vis en schaaldieren BELGISCHE CONSUMPTIE VAN VIS BLIJFT STABIEL logistieke dienstverleners DE TOEKOMSTIGE UITDAGINGEN MAART 2014 I N D U S T R Y

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "vis en schaaldieren BELGISCHE CONSUMPTIE VAN VIS BLIJFT STABIEL logistieke dienstverleners DE TOEKOMSTIGE UITDAGINGEN MAART 2014 I N D U S T R Y"

Transcriptie

1 MAART 2014 I N D U S T R Y ONAFHANKELIJK MAGAZINE VOOR DE VOEDINGSMIDDELENINDUSTRIE - 14 DE JAARGANG NR. 2 MAANDELIJKS (UITGEZONDERD - JANUARI, APRIL, JULI, AUGUSTUS, DECEMBER) AFGIFTEKANTOOR 8500 KORTRIJK 1-2 AFD. - P3A AFZ. - V.U.: EVOLUTION MEDIA GROEP - VLASSTRAAT WIELSBEKE vis en schaaldieren BELGISCHE CONSUMPTIE VAN VIS BLIJFT STABIEL logistieke dienstverleners DE TOEKOMSTIGE UITDAGINGEN

2 I N D U S T R Y MAART 2014 EEN REALISATIE VAN bvba Evolution Media Group Vlasstraat Wielsbeke Tel Fax HOOFDREDACTIE Els Jonckheere tel els.jonckheere@foodindustry.be REDACTIE Bert Claes Els Jonckheere Stijn Vanbiervliet Mieke Witdouck FOTOGRAFIE Marc Masschelein RECLAMEREGIE Annick Bauwens, tel François Drory, tel ABONNEMENTENSERVICE Jaarabonnement: 35 Buitenland: 54 Tel De abonnementen kunnen maandelijks onderschreven worden ING VERANTWOuDELIJKE UITGEVER Mieke Witdouck Vlasstraat 17, 8710 Wielsbeke m.witdouck@evolution.be info@evolution.be your partners for the food industry. VOORWOORD 03 Consumptie van vis in Europa is licht stijgend INTERNATIONAAL NIEUWS 04 Op zoek naar NPD-inspiratie? REEKS EXPORT 08 Halal biedt groeimogelijkheden ACTUA 20 Flanders FOOD voedingsonderzoek van de toekomst HOE ZOU HET NOG ZIJN MET Dirk Peeters, afgevaardigd bestuurder van Didess DOSSIER VIS & SCHAALDIEREN 14 Belgische consumptie van vis blijft stabiel 26 Houdbaarheid van vis verlengen? SPECIAL LOGISTIEK 28 Luchtcargo s concentreren op een groen imago 30 Food Port: naar groene transport corridors rond de Noordzee 32 Op zoek naar een rendabelere logistiek

3 VOORWOORD / food INDUSTRY / MAART 2014 / 3 CONSUMPTIE VAN VIS IN EUROPA IS LICHT STIJGEND De algemene evolutie van de visconsumptie in Europa kent de laatste jaren een licht stijgend verloop, met een jaarlijkse toename die tussen 0,50 % en 2,50 % varieert. Binnen de E.U. stellen we wel een verschillend groeipatroon vast. Landen die traditioneel een lagere visconsumptie hadden, kennen een groei. De belangrijkste contreien qua visconsumptie, zoals Spanje en Portugal, kennen eerder een stagnatie of lichte daling. Voorwoord door Francis Pil VOORZITTER VAN DE BELGISCHE GROEPERING VAN DE VISINDUSTRIE Nog steeds komt het grootste deel van de geconsumeerde vis van buiten de E.U. Inderdaad, de 27 E.U.-lidstaten voorzien in slechts circa 42 % van de benodigde volumes. Voor bepaalde vissoorten is de afhankelijkheid van derde landen echter nog veel groter. Vooral voor de witvissoorten is dit zeer uitgesproken. Kabeljauw, koolvis, heek en schelvis komen voor 75 à 90 % uit import van buiten de E.U. Voor Alaska pollak, hoki en pangasius is de externe afhankelijkheid zelfs 100 %. De E.U. is niet in staat om zelf integraal in de actuele (en toekomstige) behoeften van de visconsumptie te voorzien. Vandaar dat ze voor import van vis uit derde landen dient open te staan. De invoer uit die landen vormt echter geen bedreiging voor de eigen aanvoer uit visvangst of kweek. Integendeel, ze is een noodzakelijke aanvulling om aan de totale consumptie te voldoen. De beschikbaarheid van bepaalde vissoorten en de daaraan gekoppelde vangstquota bepalen in veel belangrijkere mate de grootte van de aanvoer van de Europese visserij. Het blijft belangrijk om initiatieven te steunen die de lokale visserij ten goede komen en een positieve aandacht voor het product teweeg brengen. Actueel lopen er verschillende projecten, ondersteund of uitgevoerd door ILVO, Provincie West-Vlaanderen, VLAM,..., die de kwaliteit, voedselveiligheid en duurzaamheid van vis in de kijker plaatsen (verwerkvis, Valduvis,...). Deze initiatieven kunnen een positieve stimulans betekenen voor de vissector en de consumptie van vis in het algemeen, alsook deze van bepaalde minder bekende soorten doen toenemen. Tenslotte blijft het een belangrijke uitdaging voor de sector om verder in convenience te investeren, en zo de toegevoegde waarde van vis in de rayons te verhogen. Deze evolutie is niet nieuw, en bestaat al veel langer bij de andere proteïnebronnen. Maar we stellen vast dat onze sector aan een belangrijke inhaalbeweging bezig is. De actuele consument wenst namelijk een gezond en gemakkelijk te bereiden product. Productinnovatie kan dan ook voor minder bekende vissoorten een belangrijke toegevoegde waarde betekenen.

4 12 / MAART 2013 / food INDUSTRY / INTERNATIONAAL NIEUWS OP ZOEK NAAR NPD-INSPIRATIE? NIEUW: CHIAZADEN VOOR BROOD In 2009 aanvaardde de EU chiazaden als novel food. Spaanse onderzoekers hebben ondertussen getest of de zaden voor brood zijn geschikt. En hun bevinding was positief: zowel ongemalen als gemalen zaden kunnen ervoor worden gebruikt, zelfs indien ze ruim 5 % van het deeg uitmaken. De mengeigenschappen van het deeg veranderden niet, uitgezonderd dan de waterabsorptie. Ook bleken de thermische eigenschappen evenmin te wijzigen. Consumenten vonden de kwaliteit van het brood identiek tot zelfs beter als die van dezelfde exemplaren zonder de zaden. Verder stelden de vorsers vast dat chia veel antioxidanten bevat, wat niet alleen gezond zou zijn, maar ook de houdbaarheid van het brood verlengt. Tevens merkten ze dat de zaden een bron zijn van de nutrienten riboflavine, niaã ne, thiamine en mineralen (zoals calãum, fosfor, kalium, zink, magnesium en koper). Tenslotte bevatten ze heilzame voedingsvezels. Een nadeel bleek wel dat het (soms als ongezond beschouwde) amylopectine minder snel afbreekt. Tevens waren het volume en de kleur van het brood ietwat anders. << (Instituto de Agroquímica y Tecnología de Alimentos, Spanje) Foto 1: Chiazaden doen het goed in brood. LEKKERE EUROPESE QUINOA De Inca s kenden al quinoa. Het zijn kleine zaadjes die bijzonder rijk zijn aan eiwitten, vitamines en aminozuren. Sedert enkele jaren consumeren ook steeds meer westerlingen ze. De vraag scheert steeds hogere toppen, met als gevolg dat de prijs sinds 2006 is verdrievoudigd. Deels komt dat omdat de quinoaplant tot voor kort enkel op grote hoogtes in Peru en Bolivia gedijde. Onderzoekers aan Wageningen University and Research Centre werken evenwel aan een variant die in Europese omstandigheden groeit en nog lekker is ook. Ze creëerden de variëteiten Atlas, Pasto en Rio bamba. Bijzonder is dat deze zelfs rauw zijn te eten, wat met de Zuid-Amerikaanse types niet kan. Intussen worden de nieuwe quinoa s al geteeld, onder meer in de Loire Valley in Frankrijk. Er zouden zelfs al voedingsbedrijven (onder meer fabrikanten van babyvoeding) zijn die nadenken over manieren om de nieuwe quinoa in hun producten te gebruiken. << (Wageningen UR, Nederland) Foto 3: De vraag naar quinoa scheert steeds hogere toppen SYNTHETISCHE GIST Het genoom van een organisme is het geheel van erfelijke informatie in een cel. Momenteel loopt een internationaal project (Sc 2.0) waarbij wordt geprobeerd om het genoom van gist met chemische bouwstenen na te maken. Tegen 2017 willen ze dus met dode materie leven maken. Als ze daarin slagen, is het de bedoeling om verschillende giststammen te creëren. Hiermee zouden ze dan producten maken, zoals chemicaliën, vacã ns, biobrandstoffen,... De onderzoekers benadrukken dat dit initiatief kan leiden tot nieuwe valorisatiemogelijkheden voor voedselrestanten. << (Johns Hopkins University School of Mediãne, VK) Foto 2: Onderzoekers willen met chemische bouwstenen het gistgenoom namaken. ONEVEN ZOUTVERDELING SMAAKT ZOU- TER Franse onderzoekers deden testen met een (niet nader omschreven) warme snack die uit laagjes bestaat. Ze ontdekten dat een verlaagd zoutgehalte kan worden gecompenseerd door de zoutgehaltes in alternerende lagen te variëren. Volgens de vorsers is de techniek perfect toepasbaar in lasagnes en sandwiches << (Université de Bourgogne, Frankrijk) Foto 4: Minder zout en toch dezelfde smaak. Anticimex bestrijdt doeltreffend en biedt een permanente preventieve bescherming. Veilig, milieuvriendelijk en met 100 % waarborg. Insecten - knaagdieren (tox/non-tox) - houtworm - vogelwering - ruimtebehandeling - ISPM15 Conform ISO 9001-VCA, HACCP, BRC, IFS, AIB,... 4 service 24/7 4 discreet 4 gratis bestek 4 snelle service! T: info@anticimex.be Je kan ons vinden in Roeselare, Lokeren, Antwerpen, Heusden-Zolder, Anderlecht, Floreffe en Rocourt.

