ALGEMENE VOORWAARDEN voor de relaties tussen La Française AM Private Bank en zijn cliënten en overzicht van de risico s van de financiële instrumenten

Transcriptie

1 ALGEMENE VOORWAARDEN voor de relaties tussen La Française AM Private Bank en zijn cliënten en overzicht van de risico s van de financiële instrumenten Version 02/11/ INLEIDENDE BEPALINGEN 1.1. De zakenrelaties tussen de cliënt (hierna de cliënt ) en La Française AM Private Bank (hierna, La Française AM Private Bank ) zijn gebaseerd op wederzijds vertrouwen. La Française AM Private Bank stelt zijn diensten ter beschikking van zijn cliënt voor de uitvoering van de meest uiteenlopende orders. De diversiteit van de verrichtingen, het grote aantal ervan en de snelheid waarmee ze vaak moeten worden uitgevoerd, eisen dat in het belang van de rechtszekerheid de wederzijdse rechten en plichten worden gedefinieerd door bepaalde algemene regels De zakenrelaties tussen La Française AM Private Bank en de cliënt worden geregeld door de huidige voorwaarden, de bijzondere akkoorden en voorwaarden die uitdrukkelijk worden overeengekomen tussen de partijen, evenals door de wetten, de reglementen, de verordeningen van de Internationale Kamer van Koophandel en de algemeen geldende interbancaire akkoorden en gebruiken en worden opgevolgd op de financiële markt van Luxemburg Beleggingen in roerende waarden, in financiële instrumenten en in munten zijn onderhevig aan marktschommelingen en de cliënt kan aldus winst realiseren, maar hij kan ook verliezen oplopen. De cliënt verbindt zich ertoe enkel beleggingen te doen waarmee hij vertrouwd is en die binnen zijn financiële mogelijkheden liggen. De cliënt wordt meegedeeld dat hij verliezen kan lijden en dat goede prestaties in het verleden geen garantie inhouden voor goede prestaties in de toekomst La Française AM Private Bank heeft het systeem van depositogarantie van de Association pour la Garantie des Dépôts toegepast (A.G.D.L.) net als andere banken van de financiële markt van Luxemburg. La Française AM Private Bank zal op verzoek aan de cliënt inlichtingen verschaffen in verband met het systeem van depositogarantie. La Française AM Private Bank werd op 29 oktober 2004 erkend als kredietinstelling door het ministerie van Financiën overeenkomstig de wet van 5 april 1993 en ze is onderworpen aan het toezicht van de Luxemburgse controleautoriteit, de Commission de Surveillance du Secteur financier, gevestigd te L-1150 Luxemburg, 110, route d Arlon Wij bevestigen hiermede dat deze door La Française AM Private Bank aangeboden vertaling uitsluitend commerciële doeleinden beoogt. Bij vertaalfouten of tegenstrijdigheden tussen de verschillende bestaande versies, bevestigen wij formeel dat alleen de originele Franse versie wettelijk bindend is. 2. ALGEMENE BEPALINGEN Opening van rekeningen, handtekeningen, volmachten 2.1. In het begin van de relatie zal de cliënt zijn exacte identificatiegegevens verschaffen aan La Française AM Private Bank (vb. naam, woonplaats, nationaliteit, burgerlijke staat, beroep, fiscale woonplaats evenals alle beleggingsbeperkingen gekoppeld aan zijn politieke, professionele of andere functie) door aan La Française AM Private Bank een officieel identificatiedocument te bezorgen en door de herkomst van de bij La Française AM Private Bank gedeponeerde activa op te geven. La Française AM Private Bank vestigt de aandacht van de cliënt erop dat de voormelde te verschaffen gegevens precies moeten zijn en vooral het fiscaal statuut, omdat er voor de cliënt financiële gevolgen kunnen voortvloeien uit het verschaffen van foutieve gegevens. Aan natuurlijke personen kan worden gevraagd hun juridische capaciteit te bewijzen. Rechtspersonen en andere juridische entiteiten moeten een gewaarmerkt afschrift voorleggen van hun geactualiseerde statuten, een recent uittreksel uit het handelsregister en een lijst met de personen die gemachtigd zijn hen te engageren en te vertegenwoordigen tegenover derden. Natuurlijke personen, rechtspersonen en andere juridische entiteiten moeten aan La Française AM Private Bank alle documenten bezorgen in verband met de identificatie van de cliënt en de economische begunstigde van de rekening conform de geldende Luxemburgse wetgeving. Er zal geen enkele rekening op naam van de cliënt worden geopend bij La Française AM Private Bank als de cliënt volgens La Française AM Private Bank de documenten voor een zakenrelatie niet naar behoren heeft ingevuld. De Bank heeft het recht om dat identificatiedocument en andere documenten die ze als nodig beschouwt om haar wettelijke verplichtingen te respecteren en een vertrouwensrelatie te behouden met de cliënt, bij de opening van de rekening of daarna op te vragen. Als de cliënt deze documenten niet te gelegener tijd aan La Française AM Private Bank bezorgt, heeft La Française AM Private Bank het recht de posities van de cliënt te vereffenen en de rekening van deze laatste te sluiten. De cliënt verbindt zich ertoe La Française AM Private Bank onmiddellijk en schriftelijk op de hoogte te brengen van elke verandering in de hierboven vermelde identificatie-elementen De cliënt moet La Française AM Private Bank een voorbeeld bezorgen van zijn handtekening en, in voorkomend geval, van die van zijn gemachtigde vertegenwoordigers of ondertekenaars. De Bank kan uitsluitend deze voorbeelden als referentie gebruiken, onafhankelijk van elke neerlegging van handtekeningen bij een handelsregister of in een andere officiële publicatie. De Bank is niet verantwoordelijk voor frauduleus gebruik door een derde van de manuele of elektronische handtekening van de cliënt, of ze nu echt of vervalst is. Ingeval La Française AM Private Bank geen frauduleus of onrechtmatig gebruik van een authentieke of vervalste handtekening van de cliënt opmerkt in de documenten en transacties uitvoert op basis van deze documenten, zal La Française AM Private Bank, behalve in geval van zware fout in de verificatie van dergelijke documenten, ontslagen worden van verplichting om aan de cliënt de tegoeden terug te betalen die door deze laatste bij La Française AM Private Bank gedeponeerd zijn en daarna werden verduisterd door het frauduleuze gebruik van dergelijke documenten. Volgens deze voorwaarden wordt La Française AM Private Bank verondersteld een geldige betaling te hebben uitgevoerd in opdracht van de echte cliënt De cliënt kan zich laten vertegenwoordigen bij La Française AM Private Bank door een of meer mandatarissen. De volmachten daartoe moeten schriftelijk worden opgesteld en bij La Française AM Private Bank worden gedeponeerd. Behoudens andersluidend beding zullen ze geldig blijven ten laatste tot en met de werkdag die volgt op de dag dat La Française AM Private Bank de informatie over een van de wettelijke of conventionele oorzaken van stopzetting van het mandaat heeft ontvangen, zelfs ingeval deze oorzaken officieel werden gepubliceerd. La Française AM Private Bank zou niet verantwoordelijk zijn voor de verrichtingen die volgens de volmacht zijn uitgevoerd vóór de ontvangst van het bericht tot stopzetting van deze volmacht. La Française AM Private Bank heeft het recht de uitvoering te weigeren van instructies die werden gegeven door een mandataris om redenen die exclusief verband houden met deze mandataris. 1

2 2.4. La Française AM Private Bank is er in het geheel niet verantwoordelijk voor de nauwkeurigheid of de volledigheid te verifiëren van de gegevens die de cliënt hem bezorgt. Elke wijziging in de gegevens moet onmiddellijk schriftelijk worden gemeld aan La Française AM Private Bank. De cliënt is als enige, met uitsluiting van La Française AM Private Bank, verantwoordelijk voor schade die wordt veroorzaakt door het verstrekken van valse, onjuiste, verouderde of onvolledige gegevens. Als La Française AM Private Bank de documenten die ze ontvangt of aflevert in opdracht van de cliënt, moet controleren op hun authenticiteit, geldigheid en hun volledig karakter of als ze er een vertaling van moet maken, is ze enkel aansprakelijk voor eigen zware fouten. Commerciële inlichtingen 2.5. La Française AM Private Bank heeft het recht om, conform de gebruiken en het respect voor het bankgeheim, bankinlichtingen over rechtspersonen en over handelaars die zijn ingeschreven in het handelsregister te verschaffen, tenzij La Française AM Private Bank van de cliënt tegenovergestelde instructies heeft gekregen. La Française AM Private Bank verschaft alleen bankinlichtingen over enige andere persoon of vereniging als er een uitdrukkelijk algemeen of bijzonder akkoord bestaat Bankinlichtingen zijn algemene vaststellingen en opmerkingen over de economische situatie van de cliënt, zijn financiële geloofwaardigheid en solvabiliteit. Er worden geen enkele cijferindicaties verschaft over de rekeningen, de spaardeposito s, de gedeponeerde waarden of andere waarden die werden toevertrouwd aan La Française AM Private Bank of over het gebruik van krediet. De bankinlichtingen worden enkel verschaft aan de cliënten van La Française AM Private Bank en aan andere kredietinstellingen voor eigen gebruik. La Française AM Private Bank verantwoord zich tegenover de ontvanger van de bankinlichtingen - als ze in een bijzonder geval verplicht is de inlichtingen te verschaffen - en in geval van nalatigheid enkel voor haar zware fout. Post, verzending van waarden 2.7. Behoudens andersluidend beding dat door de cliënt uitdrukkelijk is ondertekend, zal La Française AM Private Bank alle documenten per gewone post naar de cliënt sturen. Wat de verrichtingen betreft van de rekeningen die aan verscheidene gemachtigde ondertekenaars toebehoren, wordt de post verstuurd naar het gemeenschappelijk adres dat door de titularissen aan La Française AM Private Bank is opgegeven. Als er geen gemeenschappelijk adres werd opgegeven, zal de post worden opgestuurd naar een van de titularissen, naar keuze van de bank. De verzending van de post naar de door de bank gekozen titularis geldt als volledige kwijting van de goede uitvoering van de verzending ten aanzien van alle titularissen. De verzending van de correspondentie naar de cliënt wordt verondersteld indien La Française AM Private Bank een kopie kan voorleggen van de correspondentie of een andere registratie van de verzending van die correspondentie. Het verzendingsrapport (in geval van een fax) en de bevestiging (in geval van een ) vormen bewijsstukken van de verzending en van de ontvangst door de cliënt. De datum van verzending die voorkomt op de verzendingsrapporten, op de bevestiging of andere dragers van de registratie van verzending van correspondentie heeft bewijskracht ten aanzien van de cliënt. Alle schriftelijke communicatie van La Française AM Private Bank wordt verondersteld correct te zijn aangekomen bij de geadresseerde binnen de gewone postafhandelingstermijnen als die werd verstuurd naar het laatste adres dat aan La Française AM Private Bank werd meegedeeld. Als de post terug naar La Française AM Private Bank wordt verzonden met de vermelding dat het adres onbekend is of dat de cliënt hier niet meer woont, heeft La Française AM Private Bank het recht deze post en alle latere post in te houden; Dan zijn de bepalingen betreffende de posterestanteovereenkomst van kracht (met name met inbegrip van de commissies die van toepassing zijn in geval van poste restante) tot La Française AM Private Bank schriftelijk op de hoogte wordt gesteld van het nieuwe adres van de cliënt. De post die La Française AM Private Bank moet inhouden in opdracht van de cliënt wordt als afgeleverd beschouwd op de dag na de datum die op het document vermeld staat. In een dergelijk geval is La Française AM Private Bank niet verplicht om de rekeninguittreksels en andere bankdocumenten af te drukken, maar volstaat het dat ze die ter beschikking van de cliënt houdt op haar informaticasysteem en kan ze die afdrukken op aanvraag van de cliënt. De aldus bewaarde documenten worden verondersteld effectief aan de cliënt te zijn afgeleverd op de werkdag na de datum van de transactie die is vermeld op het document. De cliënt erkent zich ervan bewust te zijn dat La Française AM Private Bank hem alle types informatie poste restante kan toesturen (inclusief waarschuwingen waarin hij ervan wordt ingelicht dat een beleggingsdienst niet geschikt wordt geacht voor hem). De cliënt neemt de volledige verantwoordelijkheid op zich van mogelijke schadelijke gevolgen van de verzending of het bijhouden van de post en verbindt zich ertoe zijn post geregeld te controleren. De cliënt zal niet rechtsgeldig kunnen beweren de inhoud van zijn post en de hem toegestuurde informatie niet te kennen met het voorwendsel dat hij zijn post niet regelmatig heeft geverifieerd. La Française AM Private Bank heeft het recht - ongeacht elke huidige of toekomstige posterestanteovereenkomst - bij een noodgeval, ingeval de cliënt een van zijn verplichtingen schendt of als La Française AM Private Bank hiertoe verplicht is door de wet of door de geldende reglementeringen, rechtstreeks contact op te nemen met de cliënt via welk middel dan ook La Française AM Private Bank zal financiële instrumenten, contant geld of enige andere willekeurige activa in principe enkel aan de cliënt of aan een door de cliënt aangestelde persoon uitreiken in de kantoren van La Française AM Private Bank. Als de cliënt daarentegen de verzending of het transport vraagt van financiële instrumenten, contant geld of enige andere willekeurige activa naar zijn adres of naar dat van een door de cliënt aangestelde persoon, zal deze verzending of dit transport gebeuren op risico en op kosten van de cliënt. In dat geval wordt La Française AM Private Bank geacht haar plicht tot teruggave aan de cliënt te hebben vervuld wanneer ze de activa aan een postdienst heeft toevertrouwd die ofwel de verzending ofwel het transport ervan verzekert. La Française AM Private Bank is niet verplicht de goederen tijdens de verzending of het transport te verzekeren. La Française AM Private Bank is enkel verantwoordelijk in geval van zware fout waarbij de rechten van de cliënt tegenover La Française AM Private Bank, als deze bestaan, beperkt zijn tot de schadevergoedingen die door La Française AM Private Bank bij de verzekering worden geïnd of, bij gebrek aan dekking, tot de teruggave van effecten, contanten of andere gelijkaardige effecten aan de cliënt of als dat niet mogelijk is, tot de terugbetaling van de waarde van deze objecten op de datum van de terugbetaling. Rekeninguittreksels 2.9. De cliënt is verplicht La Française AM Private Bank onmiddellijk schriftelijk te verwittigen van fouten, verschillen en onregelmatigheden die hij vaststelt in de documenten, rekeninguittreksels en andere post die aan hem wordt verzonden of die La Française AM Private Bank hem ter beschikking stelt. Dezelfde regel geldt voor de vertraging in de verzending van de post. Als binnen de dertig dagen na verzending of na terbeschikkingstelling van de documenten en rekeninguittreksels geen bezwaarschrift wordt ingediend, wordt er verondersteld dat de cliënt de erin vermelde verrichtingen aanvaardt en goedkeurt (onder voorbehoud van de bijzondere bepalingen van het punt 6.8. hierna). De transacties, indicaties en cijfers die in de bovenvermelde documenten staan, zullen definitief worden beschouwd als uitgevoerd en goedgekeurd. De cliënt zal deze verrichtingen rechtstreeks noch onrechtstreeks kunnen aanvechten. Deze regel geldt voor alle verrichtingen die door La Française AM Private Bank worden behandeld, met name transfers en beleggingen van fondsen, aankopen en verkoop van effecten of kostbare metalen. De informatie, in het bijzonder ten aanzien van de waardering van de activa op de rekening, die wordt verstrekt door La Française AM Private Bank kan in voorkomend geval gebaseerd zijn op informatie van derden. La Française AM Private Bank is in het geheel niet verantwoordelijk voor de kwaliteit en de nauwkeurigheid van deze informatie. 2

