Belgisch-Nederlands is gewoon leuk. Ludo Permentier en Rik Schutz over de toekomst van onze taal. GRATIS TICKETS VOOR CULTUUR zie p.

Transcriptie

1 GRATIS TICKETS VOOR CULTUUR zie p euro P JUNI-JULI-AUGUSTUS 2015 VERSCHIJNT VIER KEER PER JAAR AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X Belgisch-Nederlands is gewoon leuk Ludo Permentier en Rik Schutz over de toekomst van onze taal 24 MET BILL (4) OP DE MUUR Davidsfonds Zomerzoektocht, ook op kindermaat 32 WATERLOO 1815 Napoleons ondergang, 200 jaar later 38 KUNST AAN DE KUST Beaufort 2015, veel meer dan beelden

2

3 peter Meer en betere informatie De balans tussen nieuws dat er écht toe doet en spektakel of banaliteit lijkt alsmaar meer uit evenwicht J Jimmy Kets ongeren willen meer en betere informatie over de alsmaar sneller globaliserende wereld, zo bleek onlangs op de slotzitting van het scholierenparlement in Brussel. Ze zien een belangrijke rol weggelegd voor het onderwijs, maar ook voor de overheid, de media en de middenveldorganisaties. Die aanbeveling is opmerkelijk, nu het volume en de toegankelijkheid van informatie met dank aan het internet nooit groter zijn geweest. Jongeren willen dan ook vooral beter en daar willen ze meer van. Ze willen betrouwbare feiten en inzichten over echt belangwekkende gebeurtenissen, ontwikkelingen en trends. Ze willen diepgang, achtergrond, nuance. Ik kan hen volgen, want zelf blijf ik ook vaak op mijn honger zitten. De balans tussen nieuws dat er écht toe doet en spektakel of banaliteit raakt alsmaar meer uit evenwicht. Diepgravende journalistiek moet het afleggen tegen de snelle, hapklare brok. In een geglobaliseerde wereld is zo veel navelstaarderij stuitend. Ik heb het recent zelf ervaren, tijdens een bezoek aan Palestina en Israël. Een reeks intense ontmoetingen met mensen en organisaties uit beide kampen maakte me pijnlijk duidelijk hoe weinig ik eigenlijk echt weet van een conflict dat zo n zwaar stempel drukt op het Midden-Oosten én de wereld. Het onrecht dat het Palestijnse volk door de Joodse staat elke dag wordt aangedaan, was me nog veel te weinig bekend. Het is te gemakkelijk om de media met de vinger te wijzen. Niet dat ze geen verantwoordelijkheid dragen. Net nu de wereld ons dorp is geworden, is buitenlandjournalistiek het gemakkelijkste slachtoffer van besparingen. Daar moeten we ons vragen bij stellen. Maar we moeten ook onszelf een spiegel durven voor te houden: willen we wel weten wat er in de wereld gebeurt, ook als dat ons confronteert met onszelf en onze manier van leven? De vraag van jongeren is terecht en het antwoord moet van verschillende kanten komen. Van de media, maar zeker ook van het onderwijs. Davidsfonds auteur Pieter Boussemaere ging onlangs nog bij minister Crevits pleiten voor beter klimaatonderwijs. En verenigingen zoals het Davidsfonds moeten hun rol blijven spelen om informatie, duiding en inzicht aan te reiken en om aan te zetten tot gesprek, discussie en uitwisseling. Lezingen waarvan we dachten dat ze hadden afgedaan doen het opvallend goed bij onze lokale afdelingen. Een hoopvol teken dat mensen meer en beter geïnformeerd willen zijn over wat er in de wereld gebeurt. Peter Peene nationaal voorzitter 3

4 bladwijzer INTERVIEW Belgisch-Nederlands is gewoon leuk Ludo Permentier en Rik Schutz over de toekomst van onze taal 16 Thomas De Boever EVENEMENTEN CURSUSSEN In het spoor van Boonen en Vandenbroucke Davidsfonds Zomerzoektocht op kindermaat Johan Martens 24 BOEKEN Waterloo is een keerpunt in de Europese geschiedenis Nieuw boek van Luc De Vos over de Slag bij Waterloo 32 Jimmy Kets KORT 36 Boeken 42 Cursussen 48 Reizen COLUMNS 15 Kurt Van Eeghem 37 Kristl Strubbe EN OOK 6 Cultuur beleven 8 Agenda 30 Cultuur maken 52 Cultuur smaken 54 Wedstrijd 4

