1 Leeswijzer Leidraad invordering gemeentelijke belastingen Inleiding...21

Transcriptie

1 1 Leeswijzer Leidraad invordering gemeentelijke belastingen Inleiding Inleidende opmerkingen Algemeen nvt nvt Aansprakelijkgestelden Karakter van de Leidraad invordering gemeentelijke belastingen Algemene wet bestuursrecht Algemene uitgangspunten van het invorderingsbeleid Strak en efficiënt beleid Invorderingsmaatregelen tegen grote bedrijven Algemene beginselen van behoorlijk bestuur Voor de invordering minder geschikte dagen Datum van binnenkomst bescheiden; bevoegde gemeenteambtenaar De belastingdeurwaarder: gedragsregels Binnentreding Bewaren invorderingsbescheiden Bestuurlijke boeten Verklaring inzake nakoming fiscale verplichtingen nvt nvt Hoofdstuk I Algemene bepalingen...26 Artikel Artikel 231, eerste lid, Gemeentewet Toepassingsgebied Algemeen Artikel Artikel 231, tweede en derde lid, van de Gemeentewet...27 Artikel 249 Gemeentewet Begrippen Woonplaats n.v.t Artikel Algemeen Civiele invordering Fiscale en civiele mogelijkheden n..v.t Aanspreken borg Conservatoir beslag Versnelde invordering Gegronde vrees voor verduistering Materiële schuld Faillissementsaanvraag Faillissementsaanvraag; algemeen A Ontbinding van rechtspersonen in plaats van faillissementsaanvraag n.v.t Particulieren Onbeheerde nalatenschap

2 5 Saneringsaanbod Verzoek uitstel van betaling Toestemming Mededeling n.v.t Verlenen steunvordering Verzet Procesvertegenwoordiging Juridische bijstand Toestemming n.v.t Artikel Bevoegdheid belastingdeurwaarder Reikwijdte Bescherming van belastingdeurwaarder Artikel Artikel Reikwijdte Invorderingswet Rente en kosten Artikel Betaling en afboeking Tijdstip van betaling Afboekingen van betalingen Teveelbetaling Ontvangen bedragen uit executie, wettelijke schuldsaneringsregeling of faillissement Splitsing in kosten, rente en belastingaanslag Bestuurlijke boete Aansprakelijkgestelden Betalingen van kleine bedragen Betaling bij vergissing Kwitantie Mededeling afboeking Vrijwillig betaalde belasting Hoofdstuk II Invordering in eerste aanleg...35 Artikel Invordering in eerste aanleg Begin invordering Verzending/uitreiking aanslagbiljet Verzending via TPGPost Uitreiking Meer belastingschuldigen Betalingsplicht aangeslagene Artikel Artikel 250 Gemeentewet Betalingstermijnen Algemeen n.v.t a n.v.t Dagtekening Begrip 'maand' Termijnverlenging Bezwaar- of beroepschrift schorst betalingsverplichting niet

3 Artikel Versnelde invordering Algemeen Vervaldagen op het aanslagbiljet Reikwijdte versnelde invordering n.v.t Faillissement en de wettelijke schuldsaneringsregeling (eerste lid, onderdeel a) Vrees voor verduistering (eerste lid, onderdeel b) Metterwoon verlaten van Nederland (eerste lid, onderdeel c) Geen vaste woonplaats in Nederland (eerste lid, onderdeel d) Er ligt al beslag (eerste lid, onderdeel e) Verkoop namens derden (eerste lid, onderdeel f) Vordering ex artikel 19 (eerste lid, onderdeel g) n.v.t Hoofdstuk III Dwanginvordering...42 Artikel Aanmaning Eerste vervolgingsmaatregel Achterwege laten tussentijdse (termijn)vervolging Aan wie wordt de aanmaning gezonden Adressering en verzending Ten onrechte aanmaning verzonden Gedeeltelijke voldoening Bestuurlijke boete Artikel Het dwangbevel Algemeen Onderwerp van het dwangbevel Tegen wie een dwangbevel wordt verleend Artikel Betekening van het dwangbevel Algemeen Wijze van betekenen Betekening per post Adressering van per post betekende dwangbevelen Betekening door de belastingdeurwaarder Bijzondere gevallen Artikel Tenuitvoerlegging van het dwangbevel Tenuitvoerlegging van een per post betekend dwangbevel a Tenuitvoerlegging, keuze van maatregelen Mate van souplesse Verzoek belastingdeurwaarder om onverwijlde voorziening n.v.t Betekening van het beslag aan de derde Overdracht invordering Bewaarder is gerechtelijke bewaarder Onttrekking Actio Pauliana Opheffing na gedeeltelijke betaling Opheffing beslag tegen betaling door een derde a opschorten van executie Onderhandse verkoop Strafrechtelijk beslag n.v.t

4 2 Beslag op roerende zaken die geen registergoederen zijn Kennisgeving vooraf n.v.t Aanbod van betaling Omvang van het beslag Aanwezigheid andere ambtenaar Vordering tot vergoeding Zaken van derden Voldoening zekerheidsschuld door de ontvanger Zaken bij derden Wegvoeren van beslagen zaken n.v.t n.v.t Afsluiting Bewaarder Cumulatief beslag Executoriale verkoop computerapparatuur Zilveren, gouden en platina werken Namaakzaken Illegale zaken De executoriale verkoop vervallen vervallen Samenloop opheffing beslag en onderhandse verkoop Bieden voor rekening van de gemeente Einde van het beslag Gegevensverstrekking Opbrengst verkoop Proces-verbaal van verkoop Beslag op onroerende zaken Opnieuw bevel tot betaling Betekening beslag Aanwijzing notaris Bewaarder Nieuwe belastingschuld Aanwezige zaken Verhuurde of verpachte onroerende zaken Voorwaarden van verkoop Opheffing van het beslag Beslag onder derden Algemeen Derdenbeslag of vordering ex artikel Roerende zaken Beslaglegging Omvang van het beslag Periodieke betalingen Buitengerechtelijke verklaring Afdracht na het doen van de buitengerechtelijke verklaring Het in gebreke blijven tot het doen van verklaring Niet afdragen na het doen van verklaring Betwisting van de afgelegde verklaring Vroegtijdige verklaring Opzeggen van vorderingen A Derdenbeslag op polis van levens- of spaarverzekering of lijfrente Retentierecht Opheffing van het beslag Onverschuldigde betaling Derdenbeslag onder de Staat c.q. de ontvanger en het doen van verklaring Derdenbeslag op voorlopige teruggaaf vanwege Rijksbelastingen

