De kracht van het Laatste Kansbeleid. Huurschuld uit de boeken. Helpende hand bij herstructurering. Urgentiebeoordeling uitbesteden

Transcriptie

1 De kracht van het Laatste Kansbeleid Korte metten maken met overlast. Huurschuld uit de boeken Gedragsverandering door dwang en drang. Helpende hand bij herstructurering Onderzoek, begeleiding en voorlichting bij stadsvernieuwing. Urgentiebeoordeling uitbesteden Het beoordelen van urgentieaanvragen is niet per definitie een taak van gemeenten.

2 Voorwoord Het vierde huis Stichting Het vierde huis biedt concrete diensten voor uiteenlopende woonvraagstukken. Door onze jarenlange ervaring op het gebied van wonen en zorg kennen we de diverse doelgroepen, de regels en weten we de weg in het proces. Wij werken op basis van heldere afspraken, oplossingsgericht en met oog voor het individu. Op die manier nemen wij onze opdrachtgevers werk uit handen en is de continuïteit en de kwaliteit van de dienstverlening gewaarborgd. My home is my castle. Dit Engelse spreekwoord verwoordt de essentie van plezierig wonen: het gaat niet om de grootte van het huis, maar om de tevredenheid van de be woner. Een woning moet geborgenheid bieden. Goed onderdak is immers een primaire behoefte en is niet voor niets een sociaal grondrecht in de Nederlandse samenleving. Stichting Het vierde huis biedt beproefde methodes om problemen op huisvestingsgebied op te lossen. In dit magazine leest u vanuit meerdere invalshoeken hoe dit in zijn werk gaat en wat de financiële en maat schappelijke voordelen zijn. Justus Temme Bestuurder Het vierde huis Voor lang niet iedereen is goed onderdak vanzelfsprekend. Er kunnen omstandigheden zijn die het woongenot bedreigen of vermin deren. Een erkend en helaas veel voor komend probleem is overlast, maar ook stadsvernieuwingsprojecten kunnen veel onzekerheid en vragen oproepen bij bewoners. Colofon Eénmalige uitgave van Het vierde huis Oplage: Tekst: Marjan van Grimbergen en René Beaart Coördinatie: Ruud Houwers Foto s: Marjan van Grimbergen en Rufus de Vries Vormgeving en productie: Osage ( Druk: Lulof (

3 Wat is het Laatste Kansbeleid? In 5 stappen naar een Laatste Kansbeleid Individuele gesprekken met corporaties en gemeente Overeenstemming Laatste Kansbeleid Adviestraject Convenant uitvoering Laatste Kansbeleid Start individuele Laatste Kans trajecten Het Laatste Kansbeleid is door Het vierde huis ontwikkeld om problematische huurders een ultieme kans te bieden om uitzetting te voorkomen. Dwang en drang vormen zorgwekkende huurders om tot normale huurders. In de gemeente Utrecht is dit systeem voor het eerst in de praktijk gebracht. Nu, ruim tien jaar later, voert Het vierde huis het Laatste Kansbeleid uit in diverse gemeenten in het hele land. Het Laatste Kansbeleid is gericht op personen die zich geen goed huurder tonen en/of overlast veroorzaken. Dat kan zich uiten door geluidsoverlast, vernieling, vervuiling of wangedrag. Huurschuld en de aanleg van hennepkwekerijen zijn andere vormen van slecht huurderschap. Niet zelden zijn de overlastgevers minder sociaal vaardig of hebben een psychiatrisch ziektebeeld. Ook verslaving kan een rol spelen. Het vierde huis heeft de visie dat woningontruiming zonder eerst gestructureerde hulp te verlenen geen oplossing biedt voor de lange termijn. Het probleem kan zich in een andere wijk of gemeente herhalen. Het Laatste Kansbeleid van Het vierde huis is uniek door de gezamenlijke aanpak met betrokken instellingen. Dat zijn de woningcorporatie en hulpverleningsinstanties als woonbegeleiding, verslavingszorg, schuldhulpverlening, geestelijke gezondheidszorg en thuiszorg. De hulp van Het vierde huis karakteriseert zich door dwang en drang. De afspraken worden vastgelegd in contracten: in een individueel begeleidingsplan wordt vastgelegd welke vorm van hulpverlening en woonbegeleiding de huurder moet accepteren. Het huurcontract en het begeleidingsplan zijn aan elkaar gekoppeld, wat betekent dat Het vierde huis zal adviseren het huurcontract te ontbinden als de huurder zijn afspraken niet nakomt of vervalt in het oude gedrag. De looptijd van het traject varieert van één tot drie jaar. Het vierde huis controleert als onafhankelijke partij de afspraken die gemaakt zijn tussen de diverse partijen. Houdt de huurder zich niet aan de afspraken, dan raakt hij of zij (alsnog) zijn huis kwijt. De huurder is dus zelf verantwoordelijk voor het slagen van deze laatste kans, onder de regie van Het vierde huis.