5 REIZEN CURSUSSEN Kunst aan de kust Davidsfonds zomercursus op Beaufort Provincie West-Vlaanderen Het vlaggenschip van Davidsfonds Cultuurreizen Cultuurcruises in alle kleuren en maten Lut Deschuttere 44 COLOFON Davidsfonds Cultuurmagazine Hoofdredactie: Filip Salmon Redactiecoördinatie: Lieselotte De Snijder Teksten: Sieglinde Michiel, Peter Peene, Kristl Strubbe, Kurt Van Eeghem Foto s: Davidsfonds, Thomas De Boever, Shutterstock, Katrijn Van Giel, Wouter Van Vooren Beeld cover: Thomas De Boever Concept, eindredactie en opmaak: Jansen&Janssen, Advertenties: Publicarto, contactpersoon: Ann De Leeuw, tel. 053/ Druk: Moderna Printing Verantwoordelijke uitgever: Tine Verhelst, Davidsfonds, Quinten Metsysplein 12, 3000 Leuven, tel. 016/ , fax 016/ , Het Davidsfonds is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de commerciële advertenties. WIN GRATIS TICKETS 08 Expo Sweet 18, 30 gratis duotickets 11 Expo 3D World Magic & Fun, 25 gratis duotickets 13 Expo Schijn bedriegt, 20 gratis duotickets 13 Expo De passie voor het ontoegankelijke, 20 gratis duotickets 41 Expo Beaufort 2015, 10 gratis participatiekaarten 54 Expo Twice upon a Castle, 15 gratis duoviptickets VOLG ONS OP

6 Louise De Blauwe (7) Niet te missen: De voorleesnamiddagen bij Davidsfonds Hoegaarden zijn heel leuk. Er komt dan een schrijver vertellen en je krijgt een lekker snoepje en een drankje. Wouter Van Vooren 6

7 cultuur beleven Kris De Blauwe (35), technical service d irector bij VWR Filmtip: Black Swan met Natalie Portman in de hoofdrol. De film gaat over een balletdanseres die tot het uiterste gaat voor haar danspassie. Annelore De Vriendt (34), apotheker Danstip: Als het balletgezelschap van Maurice Béjart naar België komt, wil ik dat zeker niet missen. In 2016 brengen ze een choreografie op de Negende Symfonie van Beethoven. Hélène De Blauwe (4) Niet te missen: Vorige zomer hebben we voor de eerste keer de Gezinszoektocht gedaan. Dat vonden we zo leuk dat we dat ook dit jaar gaan doen! De Davidsfonds familie In elk nummer van Davidsfonds Cultuurmagazine zetten we een Davidsfonds familie in de kijker. In dit nummer is dat de familie De Blauwe-De Vriendt uit Meldert bij Hoegaarden. Twee jaar geleden werden ze lid van Davidsfonds Hoegaarden. Een van de bestuursleden kwam affiches ophangen in de apotheek en maakte de familie warm voor het lidmaatschap. Daar hebben ze nog geen moment spijt van gehad. Integendeel. Louise is al verschillende keren naar de voorleesnamiddagen gegaan en wil die niet meer missen. Vorig jaar nam het hele gezin ook voor de eerste keer deel aan de Gezins zoektocht. De combinatie van fietsen en opdrachten uitvoeren vonden de meisjes heel leuk: ze zijn er nog altijd vol van. Ook deze zomer zal de familie dus zeker van de partij zijn in Geraardsbergen. M Museum Leuven is een andere plek waar Kris, Annelore, Louise en Hélène graag naartoe trekken, vanwege het leuke gezinsparcours. Zo hebben ze erg genoten van Vesalius en Fred en de wolk. Louise kreeg vorig jaar het boek van Fred en de wolk cadeau en las het in enkele dagen uit. Het is nog steeds een van haar favoriete boeken. WILT U OOK GRAAG MET UW FAMILIE IN DAVIDSFONDS CULTUURMAGAZINE STAAN? LAAT HET ONS DAN WETEN VIA CULTUURMAGAZINE@DAVIDSFONDS.BE. 7

8 agenda Korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart Uit het ruime culturele aanbod selecteerden we voor u een aantal topevenementen die u niet mag missen. Jessica Harrison 8

