DE STILLE VERBOUWING VAN PENSIOEN, ZORG, WERK EN WONEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DE STILLE VERBOUWING VAN PENSIOEN, ZORG, WERK EN WONEN"

Transcriptie

1 DE STILLE VERBOUWING VAN PENSIOEN, ZORG, WERK EN WONEN Onze overheid is klaar voor de toekomst, nu wij nog ING Economisch Bureau 9 september 2014

2 INLEIDING De stille verbouwing van pensioen, zorg, werk en wonen Een stille verbouwing Nederland is in de afgelopen jaren structureel economisch hervormd. De invoering is geleidelijk, maar het uiteindelijke effect is groot. De verantwoordelijkheid om fi nanciële risico s te dragen is verschoven van het collectief naar het individu. Hierdoor kan de Nederlandse overheid de vergrijzing opvangen en de groei van de economie neemt toe. Aan de andere kant: Mensen die relatief veel fi nanciële tegenslag moeten opvangen, zullen wel merken dat het vangnet minder royaal is. Consumenten bereiden zich niet financieel voor Consumenten zien weliswaar verandering aankomen, maar zetten geen geld opzij. Zij verwachten bovendien dat vooral de lagere inkomens geraakt worden door het beleid. Het zijn juist vaker de hogere inkomens die de gevolgen fi nancieel opvangen: hogere eigen bijdrages in de zorg, minder hypotheekrenteaftrek en een lagere ontslagvergoeding raken hun portemonnee. Ons leven verandert door de verbouwing De lagere inkomensgroepen zullen hun leven relatief meer zien veranderen: twee jaar langer werken is met een kortere gemiddelde levensverwachting een grotere ingreep in hun leven. Ook maken lagere inkomens meer gebruik van de huidige verzorgingshuizen, waar zij straks geen recht meer hebben op verblijf. Zij zullen hun gedrag meer moeten veranderen. Afbakening Deze analyse richt zich op de vier gewijzigde stelsels met een grote impact op de economie en de (fi nanciële) situatie van mensen: pensioen, langdurige zorg, werk en wonen. Onderwerpen die deelgroepen raken, zoals de Participatiewet en het Sociaal Leenstelsel laten we buiten beschouwing. Deze analyse biedt overzicht en inzicht, en laat de samenhang zien. Daardoor negeren we regelmatig aspecten van de regelgeving. Alles met als doel het grote geheel inzichtelijker te maken. Concreet betekent dit: - We negeren de impact van compenserende koopkrachtmaatregelen en kijken alleen naar de directe impact van de veranderingen. Die koopkrachtmaatregelen zorgen er namelijk voor dat iedereen per jaar iets meer te besteden heeft. Deze analyse richt zich op risico s die mensen in een korte periode relatief sterk raken. - We maken grove schattingen van bedragen, en het aantal mensen dat dit betreft. Het gaat altijd om gemiddelden, voor mensen zelf kunnen de gevolgen veel hoger of lager uitkomen. Een acute aanleiding voor structurele wijzigingen De crisis is een acute aanleiding geweest om structurele maatregelen te nemen die op lange termijn grote effecten hebben. Over 10 jaar zal Nederland terugkijken en constateren dat de maatregelen weliswaar geleidelijk zijn ingevoerd, maar toch een groot en blijvend effect hebben. 2

3 KALENDER Wat verandert er precies per wanneer? De belangrijkste hervormingen zijn samengevat: Pensioen Zorg Werk Wonen Hogere AOW leeftijd, minder belastingkorting voor pensioensparen, stabieler pensioen en premies Minder recht op verblijf in een instelling, hogere eigen bijdrages (vooral op basis van vermogen) Lagere ontslagvergoeding, maar wel in alle gevallen, die direct belast wordt, korter WW Extra huurverhogingen en minder hypotheekrenteaftrek Overdrachtsbelasting naar 2% Sociale huurwoningen voor 90% voor inkomens tot euro maximale pensioenopbouw omlaag (2,15%, pensioenrichtleeftijd 67) ontslagvergoeding niet meer belastingvrij nieuwe gevallen met gemiddelde zorgbehoefte geen recht op verblijf WW-duur naar max 37 maanden nieuwe gevallen met middelhoge zorgbehoefte geen recht meer op verblijf WW-duur op max 24 maanden AOW leeftijd 65+1 maand eigen bijdrage in instelling afhankelijk vermogen nieuwe gevallen met lichte zorgbehoefte geen recht op verblijf lagere ontslagvergoeding topfunctionarissen (semi)publieke sector eerste extra huurverhoging alleen annuitair of lineair volledig afgeloste hypotheken aftrekbaar minder lenen voor een koopwoning (105%) eigen bijdrage in instelling omhoog (kortingen vervallen) tweede extra huurverhoging start verlaging hypotheekrenteaftrek 2015 lichte zorgvormen naar gemeente, met lager budget bezuiniging van 40% op huishoudelijke hulp lagere ontslagvergoeding en elke baan accepteren na 6 maanden 2017 Ontslagrecht ambtenaren gelijk aan werknemers marktsector 2018 Minder lenen voor een koopwoning (100%) Ontslagvergoeding ouderen gelijk aan jongeren 2021 AOW leeftijd hypotheekrenteaftrek hoogste schijf 46% Eigen bijdrage zorg Huur AOW Minder recht verblijf instelling Hypotheekrenteaftrek Maximale WW duur

4 BEGROTING Wat betekent de verbouwing voor de rijksbegroting? Rijksfinanciën op orde De rijksbegroting komt, voor een fl ink deel door de verbouwing van pensioen, zorg, werk en wonen, weer op orde. In 2010 schatte het CPB nog in dat Nederland op lange termijn een fl ink gat in de begroting had (in de orde van grootte van 30 miljard euro per jaar, 4,5% BBP). De belangrijkste oorzaken waren de vergrijzing (meer AOW-ontvangers en minder premiebetalers, en meer zorggebruik). Nu schat het CPB in dat er een klein overschot is (in de orde van grootte van 3 miljard euro per jaar, 0,4% BBP). Vooral door pensioen, zorg, werk en wonen De vier hervormingen (pensioen, zorg, werk en wonen) zorgen samen voor een structurele verbetering van ongeveer 24 miljard euro. Ze vormen dus zo ongeveer driekwart van de oplossing van het probleem dat het CPB in 2010 signaleerde. Ook op het totale budget van de overheid is dat substantieel, ongeveer negen procent: de overheid geeft per jaar nu ongeveer 270 miljard euro uit. Effect loopt sterk op in de tijd Het fi nanciële effect in 2015 is met 5,5 miljard euro substantieel, maar nog maar een fractie van het structurele effect. Door de geleidelijke invoering neemt de impact van de maatregelen voor de overheidsfi nanciën toe in de tijd. Steeds meer mensen worden geraakt, en voor steeds grotere bedragen. Hervormingspakket van historische omvang Ter vergelijking: tussen 1983 en 1993 bezuinigden de achtereenvolgende kabinetten Lubbers in totaal ongeveer 5% van het gemiddelde BBP over die periode. Dat zou met het huidige BBP neerkomen op 33 miljard euro. Tussen 2013 en 2023 gaat het alleen al voor pensioen, zorg, werk en wonen om een structureel effect van zo n 24 miljard euro. Daar komen andere grote bezuinigingen en hervormingen, zoals de Participatiewet, het Sociaal Leenstelsel en mogelijk de herziening van het belastingstelsel nog bovenop. 4

5 PENSIOEN Hoe verandert ons pensioen? OUDE SITUATIE Gedrag Je werkt meer jaren, je loopbaan duurt langer Financieel Je hebt minder jaren een uitkering na je pensioen, maar meestal meer inkomen ervoor én erna 25 JAAR 65 JAAR NIEUWE SITUATIE 40 JAAR WERKEN meer jaren werken 25 JAAR 69 JAAR JAAR PENSIOEN +4 jaar - 4 jaar = meer tijd om te sparen voor pensioen 44 JAAR WERKEN minder jaren pensioen = minder tijd om te spenderen 18 JAAR PENSIOEN Dit is een voorbeeld en geldt voor iemand die geboren is in 1975 Langer werken, korter pensioen Vroeger stond de pensioenleeftijd vast. Voortaan staat vast hoe lang iemand gemiddeld pensioen mag verwachten. Dat betekent dat iemand die dit jaar met pensioen ging nog ongeveer 20 jaar pensioen voor de boeg heeft. Straks gaat iedereen met pensioen op het moment dat hij of zij naar verwachting nog 18 jaar en drie maanden pensioen voor de boeg heeft. De duur van het pensioen is dus voor alle generaties gelijk. Zonder deze verandering zou het aantal jaren inleg in de pensioenpot lager zijn, en het aantal jaren uitkering hoger. Per uitkeringsjaar zou er dan veel minder geld beschikbaar zijn. Minder belastingvoordeel Via het salaris mogen werknemers per gewerkt jaar een lager bedrag sparen, het belastingvoordeel is hierdoor lager. Omdat het aantal gewerkte jaren toeneemt en het aantal pensioenjaren daalt, bouwen werknemers per pensioenjaar alsnog een hoger bedrag per jaar op. Werknemers die meer dan euro verdienen, doen voor het inkomen boven dat bedrag niet meer mee aan de pensioen regeling. Zij krijgen meer netto salaris en mogen zelf beslissen of en hoe ze alsnog geld opzij zetten. Anders omgaan met mee- en tegenvallers De uitkering van gepensioneerden mag pas stijgen als de prijzen stijgen én er voldoende buffer is. Aan de andere kant wordt de kans op een korting ook kleiner: tegenvallers mogen over een langere periode worden uitgesmeerd. Andere invloeden op pensioen vaak ongunstig De hogere pensioenleeftijd is als er verder niets verandert - gunstig voor het maandelijkse inkomen na pensionering. Er spelen echter tegelijk meer zaken, die vaak een negatief effect hebben op het netto bedrag per maand: De rente staat laag De rendementen zijn gedurende enkele jaren lager geweest De levensverwachting het aantal jaren pensioenuitkering is onverwacht hoog gebleken Veel werkgevers vangen minder van de fi nanciële tegenvallers in de pensioenpot op, zij hebben deze afgekocht met een eenmalige bijstorting Op termijn stijgt de AOW-uitkering wel extra. Alle AOW-gerechtigden hebben daar voordeel van, en vooral voor de ouderen die weinig pensioen hebben is dit relatief gunstig. 5

