Actuariële en Bedrijfstechnische Nota 2015

Transcriptie

1 Versie 0.9_ Actuariële en Bedrijfstechnische Nota 2015 Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken NR09_ABTN_versie

2 Inhoud 1. Voorwoord Inleiding Het doel van deze abtn Nagestreefde mate van detaillering Missie Visie Strategische doelstellingen Algemene beleidsuitgangspunten Organisatiestructuur Fonds Intern beheersingssysteem Algemene overwegingen Handhavingsbeleid Continuïteit van de bedrijfstak Verwachte salaristrend Uitvoeringsreglement Deelname aan de pensioenregeling Werkingssfeer Aangesloten instellingen en hun werknemers Vrijstelling van de verplichte deelneming in de pensioenregeling Representativiteitstoets Deelnemerschap Beëindiging van deelnemerschap Voortzetting van deelnemerschap De inhoud van de pensioenregeling Standaardreglement De berekening van de voorziening pensioenverplichtingen Kansstelsels De rekenrente, berekeningswijze De balans en resultatenrekening, waarderingsgrondslagen NR09_ABTN_versie

3 8.1. Balanswaardering Technische Voorzieningen Reserves Het toeslagbeleid Voorwaardelijke toeslagverlening Onvoorwaardelijke toeslagverlening Het beleggingsbeleid Doelstellingen en beleidskader Strategische normportefeuille Risicometing en -beheersing Opzet van de resultaatsevaluatie en risicomonitoring De financiering van de verplichtingen Vaststelling van de kostendekkende premie De feitelijke premie Herverzekering Kosten Het weerstandsvermogen van het Fonds, sturingsmiddelen Beheersing van risico s Gekozen beleid bevordert een onverminderde uitvoering De gewenste omvang van het weerstandsvermogen Reageren op ontwikkelingen en de mate waarin dat effect zal hebben Jaarlijkse toetsing Slotopmerkingen Bijlage A: Actuariële grondslagen en veronderstellingen per 31 december Bijlage B: Richtlijnen Vermogensbeheer Bijlage C: Organisatiestructuur het Fonds Bijlage D: Uitwerking (Minimaal) Vereist Vermogen Bijlage E: De uitkomsten van prognoses en/of ALM-studie Bijlage F: Beleggingsbeleid (Verklaring inzake de Beleggingsbeginselen) Bijlage G:Risicoanalyse en Uitbestedingsbeleid Bijlage H: Onderbouwing gedempte premie NR09_ABTN_versie

4 Bijlage I: Franchisebedragen Bijlage J: Financieel crisisplan Bijlage K: Dispensatieprocedure Bijlage L: Overzicht extra bijlagen behorende bij deze abtn Bijlage M: RACI-matrix Bijlage N: Versiebeheer NR09_ABTN_versie

5 1. Voorwoord De Pensioenwet bepaalt dat het bestuur van een pensioenfonds een Actuariële en bedrijfstechnische nota (abtn) opstelt. Dit is de abtn van de Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken ( het Fonds ) zoals vastgesteld in de bestuursvergadering van 22 september C.P.M. Teunissen voorzitter G. de Ruiter secretaris NR09_ABTN_versie

6 2. Inleiding Het doel van deze abtn Deze abtn omschrijft het bestuursbeleid dat wordt gevoerd om de pensioentoezegging van het Fonds te kunnen nakomen. Het Fonds is een op grond van de Wet Bpf 2000 verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds. Het Fonds is werkzaam op het terrein van de in Nederland gevestigde, privaatrechtelijke Openbare Bibliotheken. Conform het bepaalde in artikel 145 van de Pensioenwet omschrijft de abtn de wijze waarop het Fonds de middelen beheert en de pensioenregeling uitvoert. Met name wordt aangegeven op welke wijze het Fonds uitvoering geeft aan het bepaalde in de artikelen 25, 95, 102, 126 tot en met 137 en 143 van de Pensioenwet. Artikel 102A van de Pensioenwet stelt dat het bestuur van een pensioenfonds in overleg met het verantwoordingsorgaan en de Raad van Toezicht zorgdraagt voor de vastlegging van de doelstellingen en beleidsuitgangspunten, waaronder de risicohouding, van het pensioenfonds. De organen van het pensioenfonds gebruiken deze doelstellingen en uitgangspunten bij de toetsing van de opdracht-aanvaarding van de door vertegenwoordigers van werkgevers of werkgeversverenigingen en werknemers of werknemersverenigingen overeengekomen pensioenregeling en bij de besluitvorming, de verantwoording, de advisering, en het toezicht binnen het pensioenfonds. Daarnaast wordt de organisatiestructuur, de interne controle en de wijze en voorwaarden waarop het bestuur werkzaamheden heeft uitbesteed beschreven. Dit alles dient ertoe om een beheerste en integere bedrijfsvoering te waarborgen Nagestreefde mate van detaillering In de abtn wordt het beleid zoveel mogelijk in strategische zin omschreven. Het beleid van het bestuur is vastgesteld mede op grond van mogelijke variaties in omstandigheden welke niet tot nieuw beleid aanleiding geven, maar wel tot een tactische aanpassing van gedragslijnen binnen het door het bestuur gekozen beleid. Voorbeelden hiervan zijn de aanpassing van de berekeningsgrondslagen aan nieuwe prognosetafels, de resultaten van een ALM-studie, aanpassing van de risicohouding en wijzigingen van de beleggingsmix op grond van economische omstandigheden zolang deze binnen de in deze nota omschreven grenzen blijven. Indien het bestuur meent dat het algemene beleid bijstelling behoeft, zal de abtn dienovereenkomstig aangepast worden Missie Het Fonds wil een toekomstbestendig en verantwoord pensioen verzorgen voor de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden van organisaties met een maatschappelijke doelstelling. Het Fonds wil de natuurlijke partner zijn van werkgevers, (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. Met zijn kennis van de sector kan het Fonds betrouwbare en duurzame oplossingen bieden op het gebied van collectieve pensioenregelingen. Betrouwbaarheid, kwaliteit en actualiteit vormen de basis van onze dienstverlening. Het Fonds staat midden in de maatschappij. NR09_ABTN_versie

