FATUM Schadeverzekering N.V. FATUM Levensverzekering N.V. FATUM Investments N.V. Hoofdkantoor

Transcriptie

1 FATUM Schadeverzekering N.V. FATUM Levensverzekering N.V. FATUM Investments N.V. Hoofdkantoor Noorderkerkstraat 5-7, Paramaribo Telefoon: Fax : Bijkantoren Kwattaweg 405, Paramaribo Telefoon: Fax : Landingstraat 14, Nieuw Nickerie, District Nickerie Telefoon: Fax : Website fatum@sr.net

2 INHOUDSOPGAVE 1. Missie en Profiel 2. Algemene informatie 3. Vijf jaar kerncijfers Bericht van de Raad van Commissarissen 5. Verslag van de directie 6. Jaarrekening - Geconsolideerde balans per 31 december - Geconsolideerde winst- en verliesrekening over - Geconsolideerd kasstroomoverzicht - Toelichting algemeen - Toelichting op de geconsolideerde balans - Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening - Vennootschappelijke balans per 31 december - Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over - Toelichting op de vennootschappelijke balans - Toelichting op de vennootschappelijke winst- en verliesrekening Overige gegevens - Accountantsverklaring 8. English version 40 43

3 Missie en Profiel Missie FATUM biedt zekerheid aan personen en bedrijven. Door de financiële gevolgen van de alledaagse risico s aan ons over te dragen, kunnen onze klanten met meer zekerheid ondernemen, wonen, werken, leven en zich ontwikkelen. Wij zijn ondernemend, integer en gericht op samenwerking, waarbij wij ons rekenschap geven van de maatschappelijke omgeving waarin wij wonen. Profiel FATUM is een dynamische financiële dienstverlener met een ruim pakket aan verzekeringsproducten voor de Surinaamse markt. De middelen die uit de onderneming worden gegenereerd, worden voornamelijk geïnvesteerd in de lokale economie. Wij zijn als oudste verzekeringsmaatschappij in Suriname een stabiele factor en een vertrouwde partner. Met de enthousiaste inzet van onze deskundige medewerkers en tussenpersonen willen we uitblinken door een excellente kwaliteit van dienstverlening. Ons handelen wordt bepaald door drie bedrijfsprincipes: Ondernemend Vroegtijdig kansen of mogelijke problemen signaleren en op grond daarvan adequaat handelen. Integer Hanteren van sociale en ethische normen die algemeen aanvaard zijn. FATUM onderschrijft de tien principes van The Global Compact. Teamwork Gebruik maken van elkaars kennis en van die van partners om een optimaal resultaat voor de klant te bereiken. FATUM, Al meer dan 125 jaar, uw betrouwbare financiële en verzekeringspartner Wat er ook gebeurt... 3

4 Algemene informatie Raad van Commissarissen Mr. Ch. A. Calor waarnemend voorzitter Mr. A. R. Baarh M. Goede Prof. Dr. R. Lai A Fat Directie N.W. Lalbiharie Sectorleiders en daaraan gelijkgestelden Mevrouw Mr. G. Jibodh Mr. M. M. Pitti Mevrouw Mr. R. E. F. Parsan-Lalbiharie M. V. Parsan MBA D. P. Sakiman G. Laigsingh Accountants BDO Abrahams Raijman & Partners Medisch adviseur Drs. F. C. Chan Pin Jin Juridisch adviseur Mr. S. Mangroelal 4

5 Vijf jaar kerncijfers Bedragen in duizenden Surinaamse dollars Balans Balanstotaal Beleggingen Verzekeringstechnische en overige voorzieningen Eigen vermogen Resultaten Omzet Premie inkomen schade Premie inkomen leven Opbrengst beleggingen Bedrijfslasten Herverzekeringspremies Toevoeging premiereserve Netto geleden schade Provisie en kosten Winst en winstverdeling Resultaat technische rekening Andere baten/lasten Winst vóór belastingen Belastingen Nettowinst te verdelen -In bedrijf gehouden -Dividend (7) (78) (56) (56) (38) Cijfers per aandeel van nominaal SRD 0,025 Nettowinst Dividend Eigen vermogen ,50 302,22 40,55 1,00 257,03 23,70 0,63 144,49 27,10 0,50 107,98 6,02 0,23 92,63 5