6 ZORG Hoe verandert de langdurige zorg? Gedrag Je woont langer in je eigen huis, je omgeving zorgt meer voor je Je zorgt meer voor je omgeving Financieel Je betaalt meer zelf aan de zorg Je erft minder vermogen van je ouders Thuis wonen met zorg uit je omgeving Ongeveer dertig procent van de ouderen die nu in een instelling voor verpleging en verzorging zitten zou onder de nieuwe regels nog thuis wonen. Het gaat om mensen die lichtere zorg nodig hebben en nu in een verzorgingshuis zitten. Dit zijn relatief vaak ouderen met een lager inkomen. De nieuwe regels gelden alleen voor nieuwe instroom. De wijkverpleegkundige stelt vast welk deel van de zorg de omgeving op zich kan nemen, en welke zorg vanuit een zorgorganisatie moet komen. Hogere eigen bijdrage Wie zorg ontvangt thuis of in een instelling betaalt daaraan mee. Dat was altijd al zo, maar de bedragen zijn nu ook afhankelijk van het vermogen. Daardoor komt de gemiddelde bijdrage hoger uit. De eigen bijdrage is maximaal 900 euro per maand voor mensen die thuis nog een partner hebben en voor mensen die alleen zijn en kort in een instelling verblijven. Als mensen (alleen of samen) geen eigen huis meer hebben en lang in een instelling wonen betalen ze maximaal 2300 euro per persoon per maand voor zorg, kost en inwoning. Huishoudelijke hulp wordt voor een veel kleiner deel vergoed. Mensen moeten die dus of zelf betalen, of in hun omgeving iemand vinden die te hulp kan schieten. Per saldo korter in een instelling, per maand een hogere bijdrage Nu verblijft ongeveer 15% van de 85-plussers in een instelling. Dat zijn straks minder mensen: nog ongeveer 10%. Zij zitten bovendien gemiddeld korter in de instelling (hun gezondheid is immers minder goed). Per maand is het bedrag dat zij betalen wel hoger, vooral voor mensen die vermogen hebben. 6

7 WERK Hoe veranderen ontslagrecht en WW? via kantonrechter Ontslagvergoeding omlaag OUDE SITUATIE NIEUWE SITUATIE Werkloosheidsuitkering stopt eerder Gedrag Je wisselt vaker van baan en doet ander werk Financieel Bij werkloosheid is de ontslagvergoeding lager, je inkomen is lager en fluctueert meer belasting direct eraf Vrijwel iedereen ontslagvergoeding OUDE SITUATIE NIEUWE SITUATIE Iedere baan accepteren na: Een lagere ontslagvergoeding, maar wel voor iedereen Voor de crisis verliep ongeveer 40% van de ontslagprocedures vaker die van mensen met een hoger inkomen - via de kantonrechter. Die wees dan een vergoeding toe van gemiddeld een maandsalaris per jaar dat de werknemer in dienst was. Vooral voor wie lang in dienst was liep dit bedrag hoog op, tot wel drie jaarsalarissen. Onder de nieuwe regels ontvangen de meeste werknemers nog een derde van een maandsalaris per dienstjaar, voor ouderen is dit soms een halve maand. Voortaan mag dit bedrag maximaal één jaarsalaris zijn, tenzij het jaarsalaris lager is dan euro, dan is dat het maximale bedrag. De vergoeding wordt bovendien altijd direct belast. De ontslagprocedures via het UWV worden juist duurder: ook daar moet de werkgever altijd een vergoeding betalen, terwijl dit eerder niet zo was. Mensen met een lager inkomen krijgen daardoor vaker een ontslagvergoeding dan nu, hun ontslag is voor de werkgevers dus duurder. Minder recht op een WW-uitkering De WW-uitkering duurt ten hoogste nog 24 maanden. En pas als iemand 38 jaar arbeidsverleden heeft (dus tenminste 58 of ouder is) komt diegene voor die 24 maanden in aanmerking. Nu komt iemand al met 24 jaar arbeidsverleden in aanmerking voor 24 maanden WW. Na zes maanden moet iedereen bovendien iedere baan accepteren. Mocht het salaris van de nieuwe baan lager zijn dan de WW-uitkering, dan wordt het inkomen wel aangevuld tot het niveau van de WW. OUDE SITUATIE NIEUWE SITUATIE OUDE SITUATIE NIEUWE SITUATIE 38 MND 24 MND 12 MND 6 MND 7

8 WONEN Hoe verandert de woningmarkt? Gedrag de kans dat je in een sociale huurwoning kunt wonen neemt af Financieel Je woonlasten zijn hoger Je lost je hypotheek verplicht af, dus bouwt vermogen op (alleen koop) Je maandlasten zijn tijdens de looptijd van je hypotheek hoger, daarna nihil (alleen koop) De kosten van een verhuizing zijn lager (alleen koop) Ontwikkeling van de huurprijzen EURO S zonder beleid inkomen tot inkomen tussen inkomen meer dan Extra huurverhogingen vooral bij een hoger inkomen In 2013 en 2014 mochten verhuurders van sociale huurwoningen eenmalig een extra huurverhoging toepassen. Hoe hoger het inkomen, hoe hoger de extra huurverhoging: mensen die meer dan euro per jaar verdienen betalen in totaal zeven procent extra, mensen met een inkomen tot euro betalen vijf procent extra en ontvangen ter compensatie een hogere huurtoeslag. Sociale huurwoningen alleen nog voor lagere inkomens Vrijgekomen woningen met een huur onder 700 euro per maand moeten de corporaties voor 90% verhuren aan huishoudens met een inkomen onder euro. Mensen met een inkomen daarboven mogen iedere huurwoning huren, mits de verhuurder meer dan 700 euro huur vraagt. Dat betekent ook dat ze dan geen huurtoeslag kunnen ontvangen. Verhuur levert meer op Huurwoning De verhuurders ontvangen per woning hogere huren. Via een heffi ng betalen de verhuurders van sociale huurwoningen een groot deel van de extra inkomsten aan de Rijksoverheid. Per In 2013 en 2014 mochten verhuurders van sociale huurwoningen eenmalig een extra huurverhoging toepassen. Hoe hoger het inkomen, hoe hoger de extra huurverhoging. TIJD saldo is het verhuren van woningen financieel aantrekkelijker. Minder hypotheekrenteaftrek Geleidelijk vermindert de hypotheekrenteaftrek, tot uiteindelijk mensen met een inkomen Ontwikkeling van de netto rentelasten boven euro per jaar de rente kunnen aftrekken tegen 38%. De netto rentelast die zij EURO S per maand betalen neemt daardoor toe. Nieuw afgesloten hypotheken moeten verplicht volledig worden afgelost om in aanmerking te komen voor hypotheekrenteaftrek. Kopers moeten zelf ook meer geld inleggen bij de aankoop van een woning. Per saldo zijn de maandlasten van een koopwoning hoger. Als compensatie voor hogere inkomens gaat het belastingtarief op hun inkomen tegelijk omlaag. Koopwoning Verplicht aflossen, verplicht vermogen opbouwen Geleidelijk vermindert de hypotheekrenteaftrek voor mensen met een inkomen boven euro. De netto rentelast die mensen per maand betalen neemt daardoor toe. TIJD Lagere overdrachtsbelasting Wie een huis koopt betaalt een lagere overdrachtsbelasting, de kosten van een verhuizing dalen hierdoor met vier procent van de koopsom. 8

9 GROEPEN Wie worden er het meest geraakt? Risico s verschuiven, financiële onzekerheid neemt toe Een groot aantal maatregelen verschuift financiële risico s van het collectief naar het individu: het inkomen wordt minder zeker, de uitgaven voor zorg en wonen worden hoger en onzekerder. Door de langere tijdshorizon (een leven duurt langer), het grote aantal maatregelen en de samenhang ertussen wordt het voor mensen moeilijker om hun financiële toekomst in te schatten. Soms ook meer zekerheid Tegenover deze grote beweging staat op een paar terreinen juist wat meer zekerheid: de fl uctuaties in pensioenpremies nemen af, verplicht afl ossen leidt tot het opbouwen van een buffer en meer mensen met een laag inkomen ontvangen bij ontslag een ontslagvergoeding. Als eerste meer financieel risico voor ouderen Veel van de maatregelen raken eerst mensen boven 50. Echter, wie nu jong is wordt op latere leeftijd alsnog geraakt. De verhoging van de AOW-leeftijd raakt mensen tussen 65 en 67 jaar Gepensioneerden hebben een kleinere kans dat de pensioenuitkering omhoog gaat met het prijspeil (de kans op grote kortingen wordt overigens ook kleiner). Vooral ouderen boven 75 hebben langdurige zorg nodig en blijven thuis wonen en/of betalen een hogere eigen bijdrage. Hun mantelzorgers nemen zorg over en zijn zelf vaak al ouder dan vijftig. De lagere ontslagvergoeding en verkorte WW-duur raakt vooral mensen tussen 50 en 67 jaar (een deel van deze groep komt juist wel in aanmerking voor een ontslagvergoeding en eerder niet). Vooral hogere inkomens in portemonnee geraakt, lagere inkomens leven anders Onder de huidige ouderen worden hogere inkomens fi nancieel meer geraakt, door de hogere bijdrage voor de zorg op basis van vermogen, door de lagere hypotheekrenteaftrek of de extra huurverhoging, en door de lagere pensioenuitkering. Ouderen met lagere inkomens zullen hun levens juist meer zien veranderen: zij wonen langer thuis (nu verblijven ze vaker in een instelling), hun kinderen moeten daardoor extra mantelzorg verlenen. Dat het pensioen korter duurt heeft voor hen een groter effect: hun levensverwachting is immers korter, zodat zij een groter deel van hun vrije tijd inleveren. 9

