The Great Transition. 23 maart 2012, Amsterdam. Platform Duurzame en Solidaire Economie. Martijn van der Linden

Transcriptie

1 The Great Transition 23 maart 2012, Amsterdam Platform Duurzame en Solidaire Economie Martijn van der Linden

2 Platform DSE Missie Een stabiele, gelijkwaardige en rechtvaardige samenleving tot stand brengen waar het menselijk gebruik van natuurlijke hulpbronnen en het natuurlijk vermogen van de aarde in balans zijn. Ambitie De transitie naar een sociaal ecologisch tijdperk ondersteunen en versnellen. Strategie Meer mensen bij The Great Transition betrekken en bestaande duurzame en solidaire initiatieven aan elkaar koppelen en opschalen.

3 Het systeem Na tweede wereldoorlog is het kapitalistisch, neoliberaal model gebruikt voor wederopbouw, vrede en stabiliteit. Welvaart uitgedrukt in de groei van BNP. Materiële groei als identiteit. Wat zijn vandaag de dag de effecten van dit model en is dit model duurzaam genoeg voor de toekomst??

4 Resultaat: groei wereld BNP

5 Resultaat Peak oil, peak gas, peak uranium, peak coal, luchtvervuiling, peak fosfor, landvervuiling, bodemerosie, ontbossing, verzilting, watervervuiling, uitputting, verspreiding van giffen, afval, afname van biodiversiteit, klimaatverandering, CO2, instorten van ecosystemen, vernietiging van de natuurlijke habitat, uitputting, overbejaging, overbevissing, voedselcrisis inkomensongelijkheid, politieke crisis, armoede, honger, uitbuiting, werkloosheid, sloppenwijken, slavernij, kinderarbeid, vrouwenhandel, bevolkingsgroei, onnodige zwangerschappen, AIDS, analfabetisme, vluchtelingen, oorlog, conflicten, corruptie, nucleaire wapens, bubbles, schulden, etc. Systeem met waarden vrijheid en gelijkheid heeft als resultaat overheersing, uitputting en instabiliteit... It s time for the Great Transition!

6 Naar duurzaamheid Huidige Tijdperk Onduurzaamheid Onrechtvaardige verdeling Overshoot Ecologische voetafdruk > biocapaciteit Relatieve ontkoppeling Afname biodiversiteit Fossiele brandstoffen Lineaire processen Sociaal ecologisch tijdperk Duurzaamheid Fair Earth Share Quotering Ecologische voetafdruk biocapaciteit Absolute ontkoppeling Bioneutraliteit Vernieuwbare energiebronnen Cyclisch processen (C2C)

7 Naar solidariteit Huidige Tijdperk Asociaal Eigenbelang Individualisme Overheersing en instabiliteit Centralisatie van macht Constant gevoel van schaarste Onzekerheid & Crises Competitie Sociale monocultuur 60-urige werkweek en werkloosheid 36-urige werkweek (gemiddeld) Passief burgerschap Gekozen aristocratie Consumentisme Sociaal ecologisch tijdperk Solidariteit Ubuntu Vrede en stabiliteit Einde overheersing/ uitbuiting Genoeg voor iedereen Bestaanszekerheid & Veiligheid Samenwerking Diversiteit Werk delen 21-urige werkweek Actief burgerschap/ kritische burger en consument (Directe) democratie Welzijn

8 Naar een duurzaam en solidair financieel economisch systeem Huidige Tijdperk Financieel / Economisch Focus op economische groei Groeidwang Geld is doel Geldefficiency Illusie, mythen en manipulatie Afvaleconomie Schaalvergroting Extreem ongelijke inkomens Mondialisering Sociaal ecologisch tijdperk Financieel/ Economisch Focus op welzijn Ontspanning en continuïteit Geld is middel of ander ruilmiddel Ecologische efficiency (materiaal) Feiten en transparantie Kringloopeconomie Optimale schaal Aardedividend en maximum vermogen Regionalisering / Think global, act local

9 Dogma's huidig systeem Economische groei Rendement Geldcreatie Rente

10 Economische groei Dilemma of Growth Groei is onduurzaam <-> Degrowth is onstabiel (Jackson, 2010) Olieprijzen bovengrens aan economische groei Onzichtbare vuist Wat is substituut voor olie? Het geloof dat we in de toekomst meer te besteden zullen hebben dan nu blijft bestaan...