4 Medicijn tegen huurschuld Bij woningcorporatie Ons Huis zijn huisuitzettingen zo goed als passé, terwijl er een toename is van huurders met betalingsachterstanden. Camilla Vos-Kragt, hoofd huurincasso, vertelt hoe dit mogelijk is zonder dat Ons Huis de dupe wordt. Camilla Vos-Kragt is hoofd van de afdeling huurincasso bij Ons Huis, een woningstichting met zo n 6000 woningen in Apeldoorn en Zutphen. Ik zit al twintig jaar in het vak. Er zijn altijd mensen geweest met een huurachterstand, maar de laatste jaren zien wij een enorme toename van het aantal huurschulden, vertelt Vos-Kragt. Zoveel verschillende doelgroepen hebben problemen gekregen. Huurders die opvallen door slecht betaalgedrag krijgen van Ons Huis eerst woonbegeleiding aangeboden. Die begeleiding is geheel vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Wij hebben geleerd dat je verder moet kijken dan alleen naar de huurschuld. Er zijn vaak veel meer problemen en die wil je oplossen. Meestal zijn het hele complexe zaken en gaat het om veel meer dan alleen de huurschuld. Toch komt het voor dat er uiteindelijk een deurwaarder op de stoep staat omdat mensen niet willen meewerken. Het aantal ontruimingen nam bij Ons Huis de laatste jaren toe. We moesten ermee aan de slag. Na onderzoek hebben we voor Het vierde huis gekozen omdat wij graag met een externe, onafhankelijke partij wilden werken. Het scheelt

5 ons extra werkzaamheden en het is een voordeel dat je een deskundige per casus kunt inhuren, die bovendien meteen beschikbaar is. Als wij voorheen een hulpverlener inschakelden, dan duurde dat soms maanden vanwege een wachtlijst. In eerste instantie proberen wij er alles aan te doen om de vordering niet uit handen te hoeven geven. Pas als niets meer lukt gaat de vordering naar de deurwaarder en bij een vonnis van de rechter kan een Laatste Kanscontract volgen. Voorheen was het mogelijk dat een klant steeds op het laatste moment de huurschuld voldeed, maar de achterliggende problemen bleven bestaan, waardoor het proces zich steeds herhaalde. Dwang en drang is noodzakelijk, meent Vos-Kragt. Er zijn mensen die geen hulp willen accepteren en die wel nodig hebben. Dwang en drang klinkt heftig. Die term gebruiken wij niet in de gesprekken zelf, maar we zijn wel heel helder. De klant vraagt ook een hele hoop van ons. Wij parkeren voorlopig de huurschuld en dat gaat vaak om grote bedragen. Het doel van het Laatste Kanscontract is om stapje voor stapje de klant weer de eigen regie over zijn of haar leven te geven. Meestal is dat een traject van een tot drie jaar. Per persoon wordt gekeken wat er nodig is. Dat gaat veel verder dan het werken aan de huurschuld. Het vinden van werk of dagbesteding of het volgen van een cursus budgettering. Er moet gewerkt worden aan verandering. Een vast stramien bij Het vierde huis is: het intakegesprek, het contract tekenen en evaluatie, is de ervaring van Vos-Kragt. Er komt een vaste begeleider die de huurder bij de hand neemt en iedere drie maanden is er met alle hulpverlenende instanties een evaluatie. Dan wordt bekeken of de klant zich aan de afspraken houdt, maar ook of de hulpverlenende partijen zich er aan houden. Het is heel prettig wanneer een externe partij als Het vierde huis dat doet en niet de boze woningbouwvereniging. In Apeldoorn hebben wij met instanties goede afspraken gemaakt, zodat mensen snel worden geholpen. Het is een groot voordeel dat we nu veel beter samenwerken. Mede dankzij Het vierde huis. Het Laatste Kansbeleid vergt een hoop tijd en geld. Maar op de lange termijn levert het geld op en de woningen blijven bewoond. Huisuitzettingen zijn er bij Ons Huis bijna niet meer. Het is mooi om daaraan te mogen werken. Wilt u meer informatie? Neem dan contact op met Ruud Houwers: sales@hetvierdehuis.nl of bel

