InZicht. Nieuwsbrief van Slachtofferhulp Nederland. Succesvolle pilot

Transcriptie

1 Nieuwsbrief van Slachtofferhulp Nederland 2010 NR 5 In deze editie Landelijke uitbreiding van Slachtofferloket Rechten van slachtoffer beter verankerd in wet Slachtofferhulp Nederland verheugt over uitbreiding spreekrecht Onderzoek Slachtoffer-dadergesprekken geeft positieve uitkomsten Meer jongeren hulp bieden via chat Samenvoeging regio s leidt tot nieuwe regio: Middenwest Staatssecretaris Fred Teeven van ministerie van Veiligheid en Justitie Landelijke uitbreiding van Slachtofferloket Donderdag 18 november vond het congres Congres Samen voor het slachtoffer plaats. Het thema van het congres was Bejegening. Verschillende organisaties zoals het Openbaar Ministerie (OM), de Politie, de rechtelijke macht en Slachtofferhulp Nederland gingen in discussie over hoe je het beste om kunt gaan met slachtoffers. Wat doen we al goed en vooral: wat kan beter? Staatssecretaris Fred Teeven (VVD) van Veiligheid en Justitie was in de ochtend aanwezig en maakte bekend dat de pilot van de Slachtofferloketten, een samenwerking tussen OM, politie en Slachtofferhulp Nederland landelijk gaat worden uitgerold. Succesvolle pilot In de ochtend stond het succes van de pilot van het vernieuwde slachtofferloket centraal. Het OM, Politie en Slachtofferhulp Nederland werken vanuit één locatie samen om slachtoffers te informeren, begeleiden en ondersteunen tijdens het strafproces. Dit initiatief, welke letterlijk vanuit één locatie plaatsvindt, maakt de dienstverlening aan slachtoffers optimaal. Slachtofferhulp Nederland biedt vanuit het loket haar juridische diensten aan het slachtoffer aan. Deze diensten bestaan onder andere uit hulp bij het schade verhalen en het voorbereiden op het spreekrecht. Vanaf 2008 werden op vier plekken in verschillende arrondissementsparketten de vernieuwde slachtofferloketten opgestart. Utrecht gaf de aftrap, waarna achtereenvolgens Breda, Maastricht, en als laatste Amsterdam volgden. Op het parket in Rotterdam en Den Haag werkten de drie organisaties al volgens dezelfde opzet samen, dus deze sloten zich later ook aan bij de pilot. In 2011 moet er op elk parket een vernieuwd slachtoffer loket zijn. Kracht van één loket Jorien Koks, als teamleidster juridische dienstverlening van Slachtofferhulp Nederland en verbonden aan het Slachtofferloket Zie volgende pagina vervolg tekst 1

2 in Utrecht, benadrukt de meerwaarde van één loket. De kracht van het slachtofferloket is het feit dat we met drie verschillende organisaties fysiek op één locatie werkzaam zijn. Omdat je met elkaar op één afdeling werkt, kun je makkelijk met elkaar over bepaalde zaken communiceren. Het is ook handig dat medewerkers van Slachtofferhulp Nederland het computersysteem van het OM kunnen raadplegen voor belangrijke juridische zaken als de tenlastelegging, de zittingsdatum en de uitspraak. Ook kunnen wij bij de medewerkers van de politie het proces verbaal opvragen. Daarbij komt dat het slachtofferloket in het gebouw van het Openbaar Ministerie gevestigd is, waar het slachtoffer op sommige momenten zeker profijt van kan heb- ingevuld voor dit slachtoffer. Zo kon het en heeft alsnog een voegingsformulier ben. Een voorbeeld: op de zitting is een slachtoffer toch nog op dat moment gebruikmaken van het recht om te voegen. slachtoffer als getuige aanwezig. Hij wist niet dat hij ook schade kon verhalen door te voegen, dit hoorde hij pas voor het eerst op de zitting zelf. Een medewerker van het loket is toen naar beneden gegaan Het komende jaar zullen de slachtofferloketten stap voor stap in heel Nederland worden opgezet. In de toekomst maakt het voor het slachtoffer niet meer uit waar deze woont en hulp aangeboden krijgt. Overal zal dan de kwaliteit van de juridische hulp aan het slachtoffer uniform zijn. Rechten van slachtoffer beter verankerd in wet Per 1 januari 2011 gaat er veel veranderen voor slachtoffers. Dan treedt namelijk de Wet Versterking Positie Slachtoffer in het Strafproces in werking. Voor de positie van het slachtoffer betekent dit een grote stap voorwaarts. Grotere rol De nieuwe wet zorgt ervoor dat het slachtoffer een veel grotere rol krijgt in het strafproces. Hiermee vindt er een definitieve omslag plaats van de rol waarin het slacht offer eerst hooguit een getuige van zijn eigen proces was, naar de rol van zelfstandige procesdeelnemer met eigen belangen. Het slachtoffer krijgt met de komst van de nieuwe wet een aantal rechten. Deze omslag wordt onderstreept, doordat in de nieuwe wet een definitie van het begrip slachtoffer is opgenomen. Ook nabestaanden worden hieronder verstaan. En met het vaststellen van deze definitie, krijgen zowel de officier van justitie als de rechter de plicht te zorgen voor correcte bejegening van het slachtoffer. De aandacht van het Openbaar Ministerie (OM) en de rechter zal dus meer op het slachtoffer moeten zijn gericht. Informatieverstrekking Onder het komende recht zal de informatieplicht van politie en OM worden uitgebreid. Zo is de verplichting opgenomen dat het slachtoffer over een aantal zaken in ieder geval schriftelijk moet worden geïnformeerd. Voorbeelden hiervan zijn: bij het stoppen van het opsporingsonderzoek en over de aanvang van de ver- 2