7 2.4. Visie Het Fonds brengt pensioen dichterbij de deelnemer. Dat zien we terug in de aandacht voor persoonlijke communicatie. Het Fonds is eerlijk over (on)mogelijkheden binnen de regelingen en de daaraan verbonden risico s. Om continuïteit te waarborgen, zoekt het Fonds samenwerking met organisaties die een nauwe relatie hebben met de sector. Het Fonds streeft naar een toekomst bestendige pensioenregeling. De huidige regelingen voldoen zo veel mogelijk aan de behoefte van onze (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden, uitgevoerd binnen de financiële mogelijkheden die we daarvoor hebben. Pensioenvermogen wordt verantwoord belegd in met name vastrentende waarden en zakelijke waarden. Het beleggingsbeleid is een afspiegeling van de maatschappelijke betrokkenheid van onze (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden Strategische doelstellingen Op basis van de missie en de visie heeft het bestuur van het Fonds de strategische doelstellingen bepaald. Deze strategische doelstellingen zijn als volgt verwoord: De doelstelling van het Fonds is om binnen de grenzen van haar middelen op korte- en lange termijn nominale pensioenaanspraken en pensioenrechten te verstrekken. Het Fonds streeft er naar om de opgebouwde pensioenen, de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken te laten ontwikkelen conform de afgesproken toeslagambitie, zoals is opgenomen in de pensioenovereenkomst. Daarnaast draagt het Fonds zorg voor een duidelijke en klantgerichte communicatie met alle belanghebbenden Algemene beleidsuitgangspunten Het algemene uitgangspunt van het te voeren beleid is om de pensioentoezegging onder een breed scala van omstandigheden na te komen en wel tegen een lage, maar zo mogelijk stabiele premie. Als maatstaf voor de draagkracht van het Fonds wordt de beleidsdekkingsgraad (BDG) genomen. Het bestuur beïnvloedt de (ontwikkeling van de) beleidsdekkingsgraad door het premie-, toeslag- en beleggingsbeleid Risicohouding De risicohouding van het fonds, bedoeld in artikel 102a van de Pensioenwet, wordt gedefinieerd als de mate waarin het fonds, na overleg met sociale partners en het verantwoordingsorgaan en de raad van toezicht bereid is risico s te lopen én de mate waarin het fonds risico s loopt gegeven de kenmerken van het fonds. De risicohouding is onderdeel van de door sociale partners aan het fonds gegeven opdracht om de pensioenregeling uit te voeren. Het bestuur van het fonds gebruikt de beleidsuitgangspunten, waaronder de risicohouding van het fonds bij de opdrachtaanvaarding en de vaststelling van beleid. NR09_ABTN_versie

8 Het beleggingsbeleid van het pensioenfonds is gestoeld op de zogenoemde risicohouding van het pensioenfonds. De risicohouding geeft de balans aan tussen het te lopen beleggingsrisico en de doelstelling om de pensioenen in een bepaalde mate te indexeren. In dit hoofdstuk is de risicohouding van het pensioenfonds vastgelegd. De risicohouding van het fonds voldoet aan de prudent person regel en komt voor de korte termijn tot uitdrukking in de hoogte van het vereist eigen vermogen of een bandbreedte hiervoor en voor de lange termijn tot uitdrukking in de door het fonds gekozen ondergrenzen in het kader van de haalbaarheidstoets. Bij de risicohouding maken we onderscheid tussen kwalitatieve en kwantitatieve aspecten. Kwalitatieve aspecten: De volgende onderdelen zijn voor het bestuur van invloed betreffende de risicohouding: Historisch gezien heeft het fonds altijd een relatief goede financiële positie gehad ten opzichte van andere pensioenfondsen. Hierdoor is de huidige fondspopulatie in het verleden nooit geconfronteerd geweest met (dreigende) kortingen. Naar oordeel van het bestuur rechtvaardigt dit verleden een risicohouding die behoudender is dan gemiddeld in Nederland. Uit een in 2013 gehouden risicobereidheidsonderzoek bleek dat onze fondspopulatie meer risicoavers is dan de populatie van andere in het onderzoek betrokken pensioenfondsen. Ook deze uitkomst rechtvaardigt naar oordeel van het bestuur een risicohouding die behoudender is dan gemiddeld in Nederland. De toekomst van het pensioenfonds op lange termijn is onzeker. Niet uitgesloten is dat op termijn het bestuur zal komen tot samenwerking of samenvoeging met andere pensioenfondsen. De huidige financiële positie is relatief, ten opzichte van andere partijen, goed. Het bestuur hecht veel waarde aan het behoud van deze goede uitgangspositie, waarmee op korte termijn de risicobereidheid beperkt is. De populatie van het pensioenfonds is relatief oud en gegeven de krimpende sector zal de gemiddelde leeftijd verder oplopen. Theoretisch zou hier een beperktere risicobereidheid bij passen, daar jonge deelnemers nog veel verdiencapaciteit beschikken om tegenvallers op te vangen. Het belang van indexatie voor het pensioenfonds is hoog. In het verleden was bij het pensioenfonds sprake van onvoorwaardelijke indexatie, die inmiddels (2006) is omgezet naar voorwaardelijke indexatie. Het bestuur heeft bij de huidige regeling een ambitieniveau op basis van prijsindex gecommuniceerd. Kwantitatieve aspecten: De basis voor de kwantitatieve aspecten vormde de ALM-studie. Het bestuur heeft zich tijdens de ALM-studie gericht op de beleggingsrisico s in relatie met de verwachte pensioenresultaten. De ALM-studie richt zich op een lange termijn beleggingsbeleid dat past bij de afgesproken grootheden zoals kortingen, kortingskansen en mate van toeslagverlening. Om de gevolgen van dit beleid inzichtelijk te maken, zijn op basis van de situatie van 1 januari 2015 de volgende grootheden bepaald. 1. Cumulatieve korting na 15 jaar (in een gemiddeld scenario en in een risicoscenario) 2. Nominaal pensioenresultaat na 15 jaar (in een gemiddeld scenario en in een risicoscenario). 3. Reëel pensioenresultaat na 15 jaar (in een gemiddeld scenario en in een risicoscenario). NR09_ABTN_versie

9 Het bestuur heeft in 2014 via meerdere sessie uitgebreid gesproken over het meest wenselijke risicoprofiel. Hierbij werden ook verschillende stress-scenario s beschouwd, zoals bijvoorbeeld een situatie van deflatie. De resultaten van het gekozen risicoprofiel zijn in de drie figuren aangegeven. NR09_ABTN_versie