5 5 Beslag op schepen Algemeen Bevel tot betaling Beslag aan boord Domiciliekeuze Beletten van het vertrek Aanwezige zaken De executie van schepen Afgelasting van de verkoop Deskundige hulp Onttrekking Opheffing van het beslag Artikel Versnelde invordering Algemeen Artikel Invordering van vervallen termijnen Tenuitvoerlegging door beslag Termijndwangbevel Artikel Verzet Algemeen Schorsing van de invordering Twijfel over materiële verschuldigdheid Verzet door aansprakelijkgestelde Verzet artikel 438 Rv Verzet door derden Geen verzet mogelijk Artikel 18 (vervallen)...62 Artikel Algemeen De vordering Betekend dwangbevel Vooraankondiging Vorm Vervolgingskosten en rente Voldoen aan de vordering Niet voldoen aan de vordering Intrekken van een vordering Verzet Onverschuldigde betaling Vermindering of vernietiging van de belastingaanslag De faillissementsvordering Aan te melden schulden Surséance van betaling Opkomen in faillissement Vorderingen met betrekking tot periodieke betalingen Overwegen van een vordering Beslagvrije voet Verplichting belastingschuldige tot gegevensverstrekking Wijziging beslagvrije voet Gegevensverstrekking door de derde Verrekening ex artikel 117 Ambtenarenwet Periodieke betalingen onder de bijstandsnorm a Vordering in relatie tot voorlopige teruggaaf

6 Artikel Hoofdstuk IV Bijzondere bepalingen...68 Afdeling 1 Verhaalsrechten Artikel Artikel Inleidende opmerkingen Werkingssfeer van het artikel Overbetekening beslag a Verzet artikel 435, derde lid, Rv n.v.t n.v.t Pauliana n.v.t Verzet in rechte Opschorting verkoop na verzet in rechte en 4 zijn niet van toepassing Het beroepschrift ex artikel 22 van de wet en de schriftelijke mededeling ex artikel 435, derde lid Rv Beroepschrift algemeen n.v.t Taak van de ontvanger met betrekking tot beroepschrift ex artikel 22 van de wet n.v.t Beslissing van het college van burgemeester en wethouders Onduidelijk bezwaar Taken met betrekking tot de schriftelijke mededeling ex artikel 435, derde lid, Rv Samenloop administratief beroep en verzet n.v.t Artikel 22a...71 Artikel Afdeling Verrekening Artikel Artikel 252 Gemeentewet Algemeen Afwijking open systeem Wanneer verrekening Betwiste schuld Reikwijdte van de verrekening a n.v.t n.v.t Tijdstip van verrekening Verjaring Bekendmaking n.v.t n.v.t n.v.t a n.v.t b n.v.t n.v.t n.v.t Overdracht van vorderingen en verpanding Algemeen Mogelijkheid van cessie of verpanding

7 3 Instemming Reikwijdte van de verrekening n.v.t Bekendmaking en periode waarbinnen geen verrekening mogelijk is Niet tijdig ingediend beroepschrift Niet tijdig nemen van een beslissing Kort geding Afdeling 3 Uitstel van betaling, kwijtschelding en verjaring Artikel Algemene uitgangspunten uitstelbeleid Inleiding Redenen voor een verzoek om uitstel Uitstel van betaling op verzoek of ambtshalve Houding van de ontvanger tijdens behandeling verzoek Verzoek om uitstel van betaling en Awb Wanneer wordt het verzoek onder meer afgewezen Beëindigen uitstel/ intrekking beschikking Voordat het uitstel wordt beëindigd Beëindiging van een verleend uitstel en 'hoorplicht' Van rechtswege vervallen van een verleend uitstel Geen dwanginvordering tijdens verleend uitstel Tien dagen wachttijd bij voortzetting invordering Ambtshalve belastingaanslagen Uitstel voor een bestuurlijke boete De ontvanger kan aan het uitstel voorwaarden verbinden Zekerheid n.v.t Tijdstip indiening verzoek Mondeling mededelen beschikking Toetsing door het college van burgemeester en wethouders n.v.t Niet tijdig nemen van een beslissing beroep of herhaal verzoek bij de ontvanger n.v.t Uitstel in verband met bezwaren tegen de belastingaanslag Inleiding a Het verzoek om uitstel De beslissing op het verzoek om uitstel Zekerheid a onherroepelijke invorderingsmaatregelen voor betwiste belastingschuld De beslissing op een verzoek om uitstel in verband met een niet-tijdig ingediend bezwaarschrift Verrekening met een teruggaaf en/of een uit te betalen bedrag uit andere hoofde Bedrag waarvoor geen uitstel is verleend moet tijdig worden voldaan Uitstel in verband met een te verwachten uit te betalen bedrag Inleiding uitstel in verband met een belastingteruggaaf en andere uit te betalen bedragen Het verzoek om uitstel in verband met uit te betalen bedragen Niet volledig of ongemotiveerd verzoek De beslissing op het verzoek Uit te betalen bedragen waarop het uitstel niet ziet worden in de regel niet uitgekeerd Het verzoek wordt afgewezen n.v.t n.v.t n.v.t a n.v.t b n.v.t c n.v.t

