Toelichting peilbesluit polder Capelle aan den IJssel

Transcriptie

1 Toelichting peilbesluit polder Capelle aan den IJssel Vastgesteld door de Verenigde Vergadering op 27 juni Status Definitief, vastgesteld Versie 04 Rotterdam, 27 juni 2012

2 Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 2

3 Samenvatting Het vorige peilbesluit voor de polder Capelle aan den IJssel dateert uit In 2012 verloopt het vigerende peilbesluit, dit is voor het hoogheemraadschap aanleiding geweest om een nieuw peilbesluit voor te bereiden. In de afgelopen jaren is het areaal aan bebouwing in de polder Capelle wat toegenomen. De contouren van de nieuwste woonwijk Fascinatio in de gemeente Capelle aan den IJssel waren in 2002 al zichtbaar, thans is de laatste bouwfase van deze woonwijk aangebroken. Daarnaast hebben er enkele kleine herstructureringen plaatsgevonden, die hebben echter geen invloed op het watersysteem. De komende 10 jaar zal het grondgebruik niet veel meer veranderen, op een paar kleine locaties na waar nog ruimtelijke ontwikkelingen zijn gepland (woningbouw). In de peilgebieden waar de stedelijke functie overheerst, zal het huidige peilbeheer worden voortgezet, omdat de bestaande belangen hiermee het beste gediend zijn. De maaivelddaling in het s-gravenweggebied in Capelle aan den IJssel geeft wel aanleiding om het oppervlaktewaterpeil te wijzigen. De laatste peilwijziging dateert uit de jaren 80 van de vorige eeuw. Door oxidatie, klink en zettingen in dit venige slagenlandschap, daalt het maaiveld en neemt de, al geringe, drooglegging verder af. Hierdoor is er zeer weinig ruimte om maatgevende buien op te vangen. Door het oppervlaktewaterpeil aan te passen aan deze maaivelddaling blijft de drooglegging gelijk, hiermee is de belangrijkste functie (bebouwing) gediend. Dit betekent wel dat het watersysteem in het veenweidegebied afgesplitst wordt van het stedelijk, opgehoogd gebied van Middelwatering en Oostgaarde en het Rotterdamse deel van het s-gravenweggebied. Op deze manier kan in de wijken een flexibel oppervlaktewaterpeil worden ingesteld, waardoor er minder voedselrijk gebiedsvreemd water wordt ingelaten en de waterkwaliteit verbetert. In stedelijk gebied worden de peilen doorgaans niet verlaagd, er wordt periodiek door de gemeente opgehoogd waardoor de peilen kunnen worden gehandhaafd. In het Rotterdamse deel van het s- Gravenweggebied wordt het praktijkpeil vastgelegd. In een aantal watergangen in de polder Capelle wordt een peil gehandhaafd dat afwijkt van het vastgestelde peil in het peilgebied. Deze peilvakken zijn opnieuw beschouwd. De, in het peilbesluit opgenomen, peilafwijkingen zijn gerechtvaardigd omdat het peil noodzakelijk is voor de aanwezige functie, het behoud van archeologisch zeer waardevolle objecten / gebouwen of vanwege de kleinere drooglegging ten opzichte van naast gelegen peilgebieden. Een enkel afwijkend peil wordt ingetrokken omdat de bodem, hoogteligging en het grondgebruik niet anders is dan het omliggende gebied. Zo zal het afwijkend peil in het s-gravenpark worden opgeheven. Op een andere locatie, achter de Kanaalweg, worden twee afwijkende peilen samengevoegd tot één peilgebied. In vergelijking tot het peilbesluit uit 2002 worden er in dit nieuwe ontwerp-peilbesluit geen 16 peilgebieden maar 11 peilgebieden en 5 peilvakken ingesteld. In overleg met betrokkenen zullen nadere afspraken worden gemaakt over de wijze van instandhouding van de afwijkende peilen en over eventueel nader te treffen maatregelen. Deze afspraken worden door middel van een vergunning vastgelegd. Om belanghebbenden te informeren en de gelegenheid te geven om vragen te stellen zijn verschillende communicatietrajecten opgestart. In de voorbereiding van dit nieuwe peilbesluit voor polder Capelle aan den IJssel is meerdere keren contact geweest met de gemeente Capelle aan den IJssel en de gemeente Rotterdam. Tijdens de periode van de ter inzage legging zijn enkele inloopavonden georganiseerd waarbij belanghebbenden geïnformeerd zijn en de gelegenheid kregen om vragen te stellen. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 3

4 Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 4

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Algemeen Aanleiding Procedure ter vaststelling van peilbesluiten Leeswijzer Wet-, regelgeving en beleid Inleiding Nationaal beleid Provinciaal beleid Lokaal beleid Beleid HHSK Gebiedsbeschrijving Ligging en grondgebruik(functies) Historie van het gebied Landgebruik Veiligheid en wateroverlast Archeologie, cultuurhistorie en landschap Recreatie Geo(hydro)logie en bodemopbouw Hoogteligging en maaivelddaling Watersysteem Waterkwaliteit en ecologie Geplande RO-ontwikkelingen Integrale afweging Algemene uitgangspunten en randvoorwaarden Afwegingssystematiek Afwegingen per peilgebied Peilvoorstellen Peilen per peilgebied Peilafwijkingen Peilbesluit Effecten Effecten op de functies Effecten per peilgebied Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 5

6 BIJLAGEN Geraadpleegde documentatie Verklarende woordenlijst (begrippenlijst) Kaarten behorende bij peilbesluit Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 6

7 1 Inleiding 1.1 Algemeen Ingevolge de Waterwet is het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (hierna te noemen het hoogheemraadschap of HHSK) verplicht voor de gebieden onder zijn beheer peilbesluiten vast te stellen. Een peilbesluit is een door de waterbeheerder, op basis van integrale belangenafweging, opgesteld besluit, waarin de streefpeilen voor het oppervlaktewater zijn vastgelegd. Het doel van het peilbesluit is om bewoners en gebruikers van het beheergebied zekerheid te bieden over het te voeren peilbeheer. In een peilbesluit stelt het hoogheemraadschap de gewenste oppervlaktewaterpeilen vast voor het gebied waarvoor het besluit geldt. Het hoogheemraadschap heeft een inspanningsverplichting om de in het peilbesluit vastgelegde peilen te handhaven. Dit betekent dat de waterbeheerder naar eer en geweten zijn best moet doen om het peil op de vastgestelde waarde te handhaven. Een peilbesluit staat toe dat in bepaalde gevallen kan worden afgeweken van het streefpeil in een peilgebied d.m.v. een vergund afwijkend peil. Een peilbesluit is geldig voor een periode van 10 jaar. Het peilbesluit bestaat uit drie onderdelen: het peilbesluit, de peilbesluitkaart en de toelichting bij het peilbesluit. Onderhavig document betreft de toelichting bij het peilbesluit voor de polder Capelle aan den IJssel, hierna te noemen polder Capelle. 1.2 Aanleiding Het voorgaande peilbesluit polder Capelle is door de Verenigde Vergadering van het Hoogheemraadschap Schieland op 26 september 2002 vastgesteld. In februari 2003 hebben Gedeputeerde Staten van de provincie Zuid-Holland dit peilbesluit goedgekeurd. Een peilbesluit heeft een geldigheid van 10 jaar. Dit betekent dat het huidige peilbesluit in september 2012 zal verlopen. In de tussenliggende 10 jaren hebben geen grote functieveranderingen plaatsgevonden. De jongste wijk van Capelle aan den IJssel is Fascinatio. In het voorgaande peilbesluit was er al sprake van een wijk in aanbouw, het terrein was (deels) voorbelast. De wijk is nu grotendeels ontwikkeld. 1.3 Procedure ter vaststelling van peilbesluiten Een peilbesluit komt tot stand op grond van een integrale afweging van de belangen. Deze afweging vindt plaats op basis van de geldende beleidsuitgangspunten. De knelpunten die volgen uit het huidige peilbeheer worden gesignaleerd, waarna een nieuw peilvoorstel wordt gedaan. De gevolgen van een nieuw peil zijn in beeld gebracht voor de volgende relevante aspecten: waterkeringen; drooglegging en bodemdaling in relatie tot het grondgebruik; waterhuishouding; bebouwing; archeologische, cultuurhistorische en landschappelijke waarden; waterkwaliteit; ecologie. Het college van dijkgraaf en hoogheemraden stelt het ontwerp-peilbesluit vast. Het ontwerp- peilbesluit wordt vervolgens gedurende zes weken ter visie gelegd. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 7

8 Belanghebbenden kunnen hun zienswijzen inbrengen, waarna het hoogheemraadschap deze zienswijzen in behandeling neemt. Deze behandeling kan leiden tot aanpassing van het ontwerp-peilbesluit. Hierna wordt het peilbesluit en de beantwoording van de zienswijzen vastgesteld door de Verenigde Vergadering. Tegen het besluit van de Verenigde Vergadering kunnen belanghebbenden gedurende 6 weken beroep instellen bij de arrondissementsrechtbank Rotterdam. Nadat de rechtbank uitspraak heeft gedaan is er ook nog de mogelijkheid om hoger beroep in te stellen bij de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. Krachtens de Algemene wet bestuursrecht schorst het beroep de werking van het besluit niet. Degene die tegen dit besluit beroep aantekent, kan als onverwijlde spoed dat volgens hem vereist, gelet op de betrokken belangen, een verzoek tot schorsing bij de Voorzieningenrechter indienen. 1.4 Leeswijzer Hoofdstuk 2 beschrijft de kaders van het relevante beleid. In hoofdstuk 3 wordt een beschrijving gegeven van de huidige actuele situatie en worden eventuele knelpunten benoemd. De belangenafweging wordt beschreven in hoofdstuk 4. Hoofdstuk 5 behandelt de toekomstige situatie en voorgestelde peilen. En in hoofdstuk 6 wordt ingegaan op mogelijke effecten van het nieuwe peilbesluit. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 8

9 2 Wet-, regelgeving en beleid 2.1 Inleiding Het beleid ten aanzien van het waterbeheer, de ruimtelijke ordening en andere aangrenzende beleidsvelden wordt op verschillende niveaus vormgegeven. Voor een integrale invulling van het peilbeheer dient expliciet rekening te worden gehouden met het vigerende beleid op deze terreinen. In het onderstaande hoofdstuk is het van toepassing zijnde beleid samengevat. 2.2 Nationaal beleid Waterwet Deze wet is bedoeld om de praktijk te dienen door de vele afzonderlijke Nederlandse wetten m.b.t. water te vervangen door één integrale Waterwet die tevens in lijn is met een aantal eisen uit Europese richtlijnen (Hoogwaterrichtlijn, Kaderrichtlijn Water en Grondwaterrichtlijn). De Waterwet regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater, en verbetert ook de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Het belangrijkste artikel in het kader van deze toelichting is: - artikel 5.2 van de Waterwet schrijft waterschappen voor om voor daartoe aan te wijzen grond- en oppervlaktewaterlichamen onder zijn beheer één of meer peilbesluiten vast te stellen. In een peilbesluit worden waterstanden of bandbreedten waarbinnen waterstanden kunnen variëren vastgesteld, die gedurende daarbij aangegeven perioden zoveel mogelijk worden gehandhaafd. 2.3 Provinciaal beleid Beleidskader Peilbeheer Provincie Zuid-Holland (26 maart 2008) Het Beleidskader Peilbeheer is de opvolger van de Nota Uitwerking Peilbeheer. Het Beleidskader geeft weer waar een peilbesluit aan moet voldoen. Het lange termijn doel van het provinciale peilbeleid is: 1. De provincie streeft naar een ruimtelijke ordening waaraan water als sturend principe en de lagenbenadering ten grondslag liggen. De doelen voor de korte termijn zijn als volgt: 1. de waterschappen beschikken voor het hele beheersgebied over geldige peilbesluiten. Nieuwe peilbesluiten zijn gebaseerd op het huidige beleid. In de praktijk zijn verschillende vormen van peilbeheer mogelijk: een vast peil, zomer- en winterpeil of flexibel peil. De vorm van peilbeheer moet in het peilbesluit zijn omschreven en op welke wijze dit wordt gehandhaafd. Bij uitvoering van peilveranderingen van meer dan 5 cm in zettingsgevoelige gebieden zal de waterbeheerder zo goed mogelijk schade aan funderingen en infrastructuur beperken door bijvoorbeeld peilaanpassingen gefaseerd in te voeren. Bij voorkeur in stappen van 2 a 3 cm per jaar, met maximaal 5 cm per jaar, of door het peil te indexeren. 2. De waterschappen leggen in hun waterbeheerplan de wijze vast waarop zij in peilbesluitprocedures komen tot een belangenafweging. 3. In de toelichting op het peilbesluit wordt aangegeven op welke wijze de belangenafweging tot stand is gekomen en waarom besloten is voor een bepaald oppervlaktewaterpeil en wijze van beheer. Als uit de belangenafweging naar voren komt dat een functie niet goed kan worden bediend vanuit het waterbeheer, dient dit signaal aan de provincie te worden meegegeven, zodat eventueel functiewijziging kan worden overwogen. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 9