10 Figuur 1: Grootheid 1 richt zich op de kans en de omvang van eventuele kortingen op de opgebouwde aanspraken. Het gaat hierbij om de cumulatieve korting over 15 jaar, dat wil zeggen de totale korting gedurende een periode van 15 jaar. Het bestuur van het pensioenfonds heeft bepaald tot welk niveau de verwachte korting en de kortingen in een negatief scenario (dat wordt in de grafiek weergegeven met het 97,5% percentiel ) nog acceptabel zijn. Hierbij maakt het bestuur zelf de afweging of de verwachte korting of de korting in een negatief scenario zwaarder weegt. Figuur 2: Grootheid 2 betreft het nominaal pensioenresultaat. Het nominaal pensioenresultaat geeft aan hoe het pensioen zich in nominale termen ontwikkelt. Nominaal betekent dat er naar de absolute hoogte van het pensioen wordt gekeken zonder dat er rekening wordt gehouden met bijvoorbeeld inflatie. In de figuur stijgt 100 door indexaties naar verwachting tot 120 na 15 jaar, in een negatief scenario (dat wordt in de grafiek weergegeven met het 2,5% percentiel ) daalt het pensioen door kortingen tot 73. NR09_ABTN_versie

11 Figuur 3: Grootheid 3 betreft het reëel pensioenresultaat. Het reëel pensioenresultaat geeft aan hoe het pensioen zich in reële termen ontwikkelt. Reëel betekent dat de hoogte van het pensioen wordt afgezet tegen de prijsinflatie, hiermee geeft dit resultaat aan in welke mate koopkracht wordt behouden. In de figuur: een pensioen van 100 stijgt naar verwachting door indexaties tot 120 na 15 jaar, maar door inflatie kost iets van 100 nu, over 15 jaar 124. De koopkracht wordt na 15 jaar voor 97% behouden. In een negatief scenario wordt de koopkracht na 15 jaar voor 56% behouden. De op basis van de studie gekozen beleggingsmix is opgenomen in hoofdstuk 10. Overigens is de gekozen mix minder risicovol dan de gemiddelde beleggingsmix van pensioenfondsen, die wel in belangrijke mate wordt gedomineerd door enkele bedrijfstakpensioenfondsen. De risicomaatstaf, de zogenoemde tracking error, is voor de gekozen beleggingsmix circa 9,5%, waar het gemiddelde circa 12% bedraagt. De vermelde grootheden zijn bepaald op de situatie per 31 december 2014, met een dekkingsgraad op basis van het nieuwe financieel toetsingskader van 109,8%. (Dit is de dekkingsgraad zonder 12-maand middeling, de officiële gemiddelde beleidsdekkingsgraad bedroeg 115,5%). Het pensioenfonds wil het risicoprofiel in principe ook in stand houden bij afwijkende dekkingsgraden. Echter, bij aanzienlijk lagere dekkingsgraden of bij naar oordeel van het bestuur hoge risico s kan het bestuur derivaten inzetten, ter beperking van risico s (zie ook de volgende paragraaf). Naast bovenstaande lange termijn beleid, heeft het bestuur ook oog voor de korte termijn. Dit beleid is discretionair en niet vastgelegd in een als-dan vorm, bijvoorbeeld als de dekkingsgraad onder de 100% daalt, dan wordt de beleggingsmix als volgt aangepast. In het verleden heeft dit beleid geresulteerd in de inzet van rente- en aandelenderivaten, waardoor een forse daling van de dekkingsgraad is voorkomen. Op grond van het korte termijn beleid tracht het bestuur de worst-case scenario s als bedoeld in eerdere figuren te voorkomen. In het huidige beleid wordt met 1-jaars kansen gewerkt voor het korte termijn beleid. Momenteel geldt dat het NR09_ABTN_versie

12 beleggingsbeleid per 1 januari zodanig is ingericht dat de kans dat de (marktwaarde) dekkingsgraad binnen 1 jaar onder de 95% komt, minder is dan 1%. Het bestuur hanteert triggerniveau s, om situaties aan te geven waarin in ieder geval de beleggingsmix bezien dient te worden. Samenvattend kan gesteld worden dat het korte termijn beleggingsbeleid van het fonds niet direct in een beleggingsmix is samen te vatten, maar dat het bestuur oog heeft voor korte termijn risico s en bij te grote neerwaartse risico s voor de dekkingsgraad, met ondersteuning van externe deskundigen, tot risicobeperkende maatregelen zal overgaan (inzet derivaten). Het Fonds streeft ernaar het pensioenbewustzijn te stimuleren bij alle deelnemers. Dat betekent dat de deelnemer weet wat hij aan pensioen heeft opgebouwd, wat hij aan pensioen kan verwachten en wat hij daarmee kan doen in relatie tot zijn (huidige) inkomen. Die kennis moet hem, als dat nodig is, aanzetten tot het ondernemen van de juiste actie om zijn pensioeninkomen te vergroten. Echter, het Fonds wil daarin een stap verder gaan. Het Fonds wil dat de deelnemers tevreden zijn met hun inkomen na pensionering. De balans tussen nu en later is daarbij belangrijk Korte termijn risicohouding De korte termijn risicohouding is vertaald in een strategische beleggingsportefeuille met bandbreedtes. Ook voor de mate van renteafdekking is een strategisch beleid met bandbreedtes vastgesteld. Het korte termijn risico gemeten door middel van het Vereist Eigen Vermogen (VEV) bij de strategische beleggingsportefeuille, bedraagt 16,3% per 30 juni Indien het fonds over dit vereist eigen vermogen beschikt, is de theoretische kans dat binnen een jaar de dekkingsgraad onder de 100% daalt gelijk aan 2,5%. Het bestuur houdt in het beleid rekening met deze grens, onder andere door het maken van een herstelplan om binnen 10 jaar naar deze grens toe te groeien. Het VEV kan fluctueren door verschuivingen in de strategische mix binnen de bandbreedtes ten aanzien van de allocatie naar de verschillende beleggingscategorieën en de mate van afdekking van het renterisico. De bandbreedte rondom het VEV is bedoeld om uitvoering te geven aan het feitelijke beleggingsbeleid binnen de toegestane bandbreedtes rondom het strategische beleid. In onderstaande tabel is, naast het VEV op basis van de strategische beleggingsportefeuille, het VEV bij zowel de maximale als de minimale bandbreedtes opgenomen. Tevens is het VEV bij de minimale en maximale bandbreedtes van de renteafdekking opgenomen en twee combinaties. Samenvattend zal in het merendeel van de mogelijke varianten van de portefeuille indeling binnen het huidige strategische beleid, het VEV tussen 10,0% en 20,6% liggen Min Risico Max Risico Matchingportefeuille 44,0% 80,5% 24,0% Returnportefeuille Liquide 52,5% 19,5% 72,5% Returnportefeuille Iliquide 3,5% 0,0% 3,5% Rente-afdekking 50,0% 60,0% 40,0% Vereist Vermogen 116,3% 110,0% 120,6% Het bestuur heeft de risicohouding voor de korte termijn op basis van het bovenstaande vastgesteld op een VEV tussen 10% en 21%. NR09_ABTN_versie

