Projectaanvraag (bijlage 3)

Transcriptie

1 VEE VLEES EIEREN Projectaanvraag (bijlage 3) PRODUCT BOARDS FOR LIVESTOCK, MEAT AND EGGS Onderzoeksinstelling: GD en Animal Sciences Group Divisie Veehouderij (ASG) Projecttitel: Verbeteren gezondheidsstatus varkenshouderijbedrijven Effectiviteit bij stapsgewijs verbeteren Projectnummer: Verwachte duur: 4,5 jaar Vervolg op: Verbeteren van de gezondheidsstatus in de Nederlandse varkenshouderij, Projectleider: A. Dirkzwager (GD) Onderzoeker(s): GD: A. Dirkzwager, P. Franssen, S. van de Ven ASG: I. Vermeij, I. Enting, J. de Boer Samenwerking met: Animal Sciences Group, TOPIGS/IPG, 120 varkenshouders Aan het PVV gevraagde subsidie in 2007: Aan derden gevraagde subsidie: Bijdrage van varkens bedrijven in 2007: IPG: GD: Indicatie voor de gevraagde subsidie in 2008: Indicatie voor de gevraagde subsidie in 2009: Indicatie voor de gevraagde subsidie in 2010: Indicatie voor de gevraagde subsidie in 2011: (niet invullen) datum van ontvangst: aanvraag compleet: besproken in werkgroep: advies:

2 1a. Probleemstelling Verbeteren van de gezondheid op varkensbedrijven past in een beleid van duurzame varkenshouderij in Nederland. Naast de verwachtte voordelen voor de individuele varkenshouder zoals betere technische kengetallen, betere gezondheid van zijn dieren en een toename in arbeidsplezier, heeft het voor de sector voordelen als minder gebruik van antibiotica en hogere voedselveiligheid, verbeterd welzijn op de bedrijven en kostprijsdaling. Verbeteren van de gezondheid op varkensbedrijven kan op verschillende manieren doorgevoerd worden (Zie covernotitie). Vanuit het bedrijfsleven, TOPIGS met medewerking van GD, wordt sinds eind 2005 een programma uitgevoerd waarbij op fokbedrijven gestreefd wordt naar een stapsgewijze verbetering van de gezondheidsstatus. Op basis van de uitslag van een 4maandelijks bloedonderzoek, diverse bedrijfsgegevens en een bedrijfsbezoek wordt op bedrijfsniveau een sanitair plan van aanpak opgesteld en uitgevoerd. Deze aanpak wordt inmiddels ook op vermeerderingsbedrijven toegepast. Het doel is om het aantal positief geteste dieren te verminderen, de gezondheidsstatus te verbeteren en uiteindelijk onverdacht of vrij te worden van bepaalde ziekten. Aansluitend is het streven is dat de gezondheidsstatus van fok en vermeerderingsbedrijven (en op termijn vleesvarkensbedrijven) op elkaar aansluiten, waardoor dierstromen ontstaan van varkens die vrij of onverdacht zijn van bepaalde ziekten. De effecten van de voorgestelde maatregelen in het sanitaire plan worden op dit moment alleen gevolgd op bedrijfsniveau en de gegevens zijn alleen beschikbaar voor de betrokken varkenshouder. Er worden geen gegevens opgeslagen en er wordt geen analyse gemaakt van het effect van maatregelen over de bedrijven heen. Ook het effect van het verbeteren van de gezondheidsstatus van de fokbedrijven op schakels verder in de keten (vermeerderings en vleesvarkensbedrijven) wordt nu niet gevolgd. Door te investeren in het verwerken van de resultaten uit de fok en vermeerderingsbedrijven die een sanitair plan doorvoeren en door de afgeleverde gelten c.q. vleesbiggen te volgen komt kennis beschikbaar voor andere vermeerderingsbedrijven en de achterliggende vleesvarkenbedrijven. Hierdoor zal een gericht pakket aan maatregelen ontwikkeld kunnen worden om de gezondheid stapsgewijs te verbeteren. Daarbij zijn zowel de kosten als de effecten van deze maatregelen beter in te schatten. Door de ketenbenadering zal de gehele varkenssector kunnen profiteren van deze kennis, de gezondheid en welzijn van de varkens zal versneld verbeteren, waardoor de kosten per geproduceerd big of vleesvarken afnemen en de concurrentiekracht duurzaam toeneemt. Voor het voorgesteld onderzoek dient de gegevensverzameling ten aanzien van de genomen maatregelen en de effecten ervan gestandaardiseerd te worden en de gegevens moeten gedurende een aantal jaren consequent verzameld worden. De effectiviteit van de som aan (bepaalde clusters van) maatregelen kan zo worden vastgelegd, en door deze een economische waarde te geven kan een kostenbaten analyse gemaakt worden. Daarbij zal aansluiting gezocht worden bij de Gezondheidsmodule in de Bedrijfswijzer Varkens van ASG. Voorwaarde daarbij is een goede beschrijving van de uitgangssituatie van het zeugenbedrijf, de genomen maatregelen en investeringen bij de uitvoering van het sanitair bedrijfsplan en het vastleggen van de effecten op kengetallen en ziektestatus. 1b. Doel Het projectdoel is de effectiviteit te bepalen van gezondheidsmaatregelen die een substantiële bijdrage leveren aan de stapsgewijze verbetering van de gezondheidsstatus (bepaald met behulp van de monitor) op zeugenbedrijven. De kosten en baten van gezondheidsmaatregelen en eradicatieprotocollen worden doorgerekend. De gegevens worden gebruikt voor het verder invullen van het Beslissingsondersteunend systeem (BOS) waarbij de individuele varkenshouder ondersteund wordt bij de keuze welke gezondheidsstatus past op zijn bedrijf. Daarnaast wordt het effect van het aanvoeren van gelten en vleesbiggen met een hogere gezondheidsstatus op resp. vermeerderings en vleesvarkensbedrijven vastgelegd. 2