3 De waardering van de tegoeden op de rekening die op deze documenten en rekeninguittreksels staan is enkel indicatief en mag niet worden geïnterpreteerd als een bevestiging van La Française AM Private Bank of als exacte financiële waarde La Française AM Private Bank heeft ambtshalve het recht middels een eenvoudige proformaboeking haar materiële fouten recht te zetten. Indien de rekening van de cliënt als gevolg van een dergelijke tegenboeking een debetsaldo vertoont, zijn de interesten voor de overschrijding van rechtswege en zonder voorafgaande ingebrekestelling verschuldigd vanaf de effectieve datum van de rekeningdebet. Orders Alle communicatie van de cliënt met La Française AM Private Bank moet schriftelijk gebeuren. De bewijslast voor het bestaan en de inhoud van de communicatie berust bij de cliënt. La Française AM Private Bank voert in principe de mondeling gegeven orders niet uit. Als La Française AM Private Bank uitzonderlijk afwijkt van deze regel, wordt er uitdrukkelijk overeengekomen dat de boekingen van La Française AM Private Bank voldoende bewijs vormen dat de verrichtingen conform de mondelinge orders van de cliënt werden uitgevoerd. Dezelfde principes worden toegepast op de orders die via telex, telefax of gelijkaardige communicatiemiddelen, inbegrepen, aan La Française AM Private Bank worden bezorgd. Hiermee bedoelt men alle documenten die verschillen van een origineel schriftelijk document. Ingeval men twijfelt aan de authenticiteit van het document en de handtekening van de cliënt, behoudt La Française AM Private Bank zich het recht voor per post of enig ander middel dat La Française AM Private Bank aanvaardt, een bevestiging te vragen van de cliënt. In afwachting van deze bevestiging, zullen de instructies in het document in kwestie worden geschorst, zonder dat La Française AM Private Bank hiervoor verantwoordelijk is. De cliënt neemt alle risico s op zich, in het bijzonder die die voortvloeien uit een communicatiefout of verkeerd begrip, met inbegrip van fouten met betrekking tot de identiteit van de cliënt die het gevolg zijn van het gebruik van dergelijke communicatiemiddelen en ontslaat La Française AM Private Bank van elke verantwoordelijkheid dienaangaande. Om duplicatiefouten te vermijden, moeten alle schriftelijke bevestigingen van mondelinge orders duidelijk naar die mondelinge orders verwijzen. Deze regel is eveneens van toepassing als het order werd verzonden per fax of andere communicatiemiddelen waaronder in het bijzonder per . De cliënt en La Française AM Private Bank komen uitdrukkelijk overeen dat La Française AM Private Bank, in weerwil van de bepalingen in artikel 1341 van het Burgerlijk Wetboek, telkens als dat nodig of nuttig is, haar beweringen kan bewijzen met elk wettelijk toegelaten middel in handelspraktijken, zoals getuigenissen of verklaringen onder eed. Micrografische reproducties of opnames op informatica- of andere dragers die zijn gemaakt door La Française AM Private Bank op basis van originele documenten vormen een doorslaggevend bewijs en zullen dezelfde bewijswaarde hebben als een origineel geschreven document. De orders van de cliënt worden, behoudens andersluidend akkoord, enkel aanvaard tijdens de openingsuren van La Française AM Private Bank; de orders worden uitgevoerd binnen de tijd die La Française AM Private Bank nodig heeft om haar controle- en behandelingsprocedure af te werken conform de voorwaarden van de markt waarop ze moeten worden behandeld Om fouten te vermijden, moeten de instructies van de cliënt volledig, correct en duidelijk zijn. Als La Française AM Private Bank van oordeel is dat de informatie niet aan deze criteria voldoet, kan ze de uitvoering van de transacties uitstellen om bijkomende inlichtingen te vragen, zonder dat ze daardoor enige aansprakelijkheid kan oplopen. La Française AM Private Bank heeft de mogelijkheid om van de opdrachtgever alle persoonlijke informatie te eisen om zijn identiteit te bevestigen en de verrichting economisch te rechtvaardigen. La Française AM Private Bank heeft het recht om de uitvoering van de orders te weigeren als ze twijfel aan de opdrachtgever of aan de authenticiteit van de orders of voor elke andere reden die ze niet hoeft te rechtvaardigen. La Française AM Private Bank aanvaardt geen enkele verantwoordelijkheid in dergelijke omstandigheden in geval van vertraging in of het niet uitvoeren van de verrichting. Behalve in geval van zware fout van haar kant, aanvaardt La Française AM Private Bank geen enkele verantwoordelijkheid voor de gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit de uitvoering van vervalste orders die aan haar zouden worden gegeven. Bovendien zullen de bepalingen van clausule 2.2 van toepassing zijn. La Française AM Private Bank behoudt zich het recht voor van alle orders of instructies te weigeren die onvolledig zijn, onnauwkeurig zijn, onverenigbaar zijn met de marktvoorwaarden of een risico tot verzet, oplichting, witwassen van geld en nog algemener alle frauderisico s inhouden. La Française AM Private Bank kan zo ook weigeren een order uit te voeren of de uitvoering ervan opschorten als het niet mogelijk is om, gezien de plaatselijke gebruiken, dat op tijd aan zijn correspondenten te melden, of als dat order betrekking heeft op transacties of producten die La Française AM Private Bank gewoonlijk niet behandelt of als de cliënt een van zijn verplichtingen tegenover La Française AM Private Bank heeft geschonden. In deze gevallen zal de cliënt alle gevolgen dragen die zouden kunnen voortvloeien uit de vertraging of het niet-uitvoeren van het order evenals uit de foutieve uitvoering ingeval La Française AM Private Bank een onnauwkeurig of onvolledig order zou hebben uitgevoerd. Elke inschrijving op het krediet van een rekening van een verrichting waarvan de afwikkeling niet bekend is op het moment van de inschrijving, behoudens andersluidend beding, uitgevoerd «onder voorbehoud», zelfs als de clausule «onder voorbehoud» niet uitdrukkelijk wordt vermeld. Als de verrichting niet effectief wordt uitgevoerd, heeft La Française AM Private Bank ambtshalve uitdrukkelijk het recht om zonder voorafgaande kennisgeving de inschrijving op de rekening te debiteren. De orders worden enkel uitgevoerd als de provisie voldoende groot is en de handtekening conform blijkt aan het voorgelegde model Als La Française AM Private Bank orders ontvangt waarvan de naam niet overeenkomt met het opgegeven rekeningnummer, mag La Française AM Private Bank rechtsgeldig gebruik maken van het rekeningnummer om de titularis te kunnen identificeren De cliënt is verplicht La Française AM Private Bank schriftelijk in te lichten voor elk geval waar de betalingen binnen een bepaalde termijn moeten gebeuren en waar een vertraging in de uitvoering schade kan veroorzaken. Deze betalingsinstructies moeten niettemin altijd voldoende op voorhand worden doorgegeven en vallen onder de gebruikelijke uitvoeringsvoorwaarden. Als La Française AM Private Bank deze instructies niet binnen de vereiste termijn kan uitvoeren, is haar verantwoordelijkheid tegenover de cliënt beperkt tot het renteverlies dat aan de vertraging is gekoppeld. Deze interesten worden berekend tegen de marktrente van de munteenheid in kwestie. Indien ze daar vooraf niet over werd ingelicht, zal La Française AM Private Bank alleen aansprakelijkheid aanvaarden in geval van een zware fout Credit- en debetverrichtingen worden in principe uitgevoerd met een aantal valutadagen ten voordele van La Française AM Private Bank, zoals met name vermeld staat op het tarievenoverzicht van La Française AM Private Bank, behoudens andersluidende contractuele praktijk of overeenkomst met de cliënt De cliënt staat La Française AM Private Bank uitdrukkelijk toe zijn telefonische gesprekken met La Française AM Private Bank op te nemen. De cassette met de opname mag worden gebruikt in de rechtbank met dezelfde bewijswaarde als een geschreven document. Het doel van deze opname is het bewijs leveren van een commerciële transactie of van een commerciële bericht. De geregistreerde mededelingen zullen worden gewist zodra het doel is bereikt, en in elk geval, wanneer de wettelijke termijn van bezwaar tegen de transactie is verlopen. 3

