beroep: technicus inbraakbeveiligingssystemen slim gezien: smart grids Elektro Challenge: editie 2014 De coolste GIP van 2013

Transcriptie

1 nr het magazine voor Elektrocracks beroep: technicus inbraakbeveiligingssystemen slim gezien: smart grids Elektro Challenge: editie 2014 De coolste GIP van 2013 een initiatief van

2 nr INHOUD 4 de school kosh Scheppersstraat wordskills Leipzig 2013 Topprestaties het beroep Technicus inbraakbeveiligingssystemen 7 Smart grids De toekomst is slim 2

3 INHOUD Colofon Het magazine Watt s Up wil jongeren warm maken voor elektrotechnische opleidingen en beroepen Energiezuinig op school Kill the Watt Elektroshock Vormelek vzw Marlylaan 15/8 bus Brussel Tel Fax info@wattsup.be Watt s Up is een campagne die Vormelek voert op initiatief van zijn sociale partners, zijnde de werknemersorganisaties ACV-CSC METEA, ABVV-Metaal en MWB-FGTB en de werkgeversorganisaties FEDELEC, FEE, LVMEB en NELECTRA. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra. 18 FACEBOOK De coolste GIP van expo Onder stroom Verantwoordelijk uitgever: Hilde De Wandeler Concept en realisatie: Link Inc ( Redactie: Link Inc Lay-out: Zeppo ( Fotografie: Jean-Pierre Ruelle, Christophe Toffolo, Joke Van Mieghem Elektro Challenge editie 2014 news Heb je zelf een interessant project? Laat het ons weten via info@wattsup.be of 3

4 Doen Op bezoek bij kikkers & salamanders. Verslag van een uniek GIP-project voor groen Weg van de schoolbanken, weg uit de ateliers. Geen Ohm, geen Watt, geen Volt vandaag. We zijn op bezoek in De Hellekens, een klein natuuren wandelgebied aan de rand van Herentals. Sander Verboven en Christof Van den Brande, uit het 6de jaar Elektrische Installatietechnieken van het kosh Scheppersstraat, staan ons al op te wachten. Wat lopen we hier in godsnaam te doen tussen de kikkers en salamanders? Waren we niet beter thuisgebleven? 4

5 de school Sterk werk Nee, ons bezoek heeft een héél goede reden: Sander en Christof hebben hier een echt huzarenstukje tot een goed einde gebracht. Door de installatie van een pomp op zonne-energie wordt er water gepompt in een zijloop van de Kleine Nete. Zo ontstaat de ideale leefomgeving voor kikkers en salamanders om zich voort te planten. Ook in lange droge periodes. Resultaat: een GIP die nog jarenlang zijn nut zal bewijzen, een superenthousiaste leerkracht en directie, een tevreden stadsbestuur, en eeuwige dank vanwege de Herentalse kikker- en salamandergemeenschap. Sterk werk! Problemio! Sander en Christof moesten op zoek naar een oplossing voor een probleem dat al tien jaar bestond. Om het droogvallen van de waterloop te voorkomen en water uit de Kleine Nete over te pompen in het grachtenstelsel (een soort wachtbekken) van De Hellekens plaatste het stadsbestuur ooit een pomp en een windturbine. Maar problemio! dat systeem heeft nooit goed gewerkt. Terug naar af De eerste opdracht van Sander en Christof was dus om na te gaan waar de kink in de spreekwoordelijke kabel zat. Wat bleek? De bestaande installatie kon gewoon niet goed werken omdat het vermogen van de windturbine veel te laag was. In een vallei, met een turbine op een paal van nauwelijks 4 meter hoog, is de windsnelheid gewoon niet groot genoeg om de batterij op te laden. Terug naar af dus en op naar de zon De pomp laten aansturen door een zonnepaneel bleek een veel betere oplossing. Maar dat is natuurlijk vlugger bedacht dan gedaan Onder de enthousiaste leiding van leerkracht Willy Olyslaegers gingen Sander en Christof aan de slag. Eerst het denkwerk. Wat hebben we nodig? Uit welke elementen bestaat de installatie? Waar vinden we het materiaal? Volgende stap: een dossier met een budgetvoorstel indienen bij het stadsbestuur. Na wat wikken en wegen werd het budget goedgekeurd. Aan de slag Tijd om de handen uit de mouwen te steken. Materiaal bestellen, wachten, wachten, wachten Zoals in het echte leven loopt er wel eens iets mis bij een levering. Het heeft dan ook lang geduurd voor alle (juiste!) bestellingen ter plaatse waren. Sander: Gelukkig konden we rekenen op de hulp van de stadsdiensten. Zij hielpen ons aan een hoogwerker en een stelling. Gelukkig maar. Je zit daar in the middle of nowhere en dat maakt het allemaal niet makkelijker. Hoe werkt het? Christof en Sander vertellen: Een opgeladen accu kan de pomp ongeveer 8 uur laten werken. In de accu zit een schakelaar. Wanneer de accu volledig geladen is, schiet de pomp in werking. Als de spanning te laag is, schakelt de pomp uit en laadt het zonnepaneel de accu bij. Het hangt natuurlijk af van het weer hoe snel dat gaat. Omdat er een overloop voorzien is in het wachtbekken, kan er niet overpompt worden. We hebben ook een vlottersysteem voorzien in de put, zodat de pomp niet droog kan draaien, als bijvoorbeeld de waterbuis verstopt zou raken. De maquette van de installatie. De GIP in miniatuur... 5