3 volging. Bij de meer ernstige feiten moet het slachtoffer bovendien op de hoogte worden gesteld van de invrijheidstelling van niet alleen een veroordeelde, maar ook van een verdachte. Dit is een grote verbetering voor slachtoffers die anders het risico liepen onverwacht met de dader te worden geconfronteerd. Inzage Een andere in het oog springende wijziging is dat het slachtoffer inzage krijgt in de processtukken. Daarnaast krijgt hij of zij het recht om stukken aan het strafdossier toe te voegen, als het slachtoffer deze van belang vindt voor de beoordeling van de strafzaak. Het recht op inzage bestond in de oude regelgeving reeds voor het slachtoffer als benadeelde partij, maar het recht om stuk stukken toe te voegen is geheel nieuw. Hiermee is wettelijk de mogelijkheid voor het slachtoffer ontstaan om een eigen verklaring in te dienen, maar ook om eventueel zelf bewijs aan te dragen. Vorderingen De mogelijkheid om de schade te verhalen wordt met de nieuwe wet ook verbeterd. Tot dusver werden veel vorderingen van slachtoffers niet-ontvankelijk verklaard, omdat ze als niet eenvoudig worden beoordeeld door de strafrechter. Onder het komende recht zullen ook vorderingen die minder eenvoudig zijn door de strafrechter moeten worden behandeld. Doel hiervan is dat meer vorderingen van slachtoffers worden toegewezen, zodat hen de gang naar de burgerlijke rechter wordt bespaard. Voorschot Daarnaast roept de nieuwe wet een zogenoemde voorschotregeling in het leven. Deze regeling was reeds geruime tijd door Slachtofferhulp Nederland bepleit. In de huidige situatie moeten slachtoffers vaak zeer lang wachten tot de volledige schadevergoeding door de dader is voldaan. Onder de nieuwe wet gaat dit veranderen. Slachtoffers van zeden- en geweldsmisdrijven krijgen het nog niet geïnde deel van de schadevergoeding na acht maanden door het Centraal Justitieel Incasso Bureau uitgekeerd. Het CJIB gaat uiteraard wel gewoon verder met incasseren van de schadevergoeding bij de dader. Deze heeft hierdoor eigenlijk een schuld lopen bij de overheid. Belangrijkste wijzigingen: Er is een definitie van het begrip slachtoffer opgenomen (ook nabestaande is slachtoffer). Recht op correcte bejegening. Recht op informatie over de voortgang van de zaak en (bij spreekrechtwaardige zaken) over de invrijheidstelling van verdachte of veroordeelde. Recht op kennisneming van het strafdossier en om stukken toe te voegen aan het strafdossier. Uitbreiding van de mogelijkheid om schade via de strafprocedure te verhalen. De schade veroorzaakt door 12/13-jarige verdachten, kan via de strafprocedure op de ouders worden verhaald. Ook bij strafbare feiten die alleen ter informatie (ad informandum) onder de aandacht van de rechter worden gebracht, kan de schade worden verhaald. De voorschotregeling. Het slachtoffer mag een zitting die achter gesloten deuren wordt gehouden (jeugdzaken) bijwonen. Het slachtoffer krijgt het recht op een kopie van de aangifte. 3

