Aan de Raad. Hardenberg, 14 september 2010 College van burgemeester & wethouders

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Aan de Raad... 2 Leeswijzer... 3 Wijze van behandelen... 3 Financiele positie... 4 Inleiding... 4 Het bezuinigingsprogramma Begrotingsuitkomst Meerjarenbegroting Het investeringsprogramma Vervangings- en kleine investeringen Programmaplan Voorzieningen Wonen Kwetsbare groepen WMO Vrijwilligerswerk Veiligheid en openbare ruimte Economie Groene ruimte Externe oriëntatie Overzicht van lasten en baten van de programma s Algemene dekkingsmiddelen, onvoorzien en mutaties in reserves Verplichte paragrafen Lokale heffingen Weerstandsvermogen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Paragraaf grondbeleid Paragraaf bedrijfsvoering Verbonden partijen BESLUIT

2 Aan de Raad Hierbij bieden wij u de begroting voor 2011 aan. De eerste begroting in de nieuwe raadperiode. Een periode, waarin wij samen voor een zware financiële opgave staan. Wij presenteren u thans een sluitende begroting 2011 en een sluitende meerjarenbegroting Dit is mogelijk door een concreet ingevuld en - naar ons oordeel - realistisch en haalbaar bezuinigingsprogramma. Dit resultaat gevoegd bij de uitkomst van de 2e bestuursrapportage 2010, waaruit blijkt dat 2010 met een positief resultaat kan worden afgesloten, betekent dat we goed op koers liggen voor het gezond houden van onze financiële huishouding. In de gemeentewet is bepaald dat de begroting 2011 voor 15 november 2010 moet worden vastgesteld om in aanmerking te komen voor repressief toezicht. Daarnaast zal ook aan de voorwaarden van een sluitende (meerjaren)begroting en een tijdige vaststelling van de jaarrekening 2009 moeten worden voldaan. Repressief toezicht wil zeggen dat de gemeente geen voorafgaande toestemming van de provincie hoeft te vragen, voordat zij tot de uitvoering van de financiële raadsbesluiten wil overgaan. Door te voldoen aan deze voorwaarden stelt de provincie zich namelijk op het standpunt dat daaruit blijkt dat de gemeente voldoende in staat is financieel zelfstandig te kunnen opereren. Hardenberg, 14 september 2010 College van burgemeester & wethouders 2

3 Leeswijzer In deze begroting staat het financieel (meerjaren)perspectief centraal. Achtereenvolgens komen de financiële positie van de gemeente, de begroting 2011 inclusief het bezuinigingsprogramma en de meerjarenbegroting aan de orde. Daarna volgt het investeringsprogramma met daarin opgenomen de jaarschijf Het tweede deel van de begroting bevat het programmaplan 2011 met een overzicht van de ambities van onze gemeente en de activiteiten die wij in 2011 willen gaan uitvoeren. Deze informatie verstrekken wij aan de hand van de zogenaamde 3-W-vragen. Wat willen we bereiken (onze ambities)? Wat gaan we daarvoor doen (de activiteiten)? Wat gaat het kosten (de begroting)? Aansluitend op het programmaplan is een aantal verplichte paragrafen in deze begroting opgenomen. In deze paragrafen wordt ingegaan op zaken als het grondbeleid, het onderhoud van kapitaalgoederen en de risico's. De 1e begrotingswijziging In dit boekwerk zijn de ramingen opgenomen van de budgetten bestaand beleid. In de 1e wijziging 2011 worden de financiële gevolgen verwerkt van het investeringsprogramma 2011 en de vervangings-/kleine investeringen voor Daarnaast worden in deze 1e wijziging ook de gevolgen van de zogenaamde septembercirculaire inzake de algemene uitkering uit het Gemeentefonds verwerkt. De 1e begrotingswijziging, met de daarbij behorende toelichting, zal u afzonderlijk worden toegezonden. Wijze van behandelen Voor de behandeling van de begroting is de volgende planning opgesteld: raadsleden kunnen schriftelijk vragen indienen tot 6 oktober 2010; deze vragen zullen voor zoveel mogelijk worden beantwoord voor 13 oktober 2010; daarnaast is het mogelijk dat u desgewenst op afspraak - van onze ambtenaren een mondelinge toelichting kunt krijgen; de oriënterende raadsbijeenkomst in bijzijn van alle portefeuillehouders vindt plaats op 2 november In deze bijeenkomst kunnen beleidsmatige vragen aan de portefeuillehouder worden gesteld en kunnen fracties elkaar bevragen; de begrotingsvergadering vindt plaats op 9 november

4 Financiële positie Inleiding De lijnen voor het financieel perspectief zijn uitgezet in de eerste bestuursrapportage Om te komen tot een sluitende begroting 2011 en een sluitend financieel meerjarenperspectief is in deze rapportage een dekkingsplan opgenomen van 3 miljoen. De meerjarenbegroting is geactualiseerd en aangevuld met de jaarschijf Bij ongewijzigd beleid voorzien wij voor de begroting 2011 een tekort van 1,6 miljoen en voor 2014 van rond 3,1 miljoen. De financiële situatie is door deze actualisatie niet (wezenlijk) veranderd en daarmee is de noodzaak om 3 miljoen te bezuinigen gebleven. Derhalve hebben wij een concreet ingevuld en- naar ons oordeel- realistisch en haalbaar bezuinigingsprogramma opgesteld om de begroting 2011 sluitend te krijgen. U vindt dit bezuinigingsprogramma in het vervolg van deze begroting Ook voorziet het bezuinigingsprogramma in een pakket aan maatregelen, waardoor ook de meerjarenbegroting sluitend is. Conclusie: met het thans voorliggende bezuinigingsprogramma zijn vier belangrijke, in de aanbiedingsbrief genoemde speerpunten van beleid volledig ingevuld, te weten: een sluitende jaarrekening 2010 (naar de huidige prognose!); een sluitende begroting 2011; een sluitend financieel meerjarenperspectief; het op peil brengen van ons weerstandsvermogen/algemene reserve. 4