6 Inhuldiging Op 27 juni werd de installatie officieel ingehuldigd in aanwezigheid van het Herentalse stadsbestuur. Een mooie kroon op het werk Het hard labeur van Christof en Sander is niet onopgemerkt voorbijgegaan in Herentals. Technische fiche Zonnepaneel BleuSolar SPM Piekvermogen: 280 Wp Uitgangsspanning: 24 V Maximale uitgangsstroom: 7,63 A BlueSolar Charger Accuspanning: 12 V / 24 V (autodetect) Stroomvermogen: 20 A Absorbtiespanning: 14,4 V / 28,8 V Floatspanning: 13,7 V / 27,4 V Rule 1500 Dompelpomp Voltage: 24 V Opvoerhoogte: 3 m Zekering: 5 A Debiet: 95 liter/minuut Victron Gel Accu Voltage: 12 V Capaciteit: Ah Kabel H07RN8-F Flextreme Aqua Kunstrubber Soepel Bestand tegen water, uv, olie Budget: 3000 euro (ter beschikking gesteld door stadsbestuur en milieuraad van Herentals) 6

7 SMART grids Het stroomnet van de toekomst is! slim Door de steile opmars van hernieuwbare energie staat ons klassieke stroomnet de laatste jaren steeds meer onder druk. Het succes van onder andere zonnepanelen en windmolens maakt dat we niet alleen elektriciteit verbruiken, maar ook toevoegen op het elektriciteitsnet. Om die stroompieken en dalen op te vangen hebben we slimme energienetwerken nodig: smart grids. Maar wat komt daar eigenlijk allemaal bij kijken? Van oudsher is onze elektriciteitsvoorziening een vorm van eenrichtingsverkeer tussen de elektriciteitscentrale en de verbruikers. Dat model is vandaag compleet achterhaald. Want we verbruiken niet alleen alsmaar meer elektriciteit, we produceren zelf ook steeds meer stroom. Denk maar aan het succes van zonnepanelen en windmolens. Het komt er dus op aan om onze traditionele vormen van energieproductie (gas- en steenkoolcentrales, kerncentrales, waterkrachtcentrales, ) te combineren met de nieuwe technologieën voor hernieuwbare energie. En dat is precies wat smart grids zullen moeten doen. Inderdaad: zullen. Want deze innovatieve stroomnetten zijn nog volop in ontwikkeling. Tweerichtingsverkeer Smart grids maken optimaal gebruik van nieuwe technologieën. Op die manier vergemakkelijken ze het gebruik van hernieuwbare energie en het tweerichtingsverkeer dat daarbij hoort. Want als de zon heel hard schijnt en je hebt op dat moment geen stroom nodig, dan moet de opgewekte elektriciteit ergens anders naartoe, toch? Pieken en dalen Dankzij smart grids kunnen we in de toekomst zelf onze vraag naar elektriciteit sturen (dit noemt men actieve vraagsturing, zie verder) en eventuele energieoverschotten opslaan. Het voordeel daarvan? Het is een manier om te kunnen omgaan met de vele pieken en dalen die typisch zijn voor hernieuwbare energie. Op dagen dat het bijvoorbeeld heel hard waait, kan het zijn dat de windmolens te veel elektriciteit opwekken. Welnu, dankzij smart grids zouden we die stroompiek tijdelijk kunnen opslaan om te gebruiken op dagen met heel weinig wind of zon. Vergelijk het met een accu of oplaadbare batterij. Elektrische auto s Maar hoe ziet zo n smart grid eruit? Eigenlijk is het een combinatie van allerlei technieken, zoals sensoren, complexe software, slimme meters en batterijen, maar bijvoorbeeld ook laadpalen voor elektrische voertuigen. Dat lees je goed: elektrische auto s en fietsen spelen een belangrijke rol in een smart grid. Ze beschikken namelijk over batterijen die heel goed van pas komen om een teveel aan elektriciteit op te slaan (zoals hierboven beschreven). Er zijn zelfs al projecten waarbij elektrische auto s niet alleen energie verbruiken, maar ook stroom teruggeven aan het net. Met andere woorden: elektrische voertuigen zouden weleens een belangrijke rol kunnen gaan spelen in onze stroomvoorziening. 7