6 Duidelijke afspraken

7 Ik schat dat zo n 85 procent van de deelnemers aan het Laatste Kansbeleid het traject succesvol afrondt. Erik de Lange, sociaal beheerder bij woningcorporatie Portaal Utrecht, vertelt waarom Portaal evident problematische huurders toch nog één keer de hand reikt door het Laatste Kansbeleid aan te bieden. Ons uitgangspunt is dat wij geen mensen op straat willen zetten. In de gemeente Utrecht is die intentie vastgelegd in een convenant met de gemeente, de corporaties en de diverse zorg instellingen. Bij een ontruiming zeg je eigenlijk: wij doen niets meer voor jou. Daar komt het praktische punt bij dat een uitzetting heel bewerkelijk is en ook niet de goedkoopste oplossing is. De Lange ervaart dat huurders die voor overlast zorgen bijdraaien zodra zij in het Laatste Kansbeleid-traject zitten. Door de hele duidelijke afspraken zie je vaak snel resultaat. Het vierde huis is vakkundig en weet goed de weg in de regelgeving. De verplichte woonbegeleiding wordt in eerste instantie niet bepaald omarmd door de huurder, maar dat verandert als mensen de positieve effecten zien. Ik heb mensen echt om zien gaan. Veel cliënten in het Laatste Kansbeleid hebben psychische problemen, maar ze vinden het lastig om die te onderkennen. De Lange ziet het effect van deze vorm van overlastbestrijding. Ik schat dat zo n 85 procent van de deelnemers aan het Laatste Kansbeleid het traject succesvol afrondt. Wilt u meer informatie? Neem dan contact op met Ruud Houwers: sales@hetvierdehuis.nl of bel

