voor het indienen van steunaanvragen voor nuttigegroenewarmte-installaties Ministerieel besluit houdende de organisatie van een call voor het indienen van steunaanvragen voor nuttigegroenewarmte-installaties voor de productie van nuttige groene warmte uit biomassa en uit aardwarmte

Nadere informatie

Robbe Salenbien. Domeinverantwoordelijke thermische energiesystemen EnergyVille

Robbe Salenbien. Domeinverantwoordelijke thermische energiesystemen EnergyVille Robbe Salenbien Domeinverantwoordelijke thermische energiesystemen EnergyVille Energienetten Inhoudstafel 1. Context De actuele energieproblematiek Een veranderend energienetwerk 2. Het belang van warmte(netten)

Nadere informatie

certificeert duurzame energie

certificeert duurzame energie certificeert duurzame energie Met het certificeren van duurzame energie voorzien we deze energieproductie van een echtheidscertificaat. Dit draagt wezenlijk bij aan het goed functioneren van de groeneenergiemarkt.

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2016, Vito, oktober 2017 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2016 bedraagt 6,4% Figuur 1 groene stroom uit bio-energie

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2015

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2015 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2015, Vito, september 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2015 bedraagt 6,0 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie

Nadere informatie

Factsheet: Dong Energy

Factsheet: Dong Energy Factsheet: Dong Energy Holding/bestuurder Type bedrijf Actief in Markt Bedrijfsprofiel Dong Energy Producent/leverancier elektriciteit (en aardgas) Europa Consumenten/zakelijk - Omzet 900 miljoen (NL)/9

Nadere informatie

Traject naar een lange termijnvisie voor het energiebeleid

Traject naar een lange termijnvisie voor het energiebeleid Traject naar een lange termijnvisie voor het energiebeleid Lieven Van Lieshout Econext 8 april 203 Uitdagingen van het energiebeleid Bron: IEA, WEO 202 2 Uitdagingen van het energiebeleid Bron : EC, Impact

Nadere informatie

Mini-symposium ECN-PBL Energie- en Klimaatbeleid

Mini-symposium ECN-PBL Energie- en Klimaatbeleid 10 september 2009 Presentatie Eneco Mini-symposium ECN-PBL Energie- en Klimaatbeleid Gerard Harder Rationale strategie Eneco Onze visie Onze missie Van: Naar: Fossiel Duurzaam Centraal Decentraal Afhankelijk

Nadere informatie

Houtgestookte installaties in de Provincie Noord- Brabant: ervaringen met subsidiëring en vergunningverlening

Houtgestookte installaties in de Provincie Noord- Brabant: ervaringen met subsidiëring en vergunningverlening Houtgestookte installaties in de Provincie Noord- Brabant: ervaringen met subsidiëring en vergunningverlening Dirk van der Kroef Provincie Noord-Brabant Subsidieverlening Toepassing houtige biomassa als

Nadere informatie

van 11 december 2007

van 11 december 2007 Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B - 1000 BRUSSEL e-mail : info@vreg.be tel. : +32 2 553 13 53 fax : +32 2 553 13

Nadere informatie

Staatssteun: richtsnoeren milieusteun vaak gestelde vragen (Zie ook IP/08/80)

Staatssteun: richtsnoeren milieusteun vaak gestelde vragen (Zie ook IP/08/80) MEMO/08/31 Brussel, 23 januari 2008 Staatssteun: richtsnoeren milieusteun vaak gestelde vragen (Zie ook IP/08/80) Waarom worden richtsnoeren milieusteun vastgesteld? Staatssteun moet aan bepaalde criteria

Nadere informatie

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder 16/12/2010 Cogen Vlaanderen Daan Curvers COGEN Vlaanderen Houtige biomassa in de landbouw 16

Nadere informatie

Energie voor morgen, vandaag bij GTI

Energie voor morgen, vandaag bij GTI Energie voor morgen, vandaag bij GTI Jet-Net docentendag 5 juni 2008 GTI. SMART & INVOLVED GTI is in 2009 van naam veranderd: GTI heet nu Cofely SLIMME ENERGIENETWERKEN, NU EN MORGEN 2008 2010 Centrale