10 4. Peilafwijkingen (waaronder onderbemalingen en hoogwatersloten) zijn niet mogelijk tenzij het individueel belang onevenredig geschaad wordt ten opzichte van het algemeen belang. 5. Voor wat betreft de drooglegging in gebieden met een veenbodem mag het peil slechts worden verlaagd met de mate van in het verleden opgetreden maaivelddaling. Tevens geldt de richtlijn dat de maximale gebiedsgemiddelde drooglegging (gerekend per peilvak) 60 cm bedraagt. 6. Bij het opstellen van peilbesluiten in de beschermingszone van een natuurgebied wordt nagegaan op welke wijze verdroging kan worden tegengegaan met behulp van peilbeheer. Hierbij besteedt de waterbeheerder zowel aandacht aan inlaat van gebiedsvreemd water als aan het uitstralingseffect van het natuurgebied op de omgeving. Het peilbeheer in natuurgebieden wordt afgestemd op de natuurdoelen of instandhoudingsdoelen. Daarbij moet rekening worden gehouden met de Nota Compensatiebeginsel Natuur en Landschap (PZH, 1997). Provinciaal Waterplan Zuid-Holland Provincie Zuid-Holland heeft zijn beleidskaders vastgelegd in het nieuwe Provinciale Waterplan voor de periode Hierin zijn de doelstellingen voor het waterbeheer, de rollen en verantwoordelijkheden van de provincie en o.a. het waterschap aangegeven. Er zijn 4 hoofdopgaven gedefinieerd: 1. Waarborgen waterveiligheid 2. Zorgen voor mooi en schoon water 3. Ontwikkelen duurzame zoetwatervoorziening 4. Realiseren robuust en veerkrachtig watersysteem Bij het opstellen van peilbesluiten moet het waterschap vooral rekening houden met het voorkomen van wateroverlast en onderlast (vasthouden, bergen en afvoeren), evenwichtige belangenafweging, duurzaamheid (waterkwaliteit en ecologie, minimaliseren maaivelddaling), doelmatigheid van beheer. De provincie wil afstemming vooraf in plaats van vroegere/huidige toetsing achteraf. De provincie wil zich daarbij richten op kwetsbare gebieden, zoals gebieden met natuurwaarden en veenweidegebieden. Waterverordening Zuid-Holland (14 oktober 2009) De belangrijkste artikelen uit de waterverordening m.b.t. een peilbesluit staan hieronder weergegeven. - Artikel 4.2 Aanwijzing verplichte peilbesluiten Vertaling voor HHSK: Het algemeen bestuur is verplicht om één of meer peilbesluiten vast te stellen voor alle oppervlaktewaterlichamen in het gehele beheergebied. - Artikel 4.3 Inhoud peilbesluit 1. Het peilbesluit bevat naast het bepaalde in het tweede lid van artikel 5.2, van de wet één of meer kaarten met de begrenzing van het gebied waarbinnen de oppervlaktewaterlichamen gelegen zijn waarop het peilbesluit betrekking heeft. 2. Het peilbesluit gaat vergezeld van een toelichting waarin tenminste zijn opgenomen: a. de aan het besluit ten grondslag liggende afwegingen en uitkomsten van verrichte onderzoeken; b. een aanduiding van de veranderingen van de waterstanden ten opzichte van de bestaande situatie; c. een aanduiding van de gevolgen van de te handhaven waterstanden voor alle betrokken belangen. - Artikel 4.4 Openbare voorbereiding Op de voorbereiding van het peilbesluit is afdeling 3:4 van de Algemene wet bestuursrecht van toepassing. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 10

11 - Artikel 4.5 Herziening 1. Een peilbesluit wordt ten minste eenmaal in de tien jaar herzien. 2. Gedeputeerde staten, kunnen op verzoek van het algemeen bestuur voor ten hoogste vijf jaar vrijstelling verlenen van de verplichting genoemd in het eerste lid. 2.4 Lokaal beleid Bestemmingsplannen In de polder Capelle zijn binnen de gemeente Capelle aan den IJssel voor de diverse wijken bestemmingsplannen van kracht. De gemeente Rotterdam heeft een bestemmingsplan voor Kralingse Veer Schaardijk, zie bijlage kaart 6. Gemeentelijk waterplan Het watersysteem in Capelle aan den IJssel en Rotterdam is o.a. beschreven in stedelijke waterplannen. Rotterdam Kralingse Veer is opgenomen in het deelgemeentelijk waterplan van Rotterdam Prins-Alexander. Voor de gemeente Capelle aan den IJssel zijn waterplannen aan de hand van de Visienota (maart 2007) uitgewerkt voor de wijken Capelle-West/ s-gravenland, Fascinatio/Rivum, Middelwatering / Oostgaarde. In de stedelijke waterplannen zijn knelpunten aangegeven op het gebied van zowel waterkwantiteit als waterkwaliteit. Voor de meeste plannen zijn maatregelen ter verbetering van het watersysteem benoemd. De waterplannen zijn, voor zover mogelijk en van toepassing, input voor het nieuwe peilbesluit geweest. 2.5 Beleid HHSK Waterbeheerplan Op 25 november 2009 heeft de Verenigde Vergadering van het Hoogheemraadschap het Waterbeheerplan HHSK vastgesteld. In het waterbeheerplan is weergegeven dat HHSK met betrekking tot watersysteembeheer blijft werken aan het voorkomen van wateroverlast of een tekort aan water. Evenals aan droge voeten hecht HHSK veel belang aan schoon water. Naast het werken aan waterveiligheid werkt HHSK ook aan de waterkwaliteit en ecologie. De inspanningen zijn onder meer neergelegd in de afspraken rond de Kaderrichtlijn Water (KRW) en het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). Op het gebied van watersysteembeheer is het uitgangspunt dat eerst de basis op orde moet zijn, voordat er extra taken worden opgepakt. In dat kader is het nodig te investeren in het beheerregister, de peilbesluiten en de leggers. Daaruit voortkomend moet HHSK de in het peilbesluit vastgelegde peilen handhaven. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 11

12 Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 12

13 3 Gebiedsbeschrijving 3.1 Ligging en grondgebruik(functies) De polder Capelle wordt begrensd door de Hollandsche IJssel in het zuiden, de rijksweg A16 in het westen, de metrolijn Rotterdam Capelle aan den IJssel in het noordwesten, de Ringvaart in het noorden en de Klaas Klinkertkade in het oosten, zie figuur 1 en bijlagen, kaart 1. Figuur 1. Ligging polder Capelle aan den IJssel Het grootste gedeelte van de polder ligt in de gemeente Capelle aan den IJssel, met de wijken Rivium, Fascinatio, Capelle-West, s-gravenland, Middelwatering en Oostgaarde. De wijk Kralingse Veer en een deel van het s-gravenweggebied behoren tot de gemeente Rotterdam. Dit laatst genoemde gedeelte, zie figuur 2, ten zuiden van de Ringvaart en ten noorden van de metrolijn, behoort tot het watersysteem van de polder Capelle omdat dit deel afwatert via de gemalen Middelwatering / Oostgaarde. Het valt nu nog onder het peilbesluit Rotterdam centrum (2008) en is in het voorgaande peilbesluit polder Capelle buiten beschouwing gelaten. Dit deel wordt echter gezien als volwaardig onderdeel van het watersysteem van de polder Capelle en wordt daarom nu meegenomen in dit peilbesluit. Figuur 2. Gearceerd gedeelte uit het peilbesluit Rotterdam Centrum dat afvoert via peilgebied polder Capelle Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 13

14 3.2 Historie van het gebied In de polder Capelle is nog een deel van het oude veenweide landschap te herkennen. Dit deel ligt als een groene long ten zuiden van de Ringvaart, met de s-gravenweg als bebouwingslint, tussen de verstedelijkte gebieden van Rotterdam en Capelle aan den IJssel. Dit slagenlandschap in polder Capelle vindt zijn oorsprong in de ontginningspatronen die tussen de elfde en de veertiende eeuw zijn aangebracht. De naam slagenlandschap is een verwijzing naar de belastingaanslag die de ontginners kregen om de grond te mogen gebruiken. De nieuwe ontwateringsstructuur maakte dat het veen ging uitdrogen waardoor inklinking ontstond. Als gevolg hiervan moesten steeds meer sloten gegraven worden om in een natte periode voldoende waterberging te hebben. Hierdoor werden de oorspronkelijke percelen opgedeeld in smallere kavels. De dijk langs de Hollandsche IJssel is aan het eind van de 12e eeuw aangelegd. Aan de binnenzijde, direct onder aan de dijk, is van nature een sloot, de bakwetering, ontstaan. Om een optimale afvoer van het water naar het gemaal te garanderen heeft men in het hart van de polder een wetering gegraven, de Middelwatering. De gegraven watergangen werden tevens gebruikt als vaarwegen. Met de schouw (plat vaartuig) werd turf gebaggerd, grienden gekapt en sloten schoongehouden. Delen van het oorspronkelijke ontginningspatroon zijn nog herkenbaar. (Bron DGWP) Tot 1996 was de gemeente Capelle aan den IJssel de waterbeheerder. Hierna is het beheer overgedragen aan het hoogheemraadschap. Op 1 januari 2001 is ook het gebied Kralingse Veer overgedragen door de gemeente Rotterdam. 3.3 Landgebruik De polder is circa 910 ha groot waarvan 850 ha binnen de gemeente Capelle aan den IJssel ligt en 60 ha in de gemeente Rotterdam. Het grondgebruik is grotendeels afgestemd op de stedelijke functie, gevormd door woonwijken, bedrijventerreinen en infrastructuur. Zie bijlagen, kaart 2. Een klein deel van het oude slagenlandschap, ten zuiden van de Ringvaart, heeft nog de kenmerkende verkaveling en naast een stedelijke functie een natuur- en recreatieve functie. In de Provinciale structuurvisie / streekplannen zijn geen specifieke recreatiedoeleinden aangegeven. De officiële recreatiegebieden liggen buiten polder Capelle. Tabel 1. Aanwezige functies in polder Capelle Landgebruik Oppervlakte (ha) Percentage (%) Agrarisch 31,37 3,45 Grasland / recreatie 305,14 33,6 Glastuinbouw 0,25 0,03 Bos 40 4,40 Infrastructuur (hoofdwegen / openbaar vervoer) 86,7 9,55 Open water 87,6 9,65 Stedelijk gebied (woningen / bedrijven) 356,3 39,25 Totaal 907, Veiligheid en wateroverlast Waterkeringen Kralingse Veer, Capelle-West en 's-gravenland worden goed beschermd tegen hoge zee- en rivierwaterstanden door een stelsel van waterkeringen. Langs de Nieuwe Maas, ter plaatse van de Nijverheidsstraat en de IJsseldijk, ligt een primaire waterkering. Aansluitend ligt langs de noord- en oostzijde van het plangebied een secundaire waterkering, zoals o.a. de Abram van Rijckevorselweg. Deze "droge" kering, die bij doorbraak van de primaire waterkering functioneert als een overloopwaterkering, geeft extra bescherming aan de achterliggende, diepst gelegen en dichtstbevolkte polders van Nederland. De wijken Middelwatering en Oostgaarde liggen achter de dijk van de Hollandsche IJssel,waar de Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 14