8 Onderzoek, begeleiding en voorlichting bij stadsvernieuwing Stadsvernieuwingsprojecten kunnen veel vragen en zorgen opleveren voor de bewoners van de betreffende wijk. Dat geldt zowel bij sloop als bij renovatie. Onderzoek, voorlichting en begeleiding door een onafhankelijke organi satie schept duidelijkheid voor de bewoners. De woningcorporatie krijgt door dit proces een duidelijk beeld van wat er leeft in de wijk. Anne Marie Tekelenburg van corporatie Mitros vertelt over de aanpak in de Utrechtse wijk Ondiep. Ondiep is een echte Utrechtse volksbuurt, een dorp in een stad en een zogeheten Krachtwijk. Een wijk met bewoners die er geboren en getogen zijn en er al veertig jaar of soms langer wonen. Wanneer een hele generatie van een familie in de wijk is opgegroeid, dan is het heel emotioneel om weg te moeten, ook al is een verhuizing tijdelijk. Dat proces vergt een zorgvuldige begeleiding van de woningcorporatie. Voor dit project koos Mitros voor ondersteuning van Het vierde huis. Anne Marie Tekelenburg, consulent sociale project begeleiding bij Mitros, legt uit wat de rol van Het vierde huis is in het proces en op welke wijze ondersteuning is geboden. Het vierde huis voert in opdracht van Mitros een bewonersonderzoek uit. Dat is een peiling om onder andere te weten te komen hoe bewoners tegenover sloop of renovatie staan. Met daarin vragen over leeftijd, inkomen en het gewenste type woning. En of bewoners willen blijven wonen in de wijk en waar zij anders naar toe willen verhuizen. Samen met de bewonerscommissie wordt een sociaal plan op gesteld en vervolgens wordt als voorbereiding op de draagvlakmeting een bewonersavond georganiseerd. Op deze bewonersavond legt Het vierde huis uit hoe de draagvlakmeting in zijn werk gaat. Een team van Het vierde huis houdt een enquête onder de bewoners. Als bewoners aangeven het invullen te moeilijk te vinden, dan worden zij daarbij thuis geholpen. Het streven is om minimaal tachtig procent van de mensen gesproken te hebben. Is de draagvlakmeting positief zestig procent van de bewoners in de wijk die gestemd hebben moeten het eens zijn met de sloop en nieuwbouw dan kunnen de plannen doorgaan. Nadat de gemeente haar fiat heeft gegeven controleert Het vierde huis of mensen daadwerkelijk staan ingeschreven op het woonadres en verstrekt vervolgens urgentieverklaringen voor een snelle verhuizing. Als consulent sociale woonbegeleiding begeleidt Anne Marie Tekelenburg bewoners die het proces ingewikkeld vinden. Ik voel een grote verantwoording voor de bewoners, Ik adviseer hen bijvoorbeeld hoe zij met de urgentieverklaring op een woning kunnen reageren en wat hun kansen zijn. Als mensen het moeilijk vinden om een woning te zoeken, dan help ik hen daarbij. Zijn bewoners na een half jaar nog niet verhuisd, dan nodig ik hen uit voor een gesprek. Daarnaast worden er speciale spreekuren gehouden voor bewoners waar een medewerker van Het vierde huis, die nauw bij het proces is betrokken, ook aan wezig is. Zijn er mensen met grote problemen, zoals psychische problemen die hen belemmeren om te verhuizen, dan kan er een casemanager worden ingeschakeld.

