Milieucoördinator. Het milieujaarverslag van de Vrije Universiteit Brussel

Transcriptie

1 Milieucoördinator Het milieujaarverslag van de Vrije Universiteit Brussel 2007

2 Milieujaarverslag 2007 van de Vrije Universiteit Brussel Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan 2, 1050 Brussel, België tel. 02/ , Auteur: Dimitri Devuyst Datum van uitgave: 20 april

3 Milieuprestatie-indicatoren 2007 Dimitri Devuyst Milieucoördinator Reëel gasverbruik voor verwarming per m² (GJ/m²) Campus Etterbeek 0,90 (GJ/m²) , , , , , , , , ,40 Trend Het verbruik is vrij stabiel over de jaren heen (2003 is een foutieve meting en dus niet opgenomen) 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 campus Etterbeek campus Jette Campus Jette (GJ/m²) , , , , , , , , , ,33 Trend Over de jaren heen is er een dalend verbruik als gevolg van de warmtekrachtkoppeling 0, Aandachtspunten De daling in het verbruik in 2007 op campus Etterbeek is grotendeels te danken aan het weer dat warmer was dan normaal. Wanneer we het verbruik verbeteren voor de graaddagen ligt het in 2007 iets hoger dan in 2006 De daling in het verbruik in 2007 op campus Jette is een gevolg van de optimalisatie van de warmtekrachtkoppeling Steeds hogere prijzen voor energie en de problematiek van de opwarming van de aarde maken dat het gasverbruik nauwlettend dient te worden opgevolgd en dat dient te worden gezocht naar besparingsmaatregelen en hernieuwbare energieprojecten Energieverbruik voor verwarming van de gebouwen per m² (GJ/m²) Campus Etterbeek 1,00 (GJ/m²) Campus Jette (GJ/m²) , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,78 Trend Het verbruik is vrij stabiel over de jaren heen (2003 is een foutieve meting en dus niet opgenomen) Trend De daling die in 2007 op campus Jette is vast te stellen is te wijten aan het warme weer 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 campus Etterbeek campus Jette Aandachtspunten Het energieverbruik voor de verwarming van de gebouwen per m² ligt ook in 2007 bijna dubbel zo hoog op de campus Jette in vergelijking met de campus Etterbeek Steeds hogere prijzen voor energie en de problematiek van de opwarming van de aarde maken dat het gasverbruik nauwlettend dient te worden opgevolgd en dat dient te worden gezocht naar besparingsmaatregelen en hernieuwbare energieprojecten 3

4 Elektriciteitsverbruik per m² (kwh/m²) Campus Etterbeek (kwh/m²) Campus Jette (kwh/m²) Trend 2007 is het vierde jaar op rij dat het elektriciteitsverbruik per m² licht stijgt Trend Na vier jaar licht stijgend verbruik is er in 2007 een licht dalend verbruik waar te nemen campus Etterbeek campus Jette Aandachtspunten Het elektriciteitsverbruik op de campus Jette ligt een stuk hoger dan op de campus Etterbeek, deels te verklaren door een groter aantal laboratoria per m² Op beide campussen is het verbruik per m² over de laatste 10 jaar gestegen Steeds hogere prijzen voor energie en de problematiek van de opwarming van de aarde maken dat het elektriciteitsverbruik nauwlettend dient te worden opgevolgd en dat dient te worden gezocht naar besparingsmaatregelen en hernieuwbare energieprojecten Elektriciteitsverbruik per lid van de universitaire gemeenschap (kwh/persoon) Campus 3500 Etterbeek (kwh/persoon) Campus Jette (kwh/persoon) Trend Voor het eerst in zeven jaar is er een licht dalend verbruik per persoon Trend Voor het eerst in zes jaar is er een licht dalend verbruik per persoon campus Etterbeek campus Jette Aandachtspunten Het elektriciteitsverbruik per lid van de universitaire gemeenschap is meer dan dubbel zo hoog op campus Jette dan op campus Etterbeek Steeds hogere prijzen voor energie en de problematiek van de opwarming van de aarde maken dat het elektriciteitsverbruik nauwlettend dient te worden opgevolgd en dat dient te worden gezocht naar besparingsmaatregelen en hernieuwbare energieprojecten Totaal waterverbruik (leiding- en grondwater) per lid van de universitaire gemeenschap (m³/persoon) Campus 12 Etterbeek (m³/persoon) Campus Jette (m³/persoon) , , , , , , , , , , , , , , , ,73 Trend 2007 kent een stijging t.o.v. het jaar voordien Trend 2007 is het derde jaar op rij dat er een daling wordt opgetekend in het verbruik per persoon campus Etterbeek campus Jette Aandachtspunten De stijging van het waterverbruik op de campus Etterbeek dient te worden opgevolgd Een daling in het waterverbruik dient te worden nagestreefd vanuit milieu-oogpunt 4

5 Grondwaterverbruik per lid van de universitaire gemeenschap (m³/persoon) Campus 7 Etterbeek (m³/persoon) , , , , , , , , , ,5 Trend In 2007 is het verbruik per persoon gestegen t.o.v. het jaar voordien campus Jette campus Etterbeek Campus Jette (m³/persoon) , , , , , , , ,9 Trend Over de jaren heen is er een sterk dalend verbruik Aandachtspunten Vanuit milieu-oogpunt dient te worden gestreefd naar een daling in het grondwaterverbruik. Overschakelen op het gebruik van regenwater is aan te bevelen Op de campus Jette dient bij het oppompen van grondwater te worden rekening gehouden met de nabijheid van het Laarbeekbos Papierverbruik (aantal vellen papier) Nietgerecycleerd papier (#vellen) Gerecycleerd papier (#vellen) Extra strong papier (#vellen) Totaal (#vellen) Aandeel gerecycleerd papier t.o.v. totaal ,3% ,7% ,3% ,0% ,9% ,3% ,8% Trend Dalend verbruik over de jaren heen Trend Stijgend verbruik over de jaren heen Trend Stijgend verbruik over de jaren heen Trend Dalend verbruik over de jaren heen Trend Gerecycleerd papier wint terrein, maar zeer traag niet-gerecycleerd papier gerecycleerd papier totaal extra-strong papier Aandachtspunten Er dient verder te worden gestreefd naar een verminderd verbruik van papier en een stijging van het aandeel gerecycleerd papier t.o.v. het totaal Een daling in de hoeveelheden verbruikt papier en een stijging in het aandeel gerecycleerd papier is positief vanuit milieu-oogpunt Papierverbruik per lid van de universitaire gemeenschap (aantal vellen papier/persoon) Totaal papierverbruik per 2000 persoon (#vellen/persoon) Trend Dalend verbruik over de jaren heen Aandachtspunten Het aantal vellen papier verbruikt per persoon en per jaar daalt. Dit is positief vanuit milieu-oogpunt 5

