Hongerige Wolf in Hoe waarderen inwoners van Hongerige Wolf hun leefomgeving?

Transcriptie

1 Hongerige Wolf in 2013 Hoe waarderen inwoners van Hongerige Wolf hun leefomgeving?

2 2

3 Hongerige Wolf in 2013 Hoe waarderen inwoners van Hongerige Wolf hun leefomgeving? In opdracht van: Vereniging Dorpsbelangen Ganzedijk - Hongerige Wolf Wilfred Soer Student Hanzehogeschool Groningen Jannie Rozema, begeleiding Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen Oktober

4 4

5 SAMENVATTING In het voorjaar van 2013 is door het Kenniscentrum NoorderRuimte van Hanzehogeschool Groningen onderzoek gedaan naar de waardering van de leefomgeving van het dorp Hongerige Wolf (gemeente Oldambt). Het dorp Hongerige Wolf is ooit ontstaan als dijkdorp en telt nu 74 inwoners. Het doel van dit onderzoek is het onderzoeken hoe de inwoners van Hongerige Wolf de leefomgeving waarderen. De onderzoekvraag van dit onderzoek luidde: Welke waardering geven de Inwoners van Hongerige Wolf aan hun leefomgeving? De waardering is onderzocht aan de hand van vier aspecten: - Wonen en woonomgeving; - Voorzieningen; - Sociaal Klimaat; - Zelforganiserend vermogen. Het onderzoek is uitgevoerd met en schriftelijke vragenlijst. In totaal hebben 32 mensen meegewerkt aan het dorpsonderzoek, hiermee is de totale respons 43%. De respons kwam uit de groep kinderen van 6 tot en met 12 (3 kinderen) en uit de groep inwoners van 13 jaar en ouder (29 inwoners). De gegevensverwerving is op betrouwbare wijze uitgevoerd. De respondenten zijn qua leeftijd representatief voor de bevolking van Hongerige Wolf. Bijna alle inwoners komen van buiten Hongerige Wolf, een klein deel van de respondenten woont zijn hele leven al in Hongerige Wolf. De 29 inwoners van 13 jaar en ouder waarderen Hongerige Wolf als leefomgeving positief, zowel voor de algehele waardering als voor de waardering op wonen, voorzieningen, sociale omgeving en organiserend vermogen. Leefomgeving Gemiddelde rapportcijfers Waardering Hongerige Wolf als geheel 7,8 ++ Woonomgeving 6,9 + Voorzieningen 7,0 + Sociale Omgeving 6,1 + Organiserend Vermogen 6,1 + 5

6 De woonomgeving krijgt een voldoende (6,9). Het wonen en de woning krijgen hier een ruime voldoende. Het belangrijkste woonmotief is de rust en ruimte die de omgeving biedt met daaropvolgend de woning zelf. Meer dan de helft van de inwoners is tevreden over de woning. Veel inwoners hebben hun woning in de loop van de tijd duurzamer gemaakt, door bijvoorbeeld een duurzame C.V.-ketel aan te schaffen of dakisolatie aan te brengen. De helft van de inwoners geeft aan altijd in Hongerige Wolf te willen blijven wonen. De andere helft heeft verschillende motieven om wel te verhuizen, voornamelijk dat het onderhoud van de woning of tuin te zwaar wordt of dat het huis niet geschikt is om oud in te worden. De inwoners geven aan zich zowel overdag als s nachts veilig te voelen in Hongerige Wolf. De verkeersveiligheid in het dorp laat te wensen over. Er wordt zowel binnen als buiten het dorp te snel gereden en de route naar de basisscholen is onveilig. De verkeersdruk van het vracht- en landbouwverkeer wordt als een probleem ervaren. De rijwegen zijn volgens de inwoners goed onderhouden, maar dit geldt niet voor het trottoir. Deze loopt niet volledig door Hongerige Wolf en ongeveer de helft van de inwoners vindt dit een probleem. De meerderheid van de inwoners vind dat er meer wandelpaden in en om Hongerige Wolf moeten komen. De voorzieningen krijgen van de inwoners het hoogst gemiddelde rapportcijfer (7,0). Hoewel Hongerige Wolf weinig voorzieningen biedt, vindt 51% dat het buurthuis goed benut wordt. De dorpsactiviteiten krijgen ook een voldoende van de inwoners. Er wordt aangegeven dat de dorpsactiviteiten weinig bezocht worden, maar wel dat deze activiteiten goed zijn voor de sociale binding. Van de inwoners vindt de meerderheid dat deze activiteiten belangrijk zijn voor het dorp. Men vindt de organisatie van deze activiteiten goed. 38% geeft aan dat de evenementen in de regio aantrekkelijker zijn. De inwoners geven aan dat er meer behoefte aan speelplekken is, de kinderen geven dit ook aan. Er is aan de inwoners gevraagd om hun mening te geven over de voorzieningen in Hongerige Wolf. Op de vragen werd vaak geen mening als antwoord gegeven. Hieruit kan worden opgemaakt dat niet alle mensen weten van de voorzieningen in Hongerige Wolf, of dat de inwoners meer buiten het dorp gebruik maken van de voorzieningen. Het is ook mogelijk dat geen mening door de respondent wordt gezien als een neutraal antwoord op de vraag. Uit de vragen of er in de regio gebruik wordt gemaakt van het culturele aanbod en sportaanbod geeft 41% van de Inwoners aan dit te doen. De sociale omgeving krijgt van de inwoners een 6.1, dat is een voldoende. De meeste inwoners voelen zich echt iemand van Hongerige Wolf en hebben binding met het dorp. De verhouding met de buren is in de meeste gevallen goed. Men kan de buurtbewoners om hulp vragen. Dat is voornamelijk oppassen, het (uit)lenen van gereedschap en bij afwezigheid de post halen en bloemen verzorgen. In het dorp hebben nieuwkomers het gevoel goed te worden ontvangen. De inwoners geven aan dat hun sociale contacten het meest buiten het dorp wonen. Ze vinden ook dat er te weinig kinderen in het dorp wonen. Ook vindt een derde deel van de inwoners dat mensen minder tijd over hebben voor het dorp en dat nieuwkomers zich ook (te) weinig betrokken voelen met het dorp. 6