5 BRAAMBESSAP VOORKOMT GROEI VOEDSELPATHOGENEN Braambessap blijkt e en effiãënt wapen in de strijd tegen boosdoeners, zoals Listeria monocytogenes, Salmonella Typhimurium en E.coli O157:H7. Onderzoekers merkten namelijk dat de groei van al deze ziekteverwekkers werd geremd wanneer ze zich in een vloeistof met 10 % braambessap bevonden. In concreto ging het om bouillon (Luria Bertani, en de bekende brain heart infusion ), afgeroomde en volle melk. Het aantal Listeria monocytogenes, Salmonella typhimurium en Escherichia coli O157:H7 verminderde met 2 à 4 logaritmische eenheden (dus 100 à keer) in de bouillon en met 1 à 2 in de melk. De vorsers vermoeden dat de fenolcomponenten in de bes dit effect genereren. Eerder onderzoek had al aangetoond dat het sap van bosbessen de groei van voedselpathogenen remt. Verschil is evenwel dat braambessap dat ook voor probiotische bacteriën doet. << (University of Maryland, USA) Foto: Naar alle waarschijnlijkheid doden de fenolcomponenten in braambessen voedselpathogenen. FLUORESCEREND KWALLENIJS Een Britse uitvinder creëerde roo mijs dat fluoresceert in het donker als je eraan hebt gelikt. Het bevat een proteïne dat oorspronkelijk in één of andere groen fluorescerende kwal werd gevonden. Maar een Chinese wetenschapper slaagde erin die molecule in zijn lab aan te maken. De stof zou een klein beetje zoet smaken. Wie het wil proeven, moet er wel een flinke duit voor neerleggen: 140 product door de voedselveiligheidsorganisaties is aanvaard, bedrijven de stof op grote schaal zullen produceren. Over anderhalf jaar zouden de prijzen dan ook dalen. Niet alleen verwacht hij veel van roomijs. Ook fluorescerende lolly s zijn volgens hem een voor de hand liggend product. Het gaat trouwens niet om de eerste stof die voedsel doet fluoresceren. Kinine, aanwezig in frisdranken zoals tonic, licht namelijk eveneens op, maar dan wel enkel onder UV-licht << (Lick Me I m Deliãous, VK) Foto: Binnenkort kunnen we fluorescerende ijsjes eten. NIEUW VETMENGSEL ALTERNATIEF VOOR CACAOBOTER Chocolade wordt op een gegeven moment in zijn productieproces getempereerd. In deze fase wordt de cacaoboter voorgekristalliseerd. Dit zorgt voor de hardheid, krimpkracht en glans van het afgekoelde eindproduct. Omdat de gemiddelde smelttemperatuur van cacaoboter 34 C bedraagt, verloopt het tempereren in hete, tropische landen bijzonder moeilijk. Maleisische onderzoekers ontdekten evenwel dat palmstearine (uit palmolie) en olie uit mangozaden enig soelaas bieden. Een mengsel van die vetten smelt namelijk pas bij 37,5 C. Dit helpt bij de productie, en zorgt ervoor dat het eindproduct niet meer in de winkelschappen ligt te smelten. << (School of Industrial Technology, International Islamic University, Maleisië) Foto: Een mengsel van olie uit mangozaden en palmstearine (uit palmolie) zou helpen bij het tempereren van chocolade in tropische landen. LEKKERE LABELS Onderzoekers lieten 44 personen twee kopjes identieke koffie proeven. Ze vertelden dat één ervan milieuvriendelijk geproduceerde koffie bevatte. 74 % van het panel dat aangaf erg met het milieu te zijn begaan, vond die lekkerder en wilden er ook meer voor betalen. Personen die zich minder met de groene problematiek bezighielden, proefden geen smaakverschil. Volgens de vorsers toont dit experiment aan dat de smaakperceptie van de groene proevers wordt beïnvloed door de mate waarin ze zich de productiemethodes van het gewas kunnen voorstellen. Als hun hypothese klopt, zouden de proevers minder smaakverschil proeven bij frisdranken, omdat ze zich de aanmaak ervan moeilijker voor de geest kunnen halen. Ze overwegen trouwens ook testen met producten met andere moreel geladen labels, genre fair trade, biologisch en goed voor het milieu, omdat ze een gelijkaardig effect op smaakperceptie en spendeergedrag vermoeden. << (Högskolan i Gävle, Zweden) at yourrr r service BARIAS Roeselare - België TEL Bekijk nu hoe we u van dienst kunnen zijn op Foto: Moreel geladen labels zouden smaakperceptie en spendeergedrag veranderen.

6 14 / MAART 2013 / food INDUSTRY / INTERNATIONAAL NIEUWS VORM VERANDERT SMAAKPERCEPTIE Vorig jaar maakte een chocoladeproducent de vorm van zijn melkchocolade ronder. Consumenten meldden massaal dat ze de smaak ervan minder goed vonden. Nochtans was het recept niet aangepast. Onderzoekers gingen na waarom deze reacties er kwamen. Ze testten een chocoladeproduct in tien verschillende vormen. Vreemd genoeg stelden ze vast dat de vorm wel degelijk een invloed had op smeltkarakteristieken, zachtheid en (in mindere mate) de nasmaak. Ook de perceptie van smaak en geur veranderde enigszins, maar niet de intensiteit ervan. Zo resulteerden de vormen vleugel en zeil in een opvallend sterke cacaosmaak en -geur met karameltoetsen en prominente nasmaak. Rond en rechthoekig hadden de sterkste invloed op textuur: snel smelten, heel zacht. Een verklaring voor de invloed van de vorm zou onder meer liggen in wijzigingen in smeltsnelheid, maar ook een andere luchtãrculatie in de mond. In die context is het nuttig mee te geven dat de proefpersonen de instructie kregen de chocolade in de mond te laten smelten in plaats van erop te bijten. << (Nestlé Research Center, Zwitserland) Foto: Een andere vorm resulteert in een andere smaak en geur. DODE BACTERIE WINT VAN CARIËS In Duitsland werd een experiment met snoep gedaan. Drie groepen van twintig personen aten op anderhalve dag vijf snoepjes, gemaakt van isomaltitol, maltitol, water, sucralose en muntolie. Bij groep 1 bevatten de snoepjes ook 1 of 2 milligram van de melkzuurbacterie Lactobaã llus paracasei DSMZ Bij groep 2 was er niks extra, en bij groep werd een placebo gebruikt. Vervolgens werd het speeksel van iedereen getest op een bacterie die cariës veroorzaakt. De onderzoekers ontdekten dat de toevoeging van melkzuurbacterie aan snoep zorgde voor een beduidend mindere aanwezigheid van de cariësbacterie in het speeksel. Opmerkelijk was dat dit effect er al na anderhalve dag was. Interessant is bovendien dat de melkzuurbacterie bij de aanmaak van het snoepje door de hitte was afgedood. Intussen is verder onderzoek gepland en zijn er plannen om kauwgom met deze bacterie te maken. << (Organo Balance, BASF, Duitsland) Foto: Snoepjes met bacterie is goed voor de tanden. Claes MEER INFO? BEL ONS! 011 / Henneken tumbler Industrietumbler met roterende, horizontale kuip Inhoud van L ACTIEPRIJS 3000 L = KG Wetter vleesmolen Test de beste vleesmolen met belading G160 Capaciteit: 8000 kg/u Overtuig uzelf en vraag een testopstelling aan! VOOR MEER INFO: CONTACTEER ONZE VERTEGENWOORDIGERS 011 /

7 Een nieuwe vloer in 24u! deva floor Kunststofvloeren klaar voor gebruik 2u na plaatsing II fl exibele werkploegen (eigen personeel) II diverse graden van slipvastheid II taai II heel duurzaam en een hoge slijtvastheid II elastisch II naadloos II hittebestendig systeem beschikbaar II hygiënisch en gemakkelijk te reinigen II geschikt voor hogedrukreiniging II goede weerstand tegen zuren en logen II esthetisch verantwoord, met gekleurd kwartszand of chips II kan aangebracht worden op oude of nieuwe ondergronden II Gratis opmeting en offerte Rode Dries 24 I 2288 Bouwel I I info@devafl oor.eu verkoop & advies I allesondercontrole.com Temperatuurbewaking en -registratie bij geconditioneerd transport. NL BE Blackbox voor fragiele transporten. Datalogger testo 184: Eenvoudige registratie van kwaliteitsgegevens Snelle en eenvoudige configuratie via USB - zonder software Duidelijke weergave van alarmen Gecertificeerd volgens HACCP Internationaal