6 Productie niet-gevaarlijk afval campus Etterbeek (kg) Restafval Trend Over de jaren (kg) heen is er een daling in de hoeveelheden restafval die worden afgevoerd Groot vuil (kg) Papier (kg) Totaal (kg) Trend Na een piek in 2003 wordt elk jaar iets minder groot vuil afgevoerd. Op vijf jaar tijd is de hoeveelheid gehalveerd Trend In 2007 werd meer dan dubbel zoveel papier afzonderlijk ingezameld dan in 2003 Trend Sinds het piekjaar 2004 is er elk jaar een daling in de totale geproduceerde hoeveelheden afval groot vuil restafval papierafval totaal Aandeel gescheiden inzameling papier t.o.v. totaal ,9% ,4% ,5% ,0% ,3% Trend Over de jaren heen is er een sterke stijging in het aandeel gescheiden ingezameld papier t.o.v. het totaal Aandachtspunten Sinds de piek van 2004 is er elk jaar een daling in de totale hoeveelheid niet-gevaarlijk afval De gescheiden inzameling van PMD en glas is vanuit milieuoogpunt aan te bevelen. Dit gebeurde in 2007 nog niet Er dient vanuit milieu-oogpunt te worden gestreefd naar een verdere daling in de hoeveelheden geproduceerd afval Inzameling gevaarlijk afval campus Etterbeek (kg) Chemisch afval (kg) Afval met bioveiligheidsrisico (RMA) (kg) Trend Voor het eerst in zes jaar daalt de hoeveelheid ingezameld chemisch afval Trend Er werd in minder RMA 4000 opgehaald 2000 dan het jaar voordien 0 Totaal chem RMA Totaal (kg) Trend Er werd in 2007 minder gevaarlijk afval opgehaald dan het jaar voordien Aandachtspunten Na vier jaar van stijgende inzameling van gevaarlijk afval werd in 2007 minder gevaarlijk afval ingezameld De aandacht dient gevestigd te worden op het belang van de gescheiden inzameling van gevaarlijk afval voor mens en milieu Hoe meer gevaarlijk afval via de officiële kanalen wordt ingezameld, hoe beter vanuit milieu-oogpunt 6

7 Productie niet-gevaarlijk afval campus Jette (kg) Restafval Trend Er werd in 2007 (kg) minder restafval gepro duceerd dan het jaar voordien Groot vuil (kg) Papier (kg) Trend Er werd in 2007 veel afgevoerd met het oud ijzer er zijn geen exacte hoeveelheden gekend. Dit is een schatting Trend Er werd in 2007 minder papier ingezameld dan het jaar voordien totaal restafval papierafval groot vuil Totaal (kg) Aandeel gescheiden inzameling papier t.o.v. totaal (kg) ,2% ,7% ,5% ,3% ,7% ,2% ,9% Trend Dit is het derde jaar op rij dat er meer afval wordt afgevoerd. In 2007 werd bijna 55 ton meer afval afgevoerd dan in 2001 Trend De hoeveelheden gescheiden ingezameld papier blijft klein Aandachtspunten De stijging in de productie van niet-gevaarlijk afval op de campus Jette vraagt onze aandacht Er is nog potentieel om het aandeel gescheiden inzameling papier t.o.v. het totaal te doen stijgen PMD en glas worden in 2007 nog steeds niet gescheiden ingezameld. Hier dienen we vanuit milieu-oogpunt naar te streven Een daling in de hoeveelheden geproduceerd afval dient te worden nagestreefd vanuit milieu-oogpunt Inzameling gevaarlijk afval campus Jette (kg) Chemisch afval (kg) Afval met bioveiligheidsrisico (RMA) (kg) Trend Inzameling chemisch afval blijft ook in 2007 verder stijgen Trend De inzameling van RMA is in 2007 scherp gestegen totaal RMA chem Totaal (kg) Trend Sterke stijging van de inzameling van gevaarlijk afval over de jaren heen Aandachtspunten Op zeven jaar tijd is de hoeveelheid afgevoerd chemisch afval vervijfvoudigd Op zeven jaar tijd is de hoeveelheid afgevoerd afval met bioveiligheidsrisico met een factor 2,2 verhoogd Hoe meer gevaarlijk afval via de officiële kanalen wordt ingezameld, hoe beter vanuit milieu-oogpunt 7

8 Totale productie afval per lid van de universitaire gemeenschap (kg/persoon) Etterbeek Trend Reeds drie 140 (kg/persoon) jaar op rij is er een daling t.o.v. het jaar 80 voordien Jette (kg/persoon) Trend Reeds drie jaar op rij is er een stijging t.o.v. het jaar voordien Jette Etterbeek Aandachtspunten De hoeveelheid afval per lid van de universitaire gemeenschap stijgt op de campus Jette De totale hoeveelheid afval geproduceerd per lid van de universitaire gemeenschap is op de campus Jette meer dan dubbel zo hoog in vergelijking met de campus Etterbeek Er dient te worden gestreefd naar een daling in de hoeveelheden geproduceerd afval 8