5 Begrotingsuitkomst 2011 Uitgangspunten Voor de samenstelling van deze begroting zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: - compensatie prijsstijgingen 2011 van 1,5 %; - salarisontwikkelingen 2% (inclusief 0,5% voor toename sociale lasten); - inflatoire verhoging van de tarieven met 1,75%; - reserveren van het jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijvingen en rente voor dekking van vervangings- en kleine investeringen; - voor onvoorziene uitgaven wordt een structureel bedrag opgenomen van ; - voor onvoorziene incidentele uitgaven wordt een post opgenomen van ; - voor de berekening van de algemene uitkering wordt rekening gehouden met de informatie uit de mei-circulaire De uitkomsten van de septembercirculaire 2010 worden verwerkt in de 1 e begrotingswijziging 2011; - een aantal inwoners per 1 januari 2011 van en een jaarlijkse toename in de jaren daarna met 100; - een aantal woningen per 1 januari 2011 van en een jaarlijkse toename van aantal woningen in 2012 met 150 en in 2013/2014 met 200 woningen. Toelichting op begrotingsuitkomst Bij ongewijzigd beleid is sprake van een tekort van De belangrijkste oorzaken zijn: - structurele doorwerking tekort 2009/2010 -/ lagere gemeentefondsuitkering -/ toename salariskosten (inclusief inhuur derden) -/ korting op prijscompensatie hogere opbrengst OZB overige verschillen -/ Structurele doorwerking 2009/2010 Uit de analyse van de jaarrekening 2009 bleek voor ruim 1 miljoen aan structurele tegenvallers. Voor een deel zijn wij er in geslaagd om nog in 2010 de kosten terug te dringen of andere structurele oplossingen aan te dragen. Voor een aantal zaken bleek dit echter niet mogelijk. Concreet doelen wij dan op: - de kosten van leerlingenvervoer de energiekosten de kosten van bedrijfsvoering Kortheidshalve verwijzen wij hier naar de 2 e bestuursrapportage Lagere gemeentefondsuitkering. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: deze lagere uitkering houdt geen verband met de reeds meermalen aangekondigde rijksbezuinigingen. Voor een bedrag van vloeit de lagere uitkering voort uit de afbouw van de zogenaamde verfijningsuitkering rioleringen. Verder neemt de gemeentefondsuitkering af met eveneens in verband met de ontwikkeling van de zogenaamde uitkeringsbasis gemeentefondsuitkering. Overige mutaties in de gemeentefondsuitkering leiden tot een voordeel van Salariskosten (inclusief inhuur personeel) De raming voor de salariskosten is aangepast aan de uitkomsten van de in 2010 overeengekomen CAO. Korting op prijscompensatie Op de budgetten is een korting toegepast van 0,5%. De opbrengst hiervan (totaal ) is ingezet als bezuiniging. Deze bezuiniging vloeit nog voort uit het vorige pakket aan dekkingsmaatregelen ( ). 5

6 OZB De raming van de OZB is gebaseerd op het kohier 2010 met een (geraamde) correctie op de WOZ-waarde (waardestijging 2010 t.o.v. 2009) en een inflatoire verhoging van het tarief met 1,75%. Het geprognosticeerde tekort voor 2011 ad ,-- is - uiteraard niet acceptabel. Derhalve presenteren wij u in de volgende paragraaf een bezuinigingsplan, waarmee dit tekort volledig wordt weggewerkt. Het bezuinigingsprogramma Het bezuinigingsprogramma voor de komende jaren ziet er na amendering als volgt uit. Concrete maatregel Cumulatief Hoofdthema bedrijfsvoering/kostenbeheersing BOR(ST) vooruit efficiencybijdrage Mobiliteit en efficiency Verlaging bijdrage aan de Veiligheidsregio/GGD Verlagen kosten non-actieven Verlagen budget college en raad Versobering arbeidsvoorwaarden Aanbestedingsvoordeel gemeentewerf Verzelfstandiging onderwijs Inzet restant budget vervangingsinvesteringen Verlagen budget KLIC-meldingen Efficiencykorting Totaal bedrijfsvoering Hoofdthema Ambitieniveau Stoppen Hardenberg op de Kaart (budget + formatie) Verlagen budget rekenkamer Totaal ambitieniveau Hoofdthema Inkomstenverhoging Afschrijving nieuwe gebouwen naar restwaarde 25% (werf+gemeentehuis) Gemiddelde renteomslag Tariefsverhoging accommodaties sport en cultuur Vermindering subsidies Overige inkomstenverhoging Totaal inkomstenverhoging Totaal

7 Toelichting concrete invulling bezuinigingsprogramma Thema Bedrijfsvoering BOR(ST) vooruit efficiencybijdrage Het betreft een deel van het resultaat van het enkele jaren geleden binnen de afdeling BOR ingezette ontwikkelingsproces BOR(st) Vooruit! De besparingen worden gerealiseerd door het indikken van de formatie bij een gelijkblijvend takenpakket. Efficiency dus. Deze besparing wordt door natuurlijk verloop gerealiseerd. Mobiliteit en efficiency Deze bijdrage ontstaat vanuit het slim en logischerwijs inspelen op reguliere en deels lopende ontwikkelingen binnen de organisatie en de formatie. De door directie vastgestelde spelregels helpen in dit proces. Besparingen worden in 2011 behaald door het behaalde voordeel op de aanbesteding van het printerbeheer; verlaging van de budgetten voor drukkosten (zoals een sobere uitvoering van deze begroting); werving en selectie en van het budget voor adviezen inschakeling derden. Bijdrage aan de Regio De verlaging is gebaseerd op de door de Regio doorgevoerde verlaging van de gemeentelijke bijdrage per inwoner en is derhalve in overeenstemming met de regiobegroting(en) voor Lagere kosten non-actievenregeling De kosten voor wachtgelduitkeringen zijn het komend jaar lager dan in het perspectief was aangehouden. Deze besparing kan nu worden ingezet voor de bezuinigingen. Verlagen budgetten college en raad In overleg met het presidium is besloten om dit budget te verlagen met Versobering arbeidsvoorwaarden De gemeente kent een goed pakket aan secundaire arbeidsvoorwaarden (in financiële- en tijdsvergoeding). Het versoberen van dit pakket behoort tot de mogelijkheden om tot vermindering van kosten te komen. Voor 2011 stellen wij voor om de kerstpakketten af te schaffen en het budget voor de compensatie inzet uren OR-leden, het budget bewust belonen en het budget organisatieontwikkeling te verlagen. Deze maatregelen leveren te samen op. Aanbestedingsvoordeel gemeentewerf Dit aanbestedingsvoordeel is bij uw raad bekend. In tegenstelling tot het besluit dat eind 2009 is genomen stellen wij u voor om dit bedrag in te zetten voor de bezuinigingen. Verzelfstandiging onderwijs. Dit bedrag betreft concreet de verlaging van het (personeels)budget van de afdeling BOR. Als gevolg van de verzelfstandiging zijn bepaalde onderhoudswerkzaamheden vervallen en is vacatureruimte ontstaan. Deze ruimte wordt nu ingezet. Inzet restant budget vervangingsinvesteringen Voor 2011 is een budget beschikbaar van voor vervangings- en kleine investeringen. Door de investeringen thans te beperken tot de hoogst noodzakelijke vervangingen is niet het volledige bedrag nodig. Efficiencykorting Hiermee wordt een extra resultaatsinspanning van de afdelingen verwacht op het verminderen van de formatie. 7