10 IMPACT Hoe groot is de structurele maatschappelijke impact? Grote impact: veel mensen en grote bedragen Hiernaast geven we een inschatting van het aantal mensen dat door de verschillende maatregelen geraakt wordt. Het zijn meestal veel mensen, en soms per persoon veel euro s. In 2025 veel meer impact dan in 2015 Omdat veel maatregelen geleidelijk worden ingevoerd zien we in 2015 nog niet goed hoe veel mensen door de maatregelen beïnvloed worden. In 2025 is bijna al het beleid helemaal ingevoerd en van toepassing op alle bestaande gevallen. Daarom laten we hier zien hoe groot de impact is in Verhoging AOW-leeftijd heeft veruit de grootste impact Het aantal mensen dat door de AOW-leeftijd wordt geraakt en het bedrag waar het voor hen om gaat zo n euro per jaar levert per saldo de grootste impact op. Koopkracht versus risico De impact in dit overzicht heeft betrekking op de fi nanciële zekerheid van mensen. Hier tegenover staan ook maatregelen die de koopkracht compenseren. Dit zijn ten eerste een hogere AOW voor alle AOW-gerechtigden, met name relatief gunstig voor lagere inkomens, ten tweede een hogere huurtoeslag voor lagere inkomens en tot slot een verlaging van het belastingtarief voor de hoogste inkomens. Het netto inkomen van een grote groep mensen gaat er door deze maatregelen wat op vooruit. Hun voordeel wordt daarbij verspreid over meerdere jaren. De mensen die meer risico ervaren worden over het algemeen juist in een korte periode geraakt door een groot effect. 10

11 ECONOMIE Hoe stimuleren de maatregelen de economie? De maatregelen op gebied van pensioen, zorg, werk en wonen geven de economie ruimte om harder te groeien. Hieronder staat schematisch weergegeven hoe de maatregelen kunnen leiden tot meer economische groei. Betere concurrentiepostie: meer buitenlandse vraag naar producten Bruto Loonkosten stijgen minder snel Bedrijven en instellingen nemen meer personeel aan Meer mensen werken Premies en belastingen kunnen omlaag Hoger nettoloon Meer binnenlandse vraag naar producten Pensioenleeftijd omhoog Mensen werken meer Werkloosheid minder aantrekkelijk 11

12 CONSUMENTEN Hoe reageren consumenten? Het vangnet van de overheid wordt de komende jaren... veel groter iets groter 7% 5% gelijk 8% Ruim de helft van de consumenten ziet grote verandering aankomen Volgens 59% van de consumenten wordt het fi nanciële vangnet van de overheid veel kleiner. iets kleiner 21% 59% veel kleiner Toch zegt een fl ink deel van de consumenten dat er geen of weinig verschil is, of juist dat het fi nanciële vangnet groter wordt. Ook al ziet een grote groep een grote verandering komen, dit lijkt nog steeds een onderschatting van de daadwerkelijke verandering. Later met pensioen, meer betalen voor zorg en wonen, soepeler ontslag: wie denkt u dat de grootste fi nanciële risico s van dit beleid opvangen? Mensen van jaar hoog inkomen jaar laag inkomen Effect op hogere inkomens onderschat jaar hoog inkomen 17% 8% 14% 28% jaar laag inkomen Consumenten denken dat de fi nanciële gevolgen vooral neerkomen bij lagere inkomens. Veel fi nanciële effecten raken in werkelijkheid juist mensen met een inkomen boven euro. Maar weinig consumenten denken dat mensen tussen 60 en 80 met een hoger inkomen de fi nanciële risico s opvangen. Toch raken pensioen, eigen bijdrages en langer thuis wonen in de zorg, minder hypotheekrenteaftrek of hogere huren juist deze groep. Opvallend is ook dat jaar hoog inkomen 12% 21% consumenten verwachten dat juist mensen tussen 40 en 60 met een lager inkomen geraakt worden. Hun ontslagbescherming neemt wat toe, de kosten voor wonen stijgen voor hen het minst. Wel zullen zij tot 67 jaar of langer doorwerken jaar laag inkomen 12

13 CONSUMENTEN Hoe reageren consumenten? Als iemand in Nederland in grote financiele problemen komt, moet dat met name worden opgevangen door de overheid zijn / haar familie 9% 13% 78% Financiële risico s bij mensen zelf Consumenten geven aan dat grote fi nanciële problemen vooral opgevangen moeten worden door de persoon die het betreft. De richting van de verandering lijkt dus aan te sluiten bij de algemene perceptie: risico s liggen vooral bij het individu. de persoon zelf Stel: uw bejaarde vader of moeder heeft langdurig verzorging nodig. Wat heeft uw voorkeur? Verzorging door mijzelf, ik betaal lagere zorgpremie 32% 68% in een instelling, ik betaal hogere zorgpremie Mantelzorg liever afgekocht Een meerderheid van de consumenten betaalt liever meer premie dan voor de eigen ouders te zorgen. Het verleggen van zorgverantwoordelijkheid naar de kinderen krijgt dus weinig steun. De pensioenleeftijd gaat omhoog / de kosten voor langdurige zorg komen meer voor eigen rekening / de WW wordt korter en de maximale ontslagvergoeding wordt lager. Heeft dit invloed op uw spaargedrag in de komende jaren? Consumenten sparen meestal niets extra iets / veel minder geld opzij zetten 18% 18% iets / veel meer geld opzij zetten Een grote meerderheid (65 procent) zegt naar aanleiding van de wijzigingen in zorg, pensioen, werk en wonen niet meer of minder geld opzij te leggen. Ongeveer 18% van de consumenten zet meer geld opzij vanwege het beleid, iets meer van de consumenten doen dat vanwege het verhogen van de pensioenleeftijd (22%). Evenveel mensen zetten minder geld opzij vanwege het beleid (18%). Iets meer consumenten zet vanwege de eigen bijdrages in de zorg minder 64% geld opzij (21%). evenveel geld opzij zetten Bron: ING Vraag van Vandaag in de periode van 9 augustus tot en met 2 september 2014 onder gemiddeld respondenten, antwoorden als weet niet / geen mening / niet van toepassing zijn niet meegewogen. 13

14 Wat kun je als consument doen? DOEN Wat kun je als consument doen? De Nederlandse overheid werkt hard aan economische hervormingen. De invoering gaat geleidelijk, maar het uiteindelijke effect is groot. Financiële risico's verschuiven van het collectief naar het individu. Wat kunnen consumenten doen om zich voor te bereiden op de veranderingen die de hervormingen met zich meebrengen? Volg opleidingen Zoek weer een baan Kies een andere koers Bekijk of je later goed kunt rondkomen Vooral als je zelfstandige bent of om een of andere reden geen geld hebt weggezet voor later Zorg ervoor dat je kunt werken tot je pensioen Blijf netwerken PENSIOEN Bedenk wanneer je liever je geld uitgeeft: nu of later? Als je nu met minder toe kunt: spaar en/of beleg Bespreek met je kinderen, broers en zussen en buren hoe je elkaar kunt en wilt helpen ZORG Schenken om een eigen bijdrage te voorkomen is lang niet altijd verstandig Volg opleidingen Zoek weer een baan Kies een andere koers Bekijk of je later goed kunt rondkomen Vooral als je zelfstandige bent of om een of andere reden geen geld hebt weggezet voor later Onderzoek bij welke organisaties je zorg kunt inkopen zodat je kunt leven zoals je wilt, of zodat je ouders zorg krijgen De meeste ouderen zullen onder de nieuwe regels thuis blijven wonen ZORG Bespreek met je kinderen, Schenken om een eigen WONEN 14

15 DOEN Wat kun je als consument doen? Onderzoek bij welke organisaties je zorg kunt inkopen zodat je kunt leven zoals je wilt, of zodat je ouders zorg krijgen De meeste ouderen zullen onder de nieuwe regels thuis blijven wonen De prijzen van dure koopwoningen staan de komende jaren wat meer onder druk, onderhandel goed wanneer je zo'n woning gaat kopen Hoe voller die spaarpot, hoe minder pensioen je nodig hebt om rond te komen Een kleinere woning voorkomt dat je wordt verrast door de lagere hypotheekrenteaftrek WONEN Verplicht aflossen? Zie dit dan als een spaarpot voor later Blijf aantrekkelijk voor de arbeidsmarkt Blijf netwerken WERK Een kleinere woning houdt ruimte in je maandbudget zodat je nog rond kunt komen wanneer je ander werk moet zoeken De prijzen van dure koopwoningen staan de komende jaren wat meer onder druk, onderhandel goed wanneer je zo'n woning gaat kopen Hoe voller die spaarpot, hoe minder pensioen je nodig hebt om rond te komen Volg opleidingen Verander van baan Zet wat geld opzij voor het geval je werkloos raakt of om je later om te scholen Het kan zo maar zijn dat je rond je 50 e nog eens een hele nieuwe wending aan je carriere zult geven Voor meer informatie kunt u contact opnemen met ING Nederland, Afdeling Externe Communicatie, Reinier.Steffens@ing.nl. Voor het laatste nieuws: ing.nl/prinsjesdag WERK 15