9 Wilt u meer informatie? Neem dan contact op met Ruud Houwers: sales@hetvierdehuis.nl of bel

10 Urgentiebeoordeling uitbesteden

11 Het beoordelen van urgentieaanvragen is niet per definitie een taak van gemeenten. In de regio Amstel-Meerlanden laten de gemeenten de urgentiebeoordeling over aan Het vierde huis. Ik weet niet anders of er is altijd druk op de woningmarkt geweest in onze regio en dat blijft onverkort, vertelt Jan Vijfhuizen, beleidsmedewerker Wonen in Haarlemmermeer. Een gemeente met inwoners in de regio Amstel-Meerlanden met Hoofddorp als middelpunt. Op dit moment komt die druk vooral doordat de nieuwbouwproductie stagneert. Wij hebben in onze gemeente geen stadsvernieuwingsprojecten die meer urgentieaanvragen opleveren. De grote operatie van de aanleg van de vijfde Schipholbaan, waardoor mensen moesten verhuizen, is achter de rug. Dat traject heeft Het vierde huis voor ons naar volle tevredenheid voor haar rekening genomen. Als we het nu over urgenten hebben, dan spreken we over mensen die om sociale of medische redenen een urgentie krijgen. Wat moeten wij als gemeente doen en wat kunnen wij aan anderen overlaten, dat is bij ons een principiële afweging geweest. Voorheen deed de urgentiecommissie van de afdeling Wonen de beoordelingen en uiteindelijk besliste de wethouder. De uitvoering van alles wat met wonen en de woonruimteverdeling te maken heeft, is in onze gemeente overgedragen aan woningcorporatie Ymere en WoningNet. Wat niet wil zeggen dat problemen rondom wonen ons niet aan het hart gaan. Wij willen niet dat mensen tussen de wal en het schip terecht komen en geen dak meer boven hun hoofd hebben. Gezamenlijk met andere gemeenten in de regio hebben wij de urgentieregels in hoofdlijnen vast gelegd, maar elke aanvraag wordt individueel bekeken, want elke situatie is anders. Een urgen tietoekenning krijg je niet zomaar. Er moeten wel hele gegronde redenen zijn om voor een urgentie in aanmerking te komen. Maar in de praktijk zijn het vaak schrijnende situaties. Huurders die een urgentie willen aanvragen doen dat nu rechtstreeks bij Het vierde huis. Professionals voeren het hele proces uit: de beoordeling, eventueel advies aanvragen bij externe instanties, het toekennen van de urgenties en het vervolgtraject wanneer er na zes maanden een eventuele verlenging van de urgentieverklaring noodzakelijk is. Wij krijgen een jaarlijkse rapportage en bespreken die met drie partijen: de gemeente, de corporatie en Het vierde huis. Dan praten wij ook over het te voeren beleid. De tendens is dat de urgentieregeling in de loop der jaren veel meer is aangepast aan de individuele situatie. Verder houden wij ons als gemeente op afstand en is het een kwestie van vertrouwen dat de urgentiebeoordeling en -toekenning door Het vierde huis professioneel en deskundig wordt uitgevoerd. Dat is heel eenvoudig te toetsen, zegt Vijfhuizen. Twee maal per jaar is er een bespreking met de Geschillencommissie, een onafhankelijke commissie met mensen van buiten de gemeente. Als het klachten zou regenen bij deze commissie dan klopt er iets niet, maar die signalen ontvangen wij niet. Wilt u meer informatie? Neem dan contact op met Ruud Houwers: sales@hetvierdehuis.nl of bel

12 Andere diensten van Het vierde huis Huisvesting van bijzondere doelgroepen Het huisvesten en begeleiden van mensen die op eigen kracht moeilijk aan passende woonruimte komen en/of zorg en begeleiding nodig hebben bij het wonen. Bijvoorbeeld statushouders, senioren, rolstoel gebruikers en personen die na hulpverlening of maatschappelijke opvang terugkeren in de maatschappij. Huisvestingsvergunningen Toetsing en afgifte van huisvestingsvergunningen voor huur- en koopwoningen. Woonsubsidies Beoordeling van subsidieaanvragen van burgers die na huurtoeslag en/of door een inkomensdaling buiten eigen schuld nog relatief hoge woonlasten hebben (bijvoorbeeld woonkostentoeslag, woonlastenfonds). Het vierde huis werkt in opdracht van overheden en corporaties in de volgende gemeenten Aalsmeer, Abcoude, Apeldoorn, Breukelen, Bunnik, De Bilt, Delft, Deventer, Gouda, Haarlemmermeer, Heerde, Houten, IJsselstein, Loenen aan de Vecht, Lopik, Maarssen, Montfoort, Nieuwegein, Nijkerk, Ouderkerk aan de Amstel, Oudewater, Rijswijk, De Ronde Venen, Scherpenzeel, Twello, Uithoorn, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug, Vaassen, Vianen, Woerden, Woudenberg, Zeist, Zoetermeer en Zutphen. Meer informatie Wilt u weten wat Het vierde huis voor uw organisatie kan betekenen, maak dan een afspraak voor een vrijblijvend gesprek met Ruud Houwers via sales@hetvierdehuis.nl of telefoon Het vierde huis Postadres: Postbus AD Weesp Bezoekadres: Van Houten Industriepark 25 Weesp Telefoonnummer: (tot 31 december 2010) Telefoonnummer: (vanaf 1 januari 2011) Fax: Mail: info@hetvierdehuis.nl Internet: