Kijkwijzer Prentkunst kunstwerken

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kijkwijzer Prentkunst kunstwerken"

Transcriptie

1 kunstwerken o p p a pi er Inhoudsopgave Deel I Deel II Deel III Deel IV Basisopdrachten Techniekherkenning Kunstwerken op papier Techniekherkenning Prentkunst - hoogdruk Techniekherkenning Prentkunst - diepdruk Techniekherkenning Prentkunst - vlakdruk Techniekherkenning Prentkunst - doordruk Beeldbeschrijving Opdrachten voor in de klas of thuis wat ga je doen? Deel V Meer weten? wat ga je doen? Deze kijkwijzer gaat over kunstwerken op papier. Dat kunnen bijvoorbeeld tekeningen of prenten zijn. Het Gemeentemuseum Den Haag heeft daar een grote verzameling van. Deze werken vind je in het hele museum. En er is zelfs een speciale zaal voor, het prentenkabinet. Een kunstwerk op papier wordt nooit voor lange tijd tentoongesteld. Dit komt omdat op papier niet te lang en te veel licht mag schijnen. Dan verkleurt het en gaat het eerder stuk. Vandaag kies je zelf één tekening of prent uit om te bekijken en opdrachten over te maken. Je docent vertelt je of je de hele kijkwijzer maakt of bepaalde delen, alleen of in groepjes. Bij een aantal opdrachten moet je goed kijken naar kleine onderdelen van de tekening of prent. Pas dan op: je mag geen kunstwerken aanraken! Gebruik bij het maken van de opdrachten een potlood. Potloden en een clipboard om op te schrijven, zijn te krijgen bij de informatiebalie in de hal. Vraag hier ook een plattegrond, je kunt dan rechtstreeks naar het prentenkabinet of de tentoonstellingszaal lopen.

2 Deel I Basisopdrachten Kijk rond in de zaal waar werken op papier hangen en kies één werk dat je aandacht trekt. Opdracht 1. Wat staat er op het bijschrift? Wat is de naam van de kunstenaar? Heeft het kunstwerk een titel? Zo ja, wat is die titel? Wanneer is het gemaakt? Waarom heb je dit kunstwerk gekozen? (Bijvoorbeeld: mooi, lelijk, spannend, vreemd.)

3 Deel I Basisopdrachten Opdracht 2. Is het kunstwerk gedrukt? Als je heel goed kijkt, is elk vel papier anders. Soms lijkt het helemaal glad. Andere keren is het van dichtbij net een maanlandschap van putjes en bultjes. Jan Cremer, Het zwarte beest, 1957, litho Kijk naar het oppervlak van het papier. Beschrijf hoe het eruitziet (glad, bobbelig...). Kijk nu naar een kleurvlak. Kun je, als je heel goed kijkt, witte puntjes van het papier door de kleur heen zien? Als je witte puntjes ziet die niet samenvallen met de structuur van het papier, kan het kunstwerk gedrukt zijn. Dan wordt het een prent genoemd. Er is nog een andere manier om te zien of iets een prent is. Meestal wordt van een afbeelding meer dan één afdruk gemaakt. Een aantal afdrukken van dezelfde afbeelding noem je een oplage. De kunstenaar geeft soms aan hoeveel prenten er gedrukt zijn en welk nummer de prent in deze serie heeft. Dit kun je zien aan de getallen onderaan. Er staat bijvoorbeeld 2/31. Dat betekent dat het de 2e prent is van 31 die gedrukt zijn.

4 Deel I Basisopdrachten Zie jij onder aan de afbeelding getallen staan? Zo ja, welke? Wat betekenen deze getallen? J.C.J. Van der Heyden, Compositie met rood, geel en blauw, 1966, diepdruk: ets en blinddruk Zie je witte puntjes in kleurvlakken die samenvallen met de structuur van het papier en staat er geen getal onderaan? Dan is jouw kunstwerk misschien een tekening, aquarel of collage. Kijk voor de zekerheid op het bijschrift! Klopt het? Ga dan verder bij kunstwerken op papier (Deel II pagina 9). Twijfel je of denk je dat het een prent is? Maak dan opdracht 3. Opdracht 3. Hoe zie je wat voor soort prent het is? Je kunt tekenen door met een potlood lijnen te trekken op papier. Om een afdruk te maken, teken je ook. Niet op papier, maar ergens anders op. Dit doe je bijvoorbeeld door lijnen in hout of metaal te krassen of er uit te snijden. Als dit af is, heb je een drukvorm. Eén die je vast wel kent, is een stempel. Het afdrukken van drukvormen lijkt op stempelen. De vorm wordt ingeïnkt en daarna op een vel papier gedrukt. De inkt blijft op het papier zitten. Deze afbeelding op papier is het spiegelbeeld van die op de drukvorm. Meestal worden er meerdere afdrukken van één afbeelding gemaakt.

5 Deel I Basisopdrachten Er zijn vier soorten prenttechnieken: hoogdruk, diepdruk, vlakdruk en doordruk. Hoogdruk: de delen die afdrukken op het papier liggen hoger op de drukvorm dan de delen die niet afdrukken. Diepdruk: de delen die afdrukken liggen lager dan de delen die niet afdrukken. Vlakdruk en doordruk: de delen die afdrukken liggen op dezelfde hoogte als de delen die niet afdrukken. Is de prent een hoogdruk? Dat zie je door goed naar de lijnen van een afbeelding te kijken. Bij een hoogdruk snijdt een kunstenaar alles wat wit moet blijven in de afbeelding uit de drukvorm. Dat wat niet weggesneden is, drukt zwart af. De tekening is dus wit op een zwarte ondergrond. Hierdoor zijn de zwarte lijnen soms wat hoekig van vorm: je zou ze niet zo hebben kunnen tekenen. Piet Wiegman, Een hert, 1923, hoogdruk: houtsnede Zoek een plek in de afbeelding met veel donkere en lichte lijnen bij elkaar. Kijk naar een donkere (zwarte) lijn. Loopt de lijn vloeiend of zie je hoekjes en kantjes? Kijk nu naar lichte (witte) lijnen. Lijken deze getekend op een zwarte ondergrond?

6 Deel I Basisopdrachten Als je op de vorige vraag ja hebt geantwoord, dan kan je afbeelding een hoogdruk zijn. Anders is het een diepdruk, vlakdruk of doordruk. Is de prent een diepdruk? Om een diepdruk te herkennen, moet je ook naar lijnen kijken. De zwarte lijnen die een kunstenaar wil drukken, zijn uit een metalen drukplaat gehaald. Om een afdruk te maken wordt die plaat ingeïnkt en hard op papier gedrukt. Dit papier komt daardoor in de uitgesneden lijnen. Hierdoor ontstaat een verhoging: de gedrukte lijnen liggen hoger op het papier dan de rest. J.C.J. Van der Heyden, Compositie met rood, geel en blauw, 1966, diepdruk: ets en blinddruk Zoek in de afbeelding een flink zwarte lijn uit. Kijk zoveel mogelijk vanaf de zijkant naar het papier. Ligt de lijn hoger dan de niet bedrukte gedeelten? Het is moeilijk om goed te zien of de zwarte lijnen van een afbeelding hoger liggen. Maar er is nog een manier om te zien of een prent een diepdruk is: de hele afbeelding ligt dieper in het papier dan de randen eromheen. Dit komt ook doordat de plaat hard in het papier wordt gedrukt. Deze zichtbare randen van de drukplaat noem je de plaatrand. Kijk zoveel mogelijk vanaf de zijkanten naar het papier. Ga met je ogen van de buitenrand naar het midden. Zie je dat er een rand rond de afbeelding is die hoger ligt?

7 Deel I Basisopdrachten Is de prent een vlakdruk of doordruk? Zijn de lijnen niet verhoogd, zie je geen plaatrand en lijkt de afbeelding ook niet op een witte tekening op een zwarte ondergrond? Dan zal jouw kunstwerk vast een vlakdruk of doordruk zijn. Kijk naar de antwoorden die je hebt gegeven bij deze opdracht. Mijn kunstwerk is een: Ik denk dat dit zo is omdat: hoogdruk diepdruk vlakdruk of doordruk toch geen prent Kijk op het bijschrift en kruis hieronder de gebruikte techniek aan. Soms zijn er meer mogelijkheden. Het kan ook zijn dat het toch geen prent is. Hoogdruk Houtsnede Houtgravure Linosnede / linoleumsnede Ga verder met deel II hoogdruk pagina 12 Diepdruk Gravure (kopergravure, staalgravure, stippelgravure) Droge naald Ets Vernis mou, mezzotint, aquatint, heliogravure Ga verder met deel II diepdruk pagina 15

8 Deel I Basisopdrachten Vlakdruk Litho/ lithografie/ steendruk Transferlitho, kleurenlitho, fotolitho, offset, lichtdruk Ga verder met deel II vlakdruk pagina 18 Doordruk Zeefdruk Ga verder met deel II doordruk pagina 19 Kunstwerken op papier Tekening (met potlood, houtskool, krijt, inkt) Aquarel Collage Ga verder met deel II kunstwerken op papier pagina 9 Onder het vakje dat je hebt aangekruist, staat welke opdracht je nu gaat doen.

9 Deel II techniekherkenning: kunstwerken op papier Tekeningen worden op verschillende manieren gemaakt, bijvoorbeeld met potlood, houtskool of krijt. Dit zijn droge materialen. Je kunt ook tekenen met natte materialen, bijvoorbeeld met inkt. Je hebt dan een kwast of pen nodig. Met aquarelverf (waterverf) schilder je op papier. Tekeningen en aquarellen zijn werken op papier. Op papier kan een kunstenaar ook dingen plakken. Dat heet een collage ( coller is Frans voor plakken ). Welk materiaal is gebruikt in het kunstwerk dat jij gekozen hebt? Stel dat er geen bordje hangt met informatie over het kunstwerk. Kun je dan toch zien waarmee het is gemaakt? (Kijk ook naar de beschrijving van materialen op de volgende pagina.) Wat lijkt je handig en onhandig aan dit materiaal? Handig: Onhandig:

10 Deel II techniekherkenning: kunstwerken op papier Potlood Er zijn honderden soorten potloden. Ze zijn gekleurd of grijs. De grijze bestaan meestal uit een staafje van grafiet en een omhulsel van hout. Naarmate de grafietpunt zachter is, drukt het potlood donkerder af. Soms staat er op een potlood een merkje. H = hard: het potlood schrijft lichtgrijs. B = black (zwart): het potlood schrijft donkergrijs. De nummers voor de letters H en B geven het nog preciezer aan: 9H is het allerhardste, 6B is het zachtste. Houtskool Houtskool is gemaakt van verkoold hout. Het geeft heel makkelijk af. Je kunt er daarom snel mee tekenen. Maar je wrijft de tekening ook makkelijk weer weg. Als je een houtskooltekening wilt bewaren, moet je hem fixeren (bespuiten met een bindmiddel). Gerard Verdijk, zonder titel, 1969, potlood Georg Baselitz, zonder titel, 1986, houtskool Karel Appel, Vragende kinderen no.2, 1949, krijt Krijt Fijngewreven kleurstof samen met een bindmiddel is krijt. Er bestaan veel verschillende soorten. Bij vetkrijt is het bindmiddel olie of was. In pastelkrijt zit weinig bindmiddel. Het is hierdoor zachter dan vetkrijt. Net als houtskool is het makkelijk uit te vegen. Inkt In een pen zit inkt. Deze inkt kan ook uit een potje komen. Om met inkt te tekenen gebruik je een pen of penseel. Als de lijnen van een inkttekening met water zijn vervaagd is de tekening gewassen. Theo van Hoytema, Pauw, zonder datum, pentekening in inkt 10

11 Deel II techniekherkenning: kunstwerken op papier Aquarel Een aquarel wordt met waterverf gemaakt op dik papier. De verf is dun en vloeibaar. Hierdoor blijft het papier door de verf heen zichtbaar Frans Hollaardt, Springende paarden, 1962, tekening in aquarel Collage Op een ondergrond (bijvoorbeeld papier) worden allerlei dingen geplakt. Dit kunnen stukjes krant, touw en zelfs kauwgomplaatjes zijn. (Naar) Kurt Schwitters, Collage Kleurencompositie, 1922, collage 11

12 Deel II techniekherkenning: prentkunst - hoogdruk Zoals je net hebt kunnen lezen, haal je bij de drukvorm van een hoogdruk de delen weg die wit moeten blijven. De hoge delen van de drukvorm worden daarna ingeïnkt. Het afdrukken op papier kan met de hand of met een pers. Hoe zie je dat een prent een hoogdruk is? 1. Het lijkt op een witte tekening op een zwarte ondergrond. (Dit kun je zien aan de vorm van de zwarte lijnen: ze zijn hoekig en kunnen niet zo getekend zijn.) 2. Langs elke gedrukte lijn of elk vlak loopt een donker randje. Je moet met een vergrootglas kijken om deze kraalrand te zien. 3. Er zijn meestal geen lichtere of donkerdere delen binnen één lijn of kleurvlak. 4. Het laatste kenmerk is niet te zien bij de werken die in de zaal hangen. Je moet namelijk naar de achterkant van de prent kijken. Bij een hoogdruk kun je daar de afbeelding in reliëf (verhoogd) terugzien, de moet. Hoogdruktechnieken De drie belangrijkste hoogdruktechnieken zijn houtsnede, houtgravure en linosnede. Om een houtsnede of houtgravure te maken, snijd je lijnen uit een stuk hout. Alles wat je wilt drukken, moet je laten staan. Als het af is, heb je een drukvorm waarmee je kunt afdrukken. Het verschil tussen de twee technieken schuilt in de manier waarop het stuk hout uit een boom is gehaald. Bomen maken om hun oude stam steeds een nieuwe. Als je een boom omzaagt, kun je al die laagjes hout zien. Dit zijn de nerven. Je kunt planken en schijven zagen. Bij een plank zijn de nerven bijna recht, bij een schijf lopen ze rond. Een houtsnede wordt gemaakt op een stuk hout met rechte nerven. Dat hout splintert makkelijk. Een houtgravure wordt gemaakt op een stuk hout met ronde nerven. Dat hout is harder: je moet veel kracht zetten, maar kunt fijnere lijntjes maken. Voor een linosnede gebruik je linoleum. Dat is een soort vloerbedekking die in de tweede helft van de 19e eeuw is uitgevonden. Je kunt er makkelijk en snel lijnen uit snijden. 12

13 Deel II techniekherkenning: prentkunst - hoogdruk Hoe zie je het verschil tussen de technieken? Kijk naar de lijnen in de afdruk. Houtsnede: de zwarte lijnen lopen niet vloeiend. In vlakken is soms de houtnerf te zien. Samuel Jessurun de Mesquita, Zebra, 1931, houtsnede Houtgravure: de lijnen zijn fijner en dunner dan die van een houtsnede. Dirk van Gelder, Hagedis, 1946, houtgravure Linosnede: de soepelste hoogdruklijnen kun je maken met een linosnede. Gerd Arntz, Carnaval, 1954, linosnede 13

14 Deel II techniekherkenning: prentkunst - hoogdruk Kun je zien welke techniek gebruikt is in jouw kunstwerk? Kruis aan wat bij een hoogdrukprent hoort: Je kunt precies dezelfde afbeelding nog een keer maken. Je moet voor je begint goed bedenken wat je wilt afbeelden. Het kost tijd en moeite om een hoogdruk te maken. Dat wat links staat op de afdruk, staat ook links op de drukvorm. De lijnen die je in de afbeelding wit wilt hebben, haal je weg uit de drukvorm. Je kunt de materialen die je nodig hebt, makkelijk overal mee naar toe nemen. Een stempel is een vorm van hoogdruk. 14

15 Deel II techniekherkenning: prentkunst - diepdruk Bij een diepdruk maak je lijnen in een metalen plaat. Deze plaat wordt helemaal ingeïnkt en daarna schoongemaakt. De lijnen liggen dieper dan de rest, daardoor blijft de inkt erin zitten. Op de ingeïnkte plaat leg je een blad papier en daarover vilt. Dit haal je door een pers. Het papier wordt met veel kracht op de plaat geduwd en neemt de inkt op. Hoe zie je dat een prent een diepdruk is? 1. Gedrukte delen liggen hoger dan de niet gedrukte delen. 2. De pers duwt de randen van de drukplaat in het papier. Er is dan een plaatrand te zien: de afbeelding ligt dieper in het papier dan de randen eromheen. 3. Er zijn meestal geen lichtere of donkerdere delen binnen één lijn of kleurvlak. 4. De witte delen van een zwart-wit prent zijn vaak niet helemaal wit. Dit komt omdat de plaat nooit helemaal goed schoongemaakt kan worden en dan toch nog inkt afgeeft. Je noemt dit de plaattoon. Diepdruktechnieken De drie belangrijkste diepdruktechnieken zijn gravure, droge naald en ets. Om te graveren heb je een speciaal soort gereedschap nodig: een burijn. Een burijn heeft een scherpe v-vormige punt. Hiermee haal je de lijntjes uit een koperen plaat. Hoe harder je drukt, hoe dieper de burijn in het koper gaat. Door de v-vorm van de punt, wordt de lijn dan steeds breder. Bij een droge naald kras je een tekening op een plaat. Dit doe je met een scherp voorwerp (het kan zelfs een spijker zijn). De gekraste lijnen worden niet zo netjes als die van een gravure. Er ontstaan aan beide kanten van de lijnen ophopingen van het metaal (een braam). De lijnen van een ets worden uitgebeten door zuur. Op een goed schoongemaakte plaat van zink of koper, breng je een laagje aan dat tegen het zuur kan (de etsgrond). Hierop kan worden getekend met een etsnaald (een puntig metalen staafje). Daar waar je hebt getekend, komt de plaat weer tevoorschijn. Als de plaat dan in een zuurbad gelegd wordt, bijten de lijnen uit. 15

16 Deel II techniekherkenning: prentkunst - diepdruk Hoe zie je het verschil tussen de technieken? Kijk naar de lijnen in de afdruk. Gravure: de zijkanten van de lijnen zijn strak en de vorm is soepel. Vaak beginnen ze spits, worden dan breder en eindigen ook weer spits. Journal des Dames et des Demoiselles, 15 février 1878, gravure Droge naald: de braam van een droge naald houdt inkt vast, hierdoor worden bij een afdruk lijnen vaag en vloeiend. Vaak zijn ze kort en recht of een klein beetje gebogen. Jan Toorop, Portret van Stefan George en Albert Verwey, , droge naald op zink Ets: een geëtste lijn begint rond, de zijkanten zijn rafelig en de vorm is los. Charles Emile Jacque, Le petit porcher, zonder datum, ets 16

17 Deel II techniekherkenning: prentkunst - diepdruk Kun je zien welke techniek gebruikt is in jouw kunstwerk? Kruis aan wat bij een diepdrukprent hoort: Je kunt precies dezelfde afbeelding nog een keer maken. Je moet voor je begint goed bedenken wat je wilt afbeelden. Het kost tijd en moeite om een diepdruk te maken. Dat wat links staat op de afdruk, staat ook links op de drukvorm. De lijnen die je in de afbeelding wit wilt hebben, haal je weg uit de drukvorm. Je kunt de materialen die je nodig hebt, makkelijk overal mee naar toe nemen. Een stempel is een vorm van diepdruk. 17

18 Deel II technieken: prentkunst - vlakdruk Bij een vlakdruk liggen de delen die afdrukken en degene die wit moeten blijven even hoog. De belangrijkste vlakdruktechniek is lithografie of steendruk. Met vet krijt of vette inkt teken je op een steen. De steen wordt daarna vochtig gemaakt. Water en vet stoten elkaar af. Het water blijft daarom alleen zitten op de plekken waar geen tekening staat. Op de natte steen breng je inkt aan. Deze inkt hecht aan de vette tekening. Op de ingeïnkte steen wordt een vel papier gelegd en daarop karton. Dit gaat het door een pers. De afbeelding wordt zo op het papier gedrukt. Hoe zie dat een prent een lithografie is? 1. Als je goed kijkt lijken de inkt en het papier even plat. 2. De inkt drukt overal even dik. Odilon Redon, Yeux clos, 1890, lithografie Kun je zien dat jouw kunstwerk een lithografie is? Kruis aan wat bij een vlakdrukprent hoort: Je kunt precies dezelfde afbeelding nog een keer maken. Je moet voor je begint goed bedenken wat je wilt afbeelden. Het kost tijd en moeite om een vlakdruk te maken. Dat wat links staat op de afdruk, staat ook links op de drukvorm. De lijnen die je in de afbeelding wit wilt hebben, haal je weg uit de drukvorm. Je kunt de materialen die je nodig hebt, makkelijk overal mee naar toe nemen. Een stempel is een vorm van vlakdruk. 18

19 Deel II technieken: prentkunst - doordruk Bij een doordruk wordt inkt door een drukvorm gewreven. Zeefdruk is de bekendste vorm. Soms wordt zeefdruk ook wel vlakdruk genoemd: op de drukplaat liggen de delen die afdrukken en degene die wit moeten blijven namelijk even hoog. Om een zeefdruk te maken breng je op een zeef (een raamwerk bespannen met zijde of nylon) een afbeelding aan met lak of gelatine. Als dit droogt, wordt het ondoordringbaar. De tekening op de zeef is dan een soort sjabloon: daar waar er geen lak of gelatine zit, kan de inkt door de zeef heenkomen. Om een afdruk te maken, leg je een vel papier onder de zeef. Daarna strijk je met behulp van een rakel (een soort ruitenwisser) de inkt van de ene kant naar de andere. Hierdoor druk je de inkt door de zeef en blijft het op het papier achter. Hoe zie je dat een prent een zeefdruk is? 1. De inkt op het papier is helemaal glad, het lijkt een inkthuidje. 2. Vaak worden zeefdrukken gebruikt om werken te maken met meerdere kleurvlakken. Daar waar twee kleuren bij elkaar komen zie je een randje. 3. Pas aan het begin van de 20e eeuw werd deze techniek uitgevonden. Als je twijfelt kun je daarom kijken wanneer het werk gemaakt is. Kun je aan jouw kunstwerk zien dat het een zeefdruk is? Kruis aan wat bij een doordrukprent hoort: Co Westerik, Moeder en kind, 1980, zeefdruk Je kunt precies dezelfde afbeelding nog een keer maken. Je moet voor je begint goed bedenken wat je wilt afbeelden. Het kost tijd en moeite om een doordruk te maken. Dat wat links staat op de afdruk, staat ook links op de drukvorm. De lijnen die je in de afbeelding wit wilt hebben, haal je weg uit de drukvorm. Je kunt de materialen die je nodig hebt, makkelijk overal mee naar toe nemen. Een stempel is een vorm van doordruk. 19

20 Deel III Beeldbeschrijving Opdracht 1. Hoe is het gemaakt? A Hoe ziet een (kleur)vlak er van dichtbij uit? Een tekening, aquarel en print bestaan uit lijnen, punten en/of (kleur)vlakken. Deze kunnen op verschillende manieren zijn gemaakt. Lijnen zijn bijvoorbeeld dik, dun, kronkelig, recht. Randen van een vlak kunnen scherp zijn of korrelig. Een vlak kan bestaan uit allemaal streepjes of stipjes, maar ook uit één geheel. B Hoe zijn de vormen geordend? Zoek een donker vlak uit. Hoe heeft de kunstenaar het gemaakt? Met lijnen door elkaar. Met lijnen naast elkaar. Met stippen. Met lijnen en stippen. Het is één geheel. Anders:... Door lijnen en vlakken worden allerlei vormen zichtbaar. Geometrische vormen zijn meetbaar, bijvoorbeeld vierkanten, driehoeken en cirkels. Organische vormen zijn gegroeide, meer onregelmatige vormen, zoals de vorm van fruit, bloemen en dieren. Doordat deze vormen op een bepaalde manier geordend zijn ontstaan composities. Je kunt deze makkelijker herkennen als je denkbeeldige lijnen trekt die met de richting van de vormen meegaan (bij een staande fles past een staande lijn). Er zijn er meerdere: Symmetrische compositie: het linker en rechter gedeelte van een afbeelding zijn ongeveer hetzelfde. Centrale compositie: het belangrijkste staat in het midden. Over-all compositie: alle vormen zijn even belangrijk. 20

21 Deel III Beeldbeschrijving Verticaalcompositie: de belangrijkste vormen zijn in een staande (verticale) lijn geplaatst. Horizontaalcompositie: de belangrijkste vormen zijn in een liggende (horizontale) lijn geplaatst. Diagonale compositie: er kan een schuine lijn worden getrokken waardoor de afbeelding in tweeën wordt gedeeld. Piramidale compositie: de onderdelen passen in een denkbeeldige driehoek. Beschrijf de compositie van jouw kunstwerk. Doordat de vormen op een bepaalde manier geordend zijn, kan een kunstenaar een voorstelling ruimtelijk laten lijken. Hier zijn meerdere manieren voor: Groot/klein: de grootste vorm lijkt dichterbij dan de kleinste. Hoog/laag: vormen die hoog op het beeldvlak staan, lijken ver weg. Scherp/vaag: iets dat dichterbij is, is vaak duidelijk of scherp. Voor/achter (overlapping): een deel van de voorstelling lijkt achter een ander deel te staan. Heeft de kunstenaar ruimte willen laten zien? Zo ja, op welke manier? 21

22 Deel III Beeldbeschrijving C Hoe zijn lichte en donkere delen verdeeld? Een afbeelding bestaat uit lichte en donkere gedeelten. Als je door je oogharen kijkt, is het verschil daartussen beter te zien. Kijk door je oogharen naar jouw kunstwerk en teken na wat je ziet. Dit doe je door in het vak hieronder vierkantjes zwart te maken of wit te houden. Het gebruik van licht en donker kan je een bepaalde sfeer oproepen. Wat is dat hier? (bijvoorbeeld: somber of vrolijk.) 22

23 Deel III Beeldbeschrijving D Op welke manier wordt kleur gebruikt? Als de afbeelding zwart-wit is, beantwoord dan alleen de laatste twee vragen. Kleur kan een belangrijke rol spelen in een afbeelding. Er zijn drie soorten kleuren. Primaire kleuren: rood, geel en blauw. Door deze kleuren te mengen kunnen alle andere kleuren worden gemaakt. Secundaire kleuren: groen, oranje en paars. Deze kleuren zijn ontstaan door het mengen van twee primaire kleuren. Groen = geel + blauw. Oranje = geel + rood. Paars = blauw + rood. Tertiaire kleuren: bruin en alle andere kleuren. Deze kleuren zijn ontstaan door een mengsel van rood, geel en blauw (alle primaire kleuren). Een tegenstelling tussen kleuren noem je een contrast. Contrasten zijn bijvoorbeeld: Complementair contrast: als rood naast groen staat, geel naast paars en blauw naast oranje. De kleuren versterken elkaar: rood naast groen lijkt roder. Licht-donker contrast: tegenstelling tussen lichte en donkere kleuren. Warm-koud contrast: tegenstelling tussen warme en koude kleuren. Warm: rood- en geeltinten. Koud: blauw en groentinten Welke kleuren worden in de afbeelding gebruikt? (Als het er veel zijn, noem dan de belangrijkste). Zijn er kleurcontrasten? 23

24 Deel III Beeldbeschrijving Stel je voor dat jij de kleuren kunt veranderen. Welke zou jij gebruiken? Waarom heb je voor deze kleuren gekozen? Opdracht 2. Waarom is het gemaakt? De kunstenaar heeft iets afgebeeld. Dit kan lijken op iets dat echt bestaat dan is het realistisch. Soms doet niets je denken aan de werkelijkheid, een afbeelding is dan abstract. Een titel helpt je vaak te zien wat de kunstenaar wilde zeggen. Kruis aan: Het werk heeft geen titel. De titel beschrijft wat er te zien is. De titel gaat niet over wat er te zien is. Geef het kunstwerk zelf een titel. Wat wil de kunstenaar volgens jou vertellen? Waarom denk je dat? 24

25 Deel IV Opdrachten voor in de klas of thuis Doen Maak een tekening en een afdruk (bijvoorbeeld een potloodtekening en een linoleumsnede) met hetzelfde onderwerp als het kunstwerk dat je net beschreven hebt. Teken het niet na, maar maak een eigen werkstuk. De titel voor je eigen werken, moet dezelfde kunnen zijn als de titel van het kunstwerk uit het museum. Als je het af hebt, vergelijk dan beide afbeeldingen met elkaar: welke techniek vind je het fijnst? Welke past het best bij het onderwerp? Onderzoeken Ga op zoek naar achtergrondinformatie over het kunstwerk dat je net beschreven hebt. Zo kom je meer te weten over wat er te zien is of over hoe en waarom de kunstenaar het heeft gemaakt. Denk ook aan informatie over de kunstenaar (zijn / haar leven en gedachten over kunst) en het tijdperk waarin het werk gemaakt werd. Bedenk vooraf waarom je dit kunstwerk uitkoos en wat je er nog over zou willen weten. Je kunt gebruik maken van internet, boeken, tentoonstellingsca talogi, artikelen in tijdschriften en recensies. Op afspraak kun je terecht in de Kunsthistorische bibliotheek van het Gemeentemuseum Den Haag. Nadenken Van schilderijen of tekeningen bestaat meestal maar één exemplaar. Ze zijn uniek. Een prent is vaak een aantal keren afgedrukt. Vroeger werden prenten gebruikt als een goedkope manier om veel mensen te bereiken. Ook nu gebeurt dat nog: kranten en tijdschriften zijn bijvoorbeeld gedrukt. Een verschil met de werken in het museum is de oplage: het aantal afdrukken dat er gemaakt zijn. Prentkunst wordt meestal in kleine oplagen gedrukt. Iemand schreef: Grafiek is één van de meest democratische kunstvormen. Begrijp je wat daarmee bedoeld wordt en ben je het er mee eens? Bedenk zoveel mogelijk argumenten voor of tegen. 25

26 Deel V Meer weten? Geschiedenis van prentkunst Al in de prehistorie werden er afdrukken gemaakt. In grotschilderingen zie je bijvoorbeeld handafdrukken. Iemand smeerde zijn hand in met een verfstof en drukte die daarna tegen steen. De oudste bekende techniek om op papier te drukken is hoogdruk. Uit hout of ander materiaal werden delen weggesneden. Zo ontstond een verhoogde afbeelding die kon worden ingeïnkt en afgedrukt. In China gebruikten mensen deze vorm van houtsnede al vanaf de 7e eeuw. Omstreeks 1400 kwam in West-Europa houtsnijkunst op. Mensen maakten er godsdienstige afbeeldingen mee. Ook drukten ze speelkaarten, landkaarten en afbeeldingen van steden, planten en dieren. Toen prenten met tekst werden gecombineerd, ontstonden gedrukte boeken. Voor 1450 werden hele tekstpagina s uit één blok hout gesneden, dit waren blokboeken. Later bedacht iemand een manier om losse letters te gebruiken. Het afdrukken gebeurde eerst met de hand. Omstreeks 1450 werd de boekdrukpers uitgevonden. Dit maakte afdrukken gemakkelijker. Tussen 1450 en 1650 waren boekillustraties vaak houtsneden. De Engelsman Thomas Bewick vond circa 1800 een manier uit om in hout fijnere tekeningen te maken, de houtgravure. Veel kunstenaars raakten daarna weer geïnteresseerd in de hoogdruktechniek. Kort voor 1900 werd linoleum uitgevonden. Het zachte materiaal is niet duur en makkelijk te bewerken. Linosneden worden daarom ook nu nog vaak gemaakt in tekenlessen op scholen. Minder oud dan de hoogdruk is de tweede manier waarop je een afdruk kunt maken: de diepdruk. Al in de Middeleeuwen werden gebruiksvoorwerpen, wapens en harnassen versierd door er tekeningen in te krassen of graveren. Om de versieringen duidelijker te maken, wreven de smeden zwarte kleurstof in de groeven. Soms drukten ze deze voorstellingen of patronen af op papier. Dan werden ze als voorbeeld voor later werk gebruikt. De oudste gedateerde gravure die niets met een voorwerp te maken had, werd in 1446 in Duitsland gemaakt. Goudsmeden lieten af en toe de lijnen van afbeeldingen wegbijten met een zuur, ze etsen de lijnen. Vanaf ongeveer 1500 werden ook drukplaten geëtst. Toch bleef graveren heel lang de belangrijkste techniek. In Nederland werd er het meest gegraveerd in de 16e en 17e eeuw. In de 17e eeuw kwam ook het etsen weer op. Rembrandt is een bekende kunstenaar die dit toen deed. Ook in de 18e en 19e eeuw werd er veel geëtst. Vaak gebeurde dat in combinatie met andere technieken zoals graveren. Dit soort prenten werden gebruikt als manier om veel afbeeldingen te maken. Dat veranderde toen halverwege de 19e eeuw fotografie werd uitgevonden. Met een foto kun je sneller en makkelijker een afbeelding vermenigvuldigen. De derde manier om een afdruk te maken is de vlakdruk. In 1796 vond de Duitser Aloys Senefelder uit dat je een steen kunt gebruiken als drukvorm. Eerst probeerde hij een hoogdruk van steen te maken. Hij etste lijnen weg uit kalksteen. In 1798 wist Senefelder hoe je een tekening die je op een steen tekende, kon afdrukken op papier. Dit heet lithografie (litho betekent steen). Een groot voordeel is dat de drukplaat niet slijt en je dus een groot aantal afdrukken kunt maken. 26

27 Deel V Meer weten Aan het eind van de 19e eeuw werd nog een vorm van vlakdruk, de offsettechniek uitgevonden. De drukplaat zit daarbij om een cilinder of rol. Alleen de afbeelding op deze plaat neemt inkt aan. Deze inkt wordt van de eerste op een tweede, met rubber bedekte cilinder, overgebracht. Een derde cilinder drukt papier tegen de rubberrol. Hierdoor komt de inkt op het papier. Bijna al het commerciële drukwerk wordt nu in offset uitgevoerd. De laatste manier om een afdruk te maken, de doordruk, bestaat nog niet lang. Het is een moderne manier om sjablonen te gebruiken. Sjablonen werden al wel lang geleden in China, Egypte en het Romeinse rijk gebruikt. Zo had een Romeinse keizer sjablonen nodig, omdat hij niet kon schrijven. Deze keizer Justinus I ( ) bezat een stukje hout waaruit de letters LEGI waren gesneden. LEGI betekende: ik heb het gelezen. Als het plankje op het papier lag, hoefde de keizer de letters alleen maar in te kleuren. Toen sjablonen op stof werden vastgemaakt, ontstond de doordruk. In 1907 vond de Engelsman Samuel Simon de zeefdruktechniek uit die nu nog gebruikt wordt. Hij bevestigde een sjabloon aan een zijden weefsel. Van één sjabloon kunnen duizenden afdrukken worden gemaakt. Bovendien kan dat in alle afmetingen die je maar wilt. Prentkunst in kleur Er zijn veel manieren om een prent kleur te geven. Een kunstenaar kan gekleurd papier en gekleurde inkt gebruiken. Soms worden prenten met de hand ingekleurd. Om kleurenprenten te drukken zijn er verschillende mogelijkheden. Voor elke kleur wordt een aparte drukvorm gemaakt. Er zijn dan evenveel drukvormen als kleuren. Deze druk je na elkaar af op hetzelfde papier. De delen van de drukvorm worden elk apart ingeïnkt. De kleuren vloeien in de afdruk dan in elkaar over. Bij hoogdruk kun je de drukvorm in stukken zagen. Elk stuk inkt je in met een andere kleur. Daarna pas je ze als een puzzel in elkaar en druk je het af. Je kunt ook na elke afdruk gedeelten weghalen uit de drukvorm (bij hoogdruk). De dan ontstane drukvorm, druk je over de oude afdruk af in een andere kleur. Zo ga je net zo lang door als je wilt. Je kunt dan niet opnieuw dezelfde afbeelding afdrukken. Je hebt namelijk steeds meer van je drukvorm weggehaald. Bij een hoogdruk en doordruk worden ook wel eens twee kleuren op een afstand van elkaar aangebracht. Met een roller worden deze uitgesmeerd. Hierdoor ontstaan er langzaam in elkaar overlopende kleurbanen. 27

28 Belangrijke literatuur B. Boermans, Beeldende Begrippen. Begrippen in beeldende vormgeving, Arnhem: Lambo B. Gascoigne, Prentkunst en drukwerk. Een complete handleiding voor het herkennen van manuele en mechanische drukprocédés van houtsnede tot ink jet printing, Meulenhoff 1988 [How to identify prints, Londen: Thames and Hudson 1986]. A. de Visser, Hardop Kijken. Een inleiding tot de kunstbeschouwing, Nijmegen: SUN Tekst: Jedidja den Besten Eindredactie: Jet van Overeem Vormgeving: Annemarie de Jong Gemeentemuseum Den Haag postbus CB Den Haag Afdeling Educatie, mei 2005 Contact: Jet van Overeem 28

Kijkwijzer Prentkunst kunstwerken

Kijkwijzer Prentkunst kunstwerken kunstwerken o p p a pi er Inhoudsopgave Deel I Deel II Deel III Deel IV Basisopdrachten Techniekherkenning Kunstwerken op papier Techniekherkenning Prentkunst - hoogdruk Techniekherkenning Prentkunst -

Nadere informatie

Portret. Materiaal linoleum, papier, potlood, krijt, gutsen.

Portret. Materiaal linoleum, papier, potlood, krijt, gutsen. Portret Inleiding In de kunstgeschiedenis zijn er al veel kunstenaars met het thema portret aan de slag gegaan. Soms maakten ze zelfportretten en dan weer familieportretten voor hun opdrachtgevers. Het

Nadere informatie

Kijkwijzer Ruimtelijke Kunst

Kijkwijzer Ruimtelijke Kunst Kijkwijzer Ruimtelijke Kunst Beeldbeschrijving * Inhoudsopgave Deel I Deel II Deel III Deel IV Deel V Basisopdrachten Wat is het? Techniekverkenning Beeldbeschrijving Opdrachten voor thuis of in de klas

Nadere informatie

Druk met Kunst Lesbrief ter voorbereiding op het project Druk met Kunst, groep 6.

Druk met Kunst Lesbrief ter voorbereiding op het project Druk met Kunst, groep 6. Druk met Kunst Lesbrief ter voorbereiding op het project Druk met Kunst, groep 6. Inhoud: Voor de docent Pagina 2 - Het project druk met kunst - Voorbereiding met de klas - De leskist Museum in de klas

Nadere informatie

Uitleg over de linosnede, dat je meerdere afdrukken kunt maken van 1 afbeelding en meerdere kleuren;

Uitleg over de linosnede, dat je meerdere afdrukken kunt maken van 1 afbeelding en meerdere kleuren; LESBRIEF Donderdag 26 Februari: Klaarleggen: - Transparant papier op A4 of A5; -Linoplaatjes; -gutsen. -aanwezigheid controleren; plaatsen controleren; -Start nieuwe opdracht: Structuur maar nu in een

Nadere informatie

Etsen 5 VWO Tekenen Materiaal Werkwijze surrealistisch magisch realistisch

Etsen 5 VWO Tekenen Materiaal Werkwijze surrealistisch magisch realistisch Etsen 5 VWO Tekenen Materiaal: etsplaatje, etsnaald, afdekvernis, harspoeder, brander, penseel, etspapier, etsinkt, krantenpapier, vijl, schuurpapier, poetslappen, potlood, reproductie. Werkwijze: Bestudeer

Nadere informatie

Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi.

Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi. Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi. Hoe ziet de woonkamer in jouw huis eruit? Hebben jullie behang met bloemen, zijn de muren in een mooie kleur geverfd of hebben jullie

Nadere informatie

Druk met Kunst Lesbrief ter voorbereiding op het project Druk met Kunst, groep 6.

Druk met Kunst Lesbrief ter voorbereiding op het project Druk met Kunst, groep 6. Druk met Kunst Lesbrief ter voorbereiding op het project Druk met Kunst, groep 6. Inhoud: Voor de docent Pagina 2 - Museum in de klas - Bezoek aan de drukwerkplaats - De leskist Voorbereiding met de klas

Nadere informatie

klas 3 beeldende vormgeving buitentekenen

klas 3 beeldende vormgeving buitentekenen ZOEKEN Weet jij wat een zoeker is? Hierboven is er een getekend. Hij wordt gebruikt bij het zoeken naar een geschikt gedeelte om te tekenen. Zo n zoeker heeft brede randen en geeft je als het ware een

Nadere informatie

Les van 45 minuten ter voorbereiding van de workshop Magnifiek Grafiek.

Les van 45 minuten ter voorbereiding van de workshop Magnifiek Grafiek. TITEL Leerjaar PO groep 1, 2 en 3 Magnifiek Grafiek (voorbereidende les) Type les Les van 45 minuten ter voorbereiding van de workshop Magnifiek Grafiek. Lesduur Omschrijving van de les 45 minuten Een

Nadere informatie

I. Inleiding. II. De grafische technieken van de drukker. Werkbundel De grafische sector bundel voor de leerkracht

I. Inleiding. II. De grafische technieken van de drukker. Werkbundel De grafische sector bundel voor de leerkracht I. Inleiding De theoretische inleiding uit de werkbundel voor leerlingen (bijlage 6) kan in de klas gelezen worden als kennismaking met de sector, met het drukproces en met de beroepen drukwerkvoorbereider,

Nadere informatie

KIJKWIJZER BEELDASPECTEN

KIJKWIJZER BEELDASPECTEN KIJKWIJZER BEELDASPECTEN SCHOOL: NAAM: Deze kijkwijzer kun je gebruiken voor elk kunstwerk of voorwerp van je keuze. Ga op zoek naar een kunstwerk wat je aanspreekt en vul aan de hand daarvan deze kijkwijzer

Nadere informatie

Beeldbeschrijving. Kunstnijverheid. Kijkwijzer

Beeldbeschrijving. Kunstnijverheid. Kijkwijzer Beeldbeschrijving Kunstnijverheid Kijkwijzer Inhoud Inleiding I. De bedoeling van deze kijkwijzer II. Opdrachten p. 1 p. 2 p. 3 schetsopdracht opdrachten algemeen opdrachten over de functie Slotopdracht

Nadere informatie

KIJKWIJZER BEELDASPECTEN

KIJKWIJZER BEELDASPECTEN KIJKWIJZER BEELDASPECTEN SCHOOL: NAAM: Deze kijkwijzer kun je gebruiken voor elk kunstwerk of voorwerp van je keuze. Ga op zoek naar een kunstwerk wat je aanspreekt en vul aan de hand daarvan deze kijkwijzer

Nadere informatie

Kaartjes drukken. Aan welke behoefte moet het ontwerp voldoen?

Kaartjes drukken. Aan welke behoefte moet het ontwerp voldoen? Kaartjes drukken 1. Wat is de behoefte? Het is leuk wanneer je met je verjaardag kaartjes krijgt. Maar zelf kaartjes versturen en anderen een gelukkige verjaardag kunnen wensen geeft misschien nog meer

Nadere informatie

Tentoonstelling. Gezondheidscentrum Op 1 Lijn. Halmaheiraplein 7 Dordrecht. van eind november 2011 tot eind januari 2012

Tentoonstelling. Gezondheidscentrum Op 1 Lijn. Halmaheiraplein 7 Dordrecht. van eind november 2011 tot eind januari 2012 Tentoonstelling Gezondheidscentrum Op 1 Lijn Halmaheiraplein 7 Dordrecht van eind november 2011 tot eind januari 2012 Henny van Ham - Werk op papier De tentoonstelling bevat 40 werken, verschillend van

Nadere informatie

Workshop Schilderen. Succes! Beste docent,

Workshop Schilderen. Succes! Beste docent, Workshop Schilderen Beste docent, Samen met uw klas gaat u schilderen op doeken met als thema: Vol vuur voor Afrika! Hiervoor heeft u materiaal en een stappenplan nodig. Na het stappenplan vindt u een

Nadere informatie

Aan het werk! Kijkwijzer voor het VMBO bij de tentoonstelling Mens en Werk

Aan het werk! Kijkwijzer voor het VMBO bij de tentoonstelling Mens en Werk Aan het werk! Kijkwijzer voor het VMBO bij de tentoonstelling Mens en Werk Aan het werk! Als je straks klaar bent met school ga je waarschijnlijk werken. Misschien wil je wel automonteur of metaalbewerker

Nadere informatie

GR AFISCH FESTIVAL 20 MEI-26 JUNI DEN HAAG FESTIVAL ANALOG BORDERS PRINSEGRACHT 16, DEN HAAG GRAFISCHE WERKPLAATS MASTERCLASSES / WORKSHOPS

GR AFISCH FESTIVAL 20 MEI-26 JUNI DEN HAAG FESTIVAL ANALOG BORDERS PRINSEGRACHT 16, DEN HAAG GRAFISCHE WERKPLAATS MASTERCLASSES / WORKSHOPS FESTIVAL ANALOG BORDERS GR AFISCH FESTIVAL GRAFISCHE WERKPLAATS MASTERCLASSES / WORKSHOPS PRINSEGRACHT 16, DEN HAAG LEZINGEN / WORKSHOPS 20 MEI-26 JUNI DEN HAAG 20 MEI-26 JUNI 2016 index 1.1. Inleiding...1

Nadere informatie

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum. 2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje

Nadere informatie

VMG. Periode De linosnede techniek

VMG. Periode De linosnede techniek VMG Periode De linosnede techniek Linoleum Linoleum bestaat uit gemalen kurk vermengd met lijnolie en is er in diverse kwaliteiten. Het oppervlak van het linoleum kan heel glad zijn, maar ook heel korrelig.

Nadere informatie

I. Inleiding. Beroepsinformatie: Drukker. De weg van ontwerp tot verspreiding. Werkbundel De grafische sector

I. Inleiding. Beroepsinformatie: Drukker. De weg van ontwerp tot verspreiding. Werkbundel De grafische sector I. Inleiding Beroepsinformatie: Drukker Je plaatst de drukvorm (het beeld dat je wil drukken) in de drukpers en stelt de machine in om afdrukken op papier, folie, blik, karton tot stand te brengen. Je

Nadere informatie

In het kader van de workshop-reeks: Onderzoek in spiegelbeeld

In het kader van de workshop-reeks: Onderzoek in spiegelbeeld Lesbrief Workshop etsen Museum Het Rembrandthuis In het kader van de workshop-reeks: Onderzoek in spiegelbeeld Panorama Rembrandt Museum Het Rembrandthuis heet u en uw leerlingen van harte welkom bij de

Nadere informatie

Een les cardboards maken in aansluiting op het dag project Een beestenboel op school.

Een les cardboards maken in aansluiting op het dag project Een beestenboel op school. TITEL: Leerjaar Groep 1 en 2. Type les Lesduur Omschrijving van de les Cardboardles - kartonbeest (lesformat) Een les cardboards maken in aansluiting op het dag project Een beestenboel op school. 90 Minuten.

Nadere informatie

Inhoud. Het leven van Escher. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld op z n kop.

Inhoud. Het leven van Escher. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld op z n kop. Inhoud. Blz. 1. Blz. 2. Blz. 3. Blz. 4. Blz. 5. Blz. 6. Blz. 7. Blz. 8. Blz. 9. Blz. 10. Blz. 11. Kaft Inhoud Het leven van Escher. Moeilijke jaren. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld

Nadere informatie

ZML SO Leerlijn Kunstzinnige oriëntatie - Beeldende vorming

ZML SO Leerlijn Kunstzinnige oriëntatie - Beeldende vorming ZML SO Leerlijn Kunstzinnige oriëntatie - Beeldende vorming KUNSTZINNIGE ORIËNTATIE BEELDENDE VORMING Kerndoel 1: De leerlingen leren ideeën, ervaringen en gevoelens uitdrukken in een beeldend werkstuk.

Nadere informatie

Ze hebben daarbij o.a. kennis opgedaan over diverse beeldaspecten op het gebied van kleurtoepassing en compositie, ruimte en perspectief.

Ze hebben daarbij o.a. kennis opgedaan over diverse beeldaspecten op het gebied van kleurtoepassing en compositie, ruimte en perspectief. Kijkwijzer beeldaspecten Groep 7 Leerkrachtenblad Vooraf Voorafgaand hebben de leerlingen van groep 7 de KunstKabinetsen 7.10 Complementaire kleuren en 7.14 Vogel of kikvors? in groepjes of klassikaal

Nadere informatie

KUNSTZINNIGE ORIËNTATIE BEELDENDE VORMING TEKENEN

KUNSTZINNIGE ORIËNTATIE BEELDENDE VORMING TEKENEN KUNSTZINNIGE ORIËNTATIE BEELDENDE VORMING TEKENEN Kerndoel 1: De leerlingen leren ideeën, ervaringen en gevoelens uitdrukken in een beeldend werkstuk. 1.1. Expressie met materialen Kerndoel 2: De leerlingen

Nadere informatie

beeldanalyse-kunstbeschouwing

beeldanalyse-kunstbeschouwing beeldanalyse-kunstbeschouwing Bij het kijken naar kunstwerken kun je je allerlei vragen stellen wat het kunstwerk met je doet. Door aandachtig te kijken verzamel je informatie over vorm en inhoud. In deze

Nadere informatie

Auditieve oefeningen. Boek van de week: Verhaalbegrip: Taalbewustzijn:

Auditieve oefeningen. Boek van de week: Verhaalbegrip: Taalbewustzijn: Auditieve oefeningen Boek van de week: 1; Nijntje in het museum 2; Krokodil en het meesterwerk 3; Kloddertje 4; Meneer Kandinsky was een schilder 5; Het kleine museum Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik

Nadere informatie

Wild Beest. Opdrachtenboekje. Basisonderwijs groep 5 t/m 8

Wild Beest. Opdrachtenboekje. Basisonderwijs groep 5 t/m 8 Wild Beest Opdrachtenboekje Basisonderwijs groep 5 t/m 8 24 februari t/m 29 mei 2015 Wild Beest In dierentuin Dierenrijk zijn door een computerstoring bij een aantal kooien de elektronische sloten open

Nadere informatie

5.7. Boekverslag door J woorden 3 februari keer beoordeeld

5.7. Boekverslag door J woorden 3 februari keer beoordeeld Boekverslag door J. 1238 woorden 3 februari 2010 5.7 457 keer beoordeeld Vak Kunst Begrippen Centrale asymmetrische compositie Het midden van het beeld kan op geen enkele manier in twee gelijke helften

Nadere informatie

3-5 uur Mozaïek. Beeldende aspect Voorkennis

3-5 uur Mozaïek. Beeldende aspect Voorkennis Onderwerp 1 / 2 Deze les wordt u aangeboden door www.pro-kunst.nl Een lessendatabase voor en door kunstdocenten uit het Speciaal- en Praktijk Onderwijs. Dit is een initiatief van: Linda Batenburg, Nita

Nadere informatie

- schilderijen - Voortgezet. Onderwijs

- schilderijen - Voortgezet. Onderwijs KIJKWIJZER Voortgezet Onderwijs gemeentemuseum den haag maart 2001afdeling educatie/jet van Overeem postbus 72 2501 CB Den Haag jovereem@gm.denhaag.nl 2 Bedenk dat een schilderij - voordat het een strijdros,

Nadere informatie

Met Vincent aan het werk

Met Vincent aan het werk Met Vincent aan het werk Ceciel de Bie Met illustraties van Georgien Overwater Van Gogh Museum Publicaties 4 Inhoud 1 Ontdekken door te doen 9 2 Heb je tekenspullen in huis? 10 3 Tekenen, tekenen en nog

Nadere informatie

Thema: Drukken. Offsetdrukken

Thema: Drukken. Offsetdrukken Offsetdrukken OPDRACHTKAART DR-04-01-01 Oriëntatie op de offsetpers Voorkennis: geen Intro: In jouw lokaal op school staat een offsetpers. Het is een eenkleurenpers of een tweekleurenpers. De pers kan

Nadere informatie

Schilderkunst. 1. Definitie TOEGEPAST. Bouwstenen om naar de schilderkunst te leren kijken. SCHILDERIJ: FIGURATIEF ABSTRACT:

Schilderkunst. 1. Definitie TOEGEPAST. Bouwstenen om naar de schilderkunst te leren kijken. SCHILDERIJ: FIGURATIEF ABSTRACT: Schilderkunst Bouwstenen om naar de schilderkunst te leren kijken. 1. Definitie SCHILDERIJ: tweedimensionaal vlak iets wordt voorgesteld kleur- en vormmiddelen FIGURATIEF ABSTRACT: figuratief: verwijst

Nadere informatie

Kunstenaar 1... adres.. Kunstenaar 2. Kunstenaar 3... Kunstenaar 4 (reserve)..

Kunstenaar 1... adres.. Kunstenaar 2. Kunstenaar 3... Kunstenaar 4 (reserve).. BEELDENDE KUNST kunstroute Max. persoon Zoek op internet waar en wanneer er bij jou in de buurt een kunstroute is. Kijk op internet, in de krant etc. en zorg ervoor dat je een programma boekje te pakken

Nadere informatie

NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL DESTIJLUTRECHTAMERSFOORT.NL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4

NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL DESTIJLUTRECHTAMERSFOORT.NL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4 NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4 1 HANDLEIDING LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT DUTCH KLEURENPALET De leerlingen kunnen de

Nadere informatie

Werkstuk van Suzanne groep 7a

Werkstuk van Suzanne groep 7a Werkstuk van Suzanne groep 7a Inhoud: Waarom doe ik mijn werkstuk over Escher? 3 Wie is Escher 3 Het leven van Escher 4 De jeugd van Escher Reizen Geldzorgen Houtsnede en litho s 6 Houdsneden Litho s Optische

Nadere informatie

Wat heb je nodig? Fotocamera, pen, papier, KIJKWIJZER galerie/ atelier, SPIEKBRIEF: telefoneren, afspraak maken en vragen maken.

Wat heb je nodig? Fotocamera, pen, papier, KIJKWIJZER galerie/ atelier, SPIEKBRIEF: telefoneren, afspraak maken en vragen maken. BEELDENDE KUNST Bezoek aan galerie of atelier Max. 2 personen Wat heb je nodig? Fotocamera, pen, papier, KIJKWIJZER galerie/ atelier, SPIEKBRIEF: telefoneren, afspraak maken en vragen maken. Wat ga je

Nadere informatie

VAN GOGH KRIJGT KLEUR NIVEAU ++

VAN GOGH KRIJGT KLEUR NIVEAU ++ NIVEAU ++ 1/5 In 1886 vertrok Van Gogh naar Parijs. Hij maakte daar kennis met twee nieuwe schilderstromingen: het impressionisme en het pointillisme. Onder invloed van deze stromingen gingen de schilderijen

Nadere informatie

Druk met Kunst! Leskist voor kinderen van groep 6

Druk met Kunst! Leskist voor kinderen van groep 6 Druk met Kunst! Leskist voor kinderen van groep 6 Na het Museum in de Klas en de drukwerkplaats van KUVO weten jullie alles over druktechnieken: Nu is het tijd om zelf aan de slag te gaan! In deze leskist

Nadere informatie

6) Aan welke periode uit de bouwkunst van de jaren 20 van de 20e eeuw doet dit denken? 18e, 19de en 20-eeuwse bouwkunst.

6) Aan welke periode uit de bouwkunst van de jaren 20 van de 20e eeuw doet dit denken? 18e, 19de en 20-eeuwse bouwkunst. Tentoonstelling door een scholier 1931 woorden 8 december 2003 5 20 keer beoordeeld Vak CKV 2) Berlage 1) Tot welke stroming behoorde Berlage? Neo-gotiek of de neo-renaissance. 2) Wanneer is het gebouw

Nadere informatie

Kijkwijzer. niveau** BEELDBESCHRIJVING SCHILDERIJEN. SPECIAL: Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst 2007. Noot voor de leerling

Kijkwijzer. niveau** BEELDBESCHRIJVING SCHILDERIJEN. SPECIAL: Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst 2007. Noot voor de leerling Kijkwijzer niveau** BEELDBESCHRIJVING SCHILDERIJEN SPECIAL: Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst 2007 Malin Persson, Sound, silence, echo, 2007 Noot voor de leerling Gebruik een clipboard en uitsluitend

Nadere informatie

Begrippen tekenen periode 4 VORM COMPOSITIE RUIMTE. Vorm. Silhouetten

Begrippen tekenen periode 4 VORM COMPOSITIE RUIMTE. Vorm. Silhouetten Begrippen tekenen periode 4 VORM COMPOSITIE RUIMTE Vorm Silhouetten Mensen, dieren, voorwerpen en planten hebben allemaal hun eigen vorm. Daar zijn ze aan te herkennen. Je ziet geen kleuren, lijnen, diepte

Nadere informatie

WERKBOEK REFLECTIE Middeleeuwen Gotiek-3 Powerpoint: KG03_2_GOTIEK_BOEK_3.ppt REFLECTIE_WB_KG03_2_GOTIEK_BOEK_3_ppt.doc; v1: 0307

WERKBOEK REFLECTIE Middeleeuwen Gotiek-3 Powerpoint: KG03_2_GOTIEK_BOEK_3.ppt REFLECTIE_WB_KG03_2_GOTIEK_BOEK_3_ppt.doc; v1: 0307 WERKBOEK REFLECTIE Middeleeuwen Gotiek-3 Powerpoint: KG03_2_GOTIEK_BOEK_3.ppt REFLECTIE_WB_KG03_2_GOTIEK_BOEK_3_ppt.doc; v1: 0307 Naam Klas Inleveren DOEN Lees in je (stencil)boek Reflectie de teksten

Nadere informatie

Het bouwen van je eigen Rotsachterwand en zijwanden. Door: Niels de Smit

Het bouwen van je eigen Rotsachterwand en zijwanden. Door: Niels de Smit Het bouwen van je eigen Rotsachterwand en zijwanden Door: Niels de Smit Ik heb dit artikel geschreven omdat ik andere hobbyisten mijn ervaringen wil laten zien, en lezen over het zelf maken van een rotsachterwand

Nadere informatie

Me, myself and I. Je gaat op de volgende manieren portretten maken:

Me, myself and I. Je gaat op de volgende manieren portretten maken: Me, myself and I Wat ga je doen? Je gaat een heel bijzonder boekje maken. Het wordt een vouwboekje (=leporello) zoals je op het plaatje hierboven duidelijk kunt zien. Dat boekje zal een heel persoonlijk

Nadere informatie

Hoe ga je te werk? - Bekijk de afbeeldingen van de kunstwerken van dansers (Degas, Segal, Nikki da St. Phalle).

Hoe ga je te werk? - Bekijk de afbeeldingen van de kunstwerken van dansers (Degas, Segal, Nikki da St. Phalle). DANS Dans Max. personen Wat heb je nodig? Potlood, papier, materiaal om ruimtelijk te werken Hoe ga je te werk? - Bekijk de afbeeldingen van de kunstwerken van dansers (Degas, Segal, Nikki da St. Phalle).

Nadere informatie

Kleur. Kleurencirkel. De kleurencirkel wordt besproken in de klas. De kleurencirkel bestaat uit: primaire kleuren secundaire kleuren tertiaire kleuren

Kleur. Kleurencirkel. De kleurencirkel wordt besproken in de klas. De kleurencirkel bestaat uit: primaire kleuren secundaire kleuren tertiaire kleuren Klas 2 periode 2 Naam: Voor de toets van periode 2 leer je de volgende begrippen. Al deze begrippen staan op wiki.roncalli.nu Bekijk de plaatjes op de wiki in kleur en print hem uit!!! Kleur Kleurencirkel

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Begrippenlijst periode 1. Tekenen Klas 2, Roncalli mavo. Vorm

Begrippenlijst periode 1. Tekenen Klas 2, Roncalli mavo. Vorm Begrippenlijst periode 1 Tekenen Klas 2, Roncalli mavo Vorm 1. Vormentaal Alles wat je om je heen ziet heeft een bepaalde vorm. Vormen kunnen bepaalde gedachten oproepen. Kijk maar naar afbeelding 1 en

Nadere informatie

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam Museum. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het

Nadere informatie

Structuur. beeldende vorming klas 1. natuurlijke structuren

Structuur. beeldende vorming klas 1. natuurlijke structuren beeldende vorming klas 1 Structuur Wat ga je doen? Je begint met het doorlezen van de hele tekst over structuur. Daarna maak je de opdrachten. Je moet ook plaatjes verzamelen. Breng de volgende les een

Nadere informatie

Mens in actie. Zo groot ben jij!

Mens in actie. Zo groot ben jij! Handvaardigheid klas 2H/V februari 2015 Mens in actie Op de foto hiernaast is een bronzen beeld van een schaatser te zien, aangebracht aan de muur van het stadhuis van Haastrecht. Het beeld is gemaakt

Nadere informatie

Kijkwijzer VMBO (Foto s details: Piet Vos tenzij anders vermeld)

Kijkwijzer VMBO (Foto s details: Piet Vos tenzij anders vermeld) (Foto s details: Piet Vos tenzij anders vermeld) Deze kijkwijzer is in de vorm van een speurtocht: Vorm groepjes van drie en ga verschillende wegen uit op het beeldenpark. Zoek de beelden waarvan de details

Nadere informatie

Lesbrief/informatie. Cultuurmenu projecten audiovisueel groep 1-5

Lesbrief/informatie. Cultuurmenu projecten audiovisueel groep 1-5 Lesbrief/informatie Cultuurmenu projecten audiovisueel groep 1-5 Organisatie Cultuurmenu: Cultuurwijzer Nieuwstraat 379 7311 BR Apeldoorn 055-5213967 www.cultuurwijzerapeldoorn.nl De projecten zijn ontwikkeld

Nadere informatie

Programma van Inhoud en Toetsing (PIT)

Programma van Inhoud en Toetsing (PIT) Verdiepingsopdracht diepte. Schets een landschap en schilder die in met atmospherishperspectief. Schilderen plakkaatverf Papier A3 Kantlijn 3cm. Diepte ontstaat niet alleen door verkleining maar ook door

Nadere informatie

KIJKWIJZER SCHILDERIJ CKV 1 opdracht Cijfer:

KIJKWIJZER SCHILDERIJ CKV 1 opdracht Cijfer: KIJKWIJZER SCHILDERIJ CKV 1 opdracht Cijfer: Naam: Klas: Datum: Feiten Een kijkwijzer is bedoeld om je mee te nemen in de waarneming en het kijken te intensiveren: kortom je gaat steeds meer dingen zien,

Nadere informatie

ZOEKEN NAAR DE VOLMAAKTE VORM NIVEAU ++

ZOEKEN NAAR DE VOLMAAKTE VORM NIVEAU ++ NIVEAU ++ /5 Deze leskaart gaat over het zoeken naar de volmaakte vorm. Dat klinkt misschien wat verheven, maar je zult ontdekken dat deze zoektocht in de kunstgeschiedenis erg belangrijk is geweest. Piet

Nadere informatie

Opdracht 1 Hoe werden mensen vroeger begraven? Je krijgt een fotoblad met oude grafmonumenten, zoals een piramide en een hunebed.

Opdracht 1 Hoe werden mensen vroeger begraven? Je krijgt een fotoblad met oude grafmonumenten, zoals een piramide en een hunebed. D S T R K C N T Opdracht 1 Hoe werden mensen vroeger begraven? Je krijgt een fotoblad met oude grafmonumenten, zoals een piramide en een hunebed. 1. Welk grafmonument staat op welke foto? Schrijf de goede

Nadere informatie

http://www.kidzlab.nl/index2.php?option=com_content&task=vi...

http://www.kidzlab.nl/index2.php?option=com_content&task=vi... Veelvlakken De perfecte vorm Plato was een grote denker in de tijd van de Oude Grieken. Hij was een van de eerste die de regelmatige veelvlakken heel bijzonder vond. Hij hield ervan omdat ze zulke mooie,

Nadere informatie

Voorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein

Voorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein Introductielessen Primair Onderwijs 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein - De leerlingen worden met kunst geconfronteerd - De leerlingen ontdekken dat kunst niet altijd in een museum staat

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

ABC, druk je mee? Welkom bij [TAAL] [DRUK] [WERK] PLAATS. Grafisch Werkcentrum Amsterdam. Algemene informatie

ABC, druk je mee? Welkom bij [TAAL] [DRUK] [WERK] PLAATS. Grafisch Werkcentrum Amsterdam. Algemene informatie Algemene informatie ABC, druk je mee? Hoe werden vroeger, toen er nog geen computers waren, boeken gemaakt? Hoe maakte Rembrandt nou precies zijn etsen? En kun je eigenlijk nog steeds op die manier een

Nadere informatie

November Glaceren met Acrylmedium December Het licht van Rembrandt / Het december gevoel de duisternis van Rembrandt

November Glaceren met Acrylmedium December Het licht van Rembrandt / Het december gevoel de duisternis van Rembrandt PROGRAMMA 2011 2012 Uitgangspunt van de lessen is dat kennis van de schilderkunstige technieken en stromingen vanuit de eigen ervaring wordt ontdekt en ontwikkeld. De opdrachten hebben betrekking op zowel

Nadere informatie

Kleur-tegen-kleur contrast

Kleur-tegen-kleur contrast Kleurcontrasten DE KLEURENLEER VAN ITTEN Goethe was een van de eerste wetenschappers die met een kleurenleer voor de dag kwam, maar de meest bekende kleurenleer hebben we te danken aan de schilder Johannes

Nadere informatie

Inleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5

Inleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Musa Inhoud Inleiding op het lespakket. Blz. 3 Het verhaal van Musa Blz. 4 Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Het koffertje ontdekken. Blz. 6 en 7 Inhoud koffertje. Blz. 8 en 9 2 Inleiding

Nadere informatie

theorie tekenen onderbouw

theorie tekenen onderbouw theorie tekenen onderbouw inhoud deel 1 technieken en materialen deel 2 ruimtelijkheid deel 3 vorm deel 4 ruimte en licht deel 5 kleur deel 6 compositie deel 7 inleiding kunstgeschiedenis schriftelijke

Nadere informatie

Klee. en Cobra. Opnieuw beginnen

Klee. en Cobra. Opnieuw beginnen Klee Lesmateriaal groep 5 en 6 deel 1: klassikale les op school bij de tentoonstelling Klee en Cobra Het begint als kind 28.01-22.04 2012 en Cobra Opnieuw beginnen Dit is Paul Klee En dit ook. En dit is

Nadere informatie

STERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING

STERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING STERREN DANSEN OP DE MUUR Als je op een onbewolkte avond naar de hemel kijkt zie je overal sterren. Net zoals je soms in wolken gekke figuren kunt ontdekken, kun je dat in sterren ook. Door lijnen te trekken

Nadere informatie

blaadjes THEMA 9 Docentenhandleiding Groep 1/2/3/4/5/6

blaadjes THEMA 9 Docentenhandleiding Groep 1/2/3/4/5/6 Docentenhandleiding Groep 1/2/3/4/5/6 THEMA 9 blaadjes Dit materiaal is ontwikkeld in opdracht van IVN, in het kader van Gezonde Schoolpleinen. Tekst: Dieuwertje Smolenaars, NME Amsterdam-Noord. Vormgeving

Nadere informatie

MUVO: DRUKTECHNIEKEN 2 E GRAAD BASISONDERWIJS

MUVO: DRUKTECHNIEKEN 2 E GRAAD BASISONDERWIJS MUVO: DRUKTECHNIEKEN 2 E GRAAD BASISONDERWIJS EXPO FILATELIEFDE Doelgroep Duur 2 e graad lager onderwijs Ongeveer 75 minuten DOELEN VVKBAO 3.2 De kinderen kunnen aangewende technieken en materialen kennen

Nadere informatie

Kijkwijzer. Beeldbeschrijving. FotografieVMBO

Kijkwijzer. Beeldbeschrijving. FotografieVMBO Kijkwijzer Beeldbeschrijving FotografieVMBO Inhoud I. De bedoeling van deze kijkwijzer 2 II. Opdrachten 3 III. Eindopdracht 5 IV. Fotografie en het Fotomuseum Den Haag 6 I. De bedoeling van deze kijkwijzer

Nadere informatie

Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek

Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek KIEZEN Een goed begin is het kiezen van het juiste boek. Er zijn zo veel mooie verhalen waardoor het soms lastig is om een goede keuze

Nadere informatie

M I J N Z E L F B O U W A Q U A R I U M A C H T E R W A N D

M I J N Z E L F B O U W A Q U A R I U M A C H T E R W A N D 1 M I J N Z E L F B O U W A Q U A R I U M A C H T E R W A N D Na wat rondkijken op internet, en vragen stellen aan andere aquarianen ben ik toch zelf begonnen. Ik had er ook in div. winkels al veel gezien

Nadere informatie

TAALKAART - Wij maken met de klas ons eigen middeleeuws naamdichtenboek! 1 Naamdicht

TAALKAART - Wij maken met de klas ons eigen middeleeuws naamdichtenboek! 1 Naamdicht TAALKAART - In de middeleeuwen was een boek een voorwerp van luxe en prestige. Er waren veel huiden nodig om alles op te schrijven en de kleurstoffen die dienden om de gekleurde inkten te maken, kwamen

Nadere informatie

ZML SO Leerlijn Kunstzinnige oriëntatie - Beeldende vorming

ZML SO Leerlijn Kunstzinnige oriëntatie - Beeldende vorming ZML SO Leerlijn Kunstzinnige oriëntatie - Beeldende vorming KUNSTZINNIGE ORIËNTATIE BEELDENDE VORMING Kerndoel 1: De leerlingen leren ideeën, ervaringen en gevoelens uitdrukken in een beeldend werkstuk.