8 8 / MAART 2014 / food INDUSTRY / EXPORT TEKST ELS JONCKHERE - FOTO S FIT / ARCHIEF HALAL BIEDT GROEIMOGELIJKHEDEN Zowel voor export als binnenlandse markt Eén van de snelst groeiende voedingsmarkten is niet zozeer geografisch, maar wel religieus gebonden: de islamitische bevolking. Niet alleen is het een bevolkingsgroep die gestaag toeneemt. Ook verwerft ze overal ter wereld meer koopkracht. Overweegt u te exporteren en tegelijkertijd de omzet in eigen land te verhogen, dan is een halal -productie misschien de sleutel tot succes. Informeer u echter goed. Want de regels zijn niet overal dezelfde... Halal is een Arabisch woord waarmee wordt aangegeven wat voor moslims is toegestaan. Het gaat om reine, zuivere en rechtmatige producten (veelal voeding, maar ook kledij, cosmetica, geneesmiddelen,...), handelingen en zelfs diensten (bijvoorbeeld het logistieke gebeuren van levensmiddelen, maar ook bankieren, verzekeringen, reizen,... ). Als we het over voeding hebben, dan speelt zowel de oorsprong als de slacht- en bereidingswijze een belangrijke rol om als halal te worden bestempeld. Iedereen weet intussen dat alcohol en varkensvlees uit den boze zijn. Maar moslims mogen ook len eten. Nu ja, dat is niet meteen het soort product waarmee de Belgische voedingsbedrijven bezig zijn. Toch kan u er niet component, moeten rein zijn. Voor vlees ligt het redelijk eenvoudig: de slachting moet volgens de juiste rituelen gebeuren. Probeer echter maar eens te achterhalen of bijvoorbeeld additieven halal zijn. Jan Bruffaerts, Hoofd Dienst Reglementering, Cel Handelsbelemmeringen & Markttoegang van Flanders Investment & Trade: Bovendien hebben islamitische geleerden de voedingsvoorschriften uit de Koran vissoorten op basis van interpretaties van Koranverzen en de Hadith (de islamitische overleveringen over het doen en laten en de uitspraken van de profeet Mohammed - nvdr). Afhankelijk van de stromingen binnen de islam kunnen er dus verschillen in deze uitgebreide lijst optreden. Zo zijn mosselen ERG COMPLEXE MATERIE Stel dat u wel zekerheid hebt over de reinheid van alle componenten, dan nog kan u het voedingsproduct niet zomaar naar eender welk moslimgebied uitvoeren. Jan Bruffaerts: Het probleem is dat er wereldwijd geen standaard bestaat over wat als halal wordt beschouwd. Alles hangt af van de interpretatie en opgelegde regulering van de erkende moslimautoriteiten in het betreffende land. Een bekomen halal deel: voor elke moslimgemeenschap zal je een ander certi- er anders zijn. Zo zal de ene executieve toelaten om bij het slachten verdoving te gebruiken, en de andere niet. Sommige moslimautoriteiten zullen ook eisen dat de volledige logistieke keten halal is. Dit betekent dat opslag en transport door den: de logistieke actoren moeten ervoor zorgen dat de halal goederen niet met onreine producten in aanraking komen, bijvoorbeeld door ze in eenzelfde ruimte te stockeren of met dezelfde vrachtwagen te vervoeren. En we spreken hier niet alleen over vleeswaren, hé. Het principe is van toepassing op alle voedingsmiddelen, zoals chocolade, groenten, koekjes,... Tevens moet alles worden ontsmet vooraleer de halal levensmiddelen worden opgeslagen of getransporteerd. En dit mag dan weer niet met middelen die bedwelmende componenten of alcohol bevatten. Hetzelfde geldt trouwens voor de productie van halal levensmiddelen. Elke lijn moet worden ontsmet en veelal mogen er in dezelfde omgeving geen andere onreine voedingswaren (zelfs al is het op een andere lijn) worden gefabriceerd. Tenslotte is er nog een andere barrière: het zijn de moslimautoriteiten in het invoerland die bepalen welke controleorganismen in het uitvoerland de halalcerti- dat u het slachten en productieproces door verschillende instanties moet laten controleren als u naar meerdere moslim- dat u hiertoe halal controleurs uit het invoerland moet laten maar voor een bepaald aantal moslimgemeenschappen.

9 EXPORT / food INDUSTRY / MAART 2014 / 9 WIE ZOEKT, DIE VINDT instantie is het belangrijk om na te gaan of uw producten onder de voorwaarden van halal vallen. Jan Bruffaerts: De Codex Alimentarius bevat ook richtlijnen voor halal voedsel en duidt het belang aan van een goed georganiseerde halal keten. Let wel, de Codex erkent dat er tussen de verschillende stromingen binnen de Islam meningsverschillen zijn, maar stelt enkel algemene richtlijnen op. U kan ook de website van de Market Access Database van de Europese Commissie ( madb.europa.eu/madb/indexpubli.htm) gebruiken. Door ingave van de douanetariefnummers kan u er per land de invoereisen voor uw producten terugvinden. Indien het een moslimland betreft, krijgt u daar meteen de melding halal bij indien dat van toepassing is. Wenst u de moslimgemeenschap in een ander land te benaderen, kan u bij wordt aangeduid. Dan weet u al iets, maar dan moet u wel nog uitpluizen hoe reinheid in de beoogde afzetmarkt wordt geïnterpreteerd kan u de hulp van de Dienst Reglementering van Flanders Investment & Trade inroepen. Want intussen hebben we een expertise terzake land niet, dan treden onze Vlaamse economische vertegenwoordigers in actie. Hierbij wil ik nog opmerken dat wij de meeste halal certi- - Verpakkingsmachines en doseersystemen Decatechnic, uw verpakkingspartner! schalensluitmachines met of zonder vacuüm en gas semi-automatische tot vol automatische verpakkingsmachines Ontstapelen, vullen sealen, dekselen,... De moslimautoriteiten in het invoerland bepalen welke controleorganismen in het uitvoerland de halal certificaten mogen uitreiken. HALAL RITUEELSLACHTEN Het ritueelslachten moet als een religieus gegeven worden beschouwd: de slachting moet richting Mekka gebeuren en telkens moet een gebed worden uitgesproken. Het is ook een offerritueel, wat betekent dat het dier levend moet worden geslacht, dat er zoveel mogelijk bloed uit het dier wordt verwijderd én dat dit alles gebeurt met respect voor het dierenwelzijn. Daarom wordt soms (maar niet altijd) toegestaan dat de dieren worden verdoofd. Tevens is het belangrijk dat er manueel wordt geslacht door erkende en opgeleide moslimslachters zodat het offeraspect integraal wordt behouden. Let wel: dit geldt enkel voor vlees. Vissen en andere zeedieren moeten niet ritueel worden geslacht. Verkoop én verhuur mogelijk Decatechnic nv Toekomstlaan Herentals T