4 Slachtofferhulp Nederland verheugt over uitbreiding spreekrecht Op vrijdag 29 oktober 2010 stuurde de nieuwe staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, Fred Teeven, een evaluatierapport met als onderwerp Spreekrecht naar de Tweede Kamer. Hij kondigde daarin aan dat het spreekrecht moet worden uitgebreid. Slachtofferhulp Nederland is zeer te spreken over deze stap. Verbeteringen De uitbreiding van het spreekrecht houdt concreet twee verbeteringen in. Ten eerste gaat het om het opheffen van de beperking dat slechts één nabestaande mag spreken. De tweede verbetering gaat over de mogelijkheid dat het slachtoffer zich kan laten vertegenwoordigen, indien hij zelf niet kan spreken. Slachtofferhulp Nederland heeft voor de genoemde verbeteringen al eerder gepleit en is daarom verheugd dat deze eindelijk doorgang vinden. Slachtofferhulp Nederland bereidt slachtoffers voor op het spreekrecht en helpt bij het opstellen van een zogenaamde schriftelijke slachtofferverklaring. Deze schriftelijke slachtofferverklaring kan een slachtoffer als alternatief gebruiken als hij of zij niet van het spreekrecht gebruik wil maken. Tevreden Het rapport Het spreekrecht in Nederland: een bijdrage aan het emotioneel herstel van slachtoffers is een evaluatie van het in 2005 ingevoerde spreekrecht voor slachtoffers en nabestaanden. Het gaat in op de vraag in hoeverre de wet bijdraagt aan het herstel van emotionele schade bij het slachtoffer doormiddel van erkenning. Uit het evaluatieonderzoek komt naar voren dat het aantal sprekers relatief laag is. Naar schatting tussen de 230 en 260 per jaar. Van de schriftelijke slachtofferverklaring wordt ongeveer drieduizend keer per jaar gebruik gemaakt. Vooral nabestaanden maken gebruik van het spreekrecht. Voor Slachtofferhulp Nederland is een belangrijke uitkomst dat bijna alle sprekers tevreden zijn over de dienstverlening door Slachtofferhulp Nederland. Hoewel uit het evaluatieonderzoek niet de conclusie kan worden getrokken dat het spreekrecht bijdraagt aan het herstel van de emotionele schade, zijn er bijna geen slachtoffers die ontevreden zijn over het spreekrecht. Voor de soms geuite angst voor secundaire victimisatie, door de uitoefening van het spreekrecht, is dan ook nauwelijks reden. Het spreekrecht zowel als het opstellen van de schriftelijke slachtofferverklaring levert erkenning op en het gevoel serieus te worden genomen. 4

5 Onderzoek Slachtoffer-dadergesprekken geeft positieve uitkomsten Slachtoffer in Beeld is de organisatie die gesprekken tussen slachtoffers en daders verzorgt. Zij heeft een onderzoek laten doen naar de impact en de effecten van deze gesprekken op zowel het slachtoffer als de dader. Onderzoeker Sven Zebel presenteert de uitkomsten Op dinsdag 12 oktober werden tijdens het symposium Slachtoffer-dadergesprekken: de impact in beeld de uitkomsten door onder zoeker Sven Zebel gepresenteerd. De belangrijkste uitkomsten van dit onderzoek zijn: 1. Slachtoffers ervaren minder angst en minder woede richting de dader na een slachtoffer-dadergesprek. 2. Het slachtoffer-dadergesprek geeft daders inzicht in de gevolgen voor slachtoffers en dit raakt hen persoonlijk. 3. Een grote meerderheid van de slachtoffers en daders zien de bemiddelde contacten als waardevol en zijn daar tevreden over. Andere opvallende uitkomsten zijn dat slachtoffers na een ontmoeting meer bereid zijn de dader te vergeven dan wanneer er geen contact plaatsvindt. Verder blijkt uit het onderzoek dat de ontmoeting voldeed aan de verwachting en voor beide partijen heeft bijgedragen aan verwerking van het misdrijf. De onderzoeksresultaten zijn vooral een bevestiging dat we inderdaad op de goede weg zitten. Slachtoffer in Beeld wordt goed gewaardeerd, de organisatie van de gesprekken verloopt goed en de impact op beide partijen is positief te noemen. We gaan ons nu vooral richten op hoe we deze werkwijze kunnen bestendigen en uitbouwen, aldus Annette Pleysier, projectleider bij Slachtoffer in Beeld. Meer jongeren hulp bieden via chat De hele maand november voert Slachtofferhulp Nederland campagne, om jongeren te laten weten dat zij kunnen chatten met Slachtofferhulp Nederland via Middelbare scholen Tijdens de campagne worden verschillende wervingsmiddelen ingezet. Er zullen op 500 middelbare scholen herkenbare posters worden gehangen met een duidelijk oproep en verwijzing naar In het jongerenmagazine Schoolmagazine, dat uitgedeeld wordt aan leerlingen, is een spread geplaatst met voorbeeldverhalen van slachtoffers. Ook op digitaal gebied gaat Slachtofferhulp Nederland jongeren benaderen. Zo zal er in de maandelijkse nieuwsbrief van de Culturele Jongeren Pas (CJP) een banner worden geplaatst. Ook op zal een banner te zien zijn, zodat ze gelijk kunnen doorklikken naar onze jongerensite. Alle ingezette middelen zijn qua lay-out op elkaar afgestemd, wat zorgt voor herkenbaarheid. Free publicity Ook probeert Slachtofferhulp Nederland doormiddel van free publicity bekendheid te krijgen voor de chatfunctie. Een persbericht, interviews, links op andere jongerensites en de inzet van zoekmachineoptimalisatie (SEO) via Google zijn hier voorbeelden van. Slachtofferhulp Nederland hoopt dat de mogelijkheid om te chatten voor jongeren drempelverlagend zal werken. Het feit dat zij anoniem hun verhaal kwijt kunnen en snel advies krijgen, maakt het voor hen makkelijker hulp te zoeken als zij te maken krijgen met een ingrijpende gebeurtenis zoals bedreiging, stalking of een verkeersongeval. De campagne wordt mogelijk gemaakt door het Fonds Slachtofferhulp. Bezoek onze jongerensite: 5