4 Overdrachten La Française AM Private Bank stelt zijn transferdienst ter beschikking van de cliënt voor alle soorten van transfers (contant geld, financiële instrumenten, edelmetalen enz.) naar het Groothertogdom Luxemburg en het buitenland. Deze verrichtingen worden op kosten van de cliënt gedaan en volgens de geldende tarieven. Voor alle instructies voor een betaling, transfer of terbeschikkingstelling behoudt La Française AM Private Bank zich het recht voor de plaats en de methode voor de uitvoering te bepalen die ze geschikt acht voor de uitvoering van de operatie in kwestie (contante betaling, verzending van fondsen, transfer, uitgifte van cheques of andere betalingswijze die normaal wordt gebruikt in de banksector) De geldende wetgeving of bepaalde internationale betalingssystemen kunnen de identificatie van de opdrachtgever en van de begunstigde vereisen. La Française AM Private Bank vestigt de aandacht van de cliënt op het feit dat ze mogelijk, in geval van transfer van fondsen, financiële instrumenten of edelmetalen de persoonlijke gegevens van de cliënt in de transferdocumenten zal moeten bekendmaken en de cliënt geeft bij deze La Française AM Private Bank de opdracht deze informatie mee te delen. La Française AM Private Bank zal, in bepaalde omstandigheden, ook kunnen vragen dat de cliënt haar identificatie-elementen levert van de begunstigde van dergelijke transfers. De persoonlijke gegevens in de transfers van fondsen worden verwerkt door La Française AM Private Bank en door gespecialiseerde ondernemingen zoals SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication). Een dergelijke verwerking zal plaats kunnen vinden via centra in het buitenland conform de plaatselijk geldende wetgeving. Bijgevolg kan de overheid van dit land vragen of aanvragen ontvangen om toegang te verkrijgen tot persoonlijke gegevens die in deze centra worden behandeld met het oog op de strijd tegen het terrorisme of alle andere wettelijk toegelaten doeleinden. Elke cliënt die La Française AM Private Bank de opdracht geeft een transfer van fondsen uit te voeren, aanvaardt dat de gegevens die nodig zijn om een dergelijke transactie uit te voeren, kunnen worden behandeld buiten de grenzen van het Groothertogdom Luxemburg. Om een overschrijving uit te voeren, dient de Cliënt de volgende gegevens correct te verstrekken: - het bedrag - de valuta - het IBAN-rekeningnummer - de BIC- (of SWIFT) -code van de bank - de naam van de opdrachtgever - de naam van de begunstigde La Française AM Private Bank is pas verplicht de rekening van de cliënt te crediteren (met de geldende valutadata) vanaf het moment waarop ze de fondsen of de financiële instrumenten van dergelijke transacties daadwerkelijk heeft ontvangen. Het feit dat de cliënt via een rekeninguittreksel een transfer- of kredietbericht ontvangt, heeft geen enkele invloed op de effectieve valutadatum zoals bepaald in deze paragraaf, ook als deze mededeling of dat rekeninguittreksel geen bijzondere voorbehoudsclausule bevat In elk geval en zelfs in afwezigheid van zo n uitdrukkelijke vermelding wordt de rekening van de cliënt gecrediteerd «onder voorbehoud» en onder voorbehoud van de effectieve ontvangst van de fondsen of waarden. De Bank heeft het recht elke verrichting waarvan de afwikkeling wordt betwist, terug te boeken. Inkomende of uitgaande gelden in (EUR) die beantwoorden aan de criteria van de Richtlijn betreffende de betalingsdiensten zullen op de valutadatum op de zichtrekening gecrediteerd worden, op voorwaarde dat de gelden ontvangen zijn vóór het door La Française AM Private Bank vastgestelde uiterste tijdstip, met name 15 uur (Luxemburgse tijd). Voor de overige valuta s van de Europese Unie, IJsland, Liechtenstein en Noorwegen geldt telkens een termijn van maximaal 3 werkdagen.. Om La Française AM Private Bank in de mogelijkheid te stellen een niet-toegestane of slecht uitgevoerde overdracht te corrigeren, dient de Cliënt La Française AM Private Bank daarvan binnen een termijn van 13 maanden volgend op de debetdatum in kennis te stellen. Het is aan La Française AM Private Bank om te bewijzen dat de betreffende transactie geverifieerd en correct geregistreerd is en in de boekhouding werd opgenomen, en dat deze niet beïnvloed werd door een technische of andere storing. In geval van een niet-toegestane betaling, betaalt La Française AM Private Bank het bedrag van de transactie onmiddellijk terug aan de Cliënt en wordt, in voorkomend geval, de gedebiteerde rekening in de staat hersteld waarin deze zich zou bevinden indien de niet-toegestane betalingstransactie nooit had plaatsgevonden. In geval van een toegestane betaling per domiciliëring kan de Cliënt een verzoek tot terugbetaling indienen gedurende een periode van acht weken te rekenen vanaf de datum waarop de gelden werden gedebiteerd. Bij ontvangst van dit verzoek beschikt La Française AM Private Bank over een termijn van tien werkdagen om het volledige transactiebedrag terug te betalen of de weigering tot terugbetaling te motiveren. Van zodra de betalingstransactie is ingeleid, kan de Cliënt de betaling niet herroepen nadat hij de betalingsopdracht heeft overgemaakt of nadat hij de begunstigde op de hoogte heeft gesteld van zijn instemming met de uitvoering van de betalingstransactie. In geval van opname en onverminderd het recht op terugbetaling, kan de Cliënt de betalingsopdracht echter herroepen, en dit ten laatste op het einde van de werkdag voorafgaand aan de overeengekomen debetdatum van de gelden. Na het verstrijken van deze termijnen kan de betalingsopdracht pas na onderlinge overeenstemming tussen de Cliënt en La Française AM Private Bank herroepen worden. Transacties Het is La Française AM Private Bank en zijn correspondenten uitdrukkelijk toegelaten de financiële instrumenten en edelmetalen of andere voorwerpen van waarde te bewaren of door andere professionele depothoudende banken te laten bewaren, in de vorm van een open of collectief depot, en zodoende aan de cliënt het recht toe te kennen op een deel van de financiële instrumenten, edelmetalen of andere collectief gedeponeerde voorwerpen van waarde, onverminderd de wetten en gebruiken van de plaats van bewaring. De bewaring van deze activa gebeurt exclusief voor rekening en op risico van de cliënt Als La Française AM Private Bank voor de uitvoering van de orders van de cliënt een beroep doet op de diensten van derden, zal de cliënt gebonden zijn door de gebruiken en de Algemene en Bijzondere Voorwaarden die van kracht zijn tussen La Française AM Private Bank en deze derde, evenals door de voorwaarden waaraan deze derden zijn gebonden voor de tussenkomst op gereglementeerde markten of buitenlandse MTF s. De transacties kunnen enkel worden uitgevoerd vanaf een rekening die door de cliënt is geopend bij La Française AM Private Bank en die, behoudens andersluidend akkoord van La Française AM Private Bank, voldoende dekking in contant geld of in financiële instrumenten bevat Als La Française AM Private Bank een beroep doet op derden, beperkt haar verantwoordelijkheid zich tot de selectie en nauwkeurige instructie van de derden die ze heeft belast met de uitvoering van de orders. 4

5 2.24. In bepaalde jurisdicties vereisen de bepalingen die van toepassing zijn op de (transacties met) financiële instrumenten en gelijkaardige rechten dat de identiteit en de tegoeden van de (in)directe houders of van de economische begunstigden van deze instrumenten worden onthuld. Het nietrespecteren van deze verplichtingen kan de blokkering van de financiële instrumenten tot gevolg hebben (d.w.z., het is mogelijk dat het stemrecht niet kan worden uitgeoefend, dat de dividenden of andere rechten niet kunnen worden geïnd, dat de financiële instrumenten niet verkocht mogen worden of anders ter beschikking worden gesteld). De cliënt geeft een uitdrukkelijke volmacht aan La Française AM Private Bank om, naar eigen goeddunken, zonder verwijl en zonder zich voordien tot de cliënt te wenden, de identiteit van de cliënt en/of van de economische begunstigde en hun activa in financiële instrumenten en gelijkaardige rechten te onthullen, als de nationale of buitenlandse bepalingen van de markt waar La Française AM Private Bank voor de rekening van de cliënt optreedt, vereisen dat de identiteit en de tegoeden van de cliënt en/of van de economische begunstigde die de instrumenten houdt of bezit, worden onthuld. La Française AM Private Bank zal niet verantwoordelijk zijn voor de schade die de cliënt mogelijk kan lijden door de onthulling van zijn identiteit en zijn activa De tegoeden in financiële instrumenten op naam van de cliënten van La Française AM Private Bank zijn algemeen ingeschreven op naam van La Française AM Private Bank in de boeken van een subdepothoudende bank of in een clearingsysteem voor financiële instrumenten. Deze activa kunnen onderhevig zijn aan belastingen, lasten, beperkingen en andere overheidsmaatregelen in het land van origine van de depothoudende bank of het clearingsysteem voor financiële instrumenten; La Française AM Private Bank aanvaardt geen enkele verantwoordelijkheid en gaat tegenover de cliënt geen enkele verbintenis aan die voortvloeit uit de voormelde maatregelen of uit alle andere maatregelen die niet binnen de macht van La Française AM Private Bank liggen. De cliënt neemt in verhouding deel in de activa van La Française AM Private Bank bij deze subdepothoudende banken of deze clearingsystemen, in alle economische, juridische of andere gevolgen die alle activa van La Française AM Private Bank zouden kunnen beïnvloeden bij deze subdepothoudende banken of deze clearingsystemen of in het land waar de tegoeden zijn belegd die een invloed hebben op de positie van de subdepothoudende bank of het clearingsysteem. Elke cliënt zal dus een deel van de verliezen in de financiële instrumenten of de specifieke edelmetalen voor zijn rekening nemen in verhouding tot zijn aandeel in de totale financiële instrumenten of edelmetalen van La Française AM Private Bank. Dat kan een gevolg zijn van bijvoorbeeld de maatregelen die worden genomen door de overheid van het land van de subdepothoudende bank of het clearingsysteem of van derde landen. Het kan eveneens het gevolg zijn van faillissementen, vereffening, overmacht, oproeren, oorlog of andere handelingen die niet in de macht van La Française AM Private Bank liggen. De cliënten waarvan de rekeningen creditsaldo s in euro of in vreemde valuta vertonen, nemen in verhouding deel voor het bedrag van deze saldo s. Tot op hoogte van het bedrag van deze saldo s nemen ze ook deel in de financiële en/of juridische schade en de verliezen die mogelijk de globale creditsaldo s van La Française AM Private Bank in de respectieve munteenheid in Luxemburg of in het buitenland zullen beïnvloeden als rechtstreeks of onrechtstreeks gevolg van een van de voormelde gebeurtenissen. Kosten, commissies, taksen La Française AM Private Bank rekent zijn diensten aan de cliënt aan op basis van de geldende tarieven en volgens de aard van de verrichtingen. La Française AM Private Bank past zijn tarieven toe zoals ze op dat moment in de tijd gelden. Deze tarieven zijn vrij ter beschikking van de cliënt in de filialen van La Française AM Private Bank en staan op de internetsite van La Française AM Private Bank. In dat geval zal de cliënt via elektronische weg op de hoogte worden gebracht van het adres van de website en de plaats op de website waar hij deze informatie kan raadplegen. De cliënt verbindt zich ertoe bij La Française AM Private Bank inlichtingen in te winnen over het geldende tarief voor de transactie die hij overweegt te laten uitvoeren. Doordat de cliënt transacties doet met La Française AM Private Bank zal men aannemen dat de cliënt, behoudens uitdrukkelijk andersluidend beding, deze tarievenlijst van La Française AM Private Bank zoals zij in de loop der tijd zal worden toegepast, heeft aanvaard. Naar aanleiding van de inwerkingtreding van de Richtlijn betreffende de betalingsdiensten, moet worden opgemerkt dat de uitgaande intracommunautaire betalingen uitgevoerd worden volgens het principe van gedeelde kosten (SHA), en dit ongeacht de verdeling van de kosten door de Cliënt. Voor de binnenkomende betalingen blijft het door de bank van de opdrachtgever vermelde kostenprincipe van toepassing. La Française AM Private Bank behoudt zich het recht voor om te allen tijde en zonder voorafgaande kennisgeving haar voor de Cliënt toepasselijke rente- en wisselvoorwaarden te wijzigen. De lijst van tarieven van La Française AM Private Bank wordt aangepast aan deze wijzigingen en ter beschikking gehouden van de Cliënt onder de bovenvermelde voorwaarden. La Française AM Private Bank dient de Cliënt van elke wijziging van de algemene voorwaarden en van de tarifering in kennis te stellen binnen een termijn van 2 maanden vóór de voorgestelde datum van de inwerkingtreding van de wijziging, met uitzondering van de rentevoeten en wisselkoersen. De Cliënt stemt er uitdrukkelijk mee in ingelicht te worden over de tarieven en elke wijziging daarvan via de publicatie van de gewijzigde tarievenlijst op de website van La Française AM Private Bank. Voorzover de wet een verplichting in die zin voorziet, stelt La Française AM Private Bank de Cliënt elektronisch in kennis van eventuele wijzigingen van deze informatie met vermelding van het webadres en de plaats van de website waar hij toegang kan hebben tot de gewijzigde informatie. La Française AM Private Bank behoudt zich echter het recht voor om hem deze informatie ook op papier te verstrekken. Zonder kennisgeving vanwege de Cliënt van diens weigering van de wijzigingen van de algemene voorwaarden vóór de inwerkingtreding ervan, worden deze als aanvaard beschouwd. In geval van weigering door de Cliënt heeft La Française AM Private Bank niet het recht om uitstapkosten aan te rekenen. Het contract met La Française AM Private Bank wordt afgesloten voor onbepaalde duur. Bij de opzegging van het contract kan de bank pas uitstapkosten aanrekenen na het verstrijken van een termijn van twaalf maanden volgend op de datum van de opzegging. Ingeval van opzegging op verzoek van de Cliënt, mag de opzeggingstermijn niet meer dan 1 maand bedragen. De regelmatig aangerekende kosten voor de levering van betalingsdiensten zijn door de Cliënt slechts verschuldigd in verhouding tot de periode vervallen op de datum van de opzegging van het contract. La Française AM Private Bank behoudt zich echter het recht voor om hem die informatie eveneens op papier te verstrekken. Als de cliënt de gewijzigde tarievenlijst niet aanvaardt, heeft hij het recht om met onmiddellijke ingang de rekeningrelatie met La Française AM Private Bank op te zeggen De tarievenlijst van La Française AM Private Bank die mettertijd van kracht is, staat permanent ter beschikking van de cliënt in de filialen van La Française AM Private Bank. De cliënt verbindt zich ertoe bij La Française AM Private Bank inlichtingen in te winnen over het geldende tarief voor de transactie die hij overweegt te laten uitvoeren. Voor zover er aan de wettelijke voorwaarden om via de website van La Française AM Private Bank informatie aan de cliënt te leveren wordt voldaan, behoudt La Française AM Private Bank zich het recht voor om informatie over kosten, commissies en taksen ook aan de cliënt te leveren via de internetpublicatie van zijn tarievenlijst. De cliënt zal via elektronische weg op de hoogte worden gebracht van het adres van de website en de plaats op de website waar hij deze informatie kan raadplegen. Als de cliënt transacties uitvoert, zal er aangenomen worden dat hij deze tarievenlijst van La Française AM Private Bank zoals hij mettertijd zal worden toegepast, heeft aanvaard. La Française AM Private Bank heeft het recht om op elk ogenblik zijn voorwaarden over de rentevoet, de commissies, de bezoldigingen en andere door de cliënt verschuldigde kosten te veranderen. De tarievenlijst van La Française AM Private Bank zal worden aangepast naargelang deze wijzigingen en zal ter beschikking van de cliënt worden gehouden volgens de hierboven beschreven voorwaarden. Voor zover de wet voorziet in een verplichting in die zin, zal La Française AM Private Bank de cliënt op de hoogte brengen van de wijzigingen aan haar tarievenlijst. Als deze informatie vie de website van La Française AM Private Bank aan de cliënt wordt bezorgd, is de cliënt er formeel mee akkoord om via de publicatie van de (gewijzigde) tarievenlijst op de internetsite van La Française AM Private Bank te worden geïnformeerd over elke wijziging. In dat geval zal de eventuele informatie over wijzigingen aan de tarievenlijst via elektronische weg aan de cliënt worden 5