15 Algerakering extra veiligheid biedt. Langs de Ringvaart ligt een boezemwaterkering om de aangrenzende polders te beschermen tegen overstromingen vanuit de boezem. Voor overstromingen vanuit zee wordt extra veiligheid geboden door de Maeslandkering in de Nieuwe Maas. De keringen moeten voldoen aan de landelijke en regionale veiligheidsnormen, waarbij rekening is gehouden met toekomstige wijzigingen in het klimaat. NBW De hoeveelheid oppervlaktewater en de drooglegging bepalen samen hoeveel neerslag er in het gebied kan worden geborgen. Om te beoordelen of de bergingscapaciteit van een gebied voldoende groot is zijn er landelijke NBW-normen opgesteld voor verschillende klimaatscenario s. Het hele watersysteem in de polder Capelle is getoetst aan het Middenscenario 2050, inclusief het kusteffect (ca 10% extra neerslag in het najaar). Uit deze berekeningen is gebleken dat het huidige watersysteem voldoet aan de norm dat stedelijk gebied hooguit eens in de 100 jaar mag inunderen vanuit het oppervlaktewater. In de huidige situatie geldt er dan ook geen verdere wateropgave maar in 2013 wordt het watersysteem opnieuw getoetst aan de dan verwachte (nieuwe) scenario s. Het is in ieder geval van belang nieuwe waterberging te realiseren op locaties waar de bergingscapaciteit door extra verharding wordt verkleind of extra afvoer ontstaat door afkoppelen van regenwater. 3.5 Archeologie, cultuurhistorie en landschap Alle cultuurhistorische waarden die van provinciaal belang zijn zoals vastgesteld in de Provinciale Structuurvisie, zoals onder meer cultuurlandschappen, molens en landgoederen, zijn te zien op de beleidskaart van de Provincie Zuid-Holland. De cultuurhistorische kaart, ook aangeduid als Cultuurhistorische Hoofdstructuur, heeft 3 verschillende thema s: archeologie, historische stedenbouw en historisch landschap. Voor de dorpskern Kralingse Veer geldt een zeer grote kans op archeologische sporen (stads- of dorpskern). Dit geldt ook voor de locatie nabij de Rozenburcht / Slotlaan: de archeologische waarde is zeer hoog, er zijn bewoningssporen en resten van kasteel Capelle. De sporen dateren uit de Romeinse tijd (2 e eeuw na Chr.) en de Late Middeleeuwen (vanaf 1350). De oude bebouwing nabij de kerk onder aan de dijk, type nederzetting, heeft als kenmerk dat de structuur nog intact is en de bebouwing redelijk gaaf, er wordt een hoge waarde aan toegekend. Om de monumentale bebouwing en waardevolle archeologische funderingen te beschermen zijn hoogwatervoorzieningen aanwezig, zie verder par.3.9. De dijk langs de Hollandsche IJssel wordt gezien als een Landschap lijn met een redelijk hoge tot hoge waarde. In het oude slagenlandschap is de trefkans / verwachting op archeologische sporen klein maar de structuur van het lint (nederzetting) ( s-gravenweg / Bermweg) is nog redelijk in tact en heeft een redelijk hoge waarde. De relatie nederzetting landschap wordt redelijk hoog gewaardeerd. Zie bijlagen, kaart Recreatie Ten zuidoosten van de Ringvaart ligt een golfterrein, in beheer van de Golf- en Countryclub Capelle aan den IJssel. Het golfterrein ligt in het voormalige slagenlandschap, de oude structuur is hier niet meer aanwezig. Vanwege de venige ondergrond liggen de greens op tempex. Het maaiveld varieert in hoogte en ook de drooglegging varieert. De wateraan- en afvoer wordt geregeld middels 2 pompjes, in beheer bij de golfclub. Dit peilvak wordt verder beschreven in par Geo(hydro)logie en bodemopbouw Geohydrologie De bodem van het plangebied bestaat grotendeels uit een kleidek op veen. Meer dan 10 meter onder het maaiveld bevindt zich een watervoerend pakket: een goed doorlatende grondlaag waarbinnen het diepere grondwater stroomt. Van nature fluctueren de grondwaterstanden tussen ca. 40 cm onder maaiveld (in natte winters) en 100 cm onder Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 15

16 maaiveld (in droge zomers). Er treedt niet of nauwelijks kwel en inzijging op. Op perceelsniveau wordt de grondwaterstand voornamelijk beïnvloed door seizoensafhankelijke neerslag- en verdampingshoeveelheden. De interactie tussen grondwater en oppervlaktewater in de polder Capelle is in het algemeen beperkt vanwege drainage, hierdoor neemt het opbollen van het grondwater af. Infiltratie uit de watergangen beperkt zich tot een smalle strook (circa 30 cm) langs de sloot. Grondwaterstroming De stijghoogte in het eerste watervoerend pakket wordt onder andere bepaald door de Hollandse IJssel en de Nieuwe Maas. De grondwaterstromingsrichting wordt beïnvloed door omliggende polders. De freatische grondwaterstand wordt voornamelijk bepaald door neerslag, verdamping en de in het gebied aanwezige drainage en watergangen, welke een ontwaterende functie hebben. Kwel en wegzijging Ondiepe rivierkwel vanuit de Hollandsche IJssel en Ringvaart treedt met name op in de lager gelegen delen aan de noordzijde van Capelle aan den IJssel, en nauwelijks in de polder Capelle, mogelijk voorkomend in de dijksloten langs de Nieuwe Maas in Capelle-West en Kralingse Veer (schematisch weergegeven in figuur 3). Zie bijlage kaart 10. Figuur 3. Weergave lokale grondwaterstroming Bodemopbouw De ondergrond in het stedelijk gebied bestaat uit diverse ophoogmaterialen. Onder dit maaiveld ligt een pakket Holocene veen-, klei- en leemlagen met een dikte van circa 10 m. De klei kan een zeer zandige bijmenging hebben en tussen het leem komen ingeschakelde zandbanen voor. De basis van de deklaag bevindt zich op een diepte van circa NAP -14,0 m. Onder de deklaag bevindt zich een pakket met een dikte van circa 30 m dat bestaat uit Pleistoceen zand. De onderzijde van dit pakket ligt op een diepte van circa NAP -44 m. De bovenzijde van het pakket bestaat uit uiterst fijn zand. Het overig deel bestaat uit matig fijn tot uiterst grof zand met een enkele grindlaag. Beneden NAP -44 m begint een laag met uiterst fijn zand, welke als eerste scheidende laag wordt gekenmerkt. Deze laag heeft een dikte variërend van circa 7 tot 20 m. 3.8 Hoogteligging en maaivelddaling Maaiveldhoogte De maaiveldhoogte in de polder varieert van ruim -3 m tot +7 m. NAP. De maaiveldhoogte is weergegeven op de huidige maaiveldhoogtekaart, zie bijlage kaart 5. Belangrijk voor uitvoering van verschillende functies is de drooglegging. De drooglegging is gedefinieerd als het hoogteverschil tussen de waterspiegel in een waterloop en de maaiveldhoogte. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 16

17 Figuur 4. Schematische tekening van het begrip drooglegging. Drooglegging en functies HHSK hanteert voor de functies grasland, akkerbouw, hoogwaardige land- en tuinbouw / glastuinbouw en stedelijk gebied richtlijnen voor drooglegging. Tabel 2: Richtlijnen drooglegging Grondgebruik Grasland Akkerbouw Hoogwaardige land- en tuinbouw en glastuinbouw Stedelijk gebied (vloerpeilen) Richtlijn drooglegging 0,60 m 1,30 m 1,30 m 1,30 m De huidige drooglegging is bepaald door de maaiveldhoogte, verkregen uit het AHN2, te vergelijken met het oppervlaktewaterpeil van het peilgebied volgens het peilbesluit uit Bij deze berekening is uitgegaan van het hoogste oppervlaktewaterpeil (ten opzichte van gecorrigeerd NAP). In de polder Capelle komen verschillende droogleggingen voor. In het oorspronkelijke slagenlandschap, het veenweidegebied in het s-gravenweggebied, ligt het maaiveld plaatselijk laag, resulterend in een drooglegging van slechts 50 cm of lager voor percelen. Het overgrote deel van de polder heeft een stedelijke functie. In gebieden waar in de periode is gebouwd, waaronder Capelle-West, delen in Middelwatering en Oostgaarde, hanteerde de gemeente voor het maaiveld een minimale drooglegging van 70 cm en voor vloerpeilen 100 cm. s-gravenland is ná 1978 gebouwd, waarbij voor het maaiveld reeds een drooglegging is aangehouden van 100 cm en voor vloerpeilen 130 cm. De wat nieuwere buurten in Middelwatering zijn aangelegd met een grotere drooglegging. Het centrumgebied heeft in deze wijk de grootste drooglegging, van 100 cm voor percelen en 135 cm voor vloerpeilen. De jongste wijk Fascinatio en bedrijven/kantorenpark Rivium zijn de hoogst gelegen delen in de polder, deze liggen zelfs boven NAP. De huidige streefpeilen en gemiddelde drooglegging per peilgebied zijn in onderstaande tabel weergegeven (zie ook bijlagen, kaarten 4 en 8). Tabel 3. Drooglegging peilgebieden, volgens toelichting peilbesluit 2002 Peilcode Naam peilgebied Streefpeil Drooglegging (m t.o.v. NAP) (gemiddeld) Knelpunten J01 Afvoerwatergang -2,37 / -2,47 1 m Geen Aquarivia J02 Rivium +3,36 1,20 m Geen J03 Fascinatio +2,4/+2,50 1 1,1 m Geen J04 Kralingse Veer -2,37 1 m Geen J05 Volkstuinen -2,19 1 m Geen Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 17

