dat hun namen gekend en niet vergeten worden

Transcriptie

1 dat hun namen gekend en niet vergeten worden

2 AUTOMATISEERING ZUID LIMBURG AANGEBODEN DOOR HET PERSONEEL DOOR OORLOGSGEWELD VERNIELD 13 SEPT 1944 OPNIEUW GEPLAATST 23 DEC 1945 Toen de Duitsers zich in september 44 terugtrokken bliezen ze nog even de dag voor de bevrijding de telefooncentrale op. De net voor de oorlog aangebrachte glas-in-loodramen in het trappenhuis lagen er uit maar zijn spoedig weer vernieuwd. Achter de Oude Minderbroeders 1, voormalige PTT telefooncentrale 13

3 Koningsplein, het provinciaal vrijheidsstandbeeld Het oorlogsmonument op het Koningsplein is ontworpen door Charles Eyck, die het zelf omschreef als 'Het monument heeft geen andere pretentie dan een herinnering te zijn aan het gloeiende enthousiasme op de dag dat de oorlog beëindigd was.' Het werd op 13 september 1952 door gouverneur Houben onthuld. Op die datum worden traditiegetrouw de Limburgse oorlogsslachtoffers herdacht, waarna op 14 september de bevrijding van Maastricht wordt gevierd. iedere figuur heeft zijn eigen symbolische betekenis: de bevrijding door het Amerikaanse leger; de activiteiten van de verzetsorganisaties; de terugkeer van Nederlandse burgers uit gevangenschap; de vreugde om de herwonnen vrijheid; de hervatting van de arbeid voor de wederopbouw; de rouw om de oorlogsslachtoffers ERE AAN DE GEVALLENEN DANK AAN DE BEVRIJDERS

4 Mergelweg 259, mergelgroeve de Schark Ist POLISH ARM. DIVISION Ist INDEP. POLISH PARA-BRIGADE POLISH AIR FORCE UNVEILED BY Mr S. KOMOROWSKI AMBASSADOR OF POLAND IN THE NETHERLANDS Reliëfs met de emblemen van verschillende Poolse legeronderdelen. Vanaf het begin van WOII op 1 september 1939 zouden ruim Poolse militairen aan westelijk geallieerde zijde tegen Nazi-Duitsland vechten, ter land, ter zee en in de lucht, op bijna elk Europees front. Een rol die in de geschiedschrijving nog wel eens wordt onderschat. 65

5 Mosae Forum, stadskantoor, toegang (nieuwe) raadzaal a/d Gubbelstraat ANNO DOMINI 1945 DE 11e FEBR KWAM VOOR DE VRIJHEID ZIJNER MEDEBURGERS IN HET CONCENTRATIEKAMP TE NEUENGAMME OM HET LEVEN JOSEPHUS STEPHANUS HENDRICUS LOKERMAN LID VAN DE MAASTRICHTSE RAAD GOD HEBBE ZIJNE ZIEL Dit geschilderde bord hing eerder, vanwege een raadsbesluit van , in de antichambre van de raadzaal in het stadhuis. Was sinds 1992 in het voormalige PvdA-fractiehuis aan de Bogaardenstraat en daarna in een wethouderskamer. In 2012 opgeborgen in het schilderijenrek op de zolder van het stadhuis, maar sinds kort in de hal van de toegang tot de nieuwe raadzaal. 76

6 Roerderweg 58, Roermond (oorspronkelijk van Maastricht) Beeld in brons gegoten; knielende mansfiguur die een vogel de vrijheid geeft TER EERING VAN G. DUIJKERS, J. ROOSJEN, H.P.M. VAN ROOY, SLACHTOFFERS VAN DEN OORLOG EN TER HERINNERING VAN HET VELE GOEDE WERK ONZER BOVEN- EN ONDERGRONDSCHE WERKERS TIJDENS DE BEZETTING Dit monument voor omgekomen PLEM-medewerkers is onthuld in de achtertuin van het toenmalige hoofdkantoor van de PLEM aan de Prins Bisschopsingel. In 1984 meeverhuisd naar het nieuwe kantoor aan het Gelissendomein 5, waar het in de tuin is herplaatst. Is daar weer verwijderd nadat de PLEM in 1999 opging in Mega Limburg en kreeg een nieuwe plek bij het Enexis schakelstation aan de Roerderweg 58, Roermond. beeldhouwer Willy Mignot 94