6 Samenvoeging regio s leidt tot nieuwe regio: Middenwest Slachtofferhulp Nederland heeft momenteel zeven regio s. Per 1 januari 2011 zal dit aantal teruggebracht worden naar zes regio s. Dit komt door de samenvoeging van twee regio s, namelijk regio Midden en Haaglanden. Zij zullen onder de nieuwe naam regio Middenwest verder gaan. In het verleden had de regio Haaglanden een bijzondere positie, omdat zij formeel onderdeel was van de politie Haaglanden. Het is altijd de wens geweest van Slachtoffer hulp Nederland om de regio Haaglanden volledig onder te brengen bij de landelijke organisatie. Het is dit jaar gelukt om hierover met de politie afspraken te maken. Swanet Woldhuis, de huidige regiodirecteur van regio Midden, zal de nieuwe regio straks aansturen. Voor-en nadelen Slachtofferhulp Nederland is blij met deze samenvoeging, omdat dit verschillende voordelen met zich meebrengt. Allereerst wordt het voor de ketenpartners duidelijker bij wie zij terecht kunnen. Er is nu één aanspreekpunt en dit zorgt voor korte lijnen, wat de onderlinge samenwerking ten goede zal komen. Als tweede voordeel geeft Swanet Woldhuis aan dat de interne en externe communicatie zal verbeteren, aangezien de nieuwe regio nu geheel onder de hoede van Slachtofferhulp Nederland functioneert. Er zijn geen organisatieverschillen meer en er is nu een eenduidige structuur. Het maakt de regio Middenwest slagvaardiger op verschillende terreinen. Uiteindelijk kunnen wij onze diensten beter aanbieden, omdat deze steeds meer uniform zijn geworden. Tot slot zorgt de samenvoeging natuurlijk ook voor een kostenbesparing door beperking van de overheadkosten. De samenvoeging kan voor de vrijwilligers in Haaglanden een ingrijpende stap zijn, maar er verandert niet veel aan het werkproces. Zij kunnen bijvoorbeeld blijven werken op de huidige bureaus van de politie. De grootste verandering vindt plaats voor de medewerkers die nog in dienst zijn bij de politie. Zij moeten een vertrouwde omgeving en cultuur loslaten en de overstap maken naar een andere werkgever: Slachtofferhulp Nederland. Met de komst van de nieuwe regio, wordt er ook een nieuw regiokantoor gevestigd in de haven van Scheveningen. Ook zal regio Middenwest vanaf januari 2011 twee slachtofferloketten binnen haar regio herbergen. Veel vertrouwen Swanet Woldhuis is positief gestemd over de nieuwe regio. Woldhuis: Ik heb veel vertrouwen in de ontwikkeling van de nieuwe regio Middenwest en de samenwerking met de politie Haaglanden. Ik kijk er naar uit om met enthousiaste en initiatiefrijke medewerkers van beide regio s de nieuwe regio vorm en inhoud te geven. Regio Middenwest krijgt veel nieuwe kansen, omdat er geprofiteerd kan worden van de aanwezige expertise uit beide regio s. Het nieuwe regiokantoor met uitzicht op de haven van Scheveningen Colofon InZicht is een uitgave van Slachtofferhulp Nederland en bestemd voor de netwerkpartners binnen de zorg voor slachtoffers en binnen Justitie, het Openbaar Ministerie, de politie en fondsverstrekkers. InZicht verschijnt circa zes keer per jaar. Jaargang 2, nummer 5, november 2010 U kunt Slachtofferhulp Nederland financieel steunen via bankrekening Redactieadres communicatie@slachtofferhulp.nl Redactie Esther Visser, Laura Elsenaar Foto s Fleur Wiersma, Swanet Woldhuis, Slachtoffer in Beeld Ontwerp en opmaak CARTA - grafisch ontwerpers U kunt zich aan- of afmelden voor deze nieuwsbrief via communicatie@slachtofferhulp.nl. 6