Nadere informatie

Aanwijzing: Lees de verhalen op de borden boven de kist goed; er staan aanwijzingen op. Kijk goed in de kist. Valt je daar iets bijzonders op?

Aanwijzing: Lees de verhalen op de borden boven de kist goed; er staan aanwijzingen op. Kijk goed in de kist. Valt je daar iets bijzonders op? Ondergronds Opdrachten groepen 5, 6 en 7 In Ondergronds gaan kinderen aan de slag als een echte archeoloog. Ondergronds is een reconstructie van een archeologische opgraving. De leerlingen werken met echte

Nadere informatie

Ben ik dat? voorstelling 2d Hoofdstuk 10

Ben ik dat? voorstelling 2d Hoofdstuk 10 voorstelling 2d Hoofdstuk 10 Ben ik dat? 1 Een pasfoto is zo gemaakt. Maar lijkt hij wel? De meeste mensen zijn nooit zo tevreden over hun pasfoto. Dat ligt niet aan de foto maar aan jezelf: je ziet jezelf

Nadere informatie

Street-art in de. Kijkwijzer Secundair Onderwijs

Street-art in de. Kijkwijzer Secundair Onderwijs Street-art in de Paterskerk Kijkwijzer Secundair Onderwijs Naam: Kom en ontdek het verhaal achter de kunstwerken! Welkom in de Paterskerk van Halle. De kerk is vandaag helemaal omgebouwd tot een oase van

Nadere informatie

= verlengstuk van de klas. Museumlessen voor kinderen van de lagere school

= verlengstuk van de klas. Museumlessen voor kinderen van de lagere school = verlengstuk van de klas Museumlessen voor kinderen van de lagere school Waarom kiezen voor SteM? Kunst, Geschiedenis, Archeologie,Wetenschap en Techniek op één museumsite Uitgebreid educatief aanbod

Nadere informatie

Inhoud! Taak 1.3.8 Plannetje Door Paul van der Linden en Bas de Cort. Taak 1.3.8 Plannetje

Inhoud! Taak 1.3.8 Plannetje Door Paul van der Linden en Bas de Cort. Taak 1.3.8 Plannetje Inhoud! Taak 1.3.8 Plannetje Inhoud!... 1 Voorwoord... 2 Het bedrukken van het T-shirt in zeefdruk... 3 Het gaas lichtgevoelig maken met emulsie... 3 Het inwikkelen van de drukvorm... 4 Inrichten van een

Nadere informatie

Het Amsterdam Museum gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen.

Het Amsterdam Museum gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen. 2 INTRODUCTIE Het programma is gemaakt door het. Het gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen. Een schilderij is gemaakt door een schilder. In het museum zijn ook voorwerpen te zien. Het

Nadere informatie

START WISKUNDE-ESTAFETTE RU 2007 Je hebt 60 minuten voor 20 opgaven. Het totaal aantal te behalen punten is 600.

START WISKUNDE-ESTAFETTE RU 2007 Je hebt 60 minuten voor 20 opgaven. Het totaal aantal te behalen punten is 600. START WISKUNDE-ESTAFETTE RU 2007 Je hebt 60 minuten voor 20 opgaven. Het totaal aantal te behalen punten is 600. Estafette-opgave 1 (20 punten, rest 580 punten) Vier bij vier. In een schema van vier maal

Nadere informatie

Who s Afraid of Red, Amber and Green

Who s Afraid of Red, Amber and Green Basisonderwijs Bovenbouw (groep 6-7-8) Lesbrief voorafgaand aan het bezoek aan de tentoonstelling Who s Afraid of Red, Amber and Green Deze lesbrief is bedoeld ter voorbereiding op de les in het museum.

Nadere informatie

Lesmateriaal bovenbouw

Lesmateriaal bovenbouw Lesmateriaal bovenbouw Workshopdag Satellieten 8 oktober 2008 Space Expo, Noordwijk Bouw je eigen telescoop Benieuwd naar het oppervlak van de maan? Of de ringen van Saturnus? Deze dingen staan te ver

Nadere informatie

WERKBLAD mijn landschap

WERKBLAD mijn landschap WERKBLAD mijn landschap Hoe zie jij het landschap? Wat vind je mooi of belangrijk? Ga alleen of in groepjes aan de slag en maak - een presentatie op papier of digitaal - een gedicht, een verhaal of een

Nadere informatie

Pasen. Vrolijke paaskaart Leuke kaart om te kleuren die je met Pasen aan iemand kan geven. Bijvoorbeeld je vader, moeder, opa of oma.

Pasen. Vrolijke paaskaart Leuke kaart om te kleuren die je met Pasen aan iemand kan geven. Bijvoorbeeld je vader, moeder, opa of oma. Pasen Hallo, Ik heb me alweer bezig gehouden met pasen en ben voor jullie op zoek gegaan naar leuke knutselwerkjes om thuis te gaan maken.ik hoop dat jullie er veel plezier mee zullen hebben. Zo vind je

Nadere informatie

Paulo op bezoek in de klas

Paulo op bezoek in de klas Kunst voor peuters en kleuters Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 0, 1 en 2. Met de informatie en lessuggesties kunt in de klas aan de slag met beeldende kunst. Het kijken naar en praten

Nadere informatie

1. Van je juf of meester krijg je een plaatje. Bekijk je plaatje goed. 3. Zoek samen nog vier klasgenoten met een ander plaatje.

1. Van je juf of meester krijg je een plaatje. Bekijk je plaatje goed. 3. Zoek samen nog vier klasgenoten met een ander plaatje. Opdracht 1 Ongeveer 150 jaar geleden stonden er veel steenfabrieken langs de IJssel. De stenen werden van klei gemaakt. Dat kon je langs de IJssel vinden. Als de rivier overstroomde, bleef er een laagje

Nadere informatie

Vollenhove Wonen op een havezate

Vollenhove Wonen op een havezate D S T R K C N T Opdracht 1 Nodig: foto van jezelf als klein kind, fotoblad opdracht 1 In Vollenhove staat de havezate Oldruitenborgh. De havezate is al heel oud. Bijna 250 jaar geleden, rond 1770, woonden

Nadere informatie

Papier recyclen. Inlage

Papier recyclen. Inlage Inlage A1 Papier maken Voor deze opdracht heb je de volgende materialen nodig: A - 1 Drielenzige loep B - 3 Bladen viltpapier C - 1 Reinigingsdoek D - 1 Zeef E - 1 Scheprand F - Stapel oude kranten G -

Nadere informatie

versie 23-10-2004 01. Ik ga een standaard 4 inch ophangrand verkleinen. Een grotere ophangrand is eenvoudiger te verkleinen.

versie 23-10-2004 01. Ik ga een standaard 4 inch ophangrand verkleinen. Een grotere ophangrand is eenvoudiger te verkleinen. Beschrijving verkleining ophangrand: Benodigdheden: 1. Scherp Stanley mes. 2. Metalen liniaal op rechte metalen lat om langs te snijden. 3. Ondergrond om op te snijden. 4. standaard plakband. 5. schaar.

Nadere informatie

Zeefdrukken Wat is zeefdruk. 1 vermeerderen van afbeeldingen 2 wordt gebruikt voor alle materialen 3 kan bijna met alle verf of inkten

Zeefdrukken Wat is zeefdruk. 1 vermeerderen van afbeeldingen 2 wordt gebruikt voor alle materialen 3 kan bijna met alle verf of inkten Zeefdrukken Wat is zeefdruk 1 vermeerderen van afbeeldingen 2 wordt gebruikt voor alle materialen 3 kan bijna met alle verf of inkten geschiedenis Zeefdruk is zeer oud Komt uit China [of Japan] Zijde werd

Nadere informatie

Kijkwijzer beeldbeschrijving

Kijkwijzer beeldbeschrijving Kijkwijzer beeldbeschrijving Bedenk dat een schilderij - voordat het een strijdros, een naakte vrouw of een ander verhaal voorstelt - in wezen een plat vlak is, bedekt met kleuren die op een bepaalde manier

Nadere informatie

3 CA: kunstwerk verwoording eigen mening 3 Datum: verwerking recensie + extra folders 1 Paraaf docent

3 CA: kunstwerk verwoording eigen mening 3 Datum: verwerking recensie + extra folders 1 Paraaf docent CKV CKV Verslag Culturele Activiteit Glow Eindhoven Naam:. Klas:. Foto/ toegang: geldig / ongeldig (ln te vullen door je CKV-docent) verwoording kunstroute en 3 CA: kunstwerk verwoording eigen mening 3

Nadere informatie

beeld-je ver-ven plak-ken por-tret stil-le-ven schil-de-rij pa-let mu-se-um ten-toon-stel-ling te-ke-naar fo-to lijst-je et-sen e-zel kun-ste-naar

beeld-je ver-ven plak-ken por-tret stil-le-ven schil-de-rij pa-let mu-se-um ten-toon-stel-ling te-ke-naar fo-to lijst-je et-sen e-zel kun-ste-naar Auditieve oefeningen kunst Hakken en plakken (hak de woorden in stukken, laat de kinderen het hele woord zeggen) beeld-je ver-ven plak-ken por-tret stil-le-ven schil-de-rij pa-let mu-se-um ten-toon-stel-ling

Nadere informatie

VAN GOGH KRIJGT KLEUR NIVEAU ++

VAN GOGH KRIJGT KLEUR NIVEAU ++ NIVEAU ++ 1/5 In 1886 vertrok Van Gogh naar Parijs. Hij maakte daar kennis met twee nieuwe schilderstromingen: het impressionisme en het pointillisme. Onder invloed van deze stromingen gingen de schilderijen

Nadere informatie