13 Het VEV en de bandbreedtes zijn berekend op basis van de rentestand per 30 juni Toekomstige wijzigingen in het VEV veroorzaken fluctuaties. Een wijziging in het VEV als gevolg van fluctuaties in de rentestand wordt opgevangen door de VEV bandbreedte te definiëren ten opzichte van het gewijzigde VEV. Rekening houdend met het bovenstaande op basis van de situatie per 30 juni 2015 wordt daartoe in het vervolg een bandbreedte gehanteerd van -/-6,5%-punt aan de onderkant respectievelijk +/+ 4,5%-punt aan de bovenkant van het strategisch vereist eigen vermogen Lange termijn risicohouding De belangrijkste uitkomst waarnaar gekeken wordt in de haalbaarheidstoets is het pensioenresultaat. Dit is een maatstaf voor koopkrachtbehoud. Het fonds stelt zelf de beleidsuitgangspunten voor de toets vast. Dit zijn de ondergrenzen voor het pensioenresultaat, die aansluiten op de lange termijn risicohouding van het fonds. Ondergrenzen worden door het bestuur vastgesteld ten aanzien van: het verwachte pensioenresultaat vanuit de situatie dat het pensioenfonds precies beschikt over het vereist eigen vermogen; het verwachte pensioenresultaat vanuit de feitelijke dekkingsgraad van het pensioenfonds; het pensioenresultaat dat kan worden bereikt vanuit de feitelijke dekkingsgraad in een slechtweerscenario. Er is een aanvangshaalbaarheidstoets en een jaarlijkse haalbaarheidstoets. De aanvangshaalbaarheidstoets is in 2015 voor het eerst uitgevoerd en vastgesteld naar aanleiding van invoering van het nieuwe FTK per 1 januari Door middel van de aanvangshaalbaarheidstoets wordt eveneens getoetst of het premiebeleid realistisch en haalbaar is. Het bestuur heeft voor de bepaling van het beleid ten aanzien de risicohouding voor de lange termijn de volgende principes gehanteerd: 1. Voor de risicohouding wordt één norm voor de ondergrens van het verwacht pensioenresultaat op fondsniveau gehanteerd. Dus geen gescheiden normen voor de startdekkingsgraden vereist vermogen en feitelijke situatie. Redenen: beperkte verschillen in uitkomsten, één norm draagt bij aan heldere en eenduidige communicatie. 2. Geen norm van 100% (of hoger) stellen. Redenen: kan misleidend zijn want dat schept onrealistische verwachtingen. 3. Afgeronde getallen. Redenen: onafgeronde getallen geven schijnzekerheid. 4. Norm kiezen die gehaald worden bij verschillende startdekkingsgraden: Redenen: de normen betreffen een ondergrens voor het verwacht pensioenresultaat en een bovengrens voor afwijking in een slechtweerscenario. Gelet hierop en rekening houdend met een financiële positie die beweeglijk is, ligt een normstelling in de rede die een bepaalde mate van robuustheid kent voor verschillende dekkingsgraden en omstandigheden. 5. De maximale afwijking voor het pensioenresultaat in een slechtweerscenario op fondsniveau dient in principe ruimer te worden gesteld dan die op individueel niveau. Reden: In het Ontwerpbesluit nadere regelgeving bij de Wet Pensioencommunicatie zoals op 19 mei jl. aangenomen is sprake van een voorgeschreven informatie aan individuele deelnemers over welk pensioenresultaat zij mogen verwachten in een mediaan NR09_ABTN_versie

14 (50% percentiel) scenario, een goedweerscenario (90%) en een slechtweer scenario (10%). Indien het pensioenfonds als geheel voldoet aan de normen, dan is een slechtweerscenario pensioenresultaat voor een individu dat niet lager is dan op fondsniveau het geval is, uitlegbaar naar het individu. 6. Er wordt rekening gehouden met het feit dat de resultaten volgend jaar lager zullen uitvallen als gevolg van de gewijzigde UFR in juli Deze wijziging heeft voor alle pensioenfondsen in Nederland een lagere dekkingsgraad als gevolg. Een lagere dekkingsgraad resulteert in een lager pensioenresultaat. 7. Er is in het vaststellen van de ondergrenzen rekening gehouden met het feit dan de prijsinflatie in de DNB-scenarioset erg laag is, in ieder geval passen de gehanteerde veronderstellingen t.a.v. de prijsinflatie niet binnen de Commissie Parameters. Indien de inflatie in de DNB-scenarioset mogelijk meer in lijn wordt gebracht met de Commissie Parameters dan zal het pensioenresultaat (significant) lager uitvallen. Het fonds wil hiertoe enige marge aanhouden. 8. Hoewel qua systematiek zeer verschillend, geven ALM-studie en haalbaarheidstoets na 15 jaar enigszins vergelijkbare resultaten. Het verdient dan ook aanbeveling om de ondergrens in de aanvangshaalbaarheidstoets zodanig vast te stellen dat het verwachte reële pensioenresultaat uit de ALM-studie (97%) binnen de grenzen valt. 9. Er is nog geen common practice ontwikkeld met betrekking tot de grenzen en nog weinig onderzoek gedaan naar gevoeligheden voor aannames en scenario s. Het bestuur wenst hiertoe de grenzen bij voorkeur ruim vast te stellen. Het wordt wenselijker geacht om de grenzen nu ruim vast te stellen en in een later stadium (na meer ervaring) de grenzen mogelijk scherper te stellen, dan de situatie dat grenzen nu krap worden gesteld en later verruimd moeten worden. Op grond hiervan heeft het bestuur het voorgenomen beleid bepaald ten aanzien van de lange termijn verwachtingen en risicohouding: Het bestuur wenst om als ondergrenzen voor het verwachte pensioenresultaat 85% te hanteren met een maximale afwijking in een slechtweerscenario van 40%. Hiermee wordt voldaan aan de uitgangspunten die het bestuur voor de keuze wenst te hanteren. Uitgangspositie Te kiezen ondergrens Lange termijn risicohouding normen Lange termijn risicohouding realisatie Waarbij aan VEV wordt voldaan Ondergrens bij verwacht pensioenresultaat op fondsniveau 85% 101% Feitelijke financiële positie Ondergrens bij verwacht pensioenresultaat op fondsniveau 85% 99% Maximale afwijking van pensioenresultaat op fondsniveau in slechtweerscenario 40% 37% Afstemming van de risicohouding met sociale partners, verantwoordingsorgaan en raad van toezicht NR09_ABTN_versie