6 gemeld, met vermelding van het adres van de website en de plaats op de website waar hij de gewijzigde informatie kan raadplegen. Als de cliënt de wijziging van de tarievenlijst niet aanvaardt, heeft hij het recht om met onmiddellijke ingang de rekeningrelatie met La Française AM Private Bank op te zeggen De cliënt verbindt zich ertoe om aan La Française AM Private Bank, naargelang het geval, alle belastingen, taksen of rechten die betaald werden door La Française AM Private Bank of waarvoor ze mogelijk zou moeten betalen, terug te betalen. Hieronder vallen ook de kosten van de verrichtingen die gedaan zijn in het kader van de relaties met La Française AM Private Bank. De Bank heeft het recht het aldus verschuldigde bedrag van de rekening van de cliënt te debiteren, onafhankelijk van de clearingdatum van de transacties. La Française AM Private Bank vestigt de aandacht van de cliënt op het feit dat hij eventueel andere kosten zal moeten dragen, zoals belastingen, in verband met transacties op financiële instrumenten of beleggingsdiensten, die niet worden betaald via La Française AM Private Bank of die niet door haar worden opgelegd. De cliënt staat La Française AM Private Bank toe zijn rekening te debiteren voor elk van de bedragen die hij aan La Française AM Private Bank is verschuldigd La Française AM Private Bank informeert de cliënt dat zij provisies of retrocessies van provisies kan ontvangen in het kader van haar relaties met andere professionals voor de transacties die worden afgesloten voor rekening van de cliënt. Er wordt overeengekomen dat La Française AM Private Bank deze commissies en retrocessies zal blijven ontvangen als bijkomende bezoldiging zonder dat deze laatste de cliënt op de hoogte moet stellen La Française AM Private Bank staat niet in voor de schade die kan zijn veroorzaakt door de nalatigheid in betaling van of de correcte betaling van de geldende fiscale inhoudingen. Rente Behoudens andersluidend beding gelden de debetinteresten waarvan de rentevoeten zijn opgenomen in de tarievenlijst, van rechtswege en zonder ingebrekestelling op alle debetsaldo s op de rekening. De huidige beschikking kan niet worden geïnterpreteerd als toelating voor de houder van een rekening om het rekeningkrediet te overschrijden. De debetinteresten die worden berekend op de rekeningen worden trimestrieel gekapitaliseerd. De aangerekende interesten op rekeningen die in het rood gaan worden gedebiteerd van de zichtrekening van de cliënt en zijn onmiddellijk opeisbaar en betaalbaar. Onmiddellijk opvraagbare deposito s, ongeacht hun munteenheid, kunnen geen rente opbrengen. Beheer- en informatieverplichtingen La Française AM Private Bank aanvaardt geen verplichtingen of verantwoordelijkheden voor het beheer van de activa en/of schulden van de cliënt behalve indien de cliënt een mandaat van discretionair beheer of een andere overeenkomst met La Française AM Private Bank heeft afgesloten, die La Française AM Private Bank het recht verleent de activa van de cliënt geheel of gedeeltelijk te beheren. La Française AM Private Bank is vooral in het geheel niet verplicht om de cliënt te informeren over potentiële verliezen, als gevolg van veranderingen in de marktsituatie, die een invloed zouden kunnen hebben op de waarde van de activa van de cliënt. De Bank moet ook niet informeren over omstandigheden die de waarde van deze activa en/of schulden op ongunstige wijze kunnen beïnvloeden of in gevaar brengen. De cliënt moet zelf de informatie van La Française AM Private Bank verifiëren. Dergelijke informatie is enkel indicatief en La Française AM Private Bank is alleen verantwoordelijk voor zware fouten. Als La Française AM Private Bank, als dienstverlening of op verzoek van de cliënt, advies geeft over vermogensbeheer of haar mening geeft over het beheer van het vermogen, is La Française AM Private Bank slechts gehouden aan een middelenverbintenis en is ze enkel verantwoordelijk voor zware of opzettelijke fouten. La Française AM Private Bank zal overigens deze diensten pas verlenen na ondertekening van een contract hierover. Als men een contract voor discretionair beheer wil afsluiten, moet men voldoen aan de voorwaarde om de rekening van de cliënt te crediteren met een som van Deze som zal ook op de rekening van de cliënt gecrediteerd moeten blijven zolang La Française AM Private Bank het contract voor discretionair beheer uitvoert. De cliënt begrijpt en aanvaardt dat als het saldo van zijn rekening gedurende een lange periode lager dan zou zijn, het discretionair beheer niet zal kunnen worden uitgevoerd, behalve via deelbewijzen van ICBE s La Française AM Private Bank vestigt de aandacht van haar Cliënten op de fiscale meldingsplicht waaraan de opening van een bankrekening en het ontvangen van inkomsten onderworpen zijn. De bank kan in geen enkel geval verantwoordelijk worden gesteld voor de eventuele gevolgen van het niet, onvolledig of onjuist invullen van een aangifte. De Cliënt blijft als enige verantwoordelijk voor deze aangifte De cliënt is zich ervan bewust en aanvaardt dat, in voorkomend geval, La Française AM Private Bank hem bepaalde informatie uitsluitend via haar website zou kunnen verschaffen, zoals informatie over La Française AM Private Bank, de financiële instrumenten, de bescherming van de financiële instrumenten en fondsen van de cliënten en informatie over de hiermee gepaard gaande kosten en onkosten en over uitvoeringsbeleid van orders van La Française AM Private Bank. De cliënt zal via elektronische weg op de hoogte worden gebracht van het adres van de website en de plaats op de website waar hij deze informatie kan raadplegen. Door de onderhavige documenten te ondertekenen, verbindt de cliënt zich ertoe de website van La Française AM Private Bank geregeld te raadplegen. In de mate waarin de wet een verplichting in die zin voorziet, zal La Française AM Private Bank aan de cliënt eventuele wijzigingen van deze informatie melden via elektronische weg, met vermelding van het adres van de website en de plaats op de website waar hij de gewijzigde informatie kan raadplegen. «De cliënt is zich ervan bewust en aanvaardt dat, voor zover de wettelijke voorwaarden voor het verschaffen van informatie aan de cliënt via de website van La Française AM Private Bank zijn vervuld, La Française AM Private Bank hem bepaalde informatie uitsluitend via haar website kan verschaffen, zoals informatie over La Française AM Private Bank en haar diensten, met inbegrip van haar beleid inzake belangenverstrengeling, informatie over de financiële instrumenten en informatie over de verwante kosten en vergoedingen van La Française AM Private Bank. De cliënt zal via elektronische weg op de hoogte worden gebracht van het adres van de website en de plaats op de website waar hij deze informatie kan raadplegen. Door de onderhavige documenten te ondertekenen, verbindt de cliënt zich ertoe de website van La Française AM Private Bank regelmatig te raadplegen. In de mate waarin de wet een verplichting in die zin voorziet, zal La Française AM Private Bank aan de cliënt eventuele wijzigingen van deze informatie melden via elektronische weg, met vermelding van het adres van de website en de plaats op de website waar hij de gewijzigde informatie kan raadplegen.» La Française AM Private Bank vestigt de aandacht van haar Cliënten op de fiscale meldingsplicht waaraan de opening van een bankrekening en het ontvangen van inkomsten onderworpen zijn. De bank kan in geen enkel geval verantwoordelijk worden gesteld voor de eventuele gevolgen van het niet, onvolledig of onjuist invullen van een aangifte. De Cliënt blijft als enige verantwoordelijk voor deze aangifte. 6