8 SMART grids Actieve vraagsturing Een onevenwicht tussen de vraag naar en het aanbod van elektriciteit kan ernstige gevolgen hebben voor gezinnen en bedrijven. Vandaag lossen we dat onder meer op door indien nodig elektriciteit aan te kopen in de buurlanden of oude (vaak energieverslindende) elektriciteitscentrales terug in gebruik te nemen. Dankzij hun actieve vraagsturing zouden smart grids weleens een ware revolutie kunnen veroorzaken. Zo zou je als verbruiker kunnen wachten met elektriciteit te verbruiken tot op het moment dat er weer een voldoende groot aanbod is. In ruil zou je dan genieten van een lager elektriciteitstarief. Intensief onderzoek Je merkt dat smart grids bijzonder complexe systemen zijn, een samengaan van energieproductie, ICT en diverse betrokken partijen. Denk maar aan de producenten van huishoudapparaten, die er bijvoorbeeld voor moeten zorgen dat hun toestellen kunnen communiceren met het slimme stroomnetwerk van de toekomst. Smart grids zijn dan ook nog niet voor morgen, maar ondertussen zijn er wel diverse instellingen heel intensief bezig met onderzoek. In België, maar ook in de rest van de wereld. En nu even praktisch! Een ding is dus wel zeker: smart grids komen eraan! Een drietal praktische gevolgen mag je sowieso verwachten. Een: je hoeft geen meterstanden meer door te geven. In een smart grid kunnen netbeheerders vanop afstand precies zien hoeveel elektriciteit je verbruikt. Twee: fouten en storingen in een smart grid worden veel sneller opgespoord én hersteld. En drie: zoals gezegd zal het netwerk dankzij actieve vraagsturing ook steeds meer een beroep doen op jouw flexibiliteit. Stel bijvoorbeeld dat je later de trotste eigenaar bent van een elektrische auto. Als je die dan aan het netwerk koppelt om op te laden, zal je kunnen laten weten of je wilt dat je auto onmiddellijk opgeladen wordt, of pakweg tegen de volgende ochtend. Kies je voor de laatste optie, dan bepaalt het slimme netwerk zelf wanneer het beste moment is om jouw auto op te laden. Flexibiliteit troef! 8

9 Smart grids bieden duidelijk heel wat mogelijkheden. Maar hoe komt het dat ze pas de laatste jaren zoveel aandacht krijgen? Elektrische auto s zijn niet alleen interessante vervoersmiddelen, ze kunnen ook een belangrijke rol spelen voor smart grids. Waarom? Veel landen, waaronder België, promoten smart grids als manier om onze energie-afhankelijkheid te verlagen en de opwarming van de aarde tegen te gaan. Hoezo? Smart grids moeten een oplossing bieden voor de pieken en dalen in de stroomproductie, die het gevolg zijn van hernieuwbare energie (veel/ weinig wind, veel/weinig zon, ). Als er een energiepiek is, kunnen elektrische auto s met hun batterijen die energie opslaan. Deze energie kan uiteraard gebruikt worden om mee te rijden. Maar onderzoekers zijn er ondertussen ook al in geslaagd om elektriciteit terug van de autobatterij naar het net te leiden. Als de elektrische auto ooit doorbreekt, creëren we dus tegelijk een omvangrijke opslagcapaciteit voor overtollige stroomproductie. Voor een antwoord op deze vraag komen we opnieuw terecht bij hernieuwbare energiebronnen, die aan de basis liggen van de ontwikkeling van smart grids. Hoe meer we gebruikmaken van dergelijke onuitputbare bronnen, hoe minder we afhangen van eindige, fossiele bronnen zoals aardgas en stookolie. Daardoor verlagen we de CO 2 -uitstoot, wat cruciaal is om de opwarming van de aarde aan te pakken. Het belang van smart grids hangt nauw samen met de opmars van hernieuwbare energie (zoals zonnepanelen en windmolens). En dat is nu eenmaal een vrij recent fenomeen. breinbrekers 9