16 INZICHT Vier misverstanden verduidelijkt Ik moet geld sparen om mijn zorgkosten later te betalen 1 3 (16% van de consumenten zegt dit te doen) De eigen bijdrages in de zorg zijn afhankelijk van het vermogen. Wie meer spaart betaalt dus later meer voor zorg, sparen is in dat opzicht niet gunstig. Er kunnen twee redenen zijn om wel extra te sparen: de wens om evenveel geld achter te laten voor de erfgenamen, of de wens om zelf luxere zorg in te kunnen kopen. Er zijn ook mensen die juist minder willen sparen of hun geld willen wegschenken (21% van de consumenten). De extra eigen bijdrage vanwege het vermogen willen zij ontlopen. Daarbij is het goed te bedenken dat veel ouderen uiteindelijk nooit of slechts kort in een instelling terecht komen, omdat het recht op verblijf juist is ingeperkt. Ik moet extra geld sparen omdat de pensioenleeftijd omhoog gaat (22% van de consumenten zegt dit te doen) Omdat we later met pensioen gaan, duurt ons pensioen korter. In principe hoeven mensen per maand dus minder geld opzij te zetten, de periode dat zij geld opmaken duurt namelijk korter en de tijd dat ze kunnen sparen duurt langer. Ook wie nu al met pensioen is, merkt niets van de hogere pensioenleeftijd. Natuurlijk zijn er mensen die absoluut op 65 jaar willen stoppen met werken. In dat geval is het wel verstandig zijn om extra te sparen. Andere ontwikkelingen, zoals de overdracht van fi nancieel risico naar de deelnemers kunnen ook een reden zijn om meer opzij te zetten. Mijn huidige huis is niet meer te betalen als de hypotheekrenteaftrek daalt 2 4 Voor de meeste mensen zullen de netto rentelasten van hun huis de komende jaren dalen: iedereen die aflost op zijn hypotheek betaalt in de loop van de tijd namelijk steeds minder rente. Het voordeel van de hypotheekrenteaftrek neemt voor hen weliswaar af, maar de maandlasten zullen per saldo toch dalen. Alleen wie grotendeels aflossingsvrij leent, zal zijn netto rentelast zien toenemen. Het nieuwe ontslagrecht raakt mensen boven 50 niet Mensen boven 50 hebben de komende jaren inderdaad recht op een iets hogere ontslagvergoeding dan mensen die jonger zijn. Echter: het maximum aan de vergoeding geldt ook voor hen: ze ontvangen ten hoogste één jaarsalaris, of euro als hun brutoloon lager is dan dat bedrag. Bovendien betalen ze direct belasting over dit bedrag. Ze houden dus netto duidelijk minder over dan in de oude situatie. Voor hogere inkomens met een dure woning ontstaat een belangrijker financieel effect pas bij verkoop van hun woning. De kopers hebben bij aanschaf immers nog hoge rentelasten, en betalen netto dus veel hypotheekrente. In 2025 zijn de netto rentelasten voor nieuwe kopers met een hoog inkomen al 13% hoger dan ze op dit moment zijn. Zij zullen daardoor een lagere prijs willen of kunnen betalen voor een koopwoning. De kans op ontslag neemt door de hogere pensioenleeftijd extra toe. Werkgevers houden immers rekening met het aantal jaren dat een dienstverband nog duurt. Hoe langer de tijd tot de pensioenleeftijd, hoe groter de kans dat de werkgever een ontslag terugverdient. Na hun ontslag ontvangen mensen bovendien korter WW en na zes maanden moeten ze iedere baan accepteren. De kans op baan- en inkomenswisselingen neemt dus voor mensen boven 50 met een goed inkomen duidelijk toe. 16

17 CONCLUSIE Stille verbouwing is een echte renovatie Nederland verandert De Nederlandse overheid is door de renovatie klaar voor de vergrijzing en het opraken van de aardgas. De maatregelen op gebied van pensioen, zorg, werk en wonen van de afgelopen vijf jaar zullen Nederland echt veranderen: de economie kan harder groeien, maar de fi nanciële zekerheid neemt af, financieel risico verschuift naar het individu. Wie zien iets aankomen, maar weten niet precies wat we kunnen doen De verandering heeft een grote impact, maar komt geleidelijk tot stand. In 2025 is de impact van de maatregelen veel groter dan die in 2015 is. Vooral mensen die meerdere gevolgen tegelijk voelen kunnen fl ink in hun portemonnee geraakt worden. Daarbij gaat het vaker om mensen met een hoger inkomen die ouder zijn dan 50. Het leven verandert juist het meest voor ouderen met lagere inkomens. Uiteindelijk worden alle jongeren zelf ook ouderen, dus zij zullen dan ook de gevolgen ervaren. Deze analyse is een hulpmiddel voor wie niet voor verrassingen wil komen te staan. Disclaimer Deze publicatie is tot stand gekomen op basis van de informatie zoals die in augustus 2014 beschikbaar was over de verschillende regelingen. Wetten en regels zijn nog niet allemaal defi nitief. De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op de door ING vergaarde informatie en door ING betrouwbaar geachte bronnen. Deze gegevens zijn op zorgvuldige wijze in onze analyses verwerkt. Noch de ING, noch medewerkers van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor de in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. ING aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud van de publicaties of voor informatie die op of via de sites wordt verstrekt. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Niets in deze publicatie mag worden gereproduceerd, verspreid of gepubliceerd zonder de uitdrukkelijke vermelding van de ING als bron van deze informatie. De afnemer van deze informatie is verplicht aanwijzingen van de ING betreffende het gebruik van de informatie op te volgen. Nederlands recht is van toepassing. Nawoord Deze publicatie van het ING Economisch Bureau beoogt mensen te helpen bij het nemen van betere fi nanciële beslissingen. We streven naar overzicht over de samenhang en impact van een groot aantal maatregelen. We hebben daartoe vaak gekozen voor hoofdlijnen en details achterwege gelaten. De lezer die op basis van deze analyse zijn eigen fi nanciële situatie tegen het licht wil houden raden we aan zelf of met behulp van een financieel planner in zijn eigen specifieke situatie te duiken. ING Economisch Bureau m.m.v. Marieke Blom, Dimitry Fleming, Senne Janssen, Marten van Garderen, Maurice van Sante, Edse Dantuma, Bram van Eijndthoven, Nathalie Michielsens ING Economisch Bureau september 2014 Voor meer informatie kunt u contact opnemen met ING Nederland, Afdeling Externe Communicatie, Reinier.Steffens@ing.nl. Voor het laatste nieuws: ing.nl/prinsjesdag 17

2) Wanneer gaan de verschillende maatregelen in? Per 1 januari 2013

2) Wanneer gaan de verschillende maatregelen in? Per 1 januari 2013 Oktober 2012 Nieuws hypotheekrenteaftrek Zoals het er nu voorstaat zal er vanaf 2013 alleen aftrek worden genoten voor hypotheekrente bij minimaal een annuïtaire aflossing. Op dit moment mag je nog de

Nadere informatie

1 Inleiding. Wanneer ga jij met pensioen Versie: 4 17-07-2015 Pagina: 3 van 7

1 Inleiding. Wanneer ga jij met pensioen Versie: 4 17-07-2015 Pagina: 3 van 7 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 AOW-gerechtigde leeftijd... 4 2.1 Algemeen... 4 2.2 Verhoging van 65 naar 67... 4 2.3 Verdere verhoging op basis van de levensverwachting... 4 3 Pensioenleeftijd... 6 3.1

Nadere informatie

De belangrijkste veranderingen in 2015 voor senioren op een rij INKOMEN

De belangrijkste veranderingen in 2015 voor senioren op een rij INKOMEN De belangrijkste veranderingen in 2015 voor senioren op een rij INKOMEN AOW De AOW-leeftijd stijgt verder. Wordt u vóór 1 oktober 2015 65 jaar, dan gaat uw AOW drie maanden na uw 65 e verjaardag in. 65

Nadere informatie

Notitie. 11 juni 2010. Datum. Onderwerp De meest gestelde vragen over het principe-akkoord AOW-pensioen. 1 Gemiddelde op basis van het verleden

Notitie. 11 juni 2010. Datum. Onderwerp De meest gestelde vragen over het principe-akkoord AOW-pensioen. 1 Gemiddelde op basis van het verleden Notitie Datum 11 juni 2010 Onderwerp De meest gestelde vragen over het principe-akkoord AOW-pensioen 1. Waarover gaat dit raadgevend referendum? De FNV heeft samen met de andere vakcentrales afspraken

Nadere informatie

Wanneer ga jij met pensioen?

Wanneer ga jij met pensioen? Wanneer ga jij met pensioen? Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 AOW-gerechtigde leeftijd... 4 1.1 Algemeen... 4 1.2 Verhoging van 65 naar 67... 4 1.3 Verdere verhoging op basis van de levensverwachting...

Nadere informatie

Mag ik dan nooit meer stoppen met werken?