18 Peilcode Naam peilgebied Streefpeil (m t.o.v. NAP) Drooglegging (gemiddeld) Knelpunten Kralingse Veer J06 Boerderij Schaardijk -2,30 1 m Geen J07 s-gravenland -2,37 1 m Geen J08 Capelle-West -2,37 1 m Geen J09 Middelwatering / Oostgaarde -2,36 0,50 / 0,75 m Incidenteel wateroverlast bij s-gravenweg J10 Sportpark Couwenhoek -2,36 /-2,56 0,85 / 1,05 m Geen J11 Het Slot -1,06 0,25 m Lokaal te geringe ontwatering bij woningen J12 Wijkje Torenhof -1,63 1,0 m Geen J13 Huizen Kanaalweg -2,34 0,6 m Plaatselijk geringe drooglegging J14 School -2,56 0,4 m Klein peilverschil J15 Golfterrein -2,72 0,6 m Negatief effect op s-gravenweg J16 Villapark s-gravenpark -2,67 0,5 m Versnippering Maaivelddaling Bodemdaling komt voornamelijk voor door de oxidatie, klink van veen en zettingen. In het veenweidegebied in polder Capelle zijn op specifieke locaties de maaiveldhoogten in 2001 en 2011 vergeleken. De maaivelddaling in het s-gravenweggebied is circa 1 cm / jaar. Correctie van het NAP-referentievlak in 2005 De hoogteligging van wegen, bebouwing en water wordt in Nederland uitgedrukt ten opzichte van het Normaal Amsterdams Peil. Dit NAP, dat een fictief vlak vormt over Nederland, is vastgelegd middels een netwerk van 500 vaste ondergrondse hoogtemerken. Van ieder hoogtemerk is bepaald wat de afstand is van de bovenkant van dit merk tot het NAP-vlak. Aan deze ondergrondse hoogtemerken is weer een netwerk van ongeveer bovengrondse peilmerken gekoppeld. De aanname was dat vaste ondergrondse hoogtemerken nooit veranderen, en dus niet verzakken of gevoelig zijn voor geologische processen. Tijdens recente metingen is duidelijk geworden dat de ondergrondse hoogtemerken in heel Nederland wel degelijk een afwijking laten zien. In delen van Nederland zijn de deze hoogtemerken gezakt, terwijl in andere delen de hoogtemerken omhoog zijn gekomen. Hierdoor zou het NAP-vlak niet meer horizontaal liggen. Daarom heeft Rijkswaterstaat besloten alle hoogtes van de hoogtemerken en de daaraan gekoppelde peilmerken ten opzichte van het NAP te corrigeren. Dit noemen we de NAP-correctie. Periodiek vindt een dergelijke NAP-correctie plaats. Rijkswaterstaat heeft in 2005 een correctie uitgevoerd op de peilmerken van het NAP referentievlak. De NAP-correctie betekent in de praktijk een correctie van de hoogteligging van de peilschalen. De peilschalen zijn ten opzichte van het NAP-referentievlak gezakt (2,4 cm = 2,0 cm afgerond) en moeten omhoog getrokken worden. De waterstand verandert niet, alleen de aanduiding van het peil is 2 cm lager. De drooglegging blijft dus ook gelijk, omdat heel West-Nederland, dus zowel het maaiveld als het waterpeil, is gedaald. Zie ook figuur 5. Voor het peilbesluit polder Capelle betekent dit dus dat de oppervlaktewaterpeilen 2 cm lager aangeduid moeten worden. Om verwarring te voorkomen, wordt bij de beschouwing van de huidige peilen uitgegaan van de peilen uit het peilbesluit De correctie wordt meegenomen in het nieuwe peilvoorstel. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 18

19 Figuur 5. Grafische weergave van de NAP-correctie 3.9 Watersysteem Het watersysteem in de polder Capelle wordt gekenmerkt door relatief brede watergangen en is nadrukkelijk aanwezig. Het waterpeil is afgestemd op de stedelijke functie, het maatgevende grondgebruik. De volgende deelgebieden zijn te onderscheiden: de jongste wijk Fascinatio in het noordwesten, de kantorenwijk het Rivium in het zuidwesten en ten zuiden van de Abram van Rijckevorselweg de Rotterdamse enclave Kralingse Veer, de gemengde wijk Capelle-West en de jaren 90 wijk s-gravenland. Ten oosten van de Algeraweg, tussen de Ringvaart en de Hollandsche IJssel liggen de wijken Middelwatering en Oostgaarde. Het watersysteem in de polder Capelle wordt voornamelijk gevoed vanuit de Ringvaart met het peil -2,15 m NAP. De belangrijkste inlaatpunten zijn het suppletiegemaal Bermweg, gemaal Fascinatio en inlaat Oeverrijk. Via het suppletiegemaal wordt inlaatwater via een ondergrondse duiker naar het verdeelpunt Algeraweg geleid. Hier wordt het water verdeeld over de peilgebieden Capelle-West en s-gravenland. Er is ook een inlaat aanwezig naar de wijk Middelwatering, maar deze wordt in de praktijk alleen in noodsituaties gebruikt. Ten westen van de Algeraweg stroomt het water uiteindelijk naar het zuidwesten, naar het gemaal Aquarivia dat het overtollige water loost op de Nieuwe Maas. De wijken Middelwatering en Oostgaarde worden voornamelijk gevoed vanuit inlaat Oeverrijk. Indien noodzakelijk wordt er ook water ingelaten uit de Hollandsche IJssel via een inlaat bij het gemaal Middelwatering. Zie bijlagen, kaart 3. Het inlaatregime is voornamelijk afgestemd op het peilbeheer, er wordt nauwelijks doorgespoeld ten behoeve van de waterkwaliteit. In natte perioden wordt overtollig water afgevoerd naar de Hollandsche IJssel, via gemaal Middelwatering en gemaal Oostgaarde. Verder bestaat er een nooduitlaat in de omgeving van de Klaas Klinkertkade. Deze nooduitlaat dient alleen voor calamiteiten. Het watersysteem van polder Capelle bestaat uit 16 peilgebieden. De afwijkende peilvakken zijn in het peilbesluit uit 2002 opgenomen alsof het peilgebieden zijn, zonder dat toegevoegd is dat het afwijkende peilen zijn omdat ervoor gekozen is om alle gebieden met een eigen peil aan te duiden als peilgebied. In de bijbehorende toelichting zijn wel gebieden die een afwijkend peil voor een specifieke functie hebben onderscheiden. Omdat het Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 19

20 watersysteem eind jaren negentig van de vorige eeuw is overgedragen aan, destijds, het hoogheemraadschap van Schieland, zijn vergunningen voor het voeren van een afwijkend peil onbekend op één na, op 13 september 2011 is een vergunning verleend voor de onderbemaling ter plaatse van de s-gravenweg 311 (Golfterrein). Figuur 6. Overzicht peilgebieden conform peilbesluit Hieronder worden alle huidige peilgebieden, dus inclusief de afwijkende peilvakken, beschreven en eventuele knelpunten benoemd. J01 Peilgebied Afvoerwatergang Aquarivia. Flexibel peil -2,37 m/ -2,47 m NAP. Dit peilgebied ligt ten westen van de Algeraweg en is de afvoerwatergang naar het gemaal Aquarivia die tussen de wijken s-gravenland en Capelle-West en voor een deel aan de oostkant van Kralingse Veer is gesitueerd. Dit gebied wordt gezien als een peilgebied vanwege de werking van het gemaal waardoor het peil kan fluctueren tussen -2,37 m en -2,47 m NAP. Er zijn geen knelpunten aanwezig. J02 Peilgebied Rivium. Peil +3,36 m NAP. Het Rivium ligt ten oosten van de Rijksweg A16 bestaat uit kantoren- en bedrijfsgebouwen. Het maaiveld is hier het hoogst, ongeveer 4,55 m +NAP. Water wordt zowel in- als uitgelaten bij het gemaal Aquarivia. Door middel van het suppletiegemaal Bermweg wordt circa 2m3/min ingelaten, rondgepompt en overtollig water verlaat dit gebied via een stuw nabij het gemaal Aquarivia. Op enkele plekken in de watergangen vindt wegzijging van Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 20

21 water plaats via de kleibodem. De drooglegging is gemiddeld 1,20 m. Er zijn geen knelpunten. J03 Peilgebied Fascinatio. Flexibel peil +2,40 m / +2,50 m NAP. Deze jongste wijk is opgehoogd en bestaat uit havenslib met daarop een afdeklaag van klei en daarboven zand. Water wordt afgevoerd boven een peil van +2,50 m NAP en ingelaten vanaf +2,40 m NAP. Water wordt vanuit de Ringvaart door het gebied gepompt met een pompcapaciteit van circa 14 m 3 /minuut en via een overlaat en een duiker met een afvoercapaciteit van 18mm/dag afgevoerd naar gemaal Aquarivia. De drooglegging is gemiddeld 1 m en de maaiveldhoogte +3,50 m NAP. Er zijn geen knelpunten aanwezig. J04 Peilgebied Kralingse Veer. Peil -2,37 m NAP. Woonwijk ten oosten van het Rivium, behorend tot de gemeente Rotterdam. Het water wordt aangevoerd via een pomp op een stuw in de afvoerwatergang in s-gravenland, achter Damhertstraat nr. 10. Via een pomp op een damwand in de watergang in de IJsselmondselaan wordt water aangevoerd naar de volkstuinen, vanwaar het over stuwen naar de afvoerwatergang richting het gemaal valt. Peilstijgingen worden afgevlakt: wanneer het peil enige centimeters stijgt, valt het water terug over de stuw (achter Damhertstraat) naar de afvoerwatergang in s- Gravenland. De gemiddelde drooglegging is 1 m maar plaatselijk is deze kleiner. In Kralingse Veer spelen plaatselijk problemen vanwege lokale zettingen van de bodem. J05 Peilvak Volkstuinencomplex. Peil -2,19 m NAP. Dit is een groen gebied is de wijk Kralingse Veer. Water wordt ingelaten middels een pomp in de watergang in de IJsselmondselaan (-2,37 m NAP) en afgevoerd via stuwen naar de afvoerwatergang en naar peilgebied Boerderij Schaardijk. In het peilbesluit 2002 is in de toelichting opgenomen dat dit peilgebied een afwijkend peil is vanwege het belang van de volkstuinen. Het peil is echter niet alleen van belang voor de volkstuinen maar ook voor het groengebied en woningen. Er is dus sprake van algemeen belang. Er zijn geen knelpunten vanwege het gevoerde oppervlaktewaterpeil. J06 Peilvak Boerderij Schaardijk 482. Peil -2,30 m NAP. Monumentale boerderij met een afwijkend peil. Gelegen onderlangs de Schaardijk. Water wordt aangevoerd via stuwen ten zuiden van groengebied J05 en afgevoerd via een stuw naar afvoerwatergang (-2,37 / -2,47 m). De huidige drooglegging veroorzaakt geen knelpunten. J07 Peilgebied s-gravenland. Peil -2,37 m NAP. Woonwijk nabij de Abram van Rijckevorselweg en Algeraweg. Oppervlaktewater wordt aangevoerd via het verdeelpunt halverwege de Algeraweg en afgevoerd via stuwen naar de afvoerwatergang Aquarivia J01. Geen knelpunten. J08 Peilgebied Capelle-West. Peil -2,37 m NAP. Woonwijk Capelle-West (deels bedrijventerrein) ligt tussen de woonwijk s-gravenland en de Hollandsche IJssel / Nieuwe Maas. Water wordt aangevoerd via het verdeelpunt halverwege de Algeraweg en afgevoerd via stuwen naar de Afvoerwatergang Aquarivia (-2,37 / -2,47 m). Plaatselijk is de drooglegging klein maar gemiddeld met 1 meter voldoende en zijn er in de praktijk geen knelpunten. De dijksloot onderaan de Nijverheidsstraat / Doormanstraat vormt een apart knelpunt. Deze dijksloot staat niet in verbinding met het watersysteem. Bij te veel neerslag wordt er handmatig afgewaterd, bij droogte handmatig water aangevoerd. Dit is een knelpunt voor omwonenden. J09 Peilgebied Middelwatering / Oostgaarde. Peil m NAP. Deze wijken liggen ten oosten van de Algeraweg, ten zuiden van de Ringvaart en aan Hollandsche IJssel. De oostgrens van Oostgaarde is tevens de gemeentegrens. Het gebied bestaat voornamelijk uit stedelijke bebouwing. Ten noorden van de wijken Middelwatering en Oostgaarde, langs de zuidkant van de Ringvaart komt nog een klein deel van het Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 21