7 Bijzondere gebeurtenissen La Française AM Private Bank is niet verantwoordelijk voor schade veroorzaakt door voorvallen van technische, politieke of economische aard die van die aard zijn dat ze de dienstverlening van La Française AM Private Bank of haar nationale of buitenlandse correspondenten geheel of gedeeltelijk kunnen onderbreken, desorganiseren of verstoren, ook al zijn deze gebeurtenissen geen gevallen van overmacht zoals bijvoorbeeld onderbrekingen van het telecommunicatiesysteem of andere, gelijkaardige gebeurtenissen. La Française AM Private Bank kan niet aansprakelijk worden gesteld voor schade als gevolg van wettelijke beschikkingen, aangekondigde of te verwachten maatregelen van de openbare overheden, oorlogsdaden, revoluties, burgeroorlogen, beschikkingen van hoger hand, staking, lock-out, boycot en stakingsposten, ongeacht het feit of La Française AM Private Bank zelf deelneemt aan het conflict dan wel of haar dienstverlening slechts gedeeltelijk wordt getroffen De cliënt geeft La Française AM Private Bank de toestemming zijn activa te blokkeren of andere gelijkaardige maatregelen te nemen die zij nuttig acht in geval van buitengerechtelijke bezwaren die onder de hoede van La Française AM Private Bank zouden zijn aangetekend tegen de tegoeden van de cliënt of als La Française AM Private Bank, ook via niet-officiële weg, inlichtingen zou verkrijgen over vermeend of daadwerkelijk illegale verrichtingen van de cliënt of de economisch begunstigde van de rekening of als een derde partij de tegoeden bij La Française AM Private Bank opeist Het persoonlijke statuut van de cliënt en in het bijzonder zijn familiale of echtelijke relaties kunnen niet als verzet worden aangevoerd voor La Française AM Private Bank In geval van overlijden of juridische handelingsonbekwaamheid van de cliënt wordt de cliënt in de relaties met La Française AM Private Bank vervangen door personen die de toelating hebben de de erfgenamen van de overledene of de ongeschikte persoon (in het bijzonder, de executeurtestamentair, de erfgenamen of naargelang het geval, de voogd) te vertegenwoordigen - behoudens in geval van gezamenlijke rekeningen of andersluidende wettelijke voorschriften - nadat die de nodige documenten hebben kunnen voorleggen ter staving van hun rechten. Zolang La Française AM Private Bank niet schriftelijk op de hoogte is gebracht van het overlijden of de handelingsonbekwaamheid van de cliënt, zal ze niet verantwoordelijk kunnen worden gesteld indien zij orders uitvoert in opdracht van een mandataris van een overledene of de handelingsonbekwame persoon zelf. 3. GARANTIES 3.1. Eenheid van rekening Alle verrichtingen van de cliënt samen met La Française AM Private Bank passen in het algemeen kader van de wederzijdse vertrouwensrelatie tussen La Française AM Private Bank en de cliënt. In dat kader mogen alle rekeningen van de cliënt bij La Française AM Private Bank (onafhankelijk van hun identificatienummer) en de instructies van de cliënt uitgevoerd door La Française AM Private Bank niet apart worden geanalyseeerd, maar moeten ze als evenveel elementen worden beschouwd van één en dezelfde persoonlijke vertrouwensrelatie. Bijgevolg behelst het begin van de relatie met La Française AM Private Bank van rechtswege de opmaak van een overeenkomst voor eenheid van rekening die is onderworpen aan de gebruikelijke regels die eigen zijn aan dit type overeenkomst en aan de bijzondere regels die hierna worden beschreven De overeenkomst voor eenheid van rekening is van toepassing op alle geopende rekeningen op naam van eenzelfde cliënt, ongeacht de aard, de munteenheid, de rentevoet of de termijn ervan, ook al gaat het hier om boekhoudkundig gescheiden rekeningen. Alle debet- of creditverrichtingen tussen de cliënt en La Française AM Private Bank vallen onder de enige rekening en zetten alle verrichtingen om in eenvoudige credit- en debetartikelen die op elk moment en met name op het moment dat de rekening wordt afgesloten, een uniek opeisbaar tegoed of schuldsaldo opleveren Als de cliënt verscheidene rekeningen heeft geopend (bijvoorbeeld, rekeningen in buitenlandse munten, zichtrekeningen, termijnrekeningen, kredietrekeningen, effectenrekeningen, vervangbare bewaarhouding van kostbare metalen, edelmetalenrekeningen) vormen al deze rekeningen slechts elementen van één unieke zichtrekening, ook al dragen ze verschillende rekeningnummers. De saldo s in buitenlandse munten mogen, in de loop van de dag dat de rekening wordt afgesloten, worden geconverteerd in een van de munteenheden van de rekening. In geval van afsluiting van de unieke zichtrekening ofwel door de cliënt ofwel door La Française AM Private Bank, zal deze laatste de verschillende rekeningen van de cliënt fuseren en, als ze dat wil, alle lopende verrichtingen tegenboeken, met inbegrip van termijndeposito s en andere termijnverrichtingen in euro of in lokale munt. Meer bepaald zal La Française AM Private Bank onmiddellijk tegenboekingen kunnen doen op de debetzijde van de unieke zichtrekening, maar met behoud van de volledige rechten gebaseerd op andere juridische basissen of tegen de mededebiteuren en borgstellers, met betrekking tot verdisconteerde op de dag van afsluiting niet vervallen handelspapieren (waarbij de eigenaar niet verandert), evenals alle directe of indirecte, huidige of toekomste, feitelijke of mogelijke verbintenissen, van welke aard dan ook, die de cliënt tegenover haar zou kunnen hebben De afsluiting van de rekening maakt al deze verrichtingen, zelfs op termijn onmiddellijk opeisbaar en verplicht de cliënt alle verrichtingen te dekken die een verbintenis met La Française AM Private Bank inhouden, als dat mogelijk zou zijn Er wordt overeengekomen dat alle vorderingen van La Française AM Private Bank tegenover de cliënt evenals alle vorderingen van de cliënt tegenover La Française AM Private Bank onderling verbonden zijn. Bijgevolg kan La Française AM Private Bank wettelijk weigeren zijn eigen verplichtingen na te komen als de cliënt ook maar één van zijn verplichtingen nalaat uit te voeren Als de cliënt dreigt te verzuimen om een opeisbare schuld tegenover La Française AM Private Bank te voldoen, worden alle schulden en vorderingen van de cliënt tegenover La Française AM Private Bank onmiddellijk opeisbaar en La Française AM Private Bank heeft dan het recht om die zonder voorafgaande ingebrekestelling en naar eigen voorkeur onderling te compenseren. Hiertoe geeft de cliënt La Française AM Private Bank een algemene volmacht voor de verkoop van al zijn financiële instrumenten die bij La Française AM Private Bank zijn gedeponeerd Er wordt uitdrukkelijk vermeld dat alle tegoeden van de cliënt, de garanties en waarborgen van elke aard, reëel of persoonlijk, die de cliënt tijdens een bepaalde verrichting verleent of heeft opgebouwd ter dekking van het debetsaldo van een subrekening, het debetsaldo zullen dekken van alle andere subrekeningen en van de unieke zichtrekening De verschillende debiteursrekeningen die op naam van de cliënt zijn geopend, zullen elk afzonderlijk interesten voortbrengen Borgstelling De opeisbare debetsaldo s zullen zonder ingebrekestelling of andere formaliteiten kunnen worden aangezuiverd door compensatie met alle activa en alle creditsaldo s ingeschreven op naam van personen die gezamenlijk, solidair of zelf onverdeeld verplicht zijn, tegenover La Française AM Private Bank, ofwel in hoofdorde, ofwel in bijkomende orde zoals door borgen, wisselborgstelling of enige andere garantie. In dat opzicht heeft La Française AM Private Bank de onherroepelijke volmacht om op elk moment alle overschrijvingen uit te voeren die nodig zouden zijn om de verschuldigde som van een rekening te vereffenen ten voordele van een andere rekening De conventionele kwijtschelding of kwijting door de cliënt ten voordele van een van zijn medeontleners ontslaat deze laatste niet van zijn verbintenis tegenover La Française AM Private Bank. 7

8 3.3. Algemeen onderpand en overdracht van vorderingen Alle documenten, opeisbare of niet-opeisbare effecten aan toonder, activa, vorderingen van geldsommen, financiële instrumenten, handelspapieren evenals edelmetalen die de cliënt voor zijn rekening hoeft toevertrouwd en/of zal toevertrouwen aan La Française AM Private Bank vormen van rechtswege, ten voordele van La Française AM Private Bank, een onverdeeld en bevoorrecht onderpand om de volledige uitvoering in hoofdsom, rente, commissies, kosten en bijkomende kosten te garanderen van alle huidige en toekomstige verbintenissen of verplichtingen. Hierbij zijn de voorwaardelijke schulden of schulden op termijn inbegrepen die de cliënt alleen of solidair met derden is aangegaan of zal kunnen aangaan tegenover La Française AM Private Bank om welke reden dan ook. La Française AM Private Bank kan niet worden verplicht afstand te doen van deze waarden Ze zal haar rechten en voorrechten vier volle dagen nadat ze de cliënt via een aangetekende brief op de hoogte heeft gesteld van haar bedoeling om het onderpand geheel of gedeeltelijk te realiseren, kunnen uitoefenen. Deze termijn begint te lopen vanaf de dag dat de aangetekende brief aan de post wordt overhandigd. La Française AM Private Bank bepaalt in voorkomend geval, de wijze van verkoop, de notaris of de bevoegde ambtenaar die het onderpand geheel of gedeeltelijk zal realiseren. Als er, op het moment van de ingebrekestelling, een posterestanteovereenkomst bestaat tussen de cliënt en La Française AM Private Bank, kan La Française AM Private Bank de ingebrekestelling aan het posterestantedossier van de cliënt toevoegen Als het pand bestaat uit financiële instrumenten en als deze toegelaten zijn tot de handel op een gereglementeerde markt of MTF in Luxemburg of in het buitenland, in normale werking, erkend of open voor het publiek, kan La Française AM Private Bank, als er niet wordt betaald op de vervaldag, ofwel de financiële instrumenten op de gereglementeerde markt of MTF waar ze worden verhandeld, laten verkopen, ofwel zich de financiële instrumenten die als pand werden gegeven, toeeigenen. De verkoop of de toe-eigening gebeurt tegen de dagprijs Wat de activa en vorderingen in pand betreft, zal La Française AM Private Bank voor de verplichtingen van de cliënt tegenover haar in gepaste mate kunnen overgaan tot clearing evenals voor La Française AM Private Bank tegenover de cliënt en dit onverminderd de overeenkomst voor eenheid van rekening en/of de clearing voorzien in artikel 3.1. van de onderhavige algemene voorwaarden. Hiertoe is het La Française AM Private Bank toegestaan om over te gaan tot alle wisseltransacties of tot de voortijdige vereffening van termijnverrichtingen In toepassing van dat algemeen onderpand, voor alle doeleinden: De vervangbare of niet-vervangbare effecten aan toonder, edelmetalen in het algemeen, en alle waarden die de cliënt bij La Française AM Private Bank deponeert, worden als garantie overgedragen aan La Française AM Private Bank; La Française AM Private Bank heeft het recht om alle effecten op naam die de cliënt moet bewaren op zijn rekeningen bij La Française AM Private Bank, op haar naam in te schrijven in de registers van de emittent; alle andere verhandelbare effecten kunnen door La Française AM Private Bank worden voorzien van een regelmatig endossement, op naam en voor de rekening van de cliënt, dat aangeeft dat de effecten als garantie werden overhandigd; Alle effecten en alle vervangbare edelmetalen worden beschouwd als ingeschreven op een speciale rekening en, daarom wordt de rekening die geopend is op naam van de cliënt in onderlinge overeenstemming aangenomen als een speciale rekening die met deze bedoeling werd ingesteld Voor alle vorderingen van de cliënt tegenover La Française AM Private Bank, aanvaardt La Française AM Private Bank hierbij hun toewijzing als pand in haar voordeel Onverminderd de speciale garanties die ze zich heeft kunnen doen toekennen en die die voortvloeien uit het voorgaande, heeft La Française AM Private Bank het recht om, op elk moment, de samenstelling van nieuwe waarborgen of de verbetering van die die haar werden toegekend, te eisen, om zich voor alle risico s die ze loopt door de verrichtingen die ze samen met de cliënt doet, in te dekken, of deze nu vervallen of op termijn zijn, onvoorwaardelijk of voorzien van een geldende opschortende of opheffende voorwaarde. 4. REKENINGEN Algemene rekening 4.1. La Française AM Private Bank opent verschillende types rekeningen. De beschrijving en de aard van elke geopende rekening evenals de bijzondere voorwaarden van de werking ervan worden geregeld in het document over de aanvang van de zakenrelatie en de bijzondere voorwaarden indien van toepassing. In dat opzicht hebben de huidige algemene voorwaarden de waarde van een algemene overeenkomst tussen La Française AM Private Bank en de cliënt. Gezamenlijke rekening 4.2. Een gezamenlijke rekening wordt gedefinieerd als een rekening die op naam van ten minste twee personen wordt geopend. Elke titularis van een gezamenlijke rekening kan individueel beschikken over de tegoeden op de rekening. Elke titularis kan zo de rekeningtegoeden beheren, een rekeningdebet creëren, volmachten toekennen aan derden, tegoeden dekken en de rekening afsluiten zonder dat La Française AM Private Bank de andere titularissen van de gezamenlijke rekening of de eventuele erfgenamen daarover op de hoogte moet brengen. Alle medehouders van de gezamenlijke rekening zijn solidair verantwoordelijk tegenover La Française AM Private Bank voor alle verplichtingen, individueel of collectief aangegaan, die voortvloeien uit de gezamenlijke rekening. De overeenkomst voor een gezamenlijke rekening regelt exclusief de relaties tussen de medehouders van de gezamenlijke rekening en La Française AM Private Bank, ongeacht elke andere overeenkomst voor de interne relaties tussen de medehouders en hun erfgenamen, rechthebbenden of legatarissen die niet als verzet kunnen worden aangevoerd tegen La Française AM Private Bank. De toevoeging van een nieuwe medehouder kan enkel plaats vinden na unaniem akkoord van alle andere medehouders. Geen van de medehouders kan een door een andere medehouder toegekend mandaat intrekken. Een medehouder kan echter wel alleen een mandaat intrekken dat hijzelf en een of meer anderen collectief hebben toegekend. Onder voorbehoud van reglementeringen of fiscale, geldende wetgevingen, zal elke medehouder al zijn rechten behouden om de rekening te beheren, individueel en onafhankelijk van de andere medehouders in geval van overlijden of handelingsonbekwaamheid van één of van alle medehouders, behalve als La Française AM Private Bank formeel, andersluidend bezwaar ontvangt van de personen die het is toegelaten de overledene of de handelingsonbewame te vertegenwoordigen; De cliënt is er echter van op de hoogte dat de huidige wetgeving La Française AM Private Bank verplicht de rekeningen te blokkeren van personen die in het Groothertogdom Luxemburg wonen volgens het fiscale recht, zodra ze vernomen heeft dat ze zijn overleden en de Administration de l Enregistrement et des Domaines te informeren over de saldo s van hun verschillende rekeningen. Indien om welke reden dan ook, een van de medehouders van de gezamenlijke rekening of zijn mandataris La Française AM Private Bank schriftelijk verbiedt gevolg te geven aan de instructies van een medehouder of van zijn mandataris, zal de actieve solidariteit tussen de medehouders onmiddellijk vervallen tegenover La Française AM Private Bank zonder dat de passieve solidariteit wordt aangetast. In dat geval zullen de aan de gezamenlijke rekening gekoppelde rechten niet meer individueel kunnen worden gebruikt en zal La Française AM Private Bank enkel nog de orders opvolgen die gezamenlijk worden gegeven door alle medehouders, hun erfgenamen, rechthebbenden of legatarissen. 8