7 Tongerseweg 57, binnenzijde poort De schuilkelder in de voormalige Tabaks- en Sigarenfabriek v/h Gebr. Philips (nu winkelcentrum Carré) die door omwonenden veelvuldig werd gebruikt, zeker nadat het aangrenzende Blauwdorp in 1941 door een bom werd getroffen. ALS BLIJK VAN ERKENTELIJKE DANKBAARHEID IS DEZE STEEN AANGEBODEN AAN DE DIRECTIE DER NV TABAKSINDUSTRIE V/H GEBRS. PHILIPS DOOR DE GEZINNEN WAARAAN IN DE OORLOGSDAGEN BIJ LUCHTGEVAAR IN DE KELDERS DER FABRIEK SPONTAAN EEN VEILIGE SCHUILPLAATS WERD GEBODEN 109

8 Tongersestraat 53, hal vroegere Jezuïetenklooster Spoedig na het uitbreken van de oorlog werd het Jezuïetenklooster in gebruik genomen als Rode Kruishospitaal (Haupt-Kriegsgefangenlazarett). Ter herinnering aan de inzet van het Rode Kruis en de Jezuïeten werden in 1941/1942 twee glas-in-loodramen van Hub Levigne in de hal geplaatst. DE SOCIETEYT HELPT HAEREN EVEN NAESTEN SONDER LOON VAN ARBEYDT 111

9 Zoerbeemden 31, Eijsden (oorspronkelijk van MOSA Maastricht) 130 Tegeltableau, herinneringsteken aan omgekomen personeelsleden van de MOSA én bewijs van industrieel vakmanschap. Bij de reorganisatie van de fabriek in 1996 door werknemer Henri Franssen van de afvalcontainer gered en op zijn werkplek bewaard. Na het faillissement van Mosa-Porselein NV in 2004 heeft hij het meegenomen naar het (doorstart)bedrijf Maastricht-Porselein in Eijsden. Ontwerp: Louis Pilet, 1945 formaat 1.35 x 1.05 (tegels 15x15)

10 Cortenstraat 7, interieur Rode Kruisgebouw IN MEMORIAM MIA PISTERS HELPSTER 1e KLAS VAN HET NED. ROODE KRUIS AFD. MAASTRICHT EN O. GEB. TE AMBY 4 OCT ZIJ SNEUVELDE OP 7 MEI 1948 TE MANGOENDJAJA BY PANGANDARAN (JAVA) BY DE UITOEFENING VAN HAAR MENSCHLIEVENDE TAAK 154 Als helpster 1e klas van het 'Rode Kruis afdeling Maastricht en omgeving' maakte Mia Pisters deel uit van de Expeditionaire Macht, die naar Nederlands Indië werd uitgezonden om de daar uitgebroken opstand de kop in te drukken. Ook hulpverleners en missionarissen die daar verbleven waren hun leven niet zeker. Mia Pisters is begraven op het Nederlands ereveld Pandu te Bandung.

11 Mergelweg, St. Pietersberg Gedenkopschrift in de mergel dat herinnert aan de opening van de voormalige (nu afgesloten) atoomschuilkelder in grottenstelsel Noord tijdens de Koude Oorlog. IN CALAMITATE REFUGIUM HIC LOCUS EST 11 DEC

12 Gewond / gesneuveld in Maastricht mei 1940 Bij de Duitse aanval op Maastricht (Borgharen meegerekend) zijn aan Nederlandse kant 7 soldaten dodelijk gewond geraakt of meteen gesneuveld. Joseph Hubertus Baetsen geb. Roermond , gesneuveld aan de Meerssenerweg , begraven Maastricht Oostermaas; dpl soldaat 2-13 G.B. (Baetsen was als lichte mitrailleurschutter met zijn groep richting Borgharen gestuurd ter versterking) Antonius Cornelis Hubertus Detrie geboren Meerssen , gesneuveld Borgharen op de sluis , begraven militair ereveld Maastricht; dpl korporaal 1 Reserve Grenscompagnie Zuid Limburg, toegevoegd aan 1-13 G.B. (Na een heftig gevecht met Duitse motorrijders oostelijk van de sluis probeerde een kleine groep Nederlandse soldaten naar de overkant van het kanaal te komen. Detrie werd bij het beklimmen van de oostelijke sluistoren neergeschoten). 180 Joannes Hubertus Mathias Lemmens geboren Berg en Terblijt , zwaar gewond op de Heerderweg , overleden Maastricht , begraven Maastricht Oostermaas; marechaussee brigade Slenaken. (Lemmens wilde in de vroege ochtend van 10 mei op de fiets van Wyck naar Maastricht, waarbij hij door een pantserwagen werd beschoten. Raakte zwaar gewond waaraan hij een dag later in het Rode Kruislazaret 'ziekenhuis Theresia' overleed.