9 LEDENVOORDELEN Tot en met augustus krijgt u met uw Davidsfonds Cultuurkaart korting en/of andere voordelen bij de volgende cultuurhuizen: SWEET 18 Tot en met zondag 5 juli De voormalige zomerresidentie van de adellijke familie d Ursel in Hingene is het decor voor een uitzonderlijke tentoonstelling. SWEET 18 toont u de 18de eeuw door de ogen van 50 hedendaagse kunstenaars, mode ontwerpers en designers: van Erwin Olaf en Wim Delvoye tot Walter Van Beirendonck en Philippe Starck. In de expo is een grote rol weggelegd voor Marie Antoinette. Met haar opzichtige levensstijl, haar toonaangevende gevoel voor mode en haar tragische dood spreekt de Franse koningin nog altijd tot de verbeelding en inspireert ze verschillende kunstenaars. INFO Davidsfonds Cultuurmagazine mag 30 duotickets wegschenken voor de tentoonstelling (de deelnemingsinfo staat op p.14). 30 gratis duotickets BRUSSEL WIELS: reductietarief voor alle tentoonstellingen. INFO KASTEEL VAN GAASBEEK: reductietarief voor de vaste collectie en voor Twice upon a Castle. INFO FLAGEY: 25% korting op het concert van Brussels Philharmonic met Michel Tabachnik op 18 juni. INFO BOZAR: reductietarief voor Faces Then, Faces Now en Het rijk van de sultan voor maximaal twee personen. INFO ANTWERPEN MAS: korting voor twee personen op de toegangsprijs voor alle tijdelijke expo s. INFO RED STAR LINE MUSEUM: korting op de toegangsprijs voor twee personen INFO AMUZ: korting op alle concerten. INFO GENT HANDELSBEURS: reductietarief voor alle concerten in de genres klassiek, jazz, fado en flamenco. INFO BRUGGE MUSEA BRUGGE: reductietarief voor de permanente collecties in alle 16 musea én voor alle tijdelijke tentoonstellingen. INFO OOSTENDE MU.ZEE: reductietarief voor de vaste en tijdelijke collecties voor maximaal twee personen. INFO TONGEREN GALLO-ROMEINS MUSEUM: reductietarief voor de permanente collectie. INFO LEUVEN M MUSEUM LEUVEN: 2 euro korting op de toegangsprijs van de expo s Zilver. Kunst, object, verhaal (tot 12 juli), Michael Vanden Abeele (vanaf 25 juni) en Plein Air (vanaf 25 juni). INFO AMSTERDAM AMSTERDAM EXPO: 3 euro korting op de kassaprijzen voor volwassenen, jongeren (6-18 jaar), studenten (< 30 jaar), senioren (65+) en gezinnen. INFO BODY WORLDS: 3 euro korting op de kassaprijzen, voor volwassenen, jongeren (6-18 jaar), studenten (< 30 jaar), senioren (65+) en gezinnen. INFO INFO (bij over Davidsfonds/Partners ) en natuurlijk ook op de website van onze partners zelf 9

10 agenda korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart Dagevenement over Keizer Karel Donderdag 18 en vrijdag 19 juni Wist u dat Keizer Karel de meest afgebeelde persoon van de 16de eeuw was? Daar is natuurlijk een goede reden voor. Die ontdekt u op de zomercursus van Davidsfonds Academie in Brussel. Twee dagen lang dompelen professor Jozef Janssens, historicus Roel Jacobs en dr. Ingrid De Meûter u onder in de tijd van Keizer Karel, de tijd van rederijkers, ontdekkingsreizigers en humanisten. Met boeiende lezingen, een bezoek aan de prachtig gerestaureerde wandtapijten in het Jubelparkmuseum en een rondleiding door historisch Brussel. Davidsfonds Academie organiseert deze zomer nog andere boeiende zomercursussen. U leest er meer over vanaf pagina 38 in dit magazine. INFO Met uw Davidsfonds Cultuurkaart krijgt u 6 euro korting. korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart Internationaal Cartoonfestival Van zondag 5 juli t.e.m. woensdag 2 september Naar jaarlijkse gewoonte loopt deze zomer in Knokke-Heist opnieuw het Internationale Cartoonfestival. De thematentoonstelling van het festival neemt u dit jaar mee op een cartooneske tocht doorheen het buitengewone universum van Superhelden. Samen met onder meer Homerus, Superman en Joda kunt u zich laten verrassen door de frisse kijk van de cartoonisten op die helden. Win een reis naar Malta! 10