10 WorldSkills WorldSkills Leipzig 2013 Leipzig (Duitsland), begin juli Ongeveer 1000 jongeren uit 48 landen zijn samengekomen om hun technische talenten met elkaar te meten. WorldSkills is de internationale editie van EuroSkills, dat in oktober 2012 in ons land, in Spa-Francorchamps, plaatsvond. Wij vroegen Sébastien de Maere, de Belgische vertegenwoordiger in de competitie Elektrische installaties, naar zijn ervaringen. Topprestatie op topniveau Met de paplepel Al in het 6de jaar van de lagere school wist dat ik dat ik ooit elektricien zou worden! Ik deed niets liever dan elektrische toestellen uit elkaar halen. Tijdens een knutselkamp heb ik ontdekt dat ik vooral geboeid was door elektrische toepassingen. Sébastien is nu 20, hij werkt nog altijd graag met zijn handen en volgt nu een opleiding aan het CEFA van Court-Saint-Etienne (te vergelijken met de Syntra Leertijd in Vlaanderen). Daar heb je 2 dagen les, en de rest van de week breng je door op de werkvloer. Die opleiding heeft mijn leven veranderd. De lessen zijn heel praktisch en je leert er je toekomstige beroep meteen op de werkvloer. Competitie op hoog niveau Sébastien heeft eerst deelgenomen aan verschillende selectieproeven vooraleer hij uitgekozen werd om België te vertegenwoordigen op WorldSkills. En toen kwam het moment van de waarheid. Drie dagen lang, en onder het streng toeziende oog van journalisten, bezoekers en televisiecamera s, heeft Sébastien meegewerkt aan de bouw van een smart home, waarin de nieuwste domoticatoepassingen verwerkt moesten worden. Toen er iets foutging met de KNXprogrammatie, nam de stress toe en was hij even het noorden kwijt. Gelukkig heeft hij zich snel herpakt en, met de hulp van de ploeg technische experts, heeft hij een stevige tweede adem gevonden. Zo is hij erin geslaagd om zijn opdracht tot een goed einde te brengen een kwartier voor het eindsignaal. Topprestatie Wanneer de uitslag bekendgemaakt werd, steeg de spanning natuurlijk ten top. Sébastien eindigde op een 13de plaats en behaalde een medaille voor uitmuntendheid op dit wereldniveau een prestatie om heel trots op te zijn. Is hij zelf tevreden met de uitslag? Mijn deelname was een geschenk waar ik mijn hele leven van zal kunnen profiteren. Zeker door de talloze opleidingen die ik heb kunnen volgen tijdens de voorbereiding, bijvoorbeeld op het vlak van domotica. Wat brengt de toekomst? Zodra ik mijn diploma op zak heb, wil ik het bedrijf van mijn baas overnemen, want die gaat op pensioen. Volgende internationale afspraak voor de studenten elektrotechniek: EuroSkills in Lille in Zin om deel te nemen? 10

11 het beroep Winants bvba Technicus inbraakbeveiligingssystemen Slimmer dan de Crimiclowns 11