7 Het organiserend vermogen is volgens de inwoners voldoende, ook een 6,1. De bedrijvigheid wordt laag gewaardeerd. Er mag volgens de inwoners meer aan recreatie en toerisme gedaan worden, gevolgd door duurzame energie. Hongerige Wolf mag ondernemers ook stimuleren zich hier te vestigen, mits zij rust en ruimte respecteren en bijdragen aan de leefbaarheid. Zo vinden de inwoners dat nieuwe ondernemers ook het verenigingsleven kunnen stimuleren en meerwaarde voor het dorp kunnen genereren. Een aantal inwoners geeft aan wel een onderneming in het dorp te willen starten, de horeca wordt het meest genoemd. Een aantal inwoners wil zich inzetten voor het dorp, bijvoorbeeld voor activiteiten in ruil voor een dorpsbudget. Hongerige Wolf mag rekenen op de potentiële inzet van 66% van de inwoners. Het merendeel denkt dan ook dat de inwoners samen veel voor elkaar kunnen krijgen. De Vereniging Dorpsbelangen speelt hierin een belangrijke rol. De inwoners geven aan dat het bestuur van Dorpsbelangen weet wat er in het dorp speelt. Ook vindt de meerderheid van de inwoners dat de dorpsbelangen goed behartigd worden. Het hoogste rapportcijfer wordt gegeven aan het Festival Hongerige Wolf (een 8,1). Dit initiatief uit 2011 brengt volgens de inwoners iedereen samen, ook met het dorp Ganzedijk. Een deel van de inwoners is van mening dat het festival zou moeten groeien, al wordt er ook voorgesteld om het juist klein te houden. Het Festival mag van de inwoners in ieder geval meer bekendheid krijgen, zowel regionaal, als nationaal. Het festival moet volgens de meerderheid koste wat kost blijven, maar de communicatie over de organisatie met de inwoners kan verbeterd worden. De kinderen in het dorp gaan in Finsterwolde of Drieborg naar school. Na schooltijd is buiten spelen of computeren hun grootste activiteit. De kinderen vinden het dorp veilig, maar door het (snel rijdende) verkeer is het buiten niet altijd leuk. Hun eigen huis en de rust van het dorp vinden ze leuk in het dorp. Ze zouden het leuker vinden als de speelplek in het dorp werd uitgebreid. Op basis van dit waarderingsonderzoek kan het bestuur van de Vereniging Dorpsbelangen Ganzedijk-Hongerige Wolf stappen ondernemen om de leefbaarheid in Hongerige Wolf te behouden en te versterken. Vanwege het samenbindend karakter van het Festival Hongerige Wolf doet de vereniging er goed aan om waar mogelijk is medewerking te blijven verlenen aan het festival. Het festival betekent veel voor de inwoners en krijgt in dit onderzoek de hoogste score. Daarnaast kan het bestuur stimuleren dat de inwoners vaker bij elkaar komen. De eerste stap is om te inventariseren wat inwoners leuk en interessant vinden als nieuwe dorpsactiviteit en welke inwoners bereid zijn om bij te dragen aan de organisatie daarvan. Uit het onderzoek bleek dat inwoners ideeën hebben en initiatieven van de grond willen laten komen. Het bestuur van de Vereniging Dorpsbelangen en de gemeente Oldambt kunnen deze nieuwe activiteiten faciliteren met een klein budget en met daadkracht. 7

8 VOORWOORD Vanuit het Kenniscentrum NoorderRuimte van de Hanzehogeschool Groningen zijn meerdere dorpsonderzoeken gehouden. Dit dorpsonderzoek van Hongerige Wolf wordt gehouden in het kader van het project Sterke Verhalen van Groninger dorpen, dat tot stand kwam met een subsidie van de provincie Groningen in het kader van de Reserve Leefbaarheid en Krimp. Als student Bedrijfskunde MER (management Economie en Recht) heb ik door dit onderzoek een groter inzicht gekregen hoe de leefomgeving in dorpen wordt ervaren. Ik heb geleerd dat het belangrijk is om te onderzoeken wat inwoners nou echt willen en wat zij verwachten. En ik heb ook gezien wat de participatiemaatschappij inhoudt: een festival in Hongerige Wolf dat duizenden bezoekers trekt, mede georganiseerd vanuit de kracht van de inwoners! Geweldig! Ik wil de inwoners bedanken die hebben meegewerkt aan het onderzoek. Zonder hun medewerking zou dit onderzoek niet tot stand zijn gekomen. Speciaal wil ik mevrouw Gré Jager, oud-bestuurslid van de Vereniging Dorpsbelangen Ganzedijk Hongerige Wolf, bedanken voor haar gastvrijheid en voor de informatie over Hongerige Wolf. Ook wil mevrouw Ineke van der Hoeven, bestuurslid van de Vereniging Dorpsbelangen Ganzedijk-Hongerige Wolf bedanken voor haar medewerking. Daarnaast wil ik bedanken: - Jannie Rozema voor de inhoudelijke begeleiding vanuit het Kenniscentrum NoorderRuimte; - Rikus Brader voor de handige tips; - Hink en Rijna Udema voor hun gastvrijheid en interessante geschiedenis van het dorp en de regio; - Ruth Weitens, organisator van Festival Hongerige Wolf, voor haar input en medewerking aan het onderzoek; - Sanne Mulder, mijn vriendin, voor de steun en het maken van de foto's; - Grieta Konings, mijn moeder, voor het meelezen, terwijl ik dit rapport schreef. Het was mij een waar genoegen om voor Hongerige Wolf onderzoek te doen en in het dorp met de dorpsbewoners in gesprek te gaan. 8

9 INHOUD Samenvatting... 5 Voorwoord Hongerige Wolf Het dorp Het ontstaan van Hongerige Wolf Voorzieningen Krimp Waardering van de leefomgeving Onderzoek: doel en onderzoeksvragen Leeswijzer Methode van Onderzoek Vragenlijsten Respons Gegevensverwerving Resultaten Waardering in rapportcijfers kernwoorden over hongerige wolf

10 3.3 Wonen in Hongerige Wolf Veiligheid en mobiliteit Voorzieningen Sociale omgeving Dorpsactiviteiten Ondernemen Inzet Krimp Goede ideeën Kinderen Conclusie en discussie Conclusie Discussie Advies Wonen Sociale Klimaat Voorzieningen Organiserend vermogen

11 Bronnen Bijlagen 1. Vragenlijst voor kinderen 6 12 jaar 2. Vragenlijst voor inwoners ouder dan 12 jaar 3. Flyer ter aankondiging van het waarderingsonderzoek 4. Frequenties van vragen uit het inwonersonderzoek 5. Antwoorden op de open vragen uit het inwonersonderzoek en kinderonderzoek 11

12 12

13 1. HONGERIGE WOLF In dit hoofdstuk wordt een korte beschrijving van het dorp Hongerige Wolf gegeven. Omdat Hongerige Wolf in een zogenaamd krimpgebied ligt, wordt het verschijnsel krimp of bevolkingsdaling ook toegelicht. Daarna wordt het begrip leefbaarheid nader beschreven. Vervolgens wordt uiteengezet wat het doel van het onderzoek is en welke onderzoeksvragen centraal staan. 1.1 HET DORP Hongerige Wolf is een klein dorpje in de gemeente Oldambt. In 2006 zijn na een actie van de inwoners komborden geplaatst met de naam van het dorp, zodat het begin en het einde van Hongerige Wolf nu duidelijk is. Voor en na de komborden heet het gebied weer Finsterwolde, een groter nabijgelegen dorp. Het postadres van Hongerige Wolf is dat van Finsterwolde Het ontstaan van Hongerige Wolf De geschiedenis van Hongerige Wolf begint anderhalve eeuw geleden. In 1861 werd door de provincie Groningen groen licht gegeven voor de aanleg van een nieuwe polder, de Reiderwolderpolder. Nieuwe polders waren bedoeld om extra landbouwgrond te creëren, omdat verwacht werd dat deze door de zeeklei zeer vruchtbaar waren. Er werd na de drooglegging met name koolzaad en graan in de polders verbouwd. In 1875 stonden de eerste huizen op de werkdijk van de inpoldering. De ontstane woongemeenschap werd Hongerige Wolf genoemd, vanwege de Dollard, die bij hoogwater als een hongerige (water)wolf het land opslokte. Tegenwoordig bestaat Hongerige Wolf uit drie wegen. Vanuit het zuiden begint het dorp met de G. Gernaatweg, die overgaat in de weg Hongerige Wolf. De Oude Sluisbuurt is een zijweg, waaraan het gemaal Hongerige Wolf staat. Deze staat daar ter vervanging van de oude afwateringssluis, op de kruising van het Hoofdkanaal en de Buiten-Tjamme. Het Hoofdkanaal staat in verbinding met de Dollard, in de richting van het sluizencomplex van Nieuwe Statenzijl. De Buiten-Tjamme is een afwateringskanaal voor het gemaal (Kaart 1). Om Hongerige Wolf heen ligt agrarische gebied. Vanaf de Egyptische dijk is het landbouwgebied te zien van de agrarische ondernemers die in de polder het land bewerken. Het dorp merkt de agrarische bedrijvigheid vooral op, doordat grote landbouwvoertuigen ook door het dorp moeten rijden. 13