13 Tongerseweg 292, gemeentelijke begraafplaats; ereveld 10 gesneuvelde Nederlandse militairen en 1 burger ( ) W.P.M. THEUNISSEN SOLD. 1DEP. WIELR. Maastricht Bleiswijk A.J. BEX SERG. 2 R.K. COMP. Maastricht Werkendam W.F. CHRISTOPHE SOLD. 8DEP. WIELR. Maastricht Dordrecht A.C.H. DETRIE KORP. 1RES. G.C-Z.L. Meerssen Maastricht P. L. WALRAEVEN SOLD. 1-II-37 R.I. Maastricht Sittard H.L. VAN WUNNIK MARINIER 3E KL. Maastricht Rotterdam F.X. OVERHOF SOLD. 1-I-24 R.I. Maastricht Arnhem H.N. CRAPTS (Witte Brigade) Maastricht Lanaye J.L.D. DEKKING (burger/correspondent) Leiden Aken H. COBBEN SERG. NETH. C. OF INTERPR. Maastricht Kogenbroich J.H. TIMMERMANS (NBS) Maastricht Krefeld

14 kerkhof Tongerseweg, graven Belgische militairen J. REYNIERS SOLD. 14E A E. PIRON 1ER SERG. M. 20E. A F. VANNES SOLD. 1E CARAB J. VANACKER A. LINART ONBEKEND BELGISCH MILITAIR A. JACOBS SERG. 2E CARAB M. DEWULF SOLD. 18E L M. DUCHALET SOLD. CYC. FRONT A. QUASSAERT SOLD. 18E L F. DEBUYST SOLD. 6E LEGERDEP A. LUYPAERT SOLD. 18E L A. SCHELSTRAETE SOLD. 1E GIDS L. LAMBERT O / LT L. SATIN SOLD

15 Tongerseweg 292, gemeentelijke begraafplaats; op de ererotonde graven van 5 omgekomen verzetsmensen J. SMIT [Jef] Geboren Roermond , voor de oorlog marechaussee en tijdens als bankwerker in de Oranje-Nassaumijn waar hij dynamietstaven achterover drukte voor het plegen van sabotageacties. Groep S waar hij de leider van was werd van binnenuit verraden; gefusilleerd in Amsterdam. L. TH. BROUWER [Leendert] Geboren Nijmegen , controleur CCD, gehuwd, gearresteerd wegens opwekking tot deelname aan principiële staking i.v.m. terugvoeren krijgsgevangenen; gefusilleerd De Hamert, Wellerlooi P. L. RUYTERS [Leo] Geboren Echt , controleur CCD, gehuwd, gearresteerd wegens opwekken tot deelname aan principiële staking i.v.m. terugvoeren krijgsgevangenen; gefusilleerd De Hamert, Wellerlooi. A. H. L. DRESEN [Alfons] Geboren Luik , ladingmeester NS, gehuwd, behoorde tot Belgische afdeling verzetsgroep De Liedekerke [hulp aan krijgsgevangenen en piloten], werkte verder voor inlichtingendienst [groep 'Hannibal']; gearresteerd juli 1942, gefusilleerd te Utrecht. A. FLEISCHEUER [Gerard] Geboren Oirsbeek , gemeentesecretaris van Oirsbeek, sloot zich aan bij het verzet en stelde zijn huis open als onderduikadres voor Joden. Op verraden; ook tien bij hem ondergedoken Joden werden door de Duitsers opgepakt; overleden in concentratiekamp Dachau. 211