12 Technicus inbraakbeveiligingssystemen Renaud Hannon is een bescheiden, vrolijke en zelfzekere jongeman. Of ook wel, een toffe ket... Dat is niet toevallig, want een goede indruk maken en blijk geven van discretie zijn de belangrijkste eigenschappen van een technicus inbraakbeveiligingssystemen. Even kennismaken met een beroep op het raakvlak van elektriciteit en informatica. Wat doet een technicus inbraakbeveiliging allemaal? Het vak bestaat uit twee delen: eerst ontwerpen, dan installeren. Het is niet steeds dezelfde persoon die beide voor zijn rekening neemt. Degene die de ontwikkeling van het systeem doet, gaat ter plaatse bij de klant en bekijkt daar de noden. Vervolgens bepaalt hij welk systeem vereist is. Hij doet dat op basis van het gebouw dat beveiligd moet worden. Hij geeft meer uitleg aan de klant, stelt de verschillende mogelijkheden voor en bekijkt waar de kabels gelegd kunnen worden. Vervolgens maakt hij een uitvoerig bestek, met foto s van de voorziene toestellen. En wat is de rol van de installateur? De installateur verschijnt wanneer de klant de offerte goedgekeurd heeft. Eerst controleert hij het huis op kleine veranderingen die gevolgen kunnen hebben voor de installatie. Zo kan een plant of meubel het bereik van een detector verkleinen. Op basis van een nauwkeurige werktekening van de installatie pakt hij vervolgens de praktische kant aan. Hij trekt kabels in keukenkasten, plinten of kabelgoten. Hij last de draden, maakt de toestellen vast en plaatst de centrale en de sirenes. Hij zorgt er ook voor dat elk toestel hermetisch afgesloten is door de gaten of spleten te vullen met silicone.en dat is nog niet alles, want daarna moet hij de centrale via een afzonderlijk circuit ook nog aansluiten op de verdeelkast, het bestaande telefoonnet en de detectoren. Pas dan neemt hij zijn laptop om alles te programmeren. Tot slot worden er testen uitgevoerd om te controleren of alles behoorlijk werkt! Waarom wordt dat werk vaak door twee verschillende personen gedaan? Omdat de Belgische wetgeving een verschillende opleiding voorschrijft. Technici inbraakbeveiliging moeten beschikken over de nodige certificaten. Dat geldt zeker voor Winants. Onze baas zegt het voortdurend: een elektricien mag geen kabels voor alarmsystemen trekken als hij niet gecertificeerd is. De opleidingen omvatten drie luiken: het eerste is bedoeld voor de bedrijfsleider, het tweede voor de ontwerper en het derde voor de installateur. Voor zijn certificatie moet een installateur 45 uur les volgen en om de vijf jaar twee dagen bijscholing krijgen. 12

13 het beroep Heb jij bijkomende opleidingen gevolgd? Bij de installatie van inbraakbeveiligingssystemen valt informatica niet meer weg te denken. Als werknemer heb ik twee specifieke opleidingen gekregen. En vervolgens kreeg ik een scholing bij de diverse constructeurs om hun producten op-en-top te leren kennen. Hoe zie jij het vak evolueren? Vandaag betekent beveiliging veel meer dan louter alarmsystemen. Camera s en gegevensoverdracht via GPRS-netwerken of gsm maken daar eveneens deel van uit. We moeten geregeld ook programmeren, zoals toegangscodes Kennis van informatica is dus noodzakelijk. Een technicus inbraakbeveiliging is multi-inzetbaar. Vergeet niet dat dit beroep alles te maken heeft met veiligheid, zoals toegangscontrole, branddetectie, camerabewaking en de mogelijkheid om beelden te bekijken via smartphone. We evolueren steeds meer naar videobewaking standaarddetectie is gedoemd om te verdwijnen. We maken vaak gebruik van detectoren die de interferentie beperken, die bijvoorbeeld geen signaal geven wanneer de kat van de buren voorbijloopt. Verder ontwikkelt de beeldverwerking zich razendsnel, we zitten nu in het tijdperk van de IP-camera s. Met een goede technicus inbraakbeveiligingssystemen maken de Crimiclowns dus geen schijn van kans. Kun je ons nog een leuke anekdote vertellen? Zelfs meer dan één! Ik herinner me het verhaal van klanten met een buitenverblijf hier in de streek. De eigenaars verblijven er tijdens de weekends en de vakanties, maar het gebeurt ook wel dat de woning wekenlang leegstaat. Op een dag belden ze me met de mededeling dat het alarm elke nacht afging. Na controle van het systeem ter plaatse vond ik niets ongewoons. En toch raakte het probleem niet opgelost. Ik aarzelde geen moment en besloot om de nacht door te brengen in het vakantiehuis. Ik ging op de bank zitten en verroerde geen vin, want ik wilde niet dat het alarm afging. En ik wachtte Een poosje later kwam er een vleermuis tevoorschijn: door voor de detectoren te vliegen, zette ze het systeem in werking! Bleek dat het beestje een nest gemaakt had achter een kast. Heb je tot slot nog een tip voor jongeren die zich aangetrokken voelen tot dit beroep? Ze moeten een grote werklust hebben en de dingen met zorg doen. Kwaliteitsvol werk is essentieel. Vergeet immers niet dat men zowel de technicus als zijn baas wettelijk aansprakelijk kan stellen, als er iets fout gaat! Om die reden werken de technici bij Winants om beurten aan de installatie en het onderhoud van de inbraakbeveiligingssystemen. Zo vermijden we routine en voorkomen we dat bepaalde handelingen zonder nadenken worden uitgevoerd. Wat is er zo prettig aan dit vak? Elke dag is anders en we leggen heel veel contacten. Een installatie neemt 2 à 3 dagen in beslag, we veranderen bijgevolg vaak van werkplek. Het is dus allesbehalve eentonig werk, want geen enkele installatie is gelijk. Een flinke dosis gezond verstand is een basisvereiste. En we moeten ook veel overleggen. 13