10 10 / MAART 2014 / food INDUSTRY / EXPORT verwijzen. Deze organisaties kunnen voor hun dienstverlening immers het bedrag vragen dat ze willen, aangezien ze buiten het reguliere controlecircuit staan. De kans om met de moslimautoriteiten in bepaalde - Want voor de Belgische voedingsproducent is het natuurlijk een stuk gemakkelijker en door één en dezelfde instantie kan laten afleveren. Op dat vlak is echter nog werk aan de winkel. Toch verwachten we dat de situatie zal verbeteren naarmate meer Belgische voedingsbedrijven halal producten zullen exporteren. EXPLOSIEF GROEIENDE MARKT Halal produceren is geenszins goedkoop. de diversiteit ervan), de aangepaste manier van slachting, de speciale reiniging van de productielijnen, de voorwaarden voor aparte opslag en transport,... Maar daar staat tegenover dat u een explosief groeiende markt kunt aanboren, zowel in eigen land als over de hele wereld. De totale moslimbevolking wordt op 1,6 miljard geschat (1/4 van de wereldbevolking). Het Pew Research Center s Forum on Religion & Public Life verwacht dat dit aantal tegen 2030 nog met 35 % zal toenemen. Jan Bruffaerts: Je hoeft de afzetmarkt niet ver te gaan zoeken, want in Europa wordt de moslimgemeen- ze zich meer op sociaal en politiek vlak, en is er sprake van een groeiend bewustzijn van het religieuze aspect. Het is een verjongende bevolking die aan koopkracht wint. De halal markt in de EU wordt op 69,3 miljard dollar geschat en de grootste moslimgemeenschappen bevinden zich in onze buurlanden. Op kop staat Frankrijk: daar wordt jaarlijks 7,6 miljard dollar aan halal voeding uitgegeven. Interessant om te weten: onderzoek heeft uitgewezen dat moslims gemiddeld meer geld aan levensmiddelen spenderen dan anderen. Zo consumeren ze bijvoorbeeld tot dubbel zoveel vlees als niet-moslims. Eenmaal ze een product vertrouwen, zijn ze ook erg loyaal. Gevogelte is één van de belangrijkste voedingsmiddelen in de Europese halal markt. OOK VOOR NIET-MOSLIMS? Nog een positief punt is dat halal producten aan alle wettelijke normen inzake voedselveiligheid voldoen. Veelal is er geen smaakverschil en op kwalitatief vlak zouden ze in principe even goed moeten scoren. Hierdoor kunnen halal levensmiddelen dus even goed door niet-moslims worden gegeten. Bij overproductie durven bedrijven deze producten dan ook ongelabeld in de markt te WAT IS HALAL? zetten. Jan Bruffaerts: Maar dat is eigenlijk wat onethisch, want de Westerse consument zou het recht moeten hebben om zelf te kiezen of hij al dan niet halal voedsel koopt. Zoals al eerder gesteld: halal is interessant, maar staat qua regelgeving nog in de kinderschoenen. We hopen dan ook dat het eenvoudiger wordt om halal te produceren en te exporteren. Want dat zou voor de Belgische voedingsindustrie wel eens dé kans kunnen zijn om haar omzetcijfer een serieuze boost te geven. Halal vlees: schapen, runderen, pluimvee, kamelen, paarden, wilde ezels, konijnen, egels, stekelvarkens, sprinkhanen, wormen in fruit, vogels en dieren die in de zee leven (met Ook halal: plantaardige enzymen, brood, andere graanproducten, groenten en fruit, melk(producten). Maar bijvoorbeeld bij kaas moeten de gebruikte enzymen afkomstig zijn van een halal dier dat op de juiste manier is geslacht. Niet halal: alcohol, varkensvlees, bloed, vlees van gestorven (niet geslacht, maar natuurlijke dood of door ziekte gestorven) dieren, vlees dat niet volgens islamitische voorschriften is geslacht, vleesetende dieren met slagtanden (bv leeuwen, honden, wolven en tijgers), vogels met scherpe klauwen), landdieren zonder oren (bv kikkers en slangen), ratten, bedwelmende planten. BELANGRIJKSTE HALAL MARKTEN BELANGRIJKSTE VOEDSELPRODUCTEN IN EUROPESE HALAL MARKT Gevogelte Vlees (producten) Chocolade Brood Biscuiterie Melk (producten) Dranken Additieven (kruiden, marinades, gelatine,...) Noord-Afrikaanse en Arabische landen (Verenigde Arabische Emiraten, Europa: Rusland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk Koopkrachtige moslimgemeenschappen in Europa: Noord-Frankrijk, Zuidelijk Verenigd-Koninkrijk, Duitsland en Nederland. Jan Bruffaerts

11 PROCESSES AND PACKAGING LEADING TRADE FAIR De Business-IT-oplossing voor uw complete bedrijf Succes is een kwestie van het juiste systeem DÜSSELDORF, GERMANY MAY 2014 FOOD.INTERPACK.COM VOER VOOR DE LEVENSMIDDELEN INDUSTRIE Sneller Betrouwbaarder Productiever Succesvolle bedrijven in de voedings-middelenbranche vertrouwen wereldwijd op het CSB-systeem. Verhoog ook uw concurrentievermogen met onze IT-oplossingen. Uw voordelen: Optimaal vooraf geconfigureerde processen Dekking van alle branche-eisen Snelle ROI door korte implementatietijden QR-Code scannen en nader informeren! CSB- System, Office Belgium & Luxembourg Brusselstraat Antwerpen, België Tel.: Fax: Voor meer informatie: Fairwise BVBA Hubert Frère-Orbanlaan 213 _ B-9000 Gent T: _ F: info@fairwise.be

12 12 / MAART 2014 / food INDUSTRY / TEKST ELS JONCKHEERE - FOTO S ELS JONCKHEERE/BRASSERIE LES 3 FOURQUETS TOENEMEND CO2-VERBRUIK BIJ BRASSERIE LES 3 FORQUETS Westfalen zorgt voor kostenefficiënte oplossing Toen Pierre Gobron zijn brouwerij d Achouffe in 2006 aan Moortgat-Duvel verkocht, had hij de bedoeling om te gaan rentenieren. Maar het duurde niet lang of het brouwersvirus borrelde terug op. Hij besloot om samen met zijn zonen Julien en Tim in Gouvy een nieuwe brouwerij op poten te zetten: Brasserie Les 3 Fourquets. Dit was een schot in de roos, want het zakencijfer neemt sindsdien jaarlijks met gemiddeld 40 % toe. En hiermee groeit ook het verbruik aan CO2. Vandaar dat huisleverancier Westfalen onlangs een tank van liter op de site installeerde. Een service die Brasserie Les 3 Fourquets veel centen oplevert... Eind jaren zeventig besloten de schoonbroers Pierre Gobron en Christian Bauweraerts om in hun vrije tijd een bier te ontwikkelen. Ze kozen voor een blond bier gefermenteerd en de naam La Chouffe meekreeg. Hun experiment lukte beter dan verwacht. Want al snel konden beide van het brouwen leven. Meer nog, het bier werd een waar succesverhaal in binnen- en buitenland. In 2006 kregen de oprichters een overnamebod van Moortgat-Duvel dat ze niet konden weigeren. Omdat ik 25 jaar lang heel hard had gewerkt, dacht ik eraan om wat van het leven te gaan genieten, vertelt Pierre Gobron. Maar na enkele maanden sloeg de verveling toe en kriebelde het om opnieuw te brouwen. Samen met mijn zonen begon ik met recepturen te experimenteren. En dit leidde tot een bijzonder blond bier van 8,6 met een ietwat bittere smaak. We besloten het Lupulus te noemen naar de Latijnse term voor hop, umulus lupulus, dat ook kleine wolf betekent. Vandaar dat ons logo een kleine wolf is die met hop wordt omringd. enkel in de herfst wordt gebrouwen. Het eerste jaar zijn we erg kleinschalig gestart met amper negentig hectoliter, vervolgt Pierre Gobron zijn verhaal. Maar al snel kregen we er bekendheid mee in binnen- en buitenland. De bal ging aan het rollen en we moesten een heuse brouwerij op poten zetten. Deze werd stelselmatig uitgebreid tot een capaciteit van zevenduizend hectoliter. Alleen is dat onvoldoende om de vraag in te vullen. Vandaar dat we binnenkort starten met de bouw van een nieuwe vestiging op het terrein achteraan onze site. Het betreft een gebouw van m2 (brouwzaal en afvulafdeling) en 500 m2 kelder om de bieren te laten rijpen. Speciaal is dat we een vergunning hebben gekregen om zelf bronwater te boren. In plaats van stadswater zullen we dit gebruiken, wat de smaak van het bier absoluut ten goede zal komen. POPULAIR IN HET BUITENLAND Bedoeling is dat Brasserie Les 3 Fourquets met de nieuwe brouwerij een capaciteit van 15 à hectoliter krijgt. Deze zal niet meteen helemaal worden opgevuld, maar Pierre Gobron verwacht toch de gemiddelde jaarlijkse groei van +/- 40 % nog enige tijd te kunnen handhaven. Er is veel vraag naar de Lupulus vanuit het buitenland, en dan vooral uit Italië, legt hij uit. Daarnaast exporteren we ook naar Spanje, Zwitserland, Oostenrijk, Nederland, Denemarken, de Verenigde Staten en Brazilië. In totaal wordt 80 % van ons zakencijfer door uitvoer gerealiseerd. Intussen werkt eenmaal de nieuwe fabriek operationeel is, zal het team nog met enkele werkkrachten worden uitgebreid. Aan het format zal niet worden geraakt: de kans is erg klein dat de NOOD AAN NIEUWE FABRIEK Al snel werd ook een bruine variant van 8,5 ontwikkeld. Hoewel die wat meer suiker bevat, blijft de Lupulus Brune toch naar een bittere smaak neigen. Daarnaast is er nog de Lupulus Hibernatus, een winterbier Bedoeling is dat Brasserie Les 3 Fourquets met de nieuwe brouwerij een capaciteit van 15 à hectoliter krijgt.

HPP: què? Nadat de druk weer is verlaagd, wordt het water afgelaten. Het hogedrukvat wordt geopend en uitgeladen.

HPP: què? Nadat de druk weer is verlaagd, wordt het water afgelaten. Het hogedrukvat wordt geopend en uitgeladen. HPPSERVICES.BE HPP: què? HPP (High Pressure Processing) is een innovatieve technologie die de houdbaarheid van verpakte, verse voeding en voedingsproducten aanzienlijk verlengt én voedselveiligheid garandeert.

Nadere informatie

Wereldoriëntatie - Natuur Wereldoriëntatie - Techniek Geschatte lesduur Hoofdstuk 1.2. Nuttige microben benadrukt dat niet alle

Wereldoriëntatie - Natuur Wereldoriëntatie - Techniek Geschatte lesduur Hoofdstuk 1.2. Nuttige microben benadrukt dat niet alle Wereldoriëntatie - Natuur Algemene vaardigheden: 1.1 & 1.2 Levende en niet-levende natuur: 1.3 & 1.5 Wereldoriëntatie - Techniek 2.16* Geschatte lesduur 50 minuten Hoofdstuk 1.2. Nuttige microben benadrukt

Nadere informatie

Internationale handel visproducten

Internationale handel visproducten Internationale handel visproducten Marktmonitor ontwikkelingen 27-211 en prognose voor 212 Januari 213 Belangrijkste trends 27-211 Ontwikkelingen export De Nederlandse visverwerkende industrie speelt een

Nadere informatie

Halal en haram zijn algemene termen, niet enkel beperkt tot voeding.