Nadere informatie

Studie Onthaalcapaciteit decentrale productie in Vlaanderen september 2012

Studie Onthaalcapaciteit decentrale productie in Vlaanderen september 2012 Studie Onthaalcapaciteit decentrale productie in Vlaanderen 2011-2020 10 september 2012 Agenda Doelstelling en algemene context Methodologie PV WKK Wind Resultaten Aansluiting Transformatiecapaciteit Capaciteit

Nadere informatie

PROVINCIE ANTWERPEN PARTNER VOOR HERNIEUWBARE ENERGIE

PROVINCIE ANTWERPEN PARTNER VOOR HERNIEUWBARE ENERGIE PROVINCIE ANTWERPEN PARTNER VOOR HERNIEUWBARE ENERGIE Trias energetica Gebruik andere bronnen zo efficiënt mogelijk Gebruik energie uit hernieuwbare bronnen en reststromen Beperk de energievraag Duurzame

Nadere informatie

Toelichting 04: Flexibele maatregelen

Toelichting 04: Flexibele maatregelen Toelichting 04: Flexibele maatregelen EBO infosessie, 16/09/2014 Ilse FORREZ Advisor Energy and Climate Mogelijkheid tot flexibiliteit Flexibele maatregelen geven de mogelijkheid aan de onderneming om

Nadere informatie

Lijst Lammers. Papendrecht 21 januari 2013

Lijst Lammers. Papendrecht 21 januari 2013 Lijst Lammers Papendrecht 21 januari 2013 Aan de voorzitter van de gemeenteraad van de gemeente Papendrecht, de heer C.J.M. de Bruin Markt 22 3351 PB Papendrecht Betreft: gemeente Papendrecht aansluiten

Nadere informatie

Lijst Lammers. KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013. Persbericht. Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas?

Lijst Lammers. KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013. Persbericht. Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas? Lijst Lammers KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013 Persbericht Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas? Fractie Lijst Lammers pleit voor de Zonatlas in Papendrecht en vraagt

Nadere informatie

Het belang van het project SAVE voor Vlaamse kmo s. Presentatie op slotevent SAVE 19 september 2018

Het belang van het project SAVE voor Vlaamse kmo s. Presentatie op slotevent SAVE 19 september 2018 Het belang van het project SAVE voor Vlaamse kmo s Presentatie op slotevent SAVE 19 september 2018 Steun vanuit het agentschap innoveren en ondernemen 1.847.150 EUR steun als VIS-traject, toegekend op

Nadere informatie

Evoluties in het energielandschap. Peter De Pauw

Evoluties in het energielandschap. Peter De Pauw Evoluties in het energielandschap Peter De Pauw Inhoud We consumeren meer energie We produceren zelf elektriciteit We zullen anders consumeren We gebruiken de netten op een andere manier 2 3 december 2015

Nadere informatie

CO 2 -neutrale bedrijventerreinen

CO 2 -neutrale bedrijventerreinen CO 2 -neutrale bedrijventerreinen POM Limburg 7 december 2009 Vraag naar kwaliteit Eisen in het subsidiebesluit Inrichtingsplan: goede inrichting, aandacht voor veiligheid, mobiliteit, landschappelijke

Nadere informatie

WARMTEKRACHTKOPPELING (WKK) INFOBROCHURE

WARMTEKRACHTKOPPELING (WKK) INFOBROCHURE WARMTEKRACHTKOPPELING (WKK) INFOBROCHURE Wat is het? Warmtekrachtkoppeling (WKK) is een verzamelnaam voor veel verschillende technologieën waarbij warmte en mechanische energie gelijktijdig worden opgewekt.

Nadere informatie

Dynamische Energie Atlas Limburg (DEA)

Dynamische Energie Atlas Limburg (DEA) Dynamische Energie Atlas Limburg (DEA) 1 Waarom een EnergieAtlas Limburg?» Hoe ontwikkelingen rond HE ruimtelijk beoordelen, ordenen, afstemmen, faciliteren, optimaliseren? => Dynamische Energie Atlas

Nadere informatie

2-7-2014. Energieakkoord voor duurzame groei. Juli 2014 WERK IN UITVOERING. Ed Nijpels. Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen?