16 slachtoffers bombardement adres Anna Mayer 55 wed H. Bonfrere Gildenweg 1 Willem Keulen 30 ev Emily Gielissen Gildenweg 2 Johanna Schmidt 52 ev Wilhelmus Habets Gildenweg 4 Antoinette Habets 12 dr W. Habets - J. Schmidt Gildenweg 4 Maria Zagt 16 dr A. Zagt L. Kertzman Gildenweg 5 Jacobus Lambrix 66 ev Sibilla Jongen Gildenweg 6 Sibilla Jongen 47 ev Jacobus Lambrix Gildenweg 6 Adolf Lambrix 22 zoon J. Lambrix - S. Jongen Gildenweg 6 Maria van Drongelen 24 dr J. van Drongelen - J. Niesten Gildenweg 7 Hubertus Steven 57 ev Gina Narinx Gildenweg 9 Maria L'Espoir 61 ev Michel Fransen Gildenweg 11 Arnoldus Fransen 23 zn M. Fransen - M. L'Espoir Gildenweg 11 Josephina Willemsen 30 ev Thomas Paris Gildenweg 12 Maria Paris 8 dr T. Paris - J. Willemsen Gildenweg 12 Maria Beckers 6 dr L. Beckers E. IJzermans Gildenweg 14 Gerard Winthagen 51 ev Maria Hofman Gildenweg 16 Frits Luyks 44 ev Maria Hendriks Ger. v. Wermweg 9 Maria Hendriks 41 ev Frits Luyks Ger. v. Wermweg 9 Hubertina Nijst 16 (stief)dr F. Luyks - M. Hendriks Ger. v. Wermweg 9 Josephina Heltzel 18 dr J. Heltzel - E. van Houtem Ger. v. Wermweg 13 Maria Hofman 17 dr J. Hofman - P. Crapts Ger. v. Wermweg 19 Lambertus Dassen 20 zn P. Dassen - E. Herben Ger. v. Wermweg 47 Francois de la Haye 34 ev Suzanne Nijst Kon. Emmaplein 12 Josephina Martens 41 dr Chr. Martens - J. Dexters Lage Barakken

17 IN MEMORIAM WILH. KEULEN C.H. KEULEN MARIE KEULEN Nu is ieder slachtoffer er een te veel, maar de dood van Willem Keulen op 27 november was wel bijzonder tragisch, want hij was pas diezelfde middag getrouwd in het stadhuis. Tijdens het trouwfeest in zijn ouderlijke woning aan de Gildenweg 2 gingen bruidspaar en familie schuilen in de kelder toen rond acht uur het luchtalarm afging. Een uurtje later ging Willem naar boven om zich om te kleden voor de receptie. De enorme luchtdrukverplaatsing van de graf AA 058 inslaande bom werd hem fataal. Zo werd de jonge bruid op haar trouwdag al weduwe. Willem werd begraven in vak Q 223, maar de grafsteen werd in 1963 verplaatst naar het graf van zijn in dat jaar overleden vader op het gedeelte voor andersdenkenden (AA058). De jonge weduwe was blijkbaar door de dramatische gebeurtenis al zo van haar schoonfamilie vervreemd dat daarbij ook de oorspronkelijke graftekst werd aangepast en haar naam werd geschrapt. graf Q 223 De oorspronkelijke graftekst luidde: IN MEMORIAM WILH. HUB. KEULEN * TEN GEVOLGE VAN EEN BOMINSLAG ECHTG. VAN M.C.O. GIELISSEN R.I.P. 225

18 1944, 18 augustus Bij de mislukte geallieerde luchtaanval op de spoorbrug kwamen 99 (101?) bewoners van het Kraaiendorp, het Rood Dorp, uit de naaste omgeving, toevallige bezoekers en voorbijgangers, werkers op het spoorwegemplacement en van schepen op de Maas om het leven. slachtoffers van Quartier Amélie (Kreijjedörrep) Wijnans ELisabeth 40 ev Johan Wagenaar Fransensingel 1 Beckers Willem 43 ev M. Beltgens Fransensingel 10 Ubachs Johannes 25 ev Rosa Wijckmans Fransensingel 15 Wijckmans Gertruda 21 ev Henricus Korsten Fransensingel 18 Korsten Mia 1 dr H. Korsten - G. Wijckmans Fransensingel 18 Beijers Maria 66 ev Henricus Niesten Fransensingel 20 Heckers Maria 71 ev Franciscus Wagenaar Fransensingel 24 Sullot Maria 40 ev Laurentius Ghelen Fransensingel 30 Lambrix Walther 36 ev Christina Frijns Fransensingel 32 Bastiaans Johannes 36 ev Helena Wagenaar Fransensingel 38 Gaemers *) Catharina 18 dr J. Gaemers - H. Vriezelaar Fransensingel 41 Franssen Anna 32 ev Mathieu Beaumont Fransensingel 49 Beckers Gertruda 29 ev Gustaaf Seegers Fransensingel 52 Huiskens Joseph 45 ev Mathea van Dijk Fransensingel 54 Huiskens *) Mina 23 dr J. Huiskens - M. van Dijk Fransensingel 54 Huiskens Netty 13 dr J. Huiskens - M. van Dijk Fransensingel 54 Huiskens *) Tiny 10 dr J. Huiskens - M. van Dijk Fransensingel 54 Huiskens Corry 6 dr J. Huiskens - M. van Dijk Fransensingel 54 Huiskens *) José 4 dr J. Huiskens - M. van Dijk Fransensingel 54 Huiskens *) Michel 3 zn J. Huiskens - M. van Dijk Fransensingel 54 Hamaekers Antonius 24 ev Maria Smeets Fransensingel 55 Smeets Maria 22 ev Antonius Hamaekers Fransensingel 55 Hamaekers Leonard 2 zn A. Hamaekers - M. Smeets Fransensingel 55 Willems Anna 74 ev Joseph Koolen Fransensingel 55 Godding Barbara 75 ev Jacobus Huiskens Fransensingel 56 Emonds Maria 35 ev Anton Wijnants Fransensingel 57 Haupts Maria 3 dr L. Haupts - L. Frijns Fransensingel 58 *) niet teruggevonden / niet geïdentificeerd slachtoffers van het Roed Dörrep 232 Kennis Anna 57 ev Matthias Brandts Albertiplein 10