Mag ik dan nooit meer stoppen met werken? Mag ik dan nooit meer stoppen met werken? 67 vragen over aow-vragen en uw pensioen (Uit AD van 1-11-2016) De AOW-leeftijd gaat in 2022 met drie maanden omhoog voor iedereen die na 1954 geboren is. Reden

Nadere informatie

Bijlage bij lesbrief Pensioenworkshop Mañana

Bijlage bij lesbrief Pensioenworkshop Mañana Stichting Weet Wat Je Besteedt (WWJB) Extra uitleg en Q&A Bijlage bij lesbrief Pensioenworkshop Mañana Wat is pensioen? Tekst uit het filmpje Wist je dat je nu waarschijnlijk al pensioen opbouwt? Een klein

Nadere informatie

NIEUWSOVERZICHT KABINETSPLANNEN DECEMBER 2012

NIEUWSOVERZICHT KABINETSPLANNEN DECEMBER 2012 NIEUWSOVERZICHT KABINETSPLANNEN DECEMBER 2012 Dat er een nieuwe regering is zal niemand zijn ontgaan. En dat de voorstellen verstrekkende gevolgen hebben ook niet. Het vervelende is dat we nu in een periode

Nadere informatie

Uw huis, uw hypotheek, uw financiële toekomst

Uw huis, uw hypotheek, uw financiële toekomst Uw huis, uw hypotheek, uw financiële toekomst Rabobank. Een bank met ideeën. Uw huis, uw hypotheek, uw financiële toekomst Lees deze brochure zorgvuldig door. U hebt uw droomhuis gevonden, een prachtig

Nadere informatie

Helft van de Nederlanders laat pensioen bewust links liggen

Helft van de Nederlanders laat pensioen bewust links liggen ING Financieel fit Barometer Helft van de Nederlanders laat pensioen bewust links liggen Consument vindt nadenken over pensioen complex, niet urgent of niet nodig Thema pensioen De ING Financieel fit Barometer

Nadere informatie

Binnenkort heb je een afspraak met één van onze adviseurs. Om je goed van dienst te kunnen zijn, hebben wij informatie van je nodig.

Binnenkort heb je een afspraak met één van onze adviseurs. Om je goed van dienst te kunnen zijn, hebben wij informatie van je nodig. het klantprofiel Binnenkort heb je een afspraak met één van onze adviseurs. Om je goed van dienst te kunnen zijn, hebben wij informatie van je nodig. Waarom een klantprofiel? Het klantprofiel heeft als

Nadere informatie

financiële dienstverlening

financiële dienstverlening Algemene gegevens cliënt Algemene gegevens partner Naam : Naam : Geboortedatum : Geboortedatum : Algemene Kennis en Ervaring 1. Wat weet u van hypotheken? 2. Wat weet u van beleggingsproducten? 3. Wat

Nadere informatie

Wat je moet weten als je een hypotheek kiest?

Wat je moet weten als je een hypotheek kiest? Wat je moet weten als je een hypotheek kiest? Als je een hypotheek af gaat sluiten, moet je aan een heleboel dingen denken. We hebben een aantal vragen voor je op een rijtje. Klik op de doorlinks hiernaast

Nadere informatie

De overheid verandert de regels voor hypotheken, zodat minder woningbezitters in financiële problemen komen.

De overheid verandert de regels voor hypotheken, zodat minder woningbezitters in financiële problemen komen. Hypotheekregels 2015 Hypotheekregels 2015 De overheid verandert de regels voor hypotheken, zodat minder woningbezitters in financiële problemen komen. Wijziging hypotheekrenteaftrek 4e schijf De maximale

Nadere informatie

Grip op uw Vermogen. Aflossen, waarom goed voor u?

Grip op uw Vermogen. Aflossen, waarom goed voor u? Aflossen, waarom goed voor u? Agenda 1. Even voorstellen 2. Aanleiding presentatie 3. Hypotheken: hoe zit het ook alweer? 4. Waarom aflossen? - Voor uzelf - Voor uw kinderen - Voor later 5. Hoe werkt aflossen?

Nadere informatie

Steeds meer vijftigers financieel kwetsbaar

Steeds meer vijftigers financieel kwetsbaar Maart 215 stijgt naar 91 punten Steeds meer vijftigers financieel kwetsbaar De is in het eerste kwartaal van 215 gestegen van 88 naar 91 punten. Veel huishoudens kijken positiever vooruit en verwachten

Nadere informatie

Hypotheek. Wilt u Nationale Hypotheekgarantie? Ja Nee

Hypotheek. Wilt u Nationale Hypotheekgarantie? Ja Nee Het klantprofiel moet inzicht geven in uw (financiële) situatie en uw wensen/doelstellingen als u een inkomensterugvalmee maakt. De volgende gegevens worden van u gevraagd: uw financiële positie, kennis,

Nadere informatie

KLANTPROFIEL VOOR 2 personen

KLANTPROFIEL VOOR 2 personen UW KLANTPROFIEL Een financieel advies wordt niet alleen uitgebracht op basis van uw huidige financiële situatie en wensen en doelstellingen, maar ook op basis van uw kennis van, ervaring met en risicobereidheid

Nadere informatie

UW KLANTPROFIEL. Vult u onderstaande vragen nauwkeurig in. ALGEMEEN - DOEL ALGEMEEN - TOEKOMSTPERSPECTIEF

UW KLANTPROFIEL. Vult u onderstaande vragen nauwkeurig in. ALGEMEEN - DOEL ALGEMEEN - TOEKOMSTPERSPECTIEF UW KLANTPROFIEL Een financieel advies wordt niet alleen uitgebracht op basis van uw huidige financiële situatie en wensen en doelstellingen, maar ook op basis van uw kennis van, ervaring met en risicobereidheid

Nadere informatie

Klantprofiel. Waaruit blijkt dat?

Klantprofiel. Waaruit blijkt dat? Klantprofiel Wat is uw burgerlijke staat? o Alleenstaand o Gehuwd(gemeenschap van goederen) o Gehuwd(huwelijkse voorwaarden) o Samenwonend met samenlevingscontract o Samenwonend zonder samenlevingscontract

Nadere informatie

Welke hypotheek past bij mijn persoonlijke en financiële situatie?

Welke hypotheek past bij mijn persoonlijke en financiële situatie? Welke hypotheek past bij mijn persoonlijke en financiële situatie? Stappenplan Wat voor hypotheek past bij mij EEN ONDERNEMING VAN ABN AMRO BANK N.V. WELKE HYPOTHEEK PAST BIJ MIJ? Je hebt je pijlen gericht

Nadere informatie

Belastingplan 2013: Wet herziening fiscale behandeling eigen woning

Belastingplan 2013: Wet herziening fiscale behandeling eigen woning Regelingen en voorzieningen CODE 3.2.3.30 verwachte wijzigingen Belastingplan 2013: Wet herziening fiscale behandeling eigen woning bronnen Informatieblad Woningmarkt 18.9.2012 Vragen en antwoorden over

Nadere informatie

Hypotheek in barre tijden

Hypotheek in barre tijden Regelingen en voorzieningen CODE 4.2.2.52 Hypotheek in barre tijden bronnen www.veh.nl, persbericht d.d. 3.11.2012 Geldgids juni 2012 N.B. Sinds de publicatie van onderstaand artikel is er voor huiseigenaren

Nadere informatie

De 15 valkuilen om voor op te passen bij het aangaan van een lening of krediet!

De 15 valkuilen om voor op te passen bij het aangaan van een lening of krediet! De 15 valkuilen om voor op te passen bij het aangaan van een lening of krediet! Wees u bewust van deze valkuilen om niet bedrogen uit te komen Pagina 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Valkuil 1. Aanbiedingen...

Nadere informatie

Binnenkort hebt u een afspraak met één van onze adviseurs. Om u goed van dienst te kunnen zijn, hebben wij informatie van u nodig.

Binnenkort hebt u een afspraak met één van onze adviseurs. Om u goed van dienst te kunnen zijn, hebben wij informatie van u nodig. Uw Klantprofiel Binnenkort hebt u een afspraak met één van onze adviseurs. Om u goed van dienst te kunnen zijn, hebben wij informatie van u nodig. Waarom een Klantprofiel? Het Klantprofiel heeft als doel

Nadere informatie

Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord

Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord Waarom langer doorwerken? De levensverwachting stijgt Elke generatie leeft langer dan de vorige. Dat is al langer bekend, maar de stijging van de levensverwachting

Nadere informatie

Wat u moet weten over beleggen

Wat u moet weten over beleggen Rabo BedrijvenPensioen Wat u moet weten over beleggen Beleggen voor het Rabo BedrijvenPensioen Uw werkgever betaalt pensioenpremies voor het Rabo BedrijvenPensioen. In deze brochure leest u hoe we deze

Nadere informatie

Vooral boven water huishouden lost extra af

Vooral boven water huishouden lost extra af Juli 2015 naar recordhoogte 96 punten Vooral boven water huishouden lost extra af De staat op zijn hoogste stand ooit. In het tweede kwartaal van 2015 steeg de barometer met maar liefst 5 punten van 91

Nadere informatie

special MILJOENENNOTA 2014 uitgaven 267,0 miljard inkomsten 249,1 miljard De miljoenennota en uw portemonnee.

special MILJOENENNOTA 2014 uitgaven 267,0 miljard inkomsten 249,1 miljard De miljoenennota en uw portemonnee. MILJOENENNOTA 2014 special De miljoenennota en uw portemonnee. inkomsten 249,1 miljard uitgaven 267,0 miljard Het kabinet heeft op Prinsjesdag bekend gemaakt hoe de begroting, met daarin het bezuinigingspakket

Nadere informatie

PE+ Actualiteiten 2015 Wft Basis

PE+ Actualiteiten 2015 Wft Basis PE+ Actualiteiten 2015 Wft Basis Onderdeel van Wft PE+ modules zijn actualiteiten. Dat zijn de meest recente ontwikkeling in het betreffende vakgebied. De minister heeft deze actualiteiten op 6 oktober

Nadere informatie

UW KLANTPROFIEL. Vult u onderstaande vragen nauwkeurig in. ALGEMEEN - DOEL

UW KLANTPROFIEL. Vult u onderstaande vragen nauwkeurig in. ALGEMEEN - DOEL UW KLANTPROFIEL Een financieel advies wordt niet alleen uitgebracht op basis van uw huidige financiële situatie en wensen en doelstellingen, maar ook op basis van uw kennis van, ervaring met en risicobereidheid

Nadere informatie

Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord

Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord Waarom langer doorwerken? De levensverwachting stijgt Elke generatie leeft langer dan de vorige. Dat is al langer bekend, maar de stijging van de levensverwachting

Nadere informatie

Bijlage A. UW KLANTPROFIEL

Bijlage A. UW KLANTPROFIEL Bijlage A. UW KLANTPROFIEL Een financieel advies wordt niet alleen uitgebracht op basis van uw huidige financiële situatie en wensen en doelstellingen, maar ook op basis van uw kennis van, ervaring met

Nadere informatie

Financieel Analyse Rapport Alle cijfers op een rij.