3 Uiteindelijk is het doel de verbetering van de gezondheidsstatus van de Nederlandse varkensstapel waardoor de kosten per eenheid, de concurrentiekracht, de productkwaliteit, door vermindering van het antibioticumgebruik, en dierenwelzijn verbeteren. Resultaten: 1. Inzicht ontwikkelen in de relatie tussen de genomen gezondheidsmaatregelen en de gezondheidsstatus op fokbedrijven en vermeerderingsbedrijven. Resultaat van de gezondheidsmaatregelen wordt vastgelegd door de uitslag van een 4 maandelijks bloedonderzoek aangevuld met een enquête over de mate waarin biosecurity maatregelen aanwezig zijn op het bedrijf. Bijvoorbeeld enkele gerichte vragen om de handelingen aan biggen in het kraamhok vast te leggen, idem voor verplaatsen en mengen van biggen naar batterij of mesthok of mate van aanwezigheid van eterne biosecurity maatregelen. Door herhaling van de enquête in de tijd worden de veranderingen vastgelegd. Deze maatregelen worden omgezet in een gewogen biosecurity score. Deze score wordt opgedeeld in klassen zodat een verbetering van punten in de biosecurity score gerelateerd wordt aan vermindering van het aantal positieve dieren in de monitor als maatstaf voor de gezondheidsstatus. 2. Het vaststellen van een relatie tussen de ontwikkeling van de gezondheidsstatus en de technische resultaten. Technische resultaten op fok, vermeerdering en vleesvarkensbedrijven zullen door IPG worden vastgelegd en geanalyseerd door o.a. de vermindering in het aantal positieve dieren in de monitor te koppelen aan de veranderingen in de productiekengetallen In de tijd. 3. Inzicht in de kosten en baten van de som aan maatregelen of bepaalde clusters van maatregelen om op fok en vermeerderingsbedrijven stapsgewijs de gezondheidsstatus te verhogen. Resultaat is de berekening van de investeringskosten (o.a. aanpassing bedrijfsuitvoering, kosten etra arbeid en materialen, veterinaire kosten) afgezet tegen de opbrengsten uit de verbetering in productiekengetallen en vermindering van de gezondheidskosten. Deze gegevens zullen gebruikt worden voor de verbreding van het Economisch model gebaseerd op de Gezondheidsmodule in de Bedrijfswijzer Varken. De Bedrijfswijzer Varken wordt zodanig opgezet dat het ondersteuning kan geven bij het nemen van investeringsbeslissingen op het vlak van diergezondheid. 4. Inzicht in de effecten van het opleggen van biggen van bedrijven met een verhoogde gezondheidsstatus op de gezondheid en technische resultaten op vleesvarkensbedrijven. Resultaat is het vastleggen van de productiekengetallen, eventueel genomen gezondheidsmaatregelen en de slachterij gegevens op het vleesvarkensbedrijf die worden afgezet tegen de gezondheidsstatus van de afgeleverde biggen. Daarbij wordt de gezondheidsstatus vastgelegd door middel van de monitorgegevens op het vermeerderingsbedrijf. Als er voldoende verbetering in gezondheid en productiekengetallen optreden worden ook hier de gegevens doorgerekend naar kosten en baten, die opgenomen worden in de gezondheidsmodule van Bedrijfswijzer Varken. 5. De gegevens worden gebruikt voor het verder invullen van het BOS, waarbij de varkenshouder wordt ondersteunt in de beslissing welke gezondheidsstatus bij zijn bedrijf past. (zie projectplan Integratie kennis en ervaring ). 2. Motivering (aansluiting onderzoeksvisie Varkenshouderij ) In de onderzoeksvisie Varkenshouderij is aangegeven dat weerstand en gezondheid belangrijke items zijn voor het ondernemend varkensbedrijf anno De natuurlijke weerstand van het varken komt op deze bedrijven volledig tot zijn recht. Een goede gezondheidsstatus is belangrijk voor het realiseren van toonaangevende technische en economische resultaten. Tevens is een hogere gezondheid van belang om voor het beperken van het gebruik van diergeneesmiddelen. Binnenkomst en verspreiding van ziektekiemen dienen zoveel mogelijk tegen gegaan worden. Door varkenshouders van een goed onderbouwd advies te voorzien welke investeringen en maatregelen leiden tot een bepaald resultaat in verbetering van de gezondheid zal de sector het gezondheidsdenken sneller implementeren in de bedrijfsvoering. Daarbij zullen de 3