22 oorspronkelijke, venige, slagenlandschap voor. De (lint)bebouwing bevindt zich voornamelijk langs de s-gravenweg. Inlaat Oeverrijk is de hoofdinlaat (in de Ringvaart) van Middelwatering en Oostgaarde, met een capaciteit van 4,5 m3/min. In noodsituaties kan ook via het suppletiegemaal Bermweg water worden ingelaten. Zelden wordt ingelaten ter plaatse van het gemaal Middelwatering. Water wordt afgevoerd via gemalen Middelwatering en / of Oostgaarde. Beide gemalen lozen op de Hollandsche IJssel. Gemaal Middelwatering heeft de grootste afvoercapaciteit, 90 m3/min tegenover 50 m3/min van gemaal Oostgaarde. Met name bij de s-gravenweg in Capelle aan den IJssel komen kleine droogleggingen voor. Het oorspronkelijke veenweide slagenlandschap is deels nog in tact. De drooglegging is overwegend kleiner dan 50 cm. Dit levert in de praktijk incidenteel knelpunten op. J10 Peilgebied Sportpark Couwenhoek. Zomerpeil -2,36 m, winterpeil -2,56 m NAP. Door het hanteren van een lager peil in de winter kunnen de sportvelden beter worden benut. Het sportpark wordt in die periode door middel van drainage ontwaterd. Het wateroverschot wordt afgepompt naar de hoofdwatergang in Oostgaarde. De drooglegging is voldoende. Het peilgebied levert geen knelpunten op. J11 Peilvak Het Slot. Peil -1,06 m NAP. Archeologisch zeer waardevolle locatie in de oude kern van Capelle aan den IJssel met een hoog peil in de twee slotgrachten vanwege monumentale funderingen. Middels een duiker en pompje wordt water ingelaten vanuit en afgevoerd naar de Rembrandtsingel. Dit afwijkende peil levert in de praktijk geen knelpunten voor het watersysteem op. J12 Peilvak wijkje Torenhof. Peil 1,63 m NAP. De dijksloot in dit peilgebied is een hoogwatervoorziening vanwege de houten funderingen van gebouwen zoals de oude kerk en andere monumentale panden. Water wordt middels een pomp vanuit de hoofdwatergang langs de Kievitlaan ingelaten, max. 11 mm/etmaal. Het teveel aan water valt over via duikers / stuwen richting A. Vuijklaan / Kievitlaan. Er zijn geen knelpunten. J13 Peilvak Huizen aan de Kanaalweg. Peil -2,34 m NAP. Deze hoogwatervoorziening wordt in stand gehouden via een inlaat in de Ringvaart met een afvoer naar lager gelegen aangrenzend gebied (School en weilandjes). De drooglegging achter de woningen (schuurtjes en tuinen) is een knelpunt. De inlaat heeft een negatieve invloed op het watersysteem (versnippering van het watersysteem, het inlaten van gebiedsvreemd water en het onderhoud van inlaat en pomp). J14 Peilvak School. Peil -2,56 m NAP. Dit gebied wordt onderbemalen in verband met de kleine drooglegging, volgens peilbesluit Wateraanvoer geschiedt via stuw in de watergang achter Kanaalweg. Afvoer middels een pompje (2,5 m3/min) naar de Ringvaart. De watergang bij de school is een afwijkend peil. Dit gebied bestaat naast de school uit weilandjes met hobbydieren. De sloten zijn afgesloten van het watersysteem in het s-gravenweggebied middels o.a. wandconstructies. Het gebied veroorzaakt versnippering van het watersysteem en vergt het nodige onderhoud van de kunstwerken door HHSK. J15 Peilvak Golfterrein. Peil -2,72 m NAP. Water wordt ingelaten via de watergang nabij de s-gravenweg. Het teveel aan water wordt middels 2 pompen, in beheer bij de Golf- en countryclub Capelle, weggepompt naar de s-gravenweg. Het gebied veroorzaakt een versnippering van het watersysteem. De ontwatering van dit afwijkende peilgebied veroorzaakt soms een (lokaal) knelpunt voor de bebouwing aan de s-gravenweg vanwege de geringe drooglegging van dit gebied. J16 Peilvak s-gravenpark. Peil -2,67 m NAP. In het peilbesluit uit 2002 is deze villawijk als apart peilgebied opgenomen. In de toelichting is gesteld dat het geen afwijkend peilgebied betreft maar dat het onderdeel is van Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 22

23 Middelwatering / Oostgaarde, dus met een streefpeil van -2,36 m. In de praktijk is het wel een apart peilgebied en wordt er een lager afwijkend peil gehanteerd van -2,76 m. Dit aparte peilgebied veroorzaakt een versnippering van het watersysteem. In onderstaande tabel zijn de peilgebieden, zoals vastgesteld in het peilbesluit in 2002, inclusief de afwijkende peilen, weergegeven. Zie ook bijlagen, kaart 4. J01 Tabel 5. Peilgebieden volgens peilbesluit polder Capelle uit Naam Streefpeil Peilcode peilgebied/- Wateraanvoer (m t.o.v. NAP) vak Afvoerwatergang Aquarivia -2,37 / -2,47 Ontvangt water uit Capelle-West en s-gravenland J02 Rivium -3,36 Via pomp in gemaal Aquarivia Waterafvoer Via gemaal Aquarivia naar de Nieuwe Maas Over stuw naar afvoerwatergang (Aquarivia) Via stuw naar gemaal Aquarivia Via pomp naar J05/stuw naar J01 J03 Fascinatio +2,50 / +2,40 Opgepompd vanuit de Ringvaart J04 Kralingse Veer -2,37 Via pomp Damhertstraat J05 Volkstuinen- -2,19 Via pomp uit J04 Via stuwen naar complex J01 en J06 J06 Boerderij -2,30 Via stuw in J05(zuid) Via stuw naar Schaardijk 482 afvoerwatergang J07 s-gravenland -2,37 Via verdeelpunt nabij Algeraweg J08 Capelle-West -2,37 Via verdeelpunt nabij Algeraweg J09 J10 Middelwatering Oostgaarde Sportpark Couwenhoek -2,36 Vanuit Ringvaart (eventueel Hollandsche IJssel) -2,36 / -2,56 Vanuit stuw hoofdwatergang Oostgaarde J11 Het Slot -1,06 Via een opmaling vanuit Rembrandtsingel J12 Torenhof -1,63 Via een opmaling vanuit hoofdwatergang Kievitlaan J13 Huizen Kanaalweg (noordoost) -2,34 Vanuit inlaat Ringvaart (Aquarivia) Via stuw naar afvoerwatergang Via stuw naar afvoerwatergang Via gemaal Middelwatering en Oostgaarde Via pomp naar hoofdwatergang Oostgaarde Via duiker naar Rembrandtlaan Via duikers naar A. Vuijklaan Via overlaat naar -2,56 m peil J14 School -2,56 Inlaat via Kanaalweg Via pompje naar Ringvaart J15 Golfterrein -2,72 Inlaat vanuit tussenliggende overige watergang J16 Villapark s-gravenpark -2,67 Inlaat vanuit Ringvaart Afvoer naar tussenliggende watergang Afvoer naar s- Gravenweggebied Eventuele knelpunten Geen Geen Geen Geen Geen Geen Geen Peilbeheer dijksloot Nijverheidsstraat Lokaal bij s- Gravenweg geringe drooglegging Geen Afwijkend peil Afwijkend peil Afwijkend peil Geringe drooglegging, versnippering, extra inlaat Afwijkend peil. Geringe drooglegging Afwijkend peil. Te grote afwenteling op s-gravenweg Afwijkend peil. Versnippering. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 23

24 3.10 Waterkwaliteit en ecologie Rioleringstypen In de polder Capelle komen diverse soorten rioolstelsels voor. Fascinatio en het Rivium hebben beiden gescheiden rioolstelsel, het hemelwater wordt geloosd op het oppervlaktewater. In s-gravenland ligt een verbeterd gescheiden stelsel waarbij meer hemelwater naar het oppervlaktewater wordt afgevoerd. In Kralingse Veer en Capelle-West komen voornamelijk gemengde stelsels voor: neerslag en afvalwater worden gezamenlijk opgevangen en afgevoerd naar de afvalwaterzuivering (AWZI) Kralingse Veer. Bij extreme buien vindt er een overstort plaats: het overtollige hemel- en afvalwater wordt geloosd op het oppervlaktewater. Dit leidt tot vervuiling van het oppervlaktewater. In Middelwatering en Oostgaarde liggen in een groot deel van het gebied gemengde rioolstelsels. In enkele delen zijn gescheiden of verbeterd gescheiden rioolstelsels aanwezig. Hier wordt het eerste (grootste) gedeelte van een regenbui afgevoerd naar de AWZI en een deel naar het oppervlaktewater. De gemeente Capelle aan den IJssel streeft er naar om in nieuw te ontwikkelen of te herstructureren gebieden de neerslag die op daken en wegen valt af te koppelen van de afvalwaterriolering en via een apart hemelwaterriool af te voeren naar het oppervlaktewater in de omgeving. Ecologie Het oppervlaktewater vervult naast berging en afvoer van water ook een belangrijke ecologische functie. Het HHSK heeft een waterkwaliteitsmeetnet waarin routinematig onderzoek wordt verricht. In het meetnet wordt onderscheid gemaakt in vaste en roulerende meetpunten. Daarnaast wordt in het kader van het waterplan ook projectmatig onderzoek gedaan. De meetpunten uit het vaste meetnet worden jaarlijks met de frequentie van eenmaal per maand bemonsterd en de meetpunten uit het roulerende meetnet worden een jaar (met dezelfde frequentie als vaste meetnet) per drie jaar bemonsterd. De belangrijkste waterkwaliteitsparameters in relatie tot peilbeheer in polders zijn de concentraties van nutriënten (stikstof en fosfaat), chloride en doorzicht. Uit een bronnenanalyse van de belasting in Capelle-West en s-gravenland blijkt dat de totale nutriëntenbelasting veel hoger is dan de belasting die het systeem kan verwerken. Met name de fosfaatbelasting, maar ook de stikstofbelasting is te hoog. Chloride voldoet wel aan de MTR-norm van 200 mg/l (90-percentiel). Belangrijke bronnen van de waterkwaliteit zijn de waterinlaat vanuit de Ringvaart, bladval, bagger, riooloverstorten en honden- en watervogelpoep. Lage zuurstofconcentraties (onder de 3 mg/l) kunnen leiden tot vissterfte. De inlaat van water vanuit de Ringvaart vormt de grootste bron van belasting. In de Ringvaart zijn veel voedingsstoffen aanwezig vanuit de landbouw. In vergelijking met het Ringvaartwater treden bij het gemaal Aquarivia relatief gezien de hoogste belastingen op. Mogelijke oorzaken hiervan kan een dikke sliblaag in combinatie met overstorten zijn (gemengd stelsel of foutieve aansluitingen gescheiden stelsel). Op basis van de hoge belasting zou het watersysteem in een troebele, plantenarme en algenrijke toestand verkeren. Door de relatieve korte verblijftijd in met name s-gravenland, Capelle-West, Fascinatio en Kralingse Veer worden algen en kroos echter uit de watergangen gespoeld, waardoor de meeste waterlopen er helder uit zien. In watergangen waar minder stroming staat kunnen wel kroosdekken optreden en wordt het water troebeler. In het gebied van Middelwatering, Oostgaarde en het s-gravenweggebied is er sprake van een procesgestuurd watersysteem, er wordt enkel water ingelaten voor peilhandhaving, de verblijftijd van het water is gemiddeld 90 dagen. Hier komt helder water met waterplanten, zonder overmatige kroosgroei voor. Uit een bronnenanalyse is gebleken dat de stikstof en fosfaatbelasting rond of net onder de kritische grenzen liggen die het systeem kan verwerken. Lokaal kan er een hogere belasting optreden, waardoor het systeem wordt verstoord en troebele watergangen voorkomen. Dit is het geval in Binnenhofgebied. Hier wordt het water extra belast door overmatige bladval en de wateren zijn slecht bereikbaar voor onderhoud, wat zich uit in een dik kroospakket. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 24