Financieel Analyse Rapport Alle cijfers op een rij. Financieel Analyse Rapport Alle cijfers op een rij. Wij hebben uitgerekend welk hypotheekbedrag u verantwoord kunt lenen, het bedrag dat uw partner kan lenen en het bedrag dat u gezamenlijk kunt lenen.

Nadere informatie

En ze leefden nog lang en gelukkig? Risico s jongeren, keuzes ouderen

En ze leefden nog lang en gelukkig? Risico s jongeren, keuzes ouderen En ze leefden nog lang en gelukkig? Risico s jongeren, keuzes ouderen versie 4; 01-01-2014 Waarom is het van belang dat het personeel geïnformeerd wordt over het pensioen? Jonge mensen Ouderen 2 versie

Nadere informatie

Wist je dat je nu waarschijnlijk al pensioen opbouwt? Een klein beetje, maar het is pensioen.

Wist je dat je nu waarschijnlijk al pensioen opbouwt? Een klein beetje, maar het is pensioen. en Q&A Bijlage bij lesbrief Pensioenworkshop Mañana Wat is pensioen? Tekst uit het filmpje Wist je dat je nu waarschijnlijk al pensioen opbouwt? Een klein beetje, maar het is pensioen. En wist je dat pensioen

Nadere informatie

Een huis, de hypotheek, en uw financiële toekomst

Een huis, de hypotheek, en uw financiële toekomst Een huis, de hypotheek, en uw financiële toekomst U hebt uw droomhuis gevonden, een prachtig idee voor de verbouwing of u wilt een andere hypotheek. Uitstekend! Maar dat heeft ook gevolgen voor uw uitgavenpatroon.

Nadere informatie

De drie manieren van pensioen sparen noemen we de 3 pijlers van het pensioensysteem.

De drie manieren van pensioen sparen noemen we de 3 pijlers van het pensioensysteem. De toekomst is onbekend. Er komt een leeftijd dat werken niet meer gaat. Je hebt dan wel geld nodig om van te leven. Geld voor de oude dag wordt deels door de overheid geregeld. De overheid heeft een staatspensioen

Nadere informatie

Een goede oudedagsvoorziening? Werknemers zijn aan zet

Een goede oudedagsvoorziening? Werknemers zijn aan zet 28 november 2014 Een goede oudedagsvoorziening? Werknemers zijn aan zet Jarenlang was pensioen géén actueel onderwerp. Je kreeg AOW als je 65 was en daarnaast een gegarandeerd pensioen dat via een werkgever

Nadere informatie

Hypotheekrecht en - vormen

Hypotheekrecht en - vormen Hypotheekrecht en - vormen Wat is een hypotheek? Een hypotheek is in theorie een zekerheidsrecht. Wanneer u een hypotheek afsluit, geeft u het recht van hypotheek aan de geldverstrekker. Dit recht van

Nadere informatie

Annuïtair of lineair aflossen?

Annuïtair of lineair aflossen? 1 Annuïtair of lineair aflossen? Vind de hypotheekvorm voor jouw situatie Een publicatie van 2 Over eyeopen MEEUWENLAAN 98-100 1021 JL AMSTERDAM 020 303 1160 INFO@EYEOPEN.NL eyeopen is je eigen digitale

Nadere informatie

Zaken die niet meer zo zeker zijn

Zaken die niet meer zo zeker zijn Een goed gesprek over Zaken die niet meer zo zeker zijn Met u praten wij vaak over zekerheid. Dat is namelijk ons vak: het organiseren van uw zekerheid. Dat kan op vele manieren. Bijvoorbeeld door verstandig

Nadere informatie

Doelstelling Wat is de door u gewenste pensioendatum of pensioenleeftijd? 65 jaar 67 jaar Anders, te weten:

Doelstelling Wat is de door u gewenste pensioendatum of pensioenleeftijd? 65 jaar 67 jaar Anders, te weten: Het klantprofiel moet inzicht geven in uw (financiële) situatie. De volgende gegevens worden van u gevraagd: uw financiële positie, kennis, ervaring, doelstellingen en risicobereidheid. Uiteraard voor

Nadere informatie

Financieel fit Barometer valt iets terug Consument geeft wel meer geld uit aan Kerst

Financieel fit Barometer valt iets terug Consument geeft wel meer geld uit aan Kerst December 2014 Financieel fit Barometer valt iets terug Consument geeft wel meer geld uit aan Kerst De is in de tweede helft van 2014 iets teruggevallen. Inmiddels staat de meter nu op 88 punten. Na anderhalf

Nadere informatie

De Hypotheek. De Hypotheekrente. Rentevastperiode. Wat is een hypotheek? Wat zijn de kosten van mijn lening? Variabele rente

De Hypotheek. De Hypotheekrente. Rentevastperiode. Wat is een hypotheek? Wat zijn de kosten van mijn lening? Variabele rente De Hypotheek Je gaat een woning kopen en hebt hiervoor een lening nodig van de bank. In deze toelichting proberen wij je inzichtelijk te maken wat een hypotheek is en wat de meest voorkomende vormen zijn.

Nadere informatie

Hoeveel pensioen krijg ik straks? Denk je daar wel eens over na?

Hoeveel pensioen krijg ik straks? Denk je daar wel eens over na? Hoeveel pensioen krijg ik straks? Denk je daar wel eens over na? Waar bestaat mijn pensioen uit? Je pensioen bestaat uit 3 belangrijke onderdelen: AOW Pensioen via je werkgever Eigen aanvulling AOW Hoeveel

Nadere informatie

Heeft u ervaring met het afsluiten van een privé pensioenregeling (lijfrente)? Ja Nee

Heeft u ervaring met het afsluiten van een privé pensioenregeling (lijfrente)? Ja Nee Pensioen Klantprofiel Naam: Wat is de door u gewenste pensioendatum of pensioenleeftijd? 65 jaar 67 jaar Welk netto maandinkomen heeft u vanaf uw pensioendatum nodig om financieel rond te kunnen komen?

Nadere informatie

KLANTPROFIEL VOOR DHR. HYPOTHEEK

KLANTPROFIEL VOOR DHR. HYPOTHEEK UW KLANTPROFIEL Een financieel advies wordt niet alleen uitgebracht op basis van uw huidige financiële situatie en wensen en doelstellingen, maar ook op basis van uw kennis van, ervaring met en risicobereidheid

Nadere informatie

Renteprofiel en Risico-analyse

Renteprofiel en Risico-analyse Welke hypotheekvorm heeft u gekozen? Aflossingsvrije hypotheek (10 punten). Leven hypotheek (traditioneel), Annuïteiten hypotheek, Lineaire hypotheek (8 punten). Vermogensplanning hypotheek, Leven hypotheek

Nadere informatie

Fiscale en financiële gevolgen van sociaal plan en ontslagvergoeding. G.J. van Nieuwenhuijzen FB Van Oers Accountancy & Advies

Fiscale en financiële gevolgen van sociaal plan en ontslagvergoeding. G.J. van Nieuwenhuijzen FB Van Oers Accountancy & Advies 1 Presentatie voor medewerkers Philip Morris Holland B.V. Fiscale en financiële gevolgen van sociaal plan en ontslagvergoeding G.J. van Nieuwenhuijzen FB Van Oers Accountancy & Advies Augustus 2014 2 Agenda

Nadere informatie

Koopkracht in perspectief. In opdracht van de gezamenlijke ouderenbonden, ANBO, PCOB, Unie KBO Nibud, 2008

Koopkracht in perspectief. In opdracht van de gezamenlijke ouderenbonden, ANBO, PCOB, Unie KBO Nibud, 2008 Koopkracht in perspectief In opdracht van de gezamenlijke ouderenbonden, ANBO, PCOB, Unie KBO Nibud, 2008 Koopkrachtberekeningen 2007-2008/ 2 Koopkracht in perspectief In opdracht van de gezamenlijke ouderenbonden,

Nadere informatie

Bijlage A Enquête solidariteit in de pensioenen... 2. Bijlage B Multivariate regressieanalyses... 13

Bijlage A Enquête solidariteit in de pensioenen... 2. Bijlage B Multivariate regressieanalyses... 13 Bijlagen Pensioenen: solidariteit en keuzevrijheid Stella Hoff Inhoud Bijlage A Enquête solidariteit in de pensioenen... 2 Bijlage B Multivariate regressieanalyses... 13 Bijlagen SCP-publicatie Pensioenen:

Nadere informatie

Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2

Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Als je moet kiezen welk plaatje je op je cijferlijst zou willen hebben,

Nadere informatie

Steeds meer vijftigers financieel kwetsbaar

Steeds meer vijftigers financieel kwetsbaar Maart 2015 stijgt naar 91 punten Steeds meer vijftigers financieel kwetsbaar De is in het eerste kwartaal van 2015 gestegen van 88 naar 91 punten. Veel huishoudens kijken positiever vooruit en verwachten

Nadere informatie

Prinsjesdag 2015: 10 wijzigingen voor je portemonnee

Prinsjesdag 2015: 10 wijzigingen voor je portemonnee Prinsjesdag 2015: 10 wijzigingen voor je portemonnee Prinsjesdag 2015: wijzigingen voor je portemonnee Op Prinsjesdag presenteert het kabinet in de Miljoenennota zijn financiële toekomstplannen voor 2016.