14 Technicus inbraakbeveiligingssystemen Zijn belangrijkste eigenschappen? Ø Een goed voorkomen: dat is essentieel in de veiligheidssector. Bij het eerste contact moet men meteen vertrouwen inboezemen. Slordigheid is niet aan de orde! Ø Zin voor analyse en synthese: je moet goed nadenken, want alle installaties zijn verschillend. Je moet de juiste beslissing nemen op het goede moment. Ø Flexibiliteit: mogelijk moet je ook wachtdiensten verzekeren waarin je de klok rond beschikbaar bent om de klanten telefonisch of ter plaatse bij te staan in geval van problemen of storingen. Ø Discretie: de klant deelt jou heel wat vertrouwelijke informatie mee, zaken die je uiteraard voor jezelf moet houden. Ø Zorgvuldig: je werkt heel netjes, loopt op kousenvoeten en pakt de zaken met fluwelen handschoenen aan. En de stofzuiger is jouw beste vriend en bondgenoot! Daarnaast moet je ook over de nodige certificaten beschikken en aan een aantal voorwaarden voldoen zoals: Ø Burger zijn van de EU Ø Minimum 18 jaar zijn Ø Geen veroordeling hebben van langer dan 6 maanden Ø De laatste 5 jaar niet voor de politie gewerkt hebben Benieuwd naar nog meer beroepen? Surf naar en bekijk de beroepenfilmpjes! 14

15 Energiezuinig op school K ll the Watt i Op bezoek in Virton Energievreters? BUITEN! Als je door de gangen van het Institut des Arts et Métiers Pierrard in Virton loopt, wordt je aandacht meteen getrokken door slogans en spreuken. Die hebben allemaal één ding gemeen: elke slogan staat in het teken van de strijd tegen energieverspilling. Wat is hier aan de hand? Technisch adviseur Jérôme Plainchamp leidt ons rond en vertelt meer over Kill the Watt. Tijdens dit project hebben de 170 leerlingen uit de elektrotechnische richtingen de jacht geopend op alle vormen van energieverspilling in de school. Volg de gids! 5 lichtende voorbeelden om minder elektriciteit te verbruiken Gebruik spaarlampen: 75 tot 80 % energiebesparing Een spaarlamp verbruikt 4 keer minder energie. In de klassieke lampen wordt 95 % van de energie omgezet in warmte en slechts 50 % in licht. In de refter van de school zijn alle oude spots van 60 W vervangen door leds. En het eten is nog altijd even lekker Gebruik TL-lampen van de nieuwste generatie De nieuwste generatie TL-lampen is veel dunner maar heeft toch een veel hoger rendement. Vergeet wel niet om de oude lampen naar het containerpark te brengen, want zij kunnen gerecycleerd worden. Denk goed na over de plaatsing en bekabeling van de verlichtinsgtoestellen Ideaal is bijvoorbeeld dat de verlichting naast de vensters apart aan- en uitgedaan kan worden in functie van het natuurlijk licht van buiten. In sommige lokalen hebben de leerlingen bijvoorbeeld ook één op de twee lampen gewoon weggenomen. Eén TL-lamp minder betekent al een besparing van 10 tot 15 euro per jaar. Plaats bewegingsmelders en tijdsschakelaars Zo verlicht je bepaalde lokalen alleen als ze ook effectief gebruikt worden. De leerlingen hebben de bewegingsmelders ook beter afgesteld zodat ze minder snel inschakelen. Gebruik meervoudige stekkerdozen met schakelaars Computers, fotokopieermachines, printers, beeldschermen zelfs uitgeschakeld verbruiken ze nog energie. Door stekkerdozen te gebruiken met een schakelaar kun je verschillende toestellen in één beweging uitschakelen. Geen verborgen energievreters meer. 15