4 kosten per productie eenheid, arbeidsaspecten en dierwelzijn positief beïnvloed worden. Het in kaart brengen van de effecten van een betere gezondheid van de aangeleverde dieren op de achterliggende vleesvarkensbedrijven en de slachterij kan ketenvorming en productkwaliteit verbeteren. 3. Stand van zaken In de varkenshouderij zijn er enkele initiatieven gestart waarbij door verbetering van de biosecurity de diergezondheid wordt bevorderd. Resultaten uit deze initiatieven zijn nog niet aanwezig, niet cijfermatig onderbouwd, of afkomstig van individuele bedrijven. Op enkele fok en vermeerderingsbedrijven wordt gewerkt met strikte biosecurity maatregelen. Daarbij wordt door de varkenshouder aangegeven dat de gezondheid verbeterd is. Deze gegevens zijn onvoldoende cijfermatig vastgelegd en zullen in een subjectieve fase blijven. Op praktijkcentrum Sterksel wordt in het kader van een Pleuritis onderzoek aan systemen met zeer strikte biosecurity eisen gewerkt. In de pers zijn de eerste resultaten verschenen met zeer positieve effecten (zie tabel 1). Maar dit geeft het resultaat weer van één bedrijf en algemene berekeningen over kosten en baten kunnen niet worden uitgevoerd. Tabel 1 Resultaten vleesvarkens op Proefbedrijf Sterksel voor en na invoeren van een biosecurity protocol met biosecurity maatregelen 2005 voor invoering biosecurity maatregelen vleesvarkens groei behandelingen per koppel < 15 > 25 % uitval 0,8 2,3 % pleuritis 5 30 Op het moment is vanuit TOPIGS en de GD een monitor opgezet, waarbij >100 fokbedrijven elke viermaanden bloedtappen ter bepaling van de gezondheidsstatus. Vermeerderaars kiezen een zelfde aanpak. Daarnaast is begonnen met het bezoeken van zeugenbedrijven en het opstellen van een sanitair bedrijfsplan voor deze bedrijven. Gegevens over de effecten van een sanitair plan zijn er nog niet en komen in principe niet beschikbaar, zonder overkoepelende actie. 4a. Werkwijze: projectplan In dit project zullen gegevens worden verzameld en geanalyseerd van 40 fok en 40 vermeerderingsbedrijven waarvoor voor rekening van de varkenshouder, een monitor, een sanitair bedrijfsplan of eradicatieprotocol is opgesteld en wordt uitgevoerd (Zie figuur 1 voor opzet van het onderzoek). Inclusiecriteria voor de vermeerderingsbedrijven zijn: Aanvoer van gelten met een bekende hogere gezondheidsstatus doordat de fokker een sanitair bedrijfsplan doorvoert of een gesloten bedrijf, bereid deel te nemen in de monitor, aanwezigheid van een zeugenmanagement systeem. De gegevens ten aanzien van de biosecurity op het bedrijf, de genomen gezondheidsmaatregelen, de gezondheidsstatus (op basis van serologisch onderzoek) en productiegegevens worden verzameld en doorgerekend. Na een jaar wordt nogmaals een bedrijfsbezoek uitgevoerd. Dezelfde gegevens worden vastgelegd met de aanpassingen die zijn doorgevoerd aan de hand van het sanitair bedrijfsplan. Daarna worden gedurende 2 jaar de bedrijven gevolgd door jaarlijks een enquête af te nemen. De verzamelde data worden doorgerekend, waarbij de bedrijven worden geclusterd op basis van de mate of soort van gezondheidsmaatregelen die zij hebben doorgevoerd. Aanvullend wordt elk jaar een workshop gehouden met de betrokken zeugenhouders waarbij ervaringen en bedrijfsprotocollen worden uitgewisseld. Dit om de meer subjectieve beleving over effecten van maatregelen te kunnen uitwisselen en vastleggen. Daarnaast 4