14 De 20 e eeuw heeft Hongerige Wolf meerdere aanzichten gegeven, zo varieerden de bevolkingsaantallen in de loop van de jaren. Door de werkgelegenheid in de omgeving kon er een woondorp met eigen dagelijkse voorzieningen ontstaan. In 1930 woonde er bijna het dubbele aantal inwoners van wat er nu anno 2013 woont. 1 Omdat er voldoende werkgelegenheid in de landbouw en visserij was, groeide de gemeenschap uit tot een dorp met voorzieningen als een kruidenier en een kroeg. In de jaren '50 werd er zelfs een lagere school gebouwd. Na de Tweede Wereldoorlog verminderde de werkgelegenheid in de landbouw, veroorzaakt door de landbouwmechanisatie. Arbeiders trokken weg uit Hongerige Wolf om ergens anders aan de slag te gaan. Hierdoor daalde het inwoneraantal, waardoor voorzieningen hun bestaansrecht verloren. In de jaren 70 werd Hongerige Wolf een inspirerende plek voor kunstenaars die daar een goedkope woning konden vinden. Hongerige Wolf telt nu (in 2013) 74 inwoners 2 en 33 woningen. Het is daarmee een van de kleinste dorpen in de omgeving. Van plaatsnaambord tot plaatsnaambord is het 1,2 km lang en de oppervlakte is bij benadering 50 ha. Er zijn geen dagelijkse voorzieningen meer en de dichtstbijzijnde supermarkt is ca. 6 km van het dorp gelegen, namelijk in Finsterwolde. Kinderen kunnen voor de basisschool naar Drieborg (ca. 6 km) of Finsterwolde (ca. 5 km). Voor het voorgezet onderwijs moeten ze naar Winschoten (ca. 15 km) De gemiddelde WOZ-waarde van de woningen in de regio Finsterwolde is , Voorzieningen Toch is er nog een aantal voorzieningen overgebleven. Hongerige Wolf heeft een buurthuis waar diverse dorpsactiviteiten worden georganiseerd, zoals darten en klaverjassen. Elke maand wordt er bingo gespeeld. Op de woensdag van 9 tot half 12 is de Steunstee aanwezig in het dorpshuis voor de inwoners van Hongerige Wolf en Ganzedijk. Een Steunstee biedt hulp en ondersteuning voor vragen over wonen, zorg en welzijn. Het dorp viert de jaarlijkse feestdagen met allerlei activiteiten, zoals een sinterklaasfeest en met kerst en Pasen kan in het dorpshuis worden geknutseld Gegevens van gemeente Oldambt, opgevraagd 14

15 Er wonen ondernemers in het dorp. Totaal staan 13 ondernemers ingeschreven bij de Kamer van Koophandel, die in Hongerige Wolf wonen. Het gaat hier vooral om Z.Z.P. ers, onder hen zijn een aantal kunstenaars en een houtbedrijf. Ook de stichting van het buurthuis staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Kaart 1: Hongerige Wolf (bron: Google Maps) 15

16 Vanaf 2011 wordt in Hongerige Wolf jaarlijks het Festival Hongerige Wolf georganiseerd. Dit festival is opgericht door een oud-inwoonster en heeft inmiddels landelijke bekendheid gekregen. De drie gehouden festivals hebben duizenden bezoekers getrokken. De inwoners van Hongerige Wolf werken aan het festival mee met eigen optredens en door zelfgemaakte producten te verkopen. Festival Hongerige Wolf heeft op 25 april 2013 de Tine Clevering-Meijer Prijs gewonnen van het Prins Bernhard Cultuurfonds. In 2007 is de Vereniging Dorpsbelangen Ganzedijk Hongerige Wolf opgericht. Deze vereniging behartigt de belangen van beide dorpen. Door het bestuurslid van Hongerige Wolf is de opdracht gegeven voor dit dorpsonderzoek. Het bestuur is benieuwd naar de waardering van de leefomgeving van het dorp. Daarnaast wil het bestuur van Vereniging Dorpsbelangen Ganzedijk Hongerige Wolf weten hoe zij kan bijdragen om de leefomgeving van Hongerige Wolf te verbeteren Krimp Hierboven is al gemeld dat het bevolkingsaantal in Hongerige Wolf in de loop van de jaren groeide en weer afnam. Bevolkingsdaling is de laatste jaren een verschijnsel in perifere delen van de provincie Groningen. Hongerige Wolf ligt in de zogenaamde krimpregio Oost-Groningen. Met het woord krimp wordt hier de bevolkingsdaling aangeduid, maar de samenstelling van de bevolking verandert ook. Hiermee worden de verschijnselen ontgroening (afname van hoogopgeleide jongeren) en vergrijzing (toename van aantal ouderen) bedoeld. De krimpregio Oost Groningen telt op dit moment ongeveer inwoners en voor 2030 wordt een krimp van 7% verwacht. Dit zijn ongeveer inwoners minder. Men verwacht dat jonge hoogopgeleiden en gezinnen zullen wegtrekken. Er zullen dus minder inwoners zijn en de samenstelling verandert naar gemiddeld meer oudere inwoners met een lager opleidingsniveau. 3 Volgens de prognose voor Oost-Groningen 4 is in 2030 ruim 29% van de inwoners 65 jaar en ouder. Voor Hongerige Wolf betekent deze prognose dat er in inwoners zijn, waarvan er 19 ouder dan 65 jaar zijn. Dit kan inhouden dat het voor inwoners lastiger wordt om zelfredzaam te blijven. In dit onderzoek wordt daarom ook gekeken hoe de inwoners van Hongerige Wolf de bevolkingsdaling, ontgroening en vergrijzing ervaren. 3 Regionaal woon- en leefbaarheidsbasisplan Oost-Groningen, Van krimp naar kwaliteit geraadpleegd 5 september