9 La Française AM Private Bank kan dienaangaande op elk ogenblik en zonder voorafgaande toestemming overgaan tot de clearing tussen het debetsaldo van de gezamenlijke rekening en het creditsaldo van elke geopende of te openen rekening bij La Française AM Private Bank op naam van elk van de houders, ongeacht de aard ervan en de valuta waarin die wordt gehouden. Alle correspondentie of elke informatie die aan een van de medehouders van de gezamenlijke rekening is gericht, wordt beschouwd als gericht aan alle medehouders. Onverdeelde rekening 4.3. De onverdeelde rekening kan enkel worden gebruikt met de gezamenlijke handtekening van alle medehouders. In het bijzonder moeten de rekeninghouders gezamenlijk instructies aan La Française AM Private Bank geven om over fondsen te beschikken, volmachten toe te kennen aan derden of transacties of elke andere verrichting uit te voeren; de orders moeten door elke onverdeelde rekeninghouder worden ondertekend. Een mandaat dat gezamenlijk door alle medehouders van de rekening werd toegekend, kan niettemin worden herroepen door een individuele instructie van een van de medehouders van de rekening. De rekening impliceert van elke houder een passieve solidariteit. Uit hoofde van deze passieve solidariteit heeft elke houder van de onverdeelde rekening tegenover La Française AM Private Bank de plicht om alle door het geheel van de medehouders aangegane verplichtingen na te leven, of deze verplichtingen nu werden aangegaan in het gemeenschappelijke belang van hen of in het belang van een van hen of een derde. La Française AM Private Bank kan dienaangaande op elk ogenblik en zonder voorafgaande toestemming overgaan tot de clearing tussen het debetsaldo van de onverdeelde rekening en het creditsaldo van elke geopende of te openen rekening bij La Française AM Private Bank op naam van elk van de houders, ongeacht de aard ervan en de valuta waarin die wordt gehouden. Behoudens andersluidend beding heeft La Française AM Private Bank het recht, maar niet de plicht, om de onverdeelde rekening te crediteren met de fondsen die ze ontvangt voor rekening van een van de titularissen van de rekening. In geval van overlijden of handelingsonbekwaamheid van een van de titularissen van de onverdeelde rekening wordt de overleden of handelingsonbekwame cliënt automatisch vervangen door de personen die de toestemming hebben de activa van de overleden of handelingsonbekwame cliënt te vertegenwoordigen, behoudens andersluidende wettelijke voorschriften. De erfgenamen blijven tegenover La Française AM Private Bank gebonden aan alle verplichtingen van de overledene die bestonden op het moment van overlijden van de houder in zijn hoedanigheid van solidaire debiteur. Rekeningen in valuta s 4.4. La Française AM Private Bank kan voor zijn cliënten rekeningen in valuta s openen tegen overeen te komen voorwaarden en in overeenstemming met de geldende reglementaire bepalingen van Luxemburg. De deposito s in vreemde munten die door de cliënten worden uitgevoerd, worden op naam van La Française AM Private Bank, maar voor de rekening en risico s van zijn cliënten geplaatst bij correspondenten die door La Française AM Private Bank worden gekozen en worden ofwel in het land van herkomst van de munteenheid in kwestie, ofwel in een ander land uitgevoerd. In dat geval moet La Française AM Private Bank de correspondent zorgvuldig kiezen en inlichten; niettemin is zij enkel verantwoordelijk in geval van zware fout van haar kant. Bijgevolg zal de cliënt van zijn kant naar verhouding alle economische en juridische gevolgen dragen die de activa op naam van La Française AM Private Bank zouden kunnen lijden als gevolg van elk geval van overmacht, elke koerswijziging of wijziging van wettelijke en reglementaire bepalingen, hetzij fiscale of andere, die van toepassing zijn in het land van de munt in kwestie en/of in het land van de correspondenten en in het bijzonder ingeval de zo gecreëerde situatie de opheffing, de waardevermindering, de onbeschikbaarheid of gehele of gedeeltelijke improductiviteit van de activa op naam van La Française AM Private Bank met zich mee zou brengen. De cliënt kan niet eisen dat de activa in een andere munt dan die waarin deze activa zijn uitgedrukt, worden teruggegeven. In geval van onbeschikbaarheid van de munt in kwestie, heeft La Française AM Private Bank het recht, maar nooit de plicht, om de fondsen om te zetten in het corresponderende bedrag in euro, waarbij alle verliezen uit de wisseltransacties of andere ten laste van de cliënt zullen zijn. 5. DEPOSITO S Vervangbaarheid 5.1. Behoudens uitdrukkelijk en schriftelijk andersluidend beding of wettelijke bepaling, worden alle financiële instrumenten en/of edelmetalen als vervangbaar beschouwd. Bijgevolg is La Française AM Private Bank slechts verplicht de financiële instrumenten en/of edelmetalen aan de cliënt terug te betalen die van dezelfde aard zijn als die die vooraf werden gedeponeerd. Financiële diensten 5.2. Zonder uitdrukkelijke instructie van de cliënt, en zonder enige verantwoordelijkheid van haar kant, zal La Française AM Private Bank de interesten, dividenden en coupons innen die zijn vervallen en de wederingekochte financiële instrumenten opnieuw dekken; voor deze diensten kan La Française AM Private Bank op rechtsgeldige wijze vertrouwen op de publicaties waartoe zij toegang heeft. La Française AM Private Bank zal geen volmacht of oproeping voor de vergadering van aandeel- of obligatiehouders doorsturen en zal geen gebruik maken van enig stemrecht, behoudens uitdrukkelijke andersluidende opdracht van de cliënt, die aanvaardt de kosten daarvoor op zich te nemen. Behoudens andersluidend beding is het de plicht van de cliënt om alle nodige maatregelen te nemen om de aan de in bewaring gegeven roerende waarden verbonden rechten te vrijwaren, met name om La Française AM Private Bank instructies te geven om de inschrijvingsrechten uit te oefenen of te verkopen of een optie te lichten. La Française AM Private Bank is niet verplicht de cliënt te informeren over de rechten verbonden aan de financiële instrumenten en/of edelmetalen die ten voordele van de cliënt bij zijn erkende correspondenten zijn gedeponeerd. Als er een betaling is verschuldigd voor nietvolgestorte financiële instrumenten heeft La Française AM Private Bank, behoudens andersluidend beding, het recht dit bedrag te debiteren van de rekening van de cliënt. Indien de cliënt geen bijzondere instructies heeft gegeven, heeft La Française AM Private Bank het recht alle handelingen te stellen die zij in het belang van de cliënt acht, zonder dat de cliënt La Française AM Private Bank daarvoor verantwoordelijk kan stellen wegens een onjuist oordeel, behalve in het geval van een zware fout van La Française AM Private Bank. La Française AM Private Bank zal de belastingkredieten overeenkomstig een conventie ter voorkoming van dubbele belasting die van toepassing is op de cliënt enkel innen als de cliënt daar uitdrukkelijk om vraagt. Deze inningen gebeuren op naam en op kosten van de cliënt. Verantwoordelijkheid 5.3. La Française AM Private Bank is niet verantwoordelijk voor de problemen gekoppeld aan de financiële instrumenten en/of edelmetalen die bij zijn erkende correspondenten zijn gedeponeerd. 9

10 La Française AM Private Bank heeft geen andere hoofd- of bijkomende verplichtingen dan die die uitdrukkelijk vermeld staan in de huidige algemene voorwaarden. In deze hoedanigheid kan La Française AM Private Bank enkel verantwoordelijk worden gehouden voor zware fouten. Wat de financiële instrumenten en/of edelmetalen betreft die zijn gedeponeerd bij de erkende correspondenten, zal de verantwoordelijkheid van La Française AM Private Bank worden beperkt tot de keuze van deze correspondenten. In geval van verlies van financiële instrumenten en/of edelmetalen door een zware fout van La Française AM Private Bank, heeft La Française AM Private Bank enkel de verplichting om de financiële instrumenten en/of edelmetalen te vervangen door identieke financiële instrumenten en/of edelmetalen of, als dat niet mogelijk is, de cliënt de waarde van de financiële instrumenten en/of edelmetalen op de dag van de aanvraag tot vrijgeving of verkoop terug te betalen. 6. TRANSACTIES OP FINANCIËLE INSTRUMENTEN Orders 6.1. Alle aankoop- en verkooporders op een gereglementeerde markt, worden in principe uitgevoerd door La Française AM Private Bank in de hoedanigheid van commissionnair. De aan- en verkooporders van contanten worden in principe uitgevoerd door La Française AM Private Bank in de hoedanigheid van tegenpartij. La Française AM Private Bank kan ook tussenbeide komen als tegenpartij van zijn cliënt wat betreft aankoop en verkoop van obligaties. In dat geval heeft La Française AM Private Bank het recht om een marge af te houden van de koers. Bij gebrek aan dekking of levering kan La Française AM Private Bank de orders uitvoeren op exclusieve risico s van de cliënt. Als de dekkingen of leveringen vierentwintig uur na deze uitvoering nog niet zijn verricht, kan La Française AM Private Bank zonder daar uitdrukkelijk toe te zijn verplicht, de verrichtingen ambtshalve opheffen op risico van de cliënt. Deze laatste zal in dat geval La Française AM Private Bank moeten vergoeden voor de schade die hieruit kan voortvloeien Bij gebrek aan speciale instructies van de cliënt, zal La Française AM Private Bank de plaats en de manier van uitvoeren van de orders kiezen. Ze zal in het bijzonder kunnen beslissen de orders van de cliënt uit te voeren buiten een gereglementeerde markt of MTF, wat de cliënt aanvaardt. Alle orders worden uitgevoerd volgens de regels en gebruiken van de gereglementeerde markten of MTF s waaraan ze worden verstuurd. De kosten voor de uitvoering van deze orders vallen ten laste van de cliënt. La Française AM Private Bank is niet verplicht de voorwaarden te controleren (inclusief de informatieverplichtingen) die van toepassing zijn op de transacties die worden uitgevoerd op de markten waar de cliënt aan La Française AM Private Bank een tussenkomst vraagt. De cliënt verbindt zich ertoe La Française AM Private Bank vrij en onbezwaard te houden van elke schade die daaruit kan voortvloeien. La Française AM Private Bank kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele vertragingen in de uitvoering van orders die voortvloeien uit wettelijke verplichtingen van La Française AM Private Bank, zoals bijvoorbeeld de verplichting om te bepalen of een overwogen dienst of beleggingsproduct geschikt is voor de cliënt. La Française AM Private Bank verwittigt de cliënt uitdrukkelijk dat als hij ervoor kiest de vereiste informatie om te bepalen of een overwogen dienst of een beleggingsproduct geschikt is voor de cliënt, niet te verstrekken, of als de verstrekte informatie over zijn kennis en ervaring ontoereikend is, ze door die beslissing niet kan bepalen of de dienst of het product geschikt is voor de cliënt. De cliënt dient La Française AM Private Bank op de hoogte te brengen van elke verandering in zijn financiële situatie en/of zijn kennis van en ervaring met beleggingen en in het bijzonder van veranderingen die een impact hebben of kunnen hebben op de beoordeling van de geschiktheid of gepastheid van een dienst die La Française AM Private Bank zou kunnen aanbieden aan de cliënt. Indien de cliënt nalaat La Française AM Private Bank van dergelijke wijzigingen te informeren, kan deze niet verantwoordelijk worden gehouden voor de schade die de cliënt hierdoor zou kunnen lijden. La Française AM Private Bank verwittigt de cliënt bovendien dat, met betrekking tot de diensten die worden verstrekt op initiatief van de cliënt die enkel de uitvoering en/of de ontvangst en de transmissie betreffen van orders van de cliënt voor niet-complexe financiële instrumenten zoals aandelen die zijn toegelaten tot de handel op een gereglementeerde markt, obligaties of ICBE s, La Française AM Private Bank niet verplicht is te beoordelen of het instrument of de dienst die wordt verstrekt of aangeboden, geschikt is voor de cliënt en dat de cliënt bijgevolg niet van de overeenkomstige bescherming geniet van de relevante gedragsregels Orders waarop geen vervaldatum staat, blijven in het algemeen en onverminderd clausule 6.4. enkel geldig gedurende de dag waarop ze op de betrokken markten werden geplaatst. Wat de orders van de cliënt voor onbepaalde duur («good till cancelled») betreft, volstaat het de regels en gebruiken van de markt in kwestie te respecteren, met dien verstande dat het order niet meer mag worden uitgevoerd na het einde van het kalenderjaar tijdens hetwelk het werd geplaatst La Française AM Private Bank zal de orders van de cliënt in een of meer etapes kunnen uitvoeren naargelang de marktsituatie, behoudens andersluidend beding. Alle instructies van de cliënt zullen worden uitgevoerd in overeenstemming met de geldende marktprijzen op het moment van de transactie, tenzij de cliënt La Française AM Private Bank uitdrukkelijk prijsbeperkingen heeft opgelegd. Instructies van verschillende cliënten met betrekking tot dezelfde categorieën van financiële instrumenten zullen door La Française AM Private Bank in volgorde van ontvangst worden uitgevoerd. Als La Française AM Private Bank van de cliënt verscheidene orders ontvangt waarvan het globale bedrag hoger ligt dan het bedrag van de activa van de cliënt, voert La Française AM Private Bank die uit in de volgorde van ontvangst en tot uitputting van de beschikbare activa op de rekening, tenzij de aard van het order of de marktsituatie dat onmogelijk maken, of als het in het belang van de cliënt is anders te werk te gaan. Als een order met limietkoers van de cliënt, dat betrekking heeft op aandelen, niet onmiddellijk kon worden uitgevoerd gezien de marktsituatie van het moment, wordt overeengekomen dat La Française AM Private Bank niet verplicht is dat order onmiddellijk publiek te maken, om de uitvoering ervan te vergemakkelijken. La Française AM Private Bank mag de orders van cliënten of de transacties voor eigen rekening groeperen met het oog op de uitvoering ervan. De cliënt erkent dat, hoewel het weinig waarschijnlijk is dat de groepering van orders en transacties globaal in het nadeel zou werken van een bepaalde cliënt, de groepering voor hem een nadelig effect kan hebben tegenover een apart order. La Française AM Private Bank verzendt zonder verwijl een bericht aan de cliënt dat de uitvoering van zijn orders bevestigt, op voorwaarde dat de verrichtingen niet in het kader van een discretionair beheersmandaat werden gedaan. Ingeval de orders betrekking hebben op eenheden of deelbewijzen van instellingen voor collectieve belegging die periodiek worden uitgevoerd, kunnen de berichten slechts halfjaarlijks worden verzonden La Française AM Private Bank kan, als ze dat geschikt vindt: weigeren de verkooporders uit te voeren vóór ze de financiële instrumenten heeft ontvangen; aankooporders uitvoeren binnen de limiet van het creditsaldo op de rekening van de cliënt; 10