2-7-2014. Energieakkoord voor duurzame groei. Juli 2014 WERK IN UITVOERING. Ed Nijpels. Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen? Energieakkoord voor duurzame groei Juli 2014 WERK IN UITVOERING Ed Nijpels Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen? 1 Waarom een Energieakkoord? Perspectief Consistentie Ambitie Realiteit Groei

Nadere informatie

Zuid-West-Vlaanderen Energieneutraal in 2050. Naar een regionale energiestrategie

Zuid-West-Vlaanderen Energieneutraal in 2050. Naar een regionale energiestrategie Zuid-West-Vlaanderen Energieneutraal in 2050. Naar een regionale energiestrategie Welke vragen liggen aan de basis? Er beweegt nu zeer veel rond energie. Waar staan we nu en hoe gaat het verder evolueren?

Nadere informatie

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019 ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED Maart 2019 Inleiding De concentratie van industrie in de Rotterdamse haven is een goede uitgangspositie voor het doen slagen van de energietransitie:

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Zaal KLEINE FOYER 4.6. Bedrijven op weg zetten naar hernieuwbare energie

Zaal KLEINE FOYER 4.6. Bedrijven op weg zetten naar hernieuwbare energie Zaal KLEINE FOYER 4.6. Bedrijven op weg zetten naar hernieuwbare energie Bedrijven op weg zetten naar hernieuwbare energie Klimaatdag VVSG, 3 mei 2019 2 BISEPS duurzame energie voor bedrijven 3 SYNERGIEën

Nadere informatie

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het decreet van 16 maart 2012 betreffende het economisch ondersteuningsbeleid, artikel 37;

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het decreet van 16 maart 2012 betreffende het economisch ondersteuningsbeleid, artikel 37; Besluit van de Vlaamse Regering houdende de regeling van subsidies aan ondernemingen voor uitgaven ter bevordering van ecologisch en veilig goederenvervoer DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het decreet van

Nadere informatie

Nota van de Vlaamse Regering

Nota van de Vlaamse Regering ingediend op 870 (2015-2016) Nr. 1 2 augustus 2016 (2015-2016) Nota van de Vlaamse Regering ingediend door viceminister-president Bart Tommelein Conceptnota over het Energieplan. Voorstel van nieuwe subdoelstellingen

Nadere informatie

Warmtenet Eeklo. BEN CAUSSYN 08/02/2018, Brugge

Warmtenet Eeklo. BEN CAUSSYN 08/02/2018, Brugge Warmtenet Eeklo BEN CAUSSYN 08/02/2018, Brugge Energiek Eigenzinnig - Echt Bron: Opmaak SECAP, Zero Emission Solutions, 2017 Warmtenetten zijn essentieel om de energietransitie naar een CO2-neutrale maatschappij

Nadere informatie

Jaarplan Energie Verantwoorde Glastuinbouw: morgen groeit vandaag

Jaarplan Energie Verantwoorde Glastuinbouw: morgen groeit vandaag Jaarplan 2019 - Energie Verantwoorde Glastuinbouw: morgen groeit vandaag Nederlandse glastuinbouwbedrijven dragen in grote mate bij aan het verminderen van de CO2-uitstoot. Het komende decennium wordt

Nadere informatie

Advies. Over het voorontwerp van decreet tot invoering van een verhoogd abattement bij hypotheekvestiging op de enige woning

Advies. Over het voorontwerp van decreet tot invoering van een verhoogd abattement bij hypotheekvestiging op de enige woning Brussel, 9 juli 2008 070908 Advies decreet hypotheekvestiging Advies Over het voorontwerp van decreet tot invoering van een verhoogd abattement bij hypotheekvestiging op de enige woning 1. Toelichting