15 Het fonds heeft de door haar gewenste risicohouding vastgesteld met de daarbij gehanteerde uitgangspunten bij de bepaling van deze risicohouding. Het fonds hebben over de risicohouding overleg gevoerd met sociale partners, het verantwoordingsorgaan en de raad van toezicht. In het kader van de opdrachtaanvaarding van de door sociale partners aan het fonds in uitvoering gegeven pensioenregelingen zullen het fonds en sociale partners na het uitvoeren van de aanvangshaalbaarheidstoets de opdrachtaanvaarding opnieuw vastleggen in een door alle partijen ondertekende overeenkomst per 1 januari Organisatiestructuur Fonds De organisatiestructuur van het Fonds is opgenomen in bijlage C. Hieronder worden de onderdelen van het organogram beschreven. Bestuur Het bestuur draagt de eindverantwoordelijkheid voor het Fonds. Het bestuur van het Fonds bestaat uit ten minste vier personen en is paritair samengesteld. Het bestuur bestaat thans uit 8 personen. Vier personen zijn benoemd door de werkgeversorganisatie VOB, twee personen door de werknemersorganisatie FNV Publiek Belang en één persoon door CNV Connectief. Eén persoon wordt na verkiezing door de pensioengerechtigden benoemd door het bestuur. De benoeming van een bestuurder geschiedt voor een periode van vier jaar. Het bestuur stelt een rooster van aftreden op, op grond waarvan ieder jaar per 1 juli één werkgevers- en één werknemersbestuurder aftreden. De afgetreden bestuurders kunnen direct worden herbenoemd, tenzij het bestuurslidmaatschap reeds drie perioden van vier jaar heeft geduurd. De bestuurders kunnen tussentijds door de benoemende organisaties van hun functie worden ontheven. In geval van tussentijdse beëindiging van het bestuurslidmaatschap voorziet de werkgeversorganisatie dan wel de werknemersorganisaties binnen drie maanden in deze vacature. Het bestuurslidmaatschap kan om diverse redenen eindigen, waaronder ontslag door het bestuur wegens disfunctioneren. Het Fonds is verplicht incidenten zoals ontslag van een sleutelfiguur vanwege ongewenste belangenverstrengeling of een onderzoek door het Openbaar Ministerie direct te melden bij De Nederlandsche Bank (DNB). De (her)benoeming van de bestuurders, alsmede wijziging in de te vervullen beleidsbepalende functie behoeft de instemming van DNB. Het bestuur kiest uit zijn midden een voorzitter, een plaatsvervangend voorzitter, een secretaris en een penningmeester. De secretaris en de penningmeester vervangen elkaar bij ontstentenis. Het bestuur vergadert zo dikwijls als de voorzitter of ten minste drie andere bestuurders dit wenselijk achten, doch ten minste tweemaal per jaar. Het Fonds heeft een Dagelijks Bestuur (DB) ingesteld. Het dagelijkse beleid berust bij het DB. Het DB bestaat uit de voorzitter en de secretaris. De samenstelling, taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in het Reglement Dagelijks Bestuur. NR09_ABTN_versie

16 Er zijn vijf vaste commissies binnen het bestuur, namelijk de Auditcommissie, de Pensioencommissie, de Communicatiecommissie, de Beleggingscommissie en de Aspirantledencommissie. Deze commissies kunnen worden ondersteund door externe adviseurs. De Beleggingscommissie wordt ondersteund door een onafhankelijke externe beleggingsdeskundige. Auditcommissie De auditcommissie richt zich op het toezicht op het Fonds betreffende de instelling, handhaving en werking van de risicobeheersings- en controlesystemen en de naleving van relevante wet- en regelgeving. De samenstelling, taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in het Reglement Auditcommissie. De auditcommissie maakt gebruik van een externe deskundige. Pensioencommissie De Pensioencommissie bereidt de inhoudelijke vormgeving van de pensioenregeling voor ten behoeve van het bestuur en geeft zo nodig een nadere uitleg van het pensioenreglement als zich bij de uitvoering een complex geval voordoet. De samenstelling, taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in het Reglement Pensioencommissie. Communicatiecommissie De Communicatiecommissie is ingesteld om de vormgeving en inhoud voor te bereiden van de te verstrekken informatie aan de verschillende doelgroepen binnen het Fonds en om de inzet van de beschikbare communicatiemiddelen te bepalen. Dit wordt vastgelegd in het Communicatiebeleidsplan van het Fonds. De samenstelling, taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in het Reglement Communicatiecommissie. Beleggingscommissie De verantwoordelijkheid voor het vermogensbeheer ligt bij het bestuur. Diverse taken zijn gedelegeerd aan de Beleggingscommissie, waaronder de dagelijkse aansturing van het vermogensbeheer. Daaronder wordt begrepen het monitoren van de beleggingsactiviteiten en het voorbereiden van alle besluiten op het gebied van beleggingen voor het bestuur. De samenstelling, taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in het Reglement Beleggingscommissie. De beleggingscommissie maakt gebruik van ondersteuning van een externe deskundige. Aspirantleden-commissie De Aspirantleden-commissie zoekt en begeleidt potentiële nieuwe bestuurders die binnen het gewenste profiel in het bestuur passen. De samenstelling, taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in het Reglement Aspirantleden-commissie. Het Fonds beschikt met betrekking tot het bestuur over een geschiktheidsplan in de zin van de artikel 106 en 106A van de Pensioenwet en de Beleidsregel geschiktheid In dat plan is een geschiktheidsverdeling opgenomen. Het geschiktheidsplan inventariseert in hoeverre de vereiste geschiktheid en competenties binnen het bestuur voorhanden zijn. Elke bestuurder zorgt voor het verwerven en onderhouden van voldoende kennis op pensioengebied om zijn verantwoordelijkheid als bestuurder waar te kunnen maken. Waar nodig zal de bestuurder zijn kennis uitbreiden door het volgen van opleiding, cursussen en gerichte seminars. In de uitvoering van zijn taken laat het bestuur zich bijstaan door adviseurs op diverse gebieden (externe deskundigen). Daarnaast is er voor het bestuur en andere verbonden personen een gedragscode opgesteld met regels en richtlijnen voor de bestuurders ter voorkoming van belangenconflicten en van misbruik en oneigenlijk gebruik van de bij het Fonds aanwezige informatie. Uitsluitend voor de leden van NR09_ABTN_versie