Halal en haram zijn algemene termen, niet enkel beperkt tot voeding. Halal betekent toegestaan of rechtmatig Haram betekent verboden Halal en haram zijn algemene termen, niet enkel beperkt tot voeding. Mashbooh betekent twijfelachtig Haram voedsel omvat voedsel dat varkensvlees,

Nadere informatie

Z O U T : TOP? ZOUT : STOP!

Z O U T : TOP? ZOUT : STOP! ZOUT : STOP! ZOUT : TOP? Zout, wat is dat nu eigenlijk? In feite is het zout dat we in onze voeding gebruiken natriumchloride of NaCl. Het element dat in deze formule voor problemen zorgt, is het natrium.

Nadere informatie

Sojaproducten - Een bron van hoogwaardige eiwitten

Sojaproducten - Een bron van hoogwaardige eiwitten Sojaproducten - Een bron van hoogwaardige eiwitten Standpuntnota van de ENSA Scientific Advisory Committee Inleiding Eiwitten zijn een belangrijke voedingsstof die nodig zijn voor de groei en het herstel

Nadere informatie

Ik ga nu wat foto s geven om je een indruk te geven van de afgelopen 4 weken:

Ik ga nu wat foto s geven om je een indruk te geven van de afgelopen 4 weken: Korte impressie; hoe de cursus was: De term welvaartsziekte is toch wel bekend? Ziekten die voortkomen uit een ongezonde levensstijl. Veel zitten, weinig beweging, stress, te veel.te vet te zout eten,

Nadere informatie

Chauvinisme Vlaming op vlak van kopen en koken. ivox in opdracht van VLAM

Chauvinisme Vlaming op vlak van kopen en koken. ivox in opdracht van VLAM Chauvinisme Vlaming op vlak van kopen en koken ivox in opdracht van VLAM Methode Online vragenlijst Respondenten gerekruteerd uit het panel van ivox Vlamingen 18+ N = 1.000 Representatief op leeftijd,

Nadere informatie

Het legt de basis voor de mooiste smaken.

Het legt de basis voor de mooiste smaken. Sa m en w er ki ng HUUSKES & VERSTEGEN Verstegen Spices & Sauces is een kwaliteitsleverancier gespecialiseerd in kruiden, specerijen en sauzen.voor Verstegen begint kiezen voor kwaliteit bij de oorsprong

Nadere informatie

HALAL EN KOOSJER: WHAT S IN IT FOR ME?

HALAL EN KOOSJER: WHAT S IN IT FOR ME? HALAL EN KOOSJER: WHAT S IN IT FOR ME? KARIJN B ONNE K A R I J N. B O N N E @ B A S E. B E AG E N DA : 1. H A L A L E N KO O S J E R U I T G E L E G D 2. M A R K T P OT E N T I E E L 3. C E RT I F I C

Nadere informatie

De filosofie van het voeren

De filosofie van het voeren Terug naar Voorwoord Terug naar Inhoudsopgave Verder naar volgende hoofdstuk De filosofie van het voeren Inhoudsopgave van dit hoofdstuk: Het algehele beeld Hoe voeding in de Natuur er uit zou zien...

Nadere informatie

Masters in Taste & Functionality

Masters in Taste & Functionality Rotterdam, 29 April 2015 Historie Snick EuroIngredients Founding by Philippe Snick Brugge Relocation to Nijverheidsstraat Brugge Relocation to industrial area in Beernem Acquisition TEFCO ( 1979) by Acomo

Nadere informatie

De biobestedingen groeien tegen de algemene voedingstrend in

De biobestedingen groeien tegen de algemene voedingstrend in De biobestedingen groeien tegen de algemene voedingstrend in De biobestedingen groeiden in 2014 verder door terwijl de totale voedingsbestedingen voor het eerst sinds jaren daalden. Ruim negen op de tien

Nadere informatie

Naam: VOEDINGSSTOFFEN Gezond eten en drinken

Naam: VOEDINGSSTOFFEN Gezond eten en drinken Naam: VOEDINGSSTOFFEN Gezond eten en drinken Wat zijn voedingsstoffen Voedingsstoffen zijn stoffen die je nodig hebt om te lopen, te denken enz. Er zijn 6 soorten voedingsstoffen. 1. eiwitten (vlees, peulvruchten.

Nadere informatie

Lekker zonder koemelk. Koemelk- en lactosevrije gerechten

Lekker zonder koemelk. Koemelk- en lactosevrije gerechten Lekker zonder koemelk Koemelk- en lactosevrije gerechten Lekker zonder koemelk E. Schot van den Assem Realisatie, recepten en foodstyling: E. Schot van den Assem Coverontwerp en fotografie: E. Schot van

Nadere informatie

Resultaten Panelonderzoek VOEDSELFRAUDE

Resultaten Panelonderzoek VOEDSELFRAUDE Resultaten Panelonderzoek VOEDSELFRAUDE 2015 September 2016 1 Wat is voedselfraude volgens consumenten? Bij verkoop van voedsel onjuiste informatie vermelden Dat er opzettelijk met ons voedsel gerommeld

Nadere informatie

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Waarom eet je eigenlijk? Je krijgt er energie van! Energie heb je nodig alle processen in je lichaam b.v. voor lopen, computeren Maar ook

Nadere informatie

J&S Packaging produceerde 100 miljoen schaaltjes voor de AGF-sector in 2014

J&S Packaging produceerde 100 miljoen schaaltjes voor de AGF-sector in 2014 J&S Packaging produceerde 100 miljoen schaaltjes voor de AGF-sector in 2014 Tholen - J&S Packaging is al jarenlang actief in diverse soorten verpakkingen en sinds vijf jaar levert het bedrijf aan de AGF-sector

Nadere informatie

High Pressure Processing

High Pressure Processing High Pressure Processing Opening naar nieuwe markten Walter Sleegers Voorstellen Wie ben ik Wat heb ik gedaan Hoe heb ik kennis gemaakt met HPP Mijn ervaringen met HPP Verkoopkansen Bedrijf met 25 medewerkers

Nadere informatie

Superfoods voor meer energie

Superfoods voor meer energie Superfoods voor meer energie Je bent nu al lekker op weg om een gezonde levensstijl te creëren. Je voelt al meer energie nu je aan het afvallen bent. We zijn ervan overtuigd dat het belangrijk is om continue

Nadere informatie

Studie over uitvoerpotentieel agrovoedingssector

Studie over uitvoerpotentieel agrovoedingssector Studie over uitvoerpotentieel agrovoedingssector Brussel, 20 januari 2016 Uit een studie van de FOD Economie over de Belgische agrovoedingsindustrie blijkt dat de handel tussen 2000 en 2014 binnen de Europese

Nadere informatie

Infofiche 1. De actieve voedingsdriehoek. Doelstellingen

Infofiche 1. De actieve voedingsdriehoek. Doelstellingen Infofiche 1 Doelstellingen De leerlingen leren de actieve voedingsdriehoek kennen en begrijpen de indeling ervan. De leerlingen kunnen zelf voedingsmiddelen indelen bij de passende voedselgroep. geeft

Nadere informatie

Klanttevredenheidsonderzoek 2014

Klanttevredenheidsonderzoek 2014 Klanttevredenheidsonderzoek 2014 Een beknopt overzicht van de resultaten September 2014 Passie voor zorg Bedankt! Geachte relatie, U heeft onlangs deelgenomen aan het Klanttevredenheidsonderzoek van Holland

Nadere informatie

Federaal Agentschap voor de Veiligheid. van de Voedselketen

Federaal Agentschap voor de Veiligheid. van de Voedselketen Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Lieve Busschots Directeur Communicatie FAVV 23/11/2013 1 VEILIG VOEDSEL UW ZORG ONZE

Nadere informatie

Verklaring van de symbolen

Verklaring van de symbolen Verklaring van de symbolen lactosevrij UTZ CERTIFIED gecertificeerde koffieboeren verbouwen hun koffie met zorg en aandacht voor mens en milieu. Inter IKEA Systems B.V. 2009 Producten die geschikt zijn

Nadere informatie

EetbaarSoest - Workshop Fermenteren 23 Jan 2016, G. Christiansson, EetbaarSoest & IVN Eemland Duurzaamheid

EetbaarSoest - Workshop Fermenteren 23 Jan 2016, G. Christiansson, EetbaarSoest & IVN Eemland Duurzaamheid EetbaarSoest - Workshop Fermenteren 23 Jan 2016, G. Christiansson, EetbaarSoest & IVN Eemland Duurzaamheid Fermenteren = Voedsel te laten verbeteren door micro-organismen (bacteriën, schimmels). Wilde

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 De marktontwikkeling van biologische producten

Hoofdstuk 4 De marktontwikkeling van biologische producten Hoofdstuk 4 De marktontwikkeling van biologische producten Voor dit hoofdstuk zijn de bestedingen gemeten in alle verkoopkanalen: supermarkten, speciaalzaken, out of home, huisverkoop, boerenmarkt en webwinkels.