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

Warmtenetten in Vlaanderen ACE 22-11/2012. Van Overberghe Koen

Warmtenetten in Vlaanderen ACE 22-11/2012. Van Overberghe Koen Warmtenetten in Vlaanderen ACE 22-11/2012 Van Overberghe Koen Wat Warmtenetwerk is een warmtenet? Nederland en Vlaanderen Breed platform voor alle organisaties die betrokken zijn bij collectieve warmte

Nadere informatie

Fysieke energiestroom rekeningen

Fysieke energiestroom rekeningen Wetenschappelijk Comité van het INR 26 september 2017 Fysieke energiestroom rekeningen 2014-2015 Vincent Vandernoot Federaal Planbureau Inleiding Wat? Energie-aanbod en -gebruik binnen de economie en stromen

Nadere informatie

van 23 februari 2010

van 23 februari 2010 Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B - 1000 BRUSSEL e-mail : info@vreg.be tel. : +32 2 553 13 53 fax : +32 2 553 13

Nadere informatie

Samenvatting Sectorstudie hernieuwbare energie

Samenvatting Sectorstudie hernieuwbare energie Samenvatting Sectorstudie hernieuwbare energie Departement WSE Afdeling Sociale Economie en Werkbaar Werk Impact van de strategische trends in industriële en maatschappelijke noden, herbruikbare energie

Nadere informatie

Reguleringsimpactanalyse voor het invoegen van een garantieregeling voor aardwarmteprojecten in de diepe ondergrond.

Reguleringsimpactanalyse voor het invoegen van een garantieregeling voor aardwarmteprojecten in de diepe ondergrond. Reguleringsimpactanalyse voor het invoegen van een garantieregeling voor aardwarmteprojecten in de diepe ondergrond. Gebruik de RIA-leidraad en de RIA-checklist om deze RIA in te vullen. 1 Gegevens van

Nadere informatie

VR MED.0081/1

VR MED.0081/1 VR 2017 1702 MED.0081/1 DE VLAAMSE MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW MEDEDELING AAN DE LEDEN VAN VLAAMSE REGERING Betreft: Voortgangsrapport van Vlaams mitigatieplan 2013-2020 met Broeikasgasinventaris

Nadere informatie

Wetgeving: Europese richtlijn Ontwerp van besluit Collectieve oplossingen: Aansluiting op warmtenet Participatie in hernieuwbare-energieprojecten

Wetgeving: Europese richtlijn Ontwerp van besluit Collectieve oplossingen: Aansluiting op warmtenet Participatie in hernieuwbare-energieprojecten 1 Studienamiddag VCB COLLECTIEVE OPLOSSINGEN OM TE VOLDOEN AAN EEN OPGELEGD MINIMUM AANDEEL HERNIEUWBARE ENERGIE 13/09/2012 Stijn.DeRoo@3E.eu www.3e.eu INHOUD 3E Wetgeving: Europese richtlijn Ontwerp van

Nadere informatie

over het al dan niet milieuvriendelijke karakter van (steun aan particulieren voor) het plaatsen van zonnepanelen

over het al dan niet milieuvriendelijke karakter van (steun aan particulieren voor) het plaatsen van zonnepanelen stuk ingediend op 1048 (2010-2011) Nr. 1 25 maart 2011 (2010-2011) Verzoekschrift over het al dan niet milieuvriendelijke karakter van (steun aan particulieren voor) het plaatsen van zonnepanelen Verslag

Nadere informatie

HERNIEUWBARE ENERGIE IN ITALIË

HERNIEUWBARE ENERGIE IN ITALIË HERNIEUWBARE ENERGIE IN ITALIË Overzicht 1 Hernieuwbare energiebronnen (hierna ook: HE) spelen een belangrijke rol in het kader van het Italiaanse energiesysteem. Ze worden uitvoerig gebruikt om elektriciteit

Nadere informatie

100% groene energie. uit eigen land

100% groene energie. uit eigen land 100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse

Nadere informatie

Onderwerp: Routekaart Verduurzaming Stadswarmte Utrecht en Nieuwegein

Onderwerp: Routekaart Verduurzaming Stadswarmte Utrecht en Nieuwegein Postbus 19020, 3001 BA Rotterdam Wethouder van Hooijdonk p/a gemeente Utrecht Postbus 16200 3500 CE Utrecht Rotterdam, 24 november 2016 Kenmerk: W&K/MvdB/20161124 Onderwerp: Routekaart Verduurzaming Stadswarmte

Nadere informatie

Prioriteit 3. Bevorderen van overgang naar koolstofarme economie. Oproep FICHE

Prioriteit 3. Bevorderen van overgang naar koolstofarme economie. Oproep FICHE ESIF Doelstelling Investeren in groei en werkgelegenheid Operationeel programma EFRO Vlaanderen 2014 2020 Prioriteit 3. Bevorderen van overgang naar koolstofarme economie Oproep FICHE Specifieke doelstelling

Nadere informatie

Drijfveren en noden van professionele groene stroom consumenten.

Drijfveren en noden van professionele groene stroom consumenten. Drijfveren en noden van professionele groene stroom consumenten. Een visie vanuit de industriële sector Alex Polfliet Zaakvoerder Zero Emission Solutions : facts and figures Gevestigd in Aalst Opgericht

Nadere informatie

ontvangstdatum Of mailen naar:

ontvangstdatum Of mailen naar: Subsidieaanvraag voor de uitvoering van concrete projecten die bijdragen tot de energietransitie in Oost-Vlaanderen met als doel de CO 2- uitstoot te verminderen Formulier in te dienen bij: De Deputatie

Nadere informatie

POM West-Vlaanderen ROADMAP WARMTENET OOSTENDE

POM West-Vlaanderen ROADMAP WARMTENET OOSTENDE POM West-Vlaanderen ROADMAP WARMTENET OOSTENDE www.ingenium.be 3E 2013 Jeroen.Soenens@Ingenium.be Stijn.DeRoo@3E.eu www.3e.eu Wat is een warmtenet? - DO Jeroen (do-morgen) POM West-Vlaanderen: roadmap

Nadere informatie

Zonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013

Zonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Zonder Energieopslag geen Energietransitie Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Duurzame Energie Koepel 6 brancheorganisaties (wind, zon, bodemenergie, bio, warmtepompen,

Nadere informatie

Duorsume enerzjy yn Fryslân. Energiegebruik en productie van duurzame energie

Duorsume enerzjy yn Fryslân. Energiegebruik en productie van duurzame energie Duorsume enerzjy yn Fryslân Energiegebruik en productie van duurzame energie 1 15 11 oktober 1 Inhoud Management Essay...3 1 Management Essay De conclusies op één A4 De provincie Fryslân heeft hoge ambities

Nadere informatie

Restwarmte en riothermie

Restwarmte en riothermie Restwarmte en riothermie Early Morning Toast Bijeenkomst Stichting kiemt, netwerk Arnhem Hoenderloo, 26 maart 2014 Rada Sukkar gfs@tauw.nl 06-15945727 Tauw introductie TAUW BV In Top 10 van Nederlandse

Nadere informatie

Regelgeving: een jungle?

Regelgeving: een jungle? Elektriciteitswet 1998 Gefundeerd op het traditionele systeem Grootschalige productie, transport naar passieve consumenten Kosten van transport collectief gemaakt Project Stroom: - integratie gas en elektriciteitswet

Nadere informatie

Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025

Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Willemien Veele Cor Kamminga 08-04-16 www.rijksmonumenten.nl Achtergrond en aanleiding Ambitie om in 2020 16% van de energie duurzaam op te wekken in Fryslân

Nadere informatie

Steunmaatregelen voor geothermische investeringen in het Vlaamse Gewest

Steunmaatregelen voor geothermische investeringen in het Vlaamse Gewest Steunmaatregelen voor geothermische investeringen in het Vlaamse Gewest 8 november 2012 VCB - Brussel ing. Eddy Jonckheere, accountmanager transformatie & duurzaamheid - energie Overzicht Agentschap Ondernemen