11 Rendement - Aandeelhouderswaarde Geld wordt doel Constant streven naar meer winst Kosten verlagen Kosten externaliseren Opbrengsten vergroten Meer marketing Nieuwe producten Multinationals voeren altijd deze strategie...

12 Rendement - Aandeelhouderswaarde In 1970 verdienden CEO's van de 100 grootste bedrijven in de VS ongeveer 45 keer zoveel als de gemiddelde werknemer, in 2008 was dit het 1000-voudige... Bron: Richard Wolff/ BLS/ NY Times 4 sept 2011

13 Waarom productiviteit? Verwachting voor 21e eeuw: nog maar 2 dagen per week werken. John Maynard Keynes (1930) Verwachting voor de 21e eeuw: 20 uur per week werken, wat moet de mens doen? Bertrand Russell (1932)

14 Resultaat Maakt een systeem dat zo veel mensen irrelevant en overbodig maakt zichzelf niet irrelevant en overbodig? (Zizek)

15 Rendement - Investeren Twee vormen van investeren: Het delen in de opbrengsten van een winstgevende onderneming. Waarde toevoegen. Het profiteren van een verwachte waardestijging. Geld wordt speculatiemiddel.

16 Aristoteles (de Republica) Economie De kunst om in het onderhoud te voorzien. Verkrijgen van goederen en diensten die nodig zijn om te overleven of nuttig zijn voor de staat. Gebruikswaarde Begrensd Chremastiek De circulatie is de bron van rijkdom. Geld is begin en einde van ruil. Onbegrensd Doel is absolute verrijking. Probleem : Grijpen in elkaar. Verwarring Sommigen zien het instandhouden en vermeerderen van het geld tot in het oneindige als uiteindelijke doel van de economie.

17 Moraal en making money Greg Smith, voormalig hoofd derivatenafdeling Goldman Sachs (NY Times, 14 maart 2012) I believe I have worked here long enough to understand the trajectory of its culture, its people and its identity. And I can honestly say that the environment now is as toxic and destructive as I have ever seen it. To put the problem in the simplest terms, the interests of the client continue to be sidelined in the way the firm operates and thinks about making money. Goldman Sachs is one of the world s largest and most important investment banks and it is too integral to global finance to continue to act this way. The firm has veered so far from the place I joined right out of college that I can no longer in good conscience say that I identify with what it stands for.' I attend derivatives sales meetings where not one single minute is spent asking questions about how we can help clients. It s purely about how we can make the most possible money off of them. I hope this can be a wake-up call to the board of directors. Make the client the focal point of your business again. Without clients you will not make money. In fact, you will not exist. Weed out the morally bankrupt people, no matter how much money they make for the firm. And get the culture right again, so people want to work here for the right reasons. People who care only about making money will not sustain this firm or the trust of its clients for very much longer.

18 Rendement - Day trading

19 Speculeren: E-mini S&P 500 Op een Oostenrijkse Alp handelen 2 Nederlanders voor een UK based company op de beurs in NY. De wereld biedt veel mogelijkheden...

20 The Market is Never Wrong!!

21 Speculeren: E-mini S&P 500 Often Groot filosofisch statement Het geloof in de markt

22 Economie = filosofie Economie is de wetenschap van de wijsheid van het eeuwige tekort. A. Heertje Wiskundige formules. Geen zichzelf corrigerende methodologie. Geen falsifiseerbare hypotheses. Financiële markten zijn in feite meningen. Of zelfs meningen over de meningen van andere mensen. Marktdenken treedt steeds meer gebieden binnen. Dagelijks miljard dollar verhandeld, slechts 2% heeft te maken met reële economie. We hebben een nieuwe filosofie nodig.

23 Geldcreatie Geld = Schuld Door commerciële banken Op grond van het vertrouwen dat de debiteur terugbetaalt. By far the largest role in creating broad money is played by the banking sector When banks make loans they create additional deposits for those that have borrowed. Bank of England 2007

24 Geldcreatie Leningen Eigendom Crediteur (Bank) Debiteur (Particulier/ Bedrijf/ Land) Aflossing + Rente Terugbetaaltijd > tijdsdruk

25 Geldcreatie Geen controle op hoeveelheid geld en kwalitatieve allocatie. Staat als verzekering. Veel geld uitgegeven om 'vertrouwen' in markten te herstellen. Niet om concrete problemen op te lossen.

26 Geldcreatie In 1982 kwam 5% van alle winsten in VS van financiële bedrijven, in %. Geldcreatie is winstgevend. Financiële sector steeds groter onderdeel van de economie.