9 Aandachtspunten milieujaarverslag 2007 Belangrijke evoluties in 2007 Energieverbruik Het energieverbruik voor de verwarming van de gebouwen per m² is gedaald t.o.v. het jaar voordien. Deze daling is grotendeels te danken aan het weer dat warmer was dan normaal. Wanneer we het verbruik verbeteren voor de graaddagen ligt het in 2007 zelfs iets hoger dan in is het vierde jaar op rij dat het elektriciteitsverbruik per m² stijgt op de campus Etterbeek. Op de campus Jette is er voor het eerst na vier jaar stijging, een lichte daling vast te stellen in het elektriciteitsverbruik per m². Voor het eerst in vele jaren is er een lichte daling in het elektriciteitsverbruik per persoon op beide campussen van de Vrije Universiteit Brussel. Niet-gevaarlijk afval Op de campus Etterbeek wordt steeds meer papierafval gescheiden van het restafval ingezameld. Het papierafval wordt sinds 2007 tot in de burelen opgehaald op initiatief van de dienst Facility Management. De totale hoeveelheid niet-gevaarlijk afval gaat sinds vier jaar in dalende lijn. Op de campus Jette blijft de hoeveelheid gescheiden ingezameld papierafval klein en de totale hoeveelheid niet-gevaarlijk afval gaat sinds drie jaar in stijgende lijn. Gevaarlijk en bijzonder afval Voor het eerst in zes jaar daalde in 2007 de hoeveelheid ingezameld chemisch afval op de campus Etterbeek. Er werd in 2007 ook minder risicohoudend medisch/biologisch afval ingezameld op deze campus. Op de campus Jette zet de stijging in de hoeveelheden ingezameld gevaarlijk afval zich ook in 2007 door. Waterverbruik en productie van afvalwater Het totale waterverbruik per lid van de universitaire gemeenschap is hoger op campus Etterbeek dan op campus Jette. Het verschil is in 2007 nog groter geworden. Papierverbruik Het papierverbruik gaat verder in dalende lijn aan de Vrije Universiteit Brussel. Het aandeel gerecycleerd papier wint jaar na jaar terrein, maar zeer traag. Bioveiligheidsproblematiek Microbiologische veiligheidskasten worden vanaf 2007 stelselmatig aan een onderzoek onderworpen. Een programma voor opleiding in bioveiligheid voor de medewerkers van de betrokken laboratoria werd uitgewerkt. Er werd aandacht besteed aan het voorkomen van prikincidenten. Milieuzorg en duurzame ontwikkeling Een proefproject in het kader van Ecocampus ging in 2007 van start op campus Jette. In 2007 ging UCOS van start met het Ecokot-project, rond milieuzorg op kot. In het kader van het project DOEN! ontwikkelde de Vrije Universiteit Brussel een postercampagne en werd van start gegaan met het ontwikkelen van een netwerk van Ecollega s. 9

10 Het EcoTeam Etterbeek kende in 2007 veel succes, terwijl de activiteit van het team op campus Jette op een laag pitje kwam te staan. Communicatie Het communicatiebureau Tinker ontwikkelde een communicatiestrategie m.b.t. milieuzorg voor de universitaire gemeenschap. Aandachtspunten voor de toekomst Milieuvergunningen Een update dient te gebeuren van de milieuvergunningen en een inventaris dient te worden opgemaakt van alle ingedeelde inrichtingen. Energieverbruik Het energieverbruik voor de verwarming van de gebouwen per m² ligt ook in 2007 bijna dubbel zo hoog op de campus Jette in vergelijking met de campus Etterbeek. Verschillen in verbruik dienen te worden opgespoord en opgevolgd. Het elektriciteitsverbruik op de campus Jette ligt heel wat hoger dan op de campus Etterbeek. Het elektriciteitsverbruik per lid van de universitaire gemeenschap ligt op de campus Jette meer dan dubbel zo hoog dan op de campus Etterbeek. Op beide campussen is het elektriciteitsverbruik per m² over de laatste tien jaar flink gestegen. Steeds hogere prijzen voor energie en de problematiek van de opwarming van de aarde maakt dat het elektriciteitsverbruik nauwlettend dient te worden opgevolgd en dat dient te worden gezocht naar besparingsmaatregelen en hernieuwbare energieprojecten. Het is aangeraden om energie-audits van de gebouwen te laten uitvoeren. Niet-gevaarlijk afval Er is een belangrijke vraag uit de universitaire gemeenschap voor de gescheiden inzameling van PMD en glas, op beide campussen. Dit kan vrij eenvoudig worden gerealiseerd en is belangrijk voor het milieu-imago van de instelling. Op de campus Jette dient aandacht te worden besteed aan de meer doorgedreven gescheiden inzameling van papierafval. Mobiliteits- en parkeerproblematiek Het bedrijfsvervoerplan dient te worden geëvalueerd en geactualiseerd. Papierverbruik Er dient te worden gestreefd naar een groter aandeel van gerycleerd papier in het totale papierverbruik. Milieuzorg De Vrije Universiteit Brussel dient zich te beraden over de wijze waarop ze Ecocampus verder vorm wil geven in de toekomst. Communicatie Er dient aandacht te worden besteed aan een meer doorgedreven communicatie m.b.t. milieuzorg naar de hele universitaire gemeenschap. 10

11 Inhoudsopgave Milieuprestatie-indicatoren Aandachtspunten milieujaarverslag Inhoudsopgave 11 Afkortingen 13 Profiel van de Vrije Universiteit Brussel Inleiding Het bekomen van vergunningen voor activiteiten en inrichtingen van de Vrije Universiteit Brussel Het energieverbruik aan de Vrije Universiteit Brussel De afvalproblematiek aan de Vrije Universiteit Brussel Het waterverbruik en de productie van afvalwater aan de Vrije Universiteit Brussel De bodemproblematiek aan de Vrije Universiteit Brussel Inkuiping van opslagtanks en gevaarlijke producten aan de Vrije Universiteit Brussel De geluids- en trillingenproblematiek aan de Vrije Universiteit Brussel De mobiliteits- en parkeerproblematiek aan de Vrije Universiteit Brussel Het papierverbruik aan de Vrije Universiteit Brussel PCB-houdende apparaten en koelinstallaties aan de Vrije Universiteit Brussel Een gezonde werk- en leefomgeving op de campussen van de Vrije Universiteit Brussel Het beheer van gebouwen en open ruimten op de campussen van de Vrije Universiteit Brussel, aspecten van fauna en flora Milieuzorg en duurzame ontwikkeling aan de Vrije Universiteit Brussel De milieu-initiatieven van individuele diensten van de Vrije Universiteit Brussel Relatie tussen de Vrije Universiteit Brussel en de stadsbuurten waarin ze haar activiteiten ontplooit Communicatie rond de milieuproblematiek aan de Vrije Universiteit Brussel Besluit 94 Referentielijst 95 11

12 Voor verdere inlichtingen m.b.t. het milieujaarverslag of de milieuproblematiek aan de Vrije Universiteit Brussel neem contact op met Dimitri Devuyst, milieucoördinator bureau campus Etterbeek: gebouw M, 1e verd., lokaal 1M110, tel. 02/ bureau campus Jette: gebouw K, 2e verd. (MEKO), tel. 02/ Voor verdere inlichtingen m.b.t. de bioveiligheidsproblematiek aan de Vrije Universiteit Brussel neem contact op met Walter Kempenaers, bioveiligheidsverantwoordelijke bureau campus Etterbeek: gebouw M, 1e verd., lokaal 1M111, tel. 02/ bureau campus Jette: gebouw K, 2e verd. (MEKO), tel. 02/ Secretariaat Dienst Milieucoördinatie, Serge Gillot bureau campus Etterbeek: gebouw M, 5e verd., lokaal 5M516 tel. 02/ , fax. 02/