8 5d n.v.t e n.v.t n.v.t a n.v.t Uitstel van betaling in verband met betalingsproblemen Inleiding op uitstel in verband met betalingsmoeilijkheden Beslissing op een verzoek De aard van de schuld en de soort (betalingsproblemen algemeen) Onderscheid ondernemers en particulieren Voorlopige aanslagen n.v.t Faillissement, wettelijke schuldsaneringsregeling en surséance van betaling (betalingsproblemen algemeen) Uitstel in verband met faillissement, wettelijke schuldsaneringsregeling en surséance Periodieke betalingen en betalingstijdstip Periodieke betalingen en betalingstijdstip Verrekeningen tijdens betalingsregelingen (betalingsproblemen algemeen) Uit te betalen bedragen worden in de regel niet uitgekeerd Duur betalingsregeling Uitgangspunt uitstelbeleid particulieren a Voorwaarden betalingsregeling Verzoek voor enkele maanden uitstel toestaan Bij andere verzoeken rekening houden met de betalingscapaciteit en het vermogen a vermogen Betalingscapaciteit bij regeling tot en met 12 maanden Bijzondere uitgaven kunnen de betalingscapaciteit beïnvloeden Huur- en hypotheekverplichtingen Aflossingsverplichtingen aan derden Extra inkomsten Belastingschuldige stelt zelf een regeling voor Regelingen langer dan 12 maanden a Uitstel van betaling gedurende de periode van schuldbemiddeling Uitstel voor een periode van 36 maanden Betalingsregeling voor ondernemers Duur betalingsregeling voorwaarden betalingsregeling Gewezen ondernemers Mogelijkheid van overheidssteun/subsidie Artikel Artikel 255 Gemeentewet Algemeen Inleiding n.v.t Ontslag van betalingsverplichting n.v.t Kwijtschelding, termijn voor aanvraag en kwijtschelding bij termijnoverschrijding Welke middelen worden niet kwijtgescholden n.v.t Het indienen van een verzoek om kwijtschelding Verzoek niet ingediend op het daarvoor bestemde formulier Aanvulling verzoek/niet ingevuld of onjuist ingevuld formulier Houding van de ontvanger tijdens de behandeling van het verzoek

9 12 De behandeling van het verzoek om kwijtschelding Saneringsverzoeken Inhoud van de beslissing Mondeling meedelen beschikking Wanneer wordt geen kwijtschelding verleend Vermindering van de belastingaanslag na kwijtschelding n.v.t Geen verjaring Meerjarige kwijtschelding Kwijtschelding van belastingen in de privé-sfeer Inleiding Wanneer wordt kwijtschelding verleend Het begrip vermogen De inboedel als vermogensbestanddeel a Uitvaartvoorziening Bejaarden en vermogen De auto als vermogensbestanddeel Bank- en/of girosaldo en vermogen De eigen woning als vermogensbestanddeel Vermogen van kinderen Nalatenschappen en vermogen Spaarsaldi als vermogensbestanddeel a Beroepsvermogen wikker Betalingscapaciteit Netto-besteedbaar inkomen Netto-besteedbaar inkomen en inkomsten van inwonenden Netto-besteedbaar inkomen en vakantiegeld Netto-besteedbaar inkomen en studiefinanciering Bijzondere bijstand/ouderlijke bijdrage a Persoonsgebonden budget b Vergoedingen ter stimulering van arbeid Overige inkomsten a Netto-besteedbaar inkomen wikkers Netto-besteedbaar inkomen en de aftrekbare uitgaven Betalingen op belastingschulden Uitgaven voor huur/hypotheekrente en erfpachtcanons a Huurtoeslagnormen en ouderenhuishoudens Uitgaven voor premies ziektekosten en zorgverzekering Uitgaven in verband met onderhoudsverplichting Uitgaven in verband met aflossingen op leningen a Uitgaven onderverhuur c.q. kamerverhuur en het houden van kostgangers Betalingen aan andere schuldeisers Normbedragen voor bestaanskosten a Verblijf in inrichting Buitenlandse belastingschuldigen Onderhoud gezinsleden in het buitenland Betalingscapaciteit niet volledig opgeëist a Wettelijke schuldsaneringsregeling en (buiten)gerechtelijk akkoord Begripsbepalingen Algemeen Gevolgen wettelijke schuldsaneringsregeling Schuldsaneringsregelingen van de ontvanger Buitengerechtelijk akkoord alleen in die gevallen waarin redelijkerwijs mag worden aangenomen dat de wettelijke schuldsaneringsregeling van toepassing zal worden verklaard Situaties artikel 19a van de regeling Situaties artikel 22a van de regeling Begrip belastingschuld Voorwaarden voor toetreding tot een gerechtelijk of buitengerechtelijk akkoord Ten minste gelijk percentage van hetgeen aan concurrenten wordt uitgekeerd

10 11 Het te ontvangen bedrag moet ten minste dezelfde omvang hebben als kan worden verkregen indien de rechter een saneringsplan vaststelt Lopende verplichtingen bijhouden Ontvanger mag niet worden achtergesteld bij gelijk bevoorrechte schuldeisers Buiten toepassing laten van enkele artikelen van de regeling Bestuurlijke boeten, rente en kosten Gevolgen buitengerechtelijk akkoord a Gevolgen schuldregeling Gevolgen dwangakkoord Schuldenregeling voor particulieren en ex-ondernemers Voorwaarden tot deelname aan een regeling Begrip belastingschuld n.v.t Opbrengst ten minste gelijk aan datgene wat bij invorderingsmaatregelen kan worden verkregen en aan de betalingscapaciteit De ontvanger niet achterstellen bij concurrente schuldeisers Na schuldenregeling nieuwe fiscale verplichtingen nakomen Belastingteruggaven en andere uit te betalen bedragen Bestuurlijke boeten Rente en kosten Kwijtschelding van belastingen in de zakelijke sfeer Inleiding Wanneer wordt kwijtschelding van zakelijke schuld verleend Wanneer wordt kwijtschelding verleend van persoonlijke belastingen Algemeen beleid Mogelijkheid tot aansprakelijkheid van derden Geen eenzijdige tegemoetkoming van de ontvanger Voorwaarden tot deelname aan een akkoord Begrip belastingschuld n.v.t Aangeboden bedrag moet van substantiële omvang zijn Opbrengst moet ten minste gelijk zijn aan de opbrengst bij executie De ontvanger niet achterstellen bij gelijk bevoorrechte schuldeisers vervallen n.v.t Lopende verplichtingen bijhouden Na sanering reële perspectieven omtrent voortbestaan van de onderneming Belastingteruggaven Bestuurlijke boeten Rente en kosten Speciale crediteuren Kwijtschelding na staking bedrijf of zelfstandige beroepsuitoefening Ex-ondernemers Administratief beroep Administratief beroep tegen de beschikking van de ontvanger Herhaald verzoek om kwijtschelding Beroepfase en Awb Welke gegevens en normen Invordering na administratief beroep en herhaald verzoek Niet tijdig nemen van een besluit Voortzetting van de invordering Voortzetting van de invordering na afwijzing Niet verder bemoeilijken Inleiding n.v.t a n.v.t n.v.t Administratief beroep