8 Thema ambitieniveau Hardenberg op de Kaart Deze maatregelen waren aanvankelijk voorzien voor 2012 en Door de noodzaak om nu een sluitende begroting te moeten hebben, zijn deze bezuinigingen naar voren gehaald. Dit is ook mogelijk omdat er nu reeds sprake is van een vacature die niet meer wordt ingevuld. Thema inkomstenverhoging Afschrijving nieuwe gebouwen naar restwaarde 25% (werf+gemeentehuis) Wij gaan dit najaar ons afschrijvings- en waarderingsbeleid doorlichten op mogelijkheden om hier vanzelfsprekend met inachtneming van de financiële voorschriften financiële ruimte te winnen. Op de resultaten hiervan komen wij bij de 1 e bestuursrapportage 2011 terug. Rente In ons meerjarenperspectief (bij de 1 e bestuursrapportage 2010) gingen wij nog uit van een rentepercentage van 5%. Op grond van de huidige inzichten vinden wij het verantwoord om dit rentepercentage thans bij te stellen naar 4,25% (voor de lange rente). Dit vertaalt zich in een besparing van Toelichting op overige inkomstenverhoging In 2011 wordt deze maatregel ingevuld door een eenmalige onttrekking aan de reserve afvalstoffenheffing. Hiermee is de begroting 2011 sluitend. In de 1e bestuursrapportage 2011 wordt deze post structureel uitgewerkt. Resumé Wij presenteren u thans een sluitende begroting 2011 en een sluitende meerjarenbegroting Dit is mogelijk door een - naar ons oordeel - realistisch en haalbaar bezuinigingsprogramma. Nieuwe ontwikkelingen kunnen het nodig maken om dit pakket aan te vullen met concrete nieuwe oplossingen/maatregelen. Wij zullen dan ook op de geijkte momenten in de planning- en controlcyclus begroting en 1 e bestuursrapportage het financiële perspectief en het bezuinigingsprogramma bijstellen. Bij het pakket aan maatregelen hoort ook het doorbreken van de regel dat incidentele meevallers worden toegevoegd aan het investeringsbudget of reserves. Incidentele voordelen die zich in deze collegeperiode voordoen zullen ten gunste worden gebracht van de exploitatiebegroting. Eventuele overschotten op de exploitatiebegroting worden toegevoegd aan de algemene reserve c.q. ingezet voor de versterking van het weerstandsvermogen. De noodzaak om deze nieuwe lijn te hanteren behoeft naar onze mening geen nadere toelichting. Wij willen hiermee dan ook niet wachten tot het nieuwe begrotingsjaar, maar hanteren deze ook voor het resterende deel van het lopende jaar. 8

9 Meerjarenbegroting Evenals een sluitende begroting 2011 is ook hier de doelstelling een sluitende meerjarenbegroting. Deze meerjarenbegroting is inclusief het dekkingsplan De andere gehanteerde uitgangspunten zijn: een jaarlijkse toename van het aantal inwoners van 100; een toename van het aantal woningen voor 2012 met 150 en voor 2013 en 2014 met 200; een trendmatige stijging op belastingen en tarieven van 1,5%; een prijsstijging van 0% per jaar; een loonkostenstijging van 1% per jaar; het jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijving en rente hebben wij gereserveerd voor dekking van de vervangingsinvesteringen; het onderhoudsbudget voor wegen, verlichting en plantsoenen is jaarlijks verhoogd met een normbedrag per woning voor gebiedsuitbreiding. voor onvoorziene structurele uitgaven is een jaarlijks bedrag opgenomen van ; voor de berekening van de algemene uitkering is rekening gehouden met de informatie uit de junicirculaire De ontwikkeling van het begrotingssaldo in het meerjarenperspectief is, met inachtneming van het vorenstaande, als volgt (bedragen x 1.000,--): Saldo vorige begroting voordeel nadeel voordeel nadeel voordeel nadeel Mutaties: Loonkosten Volume-accres Algemene uitkering Onvoorzien OZB autonoom Prijsstijgingen Kapitaallasten Bespaarde rente Reservering Diversen Totaal mutaties Dekkingsplan Totaal incl. dekkingsplan Saldo begroting Het op bladzijde 8 opgenomen bezuinigingsplan is volledig verwerkt in het hier bovenstaande financieel meerjarenperspectief. Dit leidt ertoe dat dit perspectief positief sluit. Hiermee is een belangrijke doelstelling uit ons meerjarig financieel beleid inhoud gegeven. 9

10 Het investeringsprogramma Hardenberg is een gemeente met ambitie. Het feit dat er nu minder middelen zijn, wil niet zeggen dat de ambities zijn verdwenen. Hardenberg is nog volop bezig. De realisering van het nieuwe gemeentehuis is in volle gang. De nieuwe gemeentewerf zal eind van dit jaar in gebruik kunnen worden genomen. Er zijn middelen opzij gezet voor de verbreding van de N34. Andere grote projecten, waar veel tijd en energie in wordt gestoken, zijn het Vechtpark, het centrumplan Dedemsvaart, de stationsomgeving, de (voorbereiding van de) sportboulevard. Deze projecten doen wij veelal in samenwerking met andere partijen. Daarnaast investeren wij ook zelf in het (groot) onderhoud van wegen, onderwijshuisvesting en verstrekken wij bijdragen voor de leefbaarheid van het platteland, de bouw van club- en buurthuizen enz. Kortom, er gebeurt dus nog steeds veel in Hardenberg en met deze investeringen zijn ettelijke tientallen miljoenen euro s (en daarmee ook veel werkgelegenheid) gemoeid. De afgelopen jaren konden wij daarbij wat extra doen, dankzij een aantal grote financiële meevallers uit de verkoop van nutsbedrijven. Voor de komende jaren zullen wij het met minder middelen moeten doen. De uitdaging is dan ook om meer met minder te doen. In aanvulling op de hiervoor genoemde investeringen is voor de nieuwe raadsperiode een investeringsbudget beschikbaar van 16,5 miljoen. In de eerste bestuursrapportage 2010 schreven we nog dat wij in 2012 willen bezien of het mogelijk is om dit budget aan te vullen. Op dit moment zijn we echter minder optimistisch. Het sluitend houden van de exploitatie heeft de hoogste prioriteit. In de huidige raadsperiode moet worden geïnvesteerd in een aantal belangrijke thema s, zoals benoemd in het collegeprogramma Meer met minder. Deze thema s zijn: Omschrijving Aanpak oude wijken (sociale component) Sportboulevard (2 e fase) Sportpak De Krim Uitbreiding sporthal De Citadel Groen Blauwe Diensten Duurzaamheid Extra wegenonderhoud Leader plus Masterplan kunstgras Onderwijshuisvesting Extra veld Bergentheim Verkeersveiligheid Totaal Wij stellen u thans voor om in te stemmen met de fasering en de voor 2011 genoemde bedragen beschikbaar te stellen. In totaal is hiermee voor een bedrag van 10,55 miljoen invulling gegeven aan de beschikbare investeringsruimte. In aanvulling op het investeringsprogramma uit het collegeprogramma hebben wij in de eerste bestuursrapportage 2010 drie voorstellen gedaan. De Raad heeft het college opgedragen deze voorstellen nader te onderbouwen. Het betreft de voorstellen: Sociaal domein Dedemsvaart Marketingcommunicatie gemeente Aankoop RWZI- terrein Dedemsvaart