25 Waterkwaliteitsbeelden en ecokleurenkoers Het HHSK onderzoekt de waterkwaliteit en ecologie van wateren via de methode van waterkwaliteitsbeelden. Hierbij wordt gekeken naar de factoren die de kwaliteit van het watersysteem beïnvloeden (o.a. verblijftijd, nutriëntenbelasting, aanwezige oeverbegroeiing). Op basis hiervan kan een beeld worden geschetst van de huidige kwaliteit en de haalbare kwaliteit, welke op basis van de gebiedseigenschappen in de toekomst bereikt kan worden met behulp van maatregelen. In de periode tot 2015 (peildatum KRW) ligt de grootste opgaaf bij het voorkomen van acute waterkwaliteitsproblemen en het benutten van ecologische potenties van het water in het gebied zodat (KRW)doelstellingen worden gehaald. De waterkwaliteitsbeeldenmethodiek is gebruikt om de huidige en ecologische toestand in te schatten en welke bepalende waterkwalititeitsprocessen hierbij een rol spelen. De meeste wijken verkeren in een slechte ecologische toestand meestal doordat de belasting op het systeem groter is dan de streefwaarden. Middelwatering en Oostgaarde verkeren (met uitzondering van Binnenhof) in een instabiele toestand (rond de kritische grenzen). Vervolgens zijn haalbare doelstellingen en maatregelen voor de verschillende wijken (peilgebiedsniveau) afgeleid. Het algemene waterkwaliteitsstreefbeeld Snoek-Blankvoorn (stabiel helder,procesgestuurd) wordt na maatregelen in veel wijken bereikt (ecologische basisniveau, STOWA klasse III). De verwachting is dat in nagenoeg alle peilvakken een verbetering van de waterkwaliteit kan worden bereikt door een verbetering van de oevervegetatie (door toepassen van de ecokleurenkoers en de aanleg van natuurvriendelijke oevers. In de gebieden Oostgaarde-oost, Paradijssel, (Oostgaarde) worden de hoogst haalbare waterkwaliteitsdoelstellingen gerealiseerd (Ruisvoorn- Snoek/Zeelt-Kroeskarper). Figuur 7. Weergave algemene waterkwaliteitsbeelden Capelle aan den IJssel Er zijn twee typen maatregelen noodzakelijk om de kwaliteit te verbeteren, te weten: reductie van de belasting met eutrofiërende stoffen, waarbij onderscheid gemaakt kan worden in reductie van de externe belasting en interne belasting; het vergroten van de robuustheid van het watersysteem door de belastbaarheid te vergroten. Dit zijn de zogenaamde interne maatregelen. Hierdoor worden de zogenaamde kritische belastinggrenzen verhoogd. In de integrale waterplannen zijn de maatregelen per deelgebied beschreven. Er worden bronmaatregelen genomen om de belasting te verminderen. Onder deze maatregel vallen baggeren, verminderen inlaatwater, verminderen hoeveelheid blad(val) in watergangen, verminderen riooloverstorten door afkoppelen verhard oppervlak en/of aanleg bergbezinkvoorzieningen en inzet hondenpoepzuigers. De begroeide oevers en hoofdwatergangen in polder Capelle worden onderhouden volgens de ecokleurenkoers. In de hoofdwatergangen die ruimer zijn gedimensioneerd worden niet Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 25

26 alle planten weggehaald bij het maaien. Zo worden er kansen voor de ontwikkeling van de ecologie gecreëerd zonder dat dit de waterafvoer belemmerd. Door het verbeteren (en uitbreiden) van de oevervegetatie worden de waterkwaliteitsbeelden verder gerealiseerd. In sommige deelgebieden zoals in Rivium en Fascinatio worden hierdoor de doelstellingen bereikt Geplande RO-ontwikkelingen De polder Capelle is een stedelijk gebied waarin niet veel ruimte meer is voor verdere stedelijke uitbreiding. Fascinatio bevindt zich in de laatste fase van inrichting. In het s-gravenweggebied zijn in de toekomst nog enkele kleine stedelijke ontwikkelingen te verwachten. Hier komen in de huidige situatie afwijkende peilen voor. Bij ruimtelijke veranderingen zullen de afwijkende peilen worden ingetrokken en moet er in principe worden aangesloten op het oppervlaktewaterpeil van het bestaande, aansluitende peilgebied waarin het plangebied ligt. Binnen de bestaande stedelijke contour zullen op buurtniveau herstructureringsprojecten plaatsvinden. Echter, peilwijzigingen ten gevolge van ruimtelijke ontwikkelingen zijn niet te verwachten omdat rekening gehouden moet worden met bestaande belangen. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 26

27 4 Integrale afweging Een duidelijk en transparant afwegingskader voor een peilenkeuze is noodzakelijk in de communicatie met belanghebbenden binnen en buiten HHSK. Bij de keuze van oppervlaktewaterpeilen spelen de eisen en de maaiveldhoogte van de aanwezige functies in het gebied een rol, maar ook het beperken van de maaivelddaling is een belangrijk criterium. In stedelijk gebied worden de oppervlaktewaterpeilen doorgaans niet aangepast om maaivelddaling of schadelijke gevolgen voor funderingen zoveel mogelijk te voorkomen. Gemeenten en particulieren zijn verantwoordelijk voor de periodieke ophogingen. 4.1 Algemene uitgangspunten en randvoorwaarden In bestaand stedelijk gebied handhaaft het hoogheemraadschap in het algemeen de bestaande waterpeilen. Bij ontwikkeling van nieuw stedelijk gebied biedt het hoogheemraadschap als vertrekpunt geen lager waterpeil aan dan het bestaande, zodat bodemdaling wordt tegen gegaan. Waar daartoe aanleiding bestaat, bijvoorbeeld om voedselrijke kwel terug te dringen, kan eventueel worden overwogen om een hoger peil in te stellen. De richtlijn voor de drooglegging in stedelijk gebied (vloerpeilen) is 1,30 meter. Indien de huidige gemiddelde drooglegging minder dan 1,30 m bedraagt en er bestaat geen directe aanleiding om de drooglegging te vergroten (er zijn geen knelpunten), dan blijft het huidige waterpeil, en daarmee de drooglegging, gehandhaafd. Derhalve wordt mogelijke paalrot en versnelde inklinking van de bodem voorkomen. 4.2 Afwegingssystematiek Conform het WBP streeft HHSK ernaar het peilbeheer af te stemmen op de gebruiksfunctie en het ecologisch functioneren, waarbij tevens rekening wordt gehouden met eventuele lange termijn effecten en ontwikkelingen zoals klimaatverandering en bodemdaling. HHSK heeft niet de ambitie dit resultaat primair te bereiken via het spoor van peilbesluiten en vergunningen. In veel gevallen vraagt dit namelijk grote aanpassingen aan het watersysteem. Dergelijke aanpassingen worden wel nagestreefd via ruimtelijke ordeningsplannen, gebiedsgerichte samenwerkingsprojecten en eigen maatregelenplannen. Sommige van deze projecten en plannen kunnen uiteindelijk ook leiden tot een ander peilbesluit. Mocht het voor de afweging nodig zijn om een prioritering van de belangen weer te geven, dan zal de volgende prioritering op hoofdlijnen worden gevolgd: 1. Veiligheid en het voorkomen van economische schade door wateroverlast staan bovenaan in de afweging. Hierbij gaat het om de stabiliteit en hoogte van de waterkeringen die gewaarborgd moet zijn en de uitkomsten van de watersysteemanalyses m.b.t. de NBW-wateropgave die niet mag toenemen door peilveranderingen (overeenkomstig met de Verdringingsreeks). 2. Op de tweede plaats dient verdergaande bodemdaling zoveel mogelijk te worden voorkomen, evenals het verzakken van objecten (overeenkomstig provinciaal beleid). Peilverlagingen zijn dus ongewenst. 3. Als derde is het belangrijk dat bij functieveranderingen het huidige peil gehandhaafd blijft in het kader van het provinciale en waterschapsbeleid: Functie volgt peil. Hiermee wordt verdere versnippering van het watersysteem voorkomen, waardoor de robuustheid van het watersysteem wordt gewaarborgd en de ecologie en waterkwaliteit niet in het gedrang komen. 4. Vervolgens wordt gekeken naar het zorgen voor voldoende, kwalitatief goed oppervlaktewater (dit laatste in samenhang met een goede ecologische inrichting en de eventuele scheepvaart). Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 27

28 Uitgangspunten m.b.t. het vaststellen van het streefpeil bij herziening peilbesluit 1. De keuze voor het peil vindt in eerste instantie plaats op basis van de vereiste drooglegging. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de beschreven richtwaarden in hoofdstuk 3.8. Voor het peilbesluit voor de polder Capelle worden de huidige streefpeilen onderzocht op geschiktheid voor de maatgevende functie. De huidige oppervlaktepeilen zullen in principe worden gecontinueerd, tenzij er praktijkinformatie is en of nieuwe richtlijnen zijn die aantonen dat het huidige peil ongeschikt is voor de aanwezige functie. 2. Als er peilveranderingen plaatsvinden mogen er geen effecten optreden die de veiligheid van de waterkeringen negatief beïnvloeden. 3. Peilveranderingen mogen ook niet leiden tot een toename of tot het ontstaan van de NBW-wateropgave voor het huidige klimaat en voor de klimaatshorizon Peilverlaging is ongewenst, aangezien dit in veengebieden de maaivelddaling versterkt. In diepe polders zorgt het voor een toename van kwel en het kan leiden tot schade aan bebouwing door verzakking van gebouwen en paalrot. Peilverlaging met als enige doel het bereiken van meer waterberging wordt niet toegepast, tenzij dit in calamiteitenplannen van HHSK is vastgelegd. 5. In veenweidegebieden kan het streefpeil worden afgestemd op de maaivelddaling (peilaanpassing). Indien de verwachte maaivelddaling groter is dan 5 cm per 10 jaar, streeft HHSK naar een peilindexering. Een peilindexering houdt een gefaseerde peilverlaging gedurende het peilbesluit in. Dit wordt ook wel de maaivelddalingsclausule genoemd. 6. In het stedelijk gebied kan in overleg met de betreffende gemeente gekozen worden voor peilaanpassing die afgestemd wordt op zettingsgevoelige bodems, daarbij wel rekening houdend met zakkingsgevoelige objecten (m.b.t. houten funderingen, paalrot, etc.). 7. Indien de huidige situatie in vergelijking tot de situatie uit 2002 (peilbesluit polder Capelle) aanleiding geeft voor peilverandering, dan zal het effect op archeologische waarden worden beoordeeld in samenwerking met de provincie Zuid-Holland. 8. Samenvoeging van peilvakken (en peilafwijkingen) wordt, indien economisch of beheertechnisch gunstig, gestimuleerd. Versnippering van peilgebieden wordt tegengegaan in het belang van een efficiënt peilbeheer en verbetering van waterkwaliteit en ecologie, tenzij argumenten (zoals het vasthouden van water) pleiten voor (behoud van) scheiding. 9. HHSK is uiterst terughoudend met de verlening van nieuwe vergunningen voor peilafwijkingen en het continueren van bestaande, dit wordt verderop in deze paragraaf verder toegelicht. Afwijkende peilen Een afwijkend peil is een peilvak binnen het, in een peilbesluit vastgestelde, omringende peilgebied waar het waterpeil op een ander, afwijkend niveau wordt gehandhaafd. Deze afwijking kan zowel uit een lager of hoger peil bestaan. Een peilafwijking heeft altijd een bepaald doel, bijvoorbeeld bescherming van bebouwing of een archeologisch monument (hoogwatervoorziening), landbouwkundige doelen (onderbemaling) of veiligheid (dijksloten). Een peilafwijking wordt bij wijze van uitzondering op het peilbesluit vergund en de vergunning is altijd van tijdelijke aard, maximaal 10 jaar. Met het vaststellen van een nieuw peilbesluit komen alle bestaande vergunningen voor hoogwatervoorzieningen, opmalingen en onderbemalingen te vervallen. Na vaststelling van het peilbesluit door de Verenigde Vergadering kunnen belanghebbenden opnieuw een vergunning aanvragen, welke beoordeeld wordt door het Hoogheemraadschap. HHSK is verantwoordelijk voor het beheren van een afwijkende vergunning, een ander rechtspersoon (meestal de belanghebbende) is vaak verantwoordelijk voor het onderhoud. Wanneer wordt een afwijkend peil vergund? De provincie Zuid-Holland heeft als normering vastgesteld dat peilafwijkingen (waaronder onderbemalingen, opmalingen en hoogwatervoorzieningen) niet mogelijk zijn, tenzij het individueel belang onevenredig veel geschaad Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 28

29 wordt ten opzichte van het algemeen belang (Provinciaal waterplan Zuid-Holland ). Een afwijkend peil wordt pas vergund als geïnventariseerd is of er algemene belangen in het geding zijn die zwaarder wegen dan het individuele belang van de gebruiksfunctie waarvoor de peilafwijking wordt aangevraagd. Als peilwijking kan niet worden toegestaan als dit leidt tot één van onderstaande effecten: een meer dan gemiddelde versnelling van de autonome maaivelddaling in het betrokken gebied veroorzaakt door oxidatie, zetting en klink van het veenpakket; het proces van versnelde bodemdaling niet meer ongedaan valt te maken, waardoor lager gelegen delen binnen een peilgebied ontstaan; het optreden van mogelijke schade aan (gebruiks)functies, zoals bijvoorbeeld gebouwen; een versnippering van het peilbeheer, waarvan sprake is wanneer de onderlinge samenhang in het waterbeheersysteem slecht is te overzien en aan te sturen is (bv. verslechtering van doorspoeling van peilgebieden met het oog op de waterkwaliteit); het toenemen van kwel en verzilting in het betrokken gebiedsdeel. Bovenstaande belangen in achtnemend kunnen twee situaties voor het verlenen van een vergunning van een afwijkend peil voorkomen: 1. Indien de gemiddelde maaiveldhoogteligging van de percelen binnen de peilafwijking in opvallende mate afwijkt van de gemiddelde maaiveldhoogte in het omringende peilgebied. 2. Indien het grondgebruik van de percelen binnen de peilafwijking een drooglegging vereist die in opvallende mate afwijkt van de vereiste drooglegging in het omliggende gebied. In de bovenstaande gevallen wordt onder wijkt in opvallende mate af verstaan: een verschil van ten minste 10 en ten hoogste 40 cm. Bovendien wordt bij beide situaties opgemerkt dat het bovenstaande alleen geldt als de oppervlakte van de peilafwijking te gering is om een apart peilgebied te vormen. De criteria 1 en 2 zijn van toepassing op nieuwe aanvragen voor peilafwijkingen. Principieel gelden voor bestaande peilafwijkingen dezelfde beleidsuitgangspunten en geformuleerde criteria. Wanneer wordt een vergunning voor een bestaand afwijkend peil ingetrokken? Omdat een peilafwijking de robuustheid van een watersysteem negatief beïnvloedt en daarmee de beheersbaarheid van een watersysteem afneemt (het watersysteem versnippert), streven provincies en waterschappen naar het zoveel mogelijk samenvoegen van de afwijkingen tot officiële peilgebieden en het opheffen van peilafwijkingen. Uiteraard moeten de bestaande gebruiksfuncties dit wel toelaten. Dit streven naar het opheffen van peilafwijkingen wordt ook wel omschreven als uitstervingsbeleid. Alle afwijkende peilen m.b.t. de functies die ze ondersteunen, worden opnieuw beoordeeld tijdens de voorbereiding van een nieuw peilbesluit. Op basis van deze belangenafweging beoordeelt HHSK het bestaansrecht van de peilafwijking. Slechts op die manier ontstaat een stand-still toestand en een afname van het aantal afwijkende peilen en het betrokken areaal (terugdringen van de versnippering). Er zijn 4 uitvoeringsmogelijkheden: Het geheel ongedaan maken van de bestaande peilafwijking en het vak toevoegen aan een aangrenzend peilgebied. Het intrekken van de vergunning voor de peilafwijking en deze omzetten in een door HHSK te bedienen en te onderhouden nieuw (vast te stellen) peilgebied; Het gedeeltelijk ongedaan maken van de bestaande peilafwijking door het beperken van de omvang van de onderbemaling of het reduceren van de drooglegging in de onderbemaling; Het opnieuw vergunnen van de peilafwijking voor het geldende termijn van het nieuwe peilbesluit. Een peilafwijking wordt omgezet in of toegevoegd aan een officieel peilgebied als wordt voldaan aan één van de volgende voorwaarden: 1. a) Indien de gemiddelde maaiveldhoogteligging van de percelen binnen de peilafwijking niet (meer) opvallend afwijkt van de gemiddelde maaiveldhoogte in het Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 29

30 omringende peilgebied (maaiveldhoogte afwijking is kleiner dan 10 cm) kan de peilafwijking worden opgeheven en wordt het peilvak toegevoegd aan het omringende peilgebied. b) Indien de gemiddelde maaiveldhoogteligging van de percelen binnen de peilafwijking meer dan 40 cm afwijkt van de gemiddelde maaiveldhoogte in het omringende peilgebied kan de peilafwijking worden omgezet in een nieuw peilgebied. 2. Indien het grondgebruik van de percelen binnen de peilafwijking geen afwijkende drooglegging meer vereist t.o.v. de vereiste drooglegging in het omliggende peilgebied, bijvoorbeeld wanneer functies veranderen. Onder andere wanneer glastuinbouw wordt omgezet in grasland of akkerbouw in natuur. 3. Indien het afwijkende peilvak een oppervlakte heeft die groter of gelijk is aan 30 ha. 4. Indien het afwijkende peilvak ten behoeve is van meer dan één rechtspersoon, zie bovenstaande kader Provinciaal Waterplan Zuid-Holland Afwegingen per peilgebied Om alle belangen goed af te kunnen wegen wordt de volgende opzet gehanteerd. De bestaande peilgebieden (met nieuwe coderingen) zijn getoetst aan de randvoorwaarden en wensen vanuit de aanwezige functies, waterkwaliteit, archeologie, enz. Indien er meerdere belangen zijn dan worden verschillende varianten opgesteld (bijvoorbeeld huidig praktijkpeil handhaven, flexibel peil invoeren bij functieverandering). Het doel van de varianten wordt in dat geval beschreven. De status van de bestaande peilen wordt weergegeven in de onderstaande tabel, het gaat hierbij om maatregelen zoals het handhaven van het bestaande peil, intrekken / opheffen afwijkend peil of aanpassen (samenvoegen van peilgebieden, aanpassen peil etc). In hoofdstuk 5 worden de peilvoorstellen overzichtelijk weergegeven. Het effect van de voorgestelde te handhaven of aan te passen peilen op aanwezige functie(s) wordt kort beschreven in hoofdstuk 6. J01 Afvoerwatergang Aquarivia. Flexibel peil -2,37 m/ -2,47 m NAP. De functie van dit peilgebied is een afvoerfunctie. Vanwege de werking van het gemaal kan het peil fluctueren tussen -2,37 en -2,47 m NAP. Het peilgebied kan niet worden vergroot of samengevoegd met andere omliggende peilgebieden. Het peilbeheer is gerechtvaardigd en vormt geen knelpunt voor de aanwezige stedelijke functies. J02 Peilgebied Rivium. Peil +3,36 m. NAP. Dit kantoren- en bedrijfsterrein heeft het hoogste maaiveld in Polder Capelle, ongeveer 4,55 m +NAP. Water wordt zowel in- als uitgelaten bij het gemaal Aquarivia. Dit peil is afgestemd op de bebouwingsfunctie en kan gehandhaafd blijven. In het peilgebied komt één afwijkend peil voor. Vanuit de hoofdwatergang langs de Rivium Westlaan komt via een duiker, onder de Rivium 1 e Straat door, water in een vijver. Het water in deze vijver wordt middels een pomp naar een overige watergang met een peil van + 4 m gebracht. Deze watergang, schuin op de Rivium Westlaan gesitueerd, maakt deel uit van het stedenbouwkundig ontwerp. Voorgesteld wordt om vanwege het esthetische effect van de watergang, voor deze watergang een afwijkend peilvak in te stellen met peil + 4,0 m NAP (gecorrigeerd NAP), zie figuur 8. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 30

31 Figuur 8. Ligging peilvak Rivium Westlaan (gearceerd) in het peilgebied Rivium. J03 Peilgebied Fascinatio. Flexibel peil +2,40 m / +2,50 m NAP. Water wordt afgevoerd boven een peil van +2,50 m NAP en ingelaten vanaf +2,40 m NAP. Dit flexibele peil past bij de bebouwing en dient ook vanwege de ondergrond op deze wijze gehandhaafd te blijven. J04 Peilgebied Kralingse Veer. Peil -2,37 m NAP. De gemiddelde drooglegging is ca 1 m. Plaatselijk is de drooglegging kleiner. Vanwege houten funderingen en zettingen van woningen op staal gefundeerd, moet het huidige oppervlaktewaterpeil gehandhaafd blijven. J05 Peilvak Volkstuinencomplex Kralingse Veer. Peil -2,19 m NAP. Dit gebied is circa 5 ha groot en bestaat naast de volkstuinen uit weiland. Water wordt ingelaten middels een pomp in de singel in de IJsselmondselaan, in beheer bij de gemeente Rotterdam. Water wordt via stuwen afgevoerd naar de afvoerwatergang en naar boerderij Schaardijk. Het peilverschil met het omliggende peilgebied in Kralingse Veer (-2,37 m NAP) is circa 18 cm. Om een robuuster, groter, watersysteem te verkrijgen, zou dit peil gecombineerd kunnen worden met het afwijkend peil van Boerderij Schaardijk, J06, met peil -2,30 m. Dit zou de drooglegging van de volkstuinen en tuinen achter de huizen in de IJsselmondselaan met 11 cm vergroten. Een peilverlaging zou geen probleem opleveren voor het overgrote deel van de woningen die op betonpalen zijn gefundeerd, maar er staan aan het begin van de IJsselmondselaan, aan de voet van de dijk, nog woningen die op staal gefundeerd zijn. Hiermee moet rekening gehouden, er mogen geen zettingen optreden vanwege peilverlaging. Bewoners van deze woningen ervaren geregeld (grond)wateroverlast (natte souterrains en kelders). Uit het grondwatermeetnet blijkt dat dicht bij de dijk een hogere grondwaterstand voorkomt dan verder in de wijk. Dicht bij de rivier speelt de hoge waterstand in de Nieuwe Maas nog een rol (kwel), verder van de rivier af worden lagere grondwaterstanden gemeten (bron: Waterloket gemeente Rotterdam, Vanwege de gevoelige bebouwing wordt voorgesteld om het huidige peil van -2,19 m te handhaven. In het peilbesluit 2002 is dit gebied als een peilvak met een afwijkend peil beschouwd. De watergang ligt achter de woningen aan de IJsselmondselaan. De volkstuinen, weiland en bewoners hebben belang bij het peil. Er is dus sprake van meervoudig belang. Voorgesteld wordt om het afwijkend peil in te trekken en te wijzigen in een peilgebied met peil -2,19 m. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 31

32 J06 Peilvak Boerderij Schaardijk 482. Peil -2,30 m NAP. Deze monumentale boerderij heeft in de huidige situatie een afwijkend peil vanwege de funderingen. Het afwijkend peil heeft geen negatieve effecten op het watersysteem en kan worden gehandhaafd. J07 / J08 Peilgebieden s-gravenland en Capelle-West. Peil -2,37 m NAP. Vanaf het verdeelpunt bij de Algeraweg wordt water aangevoerd naar zowel s-gravenland als naar Capelle-West. Beide wijken wateren af op de afvoerwatergang Aquarivia J01. Beide gebieden hebben hetzelfde oppervlaktewaterpeil en behoren feitelijk tot hetzelfde peilgebied. Het peil is afgestemd op de stedelijke functie. In s-gravenland is de drooglegging voldoende. Plaatselijk is de drooglegging in Capelle-West klein, maar gemiddeld genomen voldoende. In de praktijk levert het peil in beide wijken geen knelpunten op, dit peil moet worden gehandhaafd omdat het is afgestemd op het stedelijk gebied. Wat een knelpunt is, is de dijksloot onderaan de Nijverheidsstraat / Doormanstraat. Bij wateroverlast wordt thans handmatig afgewaterd, bij droogte handmatig water aangevoerd. Dit is geen optimale situatie. Deze dijksloot blijkt uit onderzoek (volgens constructietekeningen van de dijkverzwaring uit de jaren 70) een onderdeel van de ontwateringconstructie van de dijk te zijn. Deze drain staat niet in verbinding met het watersysteem maar zou een aansluiting moeten hebben op het riool. In overleg met de gemeente zal de dijksloot worden afgewaterd op het hemelwaterriool. J09 Peilgebied Middelwatering / Oostgaarde. Peil -2,36 m NAP. Dit peilgebied bestaat uit een stedelijk, opgehoogd, gebied en een veenweidegebied, het s-gravenweggebied (zie figuur 9) waar het oude slagenlandschap nog deels ter herkennen is. Het huidige oppervlaktewaterpeil is afgestemd op het stedelijk, opgehoogd, gebied van Middelwatering en Oostgaarde. De drooglegging in dit opgehoogd, stedelijk gebied is gemiddeld genomen voldoende. De peilaanpassing in het stedelijk gebied is niet noodzakelijk: de drooglegging is er voldoende groot en de gemeente compenseert de maaivelddaling door periodieke ophogingen. Vanuit waterkwaliteitsoogpunt is een flexibel peil gunstig, hierdoor kan hemelwater langer worden vastgehouden en hoeft er minder (voedselrijk) gebiedsvreemd water te worden ingelaten. In, met name Middelwatering, komen verspreid oude gebouwen met houten funderingen voor, bijvoorbeeld langs de Kerklaan. Het is niet wenselijk dat hiervoor in de toekomst extra (hoogwater)voorzieningen getroffen moeten worden. Gezien het feit dat ook gefundeerde gebouwen zakken en de invloed van het oppervlaktewaterpeil gering is, kan het peil fluctueren tussen -2,36 en -2,46 m NAP. Met dit peil wordt de stedelijke functie goed bediend en kan de waterkwaliteit verbeteren. Het bebouwingslint in het Capelse deel van de s-gravenweg in het venige slagenlandschap heeft echter een veel kleinere drooglegging, variërend tussen cm doordat het maaiveld lager is dan het stedelijk gebied. Deze kleine drooglegging kan snel leiden tot wateroverlast. De aard (veenbodem en de daarmee samenhangende maaivelddaling) en grootte van het Capelse s-gravenweggebied met een (te) kleine drooglegging biedt voldoende redenen om een peilaanpassing door te voeren waardoor de drooglegging niet verder afneemt. Van oudsher worden de oppervlaktewaterpeilen (in buitengebieden) aangepast aan de autonome maaivelddaling om de aanwezige drooglegging te handhaven. Door het handhaven van de drooglegging wordt het gebied blijvend geschikt gehouden voor de aanwezige functies en vormen van grondgebruik. Dit heeft als resultaat dat de drooglegging van zakkingsgevoelige zaken zoals panden op staal en wegen gehandhaafd kunnen worden. Voor panden en objecten met funderingen op houten palen (eventueel met oplangers) is het voor het voorkomen van schade noodzakelijk om de grondwaterstand voldoende hoog te handhaven. Uit Rotterdams onderzoek (zie bijlage 1, Geraadpleegde documentatie) is echter gebleken dat niet alleen de drooglegging afneemt door maaivelddaling, maar dat ook gefundeerde woningen zakken, gemiddeld 15% van de autonome maaivelddaling. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 32

33 In het Capelse deel van de s-gravenweg komen allerlei typen funderingen voor: hout, beton en op staal. In de jaren 80 van de vorige eeuw zijn de laatste peilaanpassingen doorgevoerd, afgestemd op de maaivelddaling. Een peilaanpassing aan de maaivelddaling is mogelijk. Uit metingen blijkt dat de gemiddelde maaivelddaling ca 1 cm / jaar is. In de praktijk blijkt dat er in het peilgebied een oppervlaktewaterpeil wordt gehanteerd van -2,46 m NAP (volgens gecorrigeerde NAP-meting), het peil is dus al enigszins aangepast aan de maaivelddaling in het s-gravenweggebied. In veenweidegebied zijn ophogingen niet reëel vanwege de slappe bodemstructuur en de doorgaande maaivelddaling. Om de drooglegging in het Capelse s-gravenweggebied gedurende de looptijd van het peilbesluit (10 jaar) niet verder te laten afnemen, moet het oppervlaktewaterpeil regelmatig aan de maaivelddaling worden aangepast (indexeren), zie verder par.5.1 (peilvoorstel). Het Rotterdamse deel van de s-gravenweg, ten zuiden van de Ringvaart, ten westen van de Alexanderlaan en ten noorden van de Abram van Rijckevorselweg, namelijk GPG-186, peilbesluit Rotterdam, zie par. 3.1, figuur 2. behoort in de praktijk tot J09 omdat dit deel wordt gevoed vanuit de Ringvaart en afvoert naar gemaal Middelwatering. Aangezien dit gedeelte uit stedelijk gebied bestaat en gemiddeld een grotere drooglegging heeft dan het Capelse deel van de s-gravenweg, wordt voorgesteld om hier het praktijkpeil -2,46 m NAP als vast peil aan te houden. Figuur 9. Ligging s-gravenweggebied (gearceerd) ten opzichte van peilgebied Middelwatering en Oostgaarde. J10 Peilgebied Sportpark Couwenhoek. Flexibel peil: zomerpeil -2,36 / winterpeil -2,56 m NAP. In het winterseizoen wordt een lager peil gehanteerd waardoor de sportvelden langer bespeelbaar blijven. Er is vanwege het enkelvoudig belang (recreatie), sprake van een afwijkend peil, dus van peilvak in plaats van peilgebied. Het afwijkend peil heeft geen negatieve invloed op het bestaande watersysteem en kan worden voortgezet. Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 33

34 Indien er binnen 10 jaar een functieverandering plaatsvindt, zoals een verandering van de huidige recreatieve functie in stedelijk gebied (bebouwing) dan wordt het afwijkend peil ingetrokken en wordt uitsluitend het peil -2,36 m gehandhaafd. J11 Peilvak Het Slot. Peil -1,06 m NAP. De archeologisch waardevolle locatie in de oude kern van Capelle aan den IJssel rechtvaardigt een hoger peil in de twee slotgrachten vanwege monumentale funderingen. Het afwijkend peil benadeelt het watersysteem niet en kan worden gecontinueerd. Het wordt als afwijkend peilvak beschouwd vanwege het enkelvoudig belang. J12 Peilgebied wijkje Torenhof. Peil 1,63 m NAP. Functie stedelijk gebied met culturele, monumentale en archeologische gebouwen en funderingen. Dit peilvak is een hoogwatervoorziening vanwege de houten funderingen van gebouwen, zoals de oude kerk en andere monumentale panden. Er is sprake van meervoudig belang, dus van een peilgebied. Het watersysteem ondervindt geen negatieve effecten van deze hoogwatervoorziening. Het huidige oppervlaktewaterpeil moet worden gehandhaafd. In de praktijk blijkt dat het gebied, waar dit hogere peil wordt gehandhaafd, groter is dan in het peilbesluit uit 2002 is beschreven. In de watergang rondom de woonerf Binnenhof (onderaan de Dorpsstraat) wordt hetzelfde peil van -1,63 m NAP gevoerd vanwege aanwezige oude bebouwing aan de Dorpsstraat. Via een overstortduiker bij de A. Vuijklaan en stuw achter de Buitenhof wordt het water afgevoerd naar het peil van -2,36 m NAP. De watergang in het Binnenhof, zie figuur 10, moet dus officieel aan het peilgebied wijkje Torenhof (J12) worden toegevoegd. Figuur 10. Vergroten peilgebied wijkje Torenhof met gebied Binnenhof (gearceerd) in de wijk Middelwatering J13 Peilvak Huizen Kanaalweg. Peil -2,34 m NAP. Dit afwijkend peil is ontstaan vanwege vermeende houten funderingen van woningen aan de Kanaalweg. In de praktijk blijkt de betreffende watergang op m afstand aan de achterzijde van de woningen te liggen. Ten opzichte van de schuurtjes is de drooglegging zeer gering (20-30 cm). Het verschil met het peil in het omringende gebied is volgens het peilbesluit 2 cm, dit wil zeggen, 2 cm hoger dan het peil in het s-gravenweggebied. In de praktijk wordt in het peilvak Huizen Kanaalweg een lager peil gehanteerd: -2,58 m NAP (gecorrigeerd NAP). Dit is een verschil van bijna 25 cm ten opzichte van het afwijkende peil zoals dat is vastgelegd in het peilbesluit uit Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 34

35 Dit grote verschil heeft, gezien de afstand tot de watergang, waarschijnlijk geen effect op de funderingen en is zeer gelijkmatig ontstaan. Het verschil met het afwijkende peil van de School (J14) is in de praktijk nog slechts 2 cm. De maaivelddaling in 10 jaar is vergelijkbaar met de maaivelddaling in de omgeving, namelijk circa 12 cm. De drooglegging is door het huidige praktijkpeil niet afgenomen. Voorgesteld wordt om dit peilvak samen te voegen met het peilvak J14 (School) en het peil in te stellen op -2,60 m NAP. Hierdoor ontstaat er een robuuster, groter peilgebied en kan de stuw worden verwijderd. Aangezien er sprake is van meervoudig belang zal er een peilgebied worden ingesteld. Indien er in de nabije toekomst ruimtelijke ontwikkelingen in het peilgebied gaan plaatsvinden, zal worden ingezet op aansluiting met het peil van het s-gravenweggebied. Voorgesteld wordt om J13 en J14 samen te voegen en een peilgebied met peil -2,60 m (gecorrigeerd) NAP in te stellen, zie figuur 11. Figuur 11. Ligging peilvakken School en Huizen aan de Kanaalweg (samengevoegd) in het s-gravenweggebied. J14 Peilvak School. Peil -2,56 m NAP. Dit gebiedje wordt onderbemalen in verband met de kleine drooglegging, volgens peilbesluit 2002 (blz.23). Via de inlaat vanuit de Ringvaart (via Kanaalweg) en afvoer middels een pompje (2,5 m3/min) naar de Ringvaart wordt dit afwijkend peil gehandhaafd. Naast de school liggen in dit peilvak weilanden en een klein bedrijventerrein. In de praktijk wordt een lager peil gehanteerd, namelijk -2,60 m (gecorrigeerd) NAP. Gezien de maaivelddaling is dit peil gerechtvaardigd. Uit metingen blijkt dat het maaiveld circa 12 cm is gedaald en de drooglegging met 12 cm is afgenomen. Omdat de funderingen van het schoolgebouw van beton zijn is een verdere verlaging van het oppervlaktewaterpeil niet noodzakelijk. Er kan echter worden aangesloten op het peil van peilvak Huizen Kanaalweg (J13) met praktijkpeil -2, 58 m NAP (gecorrigeerd NAP). Voor de aanliggende ondernemer en weilanden betekent dit dat de huidige drooglegging gehandhaafd blijft. In de nabije toekomst wordt de school verplaatst en zal er een ruimtelijke ontwikkeling plaatsvinden, dan kan het afwijkend peil worden ingetrokken. Totdat die situatie zich voordoet wordt het afwijkend peil samengevoegd met het peilgebied J13 (Huizen Kanaalweg) en zal vanwege het meervoudig belang een peilgebied ingesteld worden met het -2,60 m NAP (het huidige gecorrigeerde NAP-praktijkpeil). Zie bovenstaand figuur 11. J15 Peilvak Golfterrein. Peil -2,72 m NAP. Het betreft een recreatieve functie met een enkelvoudig belang. Het peilverschil met het omringende peilgebied is zeer groot, namelijk circa 40 cm. Deze onderbemaling wordt gehanteerd om de bespeelbaarheid te vergroten. In de praktijk wordt een nog lager peil gevoerd, namelijk -2,85 m NAP (gecorrigeerd NAP). Gezien de maaivelddaling (gemiddeld circa 10 mm per jaar) is een aanpassing van het oppervlaktewaterpeil met 10 cm Toelichting Peilbesluit polder Capelle aan den IJssel, versie 04 35