11 8a n.v.t n.v.t Artikel Verjaring Algemeen Aansprakelijkgestelden Stuiting Uitstel van betaling a Wettelijke schuldsanering n.v.t n.v.t Rechtsgeding Afstand van verjaring Beroep op verjaring Rente en kosten Hoofdstuk V Betalingskortingen en rente Artikel 27a n.v.t Artikel Algemeen Kader van de invorderingsrente n.v.t n.v.t Dag van betaling n.v.t Vermindering, redres en vergoeding Onverschuldigdheid Niet-verwijtbaarheid Verzuim van de gemeente Te late uitbetaling Kwijtschelding niet mogelijk n.v.t Beslistermijnen verzoeken Verminderingen en toepassing artikel 28, zesde lid n.v.t Artikel Rentepercentage Vaststelling rentevoet Artikel Vaststelling van de betalingskorting en rente bij voor bezwaar vatbare beschikking Voor bezwaar vatbare beschikking Bezwaar tegen de in rekening gebrachte of vergoede invorderingsrente n.v.t Uitstel van betaling Artikel Artikel 231, derde lid, van de Gemeentewet Nadere regelgeving Renteregeling Invorderingswet Artikel 31a

12 Hoofdstuk VI Aansprakelijkheid Artikel Artikel 253, tweede lid, van de Gemeentewet Afdeling 1 Aansprakelijkheid Fiscale en civiele aansprakelijkheidsbepalingen Aansprakelijkheid fiscale en civiele bevoegdheden Civielrechtelijke aansprakelijkheid krachtens huwelijksgoederenrecht Algemeen Civielrechtelijke aansprakelijkheid Gemeenschapsschulden; privé-schulden/belastingschulden Verhaal privé-schuld Verhaal gemeenschapsschuld Aansprakelijkheid na ontbinding van de goederengemeenschap Aansprakelijkheid en invorderingsrente Algemeen n.v.t Aansprakelijkheid en bestuurlijke boeten De aansprakelijkheid kan een bestuurlijke boete betreffen als het belopen daarvan (mede) aan de aansprakelijke kan worden verweten n.v.t n.v.t n.v.t Aansprakelijkheid en kosten Aansprakelijkheid voor kosten Eigen kosten van de aansprakelijkgestelde n.v.t Artikel Inleidende opmerkingen Algemeen Ruime uitleg vaste inrichting en vaste vertegenwoordiger Ruime uitleg Feitelijke vestiging Ontbinding en vereffening Lichaam dat is ontbonden Vereffenaar Bestuurder Bestuurder Gewezen bestuurder Lichaam als bestuurder Disculpatiemogelijkheid Niet-verwijtbaarheid Artikel Aansprakelijkheid van erfgenamen Formele bepalingen niet van toepassing Benificaire aanvaarding Navorderings- en naheffingsaanslagen Aansprakelijkheidsschulden De waarde in het economische verkeer n.v.t n.v.t

13 2 Invordering ten laste van een erfgenaam Invordering blijft achterwege Dwangbevel Afdeling 2 formele bepalingen Artikel Inleidende opmerkingen Algemeen Uitzondering voor erfgenamen en andere rechtsopvolgers onder algemene titel Aansprakelijkstelling vennoten a n.v.t Aansprakelijkstelling voor bestuurlijke boete AWR en Awb van toepassing Aansprakelijkheid voor invorderingsrente De aansprakelijkstelling In gebreke zijn Uitstel van betaling en niet verder bemoeilijken In gebreke zijn en uitstel van betaling De bekendmaking van de beschikking n.v.t Informatieverstrekking aan aansprakelijkgestelden vervallen Aansprakelijkstelling als gegevens kunnen worden verstrekt Bezwaar, beroep, hoger beroep en beroep in cassatie tegen de beschikking aansprakelijkstelling Beschikking aansprakelijkstelling voor bezwaar vatbare beschikking Awb van toepassing Termijn voor het indienen bezwaarschrift Overleg met de inspecteur Bezwaar en uitstel van betaling Beslissing op het bezwaarschrift Vermindering aansprakelijkstelling na bezwaar Procedure bij de fiscale rechter na afwijzing bezwaarschrift Uitstel van betaling na (hoger) beroep of beroep in cassatie Cassatievoorstel na uitspraak in hoger beroep Overgangsrecht procedure aansprakelijkstelling Algemeen Betwisting maar nog geen dagvaarding vóór 1 december Betwisting en bezwaar tegen de belastingaanslag vóór 1 december Geen betwisting maar wel bezwaar tegen de belastingaanslag vóór 1 december Afdoeningstermijn van betwistingen waarvoor geldt dat de 2-maandstermijn verstrijkt op of na 1 december Afdoeningstermijn van betwistingen waarvoor geldt dat de 2-maandstermijn vóór 1 december 2002 verstrijkt Betrokkenheid gemeentelijke advocaat bij aansprakelijkheidszaken Nadere betwisting na dagvaarding Wijziging grond in civiele procedure Wijziging bedrag aansprakelijkstelling in civiele procedures Invordering en verrekening Wijziging eis Invordering Eerst uitwinning belastingschuldige Volgorde van aansprakelijkstellen Artikel Artikel Conservatoir beslag

14 1 Algemeen Verval/opheffen conservatoir beslag Verval/opheffen conservatoir derdenbeslag Executoriale titel Verklaring bij derdenbeslag Artikel Invordering Invordering na aansprakelijkstelling Aanmaning en eigen dwangbevel verwijderd per 1 juli Verzoek ambtshalve vermindering door belastingschuldige n.v.t Invordering na condemnatoir vonnis Verzet tegen tenuitvoerlegging dwangbevel Algemeen Beperking verzetsgronden Verzet tegen executie condemnatoir vonnis Vordering Vordering Lijfsdwang Aansprakelijkgestelde Artikel Verhaalsrechten Verrekening Verrekening aansprakelijkheidsschuld a Uitstel van betaling Ontslag van betalingsverplichting Algemeen Verjaring Geen eigen verjaringsregels Geen verlenging verjaringstermijn Artikel Mededeling aan de belastingschuldige Algemeen Invorderingsrente en kosten Betaling aanhouden Afdeling 3 Bijzondere verhaalsregelingen voor aansprakelijken Artikel Artikel Artikel Hoofdstuk VII Verplichtingen ten behoeve van de invordering Algemene onderwerpen Algemeen Bevoegde ambtenaar Gegevens en inlichtingen Gegevensdragers Plaats van raadpleging gegevensdragers n.v.t Van belang voor de invordering