17 de beleggingscommissie geldt een insiderregeling. De insiderregeling is onderdeel van de gedragscode. Er is een compliance officer benoemd, Partner in Compliance B.V. te Amsterdam, die de naleving van de gedragscode dient te bewaken en de insiderregeling toetst. Het bestuur evalueert ten minste jaarlijks zijn eigen functioneren. Deze evaluatie vindt plaats onder begeleiding van een externe instantie. Het Fonds beschikt over een klachten- en geschillenregeling. Op grond van deze regeling bestaat de mogelijkheid om tegen besluiten van het bestuur, als die geen algemene strekking hebben, beroep in te stellen bij de Commissie van Beroep. De leden van deze Commissie mogen geen bestuurder zijn bij het Fonds en ook geen andere band hebben met het Fonds. Deze Commissie behandelt ingediende bezwaarschriften en brengt de beslissing op beroep en de daaraan ten grondslag liggende overwegingen ter kennis van het bestuur. Na behandeling door de Commissie kan een klager/appellant zich desgewenst wenden tot de Ombudsman Pensioenen. Verantwoordingsorgaan Het bestuur heeft een verantwoordingsorgaan ingesteld, dat na afloop van ieder jaar een schriftelijk en beargumenteerd oordeel geeft over het handelen van het bestuur aan de hand van het (concept) jaarverslag, de (concept) jaarrekening en andere informatie, waaronder de bevindingen van de Raad van Toezicht, over het door het bestuur uitgevoerde beleid, alsmede over de beleidskeuzes voor de toekomst. Het verantwoordingsorgaan bestaat uit 6 leden: drie vertegenwoordigers uit de kring van de deelnemers, één vertegenwoordiger uit de kring van de pensioengerechtigden en twee vertegenwoordigers namens de werkgevers. De samenstelling, taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in het Reglement Verantwoordingsorgaan. NR09_ABTN_versie

18 Het verantwoordingsorgaan heeft het recht advies uit te brengen aan het bestuur, gevraagd of uit eigen beweging over (art. 115a Pw): a. het beleid inzake beloningen; b. de vorm en inrichting van het intern toezicht; c. de profielschets voor leden van de raad van toezicht; d. het vaststellen en wijzigen van een interne klachten- en geschillenprocedure; e. het vaststellen en wijzigen van het communicatie- en voorlichtingsbeleid; f. gehele of gedeeltelijke overdracht van de verplichtingen van het pensioenfonds of de overname van verplichtingen door het pensioenfonds; g. liquidatie, fusie of splitsing van het pensioenfonds; h. het sluiten, wijzigen of beëindigen van een uitvoeringsovereenkomst; i. het omzetten van het pensioenfonds in een andere rechtsvorm, bedoeld in artikel 18 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek; j. samenvoeging van pensioenfondsen als bedoeld in de definitie van ondernemingspensioenfonds in artikel 1; en k. de samenstelling van de feitelijke premie en de hoogte van de premiecomponenten. Intern toezicht Het Fonds beschikt over een Raad van Toezicht (RvT). De RvT bestaat uit ten minste drie onafhankelijke deskundige natuurlijke personen die op geen enkele wijze, anders dan uit hoofde van hun lidmaatschap van de RvT, betrokken zijn bij (het functioneren van) het bestuur. De leden van de RvT voldoen aan de normen van DNB. De RvT heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van het bestuur en op de algemene gang van zaken in het Fonds. De RvT is ten minste belast met het toezien op adequate risicobeheersing en evenwichtige belangenafweging door het bestuur. De RvT legt verantwoording af over de uitvoering van de taken en de uitoefening van de bevoegdheden aan het verantwoordingsorgaan en in het jaarverslag. De RvT staat het bestuur met raad ter zijde. Artikel 9 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek is van overeenkomstige toepassing op de leden van de RvT. Het Fonds beschikt over een reglement Raad van Toezicht. Aan de goedkeuring van de RvT zijn onderworpen de besluiten van het bestuur tot vaststelling van: a. het jaarverslag en de jaarrekening; b. de profielschets voor bestuurders; c. het beleid inzake beloningen, met uitzondering van de beloning van de RvT; d. gehele of gedeeltelijke overdracht van de verplichtingen van het pensioenfonds of de overname van verplichtingen door het pensioenfonds; e. liquidatie, fusie of splitsing van het pensioenfonds; f. samenvoeging van pensioenfondsen als bedoeld in de definitie van ondernemingspensioenfonds in artikel 1 Pensioenwet; en g. het omzetten van het pensioenfonds in een andere rechtsvorm, bedoeld in artikel 18 van Boek 2 van het Burgerlijke Wetboek. Uitbesteding Uitbesteding van werkzaamheden vindt plaats op basis van het uitbestedingsbeleid van het Fonds (zie bijlage G). Indien het Fonds werkzaamheden uitbesteedt aan een derde zal het Fonds met deze derde een uitbestedingsovereenkomst sluiten. In deze uitbestedingsovereenkomst en deze SLA worden de uitbestede werkzaamheden omschreven en wordt opgenomen dat de derde waarborgt dat hij de bij of krachtens de Pensioenwet gestelde regels en nadere bepalingen die NR09_ABTN_versie

19 zijn opgenomen in het uitvoeringsreglement van het Fonds in acht neemt bij de uitvoering van zijn werkzaamheden. Vermogensbeheerder NN Investment Partners (NNIP) te Den Haag is de coördinator vermogensbeheer. NNIP coördineert het beleggingsbeleid binnen de daarvoor door het bestuur gestelde richtlijnen. Belangrijke taken van de coördinator vermogensbeheer zijn: het adviseren van het bestuur inzake het te voeren beleggingsbeleid; het beheer van de matching- en valuta-overlayportefeuille van het fonds; de selectie en monitoring van operationeel vermogensbeheerders ten behoeve van het beheer van de return- en overige overlayportefeuilles; de administratie en rapportage inzake het gevoerde beleggingsbeleid. Het operationeel vermogensbeheer van de overlay- en returnportefeuilles is ondergebracht bij BMO Global Asset Management (BMO), aan wie opdracht is gegeven tot het daadwerkelijke beheer van de overlayportefeuille. Daarnaast is een deel van de return portefeuille ondergebracht bij meerdere externe partijen aan wie de opdracht zijn gegeven tot daadwerkelijk beheer van (onderdelen van) het vermogen van het Fonds. Pensioenbeheer; administratieve organisatie en dagelijks beheer (administrateur) AZL te Heerlen is de administrateur van het Fonds. De administrateur voert de deelnemers- en financiële administratie van het Fonds. De (financiële) jaarverslaglegging van het Fonds wordt voorbereid door de administrateur. De administrateur stelt het actuariële rapport samen. De administrateur voert zijn werkzaamheden uit op basis van contractueel vastgestelde afspraken, waarvan service level agreements (SLA s) onderdeel uitmaken. Naast de administratie is ook het dagelijks beheer van het Fonds opgedragen aan AZL. AZL legt in de bestuursvergaderingen ten minste 1 keer per kwartaal verantwoording af voor het door haar gevoerde beheer. In een separate volmacht (zie bijlage L) heeft het Fonds vastgelegd in welke situaties AZL het Fonds in en buiten rechte kan vertegenwoordigen en welke daden van beheer door laatstgenoemde namens het Fonds mogen worden verricht, zoals bijvoorbeeld het uitkeren van de pensioenen aan de pensioengerechtigden en het aangaan van contractuele relaties. De administratieve organisatie is er op gericht dat alle contracten tussen het Fonds en derden van handtekeningen van de voorzitter en secretaris, dan wel de penningmeester worden voorzien. Verder is er een procuratieregeling Huishoudelijke uitgaven en facturen opgesteld waarin de tekeningsbevoegdheid van AZL ten aanzien van huishoudelijke en algemene uitgaven van het Fonds is vastgelegd. Herverzekeraar Het Fonds heeft het aan de pensioentoezeggingen verbonden overlijdensrisico en arbeidsongeschiktheidsrisico gedeeltelijk bij een herverzekeraar in dekking gegeven op basis van stop loss. Voorts zijn enige oude (premievrije) aanspraken herverzekerd bij Aegon Levensverzekering N.V. Als herverzekeraar van het Fonds treedt Zwitserleven op. Accountant De accountant controleert jaarlijks de onder verantwoordelijkheid van het bestuur opgestelde jaarrekening. Hij doet dit overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten. Volgens deze richtlijnen wordt de controle zodanig NR09_ABTN_versie