11 Zomerzoektocht in Geraardsbergen Van zaterdag 6 juni t.e.m. zondag 20 september Dankzij de Davidsfonds Zomerzoektocht kunt u de hele zomer lang Geraardsbergen en omstreken verkennen. De streek van de Muur dus, maar ook van de mattentaarten, de groene heuvels en de zwierige paadjes langs de Dender. Kies tussen de speelse Gezinszoektocht of de uitdagende Klassieke zoektocht en trek op pad met de fiets of met de auto. Alle info over de zoektocht vindt u op pagina 24 van dit magazine en in de bijgevoegde folder. INFO Met uw Davidsfonds Cultuurkaart krijgt u 5 euro korting. Vladimir Skantovski INFO cartoonfestival.knokke-heist.be. Het Cartoonfestival is gratis en dagelijks te bezoeken op de dijk van Knokke-Heist van 10 tot 19 uur. 3D World Magic & Fun Van zaterdag 11 juli t.e.m. woensdag 26 augustus korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart + 25 gratis duotickets Deze zomer kunt u opnieuw terecht in het C.C. Casino Koksijde voor 3D World Magic & Fun. Dat is een interactieve tentoonstelling met een 50-tal grappige 3D-scènes die geschikt zijn voor de hele familie. U mag alles aanraken, lawaai maken en foto s nemen: het is immers de bedoeling dat u zelf een onderdeel van het tafereel wordt door een bepaalde pose aan te nemen. Dat levert natuurlijk hilarische beelden op. Net als vorig jaar zijn er ook nu weer een heleboel nieuwig heden. Zo is er elke woensdagavond een nocturne van 18 tot 22 uur. INFO 3D World Magic & Fun is dagelijks open van 14 tot 17 uur. Met uw Davidsfonds Cultuurkaart krijgt u voor maximaal 4 personen 3 euro korting per ticket vanaf 12 jaar: u betaalt dus 7 i.p.v. 10 euro per ticket. Davidsfonds Cultuur magazine mag 25 duotickets wegschenken voor de expo (de deelnemingsinfo staat op p.14). Hebt u een leuke foto gemaakt op een Davidsfonds Cultuurreis? Dan wordt dat misschien wel uw gratis ticket voor een nieuwe reis. Net als vorig jaar organiseert Davidsfonds Cultuurreizen een fotowedstrijd met als hoofdprijs een reis naar Malta. Alle foto s die u tijdens een van onze cultuurreizen hebt gemaakt zowel van landschappen en gebouwen als van mensen komen in aanmerking. Elke maand kiest onze jury ook een maandwinnaar die een reischeque van 100 euro wint. De winnaars van de voorbije maanden waren Marleen Cuvelier (januari), Rob Bloemen (februari) en Jean-Pierre Debyser (maart), die op vakantie in Griekenland deze sfeervolle foto van herders met hun schapen maakte. INFO 11

12 agenda Herdenkingsviering Pieter Willems Zaterdag 12 september KANTL, Piet de Kersgieter De eerste Nederbelg en de tweede voorzitter van het Davidsfonds: zo kunnen we Pieter Willems ( ) summier schetsen. De tot Belg genaturaliseerde Maastrichtenaar was een spilfiguur in de Vlaamse Beweging en een gangmaker in de strijd voor gelijke taal- en cultuurrechten voor het Nederlands in België. 175 jaar na zijn geboorte, 150 jaar na zijn benoeming tot hoogleraar aan de KU Leuven, 140 jaar na de oprichting van het Davidsfonds en 130 jaar na de start van zijn omvangrijke dialectenquête vonden alle organisaties voor wie Pieter Willems van betekenis is geweest de tijd gekomen om hem te herdenken. Dat gebeurt met een tentoonstelling, een herdenkingsboek en een aantal herdenkingsvieringen in Maastricht, Sint-Joris-Weert en Leuven. De herdenking in Sint-Joris-Weert en Leuven vindt plaats op 12 september, met o.a. de onthulling van een gedenksteen op twee locaties, een academische zitting en een feestelijke opening van de tentoonstelling. INFO U kunt de herdenkingsviering op 12 september gratis bijwonen (exclusief maaltijden), maar u moet zich wel inschrijven via de website. Davidsfonds schenkt klok voor mobiele beiaard Op zondag 29 maart legde het Davidsfonds zijn vrijwilligers in de watten met een Culturele Verwendag in Mechelen. Meer dan vrijwilligers namen deel aan een cultureel topprogramma met rondleidingen, wandelingen, voorstellingen, concerten en andere activiteiten. Het Davidsfonds wil onze culturele rijkdom niet alleen laten zien, maar er ook aan bijdragen. Naar aanleiding van die Verwendag schenken we daarom een bronzen klok ter waarde van euro voor de mobiele beiaard die de Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn wil aan- 12