15 Artikel Verplichtingen ten aanzien van de belastingschuldige of aansprakelijkgestelde zelf Verplichting tot het verstrekken van gegevens en tot voor raadpleging ter beschikking stellen van gegevensdragers voor 'eigen' schulden Invorderingsonderzoek Sfeerovergang Aansprakelijkgestelden Artikel Raadpleging gegevensdragers van de belastingschuldige of van de aansprakelijkgestelde die zich bij een derde bevinden Informatieplicht van derden Artikel Raadpleging van stukken: aard, inhoud en wijze Algemeen Redelijke termijn Kwaliteit van de gegevens en wijze van verstrekking of beschikbaar stellen Kopieën, leesbare afdrukken of uittreksels Strafsancties Artikel Geheimhoudingsplicht Reikwijdte Niet van de administratie gescheiden beroepsvertrouwelijke gegevens Artikel Artikel Geheimhoudingsplicht beroepsbeoefenaren Algemeen Artikel 63a Bevoegdheid belastingambtenaren Algemeen Hoofdstuk VIII Strafrechtelijke bepalingen Inleiding Algemeen Betrokkenheid meer personen Artikel Overtredingen; geen straf of afwezigheid van alle schuld Algemeen Artikel Misdrijf Algemeen Reikwijdte opzetcriterium Het alsnog verstrekken van gegevens en inlichtingen kan strafvervolging voorkomen Artikel 65a Overtreding/gevolgen daarvan Algemeen Artikel Artikel 254 van de Gemeentewet

16 1 Algemeen Hoofdstuk IX Aanvullende regelingen Artikel Geheimhoudingsplicht Geheimhoudingsplicht Informatieverstrekking van aansprakelijkgestelden Informatieverstrekking en de Wet openbaarheid van bestuur Artikel Artikel Artikel Hoofdstuk X Slotbepalingen Artikel Inwerkingtreding Invoeringswet Overgangsbepalingen Artikel Citeertitel Algemeen Hoofdstuk XI Wettelijke schuldsaneringsregeling en faillissement Aanvragen van faillissement Beleidsmatige toepassing Aanmelden belastingschulden in de wettelijke schuldsaneringsregeling of het faillissement Wettelijke schuldsaneringsregeling Faillissementen Tijdens de toepassing van de wettelijke schuldsaneringsregeling of het faillissement Toezicht van de ontvanger Mededeling beslag Verhaal tijdens de toepassing van de wettelijke schuldsaneringsregeling of het faillissement Boedelschulden Verificatievergadering Oneigenlijke opheffing in faillissement Proceskosten Spaarfaillissementen Belangenbehartiging door de bewindvoerder of de curator Na de toepassing van de wettelijke schuldsaneringsregeling of het faillissement Na de toepassing van de wettelijke schuldsaneringsregeling Na het faillissement Akkoord in faillissement getoetst aan artikel 19a en artikel 22a van de regeling Algemeen Hoofdstuk XII Vervolgingskosten Algemeen Vervolgingskosten Gevorderde som Aan derden toekomende bedragen Rechtsmiddelen Bezwaar- en beroepsmogelijkheid Bezwaarfase en Awb

17 3 Administratief beroep bij de ontvanger n.v.t Uitstel van betaling Vermindering en redres Karakter van het ingediende verzoek om geen vervolgingskosten in rekening te brengen Niet in rekening brengen Onverschuldigdheid Niet-verwijtbaarheid Versnelde invordering Aansprakelijkgestelden Kwijtschelding niet mogelijk Limitering betekeningskosten dwangbevel Algemeen Hoofdstuk XIII Oninbaarlijden van belastingschuld Algemeen Artikel 255, vijfde lid, van de Gemeentewet Algemeen Geen invorderingsmogelijkheden Belastingteruggaven en andere uit te betalen bedragen Kwijtschelding Verjaringstermijn n.v.t Hoofdstuk XIV Hoofdstuk XV Paspoortsignalering Algemeen Verstrekking reisdocument Omschrijving paspoortsignalering Bevoegdheid tot signalering Paspoort, identiteitskaart Bevoegdheid tot afgifte van een reisdocument Wanneer paspoortsignalering Criteria Geen andere invorderingsmogelijkheden Kans op succes Voor welke schulden signalering Soort schulden Voor welk bedrag signalering Minimumbedrag Gevolgen van de signalering Opname in het register paspoortsignalering Opname in het opsporingsregister De aanvraag van een nieuw reisdocument na signalering Belastingschuldige staat ingeschreven in een gemeente in Nederland Belastingschuldige staat niet ingeschreven in een gemeente in Nederland Belastingschuldige verblijft in het buitenland Verstrekking van een reisdocument Vervallenverklaring of weigering tot afgifte van een reisdocument Verzet tegen de signalering Rechtsmiddelen Vervallen van de signalering Intrekking Hoofdstuk XVI