11 Inclusief deze drie aanvullende voorstellen wordt in deze huidige raadsperiode een bedrag geïnvesteerd van 11,7 miljoen. Hierdoor blijft 4,8 miljoen over voor de volgende periode. Wij stellen u voor om deze bedragen alsnog beschikbaar te stellen en geven u ter onderbouwing van deze voorstellen het volgende in overweging. Sociaal domein Dedemsvaart/realisering M.F.C. Dedemsvaart Na enige jaren voorbereiding door ons college heeft de Raad - in het investeringsprogramma 2009 uitgesproken, vol in te zetten op de ontwikkeling van de tweede kern in onze gemeente. Hoewel het ontwikkelingsprogramma kern Hardenberg nog doorliep, kwam daarmee de bestuurlijke en financiële focus te liggen op Dedemsvaart. In het door uw Raad vastgestelde masterplan is deze omslag vertaald in concrete plannen. In de komende jaren zullen deze worden uitgevoerd. Een belangrijk uitgangspunt van het masterplan is een integrale aanpak van het centrum Dedemsvaart op alle in het centrum voorkomende functies. Belangrijke thema s zijn dan ook de winkelvoorziening, woningbouw, sociale structuur, parkeren, infrastructuur en groenvoorziening. In het kader van de sociale structuur is de realisering van een multifunctioneel centrum (M.F.C.) de meest in het oog springende voorziening. De achterliggende doelstelling is om door middel van dit M.F.C. een eigentijdse voorziening te realiseren voor allerlei activiteiten op sociaal/cultureel gebied zowel voor ouderen als jongeren. Zo zal het M.F.C. een groot aantal maatschappelijke instellingen en verenigingen de mogelijkheid bieden zich te manifesteren en te ontplooien. Wij zijn ervan overtuigd dat de gezamenlijkheid een belangrijke meerwaarde zal bieden. Wij zien dat ook in de kern Hardenberg, waar het L.O.C. met de daarin verzamelde partners laat zien dat dezelfde doelstelling meer en meer zichtbaar wordt in activiteiten met een duidelijk sociale meerwaarde. Voor ons is deze investering in het M.F.C. dan ook een investering in sociaal/cultureel maatschappelijk rendement. Het is een investering in sociale samenhang en maatschappelijke meerwaarde. Het M.F.C. is geen doel op zich maar het middel om dat te bereiken. Ook in de kern Hardenberg, maar bv. ook in Gramsbergen hebben wij als gemeente op deze wijze geïnvesteerd in een maatschappelijke voorziening. Wij realiseren ons overigens ook dat een M.F.C. alleen niet voldoende zal zijn. Investeren in sociale structuren en mensen is evenzeer noodzakelijk. Voor dit geheel vragen wij u het genoemde bedrag beschikbaar te stellen. Uiteraard komen wij met concrete plannen daartoe bij u terug alvorens tot uitvoering over te gaan. Marketingcommunicatie gemeente In de afgelopen periode hebben wij tezamen met maatschappelijke partners financieel en inhoudelijk geparticipeerd in het project met de leus Hardenberg; geef jezelf de ruimte. Met een vernieuwde website, repeterende informatie en opvallende, incidentele acties met name gericht op de woningmarkt hebben wij getracht Hardenberg op de kaart te zetten. Wij zijn van oordeel dat mede door deze acties de bekendheid van Hardenberg en de regio/ provincie maar ook daarbuiten in positieve zin is toegenomen. Ook in bestuurlijke contacten horen wij dat terug. De vraag wat levert dit nu precies op is moeilijk te beantwoorden omdat dit- zo blijkt uit de literatuur- afhangt van vele factoren. Onze indruk is wel dat deze wijze van marketing bedrijven een positieve invloed heeft op het aantal bezoekers van buiten Hardenberg. Wij hebben ons beraden op de vraag moeten we hier mee doorgaan. Daartoe hebben wij een extern, Hardenbergs, deskundig bureau gevraagd daarover zijn mening te geven. De conclusie uit hun rapportage die u eerder is toegezonden is duidelijk. Hardenberg kan niet achterover leunen en teren op het opgebouwde imago. Doorgaande marketing is noodzakelijk maar wel gefocust op meerdere terreinen dan alleen wonen. Uiteraard moet ook de financiële afweging gemaakt worden. Met vele andere gemeenten zijn wij van mening dat juist in deze tijd anti- cyclus investeren ook en marketing noodzakelijk blijkt. Er is dan ook sprake van investeren in de zich ongetwijfeld later voordoende betere economische situatie. Wij zien hierbij dan ook een duidelijk parallel met het thema City-marketing. Ook daarin investeren wij nu. Derhalve stellen wij u voor dit krediet ad beschikbaar te stellen voor 2011/2012. In 2012 willen wij evalueren of wij ook daarna moeten doorgaan zowel inhoudelijk als financieel. Deze is bestemd voor uitvoeringskosten excl. Personele uren. Door herschikking van taken (efficiency) was het mogelijk wel structureel te bezuinigen op de formatie. 11