6 Bericht van de Raad van Commissarissen Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van FATUM Schadeverzekering N.V. Ter voldoening aan het bepaalde in artikel 29 lid 4 van de statuten doet het ons genoegen u terzake van de jaarrekening van FATUM Schadeverzekering N.V. het volgende te berichten. Wij hebben de balans per 31 december en de winst-en verliesrekening over het boekjaar, alsmede de daarbij behorende toelichting, doen onderzoeken en geven u in overweging de onderhavige jaarrekening, zoals deze tezamen met de verklaring van BDO AbrahamsRaijmann & Partners, door de directie ter behandeling is aangeboden, vast te stellen. Deze vaststelling strekt tot décharge van de directie voor het bestuur en beheer en de Raad voor het gehouden toezicht. Met het voorstel van de directie om van de uit de jaarrekening blijkende winst een bedrag van SRD ,-- te reserveren en het restant ten bedrage van SRD ,-- in de vorm van dividend in contanten uit te keren, hebben wij ons kunnen verenigen. Bij de voorbereiding van dit verslag kwam de Voorzitter van de Raad, de heer Johannes Westerhuis RA, te overlijden. Wij maken van de gelegenheid gebruik om onze waardering uit te spreken voor de bijzondere prettige en constructieve wijze van samenwerking die wij sedert 2000 met hem hebben mogen ervaren. Zijn deskundigheid en inzet zijn van grote betekenis geweest voor onze vennootschap. Volgens het door de Raad van Commissarissen opgemaakt rooster van aftreden, zoals bepaald in artikel 20 van de statuten, is aan de beurt om af te treden Mr Ch. A. Calor. Wij stellen u voor de aftredende commissaris, die zich herkiesbaar stelt te herbenoemen. Wij spreken onze waardering uit voor de wijze waarop de directie en medewerkers de vennootschap vorm blijven geven. Paramaribo, Juli 2008 Raad van Commissarissen: Mr. Ch. A. Calor waarnemend voorzitter Mr. A. R. Baarh M. Goede Prof. Dr. R. Lai A Fat 6

7 Verslag van de Directie Het jaar kan voor het land in veel opzichten als positief worden beschouwd. Zowel het exportinkomen als het natio-naal inkomen zijn toegenomen ten opzichte van voorgaande jaren. Er zijn door het jaar heen daden gesteld die een verdere verbetering van de economie van het land beloven. Daarbij kan onder meer gedacht worden aan de instelling van het Surinaams Bureau voor Standaarden, het operationeel worden van het Suriname Business Forum, de successen van de grondstofleveranciers bauxiet, goud en aardolie, 40 kleine en middelgrote ondernemingen die hun kwaliteitscertificeringsproces zijn begonnen en de identificatie van Suriname als de zesde opkomende internationale toeristenmarkt. Ook waren er verbeteringen in de gezondheidszorg merkbaar en Suriname noteerde ook het laagste misdaadcijfer van de regio. Zeer positief is ook dat Suriname nu land nummer twee in de wereld is wat de watervoorraden op de bevolking betreft. De wereldmarktprijzen van de traditionele groeimotoren bauxiet, aardolie en goud zijn sterk verbeterd, waardoor deze sectoren zeer goed presteren. De regering drukte in het verslagjaar ook haar voornemens uit over de oprichting van een stabilisatiefonds. Wij zijn voorstaander van de oprichting van een dergelijk fonds, omdat zonder dit fonds, bij een prijsdaling van genoemde groeimotoren, de gevolgen tot een ernstige verstoring in de economie kunnen leiden. De positieve trend van de Surinaamse economie werd eveneens bevestigd door de verhoging van de kredietwaardigheid die Standard & Poor s (S&P) in de maand november van het verslagjaar bekend maakte. Standard & Poor s verhoogde de kredietwaardigheid van single B naar single B plus. Het vooruitzicht van de rating is stabiel. De voornaamste reden voor de upgrade was een verbetering van de macro-economische situatie en de inzet van het Surinaams juridisch en institutioneel kader om deze verbetering van de economie te beschermen. De verbetering in de betalingsbalans van Suriname werd veroorzaakt door stijging van de exportprijzen van aluinaarde, goud en olie. Bovendien noemde S&P de stijging in productiecapaciteit en productiviteit in de mijnbouwsector en de oliesector. Ook werd de toekomstige economische expansie en diversificatie van de economie vermeld. Een andere positieve factor die bijgedragen heeft aan de verbetering van de kredietwaardigheid is de agressieve schuldenvermindering. Het inflatiepercentage bedroeg in het verslagjaar 8,3% hetgeen een stijging inhield ten opzichte van. Deze stijging is deels te wijten aan de stijging van de olieprijzen en deels het gevolg van de stijging van de Euro ten opzichte van de Surinaamse dollar, waardoor import van goederen uit de EU duurder werd. Sectoren Water We behoren tot de Top-10 van waterrijke landen in de wereld, de nummer twee in feite als naar de watervoorraden tegen de achtergrond van de omvang van de bevolking wordt gekeken. Er is een goede marktwerking voor gebotteld water, zowel in binnen- als in het buitenland. Rijst De rijstsector was in veel in het nieuws. De Europese Unie stelde eerder 24 miljoen Euro beschikbaar uit het negende EDF (Europees Ontwikkelingsfonds), te verdelen onder Suriname en Guyana. Daarnaast stelde de Europese Unie nog eens 132 miljoen Euro beschikbaar uit het tiende EDF voor landbouw in de regio, voor Suriname betreft dit ondermeer rijst en bacoven. Uit de eigen begroting werd ook veel geld geïnvesteerd in de sector voor de zogenoemde natte en droge infrastructuur (kanalen, bruggen, pompen MCP), rijstonderzoek, voorlichting en de instelling van zes waterschappen. 7

8 Visserij Sinds de maand september van het verslagjaar is het VMS, het Vessel Monitoring System, operationeel geworden waarmee elke vissersboot gevolgd wordt op zee. De functionaliteit van het systeem is nog niet optimaal te noemen, maar geeft toch aanzienlijk meer inzicht in de visserij. De sector haalde een exportinkomen van 33 miljoen US dollar, en biedt werkgelegenheid aan mensen. Er is hard gewerkt aan het Visverwerkingsinstituut, voor mondiale certificering van de productie. Landbouw Ten aanzien van de sector landbouw is het afgelopen jaar een nieuwe situatie ontstaan die internationaal wordt aangeduid als agflatie, dit is inflatie aangedreven door stijgende kosten van voedingsmiddelen. Maar voor Suriname betekent deze situatie dat er nieuwe groeimogelijkheden vanuit de sector ontstaan. In de maand januari van het verslagjaar werd vastgesteld dat de export van groente zich binnen een jaar verdubbeld had van ton per week naar ton. Tegelijkertijd ondervindt de sector op haar traditionele markten concurrentie van de Dominicaanse republiek. De Stichting Behoud Bacovencultuur Suriname (SBBS) behaalde een productie van ton in. Het herstel van het bakovenbedrijf dat in 2002 ingezet werd, is succesvol te noemen. Met hoge productie, gunstige prijzen, goed management en de tegenvallers vanwege orkanen op Martinique en de Bovenwindse Eilanden, liet de bacovensector een goed jaar zien. Bauxiet De exportwaarde van bauxiet is de afgelopen jaren steeds verder gestegen, van circa USD 447 miljoen in 2005 naar circa USD 620 miljoen in en circa USD 700 miljoen in, dit vanwege gunstige ontwikkelingen op de wereldmarkt. Suralco heeft zijn verwerkingscapaciteit uitgebreid. Voor dezelfde hoeveelheid aluinaarde is uit West-Suriname meer bauxiet nodig dan uit de huidige mijnen. Goud Gunstige ontwikkelingen op de wereldmarkt werkten door in de goudsector van ons land. De productie van goud is in het verslagjaar verder toegenomen. Er is circa 22,2 ton geproduceerd met een totale exportwaarde van ongeveer USD 510 miljoen. De gemiddelde goudprijs bleef stijgen en behaalde tijdens het verslagjaar zelfs USD 800 per troy ounce (31,3 gram). Olie De aardoliereserves voor onze Surinaamse en Guyanese kust zijn door het Amerikaans Geologisch Instituut geschat op 15,2 miljard vaten. Onderzoeken tot nog toe hebben niet meer reserves opgeleverd dan 200 miljoen vaten. Alle aandacht is dan ook gericht op de resultaten van de huidige olieboringen, zowel voor onze kust als op het land. Staatsolie investeerde in het verslagjaar USD 300 miljoen in de productie van gasoline en Euro-4 diesel van wereldformaat. De lokale markt krijgt al asfalt, diesel en industriële brandstof (bestemd voor de Energie Bedrijven Suriname N.V.en de transportsector). Staatsolie neemt een unieke positie in onze economie in. Het bedrijf komt tot steeds hogere productie (medio reeds op vaten per dag), en heeft lange-termijn vooruitzichten voor een goede olieprijs. In volgde er ook een uitspraak van het Internationaal Maritiem Gerechtshof in de grenskwestie van Suriname met Guyana welke deze landen zal dwingen om aan joint exploration-production te doen. Hout De houtproductie bedroeg m3 in het verslagjaar en de exportinkomsten USD 4.5 miljoen. In de maand september van het verslagjaar werden enkele problemen gesignaleerd waaronder speculatie met concessies in de bosgordel en houthandelaren die niet bereid waren om uitbreidingsinvesteringen te plegen. De totstandkoming van de Bos- en Natuurbeheer Autoriteit Suriname (BOSNAS) liep enige vertraging op. In BOSNAS komen verschillende economische functies van het bos in contact met elkaar: houtkap, toerisme en niet-houtproducten van het bos, derhalve vormt dit orgaan dus een belangrijke functie voor de houtsector. Er wordt geschat dat van de 14,8 miljoen hectare bos, er 4,5 miljoen hectare productief aangewend kan worden. Hiervan is nu 2 miljoen hectare in gebruik, de zogenaamde bosgordel, waarvan hectare gemeenschapsbos is. De privatisering van Bruynzeel is in het verslagjaar niet gelukt. In de maand januari van het verslagjaar deed het Londense bedrijf Emerald Capital Group Ltd een bod van 50 miljoen Euro op Bruynzeel, zijnde de koopsom en de schuld plus woningen. Dit was een hoger bod dan van Doorwin BV in. Er volgden meer kandidaten, waaronder ook Staatsolie, tot nu toe echter zonder resultaat. 8

9 Toerisme Internationaal ziet ons land zich in de maand juni van het verslagjaar geplaatst als zesde opkomende toerismemarkt in de wereld. Maar op de Travel & Tourism Competitiveness Index staan we op de 108ste plaats van 124 landen. Echter, met de opening van het hotel Royal Torarica en van het Best Western Hotel Elegance en met de bouw van het zes verdiepingshoge Courtyard Hotel van Marriott lijkt het er wel op alsof ons land zich voorbereidt op een hogere plaats op de Travel & Tourism Competitiveness Index. Suriname doet het ook steeds beter terzake de ontvangst van toeristen op cruises. Een nieuwe toeristische attractie is onze oudejaarsviering met Surifesta. Ook agrotoerisme begint zich te ontwikkelen en de vierlanden fusie van Suriname met Brazilië, Frans-Guyana en Guyana belooft groei. Suriname treedt in 2009 op als coördinator van gezamenlijke toeristen programma s. Woningbouw Er is het afgelopen jaar redelijk gebouwd in ons land. Voor het Ministerie van Defensie in Commewijne, Sekrepatoe te Kwatta en te Tout Lui Faut het LISP, welk programma nu uitgebreid gaat worden met LMISP (lowmiddle income shelter project). Er zullen 200 woningen op Tout Lui Faut worden gebouwd. En met de eerste 170 bereidverklaringen voor bewoners van het Rahimalproject kan ook daar verder gebouwd worden. Het grootste project is Richelieu in het district Commewijne, waar woningen zullen worden gebouwd volgens een totaal ander concept dan de traditionele volkswoningbouw. Richelieu staat model voor het nieuwe concept dat ook elders in het land gehanteerd zal worden. Bevolking Uit verschenen statistisch materiaal blijkt dat de gemiddelde levensverwachting van onze bevolking sinds 1970 voor vrouwen is gestegen van 65 naar 73,4 jaar, en voor mannen van 61 naar 68,4 jaar. De Verzekeringsbranche Na lange tijd werd in de maand augustus van het verslagjaar door de Nationale Assemblee weer een arbeidsgerelateerde wet(swijziging) aangenomen. De wijziging van de Surinaamse Ongevallenregeling van 1947 houdt in dat naast begrafenis- ook crematiekosten onder de schadeloosstelling kunnen vallen. Deze kosten, die vroeger wettelijk tussen de SRD 0,25 en SRD 0,40 lagen, zijn thans vastgesteld op minimaal SRD 4.000,-. Daarnaast is het minimum dagloon dat in de wet neerkwam op SRD 0,02 verhoogd naar SRD 20,-. Het minimum dagloon wordt gebruikt om vast te stellen welk bedrag aan uitkering van werknemers of nabestaanden zal bedragen indien zij arbeidsongeschikt worden door een bedrijfsongeval. Tijdens de behandeling van het wetsontwerp zijn cijfers aangehaald die een stijgende trend vertonen in het aantal geregistreerde bedrijfsongevallen. Vanwege de stijgende trend is het van belang om adequate voorzieningen en goede uitgangspunten in de wet te hebben om uitkeringen te berekenen, zoals het minimum dagloon. Als positief kan de nieuwe mogelijkheid in de Ongevallenregeling worden aangemerkt om het maximum dagloon en de begrafenis- en crematiekosten voortaan bij staatsbesluit aan te passen. Vermeldenswaard is dat niet de vakbeweging de aanpassing van de tarieven en bedragen in de wet heeft aangedreven, maar de Surinaamse Vereniging van Assurantiemaatschappijen (SURVAM), in overleg met de regering. Als platform heeft de SUR- VAM in het verslagjaar goed gefunctioneerd. Helaas is er binnen de SURVAM nog geen eenduidigheid ontstaan met betrekking tot benadering van de aanpak van de verlieslatendheid van de branche Wettelijke Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen (WAM). Ter verhoging van de professionaliteit van het agentenkorps wordt het naar onze mening tijd om in het belang van de maatschappij en de cliënt ook het instituut van intermediairs door de SURVAM tegen het licht te houden, waarbij zij bijbehorende normen vaststelt. De overheid heeft in het verslagjaar een aanvang gemaakt met de voorbereidingen voor invoering van een Algemene Zorgverzekering (AZV), het is de bedoeling dat deze verzekering per 1 januari 2009 zal ingaan. Door de Minister van Volksgezondheid is er een Werkgroep voorbereiding AZV geïnstalleerd, bestaande uit diverse stakeholders uit de samenleving. Het zou naar onze mening zijn aan te bevelen om de particuliere zorgverzekeraars, die verenigd zijn in de SURVAM, te betrekken bij de voorbereidingen tot de implementatie van de AZV. De zorgverzekeraars hebben voldoende deskundigheid en ervaring met het aanbieden van medische verzekeringen en kunnen deze dus delen met de voorbereidingscommissie AZV. 9

10 Het bedrijf Het jaar stond vrijwel geheel in het teken van de viering van ons 125-jarig bestaan op 12 april. De viering begon reeds in januari bij de Bigi Broki Waka die in belangrijke mate door FATUM gesponsord was. Op 12 april werd er een receptie gehouden in Hotel Torarica. Ook in Nickerie werd een receptie gehouden. Bij de viering van ons 125-jarig bestaan zijn alle medewerkers, agenten en relaties van ons bedrijf goed bedacht. Ter gelegenheid van deze mijlpaal heeft FATUM een Sportfonds in het leven geroepen om de sport in Suriname te bevorderen en sporters te ondersteunen. De eerste financiële inleg in het Sportfonds was SRD ,- en jaarlijks zal FATUM een percentage van de winst doneren aan het fonds. Op 7 maart was het ook precies 1 jaar geleden dat het FATUM Suriname Fund werd opgericht. De Presidentsvrouwe, Mevrouw E. Venetiaan-Vanenburg, nam toen ter gelegenheid hiervan het eerste certificaat ter waarde van SRD in ontvangst. Dit certificaat werd door haar gedoneerd aan de Stichting Prasoro voor het Kind in Nood, voorheen SOS Kinderdorpen. Ieder jaar zal het certificaat SRD 2.500,- aan rendement opleveren, aangezien het gegarandeerd rendement op beleggingen in SRD 10% bedraagt. Branche Motorrijtuigen Onze wegen zijn in het jaar niet veiliger geworden, integendeel. In het verslagjaar is een recordaantal van 91 mensen in het verkeer omgekomen. De verkeerssituatie baart de verzekeringsmaatschappijen, verenigd in de SURVAM, nu wel ernstig zorgen. De schaden blijven toenemen, terwijl de premie nog steeds op hetzelfde niveau van enkele jaren terug is gebleven. De verzekeringsmaatschappijen moeten tot eenduidig beleid zien te komen voor een eventuele premie aanpassing en herziening van het kortingenbeleid. In feite zouden wij terug moeten naar de situatie waarbij de no-claim korting verdiend moet worden, op basis van het aantal schadevrij gereden jaren. Er is in door de verzekeringsmaatschappijen in SURVAM verband een database opgezet. Dagelijks wordt door elke verzekeringsmaatschappij elke aangemelde schade in dit systeem ingevoerd. Hierdoor kan verzekeringsfraude worden voorkomen. Inmiddels heeft ook het Ministerie van Justitie en Politie enkele maatregelen genomen en enkele in het vooruitzicht gesteld om het aantal aanrijdingen terug te dringen. 10

11 Grafiek 1: Aantal verkeersdoden afgelopen 7 jaren Aantal verkeersdoden afgelopen 7 jaren Branche Brand In zijn er, ondanks de strenge maatregelen die zijn genomen om de portefeuille op te schonen, toch een aantal relatief grote schaden geweest. Ook landelijk bekeken zijn er in het verslagjaar veel meer branden geweest dan voorgaande jaren. Wat de oorzaak hiervan is, is niet helemaal duidelijk. Duidelijk voor ons is wel dat we de maatregelen van preventie, risico-beoordeling en portefeuille-opschoning moeten voortzetten, om zo te zorgen voor een beheersbare schadelast en een goed presterende branche. Grafiek 2: Aantal branden afgelopen 7 jaren Aantal branden afgelopen 7 jaren Beleggingen en beleggingsopbrengsten Het beleggingsjaar was er één van extremen, met een stijging van de olieprijs met 50 procent tot bijna honderd dollar, veel interesse voor opkomende markten en klimaatverandering, de euro/dollar pariteitskoers bereikte een nieuw record, en natuurlijk de kredietcrisis. De kredietcrisis was de rode draad in het beleggingsjaar. Zakenbanken publiceerden sinds medio miljarden verliezen op zogenoemde sub-prime leningen (verstrekt aan consumenten met een discutabel kredietverleden) en beleggers vreesden daardoor een opdroging van krediet in de Amerikaanse economie. De kredietcrisis is verantwoordelijk voor een aantal belangwekkende ontwikkelingen op financiële markten in. Een indirect gevolg is bijvoorbeeld de verzwakking van de Amerikaanse dollar. De euro/dollarkoers bereikte op 23 november zelfs een nieuw record van 1,4967. Verder leidt de kredietcrisis tot een toenemende beweeglijkheid op de markten. Ondanks de moeilijke internationale situatie heeft het FATUM Suriname Fund goed gepresteerd en kunnen we niet ontevreden zijn over de resultaten. De prestaties van het FATUM Suriname Fund tonen aan dat er vertrouwen is in beleggen in Suriname. Met het aantrekken van circa USD ,-- van zowel kleine als van institutionele beleggers is aangetoond dat er locaal behoefte bestaat aan betrouwbare beleggingsproducten met een aantrekkelijk rendement. Gesteld kan worden dat de garantie van de hoofdsom door de FATUM Groep en de rendementsgarantie van de DSB Bank in hoge mate hebben bijgedragen tot het succes van dit beleggingsproduct. De uitbreiding van de Hermitage Mall is ultimo gestart; met deze uitbreiding van de Mall met circa m2 zal er worden ingespeeld op de toenemende behoefte aan shoppingsmogelijkheden in combinatie met ontspanning en recreatie. Uiteraard zal met deze uitbreiding getracht worden om de beleggingsopbrengsten uit dit beleggingsobject te maximaliseren. 11

12 Grafiek 3: Balanstotaal In bovenstaande grafiek wordt het verloop van het balanstotaal over de periode weergegeven. De significante toename in heeft te maken met de introductie van het eerste beleggingsproduct van FATUM Investments N.V in, het FATUM Suriname Fund en de daarmee gepaard gaande investeringen in de Hermitage Mall en andere investeringsobjecten. Grafiek 4: Premie-inkomen en beleggingsopbrengsten Premie-inkomen Beleggingsopbrengsten In grafiek 4 wordt het verloop van het premie-inkomen en de beleggingsopbrengsten over de periode weergegeven. Het premie-inkomen vertoont met uitzondering van het boekjaar een groei terwijl de beleggingsopbrengsten over de afgelopen twee boekjaren op hetzelfde niveau zitten. Grafiek 5: Verdeling omzet Van de omzet over bestaat 66% (: 63%) uit premie-inkomen en 34% (: 37%) uit beleggingsopbrengsten. Het Levenbedrijf Evenals voorafgaande jaren heeft de positieve ontwikkeling van het Levenbedrijf zich ook in voortgezet. Met de toenemende locale concurrentie in deze branche zal in het komende verslagjaar getracht worden 12

13 onze positie te handhaven c.q. te verbeteren. Getracht zal worden om over te gaan tot het formaliseren van strategische allianties met buitenlandse verzekeraars en het verbeteren van het productaanbod. Gezien de complexiteit van de levenproducten dient er intensief aandacht besteed te worden aan opleiding en training van zowel de medewerkers als van het agentenkorps. Tussenpersonen Onze tussenpersonen zijn een belangrijke schakel in het dienstverlenend proces, en daarom is het van eminent belang dat wij zorgen voor voldoende kennis en knowhow. In het verslagjaar is het agentenkorps kritisch bekeken en heeft er een herindeling van agenten plaatsgevonden. Het is de bedoeling om medio 2008 te starten met voorlichting en training van ons agentenkorps. Door een intensieve samenwerking met de tussenpersonen willen wij cliënten en de markt blijven bedienen en hun loyaliteit stimuleren door een hoge mate van dienstverlening, die gebaseerd is op kennis, ervaring en persoonlijk contact. Corporate Social Responsibility In hebben wij wederom de nodige steun verleend aan liefdadigheidsinstellingen in het land. Als oudste maatschappij in Suriname op het gebied van de financiële dienstverlening, zien wij het als onze plicht om de minder draagkrachtigen en risicogroepen in de gemeenschap te ondersteunen. Behalve de genoemde groepen ondersteunen wij ook studenten, sportverenigingen, kunst en cultuurverenigingen, omdat wij van mening zijn dat wij overal waar we een nuttige bijdrage kunnen leveren dat ook moeten doen. Op die manier kunnen wij ook de investeringen in economische activiteiten van het land ondersteunen en een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van ons eigen land. Wij hebben in het verslagjaar gewerkt aan het ontwikkelen van een meerjaren plan, waarbij het doel is om een aantal instanties te identificeren en deze steun te verlenen voor een langere termijn. Bijkantoor Nickerie Na jaren van achteruitgang lijkt de rijstsector door de ontwikkelingen van de prijs van rijst op de wereldmarkt een goede toekomst tegemoet te gaan. De rijstboeren hebben in het verslagjaar een goede prijs voor hun padie gekregen. Er zijn echter, ondanks de gunstige prijzen, nog geen noemenswaardige investeringen gepleegd, de voorkeur van de rijstboeren is uitgegaan naar het minimaliseren van de schulden bij de banken. Ook de Stichting Behoud Bacovencultuur Suriname (SBBS) maakt thans goede tijden door en heeft het verslagjaar goed afgesloten. Dit bedrijf heeft nu vrije toegang tot de bananenmarkt van de EU, dat houdt in dat ze zonder heffing van invoerrechten (licentierechten) of enige andere belemmering hun product mogen exporteren. In elk geval zijn de vooruitzichten voor deze sector zeer goed. Een andere ontwikkeling die ook zal bijdragen tot de verdere ontwikkeling en opleving van het district is de ontwikkeling van de mijnbouw in het Bakhuysgebergte. In memoriam Tijdens de samenstelling van dit verslag kwam de Voorzitter van de Raad van Commissarissen (RvC), de heer J. Westerhuis RA ons te ontvallen. Hij was sedert 2000 tot aan zijn overlijden, op 16 juli 2008, aan de Raad verbonden als Voorzitter. Onze vennootschap verliest in zijn heengaan een zeer kundige en gedreven commissaris. De directie kon te allen tijden met de meest uiteenlopende vraagstellingen bij hem terecht. Hij bezat het vermogen om in een veelheid aan informatie datgene wat belangrijk was voor de besluitvorming eruit te halen, waardoor het nemen van een besluit daardoor enorm vergemakkelijkt werd. Hij wist vaak op tactvolle wijze een impasse te doorbreken. Wij verliezen in hem een kundige, sympathieke en bovenal een zeer toegewijde Voorzitter van de RvC. Organisatie en medewerkers In het jaar is met het aantrekken van een nieuwe Human Resource Manager het traject ingezet voor het reorganiseren van ons Human Resources Department. Het eerste traject waarmee een aanvang is gemaakt, betreft de trainingen voor stafleden en medewerkers. Naast de Stichting Vakontwikkeling Verzekeringswezen Suriname (SVVS) training, is in ook een Management development training van start gegaan, waarvoor 9 stafleden zijn geselecteerd. Daarnaast zijn medewerkers van de afdeling Brand- en Variaverzekeringen en van de Hermitage Mall, geselecteerd voor de training Middle Management. Het is de bedoeling om door middel van jaarlijkse trainingen het niveau van presteren en de motivatie van staf en medewerkers naar een hoger 13

14 niveau te brengen. In is de nieuwe CAO ondertekend waarbij de primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden zijn aangepast c.q. verbeterd. Het is de bedoeling dat onze medewerkers, op dusdanige wijze worden opgeleid dat zij een allrounders functie in het bedrijf kunnen uitoefenen. Dit is van belang voor continuïteit van de verschillende functies, wat de serviceverlening aan de klant zeker ten goede komt. Huldiging Het verslagjaar was zeer bijzonder omdat naast de viering van het 125-jarig bestaan van ons bedrijf, wij ook mochten meemaken dat de directeur, de heer N. W. Lalbiharie, en twee van onze seniormedewerkers namelijk mevrouw Y. Brader en de heer B. Gangarampanday, van staatswege een onderscheiding hebben ontvangen. Dit in verband met de verdiensten in de samenleving en hun jarenlang dienstverband bij FATUM. Pensioen De dames S. Elskamp en C. Nai Chung Tong (inmiddels gepensioneerd) hebben in de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Wij zijn deze medewerkers zeer dankbaar voor hun jarenlang dienstverband en loyaliteit aan ons bedrijf. Jubilarissen In hebben wij de volgende jubilarissen mogen huldigen: De heer E. Karsodikromo vanwege een dienstverband van 12.5 jaar Mevrouw C. Reid vanwege een dienstverband van 25 jaar De heer R. Gaja vanwege een dienstverband van 25 jaar Mevrouw K. Saridjan vanwege een dienstverband van 35 jaar Wij vinden zo een groot aantal jaren van trouw dienstverband een zeer noemenswaardige prestatie. Medewerker van het jaar De heren J. Wagiso en C. Kromoredjo werden uitgeroepen tot medewerkers van het jaar. Wij gaan ervan uit dat dit goede voorbeeld, voor de overige medewerkers een motivatie zal zijn tot extra inzet om ook een keer tot medewerker van het jaar benoemd te kunnen worden. Resultaat Het bruto geconsolideerde premie-inkomen is in het verslagjaar toegenomen van SRD 17,8 miljoen in tot SRD 19,6 miljoen in. De verdiende premies zijn tevens toegenomen van SRD 11,2 miljoen naar SRD 16,4 miljoen. De bijdrage in de totaal verdiende premies van de branches brand, motorrijtuigen en medisch varia zijn enigszins gestegen van ca. 89% in naar ca. 92% in. 14

15 Het netto rendement op de beleggingen is als volgt samengesteld: (in duizenden SRD) SRD % SRD % Bruto rendement beleggingen , ,1 Af: rentelasten financiering beleggingen , ,2 Netto rendement , ,0 In het bruto rendement zijn tevens de beleggingsopbrengsten welke voortvloeien uit de activiteiten van het FATUM Suriname Fund opgenomen, namelijk de huuropbrengsten van de Hermitage Mall en dividend alsmede hypotheekrente. De interestlasten aan de beleggers in het FATUM Suriname Fund zijn opgenomen als rentelasten financiering beleggingen. Na aftrek van het herverzekeringsaandeel en te betalen schaden (mutatie technische verplichting) is het eigen aandeel in de schadelast ten opzichte van met ca 81% toegenomen. De bedrijfslasten zijn ten opzichte van over de gehele linie toegenomen met 4%. De bedrijfswinst vóór belasting is toegenomen van SRD 8,1 miljoen in tot SRD 9,3 miljoen in. Grafiek 6: Nettowinst Over de periode is de nettowinst gestegen van SRD duizend naar SRD duizend per ultimo boekjaar, een stijging van circa 675%. Vooruitzichten Over de toekomst zijn wij gematigd positief gestemd. Naar verwachting zullen de marktomstandigheden de komende periode nog wel moeilijk blijven en het is duidelijk dat wij voor zware uitdagingen staan, echter zijn wij ervan overtuigd dat wij met de steun van onze trouwe medewerkers en tussenpersonen wel optimistisch gestemd kunnen zijn. Het is de bedoeling het komend jaar een aantal nieuwe producten te introduceren, tevens zullen wij veel aandacht blijven besteden aan training en ontwikkeling van onze medewerkers en tussenpersonen. Wij willen klanten producten leveren die zij in hun leven nodig hebben om financiële reserves op te bouwen, tegen de directe invloed van turbulentie op onze markten. Wij hebben een toenemende vraag geconstateerd naar spaar- en beleggingsproducten. Wij zijn derhalve voornemens in die behoefte te blijven voorzien. Het is duidelijk dat wij ons de komende jaren moeten herpositioneren op de markt, en tevens is het van belang om internationaal allianties aan te gaan waarbij wij ervoor zorgen dat wij onze positie kunnen versterken. In ons Businessplan voor het jaar 2008 hebben wij hier ook voldoende aandacht aan besteed. Onze uitgangspunten voor de toekomst zijn een gezonde groei van de portefeuille te bewerkstelligen, uitbreiding van ons productaanbod en versteviging van onze economische positie. Onze dank Onze organisatie blijft volop in beweging. Er worden inspanningen gevraagd die een behoorlijk beroep doen op inzet en motivatie van de betrokken medewerkers. Onze dank gaat uit naar de medewerkers voor de wijze waarop er in het verslagjaar hieraan uitvoering is gegeven. N.W. Lalbiharie Directeur 15

16 16

17 Jaarrekening 17

18 Geconsolideerde balans per 31 december (na winstbestemming) Bedragen in duizenden Surinaamse dollars A c t i v a Beleggingen Onroerende goederen Overige financiële beleggingen Vorderingen Vorderingen uit directe verzekeringen Overige vorderingen Overige activa Bedrijfsmiddelen Liquide middelen Overlopende activa Lopende rente Totale activa

19 Bedragen in duizenden Surinaamse dollars P a s s i v a Groepsvermogen Aandelenkapitaal Herwaarderingsreserve Egalisatiereserve Voorzieningen Langlopende schulden Schulden Schulden aan kredietinstellingen Te betalen schaden Schuld aan pensioenfonds Overige schulden Overlopende passiva Totale passiva

20 Geconsolideerde winst- en verliesrekening over Bedragen in duizenden Surinaamse dollars Baten Verdiende premies eigen rekening Opbrengst beleggingen Omzet Lasten Schadelasten Mutaties technische voorzieningen Bedrijfskosten, inclusief acquisitiekosten Resultaat technische rekening Andere baten en lasten Resultaat vóór belastingen Belastingen Resultaat ná belastingen