Inhoudsopgave. Even bijpraten... ' ~ge,j~a rgang, nummer 1, oplage: 5]50, vereniglngvrîenden van Blijdorp Sonoys!{aat6 a, 3039 ZT Rotterdam

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoudsopgave. Even bijpraten... ' ~ge,j~a rgang, nummer 1, oplage: 5]50, vereniglngvrîenden van Blijdorp Sonoys!{aat6 a, 3039 ZT Rotterdam"

Transcriptie

1

2 ' ~ge,j~a rgang, nummer 1, oplage: 5]50, vereniglngvrîenden van Blijdorp Sonoys!{aat6 a, 3039 ZT Rotterdam \(ri,l\np~nnieuwsis een uitgave van de Vereniging Vrienden a ván Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar, De V~reniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: "Helei" zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp". Oe jaarlijkse minimale contributie bedraagt ti. 40/ ', Waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorg<!iilt! Vrienden nieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam of, )\rti~ ilja:msterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal, )/oor, hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezin- \ 'gen" Secretariaat: K. ~ailleeuwe n, Sonoystraat 6 a, 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon: YriendenfaX: Giro: 1.3:S7 803 Bank: Vsa!Jank nr: Afdêling Reizen: T. Slijkoort Aernt Briiunstraat 59, 3067 JA Rotterdam Telefoon: (na uur) Giro: Promotieteam: lam_ H. Cerri'.r Sourystraat 1, 3039 SR Rotterdam Telefooll;' Ciro: "Rectadiè-adres Vriendennieuws: M ~ Damen (hoofdredacteur) Spoltiaah3'1, 5242 CP Rosmalen Redactiè-eden: O.A. van Herwijnen, M. Kreuger, A. en j. Nijkamp, A. Peters en A. Schouten Vormgeving en druk: j. Korver - Multi Mail B.Y. \ fi\' ' A' Advertentiewerving Vriendennieuws:. Hogeveen Asserstraat 60, 2313 GH leiden Telefoon: S~rne~steUing Verenigingsbestuur: Voorzitter CM. Groenhorst Vice-voorzitter T. SlijkDOrt secretaris K. van leeuwen Tweede-secretaris S. Noordijk m.,~l)nil)gmeester A.M. Bos leden H. Gerritse M.S.P. Damen Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de meningvan de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie:' De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren.. Overname van artikelen of delen daarvan uit VriendennieuWs istoegestaan, mits met bronvermelding: 'VrieNlennieuws, uitgave van de Vereniging Vrienden van BYr;!9rp". Tevens dient u de redactie twee exemplaren van de uitgave, waarin het gepubliceerd is, te sturen. Aalldilnummerwerkten mee: A.:Balk, ED. Busch - Zoofreunde Hannover, Drs. A.H. Dorrestêyn -Diergaarde Blijdorp, A. en A. Kats-Hazen, ~ l. Noordermeer - Diergaarde Blijdorp, H. Post Diergaarde Blijdorp, Drs. F. Princée - Stichting NOD, R.van der Veer en G. van Vuuren. 11 nhoudsopgave Even bijpraten... "... 3 Convocatie Algemene Ledenvergadering... 4 Financieel jaarverslag... "... "." 5 Jaarverslag secretaris... "... 6 Convocatie Voorjaarsexcursie... "... 9 Convocatie Meerdaagse excursie... " Nieuws uit Diergaarde Blijdorp Uitslag winterprijsvraag... " "Een jaar als het leven zelf" ZOO'n boek! Schenkingen, legaten en erfstellingen De Maleise bosrand; deel Panda's en mensen in Japan Het Oceanium; deel 6... "... "... " Nieuws uit andere dierentuinen Vrienden voor het leven ANWB-uitgave Agenda Volgende keer in "Vrienden nieuws" Foto voorzijde: Winterse tafarelen in Diergaarde Blijdorp! Fotograaf: P. Stolk Even bijpraten... Na deze koude winter treft u hierbij weer een hartverwarmende uitgave van Vrienden nieuws aan. nmiddels zijn de eerste tekenen van het voorjaar weer onmiskenbaar in de lucht en kan iedereen in Blijdorp weer opgelucht ademhalen; de winter is weer voorbij! Zo'n periode van kou is altijd een spannende tijd voor Blijdorp. Bijna alle dieren moeten de hele dag noodgedwongen in de stal doorbrengen, omdat ze niet tegen de koude kunnen, of omdat het water, dat als afscheiding van hun verblijf dient, bevroren is en de dieren gemakkelijk kunnen ontsnappen. De kachels draaien op volle kracht en de verzorgers moeten continu, dag en nacht, controleren of er niets kapot is. mmers, een paar uur zonder verwarming kan de dood voor vele dieren betekenen. Vooral in de oudere gebouwen bestaat hiervoor nog wel een zeker risico. De verzorging van de dieren is ook niet eenvoudig in de winter. Aangezien de dieren de stal niet uitgaan, is het heel lastig om de stallen schoon te maken, zonder dat de dieren daarvan schrikken. Waterleidingen kunnen bevriezen, zodat er met emmers water gesleept moet worden en het is moeilijk om aan verse groente voor de dieren te komen. Maar ook kan er niets gebouwd worden, omdat de grond bevroren is. Een ding is zeker: voor Blijdorp is het niet de meest plezierige tijd van het jaar. Toch is een bezoek aan Diergaarde Blijdorp in de winter een belevenis apart. Voor de kou hoeft u niet bang te zijn, want er zijn, verspreid door de hele tuin, genoeg plaatsen waar u zich op kunt warmen, en daar is ook zoveel te zien! Neemt u bijvoorbeeld eens rustig de tijd voor het Nachtdieren- en apenhuis. Zeker in de winter zijn er geen rumoerige schoolklassen en kunt u de geluiden van de dieren eens horen. Ook in de Rivièrahal valt genoeg te beleven, om maar niet te spreken over de Siewertsz van Reesema-kas, naast het Kibokorestaurant! Wanneer bent u daar voor het laatst geweest? Sommige dieren vermaken zich uitstekend in de kou, zoals deze zeeleeuw, die speciaal voor die ene bezoeker even bovenkomt! Over onverwachte ontmoetingen gesproken! LAATSTE NEUWS: n het Nachtdieren- en apenhuis is op 18 januari jongstleden voor het eerst in Europa een Françoislangoer geboren! Minder goed nieuws is het onverwachte vertrek van gorillababy Doba, die na de behandeling van een longontsteking niet meer door Dura geaccepteerd werd. Ze zit nu, samen met de Amsterdamse Chuma, in de apencrèche van de dierentuin in Stuttgart, waar haar moeder destijds ook is opgevangen. 11

3 Algemene Ledenvergadering op zaterdag 12 april Hierbij worden alle leden van de Vereniging Vrienden van Blijdorp uitgenodigd tot het bijwonen van de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering op zaterdag 12 april a.s. in de aula van de Wolfert van Borselen Scholengemeenschap (tegenover de ingang van Diergaarde Blijdorp). Toegang tot de aula wordt alleen verleend tegen afgifte van de speciale coupon aan uw lidmaatschapskaart Deze is u in november, tegelijk met de vorige uitgave van Vriendennieuws, toegestuurd. PROGRAMMA uur. Zaal open uur. Algemene Ledenvergadering. AGENDA O uur uur. Opening. Notulen van de Algemene Ledenvergadering d.d. 20 april Deze notulen zullen op telefonische aanvraag worden toegezonden ( ) maar ook ter vergadering aanwezig zijn. Jaarverslag van de secretaris. Jaarverslag van de penningmeester. Verslag en benoeming van de kascontrolecommissie. Vaststelling doel najaarsreis Verslag promotiewerkzaamheden. Bestuursverkiezing. Aftredend volgens rooster zijn: Dhr. T. Slijkoort en Dhr. H. Gerritse. Beiden hebben zich herkiesbaar gesteld. Namen van eventuele tegenkandidaten dienen, conform de statuten, minimaal 28 dagen vóór de ledenvergadering schriftelijk bij het Bestuur te worden ingediend door tenminste 25 gèwone leden. Vaststelling contributie Het bestuur stelt voor de minimum contributie te verhogen naar fl. 45,-. Dit in verband met een stijging van de (porto- en andere) kosten en een verhoging van de toegangsprijs tot Diergaarde Blijdorp. Rondvraag. Sluiting. Lezing verzorgd door de Stichting AAP (Apen Adoptie en Protectie). Gezamenlijk lunch-buffet, in de nieuwe Lotus Serre van Diergaarde Blijdorp, bestaande uit: kop soep, broodje kroket, twee belegde broodjes en tweemaal koffie, thee, melk of karnemelk naar keuze. ndien u aan deze lunch wilt deelnemen, gelieve u vóór 1 april 1997 fl. 16,50 over te maken op girorekeningnummer t.n.v. Penningmeester Vereniging Vrienden van Blijdorp te Rotterdam, onder vermelding van: "Lunch 12 april 1997". Waarschijnlijk wordt u na de lunch in de gelegenheid gesteld (onder begeleiding maar op eigen risico) een kijkje te nemen op de bouwplaats van de Maleise bosrand (tip: laarzen mee!). Balans per 31 december 1996 Activa Liquide middelen Kas f n 652 Giro Bank fl fl Waarde goederen Waarde magazijn Reeds betaalde rekeningen Nog te ontvangen fl fl Passiva Reeds ontvangen contributie fl fl Te betalen rekeningen Te betalen BTW Voorzien ingen Voorziening aanslag VPB Vermogen fl fl Resultaat 1996 en begroting 1997 begroting 1996 staat van baten en lasten begroting 1997 Ontvangsten Contributies f f fl Giften ) Rente Reizen Verkoop goederen Nadelig saldo 1.35Q 713 fl f fl Uitgaven Vriendennieuws fl f ) fl Adm. leden ) Adm. diversen ) Diversen Reizen nkoop goederen nnerkoopkosten Afschrijving magazijn Maleise bosrand Voorzieningen 2QQ.QQQ 36Q.QQQ 5Q.QQQ f fl fl Toelichting: 1) ncl. legaat t.w.v ) Grotere oplage; meer pagina's 3) Kosten bank/giro, stijging porti, enveloppen 4) Actief wervingsbeleid

4 Jaarverslag secretaris Na een aantal jaren van stabiliteit zit het ledenaantal eindelijk weer in de lift. Eind 1994 hadden we negen Vrienden minder dan aan het begin van dat jaar, terwijl het ledenaantal in 1995 met slechts 12 steeg. Hierdoor telde onze Vereniging op 1 januari van het afgelopen jaar 4361 leden. Het afgelopen jaar moesten we 366 mensen uit het ledenbestand afvoeren, maar... we kregen er 553 mensen bij, hetgeen ons aantal Vrienden op 31 december 1996 op liefst 4548 bracht! Helaas hebben ons ook 366 personen verlaten. Totaal werden 178 lidmaatschappen opgezegd, terwijl er 131 leden niet betaald hebben en niets van zich hebben laten horen. Van dertig mensen, die verhuisd zijn, was het nieuwe adres niet meer te achterhalen. n 1995 waren dit er nog 45, zodat de adreswijzigingskaart in het midden van Vriendennieuws zijn vruchten lijkt af te werpen. Mocht u binnen afzienbare tijd gaan verhuizen, vult u dan even de adreswijzigingskaart in. U vindt deze in het midden van elke Zullen we Vrienden w o rden? Het afgelopen jaar is pre- cies bijgehouden hoe de 553 nieuwe Vrienden lid geworden zijn. Meteen werd duidelijk dat de nieuwe Vriendenfolder enorm succesvol is; het afgelopen jaar kregen we er wel 200 leden mee! Het promotieteam in de Vriendenwinkel wist met enthousiaste verhalen 144 mensen over de streep te trekken en 141 nieuwe leden werden door andere leden overtuigd. Hieruit blijkt dus dat het persoonlijk contact heel belangrijk is. Als u enthousiast over onze Vereniging vertelt, dan moet men wel lid worden! Verder zorgde het Promotieteam op de Femina voor nog eens 9 nieuwe leden; 20 mensen meldden zich aan door middel van de kaart in Vriendennieuws, 20 via Kadolidmaatschappen en 19 via speciale acties, zoals Voorberg makelaars. Het gaat dus goed met de Vrienden van Blijdorp! uitgave van Vrienden nieuws en U hoeft er niet eens een postzegel op te plakken! Tenslotte zijn er, helaas, ook 27 Vrienden overleden. Desondanks is het ledenaantal toch met bijna 200 personen toegenomen; zo'n grote stijging was al sinds 1992 niet meer voorgekomen! Dat was 1996! nmiddels, eind januari 1997, ligt het ledenaantal alweer ruim 400 personen hoger! Het Bestuur van de Vereniging Vrienden van Blijdorp heeft in de laatste maanden van 1996 via een paar heel gerichte acties vele honderden leden kunnen werven, die echter pas per 1 januari 1997 als lid meetellen. Het aantal 4548 geldt dan ook per 31 december van het vorige jaar. Dankzij, onder andere, de Arbodienst Europoort, en natuurlijk de ledenwerfactie in Blijdorp blad, bedraagt het aantal leden inmiddels meer dan 4950! Het moet dus mogelijk zijn om nog vóór de Algemene Ledenvergadering het vijfduizendste lid in te schrijven! U zult begrijpen, dat we daaraan dan extra aandacht besteden. De gelukkige gaat (met alle voordelen van het "Vriend-zijn") niet met lege handen naar huis! Daarom roepen wij u allen op om iemand in uw omgeving lid te maken van onze Vereniging. Dat moet geen moeilijke klus zijn, want als u alleen al op de vrijkaartjes én de vele lezingen wijst, zijn de mensen meteen overtuigd. Mochten ze niet direct te overtuigen zijn, neemt u ze dan (met uw eigen vrijkaartjes!) eens mee voor een gezellig dagje Blijdorp. U vraagt zich wellicht af, waarom wij nu zo nodig die magische grens van 5000 leden willen doorbreken? Welnu, het antwoord ligt eigenlijk heel erg voor de hand. Hoe meer mensen lid zijn van onze Vereniging, hoe meer geld wij ter beschikking hebben, waarvan wij de Diergaarde dan weer schitterende verblijven kunnen schenken. En met een beetje geluk wordt u dan weer op een openingsreceptie uitgenodigd, zoals bij de kuifhertjes en de zeeotter. Verder was 1996 een heel gezellig jaar! De winterlezingen vonden voor het laatst in de lezingenruimte plaats. Vanaf nu moeten we, totdat de grote zaal in het Oceanium klaar is, uitwijken naar de Kiboko-kas. Aanvankelijk waren er nogal wat problemen met de verduistering en dergelijke, maar deze ruimte kan wél alle belangstellenden in één keer huisvesten en het is er lang niet zo benauwd. De winterlezingen werden goed bezocht, evenals de Algemene Ledenvergadering, waarbij Drs. Frank Princée van de Stichting Nationaal Onderzoek Dierentuinen een boeiende lezing verzorgde. Daarnaast organiseerden we twee eendaagse excursies, naar het Noorder Dierenpark Emmen en Safari Beekse Bergen. De excursie naar Hilvarenbeek telde 156 deelnemers; een record! De meerdaagse excursie bracht de Vrienden dit jaar naar de dierentuinen van Stuttgart, München en Nürnberg. Naast deze gebruikelijke activiteiten konden we, dankzij de gastvrijheid van Diergaarde Blijdorp, de leden ook voor het eerst een ZOOmeravond aanbieden, die helaas nogal verregende. Toch maakten liefst 750 Vrienden (mét introducé!) gebruik van deze gelegenheid de dierentuin eens in het donker te zien LEDENAANTAL Ver. Vrienden van Blijdorp Aantal leden op 31 december ??6~ Jaartal Om al dit soort activiteiten te organiseren kwam het Bestuur het afgelopen jaar tien maal bijeen en had het Dagelijks. Bestuur van de Vereniging (voorzitter, secretaris en penningmeester) vrijwel maandelijks overleg met de Diergaarde. Mw. C. Berger-Kindt trad af als bestuurslid en vice-voorzitter en werd benoemd tot erelid. Mw. S. Noordijk werd op de Algemene Ledenvergadering gekozen tot bestuurslid en binnen het Bestuur werd dhr. T. Slijkoort, reisorganisator, benoemd tot vice-voorzitter. Mw. Noordijk werd benoemd tot tweede secretaris om de vergaderingen te notuleren. Het Promotieteam, waarover mw. Gerritse tijdens de Algemene Ledenvergadering meer zal vertellen, behaalde een record-omzet van ruim tweehonderd duizend gulden. Ook op andere gebieden werden Vrienden actief ingezet; zo kreeg de Commissie Reizen assistentie van oud-bestuurslid D.A. van Herwijnen en werd er een redactieteam voor Vriendennieuws opgezet, inclusief iemand voor de advertentiewerving. Het komende jaar willen we steeds meer mensen gaan betrekken bij allerlei activiteiten van de Vereniging, dus als u de handen uit de mouwen wilt steken, laat het ons dan even weten. Kortom, 1996 was een turbulent jaar, waarop we met grote voldoening kunnen terugkijken. Op naar de 5000 leden! 1983 Koos van Leeuwen, secretaris '