12 Aankoop gronden Rioolwaterzuivering Dedemsvaart In de negentiger jaren van de vorige eeuw heeft de voormalige gemeente Avereest intensief overleg gevoerd met het Waterschap over de toenmalige R.W.Z.I. Het Waterschap had het plan deze installatie te vergroten. Mede onder druk van omwonenden heeft de gemeente met het Waterschap de deal kunnen maken dat de R.W.Z.I. gesloten en elders herbouwd zou kunnen worden. Dit onder de inspanningsverplichting om te zoeken naar mogelijkheden om de vrijkomende locatie met private partijen te herontwikkelen. Wel staat vast dat hierover een aantal besprekingen met het toenmalige college gevoerd zijn. Dit herontwikkelingsproces is door de herindeling aanzienlijk vertraagd. Pas in 2005 is dit traject weer opgepakt. Het resultaat hiervan of beter het ontbreken van resultaat is u bekend. Al die tijd (ruim 10 jaar) heeft het Waterschap kosten gemaakt in de sfeer van onderhoud. Het Waterschap schat de kosten op 1,- miljoen. Na het stil komen te liggen van het herinrichtingsproces heeft het Waterschap deze casus ingebracht in het overleg met ons over de realisatie van het Vechtpark met het voorstel tot de u eerder bij de bestuursrapportage gemelde packagedeal. Het voornaamste argument van het Waterschap is: hoewel de gemeente zijn best gedaan heeft, is het beoogde resultaat niet behaald. Dat is niet geheel aan de gemeente te wijten. De deal is dan ook: gezamenlijk de verantwoordelijkheid oppakken en het perceel overdragen voor ,- aan de gemeente. Hiermee zijn de gemaakte kosten van het Waterschap bij lange na niet gedekt. Beide partijen- Waterschap en gemeente- nemen zowel hun verantwoordelijkheid. Wij achten het nog steeds bestuurlijk correct - gelet op de voorgeschiedenis - deze deal aan te gaan en zo de boeken te kunnen sluiten. Volledigheidshalve hebben wij hier ook de toelichting op de investeringen uit het collegeprogramma opgenomen. 1. Aanpak oude wijken Behoud en verbetering van de leefbaarheid vinden wij binnen de gemeente Hardenberg van groot belang. Er is geen sprake van achterstandswijken, en we zullen ook voorkomen dat die ontstaan, maar er zijn wel oude wijken waarbij we maatregelen moeten treffen om de leefbaarheid te waarborgen. Dit doen we enerzijds door de bestaande infrastructuur te verbeteren en een impuls te geven aan de ruimtelijke kwaliteit ( 2 miljoen), maar we willen daaraan de sociale component toevoegen. Wij willen hier extra voor uittrekken. 2. Sportboulevard (2e fase) Bij de ontwikkeling van de tweede fase van de Sportboulevard is de verplaatsing van het zwembad aan de orde. Voor de investeringen in dit nieuwe zwembad hebben we gereserveerd. De Sportboulevard is één van de onderdelen van het Masterplan Stationsomgeving. 3. Sportpark De Krim Het is de bedoeling dat de sportfaciliteiten in De Krim samen met de bibliotheek en de kinderopvang op een plek gecentraliseerd worden. Dit heeft enerzijds tot gevolg dat de verkeersonveilige situatie bij het bestaande sportpark niet meer aan de orde is, en het betekent anderzijds een kwaliteitsimpuls voor De Krim, wat een positieve invloed heeft op de leefbaarheid. Wij willen hiervoor voorshands uittrekken. 4. Uitbreiding Sporthal De Citadel Vanwege het tekort aan sportfaciliteiten in het basisonderwijs is uitbreiding nodig. Door een koppeling te maken met de bestaande sporthal De Citadel, en deze met een afzonderlijk te gebruiken gedeelte te vergroten, kunnen we een voorziening creëren die niet alleen voor het onderwijs maar voor de bevolking van de kern Dedemsvaart als geheel van nut is. Hiervoor wordt geïnvesteerd. 5. Groenblauwe diensten De afgelopen jaren is fors geïnvesteerd in groenblauwe diensten. Dit betekent een goede impuls voor een kwalitatief goed buitengebied. Wij willen deze lijn voortzetten, en zullen daarin extra investeren. 12

13 6. Duurzaamheid Hardenberg heeft duurzaamheid hoog in het vaandel. Er is de afgelopen periode op dit gebied veel gebeurd, waardoor we zowel binnen als buiten de provincie als voorbeeld worden gesteld. Dit geeft ons echter niet het gevoel dat we er zijn. Sterker nog, er moet nog heel veel gebeuren, en we zullen daarin de komende jaren extra investeren. 7. Extra wegenonderhoud De laatste winterperiode heeft tot een grote schade aan de wegen geleid. Om te voorkomen dat we in een situatie terecht komen waarbij een groot deel van de wegen niet aan onze kwaliteitsnormen voldoet zullen we een inhaalslag maken, en hieraan de komende periode extra investeren. 8. Leader plus Met het programma Leader plus zijn in de afgelopen jaren goede resultaten behaald door medewerking te verlenen aan initiatieven vanuit de bevolking. Wij vinden dat ook in de komende periode deze manier van werken moet worden voortgezet, en hebben hiervoor gereserveerd. 9. Masterplan kunstgras Sportbeoefening vinden wij om tal van redenen van groot belang. Dat betekent dat er binnen de gemeente goede accommodaties beschikbaar moeten zijn. Om de kwaliteit van de gemeentelijke sportparken te verbeteren hebben we een masterplan kunstgras opgesteld, dat inhoudt dat elk complex moet beschikken over ten minste één kunstgrasveld. Voor de aanleg van één extra voetbalveld en één korfbalveld is uitgetrokken. 10. Onderwijshuisvesting Het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs maakt inzichtelijk welke kosten gemaakt moeten worden bij het instandhouden en soms oprichten van goede scholen. Uit de eerste globale berekeningen blijkt dat hier de komende tijd veel geld extra nodig is. Via dit investeringsprogramma willen wij hiervoor al vast beschikbaar stellen. Uit het definitieve IHP zal dan moeten blijken, hoe groot de totale extra behoefte is. 11. Extra veld Bergentheim Voetbalvereniging Bergentheim, die een belangrijke rol speelt in de ontmoetingsfunctie van deze kern en daarmee de leefbaarheid van dit gebied, kampt met een tekort aan velden, wat ertoe leidt dat mensen geen meer lid kunnen worden. Om een extra veld te kunnen aanleggen is uitgetrokken. 12. Verkeersveiligheid Wij vinden veiligheid en specifiek verkeersveiligheid binnen onze gemeente van groot belang. Speerpunten hierbij zijn veilige fietsroutes voor scholieren, veilige verkeerssituaties rond scholen, en een goede berijdbaarheid voor het landbouwverkeer van de doorgaande wegen in het buitengebied. Wij willen hierin in de komende jaren extra investeren. 13