5 geeft het een stuk motivatie en uitwisseling van ideeën. Na de workshop wordt een verslag gemaakt met een overzicht van de ervaringen. De opmerkingen over bepaalde effecten van biosecurity maatregelen op de diergezondheid worden geclusterd in dezelfde mate of categorieën als de berekeningen worden uitgevoerd. Op 40 achterliggende vleesvarkensbedrijven die biggen krijgen van een vermeerderingsbedrijf met een hogere gezondheidsstatus wordt voor en na het aanvoeren van biggen met een hogere gezondheidsstatus een klanttevredenheids (KTV) enquête uitgevoerd. Deze afnemers worden geënquêteerd over de bedrijfseffecten die zij zien door het opzetten van gezondere dieren. Veranderingen in gezondheidsmanagement worden vastgelegd, deze kunnen het effect van het opleggen van gezondere dieren beïnvloeden. Bij de geënquêteerde vleesvarkensbedrijven zullen de productiekengetallen, gegevens vanuit de slachterij en de gegevens van de Salmonella monitor worden opgevraagd en doorgerekend. Uiteindelijk wordt het effect van gezondheidsmaatregelen genomen vóór in de keten op de vleesvarkensbedrijven vastgelegd. Figuur 1. Opzet van het onderzoek van de te volgen bedrijven. 40 Fokbedrijven: BB + sanitair plan 40 Vermeerdering: BB+ sanitair plan 40 Vleesvarkens KTV enquête gegevens slachterij/ Farmingnet, Salmonella monitor Jaarlijks wordt een rapportage gemaakt met de voortschrijdende resultaten op de bedrijven. Na 4 jaar worden berekeningen gemaakt over de gegevens verzameld over de gehele periode. De effecten van clusters van biosecurity maatregelen of de mate waarin maatregelen zijn genomen worden gekoppeld aan de technische resultaten en de verbetering van de gezondheidsstatus. Ook worden de kosten aan investeringen in huisvesting en biosecurity maatregelen afgezet tegen de baten aan verbeterde kengetallen en gezondheid. Daarnaast worden de resultaten doorgerekend en beschreven van het opleggen van biggen van bedrijven met een hogere gezondheidsstatus op de gezondheid en technische resultaten op vleesvarkensbedrijven (zie ook 1b. Resultaten). Voor het opstellen van het sanitair bedrijfsplan zoals dat nu op de fokbedrijven door GD/TOPIGS wordt uitgevoerd worden de beschikbare bedrijfsgegevens (monitorgegevens, sectie uitslagen, vastgelegde bedrijfssituatie) verzameld, daarnaast wordt een bedrijfsbezoek afgelegd. Hierdoor wordt een deel van de gegevens nodig om de berekeningen uit te voeren voor dit project al vastgelegd. De kosten hiervan worden door de deelnemende bedrijven gedragen. Ontbrekende gegevens nodig voor dit project zullen door een onderzoeker worden aangevuld. Alleen de verzameling en analyse van de ontbrekende gegevens, de tijd nodig voor verslaglegging van de berekeningen en inpassing in een economisch model Gezondheidsmodule Bedrijfswijzer Varken, de workshops en projectcoördinatie (bedrijven zoeken, afstemming onderling etc) worden als kosten opgevoerd in het project. In bijlage 1 is een gedetailleerde begroting weergegeven. Gegevensverzameling en analyse waarvoor geen subsidie wordt aangevraagd is als pm aangegeven. 5