17 1.2 WAARDERING VAN DE LEEFOMGEVING In dit onderzoek wordt de waardering van de leefomgeving van Hongerige Wolf onderzocht. De resultaten geven inzicht in hoe de inwoners de leefbaarheid ervaren en waar zij verbeteringen wensen. Leefbaarheid is het centrale begrip in dit onderzoek en daarom wordt het hier nader toegelicht. Leefbaarheid kan op verschillende manieren worden gedefinieerd. Veenhoven (2000) 5 onderscheidt twee soorten leefbaarheid: - Kennelijke Leefbaarheid; - Veronderstelde leefbaarheid. Met kennelijke leefbaarheid gaat het om de match tussen een levend wezen en zijn leefomgeving. Met deze biologische insteek wordt gekeken naar wat voor een organisme noodzakelijk is om te (over)leven en in hoeverre zijn leefomgeving deze overlevingskans biedt. De kennelijke leefbaarheid van een omgeving blijkt uit de mate waarin mensen er gelukkig leefden en hoe lang zij er leefden. Kennelijke leefbaarheid kan alleen terugblikkend worden bepaald. De veronderstelde leefbaarheid wordt uitgelegd als een objectieve benadering van wat (on)leefbaar is. Dat wil zeggen dat leefbaarheid de mate is waarin een leefomgeving objectief voldoet aan de voorwaarden van kennelijke leefbaarheid. De kwaliteit van leefomgeving wordt in deze definitie gezien als een vooropgestelde norm, die bijvoorbeeld wordt bepaald door overheden. Zij gaan er vanuit dat de norm die vooraf wordt gesteld leefbaarheid inhoudt. Een voorbeeld hiervan zijn criminaliteitscijfers en de CO2 uitstoot. Beiden leveren cijfers of normen op en zijn daarmee indicatoren waarmee je kan bepalen hoe de leefbaarheid van een buurt, wijk of dorp is. Van Dorst (2005) 6 stelt in zijn onderzoek dat er een gepercipieerde leefbaarheid is. Hij haalt hierbij Van der Valk en Musterd (1998) aan. Zij definiëren in hun onderzoek Leefbare Steden en een duurzame omgeving de leefbaarheid als: Leefbaarheid is de waardering, of het gebrek aan waardering, van het individu voor zijn of haar leefomgeving. 5 Veenhoven (2000). Leefbaarheid Betekenissen en meetmethoden, Erasmus Universiteit Rotterdam 6 Van Dorst (2005. Een duurzaam leefbare woonomgeving, Technische Universiteit Delft 17

18 Bij de gepercipieerde leefbaarheid gaat om dus de leefbaarheid zoals deze ervaren wordt door het individu. Ook hier draait het om het evenwicht tussen de leefomgeving en de behoeften, maar de subjectieve beleving van het individu staat centraal. Deze waardering van een individu is afhankelijk van zijn of haar persoonskenmerken zoals leeftijd of sociaaleconomische status. Zo kunnen ouderen een straat of buurt minder leefbaar vinden als er een speeltuin vlakbij naast hun huizen ligt, die volgens hen geluidsoverlast geeft, terwijl voor kinderen en hun ouders de leefbaarheid juist versterkt wordt door een speeltuin. Gepensioneerde Inwoners die rust zoeken kunnen in een gebied met bevolkingsdaling helemaal aan hun trekken komen, maar inwoners die economisch afhankelijk zijn van de regio kunnen de daling van het aantal klanten als bedreigend ervaren. Zo krijg je verschillende waarderingen van de leefbaarheid. Dorpenonderzoeker Thissen stelt op basis van zijn dorpsonderzoeken dat leefbaarheid in dorpen op twee manieren ontstaat. Hiervoor is het nodig om het onderscheid tussen autonome dorpen en woondorpen te maken (Thissen, 2010). Deze dorpen hebben als het ware hun eigen referentiekader voor leefbaarheid. Autonome dorpen staan voor een samenleving waar mensen leven die in het dorp zijn opgegroeid en waar de inwoners in het dorp zelf zijn gericht voor werk en voorzieningen. De leefbaarheid in een autonoom dorp ontstaat op basis van lokale werkgelegenheid en een daarbij behorend lokaal voorzieningsniveau. Vanuit het referentiekader van autonoom dorp is de zienswijze gekoppeld aan het wel of niet hebben van voorzieningen. Redeneren over leefbaarheid is dan pessimistisch: Als een voorziening verdwijnt, daalt de leefbaarheid, dan daalt de aantrekkelijkheid van het dorp als woonplaats en dus daalt het aantal inwoners nog verder, waardoor opnieuw voorzieningen verdwijnen. Woondorpen staan voor een andere manier van leven. Mensen vestigen zich in een dorp vanwege een aantrekkelijke woonomgeving. Inwoners werken buiten het dorp en zijn op voorzieningen buiten hun dorp aangewezen. De leefbaarheid in een woondorp is gebaseerd op de kwaliteit van de woonsituatie ter plekke. Thissen stelt dat de betrokkenheid van dorpsbewoners niet meer voort komt uit het traditionele referentiekader op het dorp wonen en werken, maar uit de leefomgeving en in hoeverre deze leefbaar is. Vanuit het referentiekader van woondorpen is de zienswijze juist optimistisch: Dorpen worden binnen regionale woningmarkten als aantrekkelijke woonmilieus gezien. De steeds positievere beoordeling van de woonsituatie in dorpen betekent dat de leefbaarheid in dorpen steeds vaker positief wordt beoordeeld. Een van de gevolgen van deze positieve ontwikkeling is dat in woondorpen allerlei gemeenschapsinitiatieven worden genomen. Gemeenschapsinitiatieven die op hun beurt het dorp als woondorp aantrekkelijker maken. 18

19 Volgens Thissen 7 (2012) dragen de inwoners dus bij aan de leefbaarheid van de dorpen zelf door middel van gemeenschapsinitiatieven. Hij noemt dit sociale vitaliteit. Letterlijk betekent dit dat inwoners aan zelforganisatie doen. Zelforganisatie gaat over de inspanningen en initiatieven van bewoners, die gericht zijn op hun (woon)omgeving. Inwoners realiseren zelf binnen de woonomgeving verschillende voorzieningen. Waar bij een autonoom dorp de aanwezigheid van voorzieningen een voorwaarde is voor leefbaarheid, is in woondorpen leefbaarheid met sociale vitaliteit het resultaat van de eigen inspanningen en initiatieven. Thissen noemt wel een drietal voorwaarden voor sociale vitaliteit, namelijk dat er sprake moet zijn van: Kwaliteit van de woonsituatie (ruimtelijke kwaliteit, dus een aantrekkelijke woonplaats en woning); Ruimten om elkaar te ontmoeten (binnen en buiten, zoals een buurthuis of een speelveldje); Sociaal kapitaal (Sociaal netwerk, waar men binnen het dorp gebruik van kan maken). Rozema (2012) is als onderzoeker verbonden aan het Kenniscentrum NoorderRuimte. Zij definieert (zelf)organiserend vermogen in haar dorpsonderzoeken als de gezamenlijke inspanning om de leefbaarheid in een gebied te behouden of te verbeteren. 8 In de dorpsonderzoeken van het Kenniscentrum NoorderRuimte, door de onderzoeksgroep Krimp & Leefomgeving wordt de waardering van de leefomgeving onderzocht aan de hand van vier domeinen (figuur 1): Wonen en woonomgeving; Voorzieningen; Sociaal Klimaat; Organiserend vermogen. Het dorpsonderzoek van Hongerige Wolf betreft de gepercipieerde leefbaarheid van de inwoners van Hongerige Wolf. De inwoners geven zelf aan hoe hun beleving is van leefbaarheid in hun dagelijkse leefomgeving, uitgaande van aspecten uit de vier bovengenoemde domeinen. 7 SRE inspiratiebijeenkomst 14 september Rozema, J. (2013). Adorp Hoe waarderen inwoners van Adorp hun leefomgeving? Kenniscentrum NoorderRuimte, Hanzehogeschool Groningen. 19