13 Afkortingen BIM COPERNICUS DADO GGO JNM MVK s PCB PMD SBB ULB UZ Brussel VREG Brussels Instituut voor Milieubeheer Cooperation Programme in Europe for Research on Nature and Industry through Coordinated University Studies Denk- en Actiegroep Duurzame Ontwikkeling Genetisch Gemodificeerd Organisme Jeugdbond voor Natuur en Milieu microbiologische veiligheidskasten Polychloorbifenyl Plastiek, metaal en drankverpakkingen Sectie Bioveiligheid en Biotechnologie (Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid) Université Libre de Bruxelles Universitair Ziekenhuis van de Vrije Universiteit Brussel Vlaamse Reguleringsinstantie voor de elektriciteits- en gasmarkt 13

14 Profiel van de Vrije Universiteit Brussel Historiek en basisfilosofie De Vrije Universiteit Brussel is ontstaan uit de Franstalige Université Libre de Bruxelles (ULB) die in 1834 door de Brusselse advocaat van Vlaamse oorsprong, Pierre-Théodore Verhaegen, gesticht werd. Het was zijn bedoeling een universiteit op te richten die onafhankelijk zou zijn van Staat en Kerk en waar academische vrijheid zou heersen. Hoewel reeds in 1935 aan de faculteit Rechtsgeleerdheid van de ULB cursussen in het Nederlands gedoceerd werden, duurde het nog tot 1963 voor in vrijwel alle faculteiten cursussen in het Nederlands konden worden gevolgd. Met de wet van 28 mei 1970 werd de op 1 oktober 1969 doorgevoerde splitsing van de oude universiteit in een Nederlandstalige (VUB) en Franstalige (ULB) universiteit, een juridische, administratieve en wetenschappelijke realiteit. De Vrije Universiteit Brussel heeft als enige Vlaamse universiteit het principe van 'Vrij Onderzoek' in haar statuten ingeschreven. Dit principe is gebaseerd op een tekst van de Franse wiskundige en natuurfilosoof Henri Poincaré ( ) die zegt dat : Het denken mag zich nooit onderwerpen, noch aan een dogma, noch aan een partij, noch aan een hartstocht, noch aan een belang, noch aan een vooroordeel, noch aan om het even wat, maar uitsluitend aan de feiten zelf, want zich onderwerpen betekent het einde van alle denken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het zegel van de Vrije Universiteit Brussel de spreuk 'scientia vincere tenebras' (de duisternis overwinnen door de wetenschap) draagt. De bedeltas en de samengeslagen handen op het oranje-wit-blauwe schild in het embleem (de kleuren van de prinselijke vlag van Oranje) verwijzen naar de strijd van de protestantse Geuzen en de Prins van Oranje tegen de Spaanse overheersing en de inquisitie in de 16de eeuw. De spreuk, gecombineerd met de bedeltas en de samengeslagen handen, staan symbool voor het vrije en ongebonden karakter van de Vrije Universiteit Brussel. Een ander basisprincipe, eveneens opgenomen in het organiek statuut van de Vrije Universiteit Brussel, is dat de instelling democratisch beheerd dient te worden. Concreet betekent dit dat alle geledingen, zowel professoren, assistenten, vorsers, studenten als het administratief en technisch personeel, in alle bestuursorganen vertegenwoordigd zijn. Zo garanderen wij dat elke geleding ruime inspraak in de besluitvorming krijgt en aldus deelneemt aan het beleid. Feiten en cijfers De Vrije Universiteit Brussel telt studenten. De instroom van nieuwe generatiestudenten (dit zijn studenten die nog niet eerder aan een hogeronderwijsinstelling hebben gestudeerd) bedroeg Het slaagpercentage van eerstejaarsstudenten bedraagt 50%. 14

15 Het totaal aantal studenten bestaat uit 47% mannen en 53% uit vrouwen. Een uitgesproken vrouwelijke faculteit is Psychologie en Educatiewetenschappen (79% van de studenten is vrouw). Een uitgesproken mannelijke faculteit is Ingenieurswetenschappen (74% van de studenten is man). Bijna driekwart van de studenten komt uit Brussel, Vlaams-Brabant en Antwerpen. De Vrije Universiteit Brussel telt personeelsleden. Dit staat gelijk aan voltijdse plaatsen, want 44% van het academisch en 40% van het administratief en technisch personeel werkt deeltijds. De Vrije Universiteit Brussel financiert 52% van haar personeelsleden met overheidsgeld (werking), 48% wordt betaald via andere financieringsbronnen (onder meer onderzoeksgelden). 65% van de personeelsleden valt onder de categorie academisch personeel. Kijken we specifiek naar de groep professoren dan zien we dat een op vijf professoren een vrouw is. Bij de (veelal jonge) onderzoekers is de man/vrouw verhouding evenwichtiger, respectievelijk 55% en 45%. Van deze groep onderzoekers is bijna 80% jonger dan 34 jaar. 53% van de professoren is 50 jaar of ouder. In 2006 bedroeg het onderzoeksbudget van de Vrije Universiteit Brussel euro, 9% meer dan vorig jaar. Vooral de inkomsten uit Europese onderzoeksprojecten namen sterk toe door de start van het zevende kaderprogramma van de EU. In 2006 was de Vrije Universiteit Brussel de snelst stijgende universiteit in de wereldwijde ranking van The Times Higher Education Supplement. De Vrije Universiteit Brussel staat in Vlaanderen als eerste na de KULeuven vermeld. De universiteitenranglijst die Le Vif/L Express onlangs publiceerde, bevestigt eveneens deze tweede plaats. Beide rankings kijken meer naar de kwaliteit dan naar de grootte van de instelling (kwantiteit). De helft van het resultaat in The Times Higher Education Supplement-ranking is bijvoorbeeld gebaseerd op een rondvraag bij zo n academici in de wereld die de top-30 van universiteiten in hun vakgebied moesten opstellen. En daar stond de Vrije Universiteit Brussel veelvuldig tussen. Ook de jonge generatie staat klaar. Dat blijkt uit de hoge scores die onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel halen bij de competitie om de IWT-gelden (Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie). De dossiers die hiervoor worden ingediend worden gescreend door externen, veelal mensen uit de industrie. Al twee jaar op rij noteert de Vrije Universiteit Brussel het hoogste slagingspercentage in deze competitie. Dat wil zeggen dat de projecten van onze onderzoekers het vaakst weerhouden worden door de IWT-commissie voor financiering. In totaal biedt de Vrije Universiteit Brussel 132 opleidingen aan, waarvan 27 Engelstalig. Tijdens het academiejaar bood de Vrije Universiteit Brussel 28 bacheloropleidingen, 62 masteropleidingen en 42 master-na-masteropleidingen aan, alsook een lerarenopleiding. 18% van de masteropleidingen en 38% van de master-namasteropleidingen zijn Engelstalig. Het Instituut voor Postacademische Vorming van de Vrije Universiteit Brussel (ipavub) bood in 2006 in totaal 59 postacademische vormingen voor professionals aan. Door het Vesalius College werden 3 vierjarige Bachelors with honors ingericht. In 2006 besteedde de Vrije Universiteit Brussel euro aan haar onderwijsopdracht. 6 miljoen hiervan diende als werkingsgeld voor de faculteiten en centrale onderwijsdiensten, alsook voor multimediale voorzieningen en ondersteuning voor het opstarten van gezamenlijke opleidingen met de Erasmushogeschool Brussel. 1,6 miljoen euro ging naar de Centrale Bibliotheek. Het merendeel, ruim 38 miljoen euro, werd gebruikt om de lonen van het onderwijzend personeel mee te betalen. De Vrije Universiteit Brussel participeert in twee Europese Erasmus Mundusopleidingen. Omdat de Europese Unie ernaar streeft van de Erasmus Mundus Masters echte 15