11 op kosten van de cliënt de verkochte financiële instrumenten terugkopen die ontbraken of die niet tijdig werden geleverd; de rekening van de cliënt debiteren met financiële instrumenten die gelijkwaardig zijn aan de financiële instrumenten (of met een bedrag dat gelijkwaardig is met hun waarde als ze niet meer op de rekening staan) die de cliënt fysiek aan La Française AM Private Bank had overgedragen, en die bijgevolg bezwaard zijn met verzet; alle instructies die niet specifiek worden beschreven als bevestiging of wijziging van een bestaand order, beschouwen als een nieuw order. De cliënt neemt alle juridische gevolgen op zich die resulteren uit de overhandiging ter verkoop van financiële instrumenten die bezwaard zijn met verzet. La Française AM Private Bank behoudt zich het recht voor de te koop gestelde waarden die niet binnen een redelijke termijn werden geleverd of niet goed leverbaar zijn op kosten van de cliënt te vervangen De cliënt begrijpt en aanvaardt: dat La Française AM Private Bank voor rekening van andere cliënten of zichzelf en op hetzelfde moment financiële instrumenten koopt of verkoopt van dezelfde aard als die die worden gerealiseerd voor de cliënt en dat La Française AM Private Bank het recht heeft transacties met zichzelf of verwante of partnerondernemingen uit te voeren met betrekking tot de aan- en verkopen voor rekening van de cliënt; dat voor rekening van de cliënt financiële instrumenten kunnen worden gekocht of verkocht die zijn uitgegeven door ondernemingen die een zakelijke relatie hebben met La Française AM Private Bank of haar dochterondernemingen of ondernemingen waarin werknemers van La Française AM Private Bank of haar dochterondernemingen optreden als bestuurders; dat La Française AM Private Bank voor rekening van de cliënt deelbewijzen kan kopen of verkopen in beleggingsfondsen die worden beheerd door La Française AM Private Bank of haar dochterondernemingen; dat La Française AM Private Bank financiële instrumenten kan kopen of verkopen van of naar een rekening van een andere cliënt van La Française AM Private Bank of een bedrijf dat banden heeft met La Française AM Private Bank De makelaarskosten en andere gebruikelijke kosten zijn van toepassing bij de uitvoering van aan- of verkoopinstructies of een opdracht tot het lichten van opties, zonder de eventuele commissies die La Française AM Private Bank kan genieten en waarvoor La Française AM Private Bank geen rekenschap verschuldigd is. Bovendien zal La Française AM Private Bank haar eigen commissies aanrekenen volgens de geldende tarieven van La Française AM Private Bank. De effecten of andere activa die aan La Française AM Private Bank worden overhandigd worden ambtshalve bewaard op naam van de cliënt en in zijn voorkomend geval onderhevig aan de gebruikelijke kosten en bewaarlonen. Klachten 6.8. Klachten met betrekking tot de voormelde orders moeten La Française AM Private Bank schriftelijk bereiken: bij ontvangst door de cliënt van het bericht of de afrekening, maar ten laatste acht dagen na verzending van het bericht of de afrekening met betrekking tot de uitvoering van het order; binnen de acht dagen na de dag waarop het bericht van uitvoering of de afrekening normaal bij de cliënt moet zijn aangekomen met betrekking tot het niet-uitvoeren van het order; binnen de acht dagen volgend op de datum vermeld op het document dat La Française AM Private Bank op bevel van de cliënt moet bijhouden, conform artikel Ingeval La Française AM Private Bank geen schriftelijke bezwaren ontvangt binnen de hierboven vermelde periodes, zal elke uitvoering of nietuitvoering van instructies worden beschouwd als goedgekeurd en bekrachtigd door de cliënt. 7. TERMIJNDEPOSITO S De geldende duur, rentevoeten en modaliteiten voor termijnrekeningen worden aan de cliënt bevestigd na de aanvang van de zakenrelatie. De cliënt wordt van elke latere wijziging op de hoogte gebracht. Als de cliënt deze wijziging niet aanvaardt, heeft hij het recht met onmiddellijke ingang de rekeningrelatie met La Française AM Private Bank te verbreken. De termijndeposito s worden automatisch verlengd voor een periode die identiek is aan de vorige periode en tegen de geldende marktvoorwaarden in Luxemburg voor waarden van dezelfde aard, behalve als de cliënt zich ten laatste twee werkdagen vóór de datum van hernieuwing van de termijndeposito tegen de hernieuwing verzet. La Française AM Private Bank heeft het recht de vroegtijdige opzegging van de deposito te weigeren of, als ze een dergelijke vroegtijdige opzegging aanvaardt, haar kosten te door te rekenen aan de cliënten. Door de onderhavige voorwaarden te ondertekenen, aanvaardt de cliënt het feit dat La Française AM Private Bank als vergoeding een deel van de creditinteresten int die de termijndeposito s opbrengen. 8. KREDIET 8.1. La Française AM Private Bank kan kredieten aan de cliënt toekennen, in het bijzonder onder de vorm van voorschotten op de zichtrekening Alle betalingen van de cliënt zullen strikt vóór hun vervaldag moeten plaatsvinden, zonder kosten noch aftrek, in Luxemburg of in elke andere plaats die La Française AM Private Bank vooraf moet bepalen, ter creditering van de rekening die door deze laatste is opgegeven en in de munt van het krediet op het moment waarop de storting vervalt Alle belastingen, met inbegrip van de bronbelastingen met uitzondering van de directe en indirecte belastingen geïnd in Luxemburg evenals alle taksen, retributies en alle andere kosten (met inbegrip van eventueel de kosten van minimale reserve), ten laste van La Française AM Private Bank en/of van de cliënt wegens het beëindigen, het uitvoeren, het behoud en het verloop van het krediet in kwestie, of de kosten die hen in de toekomst ten laste zullen vallen, zullen ten laste van de cliënt vallen Kredieten moeten worden terugbetaald in de valuta waarin ze werden verleend. De betalingen in andere munten worden beschouwd als uitgevoerd als waarborg. Toch heeft La Française AM Private Bank het recht om op elk ogenblik de kredieten te converteren in een munt van haar keuze wanneer de correcte uitvoering ervan niet is verzekerd om redenen die niet aan La Française AM Private Bank kunnen worden toegeschreven La Française AM Private Bank kan voor de kredietoctrooien en andere dienstverleningen, geleverd volgens het order of in het belang van de cliënt, een aangepaste bezoldiging vragen, in het bijzonder interesten. Als La Française AM Private Bank zonder order van de cliënt handelt, maar in zijn belang, zal ze hem op voorhand informeren, voor zover dat mogelijk is. Bij gebrek aan een akkoord over het bedrag van de bezoldigingen en interesten, zullen deze volgens de bankgebruiken worden vastgesteld. 11

12 8.6. Als een cliënt een krediet gebruikt zonder uitdrukkelijk voorafgaand akkoord of na de overeengekomen datum, wordt dit krediet onmiddellijk opeisbaar zonder voorafgaande ingebrekestelling. Dit geldt eveneens voor het bedrag dat werd gebruikt bovenop het overeengekomen krediet. In deze gevallen moet de cliënt, in plaats van de interesten of andere bezoldigingen die eventueel overeengekomen zijn aan een lagere rentevoet, voor de duur van de ongedekte periode de interesten en andere bezoldigingen op de blancoposities die gewoonlijk ten laste zijn van de banken van de financiële markt van Luxemburg, op zich nemen Voor alle prestaties en maatregelen die voortvloeien uit de afwikkeling van een kredietverrichting die niet conform het contract is en die het gevolg is van het feit dat de cliënt het contract niet heeft gerespecteerd of door uitvoeringsmaatregelen die door derden zijn geforceerd of andere procedures die de cliënt is aangegaan, kan La Française AM Private Bank een aangepaste vergoeding vragen, evenals de terugbetaling van kosten wegens gerechtelijke vervolging, indien dat nodig bleek. 9. TERMIJNVERRICHTINGEN De Bank kan op uitdrukkelijke aanvraag van de cliënt termijnverrichtingen uitvoeren voor rekening van de cliënt. Om dergelijke transacties uit te voeren of gedurende de uitvoering van deze transacties kan La Française AM Private Bank eisen dat de cliënt in verband met die transacties bepaalde documenten ondertekent of overhandigt. Als de cliënt een van deze documenten niet ondertekent of voorlegt, kan La Française AM Private Bank weigeren deze transacties uit te voeren of de lopende transacties stopzetten. De cliënt aanvaardt dat deze termijnverrichtingen op zijn kosten en op zijn risico worden uitgevoerd. De cliënt is zich bewust van de risico s die met deze transacties gepaard gaan, inclusief het risico van verlies van sommen die hoger liggen dan de belegde bedragen of de tegoeden bij La Française AM Private Bank. Alle termijnverrichtingen moeten gedekt zijn door voldoende activa bij La Française AM Private Bank, die als dekking zullen worden gehouden tot de verrichtingen vervallen. La Française AM Private Bank kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor verlies van een kans of voor elke vorm van schade die de cliënt lijdt. Bij transacties op marge kan La Française AM Private Bank, als de marktsituatie verandert in verhouding tot de positie van de cliënt, eisen dat de cliënt zonder verwijl een bijkomende marge stort om zijn positie te handhaven. Als de cliënt binnen de vooropgestelde termijn niet aan die eis kan voldoen, kan zijn positie worden geliquideerd, zelfs met verlies. 10. CHEQUES EN ANDERE GELIJKAARDIGE INSTRUMENTEN Indien een snelle uitvoering nodig is voor de inning van cheques moet de cliënt La Française AM Private Bank daar elke keer specifieke instructies toe geven. Als de cliënt dergelijke instructies heeft gegeven en La Française AM Private Bank deze uitdrukkelijk heeft aanvaard, zal deze laatste verantwoordelijk zijn indien deze instructies niet correct werden uitgevoerd; als de cliënt geen instructies heeft gegeven, zal La Française AM Private Bank inzake het gebruik van snelle uitvoeringsmiddelen enkel verantwoordelijk zijn voor zware fouten Als La Française AM Private Bank de cliënt crediteert met de tegenwaarde van documenten die ter inning werden afgeleverd (vb. cheques, automatische opnames) vóór de betaling ervan, blijft dat krediet onder voorbehoud. La Française AM Private Bank kan de rekening van de cliënt debiteren als er ter inning voorgelegde of verdisconteerde handelspapieren of cheques niet worden betaald bij het voorleggen ervan, of als men maar beperkt over de fondsen kan beschikken omwille van wettelijke of officiële maatregelen, of indien de instrumenten, omwille van redenen buiten de wil van La Française AM Private Bank om, niet of niet tijdig kunnen worden voorgelegd, of indien er een moratorium werd uitgevaardigd in het land waar de handelspapieren of de cheques moeten worden uitbetaald. 11. EDELMETALEN La Française AM Private Bank zal elk aan- en verkooporder voor edelmetalen evenals voor munten of penningen die door haar zijn erkend, kunnen uitvormen, hetzij in fysieke vorm, hetzij door inschrijving De metalen en munten die de cliënt bij La Française AM Private Bank in bewaring geeft of die deze laaste verwerft voor haar rekening worden bewaard als vervangbare waarden, behoudens andersluidend beding De fysieke levering van metalen en munten gebeurt, voor zover dat mogelijk is, in Luxemburg, waarbij alle kosten ten laste vallen van de cliënt. Ingeval de cliënt eist dat dat op een andere plaats gebeurt, en La Française AM Private Bank hiermee instemt, gebeurt dat op risico en op kosten van de cliënt. De cliënt moet La Française AM Private Bank ten minste vijftien werkdagen vóór de levering verwittigen. De voorwaarden worden door La Française AM Private Bank vrij vastgesteld De inbewaargeving van edelmetalen wordt ingeschreven in een edelmetalenrekening die wordt geopend op naam van de cliënt en La Française AM Private Bank zal een ontvangstbewijs opmaken op naam van de cliënt voor de in bewaring gegeven waarden. De ontvangstbewijzen en staten kunnen niet worden overgedragen of als dekking dienen. 12. STOPZETTING VAN DE ZAKELIJKE RELATIES La Française AM Private Bank en de cliënt kunnen op elk ogenblik, zonder rechtvaardiging en eenzijdig per aangetekend schrijven en mits een vooropzeg van vijftien dagen vanaf de datum van verzending van de brief in acht wordt genomen, hun zakelijke relaties geheel of gedeeltelijk opzeggen. Bij de opzegging van de zakelijke relaties wordt het saldo van elk van de rekeningen van de cliënt, met inbegrip van de termijnrekeningen, onmiddellijk opeisbaar. De cliënt is bovendien verplicht La Française AM Private Bank vrij te stellen van alle verbintenissen die ze voor hem of in opdracht van hem heeft aangegaan. La Française AM Private Bank kan niettemin, onder andere als de cliënt zijn contractuele verplichtingen niet nakomt of als La Française AM Private Bank van oordeel is dat de solvabiliteit van haar cliënt in het gedrang komt, dat de verkregen waarborgen ontoereikend zijn of dat de gevraagde waarborgen niet worden verkregen, of nog als ze vaststelt dat ze verantwoordelijk kan worden gesteld als ze haar relatie met haar cliënt voortzet of dat de verrichtingen van haar cliënt lijken in te gaan tegen de openbare orde of de goede zeden, of als de cliënt zijn verplichting om te goeder trouw te handelen niet nakomt, met onmiddellijke ingang een einde maken aan de wederzijdse relatie, zonder voorafgaande ingebrekestelling. In dat geval zullen alle termijnverplichtingen van de cliënt onmiddellijk opeisbaar worden Als La Française AM Private Bank vroegtijdig een termijndeposito of een andere termijntransactie moet vereffenen, doet La Française AM Private Bank haar best om deze vereffening in de beste omstandigheden te laten verlopen, maar de cliënt kan La Française AM Private Bank niet verantwoordelijk stellen voor het verlies van een kans als gevolg van een dergelijke vroegtijdige beëindiging De cliënt moet zijn activa bij La Française AM Private Bank terugtrekken of de gepaste transferinstructies geven binnen één maand te rekenen vanaf de opzegging van de rekeningrelatie. De Algemene Voorwaarden blijven van toepassing voor de afhandeling van de lopende verrichtingen tot aan de definitieve vereffening van de rekeningen. 12