20 uitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. EY, te Heerlen is de accountant van het Fonds. Raadgevend Actuaris De raadgevend actuaris woont in belangrijke mate de bestuursvergaderingen van het Fonds bij en ondersteunt het bestuur bij het ontwikkelen en formuleren van het beleid van het Fonds. Mercer (Nederland) B.V. te Amstelveen is de adviseur van het bestuur met betrekking tot actuariële en verzekeringstechnische zaken. Waarmerkend Actuaris De waarmerkend actuaris van het Fonds controleert jaarlijks of de technische voorzieningen, conform de grondslagen van het Fonds, juist zijn vastgesteld. Voorts beoordeelt de waarmerkend actuaris of de voorziening pensioenverplichtingen op voldoende veilige grondslagen is berekend en of deze toereikend is ter dekking van de minimumvoorziening. Hiernaast beoordeelt hij jaarlijks of de in het Fonds aanwezige middelen toereikend zijn voor een continue dekking van deze minimumvoorziening. Hiertoe voert het Fonds jaarlijks een haalbaarheidstoets uit. De waarmerkend actuaris toetst of deze toets correct is uitgevoerd. Vervolgens toetst hij het beleggingsbeleid aan de prudent-person regel. De waarmerkend actuaris is onafhankelijk van het Fonds en verricht geen andere werkzaamheden voor het Fonds. De waarmerkend actuaris beschikt over een gedragscode over de onafhankelijkheid van de waarmerkend actuaris, waarvoor bij De Nederlandsche Bank N.V. goedkeuring is verkregen. Towers Watson B.V. te Amstelveen is de waarmerkend actuaris Intern beheersingssysteem Het interne beheersingssysteem berust op de verantwoordelijkheden, bevoegdheden en onderlinge verhoudingen van de volgende bij het Fonds betrokken organen en instellingen: bestuur van het Fonds; commissies; Raad van Toezicht; verantwoordingsorgaan; administrateur; raadgevend actuaris coördinator vermogensbeheer; operationele vermogensbeheerders; bewaarbedrijf ( custodian ); onafhankelijke monitor beleggingen; externe adviseurs; accountant; waarmerkend actuaris; compliance officer. De bevoegdheden van het Bestuur zijn vastgelegd in de statuten van het Fonds en in het huishoudelijk reglement. In de overeenkomsten met externe partijen, niet zijnde de partijen aan wie een incidentele opdracht is verstrekt, zijn onder meer de volgende elementen verwerkt: NR09_ABTN_versie

21 Vastgelegd zijn de specifieke werkzaamheden die de administrateur verricht voor het Fonds, onder te verdelen in administratieve, financiële, secretariële, actuariële, juridische, en overige werkzaamheden. De verplichting deze werkzaamheden op een efficiënte, zorgvuldige en professionele manier uit te voeren. De administrateur draagt zorg voor een adequate beheersing van de risico s door het verstrekken van een ISAE 3402 verklaring ten behoeve van de werkzaamheden voor het Fonds. De verplichting tot geheimhouding van de gegevens van het Fonds en verklaring in te staan voor de deskundigheid, betrouwbaarheid en integriteit van het personeel dat met de uitvoering van de werkzaamheden wordt belast. De administrateur wordt last en volmacht verleend om al datgene te doen wat in het belang van het Fonds en voortvloeiende uit de hem opgedragen taken gewenst, nuttig of noodzakelijk wordt geacht. Van de coördinator vermogensbeheer en de overige geselecteerde vermogensbeheerders wordt een verklaring ontvangen, benodigd voor een adequate beheersing van de risico s, bijvoorbeeld een ISAE 3402 verklaring. De coördinator vermogensbeheer kan voor wat betreft onderdelen van de returnportefeuille van het Fonds tevens optreden als operationeel vermogensbeheerder. De coördinator vermogensbeheer adviseert de Beleggingscommissie van het Fonds objectief op basis van een transparant proces over de aanstelling (en het ontslag) van operationele vermogensbeheerders. Het besluit over de aanstelling (en het ontslag) van operationele vermogensbeheerders wordt genomen door de Beleggingscommissie van het Fonds. Alle uitbestede werkzaamheden zijn contractueel vastgelegd, waarvan service level agreements (SLA s) onderdeel uitmaken. De administratie is ondergebracht bij AZL te Heerlen. AZL heeft zijn eigen interne beheersingssysteem. De coördinatie van het vermogensbeheer is ondergebracht bij NNIP te Den Haag. In het risico beheersingssysteem van NNIP ligt er een belangrijke rol bij de afdeling Operationeel Risk Management (ORM). Dit is een van de lijn onafhankelijke afdeling die toezicht houdt op de uitvoering van de door de lijn uit te voeren werkzaamheden aangaande risicobeheersing. Daarnaast is ORM de spil in het proces van beoordelen van risico s en samen met lijnmanagement en externe auditor vaststellen en invoeren van de beheersingsmaatregelen. De volgende maatregelen zijn getroffen: AZL en NNIP hanteren een uitgebreid systeem van procuratie. De werking van de procuratieregeling wordt door de ORM afdeling met regelmaat getoetst; AZL en NNIP passen waar nodig een strikte functiescheiding toe. Dit beginsel speelt ook een belangrijke rol bij genoemde procuratieregeling; AZL en NNIP vallen onder de binnen NN Group geldende compliance regeling, bestaande uit een gedragscode voor alle medewerkers en een regeling prívé-transacties voor medewerkers die dicht bij het beleggingsproces betrokken zijn. Er bestaat een compliance programma, dat voorziet in een aantal maatregelen ter naleving van de bepalingen uit de compliance regeling; De systemen en processen binnen AZL en NNIP bevatten op diverse plaatsen controlemaatregelen ter voorkoming van fraude. Een en ander is in de AO/IC beschrijving en de ISAE 3402 rapportages neergelegd. NR09_ABTN_versie