14 Vervangings- en kleine investeringen 2011 Naast het hiervoor genoemde investeringsprogramma worden jaarlijks ook voorstelleng gedaan voor vervangings- en kleine investeringen. In de begroting 2011 is hiervoor een structureel bedrag van opgenomen. Dit bedrag is ontstaan als gevolg van de vrijvallende (netto)kapitaallasten. Voor 2011 stellen wij u voor om dit bedrag voor onderstaande investeringen in te zetten en de inzet te beperken tot de hoogst noodzakelijke investeringen. Immers hierdoor ontstaat financiële ruimte (structureel rond ) die hard nodig is voor de exploitatie. Omschrijving Investering Jaarlast 1 CV-installatie zwembad Gramsbergen Door het realiseren van een MFC (ter vervanging van het Dorpshuis) ontstaat er een probleem t.a.v. de verwarming van het zwembad. Uit exploitatieoverwegingen is destijds besloten tot een verwarmingssysteem voor zwembad, sporthal en dorshuis. 2 CV-installatie sporthal Gramsbergen Zie boven 3 Ruiming begraafplaatsen Achterveld en Oud Avereest In 2011 zal met deze werkzaamheden moeten worden begonnen, zodat vanaf 2013 weer uitgifte van graven kan plaatsvinden. 4 Fundering grafmonumenten de Larikshof Betreft de 2 e fase om op het nieuwe gedeelte van de begraafplaats fundering aan te leggen. Fundering is noodzakelijk om een slordig beeld ten gevolge van verzakkingen van grafmonumenten te voorkomen. 5 Aanleg urnenmuur begraafplaats Gramsbergen De jaarlasten ad komen ten laste van de grafrechten. 6 C2000 apparatuur Deze regionale vervanging zou 2 jaar geleden plaats dienen te vinden. Op dat moment was er geen kwalitatief goede apparatuur beschikbaar. Op dit moment is er geschikte apparatuur beschikbaar. 7 Brandweerhelmen De brandweerhelm is een fundamenteel; onderdeel van de persoonlijke bescherming. 8 Rookgasafvoer brandweerkazerne Hardenberg Nu nieuwbouw geruime tijd wordt uitgesteld moet rekening worden gehouden met vervanging. 9 Uniformen brandweervrijwilligers De kleding is aan vervanging toe. Het betreft vervanging van bestaande uniformen en aanschaf van uniformen voor nieuwe brandweermensen. 10 Veiligheidslaarzen brandweer De veiligheidslaarzen zijn een belangrijk onderdeel van de persoonlijke bescherming. 11 Industriële wasmachine en -droger De wasmachine en droger worden gebruikt om de 14

15 Omschrijving Investering Jaarlast brandweerkleding te wassen. Nu nieuwbouw geruime tijd wordt uitgesteld moet rekening worden gehouden met vervanging. 12 Uitbreiding brandweerkazerne met kantoorunits Om de komende periode tot de nieuwbouw van de brandweerkazerne te overbruggen, zal de bestaande instructie-/kantoorruimte moeten worden uitgebreid. 13 Verkeersveiligheid Betreft diverse maatregelen aan Magnolia, Mien Ruyslaan en Moerheimstraat. 14 Sportvloer sporthal de Citadel De huidige sportvloer moet vervangen worden en in combinatie met de uitbreiding van de sporthal is het een goed moment om vervanging gelijktijdig te realiseren met de uitbreiding. 15 Kunst in de kernen Met dit bedrag kan het project worden voortgezet in de kernen Balkbrug, Slagharen en Bergentheim. 16 Masterplan sportpark De Boshoek (fietsenstalling) Er zijn nu regelmatig parkeerproblemen en problemen met het stallen van fietsen. Door verplaatsing van de fietsenstalling en aanpassing van de entree worden deze problemen verholpen. 17 Renovatie sportvelden Betreft het groot onderhoud aan velden (jaarlijks budget). Totaal Verder stellen wij u voor om in te stemmen met de volgende investeringen ten laste van de betreffende reserves. Omschrijving Investering Jaarlast Luchtbehandelingskast sporthal Gramsbergen Voorbereidingskosten N340 Tractie (ideaalcomplex) Onderhoud sportaccommodaties. Economisch Structuurfonds Tractie brandweer Tractie (ideaalcomplex) Tractie BOR Hardware (ideaalcomplex) Automatisering Software (ideaalcomplex) Automatisering Totaal

16 Kleine investeringen < Naast een structurele post voor vervangings- en kleine investeringen wordt jaarlijks in de begroting ook een bedrag opgenomen van voor kleinere vervangingen. Wij stellen u voor om de volgende investeringen ten laste van deze stelpost te doen: asfaltlaag sportpark de Balk splitsing elektriciteitsvoorziening de Boshoek toplaag vloer gymlokaal Balkbrug toplaag vloer gymlokaal Buizerdweg AED's omheining sportpark Baalderveld Beregeningsinstallaties Reserveprojecten Totaal De financiële situatie dwingt tot het stellen van prioriteiten. Ook als het om investeren gaat. Om u een beeld te geven van de investeringsvoorstellen die nu niet kunnen doorgaan hebben wij het volgende overzicht samengesteld. Omschrijving investering e.v. Cultuurhistorische borden/ rustpunten en verhalenknooppunten Accommodatiebeleid/privatisering buitensport (waaronder tennisbanen Dedemsvaart) Brandweerkazerne (nieuwbouw Hardenberg) Masterplan kunstgras Sportboulevard 3 e fase (sporthal) Verplaatsen Boekweit Meerkosten nieuwbouw Vechtdal Rotonde Jan Weitkamplaan t.b.v gezondheidspark/sportboulevard uitbreiden Jeu de Boulesbaan de Boshoek Camperplaats Gramsbergen Ruiter- en mennetwerk VRI Baalder

17 Programmaplan 2011 Hardenberg is een gemeente met ambities. Een gemeente ook met middelen om deze ambities waar te kunnen maken. De ambities zijn vertaald in het zogenaamde meerjarenprogramma. Accenten worden gezet door middel van het investeringsprogramma. Inhoudelijke kaders Uitgangspunt voor het programmaplan is de toekomstvisie die in 2004 is vastgesteld. De toekomstvisie is uitgewerkt in een meerjarenprogramma. Een toekomstvisie die in het voorjaar van 2008 is geëvalueerd door de raad samen met onze inwoners. Doen we nog de goede dingen en doen we dit goed? Samen sterk naar de toekomst We willen samen met onze medewerkers met een open houding en het gezicht naar de burgers staan. Dat wil zeggen, samen met individuen en organisaties knelpunten bespreken en oplossingen zoeken. Toekomstvisie en meerjarenprogramma De toekomstvisie kent drie doelstellingen: samenhang in diverse gemeentelijke beleidsvelden ondersteunen; een helder profiel naar buiten toe creëren; strategische politieke keuzes maken. Als basis voor de toekomstvisie is gekozen voor het scenario stevig. Dit houdt in dat wij gaan voor het versterken van de kwaliteiten van onze gemeenten volgens een gelaagd model, zelfredzaamheid & eigen verantwoordelijkheid en samenwerking & bundeling. De kwaliteiten zijn de onderlinge betrokkenheid, de prettige woonomgeving, de ondernemerszin en de groene ruimte. Met de toekomstvisie heeft de gemeente haar visie op de lange termijn geformuleerd. Dit vormt dan ook het kader voor besluitvorming en handelen van onze gemeente. In deze begroting geven wij aan welke activiteiten in 2011 worden uitgevoerd om deze ambities te realiseren. Activiteiten, die worden opgenomen in de afdelingsplannen, zodat hiermee ook geborgd is dat deze activiteiten daadwerkelijk kunnen worden uitgevoerd. Leeswijzer In dit hoofdstuk beschrijven wij de werkzaamheden van de organisatie en volgen daarbij de indeling van het meerjarenprogramma. Het meerjarenprogramma is ingedeeld naar 7 programmalijnen: voorzieningen; wonen; kwetsbare groepen; openbare ruimte en veiligheid; economie; groene ruimte; externe oriëntatie. Per programmalijn zijn door u ambities geformuleerd en hebben wij aangegeven wat wij het komende jaar gaan doen. Aan het slot van elke programmalijn hebben wij een opsomming van lasten en baten opgenomen. 17