5 Voorjaarsexcursie naar Zoo Wuppertal, 26 april 1997 DE SCHAARHEFTAFEL ZONDER CONCESSES Hierbij worden de leden van de Vereniging Vrienden van Blijdorp uitgenodigd tot deelname aan de excursie, op zaterdag 26 april a.s., naar Zoo Wuppertal in Duitsland. De volgende punten zijn voor u van belang: maximaal aantal deelnemers bedraagt 108 personen vertrek: 8.00 uur, Conradstraat in Rotterdam (nabij Centraal Station) aankomsttijd in Wuppertal: uur geplande aankomsttijd in Rotterdam : uur kosten : fl. 45,- voor leden; deelnemers die geen lid zijn van de Vereniging Vrienden van Blijdorp betalen fl. 50,- n Zoo Wuppertal bestaat de mogelijkheid tot het nuttigen van een lunch, maar u kunt uiteraard ook uw eigen lunchpakket meenemen. n de reissom zijn begrepen: de busreis Rotterdam - Wuppertal v.v. een kopje koffie onderweg toegang tot Zoo Wuppertal rondleiding langs enkele " highlights" in de dierentuin fooi voor de chauffeur Zoals altijd geldt er in de bussen een rookverbod. Op de terugweg wordt u in de gelegenheid gesteld, op eigen kosten, een hapje te eten. Aanmelding voor deze excursie: Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar girorekeningnummer t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, afd. Excursies, Aernt Bruunstraat 59 te Rotterdam, onder vermelding van "Wuppertal 1997". De giro-overschrijvingen dienen uiterlijk op 1 april te zijn ontvangen. Uw overschrijving is uw bewijs van deelname aan de excursie; u ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen. De aanmeldingen worden in volgorde van ontvangst behandeld. Snelle overmaking van het verschuldigde bedrag is derhalve aan te bevelen. Het is helaas niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die later dan 1 april zijn ontvangen. Restituties binnen de gestelde termijn vinden plaats onder inhouding van fl. 5,- administratiekosten. Zoo Wuppertal, geopend in 1881, kent een rijke historie, waarvan de bezoeker heden ten dage echter weinig zal merken. De laatste jaren timmert deze dierentuin, die met haar vele hoogteverschillen landschappelijk tot de mooisten van Duitsland behoort, namelijk flink aan de weg. Zo werd er in 1995 een geheel nieuw verblijf voor Afrikaanse olifanten gebouwd, met een enorme binnenstal. n Vriendennieuws is hieraan vorig jaar uitgebreid aandacht besteed. nternationaal staat Wuppertal ook bekend vanwege haar fraaie dierencollectie; u komt hier de meest zeldzame dieren tegen, zoals harpijen, drilis, brillangoeren, dwergchimpansees, zandkatten, nevel panters, koningscheeta's, woltapirs, kiangs, penseeloorzwijnen, Mishmi-takins, een okapi, etc. Ook zult u er een koppel kuifhertjes aantreffen, dat door Blijdorp in Wuppertal is ondergebracht. De dierentuin beschikt over vele gebouwen, waar u, mocht er onverhoopt een buitje vallen, menig uurtje kunt doorbrengen. Wat dacht u bijvoorbeeld van een grote hal waar u vrij tussen tientallen kolibries en andere vogels kunt ronddwalen? Zoo Wuppertal is een paradijs voor fotografen, maar ook voor dieren(tuin)liefhebbers, voor mensen die van wandelen houden, voor mensen die er gezellig een dagje uit willen: voor de Vrienden van Blijdorp, dus.....!

6 FOTO van der GRAAF b.v. Vijfdaagse dierentuinreis naar Frankrijk en Jersey, 7 t/m 11 mei 1997 De Vereniging Vrienden van Blijdorp organiseert, op veler verzoek, van 7 t/m 11 mei 1997 een vijfdaagse dierentuinreis naar Frankrijk en Jersey. A jaren vragen vele Vrienden ons, de mogelijkheden van een reis naar de beroemde dierentuinen van Doué-a-Fontaine en La Palmyre te onderzoeken. Na veel gepuzzel heeft de afdeling Reizen een betaalbare reis naar deze twee schitterende dierentuinen, gecombineerd met de wereldberoemde dierentuin van Jersey, weten te organiseren. Het totale reisprogramma luidt als volgt: Foto onwikkelen en afdrukken: 1 uur service Dia-film ontwikkelen: 1 uur service Kleur (deel) vergrotingen van negatief, foto of dia: 1 Ox15 cm / 13x18 cm / 20x28 cm / 28x35 cm binnen 5 minuten Bedrijfs-reportages Vertrek: 7 mei 1997,07.00 uur, Conradstraat, Rotterdam Aankomst: 11 mei 1997, uur, Conradstraat, Rotterdam Woensdag 7 mei: Reisdag van Rotterdam naar Poitiers Donderdag 8 mei: Bezoek aan de dierentuin van La Palmyre Vrijdag 9 mei : Bezoek aan de dierentuin van Doué-a-Fontaine Zaterdag 10 mei: Bezoek aan de dierentuin van Jersey Zondag 11 mei: Terugreis naar Rotterdam De reissom, gebaseerd op een arrangement in een 2-persoonskamer, bedraagt voor leden fl. 770,- p.p. en voor niet-leden (die daarmee automatisch lid zijn voor het lopende jaar) fl. 810,-. Voor een 1-persoonskamer (zeer beperkt beschikbaar) geldt een toeslag van fl. 165,-, maar u wordt verzocht daarvan alleen in speciale gevallen gebruik te maken. n de reissom zijn begrepen: Vervoer van Rotterdam naar de betrokken hotels en dierentuinen, inclusief oversteek per catamaran naar Jersey. Vier overnachtingen op basis van halfpension (ontbijt/diner) Niet inbegrepen zijn: Lunches Uitgaven van persoonlijke aard Fooi voor de chauffeur Reis- en bagageverzekering Annuleringsverzekering Zoals altijd is er in de bus een rookverbod van kracht. Overigens zal er onderweg wel regelmatig gestopt worden. Niemand kan aanspraak maken op een eenmaal ingenomen plaats in de bus. Voor deze reis dient u te beschikken over een geldig paspoort (of geldige toeristenkaart). Het aantal deelnemers aan deze reis is beperkt tot 50 personen. Reageert u dus, vanwege de te verwachten belangstelling, zo spoedig mogelijk. Het Bestuur van de Vereniging Vrienden van Blijdorp behoudt zich het recht voor de reis eenzijdig te annuleren. Het door u reeds betaalde voorschot-bedrag zal in dat geval aan u worden gerestitueerd (onder inhouding van fl. 30,- reserverings- en administratiekosten). Uiteraard wordt, indien de reis volgeboekt is, wèl volledige restitutie verleend. ndien u belangstelling heeft voor deze reis verzoeken wij u vóór 10 april aanstaande fl. 150,- p.p. als eerste aanbetaling (tevens bewijs van boeking) over te maken

7 naar girorekeningnummer t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, afd. Excursies, Aernt Bruunstraat 59 te Rotterdam, onder vermelding van "Frankrijk 1997", alsmede uw telefoonnummer. ndien u uitdrukkelijk een 1-persoonskamer wenst, dient u dat aan te geven met de code "1 Pil. Na 10 april besluit het Bestuur of de reis doorgang zal vinden. Uiteraard wordt u daarvan, als u zich heeft aangemeld, zo spoedig mogelijk op de hoogte gebracht. Ook ontvangt u dan nadere informatie over de reis. Helaas is het niet mogelijk de eerste aanbetaling te restitueren voor afmeldingen die later dan 10 april zijn ontvangen. Voor meer informatie over deze reis kunt u zich wenden tot: Tom Slijkoort Aernt Bruunstraat JA Rotterdam tel (na uur) Korte beschrijving van de drie dierentuinen: Afgelopen zomer heeft redacteur Alex Schouten deze drie dierentuinen bezocht en daarvan een verslag geschreven. Om u alvast in de stemming te brengen treft u hierbij een samenvatting van zijn ervaringen aan, alsmede enkele foto's die hij daar maakte. Over een paar maanden kunt u alles met eigen ogen zien...! De Zoo de la Palmyre ligt aan de Atlantische kust, circa 100 km ten noorden van Bordeaux, in de buurt van het plaatsje les Mathes. De dierentuin is gesitueerd op een glooiend terrein, waardoor de bezoeker op onverwachte momenten een schitterend uitzicht over de hele dierentuin heeft. De dierentuin heeft een zeer uitgebreide collectie zoogdieren en vogels die over het algemeen in mooie verblijven gehuisvest zijn. Er zijn enkele keren per dag shows met zeeleeuwen en papegaaien. Bij gebrek aan een echt gidsje en een plattegrond is er een vaste wandelrichting ingesteld. Zoo de La palmyre heeft een uitgebreide collectie apen, waaronder drie soorten mensapen. De chimps en gorilla's zijn op eilanden in een grote vijver gehuisvest. De apencollectie omvat bovendien meerkatten, diverse dwergaapjes (in 1996 bijna allemaal met jongen!), gibbons, lemuren, coobusapen en mandrils. De meeste apen worden in natuurlijke familiegroepen gehouden, met bijna jaarlijks jongen. Behalve in Rotterdam, Emmen en Hamburg zijn ook in La Palmyre recent (1995 en 1996) Aziatische olifanten geboren. De olifantengroep bestaat inmiddels uit acht dieren, die een ruim perk ter beschikking hebben. Ook savanne-dieren zoals zebra's, giraffen, diverse antilopen, gnoes en struisvogels zijn er goed vertegenwoordigd. Recentelijk is er een nieuw ijsberenverblijf geopend, waarover de meningen verdeeld zijn. Hoewel het verblijf ruim is (zowel het water- als het landdeel), lijkt het door het kristalheldere water en de witte rotsen op een zwembad. Grenzend aan het ijsberenverblijf is er tevens een nieuw reptielenhuis geopend. Behalve dit reptielenhuis zijn er in La Palmyre nauwelijks overdekte ruimten. Dit is gezien het milde klimaat waarschijnlijk ook niet nodig. Door de fraaie ligging, de goed onderhouden verblijven, de zeer complete collectie dieren en de goede fokresultaten is de Zoo de La palmyre één van de toptuinen in Frankrijk en een bezoek meer dan waard. De Zoo van Doué-a-Fontaine (bij Saumur, circa 250 km ten zuidwesten van Parijs) is in 1961 geopend en wordt jaarlijks door circa bezoekers bezocht. Direct al bij de ingang wordt duidelijk dat er sprake is van een bijzondere tuin. Wandelend door een bamboebos, waarin nevel gespoten wordt, kan men er zeer fraaie verblijven van onder meer rode panda's, dubbele neushoornvogels en diverse arasoorten (waaronder hyacinth-ara) vinden. Ook wordt dan duidelijk dat de dierentuin in een voormalige steengroeve (gebruikt van de 6e t/m 14e eeuw) is aangelegd. Via tunnels zijn de diverse ontgravingen van de groeve met elkaar verbonden. Dit levert uitzonderlijk mooie en natuurlijke verblijven op voor een aantal grote katachtigen (zoals jagoear, sneeuwpanter en Europese lynx). Eén van de grootste attracties is een grote groep gieren, die niet gekortwiekt is en gewoon weg kan vliegen. Het wandelpad loopt dwars door het prachtige verblijf en de gieren hebben de gewoonte regelmatig op de leuningen naast het pad plaats te nemen. Over onverwachte ontmoetingen gesproken.....! De rest van de dierentuin ligt een stuk hoger en ook hier weer heeft de bezoeker soms een schitterend panorama voor ogen. n dit gedeelte heeft men meer dan 15 (!) fraaie eilanden voor apen aangelegd. Mensapen zult u hier niet aantreffen, maar dat zult u zich pas later realiseren ; u mist ze geen moment! De dierencollectie is niet zo uitgebreid, maar daardoor heeft men volop aandacht voor de aanwezige dieren, die, zonder uitzondering, perfect gehuisvest zijn. n 1996 is een fraai verblijf voor (zwartvoet-) pinguins geopend en voor 1997 staat een nieuw verblijf voor otters op het programma. Dankzij de fraaie situering en de uitzonderlijk mooie verblijven is dit misschien wel de mooiste tuin van Frankrijk, die zeker een bezoek van de Vrienden verdient. Er is een zeer handige Engelstalige gids beschikbaar, dus ook zonder kennis van de Franse taal kunt u volop van deze bijzonder fraaie dierentuin genieten! Eén van de beroemdste dierentuinen in de wereld is op het Kanaaleiland Jersey gelegen. n 1963 richtte de enkele jaren geleden overleden Gerald Durrel de Jersey Wildlife Preservation Trust op (met als logo de dodo) om, door middel van het opzetten van fokprogamma's, het uitsterven van zeer bedreigde diersoorten te voorkomen. De dierentuin van Jersey toont de bezoeker met name een unieke collectie zeer zeldzame vogels, zoals bijvoorbeeld de roze duif.(minder dan 20 exemplaren in het wild) en de "echo" -parkiet (totale wereldpopulatie van circa 20 vogels) van Mauritius, de " St. Luciaparrot", de kaalkop-ibis en de Hawaii-gans. Het levensverhaal van deze én vele andere dieren staat informatief en soms wat ironisch op mooie bordjes vermeld. Er zijn er vele dieren aanwezig die alleen op Madagascar voorkomen, waaronder het vingerdier of "aye-aye" (waarmee gefokt wordt) en verschillende andere lemuren. Tevens heeft Jersey diverse dwergaapjes, zoals het zelden in dierentuinen te bewonderen zwarte leeuwaapje. Behalve deze in dierentuinen zeer zeiden gehouden dieren heeft Jersey ook publiekstrekkers als gorilla's en orang-oetans. De beroemdste gorilla was Jambo, die eens een jongetje beschermde die in het verblijf was gevallen. De orang-oetans hebben een nieuw verblijf, dat in 1994 is geopend door Sir David Attenborough. Vanwege de grote collectie zeer zeldzame dieren en de uitstekende educatieve informatie is de dierentuin van Jersey een must voor elke dierentuinliefhebber. Alleen bekruipt je tijdens het bezoek soms het vreemde gevoel dat je de Ark van Noach bezoekt...! Mocht u na het lezen van dit "voorproefje" al zin hebben de koffers te pakken, vergeet dan niet u zo spoedig mogelijk voor deze onvergetelijke reis aan te melden! De belangstelling voor deze reis is groot (en niet alleen onder de Vrienden van Blijdorp!) en zoals altijd geldt: "vol is vol "!

8 Nieuws uit Diergaarde Blijdorp Zoals gebruikelijk informeren wij u over de belangrijkste veranderingen in het dierenbestand van Blijdorp. Deze keer kijken we naar de maanden oktober november en december 1996 waarin er doorgaan.~ wat minder gebeurt en de Diergaarde zich opmaakt voor de winter. To~h ;,varen er opmerk,;iljke geboorten, maar ook moest er afscheid "",'orden &enomen van een paar oude bekenden... Tekst: Marcel Kreuger, met dank aan "De Nleuwsbnef" en "nterne mededelingen". Foto's: M. Rijlaarsdam (tijger en wolf), S. Sheermahomed (ijsbeert je) en Peter Stolk (leeuwen Maleise bosrand) Jong leven Het belangrijkste nieuws was de geboorte van drie ijsbeert jes, waarvan er eind januari nog twee in leven waren. Leenman Tim uit Monde Sauvage heeft gedaan waarvoor hij naar Rotterdam is gehaald. Op 10 december schonk Mien in haar kraamverblijf het leven aan één baby en op 16 december volgde Katrien met een tweeling, waarvan helaas één jong na een paar dagen stierf. De beide overige jongen maken het tot nu toe uitstekend. Op een beeldscherm in het restaurant van de Rivièrahal kunnen bezoekers een blik werpen op de beide kraamkamers. Of we in maart ook echt kleine ijsbeert jes te zien krijgen is nog even afwachten. De jonge beertjes zijn zo klein en kwetsbaar dat de moeder ze zonder het te beseffen kan dooddrukken als ze zich in haar slaap omdraait. Om die reden wordt de winterrust rond de verblijven strikt in acht genomen! Op 6 december werd de tweede okapi van geboren: Dicky, zoon van Lisala en de uit Bazel afkomstige Kiburi. Kiburi is ook al de vader van Demba (zie ook Vriendennieuws van november 1996). Okapi's zijn uiterst zeldzaam. Ze komen alleen voor in de oerwouden van noordelijk Zaïre. De politieke strubbelingen aldaar hebben geen positieve invloed op het voortbestaan van deze bijzondere dieren in het wild. Onlangs nog is het okapistation, van waaruit onderzoek naar deze bosdieren wordt verricht, volledig vernield en de 14 aanwezige dieren vrijgelaten. Daarmee ging het plan van de stamboekhouder, dat Blijdorp in februari een wildvang mannetje uit Epulu zou krijgen, in rook op. De Europese populatie zit te springen om vers bloed, want zo langzamerhand zijn alle dieren aan elkaar verwant. Bij de ndische antilopen was er sprake ~~n ee.n he~se geboortegolf. n totaal zijn er VJf ~ntlioopjes geboren. De jongen zijn op de wel geboren. ndische antilopen zijn in hun voortbestaan ernstig bedreigd, maar in dierentuinen behoren ze tot de meest geziene dieren. De Blijdorp-kudde verhuist in de loop van 1997 naar de Maleise bosrand. Omdat met de bouw van dit nieuwe verblijf op korte termijn wordt begonnen, is de kudde tijdelijk op de koedoe-weide ondergebracht. Afscheid We wisten al een tijdje dat het stond te gebeuren, maar toch was het even wennen toen de gorilla's Xebo, Anja en Aya echt waren vertrokken. Xebo was toch een beetje de gangmaker van de groep. Wat dat betreft is de hoop nu op Ashmar gevestigd. De dag voor zijn vertrek werd duidelijk waarom Xebo moest vertrekken. De groep had Xebo in een hoek gedreven. edereen schreeuwde en Ernst beet zijn zoon waar hij hem raken kon. Gelukkig lieten de gorilla's zich imponeren door de scheldpartij van de verzorgers en kon Xebo worden gescheiden. Hij was flink gebeten. Eén van de wonden moest zelfs gehecht worden. n Barcelona werd Xebo opgewacht door drie vrouwtjes. De eerste contacten waren hoopvol en het meest dominante vrouwtje bood hem al voedsel aan. Anja en Aya zijn naar de Apenheul verhuisd. Daar woont Lucas met wie zij samen naar Tel Aviv in srael zouden verhuizen. Lucas was onlangs uit de groep gegooid en men wilde hem niet te lang alleen laten zitten. Dat het verblijf van Aya in Apenheul echter van zeer korte duur was, kunt u elders in deze uitgave lezen. Op 2 november overleed de oudste inwoner van de Diergaarde: Mississippi-alligator Bobby. Hoe oud hij is geworden is niet bekend, maar hij moet omstreeks 1920 in de Rotterdamsche Diergaarde zijn gearriveerd en toen werd hij zeven jaar oud geschat. Wanneer Bobby precies gestorven is, weet overigens ook niemand, want hij at maar eens in de paar maanden en de rest van de tijd lag hij op de bodem van zijn bassin. De eretitel van oudste Blijdorp-bewoner is nu "in handen" van de twee spitssnuitkrokodillen in de Rivièrahal, nota bene de oude buren van de Mississippi-alligatoren. Zij stammen ook nog uit de oude Diergaarde, maar maken het ondanks hun hoge leeftijd nog prima. Het verblijf van Bobby wordt binnenkort opgeknapt en omgebouwd tot een verblijf voor de uiterst zeldzame Chinese alligatoren. De jonge leeuwtjes zijn op 18 december, samen met twee manenduiven, verhuisd naar de dierentuin van Szeged in Hongarije. Het was al langer bekend dat ze moesten verhuizen, maar het kwam toch vrij onverwacht. De Hongaarse dierentuinen zijn wat nauwer met de andere Europese dierentuinen gaan samenwerken en hebben in december een vrachtauto langs een aantal dierentuinen gestuurd om die vol met dieren naar Hongarije terug te rijden. Zo namen ze uit Artis 3 witstaartgnoes en een kleinklauwotter mee. n Szeged worden deze dieren verder over de Hongaarse dierentuinen verspreid. Overigens zal het leeuwenterras binnen afzienbare tijd waarschijnlijk weer verlevendigd worden...! Afscheid nemen is vaak jammer, maar s,?ms is het heel erg leuk! Zo vertrokken op dinsdag 12 november drie addaxen uit Blijdorp om via de dierentuin van Hannover, die het transport coördineert, te worden teruggebracht naar hun natuurlijke leefomgeving in Marokko! Ze zijn inmiddels gezond en wel aangekomen. Het is voor Blijdorp de eerste keer dat daadwerkelijk een bijdrage wordt geleverd aan de herintroductie van antilopen in het wild. n 1932 werd de laatste wilde addax geschoten in Tunesië. Dankzij een samenwerkingsproject van de T u nesische en Marokkaanse overheden en de dierentuin van Hannover worden addaxen opnieuw uitgezet. En met succes! n 1985 werden er acht addaxen uit Hannover vrijgelaten in een beschermd gebied in het zuiden van Tunesië. nmiddels is er sprake van een stabiele kudde van ongeveer veertig dieren. De 47 addaxen die in 1994 en 1995 werden uitgezet in het Souss-Massa Nationaal Park in Marokko hebben inmiddels ook al kalfjes.