18 Hoofdstuk XVII

19 1 Leeswijzer Leidraad invordering gemeentelijke belastingen Inleiding Voor u ligt de model-leidraad invordering gemeentelijke belastingen. Bij de totstandkoming van de Invorderingswet 1990 werd door zowel de Eerste als de Tweede Kamer veel waarde gehecht aan de totstandkoming van een Leidraad invordering. Naast de Leidraad voor het rijk hebben inmiddels ook de waterschappen een eigen Leidraad invordering. Gelet hierop, alsmede op de toenemende betekenis van de beginselen van behoorlijk bestuur, zijn wij van mening dat ook gemeenten belang hebben bij een Leidraad invordering die afgestemd is op de eigen invorderingspraktijk. De model-leidraad invordering gemeentelijke belastingen is tot stand gekomen in overleg met het Invorderingsoverleg van de Club van 100. Opzet Bij zowel de opzet als de inhoud van de Leidraad invordering gemeentelijke belastingen is als uitgangspunt gehanteerd dat de gemeentelijke Leidraad zoveel mogelijk aansluit bij de Rijksleidraad. Deze Leidraad moet dan ook voornamelijk worden gezien als een vertaalslag van de Rijksleidraad naar de Gemeentewet. Voor zover bepaalde onderdelen van de Rijksleidraad niet van toepassing zijn, is dit aangegeven door de toevoeging 'n.v.t.'. Deze werkwijze heeft als voordeel dat ook de indeling in paragrafen en leden exact gelijk is aan die in de Rijksleidraad. Indeling De inhoud van deze Leidraad volgt de artikelen van de Invorderingswet Hierbij is tevens de hoofdstukindeling van deze wet gevolgd. De Invorderingswet 1990 kent tien hoofdstukken welke ook in de Leidraad met Romeinse cijfers zijn aangegeven. Aansluitend op deze tien hoofdstukken wordt in de hoofdstukken XI tot en met XV van de Leidraad aandacht besteed aan een aantal bijzondere onderwerpen zoals Faillissement (XI), Vervolgingskosten (XII), Oninbaarheid van de belastingschuld (XIII) en Paspoortsignalering (XV). Hoofdstuk XIV (Uitwinnen van zekerheid voor belastingen bij invoer) is niet van toepassing. De toelichting op ieder artikel wordt voorafgegaan door de integrale tekst van het betreffende artikel welke vetgedrukt is weergegeven. Voor zover er een direct verband bestaat tussen het betreffende artikel van de Invorderingswet 1990 en een specifieke bepaling uit de Gemeentewet is tevens de tekst van het artikel uit de Gemeentewet vetgedrukt opgenomen. Per artikel is de toelichting onderverdeeld in paragrafen. De paragrafen zijn onderverdeeld in leden. De Leidraad kent een doorlopende paginanummering. Wie stelt de Leidraad binnen de gemeente vast? Uit de wet blijkt niet wie binnen de gemeente de Leidraad moet vaststellen. De Rijksleidraad is vastgesteld door de staatssecretaris van Financiën. Het betreft hier een bevoegdheid die intern door de minister aan de staatssecretaris is overgedragen. Met de inwerkingtreding van de aanpassingswetgeving derde tranche Algemene wet bestuursrecht (1 januari 1998) wordt 'de minister' in de Gemeentewet vertaald met 'het college van burgemeester en wethouders'. Wij stellen ons op het standpunt dat de Leidraad invordering gemeentelijke belastingen ertoe strekt het invorderingsbeleid te formuleren en te formaliseren. De Leidraad dient als zodanig te worden vastgesteld door hetzij degene aan wie de bevoegdheid is geattribueerd, de gemeenteambtenaar belast met de invordering van gemeentelijke belastingen (de in artikel 231, tweede lid, onderdeel c, van de Gemeentewet bedoelde gemeenteambtenaar), hetzij degene onder wiens bestuursverantwoordelijkheid de bevoegdheid wordt uitgeoefend. De vraag in dit verband is of het college van burgemeester en wethouders bestuursverantwoordelijkheid draagt omtrent de uitvoering van de invordering dan wel de gemeenteraad. Voor de gemeenteraad pleit het feit dat dit orgaan de regels vaststelt (de organisatieverordening) conform welke de aanwijzing van de gemeenteambtenaar belast met de invordering van gemeentelijke belastingen plaats dient te vinden. De daadwerkelijke benoeming van de betrokken ambtenaar vindt daarentegen plaats door het college van burgemeester en wethouders. Gelet op het voorgaande zouden zowel de gemeenteambtenaar belast met de invordering van gemeentelijke belastingen, het college van burgemeester en wethouders als de gemeenteraad bevoegd zijn tot het vaststellen van beleidsregels betreffende de invordering. Wel zouden deze regels naar de mate waarin de afstand tot de uitvoering groter is, zich meer moeten beperken tot algemene aanwijzingen en algemene instructies. Alles afwegend gaat onze voorkeur uit naar het college van burgemeester en wethouders als het bestuursorgaan dat de Leidraad vaststelt. Ontvanger/inspecteur Teneinde de leesbaarheid te bevorderen is in de model-leidraad invordering gemeentelijke belastingen de wettelijke term 'gemeenteambtenaar belast met de invordering van gemeentelijke belastingen' vertaald door 'ontvanger'. De 'gemeenteambtenaar belast met de heffing van gemeentelijke belastingen' wordt om dezelfde reden aangeduid als de 'inspecteur'. Indien in uw gemeente een andere terminologie wordt gehanteerd, verdient het aanbeveling deze in de Leidraad te verwerken. 19

20 Eigen invulling Uiteraard is het onmogelijk in deze Leidraad maatwerk te leveren voor iedere afzonderlijke gemeente. Zo zal de inhoud van deze Leidraad gespiegeld dienen te worden aangepast aan het gewenste beleid in uw gemeente. Zonder te pretenderen volledig te zijn, is hierbij een opsomming opgenomen van onderdelen uit de Leidraad waar mogelijk behoefte bestaat aan een afwijkende keuze. 20