19 Een voltreffer op Fransensingel 54 in het Kraaiendorp doodde Joseph Huiskens en zes van zijn kinderen: Mina (23), Netty (13), Tinie (10), Corry (6), José (4) en Michel (3). Alleen Mina en Tinie konden worden geïdentificeerd en apart worden begraven. 234 Moeder Thea overleefde op wonderbaarlijke wijze. En ook dochter Bertha bleef gespaard omdat ze niet thuis was op dat moment.

20 Onze tijd heeft tranen nodig om niet te vergeten Onder deze titel startte de Duitse kunstenaar Gunter Demnig in 1999 een actie om met Stolpersteine de herinnering aan slachtoffers van de naziterreur levend te houden. Op dit moment liggen in Europa al meer dan van die struikelsteentjes in ruim 700 dorpen en steden van Duitsland, Hongarije, Tjechië, België, Nederland, Polen, Noorwegen, Italië, Oekraïne en Oostenrijk. Op initiatief van het 'Werkcomité struikelstenen Maastricht' van Fred Grünfeld, Dimitri Boutylkov en Marij van den Bosch werden door Demnig op 22 juni 2012 in Maastricht de eerste 22 struikelsteentjes geplaatst bij huizen waar Joodse inwoners hebben gewoond en die werden gedeporteerd om tenslotte in vernietigingskampen te worden omgebracht. Herman Hertog Achter het Vleeshuis 2 Irma Hertog Stern Achter het Vleeshuis 2 Marcelle Devries Bosscherweg 185 Albert Drielsma Brusselsestraat 43 Sibille Drielsma Goldstein Brusselsestraat 43 Louis Elekan Brusselsestraat 53a 254 Sophie Elekan Wesly Brusselsestraat 53a Mozes de Winter Dominikanerkerkstraat 3 Isaac David Blitz Hertogsingel 62A

21 Graven en gedenktekens Joodse slachtoffers Behalve van een enkeling die het concentratiekamp overleefde, naar huis terugkeerde maar daar al spoedig aan de ondergane ontberingen overleed, zijn er op de Joodse begraafplaats aan de Tongerseweg geen graven bekend van andere gedeporteerde Joodse oorlogsslachtoffers. Zij vonden immers de dood ver van huis. Toch wordt een aantal van hen (niet noodzakelijk geboortig of afkomstig van Maastricht) hier op het kerkhof herdacht met een inscriptie op het graf van een al eerder of na de oorlog overleden familielid, op voor- of achterkant, of op een aparte gedenksteen. Graf van (Toegevoegde) inscriptie ter nagedachtenis aan Graf van (Toegevoegde) inscriptie ter nagedachtenis aan Brin Friedman, Amalia Hermine Brin Rosa Brin Krieg, Bernard Bernard Krieg Cahn, Jonas David Leo Cahn Levy, Leonhard Leonhard Levy Cohen van Baaren, Martha Martha Cohen - van Baaren Rosa Gold - Kempinsky Isaac Gold Siegmund Gold Dahl Beesman, Sophia Karl Dahl Josephine Soesman Beesman Mathilde Beesman Irma Beesman Polak, Henri Barend Henri Barend Polak De Vries Leeraar, Carolin Isidore De Vries Mies De Vries Fortuin Bep De Vries Salomon Karels, Rosalie Max Salomons Louis Salomons Leo Salomons Devries-Heyman, Elvire Marcelle Devries Schepp Maisonpierre, Eveline Jonas Salomon Schepp Jonas Isidore Schepp Henri Schepp Esther Horn Schepp Drielsma Salomon, Mathilde Marcus Salomon Louis Salomon Leonard Salomon Schneidermann, Israel Zysel Markowicz Debra Markowicz Spiegler Fanny Markowicz Izaak Mordechai Markowicz Hella Preger Markowicz Izaak Preger Sala Preger Bejamin Wolf Markowicz Betty Markowicz Fanny Markowicz Hella Markowicz 268 Drielsma, Joseph Jonas Adam Drielsma Adele Drielsma Salomon Hans Drielsma Albert Drielsma Jacob Drielsma Els Drielsma Velleman, Andries Levi Kinderen en kleinkinderen Velleman: Levie Velleman Coenraad Velleman Maurits Velleman Rebecca Velleman Esther Velleman Marianne Velleman Clara Velleman