9 Nieuwe gezichten Op woensdag 20 november arriveerde er een nieuwe tijger. Deze tijgerpoes, Thera genaamd, is afkomstig uit Ouwehands Dierenpark in Rhenen. De Sumatraanse tijgers passen natuurlijk niet in het Siberische tijgerproject dat daar wordt opgezet. Thera is in 1985 geboren in Dortmund en heeft in haar leven al heel wat jongen gehad. Om die reden is ze in december 1993 gesteriliseerd. Daarbij is een eileider geblokkeerd. Het is mogelijk om de sterilisatie weer ongedaan te maken, maar dat is niet de bedoeling. Ze is naar Blijdorp gekomen om van een rustige oude dag te kunnen genieten. Blijdorp hoopt dat Thera een vriendinnetje kan zijn voor Pepper. Pepper heeft sinds enige tijd ook gezelschap van het jonge mannetje Hermes (zie vorige uitgave van Vriendennieuws). derde vrouwtje dat de wolvenman krijgt en we zullen maar hopen dat driemaal nu ook echt scheepsrecht is! Verdere wetenswaardigheden Het samenbrengen van Eyak en Chuluugi is voorlopig even uitgesteld. Niet alleen is Chuluugi nogal wild, Eyak blijkt ook te lijden aan een chronische leveraandoening. nmiddels is men gestart met de bouw van de Maleise bosrand. Het is de bedoeling dat één van de twee oude stallen verplaatst wordt en in de buurt van de takinrots als horeca-punt dienst gaat doen. Verder is het hekwerk inmiddels verwijderd en is men begonnen met de eerste graafwerkzaamheden. Gaat u dus snel eens een kijkje nemen! Als de leeuwen of de Amoerpanters hun eten laten staan en in plaats daarvan fanatiek met neus en nek over de grond wrijven, dan moet u eens goed kijken wat daar ligt. Want de verzorgers kiepen, ter verrijking van het gedrag, af en toe een emmertje zebra mest op de perken van deze roofdieren. De katten worden helemaal geobsedeerd door die vreemde, enge, maar ook vreselijk aantrekkelijke geur. ~Ji8 UTVAARTVERZORGNG e.m. Bouwman Albert Verweystraat 2a 3061 SB Rotterdam Tel Bgg Stijlvolle uitvoering van begrafenissen en crematies. nformatie over: - Het O.R.v. depositofonds (=verzorgingsfonds) - De kostenbegroting voor een uitvaart, met betrekking tot een af te sluiten verzekering. - nschrijving wilsbeschikking met vrij lidmaatschap. M'eubelstoffeerderij en Meubelmakerij De vrachtwagen die Xebo naar Barcelona bracht kwam terug met een Spaanse wolf. Het vorige vrouwtje is namelijk helaas in december overleden. Dit is het Voor het eerst in vijf jaar is het aantal bezoekers niet gestegen. Waarschijnlijk speelt mee dat er in 1996 geen grote nieuwe verblijven werden geopend en er ook geen grootschalig evenement werd georganiseerd. Ook waren er in 1996 wat minder voor het grote publiek spectaculaire geboorten te meden. Deze factoren hebben ook weer invloed op de aandacht vanuit de pers. Tenslotte, wist u trouwens dat een deel van de niet verkochte kerstbomen in Blijdorp belandt? De dieren beleven er veel plezier aan; ze kunnen er flink mee spelen en stoeien! Tevens repareren wij qiezen, rieten en rotan Hobby CENTRUM MAGAzijN BLï dorp NobElSTRAAT 11 2 }0}9 SP ROTTERdAM TElEfOON }1 GEREEdscltAPPEN JZERWAREN ElEkTRA SANiTAiR VERF SLEUTELSERVicE

10 Uitslag winterprijsvraag! Veel Vrienden hebben zich in hun literaire creaties prima weten te vermaken tijdens de Kerstdagen, want tussen Kerst en de jaarwisseling stroomden er vele reacties binnen. De inzendingen beschreven de meest uiteenlopende stukjes Blijdorp, zoals de krokodillen, Taman ndah, de stokstaartjes, de giraffen, algemene impressies van Blijdorp, enzovoort. Helaas voldeden niet alle inzendingen aan de eis van een beschrijving van "een bestaand stukje Blijdorp", maar dan nog waren er vele originele inzendingen. De beschrijving van "de vleermuisgrot" door Rinda Scheltens sprong er echter uit en werd dan ook met algemene stemmen tot winnaar verkozen. Daarnaast was er nog een aantal leuke inzendingen, die in de volgende uitgave gepubliceerd worden. Maar nu: de eerste prijs! De vleermuisgrot Bibberend staan mijn vriend Henry en ik in de grot achter de waterval. Toen we over de houten hangbrug liepen, zijn we flink nat geworden van het opspattende water, maar ook hier is het niet droog. Door een gat in de rotswand kijken Henry en ik gefascineerd naar het neerstortende water. Fijne druppels dansen als stofdeeltjes in de lucht, zorgend voor een uitbundig decor van kleine regenboogjes. Henry is hier eerder geweest en leidt me dieper de grot in. " Hier wonen de vleermuizen", fluistert hij. Via een nauwe gang komen we in een tweede grot. Aan de echo's van onze voetstappen is te horen dat we in een behoorlijk grote ruimte staan. De geur van warme lijfjes en uitwerpselen walmt ons tegemoet. k knijp mijn neus dicht, maar de lucht laat zich niet zo gemakkelijk verdringen. De lucht is zwaar en de vochtigheidsgraad moet hier hoog zijn, want het water in de lucht is bijna tastbaar. Ergens in het midden van de grot klinkt een zacht gemurmel van water. Het is te donker om de bron te ontdekken, maar als mijn ogen zich aan het schaarse licht hebben aangepast, ontdek ik dat ook de wanden nat zijn. Dan zie, en vooral, hoor ik de vleermuizen. n twee groepen hangen ze druk kwetterend aan het plafond. Een krioelende massa kleine lijfjes. De diertjes maken opgewonden geluidjes, als van een speelgoedeend waar je op gaat staan. k dacht altijd dat de geluiden, die vleermuizen maken, voor mensen onhoorbaar waren. Henry legt uit dat roezetvleermuizen de enige vliegende honden zijn, die wij kunnen horen als ze geluid maken. En geluid maken ze! Het lijkt wel een eigen taal. Plotseling barst de hele kolonie uit in een hevig gepiep, alsof er een conflict is, dat beslecht moet worden. Het duurt maar enkele seconden, dan worden de diertjes weer rustig. Voor zover je deze dieren rustig kunt noemen. Af en toe vliegt er een enkel diertje van de ene groep naar de andere, met een lange omweg die het door de hele grot voert. Met een sierlijke boog verkent hij de ruimte, lijkt van wand naar wand te stuiteren, zonder dat zijn vleugeltjes ook echt rotswand raken. Met verbazing luister ik naar Henry's uitleg. Stel je voor, zelfs de geboorte van een roezetvleermuis vindt ondersteboven plaats! Met zijn kleine klauwtjes klampt een jong zich aan zijn moeder vast en het lift mee bij het zoeken naar voedsel. Loslaten betekent een gewisse dood op de harde rotsbodem. Een paar uur blijven we in de grot; steeds weer trekken nieuwe details onze aandacht. Dan is het tijd om weg te gaan. Langzaam slenteren we naar buiten. Als we de grotten achter ons gelaten hebben, inhaleren we diep de frisse lucht. Onze stamkroeg is hier twee kilometer vandaan. We beginnen te lopen. Rinda Scheltens. n Leiden is de Neushoorn Stichting Nederland opgericht. De stichting heeft als doel het ondersteunen van projecten van organisaties/instellingen die werken aan het behoud van de neushoorn, waar ook ter wereld. Oprichter Raymond van der Meer, van beroep offset-rotatie drukker maar met een enorme passie voor neushoorns, werkte mee aaneen rhino-rescueproject in het Mkhaya Game Reserve in Swaziland. Daar ontdekte hij dat de parkbeheerders en rangers zich, met gevaar voor eigen leven, helemaal inzetten voor het behoud van de neushoorns. Maar inzet alleen is niet genoeg! Er is geld nodig om de parkbeheerder en zijn rangers te ondersteunen met hun werk. Het doel voor 1997/1998 van de Neushoorn Stichting Nederland is dan ook het ondersteunen van het Mkhaya Game Reserve in Swaziland. Draagt u de neushoorn ook een warm hart toe? Wordt dan donateur van de Neushoorn Stichting Nederland! Vul onderstaande bon in en u ontvangt tenminste 3x per jaar "de Neushoornkrant", waarin u alles vindt over het project dat de Neushoorn Stichting Nederland ondersteunt en de stand van zaken op dat moment. Wilt u meer informatie over het Rhino-rescue-project in Swaziland of over de Neushoorn Stichting Nederland bel dan: (na uur). Ja, ik word donateur van de Neushoorn Stichting Nederland en steun daarmee haar activiteiten voor het behoud van de neushoorns. o Mijn financiële bijdrage per jaar is: f 35,-- o anders dan bovenstaand, nl. f (minimale bijdrage! 35,-- per jaar) Dhr./mevr. Adres Postcode _ Plaats _ Girolbanknr. o Stuur uw ingevulde aanmeldingsbon naar: NeWi/worn Stichting Nederland, Rlstbw; 138, 2300 AC Leiden. Na ontvangst van uw aanmeldingsbon ontvangt u een acceptgiro gebaseerd op bovenstaande gegevens.

11 Een jaar als het leven zelf Zondag 12 januari jongstleden hield Blijdorp-directeur Dorresteyn zijn jaarlijkse nieuwjaarslezing voor de Vrienden van Blijdorp. Ruim 150 Vrienden hadden de dreigende ijzel getrotseerd om met elkaar nog eens terug te kijken op het voorbije jaar, maar vooral om door de heer Dorresteyn ingewijd te worden in de plannen die Diergaarde Blijdorp in 1997 ten uitvoer wil brengen. Voor degenen onder u, die niet in de gelegenheid waren deze lezing bij te wonen, volgt hier een samenvatting. Bewerking: Marc Damen. Met dank aan Drs. A.H. Dorresteyn. Foto's: R. Doolaard (gorilla en zeeotter), P. Stolk (okapi), S.Sheermahomed (stokstaartje en ingang) en de Vrijwillige Rondleiders (illustratie Maleise bosrand). "Het is inmiddels traditie geworden dat we met z'n allen aan het begin van het jaar terugkijken op hetgeen er het afgelopen jaar gebeurd is. Ook kijken we alvast vooruit naar datgene wat komen gaat. Als je er eens rustig de tijd voor neemt en alle markante gebeurtenissen opschrijft, dan wordt zo'n rijtje al snel aardig lang. Het afgelopen jaar, 1996, was een jaar met heel veel hoogtepunten, maar toch ook wel minder positieve kanten. Heel goed nieuws was de geboorte van twee okapi's, waarbij met name de dochter van Moera met gouden letters in het stamboek kan worden bijgeschreven. Na acht zonen kreeg ze eindelijk een dochter en dat is maar goed ook, want Moera raakt aardig op leeftijd en dit kon wel eens haar laatste jong zijn. Daarnaast heeft zij problemen met haar hoeven, die steeds maar doorgroeien. We durven haar echter niet goed te verdoven om de hoeven te kappen, omdat er altijd een risico bestaat dat een dier niet meer uit de verdoving bijkomt. We wachten dus in ieder geval tot haar jong zelfstandig eet. Voor het eerst in de geschiedenis van Diergaarde Blijdorp is er een hyacinthara geboren. n 1995 heeft Blijdorp een hyacinthara met een andere dierentuin geruild, zodat we sindsdien de beschikking over een stel hebben. Het bij elkaar brengen van papegaaien is echter een langdurig proces. De verzorgers hebben de dieren in januari bij elkaar gezet en ze hoopten, dat de ara's elkaar dit jaar nog aardig zouden vinden en dan misschien over een paar jaar eens voor een jong zouden zorgen. Tot ieders verbazing duurde het nog geen vier maanden voordat er een jong was! Er werden weer eens leeuwen geboren, die inmiddels alweer naar een andere dierentuin verhuisd zijn. Als het een beetje meezit, wordt het leeuwenterras dit jaar weer verlevendigd door leeuwenwelpen. Zeeotter Chuluugi kreeg een speelmaatje: Eyak. Deze zeeotter werd net zoals Chuluugi eenzaam dobberend op zee gevonden en door natuurbeschermers uit zee gevist. Zonder moeder zou hij in de oceaan van de honger omgekomen zijn, maar dankzij Blijdorp vervult dit dier nu toch een heel belangrijke functie, als ambassadeur voor zijn soortgenoten in het wild. Eyak zwemt als een duiker, eet als een otter en groeit als kool, maar hij is voortdurend ziek. Hij heeft waarschijnlijk een chronische ontsteking aan zijn lever, vergelijkbaar met geelzucht. We vermoeden dat Eyak daarom door zijn moeder in de steek gelaten is. De natuur is vaak schitterend op televisie, maar in werkelijkheid keihard en meedogenloos. Zodra ze ontdekt dat haar jong het niet zal redden, beschouwt de moeder de verdere zorg voor het jong als verspilde energie en laat ze het in de steek. n Blijdorp is hij echter in goede handen en er wordt door de dierenartsen en de verzorgers alles aan gedaan om hem te genezen. Over een paar weken hopen we dat Eyak zover opgeknapt en aangekomen is, dat we weer kunnen gaan proberen Eyak en Chuluugi bij elkaar te brengen. We zijn daar heel voorzichtig mee, omdat Chuluugi zo blij met de kleinere Eyak is, dat Eyak geen rust krijgt en steeds met Chuluugi moet spelen. We hadden, op 1 april nota bene, een jonge takin! n de dierentuin staat deze dag bekend als één van de minder prettige dagen, omdat veel mensen van buiten de dierentuin er plezier aan beleven het telefoonnet van de Diergaarde onnodig te belasten met flauwe boodschappen en berichten voor meneer de Leeuw, mevrouw Das, etcetera. De mededeling dat er een takin geboren was, werd dan ook in eerste instantie door niemand serieus genomen, maar dat jong was er toch echt! Voor de tweede keer in successie werd er een gezond kuifhertje geboren en ook kwam er weer een blauwschaap ter wereld. Er werden liefst 9 flamingo's geboren; een record voor Blijdorp! We openden het nieuwe verblijf voor stokstaartjes. Dit hele kleine stukje nieuw Blijdorp past in de kwaliteit die we nastreven. Dit verblijf voldoet uitstekend aan alle verwachtingen, niet in het minst aan die van de dieren. Regelmatig zien we ze over de muurtjes lopen, hetgeen niet helemaal de bedoeling is. Maar het is kennelijk zo'n goed verblijf, dat ze er toch steeds weer naar toe terugkeren! Ook werd in 1996 de Lotus Serre geopend. Op het eerste gezicht heeft dit niets met dieren te maken, maar als u daar sommige mensen ziet eten... We vinden dat de "oude" stukjes, die zo kenmerkend waren voor de structuur van Blijdorp, behouden moeten blijven. Waar mogelijk proberen we zelfs een aantal elementen uit de Van Ravensteyn-tijd weer in de oude glorie te herstellen. n de komende jaren zullen we in dit kader veel aandacht aan de Rivièrahal schenken en delen ervan wellicht hun oude kenmerkende stijl teruggeven, waarbij de dieren natuurlijk in hedendaagse verblijven gehuisvest worden! We worden hierin gesterkt door het feit dat de Lotus Serre in alle opzichten een succes is. Verder is er, voor "Blijdorpse begrippen" dan, relatief weinig gebeurd. Er werden geen grote projecten geopend, er waren geen geboorten die duizenden bezoekers extra trokken, zoals ijsbeert jes of olifanten, en er was geen grote tentoonstelling.