21 2 Inleiding 1 Inleidende opmerkingen 1 Algemeen In deze leidraad wordt verstaan onder: - belastingdeurwaarder: de daartoe door het college van burgemeester en wethouders aangewezen gemeenteambtenaar; - de wet: de wet van 1 juni 1990 op de invordering van rijksbelastingen andere dan invoerrechten en accijnzen (Invorderingswet 1990); - de regeling: de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990; - belastingen: belastingen die door de gemeente worden geheven; - negatieve definitieve aanslag: de aanslag als bedoeld in artikel 15 van de AWR, waarbij de aldaar bedoelde verrekeningen hebben geleid tot een per saldo negatief bedrag; - gegevensdrager: boeken, bescheiden en andere gegevensdragers; - ontvanger: de gemeenteambtenaar als bedoeld in artikel 231, tweede lid, onder c, van de Gemeentewet, met inbegrip van de ambtenaren aan wie terzake mandaat is verleend door de ontvanger; - het vragen van gegevensdragers: de vordering om boeken, bescheiden en andere gegevensdragers of de inhoud daarvan, zulks ter keuze van de ontvanger, voor raadpleging ter beschikking te stellen; - de inspecteur: de gemeenteambtenaar als bedoeld in artikel 231, tweede lid, onder b, van de Gemeentewet, met inbegrip van de ambtenaren aan wie terzake mandaat is verleend door de inspecteur; - wettelijke schuldsaneringsregeling: de schuldsaneringsregeling op grond van de Wet tot wijziging van de Faillissementswet in verband met de sanering van schulden van natuurlijke personen, ook wel de WSNP genoemd. Onder de overige in deze leidraad gebezigde begrippen wordt hetzelfde verstaan als hetgeen daaromtrent in de wet wordt verstaan. Voor de toepassing van deze leidraad worden de op andere wijze geheven belastingen aangemerkt als bij wege van aanslag geheven belastingen. 2 nvt Op basis van artikel 249 van de Gemeentewet zijn de artikelen 5, 20, 21, 59, 62 en 69 van de Invorderingswet 1990 niet van toepassing voor de invordering van gemeentelijke belastingen. Bij de invordering van gemeentelijke belastingen die op andere wijze worden geheven, blijven bovendien de artikelen 7, derde lid, en 8, eerste lid van de wet buiten toepassing. 3 nvt 4 Aansprakelijkgestelden De invordering met betrekking tot aansprakelijkgestelden en andere derden vindt voor een groot deel op overeenkomstige wijze plaats als ten aanzien van belastingschuldigen. Ook hier is terwille van de leesbaarheid op de daarvoor geëigende plaatsen vermeden tevens de aansprakelijkgestelden en andere derden te noemen, zonder dat hiermee wordt beoogd de toepasselijkheid van die voorschriften op de invordering met betrekking tot aansprakelijkgestelden en andere derden te beperken. 5 Karakter van de Leidraad invordering gemeentelijke belastingen De wet bevat voorschriften ter verwezenlijking van de aanspraken die de gemeente op de belastingschuldigen heeft. Deze voorschriften beogen de invordering op eenvoudige, weinig kostbare en doeltreffende wijze te doen plaatshebben. De bepalingen van deze leidraad strekken er toe het invorderingsbeleid te formuleren en te formaliseren. De leidraad beoogt niet een uiteenzetting te geven van de bestaande jurisprudentie. 6 Algemene wet bestuursrecht Hoewel artikel 3:40, hoofdstuk 4, afdeling 5.2, de hoofdstukken 6 en 7 en afdeling van de Awb niet van toepassing zijn op de wet, wordt, zoveel als mogelijk is, in overeenstemming met de Awb gehandeld. De ontvanger dient bij zijn handelen de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht te nemen, ook als sprake is van privaatrechtelijke handelingen (beslag, executoriaal verkoop, en dergelijke). Zie in dit verband het tiende lid van deze paragraaf. Het voorgaande betekent onder meer dat de ontvanger handelt overeenkomstig 21

22 deze Leidraad, tenzij dat voor een of meer belanghebbenden gevolgen zou hebben die wegens bijzondere omstandigheden onevenredig zijn in verhouding tot de met leidraad te dienen doelen (vgl. art. 4:84 Awb). Dit laatste zal slechts bij hoge uitzondering aan de orde zijn. Het afwijken van beleidsregels leidt in de regel immers tot schending van het gelijkheidsbeginsel. Er dient dus sprake te zijn van daadwerkelijke bijzondere omstandigheden, op grond waarvan onverkorte toepassing van de leidraad onevenredig nadeel voor de betrokkene zou opleveren. Dit criterium gaat aanzienlijk verder dan een belangenafweging als bedoeld in art. 3:4 Awb. 7 Algemene uitgangspunten van het invorderingsbeleid Als de invordering op verschillende wijzen kan geschieden geldt als uitgangspunt dat de voor de gemeente eenvoudigste, snelste en minst kostbare wijze de voorkeur verdient. Soms is verhaal mogelijk door middel van een vordering op grond van artikel 19 va de wet. Het verdient voorkeur om reeds voordat tot de tenuitvoerlegging van het dwangbevel wordt besloten, te bezien of van deze mogelijkheid gebruik kan worden gemaakt, nu het daarbij gaat om een specifiek in de wet voorziene invorderingsmaatregel waarbij doelmatigheid en doeltreffendheid voorop staan. 8 Strak en efficiënt beleid Hoewel de ontvanger een open oog dient te hebben voor de persoonlijke omstandigheden van de belastingschuldige, is zijn taak er in de eerste plaats op gericht te bewerkstelligen dat wordt voldaan aan de betalingsverplichtingen en wel als regel binnen de termijn of termijnen die de wet, c.q. de verordening daartoe stelt. De ontvanger dient zich er steeds van bewust te zijn dat het verlengen van betalingstermijnen of het oplopen van een belastingschuld kan leiden tot de situatie, waarin de schuld niet meer invorderbaar blijkt, dan wel, voorzover nog wel invorderbaar al dan niet in geval van faillissement, de belangen van andere schuldeisers kan schaden. 9 Invorderingsmaatregelen tegen grote bedrijven Als de ontvanger het nodig acht in het kader van de invordering maatregelen te treffen, waardoor naar redelijkerwijs moet worden aangenomen, het voortbestaan wordt bedreigd van een bedrijf of een geheel van bij elkaar behorende bedrijven of een zelfstandig uitgeoefend beroep waaraan in totaal meer dan vijftig werknemers zijn verbonden, vraagt hij daartoe toestemming van het college van burgemeester en wethouders. De enkele maatregel van beslaglegging behoeft niet steeds het vorenbedoelde effect te hebben. Zo zijn er zeer wel gevallen denkbaar waarin op een zodanige wijze kan worden gehandeld, dat derden geheel onkundig blijven van de beslaglegging. Daarentegen is in het algemeen van een daadwerkelijke bedreiging van het voortbestaan bijvoorbeeld wel sprake en dient dus toestemming gevraagd te worden als: - - met beslaglegging op korte termijn de verkoop van (een deel van) de activa van het bedrijf wordt beoogd; - - door de beslaglegging de werkvoorraad en/of geldmiddelen geheel of nagenoeg geheel worden vastgelegd; - - derden niet onkundig blijven van de beslaglegging, zoals steeds het geval is bij derdenbeslag; - - de beslaglegging andere crediteuren zal bewegen tot het nemen van bijzondere stappen, waaronder mede wordt verstaan het opzeggen van het bankkrediet; - - de ontvanger van een schuldeiser zodanige inlichtingen omtrent openstaande belastingaanslagen verstrekt, dat deze kunnen dienen als steunvorderingen bij het aanvragen van faillissement door de schuldeiser. 10 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur Het optreden van de ontvanger dient in alle gevallen zorgvuldig te zijn. Daarbij dienen de algemene beginselen van behoorlijk bestuur als uitgangspunt. Tot de voornaamste algemene beginselen van behoorlijk bestuur worden gerekend de beginselen van gelijkheid, motivering, rechtszekerheid en zorgvuldigheid. Een aantal van die beginselen is opgenomen in de Awb, maar niet allemaal. Zo ontbreekt in de Awb thans nog ondermeer het gelijkheidsbeginsel. De genoemde beginselen komen tot uitdrukking bij de afweging van de belangen van de gemeente, de belastingschuldigen en eventueel betrokken derden. Een van de consequenties hiervan is dat, hoezeer ook de gemeente gebruikmaakt van automatisering en massale administratieve processen, aan de redelijke belangen van de belastingschuldigen of derden niet voorbij mag worden gegaan. In dit verband wordt er tevens op gewezen, dat de ontvanger niet alleen verantwoordelijk is voor de inning op 22