20 Figuur 1: Vier domeinen en domeinaspecten voor de leefomgeving. (Rozema, 2013) 20

21 1.3 ONDERZOEK: DOEL EN ONDERZOEKSVRAGEN Dit dorpsonderzoek in Hongerige Wolf maakt deel uit van het project Sterke verhalen van Groninger Dorpen van het Kenniscentrum NoorderRuimte (Hanzehogeschool Groningen). Dit project is bedoeld om de sterke kanten en de kwaliteiten van dorpen in krimpregio s te benadrukken. Hiervoor heeft het Kenniscentrum NoorderRuimte subsidie gekregen vanuit de Reserve Leefbaarheid Krimpgebieden van de Provincie Groningen. Als een dorp aan het project meedoet, betekent dit dat er een waarderingsonderzoek van de leefomgeving wordt uitgevoerd en dat er verhalen worden verzameld over de kwaliteiten van het dorp. Dit project is ook voor Hongerige Wolf uitgevoerd. Het waarderingsonderzoek wordt in dit rapport beschreven. De Sterke verhalen van Hongerige Wolf (Soer, 2013) zullen in november 2013 verschijnen. Het doel van dit waarderingsonderzoek (of dorpsonderzoek) is het geven van een weergave van de subjectieve waargenomen leefbaarheid van Hongerige Wolf zoals deze is in Op basis van de onderzoeksresultaten worden adviezen geformuleerd voor het bestuur van de Vereniging Dorpsbelangen Ganzedijk Hongerige Wolf hoe de leefbaarheid in Hongerige Wolf verder te verbeteren. De centrale onderzoeksvraag van dit onderzoek luidt als volgt: Welke waardering geven inwoners van Hongerige Wolf aan hun leefomgeving? Hierbij gaat het om de waardering van aspecten uit vier domeinen van de leefomgeving; 1. de woonomgeving (binding, woonmotieven, huisvesting, veiligheid); 2. de voorzieningen (zelfredzaamheid, mobiliteit, behoeften); 3. de sociale omgeving (sociale contacten, waarden, deelname dorpsleven); 4. het organiserend vermogen (inzet, ondernemerschap, bestuurlijk dorpskader). Er is niet eerder een dorpsonderzoek in Hongerige Wolf uitgevoerd. Als dit onderzoek over enkele jaren wordt herhaald, kunnen de resultaten uit dit onderzoek gebruikt worden om te onderzoeken of de opvattingen over leefbaarheid in Hongerige Wolf zijn veranderd. 21

22 1.4 LEESWIJZER In het volgende hoofdstuk wordt de methode van onderzoek beschreven. In hoofdstuk 3 worden de resultaten beschreven en geanalyseerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 4 op basis van de resultaten conclusies getrokken en op basis daarvan adviezen gegeven aan het bestuur van de Vereniging Dorpsbelangen Ganzedijk- Hongerige Wolf. De bijlagen zijn apart gebundeld, hierin staan de vragenlijsten, de frequentietabellen en de open antwoorden op de diverse vragen van de gebruikte vragenlijsten. 22

23 2. METHODE VAN ONDERZOEK In dit hoofdstuk wordt de methode van onderzoek beschreven. Allereerst wordt een beschrijving gegeven van de vragenlijsten die zijn gebruikt. Daarna worden de respondenten beschreven die hebben meegedaan aan het onderzoek. Daarnaast wordt gekeken of de respondenten aan het onderzoek representatief zijn voor alle inwoners van Hongerige Wolf. Tenslotte wordt beschreven hoe de gegevens onder de inwoners van Hongerige Wolf zijn verworven. 2.1 VRAGENLIJSTEN Er zijn in Hongerige Wolf twee vragenlijsten verspreid: er is een vragenlijst verspreid onder de inwoners vanaf 13 jaar en ouder, de zogenaamde inwonersvragenlijst en voor de kinderen van 6 tot en met 12 jaar is een aparte kindervragenlijst verspreid. De kinderen konden op een bijgeleverd tekenvel een tekening maken over hun naschoolse activiteiten. In bijlage 1 en 2 zijn deze vragenlijsten opgenomen. Het voorwoord van de vragenlijst bevat informatie over het onderzoek, zoals de onderwerpen die aan bod komen, voor wie de vragenlijsten zijn bedoeld en over de anonieme verwerking. Daarnaast wordt er vermeld wanneer de vragenlijst weer wordt opgehaald en dat er een uitnodiging wordt verspreid over de presentatie van het onderzoek. Ook stelt de studentonderzoeker zich kort voor. Er is in het voorwoord ook aan de respondenten gevraagd of zij bereid zijn om een interview te geven over Hongerige Wolf. Daarvoor konden zij op de laatste bladzijde van de vragenlijst hun contactgegevens achterlaten. De kinder- en inwonersvragenlijst zijn opgesteld aan de hand van vragenlijsten die eerder zijn gebruikt in de dorpsonderzoeken van het Kenniscentrum NoorderRuimte 9. 9 Zie te bevragen bij mw. drs. J. Rozema, j.rozema@pl.hanze.nl 23

24 De inwonersvragenlijst bevat een groot aantal meerkeuzevragen. Daarnaast worden er enkele open vragen gesteld en gevraagd om rapportcijfers te geven voor verschillende aspecten van leefbaarheid (zoals wonen, de woning, de voorzieningen, het bestuur). De vragen zijn ondergebracht in de volgende categorieën: - Uw huishouden; - Wonen; - Veiligheid en mobiliteit; - Voorzieningen; - Sociale omgeving; - Dorpsactiviteiten; - Ondernemen; - Inzet voor Hongerige Wolf; - Festival Hongerige Wolf; - Krimp; - Ideeën voor Hongerige Wolf. De kinderen is o.a. gevraagd naar: - Waar zij naar school gaan; - Wat zij na school doen; - Wat ze wel en niet leuk vinden in Hongerige Wolf; - Of ze een goed idee hebben voor Hongerige Wolf. De vragenlijsten zijn voorgelegd aan de contactpersoon en opdrachtgever in Hongerige Wolf. Ook zijn de vragen over Festival Hongerige Wolf doorgesproken met de organisatie van het festival. Die aanpassingen hebben geleid tot de definitieve vragenlijsten, zoals die zijn opgenomen in de bijlagen. De vragenlijsten zijn herbruikbaar is voor een vervolgonderzoek. Als het bestuur Vereniging Dorpsbelangen Ganzedijk-Hongerige Wolf ervoor kiest om ook Ganzedijk er bij te betrekken, moeten de vragen qua formulering natuurlijk wel worden aangepast. 24

25 2.2 RESPONS De vragenlijsten zijn in het volgende gebied uitgedeeld (kaart 2). Kaart 2: Onderzoeksgebied Hongerige Wolf Volgens de gemeente Oldambt wonen er 74 mensen in Hongerige Wolf. Het CBS heeft geen specifieke bevolkingscijfers van het dorp, Hongerige Wolf behoort in de CBS-statistieken tot Finsterwolde en haar buitengebieden. In totaal zijn er 29 vragenlijsten en 3 kindervragenlijsten geretourneerd. Vier vragenlijsten zijn oningevuld teruggekomen. De respons komt hiermee op 43% (32/74). 25