18 Voorzieningen Voorzieningen leveren een bijdrage aan het met plezier wonen, werken en recreëren. Voorzieningen zijn zaken als een school, een dorpshuis, een theater en een ziekenhuis. Maar ook een voetbalvereniging, de harmonie en een kinderboerderij. De behoefte aan voorzieningen in de eigen kern is groot. Vrije tijd en ontspanning horen niet bij de taken van de gemeente. Samen leven en sociale cohesie zijn wel aandachtsvelden voor de gemeente. De uitvoering verschuift van een gemeentelijke taak naar de verantwoordelijkheid van de clubs, verenigingen en instellingen. Binnen deze programmalijn is het gelaagde model een belangrijk hulpmiddel om zoveel mogelijk recht te doen aan alle doelstellingen. In het gelaagde model worden kleine kernen, grote kernen en centrale kernen onderscheiden. De twee centrale kernen zijn Hardenberg en Dedemsvaart, de grote kernen zijn Balkbrug, Gramsbergen, Slagharen en Bergentheim. De overige kernen zijn kleine kernen. Wat willen we? Ambities 1. In de kleine en grote kernen en in de wijken blijft ontmoeting en onderlinge hulp behouden. 2. De gemeente wil de kracht van de samenleving ondersteunen door het particulier beheer van voorzieningen te vergroten. 3. Het gebruik van en de tevredenheid over de centrale voorzieningen voor inwoners, bewoners van de streek, toeristen en ondernemers in de centrale kernen stijgt. Portefeuillehouder(s) Douwe Prinsse (sport); Rene de Vent (cultuur, bibliotheken); Jannes Janssen (onderwijs, jeugd) Douwe Prinsse Douwe Prinsse (bouwzaken, ruimtelijke ordening, sport); Rene de Vent (cultuur, bibliotheken Wat gaan we in 2011 daarvoor doen? 1. MFC Gramsbergen De werkgroep en woningstichting de Veste gaan in 2011 verder met het uitwerken van het MFC zodat in 2011 met de bouw kan worden begonnen. MFC Balkbrug St. De Stuw gaat samen met het bestuur MFC t Trefpunt een duurzame programmering ontwikkelen om de continuïteit van het MFC te waarborgen. Buurtkamers Naast de buurtkamers in Hardenberg en De Krim is het de bedoeling ook in andere kernen een buurtkamer op zetten. In Dedemsvaart is de voorbereiding gestart. (zie ook Kwetsbare groepen ambitie 6) t Centrum Dedemsvaart (stand van zaken) Sinds september 2009 geeft de gemeente invulling aan de bedrijfsvoering van gebouw t Centrum te Dedemsvaart. Eind 2010 zal een nota van uitgangspunten voor een nieuw MFC worden vastgesteld. In 2011 zullen deze uitgangspunten verder worden uitgewerkt. Belangrijk is dat zoveel mogelijk partijen samenwerken in het nieuwe MFC. In het voortraject zullen wij hier veel energie in stoppen. 18

19 Kleedkamers en clubhuizen sport Bijna alle inmiddels geprivatiseerde sportverenigingen hebben de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in de kleedaccommodaties annex clubhuizen. Verspreid over de gemeente zijn er fraaie sportaccommodaties tot stand gekomen. Met de voetbalverenigingen EMMS en SC Lutten worden gesprekken gevoerd over de bouw van nieuwe kleedkamers. In het najaar van 2010 zal worden begonnen met de bouw van nieuwe kleedkamers annex clubhuizen door korfbalvereniging Juventa op de Kruserbrink. De verwachting is, dat het project in 2011 kan worden gerealiseerd. Ook heeft de honk- en softbalvereniging plannen - zij het op kleinere schaal - voor de bouw van een clubonderkomen. 2. Kunst in de kernen De aanbesteding voor de kern Gramsbergen heeft in 2010 plaatsgevonden. De uitvoeringsopdracht voor een kunstwerk aan de Anerdijk is verstrekt aan Jeroen Doorenweerd. Het kunstwerk zal in het najaar van 2011 (of indien mogelijk eerder) worden geplaatst. Kunst in het nieuwe gemeentehuis. In de opdacht aan de interieurarchitect is kunst als onderdeel van het interieurconcept opgenomen. In 2010 is een werkgroep Kunst in het nieuwe gemeentehuis samengesteld die de wensen, eisen en mogelijkheden van kunst inzichtelijk zal maken. Kunstwegen In 2009 en 2010 is gestart met het geven van een nieuwe impuls aan Kunstwegen en de revitalisering van Kunstwegen. Met Kunstwegen is kunst, natuur, geschiedenis en landschap nauw met elkaar verbonden. Vanwege de verbintenis tussen eerdergenoemde elementen wordt gestreefd naar een prominente rol van Kunstwegen in de planontwikkeling van het Vechtpark. Cultuureducatie In samenwerking met de vertegenwoordigers van het primair onderwijs zal een visie worden ontwikkeld op cultuureducatie in het primair onderwijs. In de visieontwikkeling zal aandacht geschonken worden aan lokale mogelijkheden waarbij op termijn de lokale mogelijkheden meer worden benut. Gashouder De oplevering en de opening van de gashouder vindt plaats in september De Historische Vereniging Avereest is verantwoordelijk voor de exploitatie van de gashouder. Deze verantwoordelijkheid is formeel vastgelegd. 19

20 3. Sportboulevard Dit najaar zult u het raadsvoorstel ontvangen om het krediet beschikbaar te stellen voor de uitvoering van de 1 e fase locatieontwikkeling J. Weitkamplaan Zuidzijde tot sportboulevard. In 2011 zullen de atletiekbaan en het beachcourt worden aanbesteed. Voor het realiseren van deze ambities zijn vele partijen belangrijk. Naast de bevolking van de gemeente zijn ook werkgroepen, klankbordgroepen en organisaties betrokken. Voor kunst in de kernen, cultuureducatie, gashouder en sportboulevard zijn middelen beschikbaar gesteld. Voor zover er geen middelen beschikbaar zijn gesteld, zullen deze conform de bestaande procedure aangevraagd worden. Opsomming lasten en baten programmalijn Voorzieningen. Bedragen x Omschrijving Rekening 2009 Begroting 2010 Begroting 2011 Lasten Baten Saldo