12 Dit had tot gevolg dat de bezoekersaantallen voor het eerst sinds jaren niet stegen. Toch is Blijdorp zeker niet ontevreden, want het aantal abonnementhouders groeit onverminderd door. nmiddels zijn er gezinnen met een abonnement en komen er bijna even veel mensen met een abonnement de Diergaarde binnen als mensen met een dagkaartje. Vijf jaar geleden waren er slechts mensen met een jaarkaart. Om de verkoop van dagkaartjes te verhogen, hebben we twee acties, die eigenlijk voor 1997 gepland stonden, een jaar vervroegd. Zo organiseerden we de Zoolympies, waarbij de bezoekers zich konden meten met de dieren (en dit vrijwel altijd verloren!). Zelfs de winnaar van de Elfstedentocht zal het toch moeten afleggen tegen een ijsbeer in zijn element! Daarnaast is er in de herfstvakantie de speurtocht "Stevige Stinkers" georganiseerd. Hier konden bezoekers (vooral kinderen) ontdekken wat de betekenis van geuren in het dierenrijk is. Deze actie was zo'n succes, dat we besloten hebben dit jaar ongeveer zes of zeven van dit soort kleine leuke acties te gaan uitvoeren. Verder kreeg Blijdorp in 1996 weer haar eigen blad, dat dan ook toepasselijk de naam " Blijdorp blad" meekreeg. Hierdoor kan Blijdorp zelf weer gewoon dat schrijven waarin de Blijdorp-abonnementhouders geïnteresseerd zijn; nieuws uit Blijdorp! Het laatste dat ik wil noemen gebeurde eigenlijk in 1997; vorige week kreeg Diergaarde Blijdorp de jaarlijkse Rotterdamse reclameprijs, de "Heffie", uitgereikt, voor de leukste reclamecampagne die er het afgelopen jaar in Rotterdam gevoerd is. Onze Rolo-poster is al de tweede campagne die met deze prijs bekroond wordt. Net zoals in het leven zijn er echter ook wat vervelende dingen gebeurd. Zo stierven er in korte tijd drie giraffen: Como, Frederika en hun zoon. Dit was te wijten aan een heel nare virus-ziekte, waaraan helemaal niets te doen is. Ondanks onze waarschuwingen aan collega-dierentuinen is er een paar maanden geleden ook een giraffe in een andere dierentuin aan deze ziekte gestorven. Gelukkig hadden we nog twee vrouwtjes over. We hebben hier een nieuwe man bij gehaald en het is niet onwaarschijnlijk dat we dit jaar één en misschien wel twee jongen tegemoet kunnen zien! Verder verloren we Boris, onze prachtige Sumatraanse tijger. Hij was de oudste levende Sumatraanse tijger in de wereld en een begrip in Blijdorp. nmiddels heeft weduwe Pepper een nieuwe partner, uit Warschau, die haar een tweede jeugd doet beleven. We verloren niet alleen de oudste Sumatraanse tijger ter wereld, ook het (waarschijnlijk) oudste dier uit Blijdorp is gestorven: Bobby, de laatste Mississippialligator. Hij is in de jaren twintig naar de oude Rotterdamsche Diergaarde gekomen en was toen inmiddels al ongeveer zeven jaar. Helaas heeft hij met zijn partner, judith, nooit jongen gehad. Toen judith een paar jaar geleden stierf, bleek echter, dat dit niet mogelijk was, omdat "zij" een "hij" was! Ook Komo, de Komodovaraan die altijd problemen met zijn poten had, is overleden. Na jarenlange pogingen was het dan eindelijk gelukt een partner voor hem te regelen (Su ra} en nog geen half jaar later stierf Komo. Nu zijn we weer druk op zoek naar een volwassen man voor Sura, want de jongen uit de Verenigde Staten zijn nog veel te klein. Dit zijn de minder vrolijke kanten aan het leven in de dierentuin. Naast geboorte hoort ook de dood echter bij het leven en als je in een dierentuin zoveel duizenden dieren hebt, gaat er geen dag voorbij zonder geboorte of sterfgeval. Maar goed, wat staat er voor 1997 zoal op het programma? nmiddels zijn we voorzichtig begonnen met de bouwen aanleg van de Maleise bosrand. Er is besloten om fase 1 en 2 direct na elkaar te bouwen, zodat het geheel, als alles een beetje meezit, nog dit jaar voltooid kan zijn. Het gibbon-eiland wordt echter al deze zomer geopend. Een andere belangrijke attractie wordt het Long-house, een Maleis huis dat als educatief centrum dienst gaat doen. Zoals u in Vriendennieuws heeft kunnen lezen, wordt de Maleise bosrand onder andere bevolkt door anoa's, babiroessa's, gibbons, Bengaalse tijgerkatten en javaanse pauwen, ook wel groene pauwen genoemd. n de tweede fase komt, ongeveer op de plaats waar tot voor kort de nijlgau 's en ndische antilopen verbleven, een verblijf voor bantengs en ndische antilopen. Uiteraard wordt de Maleise bosrand weer iets heel speciaals. Zo komt er een perk voor Mantsjoerijse kraanvogels dat alleen vanaf de straat (de Van Aerssenlaan) te zien is en dus als een soort etalage van de Diergaarde functioneert. De in een eerdere fase genoemde lierherten zullen echter waarschijnlijk geen plaatsje meer in de Maleise bosrand krijgen. Diergaarde Blijdorp is namelijk door de regering van de Filippijnen verzocht om, in samenwerking met de dierentuin van Mulhouse en Zoo Berlin, een fokprogramma met het uiterst bedreigde Prins Alfredhert op te zetten om deze soort voor uitroeiïng te behoeden. Daarom krijgen deze dieren in plaats van de lierherten een plaatsje in de Maleise bosrand. Een andere bron van aandacht, het komende jaar, is het Roei Langerakpark. Dit jaar beginnen we met de bouw van het Oceanium, dat staat vast! Om het personeel van de Diergaarde alvast een beetje in de stemming te brengen, hebben we de jaarlijkse personeelsreceptie rond de jaarwisseling, dit jaar in de houten barak op het uitbreidingsterrein gehouden. n het terrein was met behulp van piketpaaltjes uitgezet waar de diverse dierverblijven zullen komen en dan valt op, hoe groot het hele project eigenlijk is! Verder hebben we, hoewel in 1996 geboren, dit jaar natuurlijk jonge ijsbeert jes. Aanvankelijk waren er drie jongen: één bij Mien en twee bij Katrien. Via videocamera's kunnen we, als de vrouwtjes tenminste niet buiten het bereik van de camera's liggen, precies zien hoe goed beide moeders voor hun jongen zorgen. Na vier dagen zagen we echter dat één jong steeds van Katrien afgleed, hoezeer moeder ook probeerde dit jong steeds weer tegen haar lichaam warm te houden. Op een gegeven moment had ze in de gaten dat het jong niet meer leefde en heeft ze het terzijde gelegd en een paar dagen later, net zoals in de natuur gebeurt, opgegeten. Als alles goed gaat krijgen we in de tweede helft van dit jaar voor het eerst in de geschiedenis van Diergaarde Blijdorp een jonge ndische neushoorn! Ook zijn de twee giraffen waarschijnlijk drachtig; één moet er vrijwel zeker dit jaar een jong krijgen en de andere misschien ook nog wel. Verder gaat het heel erg goed met de ontwikkeling van beide olifantenjongen, die als het goed is, ongeveer in maart of april 1998 geboren worden. Regelmatig maken we een echo, waardoor we de ontwikkeling heel nauwkeurig kunnen volgen en zo een schat aan gegevens verzamelen. De geboorten worden heel spannend, omdat het voor beide vrouwtjes de eerste keer is.

13 n 1997 gaan we ook de Amazonehal opknappen en de grote bak inrichten als een groot zeewateraquarium. We willen hiermee ervaring opdoen voor het Oceanium en dan met name voor het houden van grote vissen in zeewater, zonder dat dit water te snel vervuilt. Daarvoor hebben we grote filterinstallaties aangeschaft die we nu nog op ons gemak kunnen uitproberen. Binnenkort komen de eerste (jonge) haaien uit de Atlantische oceaan. Het gaat heel slecht met haaien in de natuur, vooral omdat ze commercieel gevangen worden. Daarom wil Blijdorp, samen met enkele vooraanstaande Amerikaanse aquaria, een fokprogramma voor een paar soorten opzetten. Omdat we zo serieus een fokprogramma willen opzetten en de dieren op dit moment volop weggevangen worden en op de veiling belanden, vindt Blijdorp het, in het belang van het overleven van de soort, te verantwoorden een paar exemplaren uit het wild te halen en daarmee een fokprogramma op te zetten. Blijdorp en de andere instituten willen beginnen met jonge dieren, omdat die zich gemakkelijker aanpassen aan het leven in gevangenschap en omdat deze gemakkelijker te transporteren zijn, ook over een paar jaar naar het Oceanium. Tenslotte willen we de Kiboko-kinderjungle en de omgeving opknappen. De kinderboerderij en de speeltuin zijn na vijftien jaar bijzonder intensief gebruik wel aan vervanging toe. Daarom zal hier het komende jaar een plan voor gemaakt worden. Uiteraard moet het geheel in het Masterplan passen en daarom wordt het een Afrikaanse ervaring, waarbij de speeltuin het hoofdthema wordt. Daarbij is er ook ruimte voor een kinderboerderij en een aantal goede dierenverblijven. We hopen de komende winter met de uitvoering te starten. Terugkijkend op een jaar is er, bij u en ook bij mij, altijd een aantal markante gebeurtenissen dat je nog lang zal bijblijven. k wil er graag één met u delen. Gorilla Anja is een dochter van fokman Ernst en moest dus, net als in de natuur, na verloop van tijd de groep verlaten om elders met andere dieren een nieuwe groep op te zetten. Dit wordt gecoördineerd door de stamboekhouder van de gorilla's, maar toen deze eindelijk een bestemming voor Anja gevonden had, was zij inmiddels bevallen van een dochter, Aya. Hierdoor kon Anja niet met een andere man samengebracht worden. Deze zou het jong onmiddellijk gedood hebben, om op deze manier te zorgen dat Anja snel een jong van hem krijgt. Op deze manier zorgt de natuur ervoor dat de eigenschappen van de op dat moment beste gorilla doorgegeven worden. We hebben daarom twee jaar gewacht en in december jongstleden achtten we de tijd rijp om Anja en Aya kennis te laten maken met Lucas, een prachtige gorillaman die op Apenheul geboren is. Hij is door zijn vader uit de groep gezet. De kennismaking zou op Apenheul plaatsvinden, waarna de dieren gezamenlijk naar de dierentuin van Tel Aviv gebracht zouden worden. Enfin, nadat Anja en Aya enerzijds en Lucas anderzijds, door de tralies, met elkaar kennis hadden kunnen maken, was de tijd aangebroken om de drie gorilla's te verenigen. edereen hield de adem in toen de schuif open ging, maar gelukkig klikte het meteen tussen Anja en Lucas. Ze vonden elkaar zelfs zó aardig, dat Anja absoluut niet meer naar Aya omkeek. Anja en Lukas hadden alleen J a, ik word ook "Vriend" van Blijdorp en ontvang bij mijn lidmaatschap twee gratis kaartjes voor Blijdorp of Artis en vier maal per jaar "Vrienden nieuws". Dhr./mevr: Adres: Postcode/ plaats: Geboorte datum:. Giro/ bankrekening: Telefoon: k betaal na ontvangst van een acceptgiro. Aangemeld door het lid: Dhr./mevr.: Telefoon: Sonoystraat boa 3039 LT Rolterdam Te l: ~re kant van de schuif. blik openden we de ~ adem in. Het jong van kameraadje van Aya, ~orillapeuters sloegen een en bleven zo een illa's waren even blij: r is ze weer", Xara had t voor Aya en tien misof er nooit iets gebeurd ndste moest nog kolesten nog aan de groep Jat gebeurde de volgen : open en met veel ~ijn" verblijf weer in. t, dwars door alle verblij )e en gaat vlak voor, en ruikt aan haar. Hij t nog eens. Hij kijkt nog :en ik! " en hij loopt pt Aya bijna voortdumet de gedachte: "jij schitterend gezicht!" rriend ruw noren. uen LENZEN H OORTOESTELEN '<, dam, OO x

14 n 1997 gaan we ( opknappen en de grote b groot zeewateraquarium. ervaring opdoen voor het met name voor het houde in zeewater, zonder dat di vuilt. Daarvoor hebben Wi filterinstallaties aangeschal ons gemak kunnen uitprol komen de eerste (jonge) ~ sche oceaan. Het gaat het in de natuur, vooral omda gevangen worden. Daarof men met enkele vooraans Amerikaanse aquaria, een voor een paar soorten op; zo serieus een fokprograrr en de dieren op dit moml gen worden en op de veil Blijdorp het, in het belan~ van de soort, te verantwo. exemplaren uit het wild tt een fokprogramma op te de andere instituten willel, ge dieren, omdat die zich, aanpassen aan het leven i en omdat deze gemakkeli ren zijn, ook over een pa; Oceanium. - c.. ~ o "'C..- maar oog voor elkaar en Aya scharrelde wat rond. Toen kreeg Lucas opeens Aya in het oog. Hij ging naar de kleine gorilla, tilde haar op en bewoog haar in de richting van zijn enorme hoektanden. Aya schreeuwde enorm, maar tot ieders verbijstering reageerde Anja totaal niet meer op het gekrijs van haar eigen dochter! Juist op tijd wisten de aanwezige verzorgers Lucas' aandacht met veel kabaal af te leiden, waardoor het leven van Aya gered was. Maar even later herhaalde hetzelfde ritueel zich weer en het was duidelijk dat Aya hier weg moest. Snel heeft men zich beraden en uiteindelijk besloten om Aya terug te brengen naar Blijdorp, waar ze iedereen kent, maar nu alleen is. Ook hier bracht het samenbrengen dus grote risico's met zich mee, want er is nu niemand meer die zou beschermen. Bij de herintroductie waren Ernst en Kim voor alle zekerheid maar even apart gezet. We zetten Aya in het ene verblijf; de gorillagroep be- vond zich aan de andere kant van de schuif. Op een gegeven ogenblik openden we de schuif en hielden onze adem in. Het,jong van Annet, het oude speelkameraadje van Aya, liep op Aya af; beide gorillapeuters sloegen de armen om elkaar heen en bleven zo een tijdlang staan. Alle gorilla's waren even blij: Annet dacht: "hé, daar is ze weer", Xara had duidelijk veel aandacht voor Aya en tien minuten later leek het alsof er nooit iets gebeurd was. Maar het spannendste moest nog komen; Ernst en Kim moesten nog aan de groep worden toegevoegd. Dat gebeurde de volgende dag. De schuif ging open en met veel bravoure stapt Ernst "zijn" verblijf weer in. Aya ziet Ernst en loopt, dwars door alle verblijven heen, naar hem toe en gaat vlak voor hem zitten. Ernst kijkt, en ruikt aan haar. Hij kijkt nog eens, en ruikt nog eens. Hij kijkt nog eens, en denkt: "jou ken ik! " en hij loopt weg. En sindsdien loopt Aya bijna voortdurend achter Ernst aan, met de gedachte: "jij beschermt mij!". Een schitterend gezicht!" Tenslotte willen we de Kiboko-kinderjungle en de omgeving opknappen. De kinderboerderij en de speeltuin zijn na vijftien jaar bijzonder intensief gebruik wel aan vervanging toe. Daarom zal hier het komende jaar een plan voor gemaakt worden. Uiteraard moet het geheel in het Masterplan passen en daarom wordt het een Afrikaanse ervaring, waarbij de speeltuin het hoofdthema wordt. Daarbij is er ook ruimte voor een kinderboerderij en een aantal goede dierenverblijven. co $ o M o M ~ -H.MourikenZn ~specialist in Aardappelen, groente en fruit. Vers gesneden rauwkost, vruchtensalade en stamppotten. Statensingel LJ Rotterdam '8' De specialist voor uw touringcarreis, zoals: Dagtochten Bruiloften Personeelsreizen Schoolreizen Excursies Meerdaagse reizen De Vriend voor uw ogen en oren. ~~C~!O~E!! 1 State.weg 108, Roqerda", , Rijksstraatweg 36 - Hellevoetsluis - Telex Fax

15 ZOO'n boek! Regelmatig krijgt de redactie van Vriendennieuws de vraag, of er recent nog interessante boeken over dierentuinen verschenen zijn. Met de nieuwe rubriek, "ZOO'n boek! ", hopen we daarom in een behoefte te kunnen voorzien. Uiteraard blijft de redactie te allen tijde beschikbaar voor adviezen op het gebied van boeken over dierentuinen. U kunt in dat geval, indien u de Duitse of Engelse taal machtig bent, echter ook contact opnemen met de in Duitsland gevestigde "Schüling Buchkurier". Dit is een boekhandelaar die zich in dierentuinen, en al wat daarmee samenhangt, gespecialiseerd heeft. Dus tips over adviezen met betrekking tot boeken over dieren, planten, natuur en milieu bent u bij hem aan het juiste adres. De redactie van Vriendennieuws gaat voor deze rubriek met Schüling Buchkurier samenwerken. Zo heeft de redactie bij dit bedrijf een scherpe korting voor de Vrienden op de in Vriendennieuws besproken boeken weten te bedingen. Hierdoor is deze boekhandelaar nu voor de Vrienden goedkoper èn sneller dan een Nederlandse boekhandel. U hoeft er de deur niet meer voor uit! n deze eerste aflevering bespreken we een écht leesboek, over de dierentuin van Atlanta. Zoo-man Aan het begin van de jaren tachtig werd de dierentuin van Atlanta beschreven als één van de slechtste in de Verenigde Staten. Als gevolg van het uitblijven van de noodzakelijke vernieuwingen, alsmede van achterstallig onderhoud, was de dierentuin in verval en zelfs gevaarlijk voor het publiek. Op dat moment deed Terry Mapie, een wetenschapper aan het Yerkes Primate Rescue Center in de buurt van Atlanta, onderzoek naar mensapen in dit instituut en in de Atlanta Zoo. H ij was met leden van de Zoofriends(!) van Atlanta Zoo op reis naar Afrika, toen hij hoorde van de plannen om de dierentuin te sluiten. Hij zocht contact met verantwoordelijken en wist hen ervan te overtuigen, dat de zoo met de benodigde financiële middelen en een enthousiast team, in korte tijd uit zou kunnen groeien tot een goede dierentuin. n 1984 werd Terry Maple benoemd tot directeur van de dierentuin. Door een aantal mensen met ervaring in de dierentuinwereld aan te trekken, op een juiste manier met de pers om te gaan en de hem ter beschikking gestelde middelen goed te gebruiken, wist hij in korte tijd het vertrouwen van de bestuurders en inwoners van Atlanta terug te winnen. Zeven jaar later werd de Atlanta Zoo betiteld als een van 's lands beste. "Zoo man" beschrijft hoe de hele omvorming met veel doorzettingsvermogen en gezond verstand in korte tijd plaats heeft kunnen vinden. Zo kopiëren veel dierentuinen verblijven van elkaar, terwijl Maple vindt dat je geen elementen uit dierentuinen, maar juist uit de natuur moet overnemen. Zo zijn de meeste verblijven voor orangoetans in dierentuinen veel te laag, terwijl Maple zag, dat deze bosmensen in de natuur juist gebruik maken van de hoogte van de bomen. Ook overleg tussen dierentuinen is heel belangrijk; van elkaars fouten kun je veel leren! De lezer wordt een blik achter de schermen gegund bij het bouwen van een nieuw gorilla-verblijf en alle problemen die de dierentuin daarbij tegenkwam. Zo heeft men talloze problemen moeten overwinnen bij het samenstellen van een nieuwe gorilla-groep met een zilverrugman die 27 jaar alleen geleefd heeft. Aangezien het gorillaverblijf ruim tien procent van de hele oppervlakte van de dierentuin in beslag neemt en het een van de meest toonaangevende in de wereld is, wordt hieraan ruim aandacht besteed. Het boek is in het Engels geschreven, maar dankzij de levende manier van vertellen zó goed leesbaar, dat je het in één adem uitleest. Na het lezen heb je het gevoel, dat je zelf meegeholpen hebt aan de renovatie van Atlanta Zoo en je deze dierentuin als je broekzak kent! "Zoo man" gaat echter niet alleen over de Atlanta Zoo; het tweede deel beschrijft de mogelijkheden van dierentuinen om de bezoeker iets te leren, alsmede de rol van dierentuinen bij natuurbehoud. Het laatste hoofdstuk is misschien nog wel het belangrijkste: hoe de dierentuinen ook in de volgende eeuw zich kunnen inzetten voor een betere wereld. Een aanrader voqr iedereen die meer over dierentuinen wil weten dan de "gewone" bezoeker! Zoo-man- inside the zoo revolution. Geschreven (in het Engels) door Terry Mapie, directeur van de Atlant~ Zoo (USA). 196 blz., met 25 zwart-wit foto's. SBN: Prijs in Nederland: fl. 47,50. C Dierentuin l i t eratuur Levert razendsnel en tegen de laagste prijs! Bijvoorbeeld "ZOOMAN"; slechts DM 38,- (incl. porto!) Stuurt u een ingevulde Eurocheque naar: Wij bezorgen u ieder dieren(tuin)boek; ook voor meer informati e bent u bij ons aan het juiste adres. Schrijft u naar bovenstaande adres of vla nternet Schenkingen, legaten en erfstellingen Regelmatig gebeurt het dat Vrienden éénmalig een groot bedrag aan de Vereniging Vrienden van Blijdorp geven. Het kan, fiscaal gezien, bijzonder aantrekkelijk zijn een schenking aan de Vrienden te doen. Giften aan onze Vereniging mogen van de inkomstenbelasting worden afgetrokken, mits u per jaar meer dan 1 % van uw onzuiver inkomen schenkt aan "instellingen van algemeen nut", waartoe ook onze Vereniging gerekend wordt. Dit geldt tot een maximum van 10% van uw onzuiver inkomen. U kunt ook overwegen de Vereniging Vrienden van Blijdorp na uw overlijden een schenking te doen. Onlangs nog ontving de Vereniging Vrienden van Blijdorp op deze manier een bedrag van ruim gulden! Veel mensen laten echter geen testament opmaken. Dat is jammer, want in dat geval gaat uw hele nalatenschap naar uw directe erfgenamen. Als u een testament laat opmaken, kunt u ervoor kiezen om een deel aan de Vrienden van Blijdorp na te laten. U kunt de Schüling Buchkurier Falkenhorst Münster Duitsland Vereniging ook een legaat toekennen. Dit is een van tevoren vastgesteld bedrag, dat een persoon of instelling na uw overlijden toekomt. Voor allebei geldt overigens dat u ze bij de notaris vast moet laten leggen. Legaten of erfstellingen die de Vereniging Vrienden van Blijdorp ontvangt, vallen in een lagere belastingschaal dan wanneer u uw bezittingen aan particulieren nalaat. Op deze manier krijgt een zo groot mogelijk gedeelte van uw erfenis op de door u gewenste bestemming. De Vereniging Vrienden van Blijdorp is een onafhankelijke organisatie die geheel op vrijwilligers draait. Hierdoor komt een zo groot mogelijk deel van uw bijdrage ten goede aan vernieuwingen in Diergaarde Blijdorp. Mocht u naar aanleiding hiervan nog vragen hebben, neemt u dan contact op met uw notaris of financieel adviseur. U kunt ook de secretaris van de Vereniging Vrienden van Blijdorp bellen offaxen: Hij helpt u graag verder.

16 De Maleise bosrand Deel 5: Je bent een rund als je in de Maleise Bosrand kunt. n de Vriendennieuwsuitgaven van 1996 is al veel aandacht besteed aan de Maleise Bosrand. Nadat een impressie van de Maleise Bosrand is gegeven, is er ook een aantal bewoners, zoals de gibbons, twee kleine katachtigen en een aantal vogelsoorten besproken. n dit vijfde deel over de Maleise Bosrand komen weer twee andere bewoners van de Maleise bosrand aan de orde, n.l. de banteng en de anoa. De Vrienden hebben een heel bijzondere band met deze dieren, want in 1977 kreeg Diergaarde Blijdorp een koppel bantengs en een koppel anoa's van de Vereniging Vrienden van Blijdorp ten geschenke! Dit zou het begin van een succesvolle fok met deze dieren in Blijdorp betekenen. Tekst: Alex Schouten en Angeline Peters. Foto's: Diergaarde Blijdorp. De anoa en de banteng behoren beiden tot de familie van holhoornige runderen, net zoals onze alom bekende koe. Van oorsprong kwamen deze dieren overal op de wereld voor, maar tegenwoordig kunnen alleen bepaalde soorten in Afrika en Azië zich nog in het wild handhaven. n Europa en Noord-Amerika zijn de meeste wilde runderen in historische tijden volkomen vernietigd. De twee rundersoorten die Blijdorp in de Maleise bosrand gaat huisvesten, behoren tot het geslacht van de Aziatische buffels. De banteng (Bos javanicus) is de grootste van de twee, met een schouderhoogte van 130 tot zelfs 170 cm en een gewicht van 500 tot 900 kg. Zowel de vrouwtjes als de mannetjes hebben ronde, half cirkelvormige horens waarbij de punten naar boven en binnen wijzen. De dieren hebben een dikke, gladde, kort behaarde vacht waarvan de kleur afhankelijk is van het geslacht. De stieren zijn donker- tot zwart-bruin met witte sokken; de koeien roodbruin met witte sokken. n het wild komen de dieren voor op de ndonesische eilanden Java en Borneo, alsmede in Birma. De dieren leven in de ongerepte woudgebieden tot een hoogte van 2000 meter. Door de jacht en de toenemende bevolkingsdruk zijn ze echter sterk bedreigd. Op Java, waar de banteng oorspronkelijk voorkomt, is een aantal populaties niet meer raszuiver omdat dit vermengd is met verwilderde karbouwen. Dit zijn runderen die door de inwoners als voedsel- en trek-dieren gefokt worden, maar het grootste deel van het jaar zelfstandig in de bossen leven. Zoals alle runderen zijn de bantengs herkauwers en leven van jonge sappige grassen, kruiden, bladeren, bloemen, loten en bamboescheuten. De dieren leven in een kuddeverband van 2 tot 20 vrouwtjes met kalveren en een aantal jonge stieren. De oudere, geslachtsrijpe stieren leven afgezonderd van de kudde en sluiten zich alleen tijdens de bronsttijd bij de kudde aan. De stieren proberen dan elk afzonderlijk zoveel mogelijk koeien te beschermen tegen al te opdringerige andere stieren. Omdat er in een kudde veel jongen tegelijk geboren worden, groeien de kalveren heel sociaal op en spelen ze veel samen. Blijdorp is de enige dierentuin in Nederland waar de banteng wordt gehouden. n de Rotterdamse kudde worden, sinds de jaren '80, met enige regelmaat jongen geboren die inmiddels naar diverse dierentuinen over de hele wereld zijn verhuisd. De fok in Blijdorp maakt deel uit van het E.E.P.-fokprogramma, waaraan op dit moment 17 Europese dierentuinen met totaal zo'n 90 dieren deelnemen. Omdat de fok met bantengs in andere dierentuinen veel minder voorspoedig verloopt, is het voor Blijdorp moeilijk onverwante dieren te krijgen om voor verdere uitbreiding te zorgen. De kudde in Blijdorp bestaat momenteel uit 1 volwassen stier (geboren in 1991 in Dresden en sinds 1992 in Blijdorp) en 2 koeien (beiden in Blijdorp geboren). n verband met de werkzaamheden aan de Maleise bosrand zijn deze dieren tijdelijk op de voormalige blesbokkenweide, achter het Kiboko restaurant, ondergebracht. De andere rundersoort die ook een plaatsje in de Maleise bosrand zal krijgen, is de anoa (Baba/us depressicornis), ook wel gemsbuffel genoemd. Deze kleinste en meest oorspronkelijke rundersoort, met een schouderhoogte van slechts 60 tot 100 cm, heeft vrij slanke poten en tamelijk korte, rechte horens, die naar achteren gericht zijn. Dit zijn duidelijke aanpassingen aan het leven in bosrijke gebieden. De anoa leeft in vochtige moerasbossen en struikgewas, waar hij zich voedt met grassen, kruiden, bladeren, vruchten en moeras- en waterplanten. Zoals de meeste runderen heeft de anoa behoefte aan water en modder om zich te baden. n het wild komt de anoa alleen voor op het ndonesische eiland Sulawesi (het voormalige Celebes). Er zijn twee ondersoorten: de laagland-anoa leeft, zoals de naam al suggereert, op de laagvlakten van Sulawesi. De andere ondersoort, de kleinere berganoa, leeft, hoe kan het ook anders, in de gebergten van Midden- en Zuid-Sulawesi. Ook voor deze dieren geldt dat ze ernstig in hun voortbestaan worden bedreigd doordat steeds meer gebieden ontgonnen worden ten behoeve van de landbouw. Maar ook de jacht vanwege het smakelijke vlees, de horens en de huid eist haar tol. n tegenstelling tot de meeste andere runderen leeft de anoa niet in grote familiegroepen, maar alleen of paarsgewijs. Ook in de dierentuin moet met deze levenswijze rekening worden gehouden. De dieren kunnen zeer agressief zijn, vooral als ze gewond of in het nauw gedreven zijn. Ze vallen dan blindelings aan, iets waarover menig anoa-verzorger in Blijdorp mee kan praten! Voor de dieren is het dus van belang dat ze, in gevangenschap, in ruime verblijven gehuisvest worden, waarbij de stieren gescheiden kunnen worden van de koeien en jonge dieren. Om problemen te voorkomen wordt het mannetje in Blijdorp apart gezet zodra er jongen zijn. Om het contact niet te verliezen, gaat het vrouwtje wel elke dag even op bezoek bij het mannetje. Blijdorp heeft op dit moment als enige dierentuin in Nederland twee fokpaartjes die regelmatig jongen krijgen. Ook met de fok van de anoa's doet Blijdorp, samen met 12 andere dierentuinen, mee aan het E.E.P.-programma. Nu maar hopen dat deze twee bijzondere diersoorten zich in de Maleise bosrand, met al hun nieuwe buren, snel thuis zullen voelen.

17 Panda's en mensen in Japan Restaurant Alexander Kruiskade EH Rotterdam telifoon Voor leden van de Vereniging Vrienden Van Blijdorp serveren wij het 'Blil~"J'l'~in(lJ' Voorwaarden: deaal ill combillalie Reserveren gewenst o.v.v. registratienummer Prijs: f 45,- per persoon inclusief: 1 apéritief, 1 glas wijn, 1 kopje koffie Kindermenu f 22,50 Op verzoek speciale offerte voor partijen.jll BAUME & MERCER GENEVE mua" _ex> {mlity' DSTRBUTEUR AGRÉÉ JUWelie~HOrlOger Bob Langendam Stadhoudersweg , Rotterdam Tel.: en me uw avondje uit in T.ealer of Bioscoop Het ROTTERDAMS OPERA > KOOR viert in 1998 haar 75 jarig jubileum. Voor ons thans 170 leden tellende koor zoeken wij met spoed -in de eerste plaats- Tenoren Andere belangstellenden zijn welkom, mits er plaats is. Telefonische informatie te verkrijgen bij het sekretariaat onder telefoonnummer Gedane belofte maakt schuld en die wil ik, bij deze, dan eindelijk inlossen. Het is al zeker twee jaar geleden dat mij gevraagd werd om een "stukje" te schrijven over mijn bezoek aan Ueno Zoo, Tokyo. n al mijn enthousiasme zei ik dit meteen toe (kon ik weigeren?), maar de tijd ontbrak mij toen en later werden de herinneringen steeds vager. Dus ben ik nu op mijn enige vrije dag, tijdens twee weken Japan, wederom naar de Ueno Zoo in Tokyo getogen om een "ive" verslag te geven van de impressie nu en de herinneringen van eerdere data. Tekst en foto's: Roei van der Veer. A buiten de dierentuin ben ik met mijn verslag aan de slag gegaan. Karaokezangers voorkomen dat ook de talrijke duiven, die hier aanwezig zijn, hun "zegje" op dit papier doen. Met de metro, een geweldig vervoermiddel op zondagochtend (maar vermijdt het tussen 7-9 en uur!), ben ik naar Ueno vertrokken. De dierentuin ligt in een uitgaanspark in Tokyo waar zich ook enkele musea bevinden. Dit park staat vol met "cherryblossom"-bomen. Hieronder wordt 's zomers gebivakkeerd en gepicknickt door iedereen die op tijd een plek heeft veroverd om met familie en vrienden de rest van de dag door te brengen. Cherry blossom (bloeiend in april en mei) moet een prachtig gezicht zijn, maar helaas ben ik tijdens de bloei nog niet in Japan geweest. k bezoek de dierentuin nu voor de vierde keer en voor de tweede keer op zondag. Het is een uitgaansgelegenheid voor families met kinderen en voor Japanse begrippen goedkoop (volwassenen betalen 500 yen, evenveel als vijf blikjes cola in de supermarkt of fl. 8,-). Mijn eerste bezoek, op zondag, was een tegenvaller wegens de enorme drukte. Parken en begraafplaatsen zijn in Tokyo mijn rustoorden. Je ziet er vogels, je botst er niet tegen mensen aan, je kunt er met je armen zwaaien zonder iemand te raken; iets wat eigenlijk nergens anders in Tokyo mogelijk is! Bij de ingang is er een constante stroom mensen. Dat belooft weinig goeds voor een rustig panda-bezoek. Bij de kassa's bevinden zich geen kassières, maar automaten die je een kaartje verschaffen. Gelukkig valt er hier voor buitenlanders een vooruitgang te bespeuren. De prijzen staan er nu ook voor de diverse leeftijdsgroepen in het Engels vermeld. Na het ontvangen van het kaartje op naar de volgende rij ter controle. Bij het afscheuren van het kaartje ontvangt elk "rond oog" (buitenlander) een plattegrond met Engelse verklaring. Direct hierna staat er een bord dat de route door het park aangeeft die direct naar de panda's en veel mensen leidt. Terwijl ik nog dub of ik een foto van het bord met de route zal nemen, komt een "park official" op mij toegestapt en wijst, net

18 ~s voorgaande keren, naar de panda's, alsof k alleen daarvoor kom. Een blik op de rij mensen die staat te wachten om de panda's te kunnen zien, doet mij meteen besluiten er een foto van te nemen en de panda's maar voor gezien te laten. k heb ze drie jaar geleden, op een zonnige zondagmiddag en later, ~p een. door-de-weekse dag en in alle rust, al ns ge~~e~! k houd ervan de natuur in al zijn verschijningsvormen te observeren. Dit betekent in een dierentuin: lekker voor een verblijf zitten, de dieren aanstaren en, als de kop en/of houding het waard is, na vijf minuten eens een foto nemen. Dat kan op zon~agen niet bij?e panda's en wat nog erger S: het wordt niet eens toegestaan! Om de panda's goed te kunnen zien, ben ik de vori ~e k~.er drie keer in de rij gaan staan en heb k mij door de gang, die zich voor de hokken bevindt, heen laten persen. Stilhoudende bezoekers worden ook goed in de gaten gehouden door parkwachters die als taak lijken te hebben mensen te verbieden te flitsen en ze door te laten lopen. De eerste keer in ~e rij heb ik wel mijn toestel klaar, maar blijk k verkeerd begonnen te zijn om vooraan bij het hek te kunnen eindigen. k observeer wat, met name mensen, en maak in deze donkere, overdekte gang een foto. Zonder flits natuurlijk! Zoveel begrijp ik ook nog wel van de pictogrammen aan de muur! De japanners zelf hebben daar wat meer moeite mee: he~ leid~ tot verontwaardigde parkwachters en zich diep verontschuldigende fotografen. De traditie, het buigen over en ~eer, verwatert hier door het gedrang enigs ZinS tot het hoofdknikken van Nederlanders als ze elkaar groeten wanneer het koud is. De ~?gende k~e~, is het "d~w-ritueel " mij duidelijk en ken k de stroming van de menselijke rivier". Stilstaan bij het hek om foto's te maken valt eenvoudigweg niet mee! Ondanks het bekende verschijnsel "fotografie" in japan, word ik namelijk door mede-publiek a~~gestoten en gaat een "guard", die mij blijkt aan te moedigen door te lopen, ter verduidelijking voor mijn lens staan. Mijn kennis van het japans blijkt nu niet voldoende en ik pro.beer mij te uiten in Nederlands, Engels en ~Ults. De derde keer dat ik langs kom, blijk!k ~oor alle "gua~ds" begrepen te zijn en ben k n staat om enige foto's te maken. De hierbij afgedrukte foto is echter van later datum gemaakt op een rustige door-de-weekse dag. Mocht u?oit Ueno Zoo bezoeken, gaat u dan op dinsdag, woensdag, donderdag of vrijdag en mijdt het weekend! De panda's worden hier, zo te zien, g?ed ~erzorgd. Voor hun rust zitten ze, gelukkig, niet achter tralies, maar achter glas. Naast de individuele verblijven is er ook een gr~ot,?pen buitenverblijf. De panda's zijn duidelijk de trots van deze dierentuin! n een iets kleinere behuizing ziet men de roofvogels. Een orde dieren die mij altijd zeer boeit, met name in vrije vlucht, wat ik nog in geen enkele dierentuin ben tegengekomen. Een Andes condor laat zijn spanwijdte zien of bekijkt, bij gebrek aan een spiegel, zijn eigen imposante schaduw. n het park bevinden zich vele vrije kraaien die hier de indruk geven hun grote broers/zusters te zitten uitlachen om hun belachelijke presentatie in kooien. De meeste roofvogels, en met name de uilen, schijnen het gespot van de kraaien zeer gelaten over zich heen te laten komen. Op weg naar de gorilla's lopen we langs de bouwplek voor de nieuwe verblijven van de tijgers. De nieuwe verblijven voor de gorilla's zijn reeds klaar en worden bewoond door acht fotogenieke exemplaren. De ramen van het grote verblijf zijn voorzien van hun foto's en in het verblijf herken ik drie van de bewone.rs. De rest zal zich waarschijnlijk ophouden n de dode hoeken van het verblijf die zich zeker openen als er, na de bouw van de tijgerverblijven, door de bezoekers ook gebruik kan worden gemaakt van de tegenovergelegen kijkposten. Het twee meter brede pad is, ter voorkoming van inhaalmanoeuvres, voorzien van een ononderbroken streep en iedereen wandelt hier in "slow motion", twee aan twee omhoog en weer terug; gedisciplineerd, zoals alleen japanners dat kunnen. n het park zijn veel vernieuwingen gaande en ik heb begrepen dat er voor alle zeedieren van het park een grote concurr.~nt komt in de haven van Tokyo. Dit plan lijkt deze afdeling met pinguïns, zeeleeuwen ete. te gaan verkleinen; de vrijgekomen ruimte maakt plaats voor de nodige vernieuwingen. Langs de bavianenrots verlaat ik het oudste gedeelte van het park dat doorkruist wordt door een verkeersader. Via een brug of monorail komt men in het nieuwe gedeelte dat een grote en ruim opgezette "kinderboerderij"-afdeling heeft. k heb de indruk dat dit deel van latere datum is. Het gaat hier meer op het Noorder Dierenpark Emmen lijken, terwijl het eerste gedeelte aan Burgers' Zoo, dat ik 6 jaar geleden voor het laatst bezocht, doet denken. De trieste aanblik van de apenrots aldaar komt weer in de herinnering terug bij het zien van een gelijke presentatie in het oude deel van Ueno Zoo (inmiddels is de apenrots in Burgers' niet meer als zodanig in gebruik; red. ). Gelukkig zal het vertrek van de zeedieren ruimte creëren voor de modernisering van het gehele park, op de manier van de mooie verblijven voor de panda's en de nieuwe voor de gorilla's. U dient, overigens, te bedenken dat men in japan nergens gewend is veel ruimte te hebben. Dit is de... beste verklaring voor de kleine verblijven en de hoeveelheid mensen die op zondag de dierentuin bezoekt. Het nieuwe gedeelte omvat verder onder andere het werelddeel Australië. Ook is er een "small mammals house" te vinden met vle~r~uizen in de donkere kelder. Op de verdieping daarboven bevinden zich mijn favoriete dieren, sinds ik ze tegenkwam op de Route 66 in Arizona: prairiehonden. Fascinerende en zeer sociale "vrijkonten". Als mensen net zo vaak zouden "zoenen" in het ~?orbijgaan als deze beestjes, was er geen tijd voor oorlog, was er in de metro van Tokyo helemaal geen doorkomen aan en had u dit verslag dus gemist. Als algemene indruk blijft over dat het park en zijn dieren goed verzorgd worden en dat er in japan schijnbaar geen limiet is aan het aantal personen dat er toegelaten wordt. Het park lijkt ook educatief te zijn, maar niet voor "ronde ogen " met een groot gebrek aan kennis van het japanse schrift. n de toekomst, na alle verbouwingen, verwacht ik hier vele "Noorder Dierenpark Emmen-verblijven" en hoop er dan nog eens doordeweeks te kunnen komen.

19 Het Oceanium (deel 6); de laatste loodjes! NGHT Sinds 1995 houdt Hans Post, hoofd van de afdeling Presentatie binnen Diergaarde Blijdorp en één van de personen die zich met de voorbereiding van het Oceanium bezighoudt, u op de hoogte van alle ontwikkelingen rondom dit enorme project. Hij nam ons, in gedachten, alvast mee naar het Oceanium, zoals dat in de toekomst moet gaan worden, en gaf een beschrijving van alle stappen die daarvoor achtereenvolgens doorlopen moeten worden. n de vorige aflevering kon u lezen dat het concept veel te duur was en dus in de oorspronkelijke opzet niet gebouwd kon worden. Maar Blijdorp zou Blijdorp niet zijn als het daar geen oplossing voor zou bedenken. Dus zijn alle betrokkenen weer met elkaar om de tafel gaan zitten en hebben maanden zitten tekenen én rekenen. Normaliter neemt de redactie van Vriendennieuws regelmatig contact op met Hans Post om te vragen of er nog nieuws is, maar halverwege december belde hij zelf op, met de verheugende mededeling: /11k denk dat we d'r uit zijn!" Dat vroeg natuurlijk om een interview! Tekst: Marc Damen, met dank aan Hans Post. llustraties: Diergaarde Blijdorp. Het ideale arrangement voor part ij en personeelsfeestjes en gezelschappen Diner met avondrondleiding Voor meer informatie: Diergaarde Blijdorp Van Aerssenlaan KE Rotterdam Telefoon Hans, de laatste berichten waren niet zo gunstig. Hoe komt het dat iedereen op dit moment weer heel optimistisch tegen het Oceanium aankijkt. De heer Dorresteyn vertelde tijdens zijn nieuwjaarslezing voor de Vrienden zelfs dat er dit jaar begonnen wordt! Nadat de oorspronkelijke plannen financieel onhaalbaar bleken te zijn, moest er een beslissing genomen worden. Het was erop of eronder, waarbij "eronder" zou betekenen dat er helemaal geen Oceanium zou komen! Dat was natuurlijk onze eer te na; we hebben toen een vereenvoudigd model met minder franje bedacht, waarover ik de vorige keer al verteld heb. Dit model zag er rooskleurig uit. De schetsen zijn vertaald door de architect, de constructeurs hebben het model bekeken en het bleek allemaal perfect te kunnen, ook financieel! We betalen nu vele tientallen miljoenen minder dan in het oorspronkelijke ontwerp, zonder dat we op essentiële punten afbreuk doen aan de reis, die we ons voorgesteld hadden. Wat betekent dat concreet? Welnu, we houden onze reis. We beginnen nog steeds bij Bass Rock en eindigen nog steeds bij de zeeotters en de aansluiting met de rest van de dierentuin. We hebben nog steeds alle hoofdmomenten in het Oceanium zitten, op twee na. Het verblijf voor de ijsberen viel absoluut niet binnen het budget te realiseren, zonder afbreuk te doen aan de Oceanium-beleving. Dat wil overigens nog niet zeggen dat deze dieren definitief uit de dierentuin verdwijnen! n een later stadium kan er voor hen wellicht een verblijf tegen het Oceanium aan gebouwd worden, of kunnen ze een plaatsje in Europa of, eventueel, Noord-Amerika krijgen. Een tweede hoofd moment dat verdwijnt, is het uitkijkpunt vanuit het Caraïbisch gebied over de "haaibaai", het enorme haaienbassin. Dit immense aquarium blijft gehandhaafd; alleen, we hadden in het oorspronkelijke ontwerp meegenomen dat de bezoeker vanaf een horeca-punt óp het wateroppervlak kon kijken en dus de rugvinnen

20 van de dieren boven het water zag uitsteken. Dit uitkijkpunt is uit het Oceanium geschrapt; de haaien kunnen nu alleen door middel van een 30 meter lange doorlooptunnel en een aantal grote ramen bekeken worden, hetgeen natuurlijk hartstikke spectaculair blijft! Maar dit zijn eigenlijk de enige twee essentiële wijzigingen. De rest van de looproute blijft dus vrijwel ongewijzigd? Er is wel wat geschoven in de volgorde van een aantal verblijven. Vanuit de ingangspartij, waarvan de volgende keer al ontwerpschetsen beschikbaar zullen zijn, kun je nog steeds de keuze maken tussen het Oceanium en de rest van Diergaarde Blijdorp. Als je kiest voor het Oceanium, loop je tegen een enorme rotsformatie aan, de Bass Rock en zie je de rotsen die dienen als achtergrond van het zeeleeuwen biotoop. De zeeleeuwen zijn zowel onder als boven water te zien en hierdoor wordt de bezoeker, veel meer dan in het oorspronkelijke ontwerp, het Oceanium in "gezogen". Vanuit de Bass Rock kom je nog steeds in de Noordzee, daarna de haaientunnel, dan het Caraïbisch gebied, het horeca-punt, de Everglades, de Amazone, de Falklands met de pinguïns en de zeeberen, de Zee van Cortez, en, tenslotte, Monterey Bay met de zeeleeuwen en de zeeotters, die je vanuit één grote publieksruimte ook onder water kunt zien. Hier eindigt de reis. Wordt alles in één keer gebouwd of toch in fasen? We beginnen met de bouw van de ingang, inclusief een groot parkeerterrein. De ingangspartij is cirkelvormig, met een klein gebouw in het midden, dat dienst doet als bezoekersservice en onderkomen voor de afdeling PR/Marketing. Rechts daarvan treft de bezoeker een groot restaurant aan, dat oorspronkelijk n het Oceanium gepland was. Direct tegenover dit horeca-punt bevindt zich een grote souvenirwinkel. Ook deze winkel wordt een echte attractie; de bezoekers kunnen er doorheen lopen en zelf hun keuze maken uit de vele honderden artikelen, variërend van stenen beeldjes en pluche knuffeldieren tot boeken en T-shirts. Uiteraard wordt de winkel bijzonder sfeervol aangekleed. Het restaurant en de souvenirwinkel worden met elkaar verbonden door een overkapping waar de bezoeker, alvorens aan het eind van de dag de tuin te verlaten, onderdoor loopt en gauw nog even de laatste souvenirs kan kopen, of kan nagenieten met een lekker drankje. Het terras van het restaurant kijkt uit over een grote waterpartij en een paar biotopen, zoals Noord-Amerika en Europa. Het restaurant en terras kunnen ook 's avonds prima als decor voor feesten dienen, omdat het van buiten de tuin te bereiken is. Naast deze ingangspartij komen er in fase 1 de Bass Rock, het zeeleeuwenbassin, de Noordzee, het haaienbassin mét doorlooptunnel, het Caraïbisch gebied, de Everglades en het zalencomplex met een ruimte die tegelijk dienst kan doen als expositie om de rest van het Oceanium uit te leggen. Dan maken we een sprongetje naar de Zee van Cortez, de 50nora-woestijn en tenslotte naar de zeeotters en zeeleeuwen. De Amazonehal, de pinguïns en de zeeberen worden later toegevoegd. Hoe ver zijn jullie nu precies? Het voorlopig ontwerp is zo goed als klaar en dit zal in februari vastgesteld worden. Hoewel dit alles een half jaar later dan gepland plaatsvindt, is dit ontwerp in alle opzichten haalbaar, ook financieel! Dan hebben we de grote lijn en weten we, waar welke verblijven komen (ook de kleinere), waar educatie komt, ete. De Amerikaanse firma Larsson, die ook al het front van de vleermuisgrot en Taman ndah, evenals de kunstbomen in Taman ndah, bouwde, is in januari samen met het ontwerpteam al begonnen om met behulp van schetsen te bekijken hoe alles uiteindelijk moet worden. Er komt een logistiek adviseur die onder andere gaat berekenen of alle paden wel breed genoeg zijn om de te verwachten bezoekersstroom te kunnen verwerken. nmiddels is de persleiding omgelegd en is de nieuwe maquette aan de welstandscommissie van de Gemeente Rotterdam voorgelegd. Deze commissie bepaalt of nieuwe gebouwen in Rotterdam wel in hun omgeving passen en er niet mee "vloeken". Dit gebeurt ook met grote kantoorgebouwen en dergelijke. De traditionele bijeenkomst rond de jaarwisseling voor het personeel is dit jaar in de voormalige kantine in het Roei Langerakpark gehouden en met paaltjes was aangegeven waar de verschillende verblijven komen. Ook de problematiek rondom het parkeerterrein is zo goed als opgelost. Wat bedoel je precies met "de problematiek rond het parkeerterrein"? Een parkeerterrein aanleggen lijkt het eenvoudigste onderdeel in de ontwikkeling van het Roei Langerakpark. Het aanleggen op zich is niet het probleem, maar vooral hoe het er uit moet zien. Aan de ene kant willen we op een zo klein mogelijke ruimte zoveel mogelijk auto's kwijt kunnen, maar aan de andere kant willen we ook niet dat het één glimmende massa wordt, die door de hele dierentuin te zien is. We willen dus op het parkeerterrein groenstroken aanleggen, die de vlakte "breken", maar dat kost parkeerplaatsen. Op dit moment bepalen we, in goed overleg met verschillende gemeentelijke instanties, hoe we het parkeerterrein zo mooi mogelijk kunnen maken, met zo veel mogelijk parkeerplaatsen. We zijn inmiddels in serieus overleg met de Gemeente om de Energiehal over te nemen. Jij bent hoofd van de afdeling Presentatie. Kun je al iets vertellen over opvallende educatieve elementen in het Oceanium? Het belangrijkse is, dat de samenstelling van de collectie en de inrichting van de biotopen in nauwe samenspraak met mensen van de Educatieve Dienst tot stand komt. Een verantwoorde verblijfsinrichting geeft al heel veel informatie aan de bezoekers. Daarnaast blijft het nodig om de benodigde uitleg erbij te verzorgen. Hierbij staat ons een scala aan media beschikbaar, zoals bebording, audiogidsen, rondleidingen, videopresentaties, etcetera. Als de grote zaal niet verhuurd is, kunnen er doorlopend films vertoond worden. Er komt een thema over het leven in de depzeeën, in de vorm van een grottenstelsel, waar je als bezoeker doorheen loopt. De walvis die nu in de Rivièrahal hangt, verhuist niet naar het Oceanium, omdat er binnen de huidige plannen niet genoeg ruimte voor hem is. Het walvisthema blijft overigens wel gehandhaafd en sluit aan op het diepzee-thema. Het leukste educatieve element is misschien nog wel een laboratorium voor de bezoekers. n een ruimte na de haaientunnel staat een aantal platte bakken met zeewater. Hier krijgen de bezoekers van studenten, rondleiders en/of personeel informatie over onderzoek naar waterdieren. Op deze manier halen we het onderzoek, dat achter de schermen plaatsvindt, ook voor een deel naar voren. Tenslotte, hoe staat het met de verbinding met de "oude" tuin? Een tunnel onder het spoor door is geen optie meer, omdat men in de nabije toekomst een verlaagd goederenspoor aan wil leggen. Ook een brug is geen goede keuze in verband met de hogesnelheidslijn, die juist verhoogd komt te liggen. Daarom lijkt de enige optie het verbreden van het bestaande viaduct over de Stadhoudersweg. Hoe we dit precies gaan uitwerken is nog niet bekend, maar we hebben hiervoor nog even tijd. De redactie bedankt Hans Post wederom hartelijk voor zijn bereidwillige medewerking en wenst de Oceanium-teamleden veel succes met de laatste loodjes, zodat ook zij binnenkort echt resultaat van hun jarenlange inspanningen kunnen zien.

VR'IENDENNIEUWS. Secretariaat: Schepenstraat 71, 3039 NC JAARVERSLAG OVER 1983 VAN DE SECRETARIS - PENNINGMEESTER

VR'IENDENNIEUWS. Secretariaat: Schepenstraat 71, 3039 NC JAARVERSLAG OVER 1983 VAN DE SECRETARIS - PENNINGMEESTER VR'IENDENNIEUWS -------------------------- Mededelingen un de IJ Vereniging Vrienden van Blijdorp" Secretariaat: Schepenstraat 71, 3039 NC ROTTERDAM. maart 1984 6e jaargang - no. 2 JAARVERSLAG OVER 1983

Nadere informatie

VRIENDENNIEUWS. Mededelingen van de "Vereniging Vrienden van. Secretariaat: Schepenstraat 71, 3039 Ne Bijlage bij Blijdorp Geluiden maart 1983

VRIENDENNIEUWS. Mededelingen van de Vereniging Vrienden van. Secretariaat: Schepenstraat 71, 3039 Ne Bijlage bij Blijdorp Geluiden maart 1983 VRIENDENNIEUWS -------------------------- Mededelingen van de "Vereniging Vrienden van Blijdorp" Secretariaat: Schepenstraat 71, 3039 Ne Bijlage bij Blijdorp Geluiden maart 1983 ROTTERDAM 5e jaargang-

Nadere informatie

Opa Vogel in het land van de neushoorns

Opa Vogel in het land van de neushoorns Opa Vogel in het land van de neushoorns Opa Vogel, hebben jullie echt neushoorns gezien? Jazeker! Een heleboel zelfs, en nog héél veel andere dieren. En opa heeft veel foto s gemaakt, dus kijk maar gauw

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Een moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit.

Een moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit. Ecoduct Een moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit. Ecoduct Wat is dat dan precies, een ecoduct? Zo vroeg een jonge

Nadere informatie

SAFARIPARK BEEKSE BERGEN

SAFARIPARK BEEKSE BERGEN SAFARIPARK BEEKSE BERGEN Lespakket groep 7 en 8 Zo, wij zullen jou eens een spannend lesje leren! Groep 7 Opdracht 1 Wij hebben in het safaripark verschillende giraffen. Ga er eens goed voor zitten om

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

Lesboek onderbouw klas 1 & 2 WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN?

Lesboek onderbouw klas 1 & 2 WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? Lesboek onderbouw klas 1 & 2 WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? Excursie safaripark Beekse Bergen Docent: Klas: Naam (of naam groep) 2 Welkom in safaripark Beekse

Nadere informatie

Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau A

Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau A Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau A Wat doe je in deze les? Bij Nieuwsbegrip lees je altijd een tekst met het stappenplan. Je gaat vaak op zoek naar verbanden in een tekst. Wat

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Apenheul Geschiedenis Apenheul ging voor het eerst open in 1971. Het eerste en enige park ter wereld waar apen vrij in het bos leefden en vrij tussen de bezoekers konden lopen. Het begon met wolapen, slingerapen

Nadere informatie

SAFARIPARK BEEKSE BERGEN

SAFARIPARK BEEKSE BERGEN SAFARIPARK BEEKSE BERGEN Lespakket groep 3 en 4 Zo, wij zullen jou eens een spannend lesje leren! Groep 3 Opdracht 1 Je loopt als een echte ontdekkingsreiziger door het park en komt allerlei dieren tegen.

Nadere informatie

ONTDEKKINGSTOCHT. Veel plezier! Deze speurtocht is voor de hele familie! De sterretjes geven aan hoe moeilijk de vragen zijn. makkelijk moeilijk

ONTDEKKINGSTOCHT. Veel plezier! Deze speurtocht is voor de hele familie! De sterretjes geven aan hoe moeilijk de vragen zijn. makkelijk moeilijk ONTDEKKINGSTOCHT Deze speurtocht is voor de hele familie! De sterretjes geven aan hoe moeilijk de vragen zijn h f makkelijk moeilijk h Volg de wandelroute, dan komen jullie alle dieren tegen! Veel plezier!

Nadere informatie

DE SIBERISCHE TIJGER

DE SIBERISCHE TIJGER DE SIBERISCHE TIJGER In de sneeuw! Er zijn veel verschillende soorten katten op de wereld. Denk maar eens aan de huiskat, leeuw, sneeuwpanter of cheeta. Allemaal behoren ze tot de familie van de katachtigen.

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden,

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden, September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst Hallo mede dierenvrienden, Na mijn indrukwekkende reis naar India, is mij gevraagd om een kort verhaaltje

Nadere informatie

DE ORANG OETAN. Bosmens

DE ORANG OETAN. Bosmens DE ORANG OETAN Bosmens Sommige mensen hebben last van hoogtevrees. Dit langharige bosmens heeft het omgekeerde. Hoog in de bomen van het tropische regenwoud zoekt hij naar rijp fruit om te eten. Hij komt

Nadere informatie

DE REIS IS BEGONNEN SPANNENDE DAG TIJDENS FAMILIEREIS

DE REIS IS BEGONNEN SPANNENDE DAG TIJDENS FAMILIEREIS DE REIS IS BEGONNEN Na maanden van voorbereiding, selecteren patiënten in de ziekenhuizen, vrijwilligers ronselen, bussen, hotelkamers en toegangskaarten regelen, was het gisteren weer zover, de 13e busreis

Nadere informatie

DE IJSBEER. Super speurneus

DE IJSBEER. Super speurneus DE IJSBEER Super speurneus Hij is groot, wit en ziet eruit als een echte knuffelbeer. Toch zou je deze reus niet graag tegenkomen in de sneeuw. Gelukkig gebeurt dit ook niet snel, want waar deze poolreiziger

Nadere informatie

* makkelijk (voor kleine kinderen) ** normaal (voor kinderen) *** moeilijk (voor volwassenen)

* makkelijk (voor kleine kinderen) ** normaal (voor kinderen) *** moeilijk (voor volwassenen) FAMILIE SPEURTOCHT Deze speurtocht is voor de hele familie! De sterretjes geven aan hoe moeilijk de vragen zijn. * makkelijk (voor kleine kinderen) ** normaal (voor kinderen) *** moeilijk (voor volwassenen).

Nadere informatie

10 daagse Safari The Migration Special

10 daagse Safari The Migration Special 10 daagse Safari The Migration Special De Serengeti, het gebied waar zoveel natuurfilms worden gemaakt, is ongetwijfeld het beroemdste wildpark ter wereld en is op geen enkele manier te vergelijken met

Nadere informatie

Lesboek onderbouw klas 1 & 2

Lesboek onderbouw klas 1 & 2 Lesboek onderbouw klas 1 & 2 WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? Werkbladen bovenbouw havo/vwo Werkbladen onderbouw klas 1 & 2 Welkom in safaripark Beekse Bergen Om ervoor te zorgen dat jullie een leuke

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN?

WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? Lesboek dierverzorging WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? WIE DURFT MIJ BETER TE LEREN KENNEN? Werkbladen dierverzorging E xscaufarrsipiaerk Beekse Bergen Docent: Klas: ep) Naam (of naam gro 2 Welkom

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Veiling Zaterdag 16 april 2011

Veiling Zaterdag 16 april 2011 Vereniging Vrienden van Blijdorp Veiling Zaterdag 16 april 2011 12.00 uur Haaienzaal/EAUditorium Oceanium Diergaarde Blijdorp ===================================================================== Veilingregels:

Nadere informatie

Luisteren: muziek (A2 nr. 7)

Luisteren: muziek (A2 nr. 7) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie

Auditieve oefeningen bij het thema de dierentuin

Auditieve oefeningen bij het thema de dierentuin Auditieve oefeningen bij het thema de dierentuin Boek van de week: 1; Nijntje in de dierentuin 2; De dierentuin 3; 4; Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik de volgende vragen: Wat staat er op de voorkant

Nadere informatie

De autoriteiten zijn op de hoogte van deze praktijken, toch blijkt het lastig dit uit te roeien.

De autoriteiten zijn op de hoogte van deze praktijken, toch blijkt het lastig dit uit te roeien. Dierentuinspel Doel: Verdien zo veel mogelijk geld! Voorbereiding: Maak prijslijsten met de prijzen van de dieren. (1 per dierentuin, minimaal A3-formaat met ruimte om erachter te schrijven) Verdeel het

Nadere informatie

Beste mensen, We hopen je weer te zien bij de reis naar Melun en omgeving. Met vriendelijke groeten,

Beste mensen, We hopen je weer te zien bij de reis naar Melun en omgeving. Met vriendelijke groeten, Beste mensen, Met trots presenteren wij ons programma voor de reis naar Melun (Région Ile-de-France- Fontainebleau). We zijn erin geslaagd een afwisselend programma samen te stellen. Net als vorig jaar

Nadere informatie

ZOEKTOCHT VOOR SCHOLEN

ZOEKTOCHT VOOR SCHOLEN ZOEKTOCHT VOOR SCHOLEN WELKOM IN ÉÉN VAN DE MOOISTE STADSDIERENTUINEN TER WERELD. Deze zoektocht neemt je mee op stap in de ZOO. Probeer aan de hand van de bordjes die je overal zult vinden, de vragen

Nadere informatie

1 In het begin. In het begin leefde alleen God. De Heere God is er altijd geweest. En Hij maakte de hemel en de aarde.

1 In het begin. In het begin leefde alleen God. De Heere God is er altijd geweest. En Hij maakte de hemel en de aarde. 1 In het begin GENESIS 1:1-25 In het begin leefde alleen God. De Heere God is er altijd geweest. En Hij maakte de hemel en de aarde. De aarde is nat en donker. God wil van de aarde iets heel moois maken.

Nadere informatie

16 Daagse Camp-Safari met Strandverlening op Zanzibar

16 Daagse Camp-Safari met Strandverlening op Zanzibar 16 Daagse Camp-Safari met Strandverlening op Zanzibar Een voordelige manier om de nationale parken in Tanzania te bezoeken is door tijdens de safari de nachten kamperend door te brengen. Tijdens de Safari

Nadere informatie

dieren Werkstuk Arianne van der Graaf dieren 26-2-2007

dieren Werkstuk Arianne van der Graaf dieren 26-2-2007 dieren Arianne van der Graaf dieren 26-2-2007 Inhoudsopgave Woord vooraf...3 Mijn dieren...4 Nog meer dieren...5 De leeuw...5 De huiskat...5 De olifant...6 De giraf...7 De ijsbeer...8 De hond...8 De vlieg...9

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Nieuwsbrief nr.1 maart 2008

Nieuwsbrief nr.1 maart 2008 Inhoud: 1. Algemene ledenvergadering op 27 maart 2008 2. POPEL Jaarverslag 2007 3. Energielabel 4. Hennink Service-abonnement C.V.- installatie 5. Service abonnement RRS-rioolreiniging 6. Bericht penningmeester

Nadere informatie

ZOEKTOCHT VOOR SCHOLEN

ZOEKTOCHT VOOR SCHOLEN ZOEKTOCHT VOOR SCHOLEN WELKOM IN ÉÉN VAN DE MOOISTE STADSDIERENTUINEN TER WERELD. Deze zoektocht neemt je mee op stap in de ZOO. Probeer aan de hand van de bordjes die je overal zult vinden, de vragen

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Auditieve oefeningen - dierentuin. Hakken en plakken

Auditieve oefeningen - dierentuin. Hakken en plakken Auditieve oefeningen - dierentuin Hakken en plakken (hak de woorden in stukken, laat de kinderen het hele woord zeggen) die-ren die-ren-tuin leeuw-en gi-raf ze-bra ijs-beer kro-ko-dil was-beer-tje o-li-fant

Nadere informatie

De ronde volle maan. Alleen als de maan rond en vol is, wordt dit feest gevierd. En dat heeft een hele bijzondere reden.

De ronde volle maan. Alleen als de maan rond en vol is, wordt dit feest gevierd. En dat heeft een hele bijzondere reden. De ronde volle maan Al vele duizenden jaren is Kabouterland een bijzondere plek voor Kabouters uit de hele wereld. Dit verhaal vertelt hoe bijzonder de samenwerking tussen de dieren en de kabouters in

Nadere informatie

Fotoreis Finland 2016. 22-28 april 2016

Fotoreis Finland 2016. 22-28 april 2016 Fotoreis Finland 2016 22-28 april 2016 Finland, bruine beren en andere dieren Op de grens van Finland en Rusland ligt een strook niemandsland van ongeveer 2 kilometer breed. In deze strook leven o.a.

Nadere informatie

!!! "# $ %!!!!! ( " %!!+!! " # +

!!! # $ %!!!!! (  %!!+!!  # + Dit boekje is van !!! "# "# $ %!!!!!!&!! ' " # ( " %!!)*!!!!+!! " # + #!!!!! &,!!!* %! Weetjes van giraffen Hoorntjes Een mannetje heeft midden op zijn kop nog een hoorntje. Hij heeft er dus drie. Een

Nadere informatie

wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen

wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen Geloven, wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen pagina 10 Hoe is de wereld ontstaan? pagina 26 Waarom bestaat de mens? pagina 42 Wat is geloven? pagina 58 Wie is God? pagina 74 Waarom heeft

Nadere informatie

Stichting Vogelpark Avifauna

Stichting Vogelpark Avifauna Stichting Vogelpark Avifauna Ligging: Alphen aan den Rijn in de provincie Zuid Holland Bestaat sinds: 1950 Avifauna door de jaren heen In 1950 is het vogelpark ontstaan uit de hobby van de familie Van

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

SPEURTOCHT. Groep 5 en 6. Deze speurtocht bestaat uit twee delen.

SPEURTOCHT. Groep 5 en 6. Deze speurtocht bestaat uit twee delen. SPEURTOCHT Groep 5 en 6 Deze speurtocht bestaat uit twee delen. 1. Tijdens het eerste deel volg je de wandelroute. Kijk dus goed naar de bordjes. Ben jij een echte spoorzoeker? 2. Tijdens het tweede deel

Nadere informatie

Melkweg. Een dagje ouder. Lezen van Alfa A naar Alfa B. Ouder worden

Melkweg. Een dagje ouder. Lezen van Alfa A naar Alfa B. Ouder worden Melkweg Lezen van Alfa A naar Alfa B Een dagje ouder Ouder worden Colofon Melkweg Lezen van Alfa A naar Alfa B: Een dagje ouder, 2013 Auteurs: Merel Borgesius Kaatje Dalderop Willemijn Stockmann Dit katern

Nadere informatie

Hier zien jullie alweer de een uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw.

Hier zien jullie alweer de een uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. Hier zien jullie alweer de een uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. De Specht Er zijn verschillende soorten spechten: de groene, de zwarte en

Nadere informatie

Thema In en om het huis.

Thema In en om het huis. http://www.edusom.nl Thema In en om het huis. Les 22. Een huis zoeken Wat leert u in deze les? Praten over uw huis Informatie over het vinden van een nieuwe woning Praten over wat afgelopen is Veel succes!

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF VAN PEUTERSPEELZAAL OLLEKE BOLLEKE SEPTEMBER 13

NIEUWSBRIEF VAN PEUTERSPEELZAAL OLLEKE BOLLEKE SEPTEMBER 13 NIEUWSBRIEF VAN PEUTERSPEELZAAL OLLEKE BOLLEKE SEPTEMBER 13 BESTE OUDERS/ VERZORGERS, Ons eerste thema van dit nieuwe schooljaar is weer van start gegaan. Dit keer hebben we gekozen voor het thema In de

Nadere informatie

SPEURTOCHT. Groep 7 en 8

SPEURTOCHT. Groep 7 en 8 SPEURTOCHT Groep 7 en 8 Met deze speurtocht loop je door het hele park. Door de vragen goed te beantwoorden kun je letters verdienen. Verzamel alle letters uit de dikgedrukte vakjes. Met deze letters kun

Nadere informatie

Oceanium. Haaienzaal EAUditorium Caraïbisch Café. Noord -en Zuid Amerika. OMSCHRIJVING: PERSONEN: BESCHIKBAAR: feest diner theater

Oceanium. Haaienzaal EAUditorium Caraïbisch Café. Noord -en Zuid Amerika. OMSCHRIJVING: PERSONEN: BESCHIKBAAR: feest diner theater Blijdorp Happenings Heeft u ooit geluncht met uitzicht op een Maleise tijgerkreek? Of in een Afrikaanse Lodge? Heeft u tijdens een vergadering wel eens oog in oog gestaan met een zwartpunthaai? Of gedineerd

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

inhoud 1. Dieren op reis 2. Waarom dieren reizen 3. Op zoek naar eten 4. Op zoek naar een broedplek 5. Weg uit de kou 6. Filmpje Pluskaarten Bronnen

inhoud 1. Dieren op reis 2. Waarom dieren reizen 3. Op zoek naar eten 4. Op zoek naar een broedplek 5. Weg uit de kou 6. Filmpje Pluskaarten Bronnen Dieren op reis inhoud 1. Dieren op reis 3. Waarom dieren reizen 4 3. Op zoek naar eten 5 4. Op zoek naar een broedplek 9 5. Weg uit de kou 13 6. Filmpje 14 Pluskaarten 15 Bronnen 17 Colofon en voorwaarden

Nadere informatie

Het onderzoek van de burgemeester 5/6

Het onderzoek van de burgemeester 5/6 Het onderzoek van de burgemeester De burgemeester hoorde dat kinderen ongerust zijn. Nee, ze zijn niet bang voor onweer of harde geluiden. Ze maken zich zorgen over de natuur. Dieren krijgen steeds minder

Nadere informatie

Stichting Kansarme Dieren

Stichting Kansarme Dieren Stichting Kansarme Dieren Jaarverslag 2012 Algemeen De aanleiding voor het oprichten van de Stichting Kansarme Dieren (januari 2011) was de moeilijke situatie van vooral oudere en/of chronisch(e) zieke

Nadere informatie

Herman gaat met zijn dochter Lies naar de dierentuin. Joppie de hond gaat ook mee. Ze gaan gelijk naar de apen, die dicht bij de ingang zijn.

Herman gaat met zijn dochter Lies naar de dierentuin. Joppie de hond gaat ook mee. Ze gaan gelijk naar de apen, die dicht bij de ingang zijn. Herman gaat met zijn dochter Lies naar de dierentuin. Joppie de hond gaat ook mee. Ze gaan gelijk naar de apen, die dicht bij de ingang zijn. De ondeugendste aap Snoei pakt de hoed van Herman af. Snoei

Nadere informatie

1 De tekst gaat over de modderman. Waar denk jij aan bij modder? Kleur die vakjes. 2 De modderman is een verhaal. Hoe weet je dat? Kruis aan.

1 De tekst gaat over de modderman. Waar denk jij aan bij modder? Kleur die vakjes. 2 De modderman is een verhaal. Hoe weet je dat? Kruis aan. Blok 2 LB 16-17 LES 1 EEN KLODDER MODDER Lees de tekst in het leesboek nog niet. 1 De tekst gaat over de modderman. Waar denk jij aan bij modder? Kleur die vakjes. de aarde schoon glijden nat de blubber

Nadere informatie

Hotel Alahuar Spanje Alicante Vall de Laguar

Hotel Alahuar Spanje Alicante Vall de Laguar Hotel Alahuar Spanje Alicante Vall de Laguar 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Hotel Alahuar - (Spanje Alicante Vall de Laguar) - 4 sterren 1.2. Faciliteiten en afstanden Zwembad:

Nadere informatie

Almelo, 8 juli 2015. En dat is niet zo makkelijk voor iedereen want de meeste kinderen zijn gewend aan school, vrienden, azc, enz, enz.

Almelo, 8 juli 2015. En dat is niet zo makkelijk voor iedereen want de meeste kinderen zijn gewend aan school, vrienden, azc, enz, enz. Almelo, 8 juli 2015 Onderwerp: Moeilijk verhuizen! Beste heer/mevrouw Ik ben (...) Ik ben 14 jaar oud. Ik woon met mijn ouders en mijn 2 kleine broertjes in azc Almelo. In deze vakantie moeten er ongeveer

Nadere informatie

U zult genieten van uw bezoek aan de bezoekersmijn Fell! Bezoekersmijn Fell

U zult genieten van uw bezoek aan de bezoekersmijn Fell! Bezoekersmijn Fell Bezoekersmijn Fell een plaats waar geschiedenis tot leven komt een plaats vol liefde voor de natuur een plaats vol plezier een plaats waar jong en oud elkaar ontmoeten U zult genieten van uw bezoek aan

Nadere informatie

Wij hebben 3 weken in September 2016 doorgebracht in Mhofu.

Wij hebben 3 weken in September 2016 doorgebracht in Mhofu. Wij hebben 3 weken in September 2016 doorgebracht in Mhofu. Heerlijk tot rust komen en onthaasten. Voor ons best even afwachten of drie weken op een en dezelfde locatie zou bevallen, want wij reizen graag

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 4 Wonen

Spreekopdrachten thema 4 Wonen Spreekopdrachten thema 4 Wonen Opdracht 1 bij 4.1 ** Uitleg voor de docent: Op de volgende pagina vind je een blad met plaatjes. Knip de plaatjes uit en doe ze in een envelop. Geef elk tweetal een envelop.

Nadere informatie

Nieuwsbrief, 8 januari 2013. Pyr s naar de Zoo

Nieuwsbrief, 8 januari 2013. Pyr s naar de Zoo Nieuwsbrief, 8 januari 2013 Beste PyrPlezier vrienden en vriendinnetjes, Allemaal natuurlijk de beste wensen voor 2013! Dat het maar een Pyr-gezellig jaar mag worden! In ieder geval gaan wij hiervoor ons

Nadere informatie

dieren in de dierentuin

dieren in de dierentuin dieren in de groep 4-5 Geachte leerkracht, Dit lespakket ondersteunt u bij het voorbereiden van uw schoolreisje naar Burgers Zoo. Daarnaast kan het ook prima worden ingezet als u een thema over en of exotische

Nadere informatie

3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco.

3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco. 1 Het portiek Jacco ruikt het al. Zonder dat hij de voordeur opendoet, ruikt hij al dat er tegen de deur is gepist. Dat gebeurt nou altijd. Zijn buurjongen Junior staat elke avond in het portiek te plassen.

Nadere informatie

De twee zaken waarover je in dit boek kunt lezen, zijn de meest vreemde zaken die Sherlock Holmes ooit heeft opgelost.

De twee zaken waarover je in dit boek kunt lezen, zijn de meest vreemde zaken die Sherlock Holmes ooit heeft opgelost. Sherlock Holmes was een beroemde Engelse privédetective. Hij heeft niet echt bestaan. Maar de schrijver Arthur Conan Doyle kon zo goed schrijven, dat veel mensen dachten dat hij wél echt bestond. Sherlock

Nadere informatie

Namibië. 25 augustus 2015

Namibië. 25 augustus 2015 Namibië 25 augustus 2015 Verslag Namibië 27-6 tm 9-7- 2015 27-6 Vertrek vanaf Frankfurt om 20.10 uur. 28-6 Na een vlucht van 10 uur zijn wij aangekomen op Windhoek. Wat was het koud s,morgens vroeg om

Nadere informatie

HET STOKSTAARTJE. Aardmannetje

HET STOKSTAARTJE. Aardmannetje HET STOKSTAARTJE Aardmannetje Hij roept altijd een vertederend gevoel op, een stokstaartje. Maar vergis je niet! Een stokstaartje is geen knuffeldier, hij is een klein roofdier. Deze schildwacht van de

Nadere informatie

Roodborstje tikt tegen 't raam, tik, tik, tik laat mij erin, laat mij erin. 't Is hier te guur en te koud naar mijn zin Laat mij er in, ja er in.

Roodborstje tikt tegen 't raam, tik, tik, tik laat mij erin, laat mij erin. 't Is hier te guur en te koud naar mijn zin Laat mij er in, ja er in. Oosterkerk, Zondag 27 januari 2013, Kinderdienst Het verhaal van de verloren zoon (Lucas 15:11-32) door de ogen van het varken Meditatie in woord en beeld ds.wim Hortensius Roodborstje tikt tegen 't raam,

Nadere informatie

René op vakantie. 10-17 mei 2013 P U T T E N

René op vakantie. 10-17 mei 2013 P U T T E N René op vakantie 10-17 mei 2013 P U T T E N Begeleider Theo Vrijdag 10 mei Vertrek naar Landal Tegen 12 uur rijdt de Tendens bus de Ranonkelweg in en René straalt als hij mij ziet. Na de lunch nemen we

Nadere informatie

16 Daagse Lodge Safari met Strandverlening op Zanzibar

16 Daagse Lodge Safari met Strandverlening op Zanzibar 16 Daagse Lodge Safari met Strandverlening op Zanzibar Bij een lodge safari brengt u de nacht door in huisjes of kleine hotels die van alle gemakken voorzien zijn. Veelal zijn deze lodges in typische afrikaanse

Nadere informatie

PV Z-UIT. Januari 2016 Nieuwsbrief. Aangevraagde activiteiten. Geplande activiteiten. Van de voorzitter en secretaris

PV Z-UIT. Januari 2016 Nieuwsbrief. Aangevraagde activiteiten. Geplande activiteiten. Van de voorzitter en secretaris Januari 2016 Nieuwsbrief PV Z-UIT Nieuwe Plein 1b 6811 KN, Arnhem www.pvz-uit.nl Beste lezer, Hierbij ontvang je de nieuwsbrief van januari 2016. In deze nieuwsbrief brengen wij je op de hoogte van afgeronde

Nadere informatie

www.bennyvreden.nl - BVP 1740 - Hint Music 2010 - De trein

www.bennyvreden.nl - BVP 1740 - Hint Music 2010 - De trein Lied :..! (cd track / ) Voor de lol of voor je werk. Naar een feest of naar de kerk. Naar Parijs of Almelo. Met de trein ben je er zo. Reizen naar een verre stad. Met je koffer en je kat. Stap maar in

Nadere informatie

Klaar, ik ben bruin en ik ben wit

Klaar, ik ben bruin en ik ben wit Bruin &Wit Klaar, ik ben bruin en ik ben wit Mireille de Vries - Numbi A mani zit nog even bij haar papa. Ze hebben net twee geweldige vakantieweken met elkaar doorgebracht. Ze zijn tien dagen naar Afrika

Nadere informatie

HUISHOUDELIJK REGLEMENT VOGELWACHT UTRECHT

HUISHOUDELIJK REGLEMENT VOGELWACHT UTRECHT Lidmaatschap Art.1 Art. 2 De namen der leden, jeugdleden en donateurs worden door publikatie in het orgaan van de vereniging bekend gemaakt. Een lid, jeugdlid, of donateur wordt als zodanig toegelaten

Nadere informatie

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?

Nadere informatie

Zoektocht voor scholen

Zoektocht voor scholen Zoektocht voor scholen Welkom in één van de oudste stadsdierentuinen van Europa. Deze zoektocht neemt je mee op stap in de ZOO. Probeer aan de hand van de bordjes die je overal zult vinden, de vragen in

Nadere informatie

Huishoudelijk reglement van Fotogroep ƒ/2 van de PVGE afdeling Nuenen

Huishoudelijk reglement van Fotogroep ƒ/2 van de PVGE afdeling Nuenen Pagina 1 van 5 Oprichting Artikel 1 Fotogroep ƒ/2 is opgericht op 04 februari 2014 en functioneert conform artikel 4 van het huishoudelijk reglement van de afdelingsvereniging, hierna te noemen de afdeling,

Nadere informatie

Bestuur van de vogelvereniging Zang & Kleur Woudenberg

Bestuur van de vogelvereniging Zang & Kleur Woudenberg Mei 2012 Bestuur van de vogelvereniging Zang & Kleur Woudenberg Voorzitter: Erik-Jan Huisman de Heuvel 5 3931 RH Woudenberg tel. 033-2866901 1 e Secretaris: Daan Huisman John F. Kennedylaan 101 3931 XH

Nadere informatie

Spreekbeurt Huisdieren (goed) houden

Spreekbeurt Huisdieren (goed) houden Spreekbeurt Huisdieren (goed) houden Hoi, ik ben Ikki. Wat leuk dat je je spreekbeurt doet over het houden van huisdieren! Daar kan ik je een heleboel over vertellen Bijvoorbeeld dat er veel komt kijken

Nadere informatie

Xarc Agroturisme Spanje Ibiza Santa Eularia

Xarc Agroturisme Spanje Ibiza Santa Eularia Xarc Agroturisme Spanje Ibiza Santa Eularia 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Xarc Agroturisme - (Spanje Ibiza Santa Eularia) - 4 sterren 1.2. Faciliteiten en afstanden zwembad:

Nadere informatie

Jaargang 7 Nummer 8 27 april 2009

Jaargang 7 Nummer 8 27 april 2009 Jaargang 7 Nummer 8 27 april 2009 Deze nieuwsbrief gaat over: Meld je aan voor de ALV en de wandeling in Ootmarsum Lessen van de dodo Activiteit zondag 3 mei a.s. Wandelen met Boudewijn Büch in de omgeving

Nadere informatie

Nieuwsbrief 14, september 2010

Nieuwsbrief 14, september 2010 Stichting WoonMere Nieuwsbrief 14, september 2010 Redactie: Mariska Elfrink Hallo allemaal, Eindelijk is het dan gebeurt: we zijn verhuist naar ons eigen appartement! Inmiddels wonen we hier alweer een

Nadere informatie

Kids United Inhoudsopgave. Kids United Voorwoord Henk Sijtsma. Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10

Kids United Inhoudsopgave. Kids United Voorwoord Henk Sijtsma. Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10 Kids United Inhoudsopgave Kids United Voorwoord Henk Sijtsma Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10 Enthousiast, gedreven, betrokken, respect: dat waren de woorden die

Nadere informatie

Werkstuk wizard Hulpvragen

Werkstuk wizard Hulpvragen Hulpvragen Hulpvragen dieren Waarnemen Hoe ziet het dier eruit? Hoe beweegt het dier? Welke geluiden maakt het dier? Hoe voelt het dier aan? Hoe reageert het dier op je? Hoe neemt het dier waar? Leven

Nadere informatie

Reisverslag Sri-Lanka 2 juli

Reisverslag Sri-Lanka 2 juli Reisverslag Sri-Lanka 2 juli 25 December 2011 waren wij 12,5 jaar getrouwd en als verlaat huwelijksreis zijn wij met onze drie dochters naar Sri-Lanka vertrokken. Eerst lekker 3 dagen bij het zwembad rondhangen

Nadere informatie

Het is herfst in de poppenkast. door Nellie de Kok

Het is herfst in de poppenkast. door Nellie de Kok Het is herfst in de poppenkast door Nellie de Kok 1 Het is herfst in de poppenkast door Nellie de Kok Samenvatting Jan en Katrijn gaan naar het bos om spullen te zoeken voor de herfsttafel. Als Jan in

Nadere informatie

Spreekbeurt: Dierverzorger word je niet zomaar!

Spreekbeurt: Dierverzorger word je niet zomaar! Spreekbeurt: Dierverzorger word je niet zomaar! 10-14 jaar Als men aan kinderen tussen tien en twaalf jaar oud de vraag stelt, wat ze later willen worden, dan staat het beroep van dierverzorger in de top

Nadere informatie

Mindfulness training 7 dagen op 2 juni -9 juni 2012 in Andalusië in Spanje, wat een heerlijk idee!

Mindfulness training 7 dagen op 2 juni -9 juni 2012 in Andalusië in Spanje, wat een heerlijk idee! Mindfulness training 7 dagen op 2 juni -9 juni 2012 in Andalusië in Spanje, wat een heerlijk idee!.uitzicht vanuit de tuin naar de zee Praktisch mindfulness leren en toepassen, én ontspanning én een vakantie,

Nadere informatie

Reisverslag India 2008 Deel 2.

Reisverslag India 2008 Deel 2. Reisverslag India 2008 Deel 2. Dag 22 - Zaterdag 25 oktober 2008. Zaterdag vroeg naar Bangalore gevlogen waar Hans en Gerda ons stonden op te wachten. s Middags de stad in geweest om nog e.e.a. te kopen.

Nadere informatie

In 2008 is de heer Frans van der Put gestopt met zijn werkzaamheden als secretaris en is opgevolgd door Piet Feenstra.

In 2008 is de heer Frans van der Put gestopt met zijn werkzaamheden als secretaris en is opgevolgd door Piet Feenstra. Nieuwsbrief maart 2009 nr.1. Inhoud: 1. Algemene ledenvergadering op 26 maart 2009 2. POPEL Jaarverslag 2008 3. Energielabel 4. Hennink Service-abonnement C.V.- installatie 5. SIMA Service abonnement C.V.-installatie

Nadere informatie

Een terugblik op (bijna) twee jaar Barbara Foundation The Gambia.

Een terugblik op (bijna) twee jaar Barbara Foundation The Gambia. Speciale editie December 2015 Nummer: 005 Barbara Foundation The Gambia Een beter leven voor de kinderen in Gambia Een terugblik op (bijna) twee jaar Barbara Foundation The Gambia. Het is alweer jaren

Nadere informatie

Op reis naar Bethlehem

Op reis naar Bethlehem Op reis naar Bethlehem Rollen: Verteller Jozef Maria Engel Twee omroepers Kind 1 Kind 2 Kind 3 Receptionist 1 Receptionist 2 Receptionist 3 Kind 4 Kind 5 Herder 1 Herder 2 Herder 3 Herder 4 Drie wijzen

Nadere informatie

Oasemoment "Onze Vader" Emmaüsparochie - donderdag 17 oktober 2013

Oasemoment Onze Vader Emmaüsparochie - donderdag 17 oktober 2013 Oasemoment "Onze Vader" Emmaüsparochie - donderdag 17 oktober 2013 Muziek Inleiding en evangelietekst In het hoofdstuk 6 van zijn evangelie laat de apostel Mattheüs Jezus aan het woord over hoe we horen

Nadere informatie

Verteld door Schulp en Tuffer

Verteld door Schulp en Tuffer Verteld door Schulp en Tuffer Het allereerste kerstfeest Het allereerste kerstfeest Verteld door Schulp en Tuffer Vertaald en bewerkt door Maria en Koos Stenger Getekend door Etienne Morel en Doug Calder

Nadere informatie

Jan Klaassen en Katrijn in Afrika (groot optreden door kinderen) door Nellie de Kok

Jan Klaassen en Katrijn in Afrika (groot optreden door kinderen) door Nellie de Kok Jan Klaassen en Katrijn in Afrika (groot optreden door kinderen) door Nellie de Kok Samenvatting Jan heeft een prijs gewonnen. Het is een voetreis door het oerwoud van Afrika. Ze komen allerlei dieren

Nadere informatie

16 Daagse Reis, Beklimming Kilimanjaro met Safari verlenging

16 Daagse Reis, Beklimming Kilimanjaro met Safari verlenging 16 Daagse Reis, Beklimming Kilimanjaro met Safari verlenging We beklimmen de Kilimanjaro via de Marangu Route, dit is de oudste route en ook de enige route waar u verblijft in hutten. Er zijn verschillende

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Spreekbeurt over Burgers Zoo

Spreekbeurt over Burgers Zoo Spreekbeurt over Burgers Zoo 9-12 jaar Wil je een spreekbeurt houden of een werkstuk maken over Burgers Zoo? Hartstikke leuk! Met deze tekst kom je meer te weten over Burgers Zoo. Hopelijk helpt het je

Nadere informatie