Nadere informatie

Rawfood. tips & tricks 66 FRONTIER LIFE 15.02

Rawfood. tips & tricks 66 FRONTIER LIFE 15.02 Rawfood tips & tricks 66 FRONTIER LIFE 15.02 Auteur: Noëlle Kabel VOEDING In augustus 2013 kwam ik in aanraking met rawfood. Ik had toen al een jaar alle geraffineerde suikers uit mijn eetpatroon geschrapt,

Nadere informatie

VS: vraag naar buitenlandse kaas groeit. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken

VS: vraag naar buitenlandse kaas groeit. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken VS: vraag naar buitenlandse kaas groeit In opdracht van het ministerie van Economische Zaken VS: vraag naar buitenlandse kaas groeit De VS is de grootste producent én exporteur in de wereld. Bedrijven

Nadere informatie

Versnellen melkproducten de ziekte van Huntington? Je bent wat je eet

Versnellen melkproducten de ziekte van Huntington? Je bent wat je eet Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Versnellen melkproducten de ziekte van Huntington? Is er een verband

Nadere informatie

EEN TOEKOMST VOOR DE LANDBOUW. Michel Guiot. Gedelegeerd Bestuurder Directeur

EEN TOEKOMST VOOR DE LANDBOUW. Michel Guiot. Gedelegeerd Bestuurder Directeur EEN TOEKOMST VOOR DE LANDBOUW Michel Guiot Gedelegeerd Bestuurder Directeur TIENEN, 27 JUNI 2014 EEN TOEKOMST VOOR DE LANDBOUW Marcel Logist Burgemeester van de stad van Tienen TIENEN, 27 JUNI 2014 EEN

Nadere informatie

Stevia in voeding. Is dat natuurlijker dan aspartaam? Voedingskundige en klinisch epidemioloog www.liesbethoerlemans.com

Stevia in voeding. Is dat natuurlijker dan aspartaam? Voedingskundige en klinisch epidemioloog www.liesbethoerlemans.com Stevia in voeding Is dat natuurlijker dan aspartaam? Voedingskundige en klinisch epidemioloog www.liesbethoerlemans.com De wet mbt stevia toegelicht De feiten over de wet met betrekking tot stevia wekken

Nadere informatie

Vegetarisch eten niet per se goed voor het klimaat

Vegetarisch eten niet per se goed voor het klimaat 1 van 5 4-3-2017 08:55 standaard.be Vegetarisch eten niet per se goed voor het klimaat Van onze redactrice Inge Ghijs BrusselWat moeten we eten als we met ons eetpatroon geen aanslag willen plegen op het

Nadere informatie

Advies en verkoop versproducten

Advies en verkoop versproducten Advies en verkoop versproducten Een gastvrije en vriendelijke verkoper draagt veel bij aan de omzet in een winkel. Vriendelijk zijn kost geen cent. Een deskundige verkoper(ster), een vakspecialist, die

Nadere informatie

de andijvie A is een soort groente met grote groene bladeren.

de andijvie A is een soort groente met grote groene bladeren. Woordenlijst bij hoofdstuk 6 de aardappel Wat eten we vanavond, rijst of a? alcoholvrij zonder alcohol Graag een a bier. Ik moet nog auto rijden. de andijvie A is een soort groente met grote groene bladeren.

Nadere informatie

Inspiratie- en referentieprojecten ontwerpopdracht biotechniek

Inspiratie- en referentieprojecten ontwerpopdracht biotechniek Inspiratie- en referentieprojecten ontwerpopdracht biotechniek Biotechniek Biotechniek: een overzicht Biotechniek: een overzicht Biotechniek: een overzicht Biotechniek: een overzicht Biotechniek Life sciences

Nadere informatie

Bio, goed voor de natuur, goed voor ons

Bio, goed voor de natuur, goed voor ons Bio, goed voor de natuur, goed voor ons Certisys BE-BIO-01 VOOR GEVOGELTE ACTI KUIKEN [438000000] Volledig voeder voor kuikens in de vorm van meel, geproduceerd volgens Acti Kuiken bestaat uit 100% plantaardige

Nadere informatie

Vers van de Visser. Resultaten LEI-enquête. Kees Taal en Mike Turenhout. April 2014

Vers van de Visser. Resultaten LEI-enquête. Kees Taal en Mike Turenhout. April 2014 Vers van de Visser Resultaten LEI-enquête Kees Taal en Mike Turenhout April 2014 Europees Visserij Fonds: Investeren in een duurzame visserij. Vers van de Visser is geselecteerd in het kader van het Nederlands

Nadere informatie

Vitamines zitten in kleine hoeveelheden in je eten en drinken. Je hebt het halve alfabet aan vitamines: A, B, C, D, E, K.

Vitamines zitten in kleine hoeveelheden in je eten en drinken. Je hebt het halve alfabet aan vitamines: A, B, C, D, E, K. Testlab Er zitten heel veel voedingsstoffen in gezonde producten. Dat hebben jullie in de film gezien. Nou ja gezien? Voedingsstoffen zijn niet zichbaar in producten, maar we kunnen ze wel aantonen. Daar

Nadere informatie

Spreekbeurt over ZOUT

Spreekbeurt over ZOUT Wat is zout? Zout zit in bijna alle voedingsmiddelen die we eten. Zelfs in die producten waarin je het helemaal niet verwacht, zoals zoete koeken en zoete drop. Zout geeft smaak aan het eten. En het zorgt

Nadere informatie

Wat eten we vanavond?

Wat eten we vanavond? 35 35 HOOFDSTUK 3 Wat eten we vanavond? WOORDEN 1 Kies uit: jam school slager boodschappen vegetariër 1 Dorien eet geen vlees. Ze is. 2 Moniek houdt van zoet. Ze eet graag op brood. 3 Johan, ik ga naar

Nadere informatie

Water in AGF koelvers industrie problematiek rondom water in de wereld. Joyce Schroot Adviseur AGF verwerkende industrie 2 december 2014

Water in AGF koelvers industrie problematiek rondom water in de wereld. Joyce Schroot Adviseur AGF verwerkende industrie 2 december 2014 Water in AGF koelvers industrie problematiek rondom water in de wereld Joyce Schroot Adviseur AGF verwerkende industrie 2 december 2014 Inhoudsopgave Intro aardappelen, groente en fruit verwerkende industrie

Nadere informatie

Première. Pasta zonder koken!

Première. Pasta zonder koken! Pasta zonder koken! Ziehier de pasta die u het leven gemakkelijker en goedkoper maakt. U hoeft hem helemaal niet te koken. Leg de pasta 1 uur in koud water en u hebt een lekkere al dente basis voor een

Nadere informatie

nr. 856 van FRANCESCO VANDERJEUGD datum: 30 augustus 2016 aan JOKE SCHAUVLIEGE Witloof - Evolutie - Export

nr. 856 van FRANCESCO VANDERJEUGD datum: 30 augustus 2016 aan JOKE SCHAUVLIEGE Witloof - Evolutie - Export SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 856 van FRANCESCO VANDERJEUGD datum: 3 augustus 216 aan JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW Witloof - Evolutie - Export Witloof, althans grondwitloof,

Nadere informatie

Een gezonde lunch. Een gezonde lunch. Ontbijt en energie

Een gezonde lunch. Een gezonde lunch. Ontbijt en energie Een gezonde lunch Een gezonde lunch Ga met folders van het Voorlichtingsbureau voor de Voeding een gezonde lunch voor jezelf maken. Zoek daarvoor eerst uit wat er precies in een gezonde lunch moet zitten.

Nadere informatie

Goedkoper en gewoner

Goedkoper en gewoner TEKST ELSE MEIJER, FERRY PLOEG PRIJSPEILING BIOLOGISCHE PRODUCTEN Goedkoper en gewoner 26 CONSUMENTENGIDS APRIL 2019 Biologische producten waren lange tijd vooral iets voor (milieu)bewuste consumenten

Nadere informatie

Bereide Veenbessen bok. Art. nr (150g) / (220g)

Bereide Veenbessen bok. Art. nr (150g) / (220g) NV DIDDEN SA Gentsestwg 617-619 Chée de Gand Brussel 1080 Bruxelles Bereide Veenbessen bok. Art. nr 129306 (150g) / 108406 (220g) Leverancier Didden nv Adres van leverancier : Genstesteenweg 617-619 1080

Nadere informatie

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Werkbladen KlasseLunch 2008:

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Werkbladen KlasseLunch 2008: Werkbladen 2008: Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende

Nadere informatie

Vitaminen en mineralen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Vitaminen en mineralen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Vitaminen en mineralen Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Vitaminen 3 Mineralen 4 Voeding 4 Dagelijkse behoefte 4 Wanneer extra vitaminen gebruiken

Nadere informatie

Artikelnummer: 4075 EAN: 8712200049155. Marinade Spaans Puur

Artikelnummer: 4075 EAN: 8712200049155. Marinade Spaans Puur Smedes Fine Food Lichtgele marinade op oliebasis. Een tekening van rode spikkeltjes, met knoflook smaak. Namen Commerciele naam Ingrediënten informatie Plantaardige olie (Raapzaad, onnebloem), Groente

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding E621 Mononatriumglutamaat, MSG vermijden, gevaar voor je gezondheid E621 is waarschijnlijk het meest omstreden en gevaarlijke E-nummer wat er bestaat. En gezien de berichtgevingen zou ik deze vermijden,

Nadere informatie

Voorproefje Cosun MVO-verslag 2011

Voorproefje Cosun MVO-verslag 2011 Voorproefje Cosun MVO-verslag 2011 1 Dit is een voorproefje in druk van het digitale Cosun MVO-verslag over 2011. Wilt u meer gegevens raadplegen over wat wij zoal ondernemen met het oog op onze maatschappelijke

Nadere informatie

NEWSLETTER THEMAROLLADES. De wereld van voeding in verandering!

NEWSLETTER THEMAROLLADES. De wereld van voeding in verandering! MET NIEUWE RECEPTUUR! THEMAROLLADES NEWSLETTER AUGUSTUS 2014 EDITIE NR.12 HERFST/NAJAARS ROLLADE Nieuwe receptuur. Een traditionele topper: een mager spek rond een fijn deeg van kip en kalkoen, verrijkt

Nadere informatie

Rapport samengesteld door: Lilong Mei Tom Vansteenkiste. Juni 2013. Nederlandse Kamer van Koophandel voor België en Luxemburg

Rapport samengesteld door: Lilong Mei Tom Vansteenkiste. Juni 2013. Nederlandse Kamer van Koophandel voor België en Luxemburg De Belgische Voedingsindustrie Rapport samengesteld door: Lilong Mei Tom Vansteenkiste Juni 2013 Nederlandse Kamer van Koophandel voor België en Luxemburg Tervurenlaan 168 bus 2 1150 Brussel +32-2-219-11-74

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1 1. Goederenexport van het Verenigd Koninkrijk naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Britse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE

Nadere informatie

NZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld

NZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld NZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld Frans Keurentjes Raad van Commissarissen / Bestuurslid FrieslandCampina 5 november 2015 Wereldwijd Europa Nederland Duitsland België Griekenland Hongarije Roemenië

Nadere informatie

Les 6 Kijken in de keuken

Les 6 Kijken in de keuken Les 6 Kijken in de keuken? 33 Les 6 Kijken in de keuken 1. Een kijkje in de keuken van ingrediënten eten en drinken Geef aan uw medecursisten in een presentatie van 5 minuten een kijkje in de keuken van

Nadere informatie

Rapport samengesteld door: Jolanda van Essen. Tom Vansteenkiste. Januari 2016. Tervurenlaan 168 bus 2. 1150 Brussel

Rapport samengesteld door: Jolanda van Essen. Tom Vansteenkiste. Januari 2016. Tervurenlaan 168 bus 2. 1150 Brussel De Belgische Voedingsindustrie 2016 Rapport samengesteld door: Jolanda van Essen Tom Vansteenkiste Januari 2016 Nederlandse Kamer van Koophandel voor België en Luxemburg Tervurenlaan 168 bus 2 1150 Brussel

Nadere informatie

SWEET MARTIQUE SAUS Art. Nr: 101531 (3l)/ 101551(5l)/ 101561 (10l)

SWEET MARTIQUE SAUS Art. Nr: 101531 (3l)/ 101551(5l)/ 101561 (10l) NV DIDDEN SA Gentsestwg 617-619 Chaussée de Gand Brussel 1080 Bruxelles SWEET MARTIQUE SAUS Art. Nr: 101531 (3l)/ 101551(5l)/ 101561 (10l) Leverancier Didden nv Adres van leverancier : Genstesteenweg 617-619

Nadere informatie

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT Exact Online CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY GROEI DOOR PROACTIEF ADVIES Het gaat goed bij Joanknecht & Van Zelst: dit Eindhovens

Nadere informatie

tasting Maak kennis met onze nieuwe lentegerechten

tasting Maak kennis met onze nieuwe lentegerechten tasting Maak kennis met onze nieuwe lentegerechten nieuwe lentegerechten Inleiding Een primeur! Onze eerste editie van het online Flavors magazine. We nemen je mee het voorjaar in met volop nieuwe gerechten.

Nadere informatie

Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 7 Les 1

Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 7 Les 1 Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 7 Les 1 de maaltijd Het is eten. Het kan warm of koud zijn. de vis Het is een dier dat zwemt in het water. Er zijn veel soorten vissen. sommige soorten kun je eten.

Nadere informatie

Micro-organismen. Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen. Wat wordt er van je verwacht? Wat zijn micro-organismen?

Micro-organismen. Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen. Wat wordt er van je verwacht? Wat zijn micro-organismen? Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen Deze kaart gaat over micro-organismen. Microorganismen zitten in voedsel. Als je voedsel bereidt is het belangrijk om te weten wat micro-organismen

Nadere informatie

Workshop: Voedingsgewoontes van jongeren

Workshop: Voedingsgewoontes van jongeren Workshop: Voedingsgewoontes van jongeren Opinies van jongeren mbt voeding (Carine Vereecken) Kieskeurig : Dranken en tussendoortjes op school (Olaf Moens & Loes Neven) Opinies van jongeren mbt voeding

Nadere informatie

Inleiding Het spel Algemeen doel van het spel

Inleiding Het spel Algemeen doel van het spel Brochure Inleiding Boerenbusiness van grond tot mond, is ontwikkeld door jonge vrijwilligers van verschillende kinderboerderijen in Vlaanderen. Ze verdiepten zich in het thema Voedsel, ontwikkelden er

Nadere informatie

lyondellbasell.com Eet dit Dat niet Verbeter je gezondheid

lyondellbasell.com Eet dit Dat niet Verbeter je gezondheid Eet dit Dat niet Verbeter je gezondheid Verander je keuzes, verander je leven Deze presentatie heeft als doel om u betere beslissingen te laten nemen m.b.t. voeding om zo uw gezondheid te verbeteren. Belangrijke

Nadere informatie

BIO BASED ECONOMY WERKT!

BIO BASED ECONOMY WERKT! HENNEP een lekkere voedingsbron?! Onverwachte voedingsbron BIO BASED ECONOMY WERKT! GROENE GRONDSTOFFEN Inhoudsstoffen GROENE GRONDSTOFFEN HENNEP een lekkere voedingsbron?! Inleiding Hoewel hennep algemeen

Nadere informatie

Betaalbaar bio in 6 stappen

Betaalbaar bio in 6 stappen Betaalbaar bio in 6 stappen Biologisch eten duur? Veel mensen denken dat biologisch eten niet in hun budget past. Ik heb dat ook heel lang gedacht. Tot ik ontdekte dat je door anders boodschappen te doen

Nadere informatie

Voeding bij kaakreconstructie. Afdeling Mondziekten en Kaakchirurgie

Voeding bij kaakreconstructie. Afdeling Mondziekten en Kaakchirurgie Voeding bij kaakreconstructie Afdeling Mondziekten en Kaakchirurgie Gemalen voeding bij kaakreconstructie Na een chirurgische ingreep waarbij de kaak/kaken gereconstrueerd zijn, is het noodzakelijk dat

Nadere informatie

WAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten?

WAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten? WAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten? Alles wat je eet en drinkt noemen we voedingsmiddelen. Voorbeelden hiervan zijn: brood, boter, groenten en vlees. In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen:

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 5. Een collage maken 6

Inhoud. Voorwoord 5. Een collage maken 6 Inhoud Voorwoord 5 Een collage maken 6 1 Gezond en veilig voedsel maken en bewaren 11 1.1 Eten koken en bewaren 11 1.2 Schoon en veilig werken in de keuken 16 1.3 Machines in de keuken 21 1.4 Langer houdbaar

Nadere informatie

Microsoft Dynamics NAV + SPHINXdistri

Microsoft Dynamics NAV + SPHINXdistri CASE VAN MAELE NV Microsoft Dynamics NAV + SPHINXdistri Software voor de kleinhandel, groothandel en distributeur SPHINX-IT Rijksweg 95A 9870 Machelen t. 09 386 33 00 f. 09 386 95 46 Av. Léon Champagne

Nadere informatie

De voedselketenles LES 1 VRAAG: Waarom denk jij dat het erg is dat er soms eten weggegooid wordt?

De voedselketenles LES 1 VRAAG: Waarom denk jij dat het erg is dat er soms eten weggegooid wordt? VRAAG: Waarom denk jij dat het erg is dat er soms eten weggegooid wordt? 1 Hoe denk je dat de aardbeienjam op jouw boterham terecht is gekomen? Wat is er allemaal nodig om die aardbeienjam op jouw boterham

Nadere informatie

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Docentenhandleiding KlasseLunch 2008:

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Docentenhandleiding KlasseLunch 2008: Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende voedingsstoffen

Nadere informatie

Gudrun Guder. Fresh convenience in de supermarkt. Fresh convenience in de supermarkt

Gudrun Guder. Fresh convenience in de supermarkt. Fresh convenience in de supermarkt Gudrun Guder Fresh convenience in de supermarkt Fresh convenience in de supermarkt Convenience in de handel Chilled food 2010 Convenience in de handel Marktplatz-Räker ker sinds 80 jaar een door de vrouwen

Nadere informatie

Welke richting volg je? In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen?

Welke richting volg je? In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen? Groepsnummer: Nummer respondent: Beste leerling, Hieronder vind je een aantal vragen. Lees de opdrachten aandachtig en probeer zo nauwkeurig mogelijk te antwoorden. Laat geen vragen open. Als je iets niet

Nadere informatie

WAKKER DIER: (ON)WETENDHEID OVER JONG DIER OP BORD

WAKKER DIER: (ON)WETENDHEID OVER JONG DIER OP BORD WAKKER DIER: (ON)WETENDHEID OVER JONG DIER OP BORD De perceptie van jonge dieren volgens de Nederlandse consument Judith de Roij van Zuijdewijn Karin Ursem 31369 Intomart GfK 2012 Wakker Dier Jonge dieren

Nadere informatie

EVA vzw. Ethisch Vegetarisch Alternatief

EVA vzw. Ethisch Vegetarisch Alternatief EVA vzw Ethisch Vegetarisch Alternatief EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief) vzw werd in juli 2000 opgericht met als doel het grote publiek evenals de horeca en voedingsindustrie, dokters en diëtisten,

Nadere informatie

AMERICAN VOORBEREIDEN SAUS (K) Art. Nr: 101501 / 101601

AMERICAN VOORBEREIDEN SAUS (K) Art. Nr: 101501 / 101601 NV DIDDEN SA Gentsestwg 617-619 Chée de Gand Brussel 1080 Bruxelles AMERICAN VOORBEREIDEN SAUS (K) Art. Nr: 101501 / 101601 Leverancier Didden nv Adres van leverancier : Genstesteenweg 617-619 1080 Brussel

Nadere informatie

De kritische consument

De kritische consument De kritische consument Inleiding Om producten te kunnen maken heb je grondstoffen nodig. Mensen werken met deze grondstoffen en maken er producten van die we consumeren. Een ondernemer is tevreden als

Nadere informatie

Gezonde voeding. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? De betekenis van eten voor mensen. Gezonde voeding

Gezonde voeding. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? De betekenis van eten voor mensen. Gezonde voeding Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over gezonde voeding. Nu vraag je je misschien af wat dit met de horeca te maken heeft. Gasten komen toch naar een horecabedrijf om lekker te eten en toch niet

Nadere informatie

TOP 10 GEZONDE GEFERMENTEERDE GROENTE

TOP 10 GEZONDE GEFERMENTEERDE GROENTE TOP 10 GEZONDE GEFERMENTEERDE GROENTE Hoewel u gefermenteerde levensmiddelen in de supermarkt kunt kopen, zijn deze meestal gepasteuriseerd op hoge temperatuur waardoor de nodige vriendelijke bacteriën

Nadere informatie

Locatie(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd. Hoofdkantoor. Certificatie Schema

Locatie(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd. Hoofdkantoor. Certificatie Schema Celsiusstraat 42 6711 HA Ede Nederland Locatie(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Vinçotte ISACert Nederland Obrechtsestraat 28E 8031 AZ Zwolle Nederland Locatie Certificatie

Nadere informatie

Kosher - Halal. Willy Geeraerts, Director Special Projects, Barry Callebaut Belgium nv

Kosher - Halal. Willy Geeraerts, Director Special Projects, Barry Callebaut Belgium nv Kosher - Halal Willy Geeraerts, Director Special Projects, Barry Callebaut Belgium nv 24 mei 2012 1 Hoofdstuk 1 Kosher 2 Kosher 1. Joodse wetten wat mag gegeten worden? 3 Wat mag gegeten worden? Vlees

Nadere informatie

Voedsel. kweek, productie en vertering. mbo

Voedsel. kweek, productie en vertering. mbo Voedsel kweek, productie en vertering mbo Microben en voedsel zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de landbouw worden voedselgewassen constant bedreigd door ziekteverwekkers. Maar zonder microben

Nadere informatie

Opstel door B woorden 6 maart keer beoordeeld. Inleiding. Wat is biotechnologie?

Opstel door B woorden 6 maart keer beoordeeld. Inleiding. Wat is biotechnologie? Opstel door B. 1149 woorden 6 maart 2013 8 2 keer beoordeeld Vak Methode ANW ANW Actief Inleiding Wat is biotechnologie? Het begrip biotechnologie omvat alle methodes waarbij organismen gebruikt worden

Nadere informatie

Dossier: rijden onder invloed van alcohol

Dossier: rijden onder invloed van alcohol Dossier: rijden onder invloed van alcohol 1 1. Rijden onder invloed van alcohol bij de jongeren Bij nachtelijke weekendongevallen wordt alcoholgebruik vaak met de vinger gewezen. Er doen heel wat clichés

Nadere informatie

Rabobank Food & Agri. Leidt de verwachte importgroei uit China tot herstel? Kwartaalbericht Varkens Q3 2015

Rabobank Food & Agri. Leidt de verwachte importgroei uit China tot herstel? Kwartaalbericht Varkens Q3 2015 Rabobank Food & Agri Kwartaalbericht Varkens Q3 2015 Leidt de verwachte importgroei uit China tot herstel? De Rabobank verwacht een moeizaam derde kwartaal voor de Nederlandse varkenssector. Aan het einde

Nadere informatie

FLANDERS INVESTMENT & TRADE MARKTSTUDIE

FLANDERS INVESTMENT & TRADE MARKTSTUDIE N H C A M L T X R T S U D T D N Ë L A T N FLANDRS NVSTMNT & TRAD MARKTSTUD D TXTLMACHN-NDUSTR N TALË Overzicht van de sector 1 De taliaanse industrie van textielmachines en -accessoires bestaat uit ongeveer

Nadere informatie

Duitse consument grootste fan van asperges Consumentenonderzoek in Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk

Duitse consument grootste fan van asperges Consumentenonderzoek in Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk Duitse consument grootste fan van asperges Consumentenonderzoek in Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk PT 2012-14 Juni 2012 - Anne Marie Borgdorff Productschap Tuinbouw, Markt & Innovatie Consumentenonderzoek

Nadere informatie

Het verhaal van Europa

Het verhaal van Europa Het verhaal van Europa 2010 Uitgeverij Manteau / Standaard Uitgeverij en Rob Heirbaut & Hendrik Vos Standaard Uitgeverij nv, Mechelsesteenweg 203, B-2018 Antwerpen www.manteau.be info@manteau.be Deze reeks

Nadere informatie

Persbericht. Limburgse export van diensten en handel boomt. Limburgse groei overtreft Vlaanderen. Voka -KvK Limburg blij met inhaalbeweging

Persbericht. Limburgse export van diensten en handel boomt. Limburgse groei overtreft Vlaanderen. Voka -KvK Limburg blij met inhaalbeweging Voka Kamer van Koophandel Limburg vzw Huis van de Limburgse Ondernemer,Gouv. Roppesingel 51, BE-3500 Hasselt tel. +32 11 56 02 00, fax +32 11 56 02 09 info.kvklimburg@voka.be, www.voka.be/limburg Persbericht

Nadere informatie

Infofiche 1. Melk kan je drinken, maar ook eten. Doelstellingen. De leerlingen weten wat zuivelproducten zijn.

Infofiche 1. Melk kan je drinken, maar ook eten. Doelstellingen. De leerlingen weten wat zuivelproducten zijn. Infofiche 1 Doelstellingen De leerlingen weten wat zuivelproducten zijn. De leerlingen kunnen peilen naar de kennis over melk en melkproducten en het melkverbruik. Melk is gezond. Het behoort in de actieve

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1 1. Goederenexport van Spanje naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Spaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

inhoud blz. 1. Zoet 2. Honing 3. Suiker 4. Zoet water 5. Smaak en proeven 6. Zoet en tanden 7. Wie zoet is. 8. Snoep 9. Filmpjes Pluskaarten

inhoud blz. 1. Zoet 2. Honing 3. Suiker 4. Zoet water 5. Smaak en proeven 6. Zoet en tanden 7. Wie zoet is. 8. Snoep 9. Filmpjes Pluskaarten Zoet Zoet inhoud blz. 1. Zoet 3 2. Honing 4 3. Suiker 6 4. Zoet water 7 5. Smaak en proeven 8 6. Zoet en tanden 9 7. Wie zoet is. 10 8. Snoep 11 9. Filmpjes 15 Pluskaarten 16 Bronnen en foto s 18 Colofon

Nadere informatie

GRATIS content TIPS & ideeën die jij zelf kan gebruiken voor je eigen (bedrijfs)website! #SchrijvenVoorBedrijven JasperVerelst.be

GRATIS content TIPS & ideeën die jij zelf kan gebruiken voor je eigen (bedrijfs)website! #SchrijvenVoorBedrijven JasperVerelst.be GRATIS content TIPS & ideeën die jij zelf kan gebruiken voor je eigen (bedrijfs)website! #SchrijvenVoorBedrijven JasperVerelst.be - Ik schreef al meer dan 100 commerciële bedrijfswebsites voor ondernemingen

Nadere informatie

van... Greet Lybaert (Diëtiste) Polenstraat 169a 9940 Sleidinge Tel: 09/357.60.86 Rachel Hillaert Kegelstraat 3 9940 Sleidinge

van... Greet Lybaert (Diëtiste) Polenstraat 169a 9940 Sleidinge Tel: 09/357.60.86 Rachel Hillaert Kegelstraat 3 9940 Sleidinge en bordje Koken in gezond de wok ten & goedkoop huize van... Kook-& winkelvaardigheden voor sociaal zwakkeren Stap -voor-stap recept Quiche met winkeloefening, dagmenu & quiz over de voedingsdriehoek Greet

Nadere informatie

Bijwerkingen van chemotherapie. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Bijwerkingen van chemotherapie. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Bijwerkingen van chemotherapie Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Mondverzorging 3 Huidverzorging 4 Voeding 5 Vermoeidheid 6 Haarverzorging 7 Diarree

Nadere informatie

voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam

voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam 1 2 VOORKOMEN VAN ONDERVOEDING BIJ OUDEREN Bij het bezoek op de polikliniek is u een aantal vragen gesteld over gewichtsverlies en uw eetlust. Hiermee wordt

Nadere informatie