13 De passie voor het ontoegankelijke t.e.m. zondag 27 september Image et son 20 gratis duotickets Het Chartreusemuseum in Douai eert de schilder Claude Génisson met een 50-tal werken. Génisson is bekend voor zijn fantasierijke, sciencefictionachtige werken die qua stijl en werkwijze doen denken aan de Vlaamse meesters uit de 15de en 16de eeuw. Hoogtepunt is zijn Toren van Babel, die centraal staat in de tentoonstelling. In het museum, dat gehuisvest is in het voormalige klooster van de Kartuizers, heeft een knappe vaste collectie met werken van Vlaamse meesters. INFO Davidsfonds Cultuurmagazine mag 20 duotickets wegschenken voor de expo (de deelnemingsinfo staat op p.14). Het Chartreuse museum is een van de twintig Noord- Franse musea waar u korting krijgt met de bonnen uit Op stap in Noord-Frankrijk. Die gids kunt u gratis aanvragen via Schijn bedriegt t.e.m. zondag 20 september In de tentoonstelling Schijn bedriegt (Se fier aux apparences) gaat kunste nares Françoise Pétrovitch een dialoog aan met de collecties van de Duinkerkse musea FRAC en LAAC, een van de grootste verzamelingen hedendaagse kunst van 1940 tot Françoise Pétrovitch kreeg carte blanche en liet zich inspireren door de werken van beide musea. Het resultaat is een poëtische kijk op de wereld om ons heen. INFO Davidsfonds Cultuurmagazine mag 20 duotickets wegschenken voor de expo in het LAAC (de deelnemingsinfo staat op p.14). Het LAAC is een van de twintig Noord-Franse musea waar u korting krijgt met de bonnen uit Op stap in Noord-Frankrijk. Die gids kunt u gratis aanvragen via com/davidsfonds 20 gratis duotickets H. Plumet schaffen. Zo n mobiele beiaard bestaat nog niet in Vlaanderen, maar zal een mooie verrijking vormen: hij kan het instrument dichter bij het publiek brengen en nog meer toehoorders bekoren. Op zondag 29 mei 2016 wordt de mobiele beiaard feestelijk in gebruik genomen. 13

14 agenda JIJ Pulitzerprijs voor het boek Het zesde uitsterven Het zesde uitsterven (oorspronkelijke titel: The Sixth Extinction) van Elizabeth Kolbert heeft de prestigieuze Amerikaanse Pulitzerprijs voor nonfictie gewonnen. Het boek werd in het Nederlands uitgegeven bij Davidsfonds Uitgeverij. Dier- en plantensoorten sterven uit in een alarmerend tempo. Vijfmaal al in de geschiedenis van de aarde vond een grote sterftegolf plaats. Wetenschappers van over de hele wereld zijn ervan overtuigd dat we nu midden in de zesde sterftegolf zitten, veroorzaakt door de mens zelf. INFO Het zesde uitsterven van Elizabeth Kolbert kost 24,95 euro (ISBN ). U kunt het boek met minimum 5% korting bestellen via RUHR WIJ Muziek, dans, theater, performances en beeldende kunst in de voormalige industriehallen in de Ruhr-metropool in Duitsland WIN GRATIS TICKETS Om kans te maken op gratis tickets voor SWEET 18, 3D World Magic & Fun, De passie voor het ontoegankelijke en Schijn bedriegt stuurt u vóór maandag 8 juni 2015 een mail naar cultuurmagazine@davidsfonds.be met in de onderwerpregel de titel van het agenda-item waarvoor u een ticket wilt. Vermeld steeds uw naam, adres, lidnummer en adres. Inzendingen die niet aan de bovenstaande criteria voldoen, zijn niet geldig. De winnaars krijgen persoonlijk bericht. Festival der kunsten Artistiek directeur: Johan Simons 14