Nadere informatie

MEER WETEN OVER DE GREEN DEAL

MEER WETEN OVER DE GREEN DEAL MEER WETEN OVER DE GREEN DEAL Na de ondertekening van de Green Deal op 22/10/18 heb je als (toekomstige) gebruiker van een kachel misschien een aantal vragen. We geven je graag wat tips om samen van de

Nadere informatie

duurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen

duurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen duurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen De toekomst van de energievoorziening Gemeenten, provincies, bedrijven en projectontwikkelaars gaan zich steeds meer richten op duurzame energiedoelstellingen,

Nadere informatie

ENERGIEZUINIGE BEDRIJVENTERREINEN. 18 april 2013

ENERGIEZUINIGE BEDRIJVENTERREINEN. 18 april 2013 ENERGIEZUINIGE BEDRIJVENTERREINEN 18 april 2013 EUROPESE DOELSTELLING tegen 2020 en tov 1990 CO2-uitstoot verlagen met 20% energieverbruik met 20% verlagen aandeel hernieuwbare energie +20% STEUNMAATREGELEN

Nadere informatie

NEW BUSINESS. Guy Konings

NEW BUSINESS. Guy Konings 2015 Guy Konings Stedin is verantwoordelijk voor transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: Altijd energie voor onze klanten, vandaag en morgen. Simpel, betaalbaar en duurzaam KERNGETALLEN

Nadere informatie

DUURZAAMHEIDSMETER WIJKEN voor de (her)ontwikkeling van woongebieden in Vlaanderen versie 1.0 THEMA 9 INNOVATIE

DUURZAAMHEIDSMETER WIJKEN voor de (her)ontwikkeling van woongebieden in Vlaanderen versie 1.0 THEMA 9 INNOVATIE DUURZAAMHEIDSMETER WIJKEN voor de (her)ontwikkeling van woongebieden in Vlaanderen versie 1.0 THEMA 9 INNOVATIE INN INNOVATIE a. Belang De idee van een duurzame wijk met een integraal duurzame benadering

Nadere informatie

a) Hoeveel aanvraagdossiers werden in de periode 2009-2014 jaarlijks ingediend voor de Innovatiemezzanine? Over hoeveel ondernemingen gaat het?

a) Hoeveel aanvraagdossiers werden in de periode 2009-2014 jaarlijks ingediend voor de Innovatiemezzanine? Over hoeveel ondernemingen gaat het? SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 702 van WILLEM-FREDERIK SCHILTZ datum: 7 juli 2015 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Participatiemaatschappij Vlaanderen - Innovatiemezzanine

Nadere informatie

DE OPMAAK VAN EEN SEAP VOOR DE GEMEENTE KLUISBERGEN KLIMAATTEAM 1 12.10.2015

DE OPMAAK VAN EEN SEAP VOOR DE GEMEENTE KLUISBERGEN KLIMAATTEAM 1 12.10.2015 DE OPMAAK VAN EEN SEAP VOOR DE GEMEENTE KLUISBERGEN KLIMAATTEAM 1 12.10.2015 Agenda Welkom door de Schepen Lode Dekimpe Inleiding SEAP door Kim Rienckens (provincie Oost-Vlaanderen) Nulmeting en uitdagingen

Nadere informatie

ADVIES OVER HET WIJZIGINGSBESLUIT GROENE STROOM

ADVIES OVER HET WIJZIGINGSBESLUIT GROENE STROOM ADVIES OVER HET WIJZIGINGSBESLUIT GROENE STROOM Brussel, 12 maart 2003 031203_Advies_Groene_stroom 1. INLEIDING Op 24 februari 2003 heeft de Vlaamse minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie

Nadere informatie

Energierapport Blauwe Toren 2008-2010

Energierapport Blauwe Toren 2008-2010 Energierapport Blauwe Toren 2008-2010 1. Informatie over het bedrijventerrein Ligging, oppervlakte (Brugge 8000; 96,7 ha; 26,8 ha dakoppervlak) Figuur 1: Luchtfoto van het bedrijventerrein Blauwe Toren

Nadere informatie