21 Wonen Om vitale kernen te houden, is het nodig dat alle leeftijdsgroepen daar kunnen blijven wonen. Vanwege demografische ontwikkelingen (kleinere huishoudens, vergrijzing) moet er anders gebouwd worden. Daarnaast zijn extra starterswoningen nodig om jongeren te binden. Wat willen we? Ambities 1. De gemeente werkt de komende vijf jaar mee aan de realisatie van 1600 woningen, volgens het gelaagde model, om te voorzien in de behoefte. Portefeuillehouder(s) Douwe Prinsse 2. Meer jongeren wonen in de gemeente Hardenberg, de leeftijdscategorie jaar groeit met 5%. 3. Ouderen kunnen langer zelfstandig en naar eigen behoefte blijven wonen. 4. Meer mensen met hogere inkomens binden zich aan de gemeente Hardenberg. De gemeente werkt mee aan 100 woningen in het topsegment. Een deel van de nieuwe of gerenoveerde woningen kent een hoge architectonische dan wel gebruiksvriendelijke kwaliteit. Bij nieuwbouw of grootschalige renovatie wordt een wijk levensloopbestendig. De gemeente Hardenberg biedt een aantrekkelijke en groene woonomgeving. Douwe Prinsse Douwe Prinsse Douwe Prinsse en Jannes Janssen Wat gaan we in 2011 doen? 1. In 2009 zijn 390 woningen gereed gekomen waarvan 185 huurwoningen. In 2010 is gebruik gemaakt van de Tijdelijke subsidieregeling woningbouwprojecten tweede en derde tranche om de woningproductie te stimuleren. Met subsidie is de bouw van respectievelijk 38 en 41 woningen zeker gesteld. Ondanks stimuleringsmaatregelen zullen in 2010 en ook in 2011 als gevolg van de crisis aanmerkelijk minder woningen gereed komen dan in de voorgaande jaren. In 2011 wordt het woonplan tegen het licht gehouden. Het gaat niet om integrale herziening, maar het betreft upgrading en aanpassingen aan het provinciaal beleid (Omgevingsvisie). Upgrading van het woonplan is een onderdeel van de structuurvisie. In 2011 wordt verder gewerkt aan nieuwe bestemmingsplannen in Dedemsvaart, Gramsbergen, Balkbrug, Mariënberg en Bruchterveld. In al deze plannen zit ook ruimte voor goedkope/betaalbare woningbouw en particulier opdrachtgeverschap. Op het gebied van wonen en zorg wordt gewerkt aan een nulmeting om te komen tot woonservicegebieden. 2. Het omlabelen van niet meer gewilde seniorenhuurwoningen naar jongerenwoningen is zeer succesvol gebleken. Ook in Slagharen is dit inmiddels toegepast. Nieuwbouw huurwoningen voor starters zullen in 2011 in Hardenberg worden opgeleverd. In Slagharen worden in herstructureringsplan De Praam jongerenwoningen gerealiseerd. Net als voorgaande jaren 21

22 willen we de startersleningen continueren. Dit blijkt een goed instrument voor de jongeren te zijn om hun eerste koopwoning te kunnen kopen. Daarnaast is het een goed instrument om de doorstroming te bevorderen. Nagenoeg alle door starters gekochte woningen betreft bestaande woningen, waarmee tevens de doorstroming wordt bevorderd. Tot nu toe zijn 150 startersleningen verstrekt. 3. In 2011 wordt De Praam 1 gerealiseerd. Verder zijn kleinschalige zorgvoorzieningen in Slagharen, Hardenberg (Marslanden) en Bergentheim in ontwikkeling. In het gebied Marsch Kruserbrink zal de tweede fase worden opgeleverd, bestemd voor ouderen en mensen met een beperking. Op het gebied van wonen en zorg wordt gewerkt aan een nulmeting om te komen tot woonservicegebieden. De gemeente betrekt corporaties, zorginstellingen, marktpartijen en maatschappelijk organisaties bij de realisering van deze ambitie. 4. Het plan Parcours in Dedemsvaart voor woningbouw in het topsegment is operationeel. Inmiddels zijn 8 kavels verkocht. Daarmee ligt het plan, ondanks de crisis, op schema. In 2011 wordt verder gewerkt aan de plannen in Gramsbergen en De Grote Scheere. Pluimswijk zal in 2011 op de markt komen. In het kader van investeringen in oudere wijken en opwaarderen woonomgeving zullen kansen voor de verbinding tussen de fysieke woonomgeving en sociale samenhang in de buurt of de wijk zoveel mogelijk benut worden. Daarbij is betrokkenheid en participatie van de bewoners en maatschappelijke organisaties van eminent belang. Investering in oudere wijken en buurten moet niet alleen leiden tot fysieke verbeteringen; tevens moet bereikt worden dat mensen er graag wonen en blijven wonen. Opsomming lasten en baten programmalijn Wonen. Bedragen x Omschrijving Rekening 2009 Begroting 2010 Begroting 2011 Lasten Baten Saldo

23 Kwetsbare groepen Het bevorderen van zelfredzaamheid is de beste manier om kwetsbare groepen te helpen. Indien mensen niet voor zichzelf kunnen zorgen, moet de gemeente (tijdelijk) een vangnetfunctie vervullen. De gemeente wil dat publiek geld bij de juiste persoon terecht komt, met persoonlijke in plaats van generieke steun. De Wet Maatschappelijke Ondersteuning is een belangrijk wettelijk kader voor het gemeentelijk beleid. Wat willen we? Ambities 1. Meer jongeren hebben een startkwalificatie, waaronder een HAVO-diploma. Onderliggend hierbij is de doelstelling dat het gemiddelde opleidingsniveau in de gemeente Hardenberg geleidelijk omhoog gaat. 2. De arbeidsparticipatie gaat omhoog. We versterken de koppeling van aanbod en vraag naar arbeid. 3. Bevorderen van gezonde leefstijlen a. meer inactieve mensen komen in beweging 4. Bevorderen van gezonde leefstijlen b. minder problematisch middelengebruik en minder psychosociale problematiek 5. Bevorderen van gezonde leefstijlen c. Geweld gericht op kinderen, vrouwen en mannen zal vaker stoppen 6. Mensen kunnen zelfstandig maatschappelijk functioneren. De deelname van kwetsbare personen aan activiteiten op het terrein van sport, cultuur, welzijn en politiek neemt toe. 7. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning a. mensen kunnen zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Portefeuillehouder(s) Jannes Janssen Rene de Vent Douwe Prinsse (sport) Jannes Janssen (volksgezondheid) Jannes Janssen Jannes Janssen Rene de Vent Douwe Prinsse/ Rene de Vent 8. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning b. mantelzorgers kunnen zorg verlenen zonder dat dit schade toebrengt aan zichzelf, betaald werk of hun maatschappelijke participatie. Mantelzorgers blijven zelfredzaam. 9. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning c. het aantal vrijwilligers en de uren vrijwilligerswerk blijven gelijk Rene de Vent Rene de Vent 23