27 Rente Lening = Hoofdsom + Rente Banken creëren hoofdsommen, niet de rente. Er is nooit genoeg geld om alle hoofdsommen en rente te betalen. In het geval van degrowth en geen systeemwijziging > constant crisis.

28 Meer geld, meer rijkdom 10 miljoen individuen met meer dan $ aan te investeren activa. 0,14% van de wereldbevolking kan $ investeren. Meer dan het opgetelde BBP van 9 rijkste landen. (Bron: World Wealth Report van Meryll Linch en Capgemini 2010) Zijn er voldoende natuurlijke hulpbronnen om in alle monetaire aanspraken te voldoen?

29 Meer geld, meer schuld National debt G20 advanced economies: In 2007: 78% of GDP In 2009: 97% of GDP In 2015: 115% of GDP (Source: IMF 2010) By 1990 the total debt of consumers, businesses, government and the financial sector in western economies was between 120% and 200% of GDP. In 2010, total debt has grown to between 240% and 450% of GDP. (Source: McKinsey Global Institute 2010)

30 Meer geld, meer rente In Duitsland betaalt inmiddels 80% van de mensen twee keer zoveel rente dan zij ontvangen, 10% ontvangt iets meer dan zij betaalt en 10% ontvangt minstens twee keer zoveel dan zij betaalt. Dit is uiteraard gelijk aan de verliezen van de eerste 80%. (bron: Margrit Kennedy en Helmut Creutz) De begroting van de VS bedroeg in 2009 $3,5 biljoen. Er werd $414 miljard aan rente betaald (=12%). (bron: Richard Heinberg)

31 Meer geld, hogere voetafdruk

32 The Great Transition Doel: Duurzame en Solidaire Economie 6 Basisprincipes: Objectieve schaarste (beperkte natuurlijke hulpbronnen) Mens- en natuurwaarden primair (niet financiële waarden) Principe van duurzaamheid (Sustainable Development) Principe van solidariteit (Ubuntu) Principe van enough (Fair Earth Share) Rijkdom materiële welvaart

33 1. Objectieve schaarste Beperkte natuurlijke hulpbronnen. Wij moeten ecologische grenzen accepteren. Er moet een link zijn tussen ecologie en economie. Aanpassen bestaande economische modellen of nieuwe ontwikkelen.

34 2. Mens- en natuurwaarden primair Geld = middel Geld doel Voorbij BNP Voorbij making money is good Grote uitdaging!

35 3. Principe van duurzaamheid Sustainable development is development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs. Brundlandt (1987)

36 4. Principe van solidariteit One of the sayings in our country is Ubuntu - the essence of being human. Ubuntu speaks particularly about the fact that you can't exist as a human being in isolation. It speaks about our interconnectedness. You can't be human all by yourself, and when you have this quality - Ubuntu - you are known for your generosity. We think of ourselves far too frequently as just individuals, separated from one another, whereas you are connected and what you do affects the whole world. When you do well, it spreads out; it is for the whole of humanity. Desmond Tutu (1931)

37 5. Principe van genoeg A Fair Earth Share is the amount of land each person would get if all the ecologically productive land on Earth were divided evenly among the present world population. Aarde dividend Maximum inkomen / maximum vermogen

38 6. Rijkdom materiële welvaart Menselijke vooruitgang gaat door zonder economische groei. Cultuur, sociale relaties, sport, educatie, etc.

39 Hoe te doen? Beleid per consumptieklasse: 1) Tegen armoede strijdende klasse > Groei 2) Duurzame klasse > Stabiliseer 3) Overconsumerende klasse > Degrowth 4) Super overconsumerende klasse > Degrowth² Wereldwijd wonen er ongeveer evenveel overconsumeerders in ontwikkelde landen (912 miljoen) als in ontwikkelingslanden (816 miljoen). (Bron: Sustainable Futures, Ulvila&Pasanen, 2009)

40 Gebruik van natuurlijke hulpbronnen Strategie per klasse > plafond = overconsumptie Overconsumerende klasse Super overconsumerende klasse Laag Hoog < bodem = onder menselijke waardigheid Duurzame klasse Tegen armoede strijdende klasse Laag Welvaart Hoog

41 Wij weten wat ons te doen staat We are the ones we have been waiting for. Hopi Indians

42 Dank voor uw aandacht Vragen? Platform Duurzame en Solidaire Economie