Nadere informatie

UW KLANTPROFIEL. Vult u onderstaande vragen nauwkeurig in. ALGEMEEN - DOEL. S&A Hypotheken & Financieel advies te Alkmaar & Medemblik

UW KLANTPROFIEL. Vult u onderstaande vragen nauwkeurig in. ALGEMEEN - DOEL. S&A Hypotheken & Financieel advies te Alkmaar & Medemblik UW KLANTPROFIEL Een financieel advies wordt niet alleen uitgebracht op basis van uw huidige financiële situatie en wensen en doelstellingen, maar ook op basis van uw kennis van, ervaring met en risicobereidheid

Nadere informatie

Hypotheek? Wij zijn uw bank.

Hypotheek? Wij zijn uw bank. Hypotheek? Wij zijn uw bank. U wilt een huis kopen? Wij bezorgen u onbezorgd woonplezier. U wilt voor de eerste, tweede of misschien wel derde keer een huis kopen. Een gezellige stadswoning in het centrum,

Nadere informatie

Pensioenleeftijd 68 meest gestelde vragen

Pensioenleeftijd 68 meest gestelde vragen Nieuwsflits is een notitie van Westerveld Pensioenadvies en Consultancy en hieraan kan geen enkel recht worden ontleend. Westerveld Pensioenadvies en Consultancy kan niet aansprakelijk worden gesteld voor

Nadere informatie

Boek 4 Hoofdstuk 7: De overheid en ons inkomen

Boek 4 Hoofdstuk 7: De overheid en ons inkomen Boek 4 Hoofdstuk 7: De overheid en ons inkomen Valt het mee of tegen? a Als Yara een appartement koopt moet ze een hypotheek afsluiten. Hiervoor betaalt ze iedere maand een bepaald bedrag. Dit zijn haar

Nadere informatie

Het Generatiepact. Inhoudsopgave. 3 Wat is het Generatiepact?

Het Generatiepact. Inhoudsopgave. 3 Wat is het Generatiepact? het Generatiepact Inhoudsopgave 3 Wat is het Generatiepact? 5 Wanneer kan ik meedoen aan het Generatiepact? 6 De 55-jarigenregeling 11 De 60-jarigenregeling 16 De overgang van de 55-jarigenregeling naar

Nadere informatie

5 Wanneer kan ik meedoen aan het Generatiepact? 16 De overgang van de 55-jarigenregeling naar de 60-jarigenregeling

5 Wanneer kan ik meedoen aan het Generatiepact? 16 De overgang van de 55-jarigenregeling naar de 60-jarigenregeling het Generatiepact Inhoudsopgave 3 Wat is het Generatiepact? 5 Wanneer kan ik meedoen aan het Generatiepact? 6 De 55-jarigenregeling 11 De 60-jarigenregeling 16 De overgang van de 55-jarigenregeling naar

Nadere informatie

Maak uw eigen Miljoenennota

Maak uw eigen Miljoenennota Maak uw eigen Miljoenennota Er is weer economische groei, de huizenmarkt trekt aan, en volgens de rijksbegroting gepresenteerd op Prinsjesdag gaat bijna iedereen er volgend jaar financieel op vooruit.

Nadere informatie

Verantwoord lenen bij OHRA

Verantwoord lenen bij OHRA OHRA Hypotheken 2 Verantwoord lenen bij OHRA Inhoud 1. Belastingregels 5 2. Wilt u meer zekerheid over het terugbetalen? 7 2.1 Een deel van uw lening eerder terugbetalen 8 2.2 Een andere aflosvorm kiezen

Nadere informatie

Persoonlijk Risico Profiel Uw hypotheek en de inkomensrisico's

Persoonlijk Risico Profiel Uw hypotheek en de inkomensrisico's Persoonlijk Risico Profiel Uw hypotheek en de inkomensrisico's de heer A. Maatwerk en mevrouw B. Maatwerk-Advies 31 december 2009 Uitgerekend voor U Inhoudsopgave 1. Dit rapport in het kort...3 2. Achtergrond

Nadere informatie

Een financieel advies wordt niet alleen uitgebracht op basis van uw huidige financiële situatie en

Een financieel advies wordt niet alleen uitgebracht op basis van uw huidige financiële situatie en UW KLANTPROFIEL Een financieel advies wordt niet alleen uitgebracht op basis van uw huidige financiële situatie en wensen en doelstellingen, maar ook op basis van uw kennis van, ervaring met en risicobereidheid

Nadere informatie

Klant- en Risicoprofiel - Hypotheken Midden Nederland BV

Klant- en Risicoprofiel - Hypotheken Midden Nederland BV Klant- en Risicoprofiel - Hypotheken Midden Nederland BV Oudwijkerlaan 1D - 3581 TA Utrecht Website: hypothekenmiddennederland.nl e-mail: info@hypothekenmiddennederland.nl Telefoon: 030 276 32 18 Telefax:

Nadere informatie

KLANTPROFIEL VOOR EEN ORIËNTATIE GESPREK

KLANTPROFIEL VOOR EEN ORIËNTATIE GESPREK UW KLANTPROFIEL KLANTPROFIEL VOOR EEN ORIËNTATIE GESPREK Een financieel advies wordt niet alleen uitgebracht op basis uw huidige financiële situatie en wensen en doelstellingen, maar ook op basis uw kennis,

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Vraag naar arbeid Werkgelegenheid Aanbod van arbeid: b Marktmechanisme Loonkosten per product

Arbeidsmarkt Vraag naar arbeid Werkgelegenheid Aanbod van arbeid: b Marktmechanisme Loonkosten per product Arbeidsmarkt Vraag naar arbeid = mensen Door werkgevers: bedrijven en overheid Werkgelegenheid Hoe lager het loon, hoe groter de vraag naar arbeid Aanbod van arbeid: beroepsbevolking (iedereen tussen de

Nadere informatie

Q1 Bent u gepensioneerd?

Q1 Bent u gepensioneerd? Q1 Bent u gepensioneerd? Beantwoord: 1.824 Overgeslagen: 28 Ja Nee Ja Nee 93,04% 1.697 6,96% 127 Totaal 1.824 1 / 20 Q2 Maakt u zich zorgen om uw financiële situatie? Beantwoord: 1.709 Overgeslagen: 143

Nadere informatie

Wie in 2014 een eigen woning heeft of graag een woning wil kopen, moet rekening houden met een aantal ontwikkelingen.

Wie in 2014 een eigen woning heeft of graag een woning wil kopen, moet rekening houden met een aantal ontwikkelingen. Hypotheekgids 2014 Inleiding Wie in 2014 een eigen woning heeft of graag een woning wil kopen, moet rekening houden met een aantal ontwikkelingen. De wijzigingen op het gebied van hypotheek en wonen zijn

Nadere informatie

ABN AMRO. Kiezen tussen levensloopregeling en de spaarloonregeling. Alle informatie in één oogopslag. Mét fiscale spelregels.

ABN AMRO. Kiezen tussen levensloopregeling en de spaarloonregeling. Alle informatie in één oogopslag. Mét fiscale spelregels. ABN AMRO. Kiezen tussen levensloopregeling en de spaarloonregeling. Alle informatie in één oogopslag. Mét fiscale spelregels. Gemakkelijker kiezen tussen twee goede regelingen De overheid stelt werknemers

Nadere informatie

Hoe zit het met op 31-12-2012 al bestaande hypotheken vanaf 1-1-2013?

Hoe zit het met op 31-12-2012 al bestaande hypotheken vanaf 1-1-2013? Hoe zit het met op 31-12-2012 al bestaande hypotheken vanaf 1-1-2013? Voor alle op 31 december 2012 bestaande hypotheken blijven de oude hypotheekregels van kracht. Oversluiten van een bestaande schuld

Nadere informatie

Kopen naar Wens: Een betaalbare woning in Gooi- en Vechtstreek wordt werkelijkheid

Kopen naar Wens: Een betaalbare woning in Gooi- en Vechtstreek wordt werkelijkheid Kopen naar Wens: Een betaalbare woning in Gooi- en Vechtstreek wordt werkelijkheid Uw wens: een betaalbaar koophuis in de Gooi- en Vechtstreek. Een droom? Niet met Kopen naar Wens van Dudok Wonen. Het

Nadere informatie

Verandering van de koopkracht van chronisch zieken en gehandicapten in 2014. Nibud, september 2013

Verandering van de koopkracht van chronisch zieken en gehandicapten in 2014. Nibud, september 2013 Verandering van de koopkracht van chronisch zieken en gehandicapten in 2014 Nibud, september 2013 Verandering van de koopkracht van chronisch zieken en gehandicapten in 2014 Nibud, september 2013 In opdracht

Nadere informatie

Bijlage A. UW KLANTPROFIEL

Bijlage A. UW KLANTPROFIEL Bijlage A. UW KLANTPROFIEL Een financieel advies wordt niet alleen uitgebracht op basis uw huidige financiële situatie en wensen en doelstellingen, maar ook op basis uw kennis, ervaring met en risicobereidheid

Nadere informatie

Eeckhout & Slegt. financieel adviseurs. De hypotheekvormen

Eeckhout & Slegt. financieel adviseurs. De hypotheekvormen Eeckhout & Slegt financieel adviseurs De hypotheekvormen Maandbedrag Lineaire hypotheek Maandlast Restschuld Rente (fiscaal aftrekbaar) Aflossing Lineaire hypotheek Voordelen u bouwt snel en veilig vermogen

Nadere informatie

Inventarisatieformulier Hypotheken

Inventarisatieformulier Hypotheken Inventarisatieformulier Hypotheken Om op voorhand een beter inzicht te krijgen in uw financiële situatie vragen wij u dit formulier zo volledig mogelijk in te vullen voor het geven van een goed hypotheekadvies.