15 kurt & kristl Satirisch, serieus of scherp: radio presentator en cultuurkenner Kurt Van Eeghem is altijd even spits en rad van tong. In elk Davidsfonds Cultuur magazine neemt hij cultureel Vlaanderen onder de loep en vertelt hij wat hem mateloos ergert of net grenzeloos fascineert. Verderop in dit nummer, op pagina 37, geeft Kristl Strubbe haar visie op de culturele actualiteit. Zet drie Vlamingen bij elkaar en ze vormen een vereniging. Laat ze een jaar bestaan en er volgt een feest Wouter Van Vooren De festivalzomer: één groot feest V laanderen gaat deze zomer weer massaal naar muziek luisteren. Geen land ter wereld met zo veel festivals in de aanbieding. En elke keer verbaas ik mij over de bezoekersaantallen. Veertigduizend mensen hier, tachtigduizend daar, en allemaal dansen ze tot een gat in de nacht. Kijk naar de schilderijen van de oude Bruegel en je ziet waar we de pap zelfs letterlijk vandaan halen. Feesten zit in onze genen ingebakken. Zet drie Vlamingen bij elkaar en ze vormen een vereniging. Laat ze een jaar bestaan en er volgt een feest. Na vijf jaar wordt het lustrum luister bijgezet met een festival. En zo verder, en zo voort. Deze zomer kun je letterlijk van de ene weide naar de andere fietsen om zo een perpetuum mobile vol muzikaal vertier te creëren. Sommigen denken dat de meeste festivals alleen maar pop en rock brengen, en daar houden ze niet van. Maar één blik op de festivalagenda leert mij dat er veel meer te beleven valt: jazz, folk, oude muziek, opera en noem maar op. Daar komt de grote massa meestal niet op af en dat is mooi meegenomen voor wie houdt van rustig keuvelen tussen twee optredens, terwijl de oleanders geuren na een frisse zomerbui. Als zo n bui op een drukke popweide drenst, keer je geheid met kilo s slijk terug naar huis. Wie niet houdt van de eeuwige dreunende beats kan zijn geluk niet op. Ach, ik vind die hele festivalzomer één groot feest. Mensen die zich verenigen rond een podium, het is verdorie het doel van mijn bestaan. En als dat zo massaal en voor zo veel verschillende muziekjes gebeurt, kan ik op een pagina als deze ronduit lyrisch worden. Ik pleit ervoor om genres niet te demoniseren. Hou je van Bach? Dan moet je Stromae niet minnetjes achten. En omgekeerd ook niet natuurlijk. Het lijkt vanzelfsprekend, maar geloof me, het gebeurt gedurig. Goed, wie bijvoorbeeld aan de verkeerde kant van Boom woont en drie dagen lang letterlijk uit zijn bed wordt getrild door de aanhoudende bassen van Tomorrowland, die mag wat mij betreft een bloedhekel hebben aan alle hedendaagse dj s. Maar de tolerantiedrempel moet in de vakantiemaanden een beetje hoger dan anders. Zo is het nogal sneu wanneer de plaatselijke Chiro, die zich maanden uit de naad heeft gewerkt om pakweg Genoelselderen op de festivalkaart te zetten, rond elf uur s avonds wordt gesommeerd om de hoofdact van het festivalletje af te blazen omdat mijnheer Duttekens, die ruim een halve kilometer verder woont, een klacht heeft ingediend bij de plaatselijke dienders. Duttekens zal na twee dagen alweer helemaal in zijn normale ritme zijn weggezakt, terwijl de enthousiaste jongens en meisjes van de jeugdbeweging hun spaargeld aan het tellen zijn om het verlies bij te passen. Als zo n festival in uw buurt losbarst, feest dan gewoon mee. Wie weet wat voor vlinders er plots komen opspelen in uw buik. Een prettige zomer allemaal! 15

16 interview Belgisch- Nederlands is gewoon leuk Ludo Permentier en Rik Schutz over de toekomst van onze taal Hoe Vlaams is uw Nederlands? Met die vraag startte eind vorig jaar een heuse discussie over de waarde van Belgisch-Nederlands. Weldra verschijnt er een uit de kluiten gewassen uitloper: Typisch Vlaams. Dat is een naslagwerk en een weetjesboek over het Belgisch-Nederlands, geschreven door taalspecialisten Ludo Permentier en Rik Schutz. Een perfecte aanleiding voor een uitdagend gesprek over onze taal en de weg die ze opgaat. 16

17 TEKST Filip Salmon BEELD Thomas De Boever 17

18 interview die in Nederland niet voorkomen, die geen Algemeen Nederlands zijn, maar die je in Vlaanderen overal kunt lezen en horen. Op die manier stelden ze een taalboek samen vol interessante en boeiende weetjes over onze taal. Bij elke uitdrukking geven de heren ook aan of ze die oké vinden of niet. Lees: of ze vinden dat ze al dan niet goed Nederlands is. Want natuurlijk leidt een en ander tot de vraag wat goed Nederlands dan wel is. Wat is de standaardtaal vandaag? En mag die niet wat Vlaamser of raakt het Nederlands daardoor net in verval? Geen betere gesprekspartners daarvoor dan de Vlaming Ludo Permentier en de Nederlander Rik Schutz. De eerste werkte enkele jaren voor Van Dale en de Nederlandse Taalunie en ging op 1 januari met pensioen. Hij was ook taalraadsman van De Standaard, schrijft nog altijd een taalcolumn in die krant en is notoir jurylid van het Groot Dictee der Nederlandse Taal. De tweede is bij ons misschien minder bekend, maar Rik Schutz was jarenlang uitgever van de Dikke Van Dale en werkt nu voor de Nederlandse Taalunie. Daarnaast begeleidt hij nog heel wat andere taalprojecten. Vluchtmisdrijf. Speurder. Schoonbroer. Pendelaar. Nefast. Holebi. Eindejaarspremie. Het zijn ongetwijfeld woorden waarvan u denkt dat elke Nederlandstalige ze kent. Mis poes! Ze zijn Belgisch-Nederlands en in Nederland begrijpt men niet of nauwelijks wat u ermee bedoelt. En zo zijn er wel meer. Veel meer. Honderden, zelfs duizenden. Dat vonden Ludo Permentier (64) en Rik Schutz (61) bijzonder interessant en onder meer daarom lijstten ze een heleboel van die woorden en uitdrukkingen op in een lijvig naslagwerk met maar liefst van zulke eigen aardigheden. Termen en idiomen Heren, een klepper van maar liefst 500 pagina s met Belgisch- Nederlandse woorden en uitdrukkingen! Hoe is het zo ver kunnen komen? Permentier: Het begon allemaal met een vraag van De Standaard. Op de redactie had men regelmatig stevige taaldiscussies over de vraag of een bepaald Belgisch- Nederlands woord wel of niet in de krant kon. Daaruit groeide het idee om een enquête te doen over dat Belgisch-Nederlands: eerst bij taalprofessionelen en later bij het grote publiek. Allemaal kregen ze een flink aantal zinnen voorgelegd met typisch Vlaamse termen. Ze moesten dan beoor delen of ze die aanvaard- 18