16 De leerlingen van het 3de TSO en 4de BSO gingen op besparingsexpeditie in de klassen. De verlichtingsinstallatie optimaliseren, de reflectoren in de armatuur poetsen en de werktafels anders opstellen: zulke ingrepen kunnen al een heel verschil maken. In verschillende lokalen hebben ze de TL-armaturen bijvoorbeeld in een rechthoek opgehangen, dan heb je er veel minder nodig voor hetzelfde effect. Slim bekeken Joël (6de BSO) heeft de programmatie van de drankautomaten onder handen genomen. Waarom moet een drankautomaat ingeschakeld blijven, als er niemand op school is? Dat verbruik kost ongeveer 250 euro per jaar. Daarom heeft Joël een tijdsschakelaar geplaatst zodat het apparaat nu uitgeschakeld wordt tussen en 7.00 uur. Ook Sébastien uit het 7de is trots om zijn bijdrage aan het project te tonen. Ook al kunnen we het resultaat alleen in de toiletten zien ;-) Hij heeft zelf de software geschreven om het energie- en waterverbuik in de toiletten veel economischer te regelen en te programmeren. Missie volbracht! Wat heeft dit nu allemaal opgebracht? Hou je vast. De energiefactuur voor de maand april is gedaald met 900 euro, die van de maand mei met 469 euro. Neem ook eens een kijkje op de blog van de school (goed voor nog meer besparingstips en ook goed voor je Frans!) Kijk ook op wattsup.nl 16

17 Actief in een jeugdbeweging? Leider van de scouts, chiro, klj, ksa of? Binnenkort beschikbaar: Een knetterende speelkit over elektriciteit voor 8- tot 14-jarigen Wat? Een regenachtige middag? Een zeldzaam moment met minder inspiratie? Leergierige meisjes en jongens in je vereniging? Met Elektroshock tover je je lokaal om in een echt elektrolabo waarin de leden van jouw club, vereniging of jeugdbeweging meer te weten komen over de wereld van de elektriciteit. Hoe doe je mee? Ga naar en download de 6 fiches met de opdrachten en instructies. Op die fiches vind je een overzicht van alles wat je nodig hebt en van de verschillende stappen (met foto s) in elk proefje. Geschenk voor de snelle inschrijvers De eerste 50 inschrijvers, ontvangen een set draagbare luidsprekers. Ideaal voor tijdens het volgende kamp. De luidsprekers werken op zonne-energie en kunnen ook gebruikt worden om andere draagbare elektronische toestellen op te laden. Alle info op: Heeft je lokaal een (elektrische!) opfrisbeurt nodig? Mister Elektron komt persoonlijk langs. De kers op de taart. Door deel te nemen aan de Elektroshock maak je kans op een bezoek van Mister Elektron. In 4 lokalen komt hij op bezoek om er verbeteringswerken te doen aan de elektrische installatie (zoals een betere verlichting en energiebesparende ingrepen; totaalbudget van 1500 euro per lokaal). Hoe deelnemen? Verzin met alle leden van je groep/vereniging een originele slogan over elektriciteit. 17

18 wattsup.nl de place2be voor elektrofans alle info over elektriciteit op school en op de werkvloer voor iedereen die gebeten is door de microbe van de elektrotechniek nieuwtjes, tips, foto's, wedstrijden... 18

19 gip Hoe bouw je een coole GIP in vijf stappen? Op bezoek bij de winnaar van de facebook-wedstrijd De coolste GIP van 2013 Het was een nek-aan-nekrace: onze eerste GIP-wedstrijd op Facebook. Uiteindelijk zat de winnaar in het VTI-Aalst, in het 6de jaar elektriciteit-elektronica, Youri Declerck. Zijn GIP had furore gemaakt tijdens de opendeurdag van de school, daarom besliste de klas unaniem om zijn GIP te posten. Samen met zijn klasgenoten en leerkracht Gino De Beer is Youri dan stemmen beginnen ronselen. Met succes dus: hij is nu de gelukkige bezitter van een ipad mini Probeer niet om het warm water uit te vinden Bezint eer ge begint Denk praktisch, vooral met je handen Al doende leert men Het werk is nooit af, meneer Waar vind je een goed idee voor een GIP? Zoek inspiratie waar die voor het rapen ligt. Ik heb eerst rondgekeken op YouTube. Daar had ik leuke ideeën gevonden maar die waren niet goed genoeg voor mijn leerkracht. Toen heb ik deze LED-wereldbol voorgesteld. Ik wilde het principe illustreren dat je een afbeelding krijgt door heel snel veel kleine frames na elkaar te tonen. De wereldbol is opgebouwd met 40 RGB-leds en een microcontroller, een PIC 18F4685. Als aandrijving wordt een driefasige asynchrone motor gebruikt. Voor je aan de praktische uitvoering begint, moet je natuurlijk weten wat je nodig hebt. Ik ben begonnen met het schema van de elektronica te tekenen. Er is de microcontroller die 15 buffers aanstuurt, van daar ga ik driemaal naar de LED s, voor de drie kleuren: rood, groen, blauw. Het belangrijkste probleem was de praktische uitvoering. Eerst op zoek gaan naar een motor van minimaal 1200 toeren/minuut. Bij een lager toerental krijg je niet het juiste effect. Bij zo n hoge snelheid moet heel de installatie ook veilig zijn. In een veilige montage van het geheel is ook veel tijd gekropen. Voor de grote cirkel heeft mijn vader me geholpen. Hij werkt in een bedrijf dat zich bezighoudt met tijden toegangscontrole. Die cirkel is eigenlijk het frame van een oude mechanische klok. Niet alles werkt van de eerste keer. Trial and error, proberen en blijven proberen is de boodschap. In het begin daverde en trilde de cirkel te veel. Daarom heb ik aan de binnenkant van de cirkel gewichtjes aangebracht. Kijk ook op wattsup.nl Youri is een perfectionist. De software voor de projectie van de wereldkaart zit nog niet 100 procent goed. Dus hij blijft er nog verder aan sleutelen. Het werk is inderdaad nooit af. Vakantie of geen vakantie Bekijk het filmpje: 19