Nadere informatie

Financiële Planning bij ontslag

Financiële Planning bij ontslag Financiële Planning bij ontslag Ledenevent PGGM mei 2015 drs Harry Mijland FFP Even voorstellen Wie zijn wij? Wat doen wij? - Mensen helpen met hun financiële planning, zoals bij ontslag, stoppen met werken,

Nadere informatie

Vragenlijst. Naam cliënt : Datum afspraak: Inkomen

Vragenlijst. Naam cliënt : Datum afspraak: Inkomen Naam cliënt : Datum afspraak: Vragenlijst Inkomen Verwacht u de komende 2 5 jaar wijzigingen in uw inkomenssituatie door bijv. gezinsuitbreiding, functieverbetering, indiensttreding bij een andere werkgever

Nadere informatie

KLANTPROFIEL VOOR DHR. EN MEVR.

KLANTPROFIEL VOOR DHR. EN MEVR. UW KLANTPROFIEL Een financieel advies wordt niet alleen uitgebracht op basis van uw huidige financiële situatie en wensen en doelstellingen, maar ook op basis van uw kennis van, ervaring met en risicobereidheid

Nadere informatie

Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015

Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015 Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015 Berekeningen Prinsjesdag 2014 Nibud, september 2014 Koopkrachtverandering van ouderen 2014-2015 Berekeningen Prinsjesdag 2014 Nibud, september 2014 In opdracht

Nadere informatie

Kinderen Roepnaam Voorletters Achternaam Geboortedatum Geslacht Woonsituatie Man Vrouw Thuis Uit

Kinderen Roepnaam Voorletters Achternaam Geboortedatum Geslacht Woonsituatie Man Vrouw Thuis Uit Inventarisatieformulier Persoonsgegevens Achternaam (cliënt) Geslacht Man Vrouw Voorletters Roepnaam Geboortedatum Roker Ja Nee E-mail adres Telefoonnummer mobiel Uw opleidingsniveau LBO MBO HBO Universitair

Nadere informatie

Klantprofiel Hypotheken

Klantprofiel Hypotheken Klantprofiel Hypotheken Klant 1 Klant 2 Naam.. Ondernemer ja nee ja nee Sinds.. Sinds. Dienstverband Fulltime Fulltime Part-time uur Part-time uur Vast Vast Flex/uitzend Flex/uitzend Bepaalde tijd Bepaalde

Nadere informatie

Financieel Risico Profiel Uw hypotheek en de inkomensrisico's

Financieel Risico Profiel Uw hypotheek en de inkomensrisico's Financieel Risico Profiel Uw hypotheek en de inkomensrisico's de heer A. Maatwerk en mevrouw B. Maatwerk-Advies 31 januari 2009 Uitgerekend voor u Inhoudsopgave 1. Dit rapport in het kort...3 2. Achtergrond

Nadere informatie

Koopkracht van 65-plussers

Koopkracht van 65-plussers Koopkracht van 65-plussers 2009-2010 Berekeningen Prinsjesdag 2009 In opdracht van de ouderenbonden UnieKBO en PCOB Nibud, september 2009 Koopkracht van 65-plussers 2009-2010 Berekeningen Prinsjesdag 2009

Nadere informatie

DE ERKEND HYPOTHECAIR PLANNER INFORMEERT U GRAAG OVER: Uw hypotheek en uw pensioen

DE ERKEND HYPOTHECAIR PLANNER INFORMEERT U GRAAG OVER: Uw hypotheek en uw pensioen DE ERKEND HYPOTHECAIR PLANNER INFORMEERT U GRAAG OVER: Uw hypotheek en uw pensioen 1 In de verschillende fasen van uw leven hebben uw hypotheek en uw pensioen veel invloed op elkaar. Bij het denken over

Nadere informatie

versie 23 01-01-2013 Arbeidsmobiliteit en ABP pensioen

versie 23 01-01-2013 Arbeidsmobiliteit en ABP pensioen Arbeidsmobiliteit en ABP pensioen Programma Pensioenopbouw en ABP KeuzePensioen NabestaandenPensioen Bij uw overlijden vóór 65 jaar Bij uw overlijden vanaf 65 jaar Ontslag(uitkering) en de gevolgen voor

Nadere informatie

Wijzigingen per 1 januari Wijzigingen per 1 januari 2017

Wijzigingen per 1 januari Wijzigingen per 1 januari 2017 Wijzigingen per 1 januari 2017 Wijzigingen per 1 januari 2017 Op 1 januari 2017 zijn enkele wetten aangepast, die van invloed zijn op het geven van een passend financieel advies. In dit bericht geven we,

Nadere informatie

De woningmarkt blijft in beweging, net als onze dienstverlening

De woningmarkt blijft in beweging, net als onze dienstverlening De woningmarkt blijft in beweging, net als onze dienstverlening Onderwerpen 28 april 2016 Nieuwe Steen 3 1625 HV HOORN 0229-234 334 info@bvw.nl www.bvw.nl Ouders kunnen kinderen helpen met de koopwoning

Nadere informatie

een eigen huis De sleutel naar uw 20% korting op uw hypotheekrente

een eigen huis De sleutel naar uw 20% korting op uw hypotheekrente een eigen huis De sleutel naar uw eigen huis 20% korting op uw hypotheekrente Koopwoning dichterbij U droomt ervan. Een eigen huis, een plek onder de zon... Wat is er mooier dan uw eigen woning? Deze kunt

Nadere informatie

Belangrijke informatie voor uw adviesgesprek

Belangrijke informatie voor uw adviesgesprek Belangrijke informatie voor uw adviesgesprek Waarom is deze brochure voor u belangrijk? U heeft binnenkort een hypotheekadviesgesprek met ons. Hiervoor is al een afspraak gemaakt. Het is belangrijk om

Nadere informatie

Een eigen huis. mogelijkheden voor kopen of huren

Een eigen huis. mogelijkheden voor kopen of huren Een eigen huis mogelijkheden voor kopen of huren Een woning kopen of huren? Verschillende verantwoordelijkheden Wilt u een woning kopen of een woning huren? Dat is een afweging die u maakt. Een van de

Nadere informatie

Sociaal akkoord aow en Witteveenkader Op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Sociaal akkoord aow en Witteveenkader Op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid CPB Notitie 10 juni 2011 Sociaal akkoord aow en Witteveenkader Op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. CPB Notitie Aan: Ministerie van SZW Centraal Planbureau Van Stolkweg

Nadere informatie

Kopen naar Wens: Een betaalbare woning in het Gooi wordt werkelijkheid

Kopen naar Wens: Een betaalbare woning in het Gooi wordt werkelijkheid Kopen naar Wens: Een betaalbare woning in het Gooi wordt werkelijkheid initiatief van woningcorporaties Kopen naar Wens Een betaalbare woning in het Gooi wordt werkelijkheid Uw wens: een betaalbaar koophuis

Nadere informatie

Eerste koopkracht-indicaties Kunduz-akkoord. Maatregelen

Eerste koopkracht-indicaties Kunduz-akkoord. Maatregelen de vakcentrale voor professionals Eerste koopkracht-indicaties Kunduz-akkoord Op 26 april jl. zijn de vijf fracties in de Tweede Kamer van VVD, CDA, D66, GL en CU tot een akkoord gekomen om maatregelen

Nadere informatie

FAQ s over vastgelopen pensioenonderhandelingen en herziening ABP-pensioenregeling December 2012

FAQ s over vastgelopen pensioenonderhandelingen en herziening ABP-pensioenregeling December 2012 FAQ s over vastgelopen pensioenonderhandelingen en herziening ABP-pensioenregeling December 2012 1. Er is geen overeenstemming over herziening van de ABP-regeling per 2013. Wat betekent dit voor werkgevers

Nadere informatie

Koop Goedkoop. Maakt een eigen woning betaalbaar! Initiatief van woningcorporaties

Koop Goedkoop. Maakt een eigen woning betaalbaar! Initiatief van woningcorporaties Koop Goedkoop Maakt een eigen woning betaalbaar! Initiatief van woningcorporaties Koop Goedkoop Maakt een eigen woning betaalbaar! Een huis kopen met een bescheiden inkomen? Koop Goedkoop maakt het mogelijk.

Nadere informatie

1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen?

1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen? 1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen? Het pensioenfonds staat er financieel niet goed voor. De twee belangrijkste oorzaken: 1. Nederlanders worden steeds ouder. Met name de laatste

Nadere informatie

15 vragen en antwoorden over de veranderingen in de pensioenregeling

15 vragen en antwoorden over de veranderingen in de pensioenregeling Er verandert wat aan je pensioen 15 vragen en antwoorden over de veranderingen in de pensioenregeling Over de pensioenleeftijd en de AOW 1. Moet ik nu blijven werken tot 67 jaar? Het pensioen dat je vanaf

Nadere informatie