26 In totaal hebben 3 kinderen de kindervragenlijst in gevuld, waarvan twee meisjes en één jongen, één van 12 jaar oud en twee van 7 jaar oud. De respondentgroep is qua leeftijd nagenoeg vergelijkbaar met de totale bevolking van Hongerige Wolf (tabel 1). De respondentgroep is hierdoor qua geslacht representatief voor de bevolking van Hongerige Wolf. Leeftijd Respondenten Alle inwoners Percentage (10%) 9 (12%) (33%) (7%) 4 (6%) (50%) (13%) 12 (16%) (33%) (50%) 31 (42%) (49%) 65 en ouder 6 (20%) 18 (24%) (33%) (2 onbekend) Totaal 30 (100%) 74 (100%) Tabel 1: verdeling naar leeftijd, vergeleken met totale inwoneraantal (n=30) Vanwege het ontbreken van cijfers over het geslacht van de inwoners van Hongerige Wolf kunnen er geen uitspraken worden gedaan over de representativiteit qua geslacht. De totale respondenten groep (29 inwoners en 3 kinderen) is voor geslacht en leeftijd als volgt verdeeld (tabel 2). Geslacht Respondenten Man 15 (49%) Vrouw 16 (51%) (1 onbekend) Totaal 31 (100%) Tabel 2: Verdeling naar geslacht (n = 31) Uit tabel 3 blijkt dat slechts twee personen hun hele leven in Hongerige Wolf wonen. Het gaat hier om één persoon uit de leeftijdscategorie jaar en één persoon van 65 jaar en ouder. De rest van de inwoners heeft voordat zij zich in Hongerige Wolf vestigde, ergens anders gewoond. Dat zijn allemaal nieuwkomers in Hongerige Wolf. Vier personen hebben deze vraag niet ingevuld. Inwoners van Hongerige Wolf komen uit verschillende windstreken naar Hongerige Wolf. Zo komt 56% van de respondenten uit de provincie Groningen. Daaropvolgend komt 20% (5 personen) uit Zuid-Holland. 26

27 Provincie van de vorige woonplaats Aantal Groningen 14 (60%) Zuid-Holland 5 (22%) Gelderland 2 (8%) Noord-Holland 1 (4%) Utrecht 1 (4%) (Onbekend) 4 respondenten Totaal 23 (100%) Tabel 3: Verdeling naar provincie vorige woonplaats (n = 23) Er is aan de respondenten gevraagd vanaf welk jaar zij in Hongerige Wolf wonen. Hieruit blijkt dat bijna een kwart van de inwoners korter dan 12 jaar in Hongerige Wolf woont (23%) 10. De meeste inwoners hebben zich in Hongerige Wolf gevestigd in de periode In de tachtiger jaren hebben zich hier 6 respondenten gevestigd. Het oudste vestigingsjaar is 1973, de meest recente vestiging is van Drie respondenten hebben deze vraag niet ingevuld. Woonachting in Hongerige Wolf Sinds Aantal Woonduur in jaren Aantal Altijd in Hongerige Wolf 2 (8%) 1 4 jaar 2 (8%) 1970 tot (4%) 5 8 jaar 2 (8%) 1975 tot (4%) 9 12 jaar 10 (38%) 1980 tot (11%) jaar 1 (4%) 1985 tot (11%) jaar 2 (8%) 1990 tot (4%) jaar 2 (8%) 1995 tot (4%) jaar 3 (11%) 2000 tot (38%) Langer dan 28 jaar 4 (14%) 2005 tot (8%) 2010 tot (8%) (Onbekend) 3 3 Totaal 26 (100%) Tabel 4: Verdeling naar vestigingsjaar in categorieën van 5 jaar en woonduur in categorieën van 4 jaar (n =26) 10 Dit is inclusief de 3 kinderen die een vragenlijst hebben ingevuld, waarvan de oudste 12 is. 27

28 Alle respondenten geven aan een koopwoning te hebben. Volgens het oud-bestuurslid van Vereniging Dorpsbelangen Ganzedijk-Hongerige Wolf zijn alle woningen in Hongerige Wolf koopwoningen. Twee respondenten hebben aangegeven een twee-onder-een-kap woning te hebben, alle anderen hebben een vrijstaand huis. Uit tabel 5 blijkt dat in Hongerige Wolf de meeste huishoudens uit 2 personen bestaan. 61% van de respondenten geeft dit aan. 7 respondenten geven aan een huishouden van 3 of meer personen te hebben. Voor de twee en meerpersoonshuishoudens kunnen er geen uitspraken gedaan worden ten opzichte van de respons. Dit heeft te maken met dubbeltellingen. Dat komt doordat meerdere respondenten uit één huishouden hetzelfde antwoord geven. Door het ontbreken van vergelijkingsgegevens kunnen er geen uitspraken gedaan worden over de representativiteit. Eén persoon heeft niet ingevuld hoe de samenstelling van het huishouden eruitziet. Huishouden Aantal 1 Persoon 4 (14%) 2 personen 17 (61%) 3 of meer personen 7 (25%) (Onbekend) 1 respondent Totaal 28 (100%) Tabel 5: Huishoudengrootte (n =28) Tabel 6 laat zien dat de helft van de respondenten betaald werkzaam is. 39% geeft aan onbetaald werkzaam te zijn dan wel werkloos of gepensioneerd te zijn. Twee personen geven aan ondernemer te zijn. Eén respondent geeft aan scholier te zijn. Dagelijkse bezigheden Aantal Betaald werkzaam 14 (50%) Onbetaald werkzaam, zonder betaald werk, gepensioneerd 11 (39%) (Agrarisch) Ondernemer 2 (7%) Scholier 1 (4%) (Onbekend) 1 respondent Totaal 28 (100%) Tabel 6: verdeling naar dagelijkse activiteiten (n = 28) 28

29 Het opleidingsniveau van Hongerige Wolf is ten opzichte van de Nederlandse bevolking nagenoeg gelijk (tabel 7). De conclusie is dat in Hongerige Wolf goed en hoog opgeleide mensen wonen. Hoogst genoten opleiding Aantal Ned. Bevolking 11 Lagere school/basisschool 3 (10%) 8% Mavo - (M)ULO - V(M)BO - LBO 5 (18%) 20% HBS - HAVO - VWO MBO 10 (36%) 40% HBO - Universiteit 10 (36%) 32% (Onbekend) 1 1% Totaal 28 (100%) 100% Tabel 7: Opleidingsniveau vergeleken met de Nederlandse bevolking In tabel 8 is de respons per straat vergeleken met het aantal woningen in de drie straten. De straat Hongerige Wolf is met 10 woningen (30%) en 6 (21%) respondenten een beetje ondervertegenwoordigd. De Oude Sluisbuurt heeft 5 woningen waarvan 6 personen de vragenlijst hebben ingevuld. Ten opzichte van het aantal woningen (16%) is de respons iets hoger. De G. Gernaatweg heeft de meeste respondenten (58%) opgeleverd. Dit percentage ligt ook iets hoger ten aanzien van het aantal woningen (54%). Straatnaam Aantal respondenten Aantal woningen G. Gernaatweg 16 (58%) 18 (54%) Hongerige Wolf 6 (21%) 10 (30%) Oude Sluisbuurt 6 (21%) 5 (16%) (Onbekend) 1 respondent Totaal 28 (100%) 33 (100%) Tabel 8: Respondenten en woningen per straat (n = 28) Hongerige Wolf is een Gronings dorp en het is daarbij interessant te weten of Gronings nog steeds als voertaal wordt gebruikt. Van de 26 inwoners die deze vraag hebben ingevuld geven 12 inwoners (46%) aan dat zij Gronings spreken, waarvan 11 respondenten in het Gronings zijn opgevoed (tabel 9). 11 Ministerie van OCW (2012).Trends in Beeld 2012, Opleidingsniveau van de Nederlandse bevolking. Geraadpleegd op 12 september