20 100 JAAR ONDER STROOM Back to the future In het Gentse MIAT loopt nog tot eind september de tentoonstelling Onder stroom. Het tijdstip van deze expo is geen toeval. 100 jaar geleden in 1913 dus vond in Gent een Wereldtentoonstelling plaats. Het tijdperk van de stoommachines liep op zijn einde. De toekomst lag bij de onzichtbare en ongrijpbare wereld van de elektriciteit. Op de tentoonstelling kan je zien hoe elektriciteit langzaam het alledaagse leven is binnengedrongen: van 100 jaar oude schakelborden en bakelieten stopcontacten via de oudste wasmachines en grammofoons tot de eerste computers en videogames. Een telefooncentrale uit 1902 is best grappig, zeker als even verderop een iphone ligt Je vindt er fantastische foto s en affiches. Maar ook de gekste toestellen en voorwerpen. Als je op deze tentoonstelling rondloopt, besef je pas hoeveel er de laatste 100 jaar veranderd is op het vlak van elektriciteit. Licht in de duisternis Vroeger werden onze huizen verlicht door gaslampen. Een gloeikousje werd witgloeiend in een hete gasvlam en gaf zo licht. Elektrisch licht bestond al in 1913, maar op de wereldtentoonstelling wilde men de meest moderne lampen laten zien. De lampen met gloeidraad waren de grootste nieuwigheid. De gloeidraad bestond uit wolfraam (in het Engels tungsten), een metaal met een heel hoog smeltpunt (3422 C) en dus heel geschikt voor deze toepassing. Dat die getrokken draad echt tot de verbeelding sprak, blijkt ook uit de toenmalige advertenties. En dat de Philips-lamp uit Nederland kwam, zie je aan de klederdracht. Huishoudtoestellen Langzaam hebben elektrische huishoudtoestellen ons dagelijks leven ingepalmd. Als je vandaag in een elektroshop rondloopt, kan je je wel niet meer inbeelden hoe al die toestellen er vroeger uitzagen. Veiligheid Reeds bij de eerste elektrische toepassingen werd erop gewezen dat elektriciteit gevaarlijk kan zijn. Dat je een oververhit toestel bijvoorbeeld niet moet blussen met water! Theremin Het hoogtepunt van de tentoonstelling. Met de theremin kan je namelijk zelf elektronische muziek maken, alleen door je hand door de lucht te bewegen tussen twee antennes. De rechterhand beïnvloedt de toonhoogte en de linkerhand het geluidsvolume. De theremin bestond al toen er nog geen sprake was van computers. In het kastje van de theremin zitten twee generatoren die elektrische trillingen opwekken. Eén daarvan heeft een vaste frequentie. De andere generator is verbonden met de antenne op de bovenkant van het kastje en heeft een variabele frequentie. Van deze laatste generator wordt de frequentie gewijzigd door de hand in het elektromagnetisch veld van de antenne te bewegen. Wat je hoort is het frequentieverschil tussen deze twee generatoren. Led Zeppelin heeft het instrument ooit gebruikt tijdens live concerten. En in de begintune van de bekende reeks Midsomer Murders hoor je ook een theremin. Als je het eens zelf wil proberen, moet je zeker naar het MIAT 20