16 topmasters te maken, worden strenge criteria gehanteerd tijdens de selectieprocedure. Slechts 17% van alle door Europa ingediende voorstellen werd weerhouden, waaronder dus de Master of Science in Photonics en de Master na Master in Economics of International Trade and European Integration van de Vrije Universiteit Brussel. Verder werd de faculteit Ingenieurswetenschappen als enige Vlaamse faculteit opgenomen in het Top Industrial Managers Europe - netwerk (T.I.M.E). Dit netwerk verenigt ingenieursfaculteiten van Europese universiteiten. De Vrije Universiteit Brussel centraliseert al haar bijscholingsprogramma s voor professionals onder de noemer levenslang leren. Een deel van de bijscholingsprogramma s legt zich twee jaar lang toe op een welbepaald thema. Het thema Veiligheid als maatschappelijk gegeven werd in 2006 afgerond. In 2007 start een nieuwe tweejarige bijscholingscyclus met Diversiteit als maatschappelijk gegeven als thema. In 2006 kwamen cursisten hun licht opsteken via het Instituut voor Postacademische Vorming van de Vrije Universiteit Brussel (ipavub). IPAVUB bood in 2006 in totaal 59 postacademische vormingen aan. 16

17 1. Inleiding Het milieujaarverslag 2007 geeft een overzicht van de belangrijkste milieuthema's en milieudossiers en schetst de stappen die in 2007 werden gezet op milieugebied aan de Vrije Universiteit Brussel. Het vestigt ook de aandacht op een aantal belangrijke punten voor de toekomst. In dit milieujaarverslag wordt het verbruik van energie, water en papier en de productie van afval aan de Vrije Universiteit Brussel in kaart gebracht voor de laatste tien jaar, zodat evoluties in de tijd kunnen worden geanalyseerd. Bovendien gaat er ook aandacht naar de problematiek van vergunningen, bioveiligheid, mobiliteit, milieuzorg, duurzame ontwikkeling en worden enkele interessante milieuinitiatieven van individuele diensten in de verf gezet. Dit milieujaarverslag is in de eerste plaats interessant voor de directies, besluitvormers, beleidsmakers en bestuursorganen van de Vrije Universiteit Brussel maar kan ook personeelsleden en studenten die op zoek zijn naar specifieke milieu-informatie interesseren. Ook de overheidsdiensten die de milieuproblematiek aan de Vrije Universiteit Brussel opvolgen, onze buren en andere mensen die nieuwsgierig zijn naar de milieusituatie aan de Vrije Universiteit Brussel vinden heel wat informatie in dit milieujaarverslag. Dit milieujaarverslag geeft een beeld van de situatie tot en met december Voor informatie van latere datum wordt verwezen naar de internet- en intranetpagina s van de dienst milieucoördinatie (zie of op het intranet). Hier vind je het laatste nieuws rond de milieuproblematiek aan de Vrije Universiteit Brussel, krijg je informatie over het beheer van het gevaarlijk afval, kan je met behulp van de afvalwerkwijzer nagaan hoe je dient om te gaan met 43 verschillende afvalstoffen, word je wegwijs gemaakt m.b.t. bioveiligheid, de mobiliteitsproblematiek en duurzame ontwikkeling. Bovendien krijg je allerhande tips om de milieubelasting van werk en studies aan de Vrije Universiteit Brussel zo laag mogelijk te houden. 17

18 2. Het bekomen van vergunningen voor activiteiten en inrichtingen van de Vrije Universiteit Brussel 2.1. Milieuvergunningen In 2007 werden twee milieuvergunningen toegekend voor huizen van de Vrije Universiteit Brussel op de Triomflaan en de Waversesteenweg. Bovendien werd een systeem op punt gesteld dat het mogelijk maakt alle ingedeelde inrichtingen op te volgen en zo te komen tot een update van de milieuvergunningen. A. Milieuvergunning voor Triomflaan 40, Triomflaan en Waversesteenweg 1077 Triomflaan 40 is een gebouw van de Vrije Universiteit Brussel waar een auto- en fietsherstelplaats is gevestigd. Triomflaan en Waversesteenweg 1077 zijn twee gebouwen die aan elkaar grenzen en waar de werkplaatsen van de dienst Stromingsmechanica zijn ondergebracht. Hiervoor dienden twee milieuvergunningen te worden aangevraagd bij de gemeente Oudergem. De vergunningen werden op 16 oktober 2007 toegekend voor een periode van 15 jaar. B. Update van de milieuvergunningen Voor elke inrichting of activiteit die opgenomen is in de lijst van ingedeelde inrichtingen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest moet de Vrije Universiteit Brussel een milieuvergunning hebben. De ingedeelde inrichtingen op de universiteit zijn steeds onderhevig aan evoluties. Lokalen veranderen van functie, toestellen worden afgeschreven of aangekocht, nieuwe gebouwen worden opgericht, onderzoeksprojecten evolueren: telkens er veranderingen plaatsgrijpen in de infrastructuur zijn er mogelijks ingedeelde inrichtingen die worden stopgezet of nieuwe die zich aandienen. Deze veranderingen dienen steeds gemeld te worden aan de Brusselse overheid. In sommige gevallen moet een uitbreiding worden aangevraagd van de milieuvergunning. Om al deze evoluties te kunnen opvolgen werd in 2007 begonnen met het opmaken van een geactualiseerde lijst van alle ingedeelde inrichtingen op de Vrije Universiteit Brussel. Hieraan werd ook een geografisch informatiesysteem gekoppeld. Op digitale kaarten van alle verdiepingen en lokalen van alle gebouwen van de universiteit wordt aangegeven waar de ingedeelde inrichtingen zich bevinden, wat de functie is van lokalen, wie verantwoordelijk is voor de lokalen en welke de belangrijkste toestellen zijn. Het in kaart brengen van al deze gegevens zal in 2008 worden verdergezet. 18

19 2.2. Bioveiligheidsdossiers A. Bioveiligheidsdossiers campus Etterbeek Bestaande bioveiligheidsdossiers voor ingeperkt gebruik: De activiteiten nrs 1 t.e.m. 18 werden opgesomd in het milieujaarverslag 2006; de vergunningen voor deze activiteiten werden afgeleverd op 06/09/2005 en blijven gelden voor een periode van 5 jaar, dus tot 06/09/2010 (Ref. vergunning: GGO ). Nieuwe bioveiligheidsdossiers ingediend en goedgekeurd in 2007: Activiteit nr 19: Risicoklasse 2 Rol van het aminozuurmetabolisme in resistentie tegen biotische en abiotische stress. Prof. Dr. G. Angenon, PLAN Activiteit nr 20: Risicoklasse 1 Uitdrukking van influenza antigenen in planten ter ontwikkeling van een oraal vaccin voor pluimvee tegen vogelgriep. Prof. Dr. G. Angenon, PLAN De vergunning voor beide activiteiten werd afgeleverd op 05/12/2007 en blijft geldig voor een periode van 5 jaar, dus tot 05/12/2012 (Ref. vergunning: LABO ). B. Bioveiligheidsdossiers campus Jette Bestaande bioveiligheidsdossiers voor ingeperkt gebruik: De activiteiten nrs 1 t.e.m. 19 werden opgesomd in het milieujaarverslag 2006; de vergunningen voor deze activiteiten werden afgeleverd op 16/08/2005 en blijven gelden voor een periode van 5 jaar, dus tot 16/08/2010 (Ref. vergunning: GGO ). Nieuwe bioveiligheidsdossiers ingediend en goedgekeurd in 2007: Activiteit nr 20: Risicoklasse 2 Studie van beta-cel neogenese vanuit exocriene pancreascellen en embryonale stamcellen. Prof. Dr. L. Bouwens, DIFF Dit dossier werd ingediend als een uitbereiding van de activiteiten nr 8 (Prof. Dr. K. Vander Kerken) en nr 16 (Prof. Dr. H. Heimberg). De vergunning werd afgeleverd op 09/08/2007 en blijft geldig tot de vervaldatum van de originele gebruiksvergunning met ref dwz tot 16/08/2010 (Ref. vergunning: LABO ). Activiteit nr 21: Risicoklasse 2 Viraal gemedieerde overexpressie van leverspecifieke huishoudgenen, zoals het connexine 26 of 32-gen in primaire rat hepatocytculturen en van leverspecifieke transcriptiefactoren zoals het nf-3β gen in progenitorcellen afkomstig van lever, huid, vetweefsel en beenmerg. Prof. Dr. V. Rogiers, FAFY Activiteit nr 22: Risicoklasse 2 Rol van specifieke bistondeacetylases tijdens leverstellaatcelactivatie en fibrogenese. Prof. Dr. A. Geerts, CYTO 19

20 De vergunning voor beide activiteiten werd afgeleverd op 21/11/2007 en blijft gelden voor een periode van 5 jaar, dus tot 21/11/2012 (Ref. vergunning: LABO ) Vergunningen voor het werken met sommige stoffen met hormonale, antihormonale, anabole, beta-adrenergische, anti-infectieuze, antiparasitaire en anti-inflammatoire werking Laboratoria die gebruik maken van stoffen met hormonale, antihormonale, anabole, beta-adrenergische, anti-infectieuze, antiparasitaire en anti-inflammatoire werking dienen hiervoor een vergunning aan te vragen bij de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu - Directoraat-generaal Geneesmiddelen, dit in toepassing van het K.B. van 12/04/1974, gewijzigd door het K.B. van 12/08/2000 (B.S. 12/09/2000). In het jaar 2007 werden geen nieuwe dergelijke vergunningen aangevraagd en werd één uitbreiding van een dergelijke vergunning toegekend. Aangezien deze vergunningen geldig zijn voor vijf jaar werden een aantal laboratoria in 2007 gevraagd door het Directoraat-generaal Geneesmiddelen om een aanvraag tot hernieuwing in te dienen. In 2007 werden zeven vergunningen hernieuwd tot

21 3. Het energieverbruik aan de Vrije Universiteit Brussel In dit hoofdstuk wordt een onderscheid gemaakt tussen de verwarming, het elektriciteitsverbruik en andere energiebronnen of projecten rond energievoorziening Verwarming Zowel op de campus Etterbeek als op de campus Jette wordt gestookt met aardgas. Op beide plaatsen bestaat ook de mogelijkheid om over te schakelen op stookolie, maar daarvan werd sinds vele jaren geen gebruik gemaakt. Op de campus Jette is er sinds 2003 ook een warmtekrachtkoppelingsinstallatie (WKK) operationeel. Een deel van de warmte voor verwarming op de campus Jette is afkomstig van deze installatie. Tabel 3.1. en figuur 3.1 geven een overzicht van het energieverbruik voor de verwarming op de campus Etterbeek voor de academische sector. We beschouwen hier dus enkel de gebouwen die werkelijk op de campus Etterbeek gelegen zijn (dus niet de gebouwen op de Koninklijke Jacht, de studentenhuizen op de Nieuwelaan, Schoofslaan en Triomflaan) en enkel voor de academische activiteiten van de Vrije Universiteit Brussel. Zowel de reële waarden als de verbeterde waarden (het verbruik gecorrigeerd voor de graaddagen) worden weergegeven, alsook cijfers per m 2 (zie figuur 3.2). De graaddagen geven een idee van de weersomstandigheden (hoe hoger het cijfer van de graaddagen, hoe kouder het dat jaar was) en de cijfers verbeterd voor de graaddagen geven een beeld waarbij de weerfactor is uitgeschakeld. In 2007 was het totale verbruik van aardgas van de academische sector op de campus Etterbeek GJ. In vergelijking met 2006 is het reëel verbruik in 2007 met GJ gedaald. Als we de graaddagen in rekening brengen zien we dat bij normale weersomstandigheden het verbruik echter hoger had gelegen dan in Het lager verbruik is dus toe te schrijven aan de milde weersomstandigheden in Tabel 3.2 geeft een overzicht van het energieverbruik voor de verwarming van de facultaire gebouwen op de campus Jette. Een onderscheid wordt gemaakt tussen het reëel verbruik per jaar en per m 2, het verbruik gecorrigeerd voor de graaddagen en de warmte afgenomen van de WKK. Figuren 3.3, 3.4 en 3.5 tonen elk jaar sinds 2002 een flinke daling in het verbruik van gas, zowel wat betreft reële waarden, verbeterde waarden als cijfers per m². Deze daling in het aardgasverbruik is volledig toe te schrijven aan het in dienst stellen van een WKK-installatie in Elk jaar sindsdien wordt meer restwarmte gerecupereerd uit deze installatie. Het afgegeven vermogen van de WKKinstallatie aan de verwarmingsinstallatie van de campus Jette stijgt sinds 2003 doordat er een betere wisselwerking ontstaat tussen beide. Bovendien werd ook na 2003 de lage temperatuurkring van de WKK aangesloten. Dit heeft dus voor gevolg dat de Vrije Universiteit Brussel minder aardgas moet verbranden voor de verwarming op de campus Jette, waardoor ook minder CO 2 wordt uitgestoten. De WWK-installatie heeft dus een positieve invloed op de milieu-impact van de universiteit. Wanneer we het totale energieverbruik beschouwen voor de verwarming van de gebouwen op de campus Jette (gasverbruik en warmte van de WKK samen) merken we een stijging in de loop der jaren, ook per m². In 2007 werd in totaal GJ verbruikt of GJ minder dan het jaar voordien. Deze daling kan worden toegeschreven aan het milde weer in

22 Studies van de Technische Dienst tonen aan dat een WKK-installatie op de campus Etterbeek niet rendabel is. Op deze campus is er ook veel minder een continue vraag naar warm water dan op een campus met een groot universitair ziekenhuis, waar wel winter en zomer warm water wordt verbruikt. Op de campus Etterbeek worden stelselmatig, gespreid over verschillende jaren, de ramen van de gebouwen vervangen. Gebouwen B en C werden in 2002 aangepakt. In gebouw G werden de ramen gedeeltelijk vervangen in In 2007 werden geen ramen vervangen, maar in 2008 staan nieuwe renovaties op het programma. Figuur 3.6 toont aan dat de academische sector per oppervlakte-eenheid op de campus Jette bijna dubbel zoveel GJ verbruikt voor de verwarming dan de campus Etterbeek. Op het eerste zicht is het hoger energieverbruik op campus Jette vooral een gevolg van het stoken op hogere temperaturen en de veel grotere oppervlakten van platte daken op de campus Jette. Een energie-audit is noodzakelijk om uit te wijzen waarom er op de campus Jette zoveel meer energie wordt verbruikt. Een dergelijke studie geeft ook aanleiding tot voorstellen om het hoger verbruik te beperken. 22

23 Tabel 3.1. Energieverbruik voor de verwarming van de gebouwen die gelegen zijn op de campus Etterbeek voor de periode 1998 tot en met 2007 (voor de academische sector) Reëel gasverbruik in GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ Reëel gasverbruik in GJ per jaar en per m 2 Verbeterd gasverbruik in GJ (verbeterd voor de graaddagen) Verbeterd gasverbruik in GJ per jaar en per m 2 (verbeterd voor de graaddagen) Oppervlakte in m²* Graaddagen 16,5 equivalent te Ukkel 0,46 GJ/m² 0,40 GJ/m² 0,35 GJ/m² 0,39 GJ/m² 0,42 GJ/m² 0,15 GJ/m² 0,34 GJ/m² 0,44 GJ/m² 0,44 GJ/m² 0,40 GJ/m² GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ 0,49 GJ/m² 0,45 GJ/m² 0,41 GJ/m² 0,40 GJ/m² 0,49 GJ/m² 0,16 GJ/m² 0,36 GJ/m² 0,48 GJ/m² 0,48 GJ/m² 0,49 GJ/m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² Ingevoerde 1,06 1,13 1,17 1,04 1,18 1,07 1,06 1,10 1,09 1,23 factor (graaddagen 16,5 normaal voor periode is 2458/ voor periode is 2.415) * de oppervlakte die hier wordt gehanteerd is de bruto-vloeroppervlakte van de gebouwen, exclusief de overdekte parkings, aangezien deze niet verwarmd worden 23

24 Tabel 3.2. Energieverbruik voor verwarming van de lokalen op de campus Jette per jaar voor de periode (voor de academische sector) Reëel gasverbruik in GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ Reëel gasverbruik in 0,74 0,73 0,66 0,80 0,82 0,77 GJ per jaar en per m 2 GJ/ m 2 GJ/ m 2 GJ/ m 2 GJ/ m 2 GJ/ m 2 GJ/m² Verbeterd verbruik per jaar (verbeterd voor de graaddagen) GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ 0,67 GJ/m² 0,55 GJ/m² 0,49 GJ/m² 0,33 GJ/m² Verbeterd verbruik per jaar en per m 2 (verbeterd voor de graaddagen ) 0,79 GJ/m² 0,82 GJ/m² 0,78 GJ/m² 0,83 GJ/m² 0,97 GJ/m² 0,83 GJ/m² 0,71 GJ/m² 0,61 GJ/m² 0,53 GJ/m² 0,41 GJ/m² Warmte afgenomen van WKK in GJ GJ GJ GJ GJ GJ Totale energie nodig GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ om gebouwen te verwarmen (gas + WKK) in GJ Verbeterde totale GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ GJ energie nodig om gebouwen te verwarmen (gas + WKK) in GJ Oppervlakte in m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² m² Graaddagen 16,5 equivalent te Ukkel Ingevoerde factor (graaddagen 16,5 normaal voor periode is 2458/ voor periode is 2.415) ,06 1,13 1,17 1,04 1,18 1,07 1,06 1,10 1,09 1,23 24

25 Figuur 3.1. Reëel en verbeterd verbruik van aardgas voor de gebouwen op de campus Etterbeek in GJ (voor de academische sector) reëel gasverbruik in GJ verbeterd gasverbruik in GJ Figuur 3.2. Reëel en verbeterd verbruik van aardgas per vierkante meter voor de gebouwen op de campus Etterbeek in GJ/m² (voor de academische sector) 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 reëel gasverbr/m² (GJ/m²) verbet. gasverbr/m² (GJ/m²) Figuur 3.3. Reëel en verbeterd verbruik van aardgas voor de gebouwen op de campus Jette in GJ (voor de academische sector) reëel gasverbruik (GJ) verbeterd gasverbruik (GJ)

26 Figuur 3.4. Energieverbruik voor verwarming op de campus Jette in GJ (voor de academische sector), inclusief de warmte afgenomen van de WKK-installatie reëel gasverbr. (GJ) warmte WKK (GJ) totaal (GJ) Figuur 3.5. Energieverbruik voor verwarming op de campus Jette per oppervlakteeenheid in GJ/m² (voor de academische sector), inclusief de warmte afgenomen van de WKK-installatie 1 0,8 0,6 0,4 0, reëel gasverbr/m² (GJ/m²) warmte WKK/m² (GJ/m²) totaal (GJ/m²) Figuur 3.6. Vergelijking van het reëel energieverbruik op de campus Etterbeek en op de campus Jette voor verwarming per oppervlakte-eenheid in GJ/m² (voor de academische sector, inclusief de warmte afgenomen van de WKK-installatie op de campus Jette) 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 campus Etterbeek (GJ/m²) campus Jette (GJ/m²) 0,30 0,20 0,10 0,

27 Tabel 3.3 en figuur 3.7 geven een overzicht van het energieverbruik voor de verwarming in de studentenhuizen voor de afgelopen zes jaar. We zien een daling ten opzicht van vorig jaar voor de campus Etterbeek en voor Schoofslaan/Triomflaan die grotendeels kan worden toegeschreven aan het warme weer in Het cijfer voor de Nieuwelaan is niet echt te vergelijken met de voorgaande jaren aangezien deze studentenhome werd gesloten voor renovatie in het academiejaar Voor de studentenhuizen op de campus Jette worden hier in 2007 de cijfers gegeven voor het reëel gasverbruik en de warmte van de WKK-installatie samen. Voor 2003 tot 2006 zijn deze gegevens momenteel niet beschikbaar. Tabellen 3.4 en 3.5 en figuur 3.8 maken een vergelijking van het verbruik per student en per vloeroppervlakte voor de periode Daaruit blijkt dat het energieverbruik voor de verwarming per oppervlakte-eenheid en per student op de campus Etterbeek veruit het hoogst is. De studentenkamers op de campus Etterbeek zijn dan ook weinig geïsoleerd (de ramen zijn bijvoorbeeld nog niet voorzien van dubbel glas). De Vrije Universiteit Brussel investeert de komende jaren aanzienlijk in de geleidelijke renovatie van haar studentenhomes. Eerst worden de studentenkamers op de campus Jette aangepakt, dan de Nieuwelaan en voor de studentenkamers op de campus Etterbeek worden verschillende mogelijke scenario s bestudeerd. Tabel 3.3. Energieverbruik voor verwarming van de studentenhuizen voor de periode verbruik van aardgas voor studentenhome op de campus Etterbeek GJ GJ GJ GJ (verbeterd GJ) (verbeterd GJ) (verbeterd GJ) (verbeterd GJ) verbruik van aardgas voor studentenhome Schoofslaan en Triomflaan GJ (verbeterd GJ) GJ (verbeterd GJ) GJ (verbeterd GJ) GJ (verbeterd GJ) verbruik van aardgas voor studentenhome Nieuwelaan GJ (verbeterd 4314 GJ) GJ (verbeterd GJ) GJ (verbeterd GJ) GJ (verbeterd GJ) GJ (verbeterd GJ) GJ* (verbeterd GJ) verbruik van aardgas voor studentenhome op de campus Jette GJ (verbeterd 4136 GJ) GJ (verbeterd GJ) graaddagen 16,5 equivalent te Ukkel Ingevoerde factor m.b.t. graaddagen ,18 1,07 1,06 1,10 1,09 1,23 * tijdens het academiejaar werd de studentenhome Nieuwelaan gesloten voor renovatie de cijfers wijken daarom af van een normaal werkjaar 27

28 Tabel 3.4. Vergelijking van het energieverbruik voor verwarming van de verschillende studentenhuizen per student (reële waarden) voor de periode studentenhome op de campus Etterbeek (373 studenten) verbruik in 2002 per student verbruik in 2003 per student verbruik in 2004 per student ,0 GJ/student verbruik in 2005 per student 23,7 GJ/student verbruik in 2006 per student 25,7 GJ/student verbruik in 2007 per student 22,3 GJ/student Schoofslaan en Triomflaan (300 studenten en 11 gastprofessoren) ,4 GJ/student 15,6 GJ/student 11,5 GJ/student 10,1 GJ/student Nieuwelaan (379 studenten) 9,6 GJ/student 7,7 GJ/student 4,8 GJ/student 7,7 GJ/student 11,7 GJ/student 8,0* GJ/student studentenhome op de campus Jette (244 studenten) 14,4 GJ/student ,7 GJ/student * tijdens het academiejaar werd de studentenhome Nieuwelaan gesloten voor renovatie de cijfers wijken daarom af van een normaal werkjaar Tabel 3.5 Vergelijking van het energieverbruik voor verwarming van de verschillende studentenhuizen per vloeroppervlakte (reële waarden) voor de periode studentenhome op de campus Etterbeek (opp: m 2 ) Schoofslaan en Triomflaan (opp: m 2 ) verbruik in 2002 per vloeroppervlakte verbruik in 2003 per vloeroppervlakte verbruik in 2004 per vloeroppervlakte verbruik in 2005 per vloeroppervlakte verbruik in 2006 per vloeroppervlakte verbruik in 2007 per vloeroppervlakte - - 0,75 GJ/m² 0,81 GJ/m² 0,88 GJ/m² 0,76 GJ/m² - - 0,77 GJ/m² 0,61 GJ/m² 0,46 GJ/m² 0,40 GJ/m² Nieuwelaan (opp: m 2 ) studentenhome op de campus Jette (opp: m 2 ) 0,37 GJ/m² 0,30 GJ/ m 2 0,19 GJ/m² 0,30 GJ/m² 0,45 GJ/m² 0,31 GJ/m²* 0,47 GJ/ m ,45 GJ/m² * tijdens het academiejaar werd de studentenhome Nieuwelaan gesloten voor renovatie de cijfers wijken daarom af van een normaal werkjaar 28