19 baar vonden of niet. En wat bleek? Niet alleen werd de enquête massaal ingevuld we hadden zo n kwart miljoen respondenten maar vooral: veel minder mensen namen aanstoot aan belgi cismen dan zowat iedereen had gedacht. De krant vond dat zéér opmerkelijk en vroeg ons of we geen lijst konden maken van aanvaardbare Belgisch- Nederlandse uitdrukkingen. Die zouden ze dan als een soort lakmoesproef kunnen gebruiken. Dat hebben we gedaan en zo is het Gele Boekje geboren dat in januari gratis bij de krant zat. Toen dachten we meteen ook aan een boek, want er was natuurlijk immens veel materiaal voorhanden. SCHUTZ: De taal van Martine Tanghe als norm? Wel, dat is niet gelukt. Want mensen praten niet zo Zo veel materiaal zelfs dat u er Rik Schutz bij haalde om de klus te klaren. Waarom moest uitgerekend een Nederlander zich buigen over het Belgisch-Nederlands? Schutz: Omdat Ludo met pensioen is, hij wil niet meer zo hard werken! (lacht) Permentier: Ik wilde er absoluut een Nederlander bij, iemand die lexicografie in de vingers heeft én in wie ik een grenzeloos vertrouwen kon hebben. En zo is er maar één. Schutz: Ik heb een verleden bij Van Dale. Lang geleden begon ik er als freelance redacteur en van begeleidend redacteur voor vertaalwoordenboeken evolueerde ik naar uitgever, wat ik twintig jaar gedaan heb. Ik weet dus wel wat van woordenboeken. Daarnaast werk ik nu bij de Nederlandse Taalunie, waar Ludo en ik tot voor kort collega s waren en het goed met elkaar konden vinden. Toen de vraag kwam, dacht ik dan ook: nou, leuk! Permentier: Ik vind het bijzonder dat een Nederlander het Belgisch-Nederlands wil onderzoeken, zonder er neerbuigend over te doen, maar uit nieuwsgierigheid of verwondering. Dat is vroeger wel anders geweest. Ook in Vlaanderen: wij gingen er lange tijd van uit dat Nederland de norm bepaalde en de neus ophaalde voor Belgische afwijkingen. Het complex van de Vlaming die naar Nederland opkijkt voor zijn taalgebruik, zijn we dat dan kwijt? Schutz: Via mijn Belgische collega s bij Van Dale en de Nederlandse Taalunie sta ik al heel lang bloot aan Belgisch-Nederlands taalgebruik. En ik heb het echt zien verschuiven: er heeft zich een gedragsverandering voltrokken. Terwijl mijn Vlaamse collega s zich vroeger probeerden te spiegelen aan de Nederlandse school, gebruiken ze nu spontaan de taal die ze van thuis uit kennen. Ongefilterd. Op gehoorsafstand van een Nederlander! (lacht) Belgen hebben heel lang gedacht dat als ze iets zeiden, het wel verkeerd zou zijn dat ze wel weer op een belgicisme zouden worden betrapt. Die schroom is nu weg, of is alleszins sterk aan het verminderen. Permentier: Ik heb dat zelf ook als ik met Rik praat ik zet mijn filter niet meer bewust uit. En nog sterker: Rik spreekt nu enorm veel Belgisch-Nederlands. (lacht) Straks beweren jullie nog dat Belgisch- Nederlands sexy geworden is. Schutz: Het is vooral erg bloemrijk en WIE IS Ludo Permentier? Ludo Permentier begon eind de jaren 1980 bij het Het Nieuwsblad om niet veel later naar De Standaard te trekken, waar hij eerst cultuurredacteur was en later taalraadsman van de krant werd. Vanaf de jaren 2000 werkte hij mee aan Van Dale. Hij schreef de Leidraad voor het Groene Boekje van In 2008 ging hij aan de slag bij de Nederlandse Taalunie als communicatiemedewerker en werd ook docent aan de UGent. Vandaag is Permentier met pensioen, maar hij schrijft nog altijd zijn column Woorden weten alles in De Standaard. En één keer per jaar is hij jurylid van het Groot Dictee der Nederlandse Taal. 19

20 interview WIE IS Rik Schutz? Rik Schutz werkte van 1982 tot eind 2005 bij Van Dale Lexicografie. De eerste twee jaar als redacteur, later als projectbegeleider en uitgever. De laatste jaren was hij als senior uitgever verantwoordelijk voor de Grote Van Dale en de reeks grote vertaalwoordenboeken. Sinds 2006 is hij partner in het bedrijfje Onder Woorden. De eerste grote opdracht: de voorlichting over spelling verzorgen voor de Nederlandse Taalunie. Sinds 2007 werkt hij deeltijds voor de Taalunie als projectleider spelling. In die functie werkt hij mee aan de voorbereiding van de geactualiseerde editie van de Woordenlijst Nederlandse Taal (het Groene Boekje), die in oktober 2015 zal verschijnen. beeldrijk taalgebruik. Neem nu zoiets als door de bomen het bos niet meer zien. Nederlanders vinden dat prachtig, omdat ze die uitdrukking zelf niet gebruiken. Is er iets veranderd bij de Nederlanders? Schutz: Goh, veel Nederlanders hebben nog altijd het gevoel dat zíj echt Nederlands spreken en dat de rest Vlaams of een andere variant gebruikt. Neem nu de journalist Jeroen Pauw. Die hoorde ik eens een interview afnemen van Dimitri Verhulst waarin hij hem herhaaldelijk vroeg waarom Verhulst zo veel woorden gebruikte die hij niet kende. Buitengewoon aanmatigend vond ik dat, want je spreekt hier toch met een groot Vlaams schrijver. Permentier: Het is Nederlanders ook zo aangeleerd. Goed Nederlands is wat ik heb geleerd, zeggen veel Nederlanders. Dat zal je een Vlaamse hoogleraar nooit horen zeggen. Het Standaardnederlands is nooit de taal van de Vlamingen geweest, maar van de Nederlanders. Vlamingen hebben die taal geïmiteerd tot op een niveau waarop ze besloten: nu is het welletjes geweest. Even terug naar het boek. Het moet een ontzettend karwei zijn geweest om al die woorden en uitdrukkingen op te lijsten. Schutz: Je begint natuurlijk met bestaande naslagwerken te raadplegen, dat geeft je een enorme referentielijst. Die schoon je op en terwijl je bezig bent, kom je andere dingen op het spoor. Tegenwoordig heb je met de digitalisering natuurlijk ook prachtige hulpmiddelen waarmee je gericht op het internet en elders kunt zoeken. Permentier: We hebben ook erg veel gehad aan een grote collectie literatuur van Vlamingen. Het verzameld werk van Louis Paul Boon, bijvoorbeeld. Naast Cyriel Buysse of Stijn Streuvels, maar ook Annelies Verbeke, Tom Lanoye en Jef Geeraerts. Met de nieuwe technologieën kun je al die teksten bliksemsnel doorzoeken. En met welk doel hebben jullie dat nu gedaan? Wat willen jullie bereiken met dit boek? Schutz: We willen registreren en documenteren wat er aan de hand is in België. Jullie taalonzekerheid neemt af, dat willen we tonen. We willen niets propageren, maar wel wat tegenwicht bieden tegen de zeg niet dit maar zeg dat -lijstjes. We bevelen ook niemand aan om plots helemaal Belgisch- Nederlands te gaan praten of schrijven, SCHUTZ: Het vervelende is dat spontaan en creatief taalgebruik als negatief wordt ervaren door mensen die het anders hebben geleerd maar als het boek mensen helpt om hun taal zelfverzekerder te gebruiken, dan hebben ze daarvoor mijn zegen. Permentier: Wie met een taalvraag zit op het vlak van Belgisch-Nederlands krijgt vaak geen zwart-wit antwoord. Vaak klinkt het zo: De meeste mensen zullen dat normaal Nederlands vinden of Veel mensen zullen denken dat je daar een taalfout maakt, maar of u dit woord wilt gebruiken, hangt volkomen van uzelf af. Dat vindt zo n vragensteller onbevredigend. Wij willen dat genuanceerde beeld onderbouwen. We geven cijfers die aanduiden hoe zeldzaam of gewoon een woord is, hoe algemeen of hoe Belgisch. Als je dan toch een ja of een nee wil horen, krijg je van ons een duim omhoog of een duim omlaag. Dat 20