6 4b. Werkwijze: jaarplan Fase I. Vastleggen bestaande situatie (kengetallen, gezondheid, biosecurity) op fok en vermeerderings 1) bedrijven X Opstellen Sanitair plan KTV 1 op vleesvarkensbedrijven 1) II. Vastleggen situatie na invoeren sanitair bedrijfsplan Workshop 1 X Rapportage 1 1 e aanpassing Gezondheidsmodule BedrijfsWijzer III. Vastleggen verloop van kengetallen en gezondheid Workshop 2 Rapportage 2 X KTV 2 op vleesvarkensbedrijven Verdere aanpassing BedrijfsWijzer III. Vastleggen verloop van kengetallen en gezondheid Workshop 3 Rapportage 3 Afronding +Conclusies + Aangepaste Gezondheidsmodule X X 1) de vermeerderingsbedrijven zullen later opstarten aangezien de gezondheidsstatus van het fokbedrijf eerst moet verbeteren, tenzij het een gesloten bedrijf is. Dit geldt ook voor de vleesvarkensbedrijven, die schonere dieren van het vermeerderingsbedrijf moeten krijgen. 4c. Afbakening: De bedrijven die meedoen in het project zijn bedrijven die op volgorde van aanmelding voor een sanitair bedrijfsplan binnenkomen. Er wordt niet specifiek gezocht naar bedrijven die in bepaalde clusters van biosecurity maatregelen passen. Wel moeten ze voldoen aan bepaalde criteria, vooral ten aanzien van de bedrijfsgegevens die ze aan kunnen leveren. De gezondheidsstatus wordt voornamelijk bepaald aan de hand van de standaard monitor uitslagen. Een screening op basis waarvan bedrijven vrij van een bepaalde ziekte worden verklaard is niet noodzakelijk. Het is de keuze van de varkenshouder welke set aan biosecurity maatregelen of een eradicatieprotocol op het bedrijf wordt doorgevoerd. 4d. Randvoorwaarden Dit onderzoek kan alleen doorgaan als geen aangifteplichtige en bestrijdingsplichtige besmettelijke dierziekte in Nederland aanwezig is. Dit onderzoek kan alleen uitgevoerd worden als voldoende fok en vermeerderingsbedrijven een sanitair bedrijfsplan met monitor op eigen kosten willen doorvoeren. Op grond van de ervaringen in de TOPIGSgezondheidslift en de vragen van vermeerderingsbedrijven, is de verwachting dat dit aan deze randvoorwaarde kan worden voldaan. Het onderzoek op vermeerderingsbedrijven kan alleen plaatshebben als voldoende bedrijven een gesloten bedrijf zijn of gelten aanvoeren van een fokbedrijf met een sanitair plan. De bedrijven die meedoen moeten bereid zijn hun gegevens beschikbaar te stellen om te gebruiken voor de berekeningen zoals genoemd in dit project. De gegevens worden anoniem verwerkt. 4e. Tijdsplanning Als de schriftelijke goedkeuring voor dit onderzoek in December 2006 afgegeven wordt, dan 6

7 loopt de planning zoals aangegeven in 4b. Werkwijze: jaarplan. 5. Begeleiding Dit project wordt begeleid vanuit het Productschap voor Vee, Vlees en Eieren (PVE), de Nederlandse Vakbond voor Varkenshouders (NVV) en de vakgroep Varkenshouderij van LTO. 7

8 6. Resultaatverwachting Van het onderzoeksproject worden de volgende resultaten verwacht: Effect op: Productkwaliteit Kosten per eenheid Fleibiliteit Arbeidsaspecten Ketenvormend Product/sectorimago Milieuaspecten Concurrentiekracht Dierenwelzijn zeer negatief negatief n.v.t. positief zeer positief 7. Kennisoverdracht Kennisoverdracht van resultaten specifiek uit dit project gebeurt in de vorm van een jaarlijks rapport over de voortschrijdende resultaten behaald uit gegevens verzameld in dit project. Aan het eind van het project wordt een afrondend verslag gemaakt waarin de projectresultaten en conclusies staan vermeld. De gegevens zullen gebruikt worden voor het verder invullen van het Beslissingsondersteunende systeem (BOS) en het Economisch model in de vorm van een Gezondheidsmodule in Bedrijfswijzer Varken waarin de kosten en baten van stapsgewijze verbetering van de gezondheid voor een individueel bedrijf kunnen worden doorgerekend. Deze staan beschreven in het projectplan integratie van kennis en ervaring. Communicatie naar de sector en de vorm waarin dit gebeurt, heeft plaats na overleg met de opdrachtgever en andere projectpartners. Vanuit TOPIGS bestaan geen bezwaren ten principale ten aanzien van publicatie van gegevens 8