22 Beheersing van de risico s zitten bij AZL en NNIP ingebouwd in interne processen, procedures en functie scheidingen en is (mede op basis van vigerende wetten) vastgelegd in beleidsdocumenten, (insider)regelingen gedragscodes en procuratieregelingen. Werking van deze processen en naleving van de regelingen worden bewaakt middels zowel interne controles als aan de ISAE 3402 gekoppelde externe audits. De beleggingen worden geadministreerd in het interne administratiesysteem van NNIP. Er is een functiescheiding tussen de beleggingsfunctie en de administratieve functie. Alle bij de formulering en uitvoering van het beleggingsbeleid betrokken werknemers van NNIP zijn gebonden aan een gedragscode. In hoeverre het gevoerde beleid tot het gewenste resultaat leidt, zal het bestuur ten minste jaarlijks toetsen. Rapportages over de samenstelling van de beleggingsportefeuille en de voortgang van administratieve uitvoeringstechnische zaken worden zowel per maand als per kwartaal aan het bestuur verstrekt en besproken. Het Fonds hanteert het vier-ogen principe, als kwaliteitswaarborg en ter voorkoming van fraude. Door zoveel mogelijk bijwoning van de raadgevend actuaris van de bestuursvergaderingen wordt de naleving van wet- en regelgeving gewaarborgd. De waarmerkend actuaris toetst of de in de staat J601 vermelde onderstellingen, de gevolgde methode en gebezigde grondslagen, juist zijn voor de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen. Tevens beoordeelt de waarmerkend actuaris of de voorziening pensioenverplichtingen voor eigen rekening een juiste waardering van de balanspost weergeeft. De accountant toetst of de verslagstaten een getrouw beeld geven van de grootte en de samenstelling van het vermogen per 31 december van het boekjaar. Voorts wordt getoetst of het resultaat over het boekjaar in overeenstemming is met algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving van pensioenfondsen. Ook wordt getoetst of is voldaan aan de bepalingen inzake de verslagstaten zoals voortvloeiend uit de Pensioenwet. NR09_ABTN_versie

23 3. Algemene overwegingen Bij het vaststellen van de toe te passen actuariële technieken, het beleggingsbeleid en de balanswaardering heeft het bestuur zich laten leiden door de volgende algemene verwachtingen ten aanzien van de aangesloten werkgevers, het deelnemersbestand en algemene economische omstandigheden Handhavingsbeleid Het Fonds voert een Handhavingsbeleid en toetst of tot de markt toetredende partijen al dan niet binnen de verplichtstelling van het Fonds vallen. De uitvoering van dit beleid is bij de administrateur belegd Continuïteit van de bedrijfstak Voor prognoseberekeningen wordt aangenomen dat het aantal actieve deelnemers in de bedrijfstak gedurende de prognoseperiode jaarlijks met 5% zal gaan afnemen. De ontwikkelingen binnen de bibliotheken worden nauwlettend gevolgd en er wordt bewaakt of de norm van 5% al dan niet wordt overschreden. Zodra er sprake is van overschrijding van deze norm stelt het bestuur aan de hand van een onderzoek de continuïteit van de bedrijfstak opnieuw vast. Op basis van de realisatie van de afgelopen jaren zou een jaarlijkse daling van 3% een voldoende inschatting zijn. Uit prudentie heeft het bestuur echter besloten een norm van 5% te hanteren voor prognoseberekeningen Verwachte salaristrend Het gemiddelde loonniveau zal naar verwachting meegroeien met de algemene loonontwikkeling. Deze en de andere veronderstellingen zijn opgenomen in bijlage E bij deze abtn. NR09_ABTN_versie

24 4. Uitvoeringsreglement Het bestuur heeft ten behoeve van de uitvoering en financiering van de pensioenregeling een uitvoeringsreglement opgesteld dat voldoet aan de eisen van artikel 25 tot en met artikel 30 van de Pensioenwet. Het uitvoeringsreglement is van toepassing op alle aangesloten werkgevers. Een aangesloten werkgever is aan het Fonds een premiebijdrage verschuldigd voor de verzekering van pensioen, de aanspraken bij arbeidsongeschiktheid en de daaraan verbonden kosten. De wijze van premiebetaling voldoet aan de eisen van artikel 26 van de Pensioenwet. De premiebijdrage bedraagt een jaarlijks door het bestuur, gehoord het verantwoordingsorgaan en de raadgevend actuaris, vast te stellen percentage van het pensioengevend salaris. Er is geen premiebijdrage verschuldigd gedurende de tijd waarover de deelnemer recht heeft op premievrije voortzetting van de pensioenopbouw wegens arbeidsongeschiktheid. Indien op grond van het jaarverslag, dat een volledig beeld geeft van de financiële situatie van het Fonds, het bestuur gehoord het verantwoordingsorgaan en de raadgevend actuaris besluit dat daartoe aanleiding is, wordt het percentage van de premiebijdrage gewijzigd met ingang van een daarbij te bepalen datum. De aangesloten werkgever verhaalt een deel van de premiebijdrage op de deelnemers. Het bestuur stelt jaarlijks gehoord hebbende de sociale partners het verhaal op de werknemers vast. De aangesloten werkgever verstrekt het Fonds alle informatie die nodig is om aan zijn verplichtingen in de zin van het uitvoeringsreglement en de daarmee samenhangende wettelijke verplichtingen te kunnen voldoen. In het uitvoeringsreglement zijn nadere bepalingen over vrijstelling van deelneming opgenomen. Het bestuur is bevoegd onder voorwaarden vrijstelling te verlenen van de verplichte deelneming in de pensioenregeling. Voorts kan door het bestuur onder voorwaarden op basis van gemoedsbezwaren vrijstelling worden verleend. Het Fonds beschikt over een dispensatieprocedure. Deze is opgenomen in bijlage K. NR09_ABTN_versie