23 juiste wijze van vorderingen waarvan de invordering aan hem is opgedragen, maar ook voor de beslissing (ook in afwijzende zin) op verzoeken van belastingschuldigen om enigerlei tegemoetkoming. Het optreden van de ontvanger dient steeds blijk te geven van tact en gevoel voor objectiviteit. Het beginsel van gelijke behandeling komt tot uitdrukking in de gelijke behandeling van (in hoge mate) gelijke gevallen. Het motiveringsbeginsel betekent voor de ontvanger dat hij zijn handelingen en besluiten deugdelijk motiveert zodat de belastingschuldige of de derde van zijn beweegredenen kennis kan nemen en zich eventueel tegen de (voorgenomen) handelingen of besluiten kan verweren. Voorts brengen de beginselen van behoorlijk bestuur met zich mee dat opgewekt vertrouwen wordt gehonoreerd en dat de aan de ontvanger gegeven bevoegdheden slechts worden gebruikt overeenkomstig hun bedoeling. 11 Voor de invordering minder geschikte dagen Op dagen die daarvoor uit beleidsmatig oogpunt minder geschikt worden geacht, worden ten aanzien van particulieren in het algemeen geen invorderingsmaatregelen genomen, die zonder bezwaar naar een later tijdstip kunnen worden verschoven. In het bijzonder kan hierbij worden gedacht aan landelijke of regionaal vrij algemeen erkende feest- en gedenkdagen. Het vorenstaande geldt ook voor degenen die een onderneming drijven of zelfstandig een beroep uitoefenen, één en ander voorzover het invorderingsmaatregelen betreft die betrekking hebben op bezittingen die tot de privésfeer van deze belastingschuldigen kunnen worden gerekend. 12 Datum van binnenkomst bescheiden; bevoegde gemeenteambtenaar Als aan de indiening van bepaalde bescheiden (bijvoorbeeld een beroepschrift ex artikel 22 of een bezwaarschrift ex artikel 30 van de wet, een verzoek om uitstel van betaling of kwijtschelding, etc.) rechtsgevolgen zijn verbonden dan wel rechten kunnen worden ontleend, wordt de datum van binnenkomst bij een niet bevoegde instantie beschouwd als datum van binnenkomst bij de bevoegde ontvanger. Het vorenstaande is overeenkomstig van toepassing indien genoemde bescheiden worden ingediend bij een andere autoriteit waarvan de indiener meende en redelijkerwijs kon menen dat deze autoriteit de tot ontvangst bevoegde instantie was. Als echter de ontvanger tussen de twee genoemde data heeft verrekend of dwangmaatregelen heeft genomen ter invordering van de belastingschuld, blijven deze gehandhaafd als hij niet van de indiening op de hoogte was en er redelijkerwijs ook niet van op de hoogte kon zijn. Onder dwangmaatregelen moeten in dit verband worden verstaan alle maatregelen in het kader van de dwanginvordering respectievelijk invordering langs civielrechtelijke weg en het aansprakelijk stellen van derden. Als op grond van de wet of het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering de indiening van bepaalde bescheiden, het maken van bezwaar, het indienen van een beroepschrift, het doen van verzet, enz. dient te geschieden bij de belastingdeurwaarder respectievelijk bij de ontvanger maar dit feitelijk bij een andere gemeenteambtenaar heeft plaatsgevonden, wordt deze indiening enz. geacht bij de belastingdeurwaarder respectievelijk bij de ontvanger te hebben plaatsgevonden. 13 De belastingdeurwaarder: gedragsregels Belastingdeurwaarder is de door of namens het college van burgemeester en wethouders als zodanig aangewezen ambtenaar van de gemeente. De rechten en plichten uit hoofde van de Ambtenarenwet zijn op hem van toepassing. In de uitoefening van zijn functie is de belastingdeurwaarder bestuursorgaan in de zin van de Awb dan wel handelt hij onder de verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan (de ontvanger). Als zodanig vervult hij zijn taak zonder vooringenomenheid, gebruikt hij zijn bevoegdheid niet voor een ander doel dan waarvoor die bevoegdheid is verleend en waakt hij ervoor dat de nadelige gevolgen van zijn handelen niet onevenredig zijn in verhouding tot de met die handelingen te dienen doelen. Ter voorkoming van misverstanden meldt de belastingdeurwaarder steeds in welke hoedanigheid hij optreedt en legitimeert hij zich desgevraagd. Op grond van artikel 67 van de wet is het de belastingdeurwaarder verboden om hetgeen hem in enige werkzaamheid bij de uitvoering van de wet, of in verband daarmee, nopens de persoon of de zaken van een ander blijkt of wordt meegedeeld, verder bekend te maken dan nodig is voor de uitvoering van de wet of voor de heffing van enige gemeentelijke belasting. De leiding van de invordering berust steeds in handen van de ontvanger. Dit brengt met zich mee dat de belastingdeurwaarder de door hem rechtstreeks aan de wet en aan Rv ontleende bevoegdheden slechts uitoefent na daartoe verkregen opdracht van de ontvanger en zich bij de uitoefening van die bevoegdheden houdt aan diens aanwijzingen. Op grond van artikel 9:1 Awb heeft een ieder het recht om over de wijze waarop de belastingdeurwaarder zich 23