30 11 respondenten (42%) spreken geen Gronings. Drie respondenten spreken een beetje Gronings, maar geven aan het te proberen. Gronings spreken Aantal Ja, ik ben in het Gronings opgevoed 11 (42%) nee 11 (42%) Een beetje, ik doe mijn best om het te spreken 3 (12%) Ja, ik heb het later geleerd te spreken 1 (4%) Onbekend 3 respondenten Totaal 26 (100%) Tabel 9: De mate waarin de Groningse taal wordt gesproken (n=26) De respondenten die zijn opgevoed met het Gronings hebben hun hele leven in Hongerige Wolf gewoond of zijn vanuit een woonplaats in de provincie Groningen naar Hongerige Wolf Verhuisd. De respondenten die nee hebben ingevuld komen geen van allen uit de provincie Groningen, datzelfde geldt voor de respondenten die een beetje hebben ingevuld. Bij de vraag of mensen in Hongerige Wolf al dan niet collega s, familie, vrienden of kennissen hebben wonen, geven 20 respondenten (69%) aan dat ze kennissen in Hongerige Wolf hebben (tabel 10). Minder respondenten geven aan dat ze familie en vrienden in Hongerige Wolf hebben, respectievelijk 5 (17%) respondenten voor familie en 7 (27%) respondenten voor vrienden. Eén respondent geeft aan dat een collega in het dorp woont. Relaties in het dorp Aantal Kennissen 20 (69%) Vrienden 7 (27%) Familieleden (anders dan gezinsleden) 5 (17%) Collega s 1 (3%) Tabel 10: Het sociale netwerk van de inwoners van Hongerige Wolf (n=29) 30

31 2.3 GEGEVENSVERWERVING Op zaterdag 4 april 2013 is met een huis-aan-huis flyer het dorpsonderzoek aangekondigd bij de bewoners. Op deze flyer is aangegeven dat de vragenlijsten persoonlijk zouden worden uitgereikt door de studentonderzoeker. Deze flyer is te vinden in bijlage 3. Op zaterdag 13 april 2013 zijn de vragenlijsten huis aan huis uitgereikt aan de inwoners van Hongerige Wolf, zowel de kindervragenlijsten als de inwonersvragenlijsten. Voor elk lid van een huishouden (ouder dan 6 jaar) werd een vragenlijst afgegeven. Het overgrote deel van de inwoners reageerde enthousiast op het dorpsonderzoek en wenste de studentonderzoeker alvast succes. Sommigen dachten dat de vragenlijst persoonlijk en mondeling afgenomen zou worden. Bij 20 huishoudens zijn één of meerdere vragenlijsten persoonlijk in ontvangst genomen. Door zes huishoudens is geweigerd om mee te doen aan het onderzoek. De inwoners gaven aan geen interesse te hebben voor het onderzoek. Bij zeven huishoudens is de vragenlijst in de brievenbus gedeponeerd, omdat daar niemand thuis was. Hierbij zijn er minimaal twee vragenlijsten en een aantal kindervragenlijsten achtergelaten. Mensen die een vragenlijst te weinig hadden ontvangen in hun huishouden, konden een extra vragenlijst ophalen bij de contactpersoon van Vereniging Dorpsbelangen Ganzedijk-Hongerige Wolf. Dit is echter niet gebeurd. Ook zijn er geen vragen geweest over de vragenlijst, hoewel sommige respondenten de ruimte hebben genomen om bij bepaalde vragen een opmerking te schrijven. Precies een week later zaterdag 20 april 2013 zijn de meeste vragenlijsten door de studentonderzoeker huis aan huis weer opgehaald. Na een paar dagen zijn er nog weer enkele vragenlijsten opgehaald. Op 5 mei 2013 was de respons van 29 vragenlijsten en 3 kindervragenlijsten bereikt. Bij de kindervragenlijsten was één tekening bijgevoegd. 31

32 3. RESULTATEN In dit hoofdstuk worden de resultaten uit het inwonersonderzoek gepresenteerd. Als eerste komen de rapportcijfers aan bod. Verder wordt de volgorde van de vragenlijst aangehouden. Als laatste komen de ingevulde kindervragenlijsten aan bod. In bijlage 4 staan de frequentietabellen van de vragenlijst en in bijlage 5 die van de kindervragenlijst. De antwoorden op de verschillende open vragen zijn in bijlage 6 te vinden. 3.1 WAARDERING IN RAPPORTCIJFERS In de vragenlijst konden de inwoners (ouder dan 12 jaar) hun waardering voor Hongerige Wolf in rapportcijfers weergeven. Zo konden zij een algemeen cijfer geven voor de leefomgeving als totaal en voor elf afzonderlijke aspecten. Deze aspecten met hun gemiddelde cijfers zijn terug te vinden in tabel 11. Deze vragen zijn door 66% tot 93% van de respondenten beantwoord. De algemene waardering van Hongerige Wolf krijgt van de respondenten een ruime voldoende (7.8). Elk aspect scoort voldoende, waarvan de hoogste gemiddelde rapportcijfers worden toegekend aan het Festival Hongerige Wolf (8.1) en het wonen (7.7). De laagste gemiddelde rapportcijfers zijn voor de bedrijvigheid (5.9) en de inzet en bijdrage van de inwoners (6.0). Het valt op dat de spreiding van de gegeven cijfers (sterk) varieert. Er worden lage en hoge cijfers gegeven voor één aspect en dat verschil kan per onderwerp uiteenlopen. Zo hebben de aspecten wegen en paden en inzet en bijdrage inwoners beide een 1 als rapportcijfer gekregen, maar respectievelijk ook een 8 en een 9. De standaarddeviatie van alle spreidingen ligt toch overwegend laag, wat betekent dat het merendeel van de respondenten rond het gemiddelde cijfer scoren. Wat ook opvalt is dat 66% van de respondenten het algemene cijfer hebben ingevuld. Deze respons ligt een stuk lager ten opzichte van de overige rapportcijfers. Hieruit is op te maken dat een deel van de respondenten deze vraag gemist hebben, waarschijnlijk omdat die op de eerste pagina stond. In de volgende paragrafen worden de gegeven kernwoorden van Hongerige Wolf en de resultaten van de elf aspecten van leefbaarheid beschreven. 32

33 Onderwerp Gemiddelde (s.d.) 12 Spreiding Modus 13 Mediaan 14 Respons Hongerige Wolf Algemeen 7,8 (1,30) (66%) De woning 7,5 (1,05) (93%) Het wonen 7,7 (1,03) (93%) De veiligheid 6,2 (1,20) (86%) De wegen en paden 6,1 (1,49) (87%) De voorzieningen 6,5 (1,17) ,5 26 (90%) De sociale gemeenschap 6,1 (1,29) (90%) De dorpsactiviteiten 6,4 (1,10) (90%) Het Festival Hongerige Wolf 8,1 (1,09) (87%) Het Ondernemen 5,9 (1,27) (86%) Vereniging Dorpsbelangen 6,5 (1,44) (83%) Inzet en bijdrage inwoners 6,0 (1,48) (90%) Tabel 11: Waardering van de leefomgeving in gemiddelde rapportcijfers (n = 29) 3.2 KERNWOORDEN OVER HONGERIGE WOLF Op de eerste pagina van de vragenlijst konden de respondenten een drietal kernwoorden geven bij de vraag: Als ik aan Hongerige Wolf denk, dan denk ik aan.... Er zijn afwisselend een tot drie steekwoorden gegeven door totaal 23 respondenten. Zes respondenten hebben geen steekwoorden ingevuld, hiervoor geldt ook dat zij wellicht deze vraag gemist hebben. Bij deze vraag is 13 keer (45%) door de respondenten rust genoemd en 8 keer ruimte (28%). Deze twee steekwoorden zijn het meest genoemd door de respondenten. Daaropvolgend is zes keer thuis genoemd en vijf keer festival en vrijheid. 12 Standaarddeviatie = gemiddelde afwijking tot het gemiddelde 13 Modus = meest gegeven cijfer 14 Mediaan = middelste antwoord van de gegeven cijfers 33