9 8. Begroting 2007 tot 2011 (in Euro) Aangegeven staan de kosten in Euro s per jaar, ecl BTW; tarieven na 2007 zijn geindeeerd A) PERSONELE KOSTEN A1 SWO 133 /uur (2007) A2 WO 117 /uur (2007) A3 HBO 87 /uur (2007) B) MATERIELE KOSTEN: , , , , , 9.790, , , , , , 8.460, , , B1) reiskosten B4) overige kosten 400, 400, 300, 400, 300, 400, 300, 400, TOTALE KOSTEN per jaar , , , , , Totale kosten project Bijdrage bedrijfsleven varkenshouders: Bloedonderzoek Bedrijfsbegeleiding Investering biosecurity IPG GD , , , , , , , , , , , , , , , , Aldus opgemaakt, door : A. Dirkzwager (GD) te : Deventer datum : 30 oktober

10 Bijlage 1. uitgebreide begroting bij het project (bedragen in ) Effectiviteit van maatregelen bij stapsgewijs verbeteren van de gezondheid op varkensbedrijven. Wat wie Uren SWO uren WO uren HBO kosten 2007: Algemene voorbereiding Opzetten 2 gestandaardiseerde enquêtes GD selecteren 80 bedrijven, informeren en afspraken maken GD Zoeken 40 vleesvarkensbedrijven; informeren, afspraken maken GD : Data volledig maken, invoeren, doorrekenen, rapportage Inventariseren uitgangssituatie t.a.v. biosecurity fok/vermeerderingsbedrijven GD (enquete) vergaren en ordenen overige gegevens (technische kengetallen, bloedonderzoek, IPG GD pm keuringsgevens) Enquete vleesvarkenshouders 1e keer GD Database opzetten GD 40 Analyse op enquete gegevens GD 100 overige analyses (andere gegevens, onderlinge relaties) IPG GD pm Berekeningen Gezondheidsmodule ASG 40 projectmanagement GD Uren en kosten : Data volledig maken, invoeren, doorrekenen, rapportage Inventariseren ontwikkeling in biosecurity (enquete) GD vergaren en ordenen overige gegevens (technische kengetallen, bloedonderzoek, IPG GD pm keuringsgevens) Analyse op enquete gegevens GD 60 Analyse op overige gegevens IPG/GD pm Workshop 2008 voorbereiden en verslaan GD ste aanpassing Gezondheidsmodule / BOS ASG deelverslag na 1e jaar GD 100 projectmanagement GD Uren en kosten : Data volledig maken, invoeren, doorrekenen, rapportage Inventariseren ontwikkeling in biosecurity (enquete) GD Enquete vleesvarkenshouders 2e keer GD vergaren en ordenen overige gegevens (technische kengetallen, bloedonderzoek, IPG GD pm keuringsgevens) Analyse op enquete gegevens GD 100 Analyse op overige gegevens IPG/GD pm Workshop 2009 voorbereiden en verslaan GD Verdere aanpassingen Gezondheidsmodule ASG 80 Deelverslag na jaar 2 + verg. PVE. GD 80 projectmanagement GD Uren en kosten : Data volledig maken, invoeren, doorrekenen, rapportage Inventariseren ontwikkeling in biosecurity (enquete) GD vergaren en ordenen overige gegevens (technische kengetallen, bloedonderzoek, IPG/GD pm keuringsgevens) Workshop 2010 voorbereiden en verslaan Analyse op enquete gegevens GD 60 Analyse op overige gegevens IPG/GD pm Verdere aanpassingen Gezondheidsmodule ASG 80 Deelverslag na jaar 3 + verg. PVE. 80 projectmanagement Uren en kosten Eindverslag uitwerken in 2011 Afrondende rapport, eindconclusies, covernotitie GD 120 Afronding Gezondheidsmodule ASG 80 Afronding BOS ASG 40 projectmanagement GD Uren en kosten TOTAAL UREN en TOTAAL KOSTEN

11