22 Graf van Caroline De Vries-Leeraar ( ) Losse steen op het graf van Caroline de Vries-Leeraar ter herinnering aan het gezin van haar zoon Isidore TER NAGEDACHTENIS VAN ISIDORE DE VRIES MIES DE VRIES - FORTUIN BEP DE VRIES GEDEPORTEERD IN 1943 Isidore De Vries Mietje De Vries-Fortuin Bep Sonja De Vries *Maastricht *Amsterdam *Den Haag Auschwitz Auschwitz Auschwitz Zij woonden Koningsplein 20b, Maastricht 274

23 Graf van Bernard Krieg ( ) HIER RUST ONZE LIEVE MAN EN VADER BERNARD KRIEG ECHTGENOOT VAN TILLA MERWITZER OVERLEDEN OP 23 SEPTEMBER 1945 AAN DE GEVOLGEN VAN DE NAZI-TERREUR IN DE LEEFTIJD VAN 37 JAAR Bernard Krieg *Berlijn als repatriant Maastricht Dintelstraat 130 II, Amsterdam Werkte als financieel medewerker bij de Joodse raad. Echtgenote Tilla Merwitzer en een kind hebben de oorlog overleefd 283

24 Graf van Emile Wesly ( ) Mede ter herinnering aan zoon Leon Wesly *Maastricht Auschwitz Koning Clovisstraat 49 Het gezin Wesly- Goldschmidt was ondergedoken. Daarbij was zoon Leon ondergebracht in Voerendaal. In 1943 verraden en en als 4-jarige gedeporteerd. In 2012 werd voor hem een gedenksteen geplaatst op het Laurentiusplein in Voerendaal. Samen met dochter Lenie overleefden vader Emile Wesly en moeder Fränzi Goldschmidt de oorlog en kregen daarna nog drie kinderen: Benoit, Tova en Jenny. TEVENS TER NAGEDACHTENIS AAN LEON WESLY GEBOREN 6 APRIL 1939 GEDEPORTEERD

25 Maastricht, oorlogsgedenktekens Er is al het nodige over Maastrichtse oorlogsmonumenten gepubliceerd in geschrift en op internet, maar al die tastbare tekens van oorlog en vrijheid zijn nog nooit helemaal volledig geïnventariseerd en beschreven. Daarom in dit boek een overzicht van alle oorlogsgedenktekens, voor zover kon worden achterhaald, waaronder beelden, plaquettes, gevelstenen, tegeltableaus, glas-in-loodramen, graven of anders, in welke vorm en uitvoering dan ook. Al die gedenktekens houden de herinnering levend aan gebeurtenissen uit de oorlog en vooral aan de mensen die daar het slachtoffer van werden. Er is om die reden dan ook getracht tevens de namen van gesneuvelde militairen, omgebrachte verzetslieden, burgerslachtoffers en gedeporteerde inwoners van Maastricht te achterhalen en te vermelden. Daarmee is dit boek naast een stuk Maastrichtse geschiedschrijving tevens een 'gedenkteken' ter nagedachtenis aan alle slachtoffers wier naam ondertussen uit het collectief geheugen is verdwenen of dreigt te verdwijnen. Dat hun namen gekend en niet vergeten worden