34 3.3 WONEN IN HONGERIGE WOLF De aspecten woonomgeving en woning kwamen in de vragenlijst onder de noemer Wonen als eerste aan bod. De rapportcijfers voor het wonen in Hongerige Wolf (7,7) en de woning van de respondenten (7,5) zijn allebei ruim voldoende. Op de vraag waarom mensen in Hongerige Wolf wonen (tabel 12) antwoorden 24 respondenten (83%) dat één van hun woonmotieven de rust en de ruimte is. Dit komt overeen met de gegeven steekwoorden op de eerste vraag, waar rust en ruimte het vaakst genoemd werden. Daarop volgt de woning, met betrekking tot ligging, grootte en de prijs, waar 16 respondenten (55%) aangegeven hebben dat dat ook een motief is geweest om zich in Hongerige Wolf te vestigen. De respondenten geven het wonen in een dorp of landelijk gebied (45%) en de sfeer en het karakter van het gebied (41%) daarnaast als belangrijkste woonmotieven. De enige antwoordmogelijkheid die niet is ingevuld is Omdat familie en/of vrienden in Hongerige Wolf wonen. Bij anders is vier keer ingevuld dat de liefde, dan wel de partner de aanleiding was om in Hongerige Wolf te gaan wonen. De antwoorden van de respondenten die nog niet zo lang in Hongerige Wolf wonen verschillen weinig ten opzichte van de totale respondent groep. Alleen sfeer en karakter van het gebied wordt beduidend minder vaak als belangrijkste woonmotief gegeven. Dit antwoord wordt vaker gegeven door mensen die al langer dan 12 jaar in Hongerige Wolf wonen. Woonmotieven Aantal Woonduur 1-12 jaar Omdat ik graag in een dorp of landelijk gebied woon 13 (45%) 6 (43%) Om de rust en ruimte 24 (83%) 10 (71%) Vanwege mijn werk in de regio 2 (7%) 0 Vanwege de woning (grootte, ligging, (huur)prijs) 16 (55%) 7 (50%) Vanwege het bedrijf dat ik in Hongerige Wolf heb 1 (3%) 0 Om mijn kinderen in een dorp te laten opgroeien 3 (10%) 1 (7%) Om de sfeer en het karakter van het gebied 12 (41%) 5 (26%) Om de nabijheid van de Dollard 5 (17%) 2 (14%) Omdat het mijn tweede huis is 1 (3%) 1 (7%) Anders 4 (14%) 3 (21%) Tabel 12: Woonmotieven (n =29) in vergelijking met de woonduur tot maximaal 12 jaar (n=14) 34

35 Aan de inwoners is gevraagd of zij ook wensen hebben voor hun woning. 62% van de respondenten gaf aan geen wensen te hebben voor de woning (tabel 13). Van de respondenten die wel wensen voor de woning hebben (38%) willen zij het meest het huis graag aanpassen voor rollator of de toegankelijkheid naar het huis veranderen. Bij anders is er aangegeven dat de ruimte om het huis heen te beperkt is. Vijf respondenten (17%) geven aan meer woonruimte te wensen en een hetzelfde aantal mensen gaf andere wensen aan zoals warmer in de winter en opknappen. Wensen voor de woning Aantal Geen wensen, ik ben tevreden over mijn huis 18 (62%) Ik zou graag een slaapkamer en/of een badkamer beneden willen hebben 2 (7%) Ik zou graag mijn huis aanpassen voor een rollator of een rolstoel 3 (10%) Ik zou graag meer woonruimte willen, bijvoorbeeld door een uitbouw 5 (17%) Ik zou de toegankelijkheid (stoep, oprit en terras) willen veranderen 3 (10%) Anders 5 (17%) Tabel 13: Wensen voor de woning (n = 29) Aan de inwoners van Hongerige Wolf is gevraagd of zij hun woning hebben verduurzaamd of dat van plan zijn te doen (tabel 14). Uit de resultaten blijkt dat een groot deel van de respondenten al bepaalde verbeteringen aan de woning hebben aangebracht ter verduurzaming van de woning. Zo hebben 15 respondenten aangegeven reeds dakisolatie aangebracht te hebben en 14 respondenten hebben dubbele beglazing. Ook geven 10 respondenten aan dat zij spouwmuurisolatie hebben aangebracht. Datzelfde aantal respondenten geeft aan een energiezuinige C.V. ketel te hebben aangeschaft. Toch blijkt dat dat sommige woningen verder verduurzaamd kunnen worden. Zo heeft een kwart van de respondenten nog geen dubbele beglazing. Daarnaast hebben slechts twee respondenten een energiescan laten uitvoeren. Uit de resultaten blijkt ook hoeveel respondenten eventueel van plan zijn om hun woning te verduurzamen. Met name vloerisolatie plaatsen (39%) en zonnepanelen aanbrengen (36%), gevolgd door het uitvoeren van een energiescan (29%) zijn hierbij het meest genoemd. 35

36 Verduurzaming van de woning Ja/ Misschien Nee Al gedaan Energiescan (laten) uitvoeren 7 (29%) 15 (63%) 2 (8%) Dakisolatie aanbrengen 5 (20%) 5 (20%) 15 (60%) Spouwmuur isolatie aanbrengen 4 (16%) 11 (44%) 10 (40%) Vloerisolatie aanbrengen 9 (39%) 9 (39%) 5 (22%) Dubbele beglazing aanbrengen 4 (17%) 6 (25%) 14 (58%) Energie zuinige C.V.-ketel aanschaffen 6 (24%) 10 (38%) 10 (38%) Andere warmtebronnen (bijv. hout stook) gebruiken 4 (17%) 12 (50%) 8 (33%) Zonnepanelen /zonneboiler plaatsen 9 (36%) 13 (52%) 3 (12%) Aardwarmte gebruiken 5 (22%) 18 (78%) 0 Tabel 14: Verduurzaming van de woning (n varieert tussen 23 en 26) In tabel 15 is te zien of de respondenten van plan zijn ooit te verhuizen. In totaal zeggen 13 respondenten (52%) dat zij altijd in Hongerige Wolf willen blijven wonen. Opvallend is dat er weinig verschil zit tussen de respondentgroepen van jaar en 65 jaar en ouder. Van de jongste groep geven ze allemaal aan ooit eens te willen verhuizen. De groep van jaar wil in Hongerige Wolf blijven wonen. Ooit willen verhuizen? Ja, ik wil ooit verhuizen Ik blijf voor altijd in Hongerige wolf jaar 3 (12%) jaar 0 3 (12%) jaar 7 (28%) 8 (32%) 65 en ouder 2 (8%) 2 (8%) Totaal 12 (48%) 13 (52%) Tabel 15: Verhuizen uit Hongerige Wolf (n = 25) In totaal geven 12 respondenten zeggen ooit te willen verhuizen uit Hongerige Wolf. In de vragenlijst konden zij invullen welke motieven zij daarvoor hebben (tabel 16). Daaruit blijkt dat de helft van de respondenten wil verhuizen vanwege het zwaarder worden van het onderhoud van het huis, dan wel het onderhoud van de tuin. Een derde van de respondenten geeft aan dat hun huis niet geschikt is om oud in te worden, een kwart wil dichter bij winkels wonen of ziet de verandering van de gezinssamenstelling als grootste motief. Weet niet hoe het leven loopt en weg uit Nederland zijn andere antwoorden die de respondenten onder anders zijn aangegeven. 36