13 Na de opzegging van de zakelijke relatie en tot aan de definitieve vereffening blijven de contractuele rentevoet evenals de commissies en kosten zoals gepubliceerd in de tarieven van La Française AM Private Bank van toepassing op de verrichtingen en debetverrichtingen op de rekening van de cliënt. Commissies of kosten die de cliënt aan La Française AM Private Bank heeft voorgeschoten, worden niet terugbetaald. 13. DIVERSEN Wijzigingen In het bijzonder in geval van veranderingen in de geldende wetgeving of reglementering voor de banksector, veranderingen in de bankpraktijken of van de omstandigheden op de financiële markten behoudt La Française AM Private Bank zich het recht voor om op elk ogenblik de huidige algemene voorwaarden en/of het algemeen informatiedocument van La Française AM Private Bank te wijzigen en/of er nieuwe stipulaties aan toe te voegen. Als La Française AM Private Bank de algemene voorwaarden die haar relaties met de cliënt regelen, wil wijzigen, zal ze die laatste daar onmiddellijk over informeren en hem informeren over de clausules die ze wil wijzigen of toevoegen evenals de exacte inhoud van die wijzigingen of toevoegingen. Voor zover de wettelijke voorwaarden voor het verschaffen van informatie aan de cliënt via de website van La Française AM Private Bank zijn vervuld, kunnen deze wijzigingen aan de cliënt worden gecommuniceerd via de website van La Française AM Private Bank en, voor zover de wet voorziet in een verplichting in die zin, zullen het adres van de website en de plaats op de website waar hij deze informatie kan raadplegen, elektronisch naar de cliënt worden gestuurd. La Française AM Private Bank behoudt zich echter het recht voor om hem die informatie eveneens op papier te verstrekken. De wijzigingen of toevoegingen aan de huidige algemene voorwaarden en/of aan het algemene informatiedocumenten worden als aanvaard beschouwd, als La Française AM Private Bank geen schriftelijk bezwaar van de cliënt ontvangt binnen dertig dagen na de verzending door La Française AM Private Bank van de wijzigingen en/of toevoegingen. Indien de cliënt bezwaar heeft tegen die wijzigingen en/of toevoegingen, heeft hij het recht de rekeningrelatie met onmiddellijke inwerkingtreding op te zeggen De onwettigheid of de gehele of gedeeltelijke ontoepasselijkheid van één of meer clausules van de onderhavige algemene voorwaarden heeft geen invloed op de toepasselijkheid van de andere overeengekomen voorwaarden Geldend recht en bevoegde rechtsmacht De relaties van La Française AM Private Bank met de cliënt zijn onderworpen aan het Luxemburgse recht. Alle geschillen vallen onder de exclusieve bevoegdheid van de rechtbanken van Luxemburg, Groothertogdom Luxemburg, behalve het recht van La Française AM Private Bank om het geschil vóór een andere normaal bevoegde rechtbank te brengen inclusief de rechtbanken van een land waarin de cliënt activa heeft. In geval van een geschil aanvaardt de cliënt dat, voor procedures in kort geding, de dagvaardingen hem kunnen worden betekend op de maatschappelijke zetel van La Française AM Private Bank waar hij daartoe zijn domicilieadres koos. Hetzelfde principe geldt voor alle gerechtelijke procedures als de cliënt buiten de Europese Unie is gedomicilieerd. 14. OVERZICHT VAN DE BELANGRIJKSTE KENMERKEN EN RISICO S VAN DE FINANCIËLE INSTRUMENTEN De informatie in dit document is bedoeld om een overzicht te geven van de belangrijkste kenmerken en risico s van de financiële instrumenten waarin u kunt beleggen of waarin de bank voor uw rekening kan beleggen. Als u specifieke vragen hebt of als u geïnteresseerd bent in bepaalde financiële instrumenten, kunt u steeds contact met ons opnemen voor meer informatie. Het onderhavige document behandelt echter niet de fiscale en juridische gevolgen van verrichtingen op financiële instrumenten. We raden u dan ook aan vóór elke belegging gepersonaliseerd advies in te winnen over deze kwesties bij specialisten. I. BASISRISICO S Deze risico s zijn van toepassing op alle types beleggingen. Naargelang het financiële instrument in kwestie kunnen echter een of meer van de hieronder beschreven risico s cumulatief van toepassing zijn, met een globale stijging van het risiconiveau voor de belegger tot gevolg. 1) Conjunctuurrisico Veranderingen in de activiteit van een markteconomie hebben altijd een invloed op de ontwikkeling van de koers van financiële instrumenten en van wisselkoersen. De koersen schommelen ongeveer volgens het ritme van de regressie- of conjuncturele-groeifasen van de economie. De duur en de omvang van de economische regressie- en groeicycli variëren evenals de gevolgen voor de verschillende sectoren van de economie. Bovendien kan de conjunctuurcyclus verschillen volgens het land. Door geen rekening te houden met of een verkeerde analyse te maken van de ontwikkeling van de conjunctuur, wanneer er een beleggingsbeslissing wordt genomen, kunnen er verliezen worden geleden. Men moet in het bijzonder rekening houden met de invloed van de conjunctuurcyclus op de ontwikkeling van de koersen van de beleggingen. Rekening houdend met onder meer de ontwikkeling van de conjunctuur, vormen vroegere prestaties van een financieel instrument geen garantie voor toekomstige prestaties van datzelfde instrument. Waardeverlies, met verliezen voor de belegger tot gevolg, is altijd mogelijk. Een belegger moet zich er dan ook voortdurend van verzekeren dat zijn beleggingen gepast zijn in het licht van de economische conjunctuur en, in voorkomend geval, de activaspreiding bijstellen zoals nodig. 2) Inflatierisico De belegger zal dus waarschijnlijk geldelijke schade lijden in verband met beleggingen die werden uitgevoerd als gevolg van een waardedaling van de munt. In dit opzicht kan een dergelijke waardedaling een impact hebben op de reële waarde van het bestaande vermogen evenals op het reële rendement dat door middel van dit vermogen zou moeten worden behaald. Het is daarom passend zich in vergelijking met de reële rendementen te oriënteren, d.w.z. het verschil tussen de rentevoet en de inflatie voor de vastrentende producten. Als de inflatievoet het rendement dat de financiële instrumenten genereren (kapitaalwinst en interesten) overschrijdt, zal dat dan ook lijden tot een waardeverlies van het daadwerkelijk belegde kapitaal. 13

14 3) Landen- en transferrisico Hoewel hij wel kredietwaardig is, is het mogelijk dat een buitenlandse debiteur de betalingen van de interesten en van zijn schulden op de vervaldag niet kan uitvoeren of zelfs het totale bedrag schuldig moet blijven doordat er geen transfercapaciteiten of liquide middelen in zijn land van herkomst bestaan door bijvoorbeeld economische, politieke of sociale instabiliteit in het land in kwestie. Zo kunnen betalingen waarop de investeerder recht heeft ontbreken in geval van gebrek aan deviezen of overdrachtbeperkingen in het buitenland. Op het vlak van de financiële instrumenten die worden uitgegeven in een vreemde munt, is het mogelijk dat de belegger de betalingen ontvangt in een munteenheid die niet meer converteerbaar is wegens wisselbeperkingen. Overigens kan, zelfs als er zich geen crisis voordoet, overheidsinterventionisme in bepaalde sectoren van de economie (bv. nationalisering) een invloed hebben op de waarde van de activa van de beleggers. In bepaalde extreme gevallen kunnen de activa van de beleggers soms worden geconfisqueerd of bevroren door de lokale overheid of kunnen de rechten van de beleggers worden beperkt. In principe zijn er geen middelen om zich te beschermen tegen dergelijke risico s. De ratings per land die in de financiële pers worden gepubliceerd, kunnen in dat opzicht echter nuttige indicaties zijn voor de beleggers. Ten slotte en algemener, kunnen politieke en/of economische en/of sociale instabiliteit in bepaalde landen snelle koersschommelingen veroorzaken. 4) Wisselkoersrisico Aangezien de koersen van de valuta in vergelijking met elkaar fluctueren, bestaat er een wisselrisico als de financiële instrumenten in een vreemde munt worden gehouden. Op basis van de wisselkoers kan eenzelfde belegging winst genereren of verlies veroorzaken. Overigens kunnen veranderingen in deze koersen, aangezien de activiteiten van de ondernemingen in grotere of kleinere mate zijn verbonden aan de wisselkoersen, invloed hebben op de waarde van de financiële instrumenten die ze uitgeven. De belangrijkste elementen die de koers van de valuta van een land beïnvloeden zijn in het bijzonder de inflatie van een land, de verschillen tussen de rentevoeten en productie in vergelijking met het buitenland, de waardering van de ontwikkeling van de conjunctuur, de wereldwijde politieke situatie en de veiligheid van de investeringen. Bovendien zullen gebeurtenissen van psychologische aard, zoals vertrouwenscrisissen in de politieke leiders, waarschijnlijk de munteenheid van een land verzwakken. 5) Liquiditeitsrisico De liquiditeit voor een belegger is de mogelijkheid om de financiële instrumenten die hij aanhoudt, op elk ogenblik te verkopen tegen de marktwaarde. Daardoor riskeert de belegger, in geval van onvoldoende liquiditeit van de markt, zijn financiële instrumenten niet aan de marktprijs te kunnen verkopen. In principe moeten we een onderscheid maken tussen een gebrek aan liquiditeit als gevolg van het spel van vraag en aanbod en een gebrek aan liquiditeit dat is gekoppeld aan de inherente kenmerken van het financiële instrument of aan de gebruiken van de markt. Er is een gebrek aan liquiditeit als gevolg van het spel van vraag en aanbod als er uitsluitend of bijna uitsluitend een aanbod bestaat van (biedkoers) of uitsluitend of bijna uitsluitend een vraag naar (laatkoers) een financieel instrument aan een zekere koers. In deze omstandigheden is de uitvoering van een aankoop- of verkoopcontract niet onmiddellijk en/of slechts gedeeltelijk realiseerbaar (gedeeltelijke uitvoering) en/of tegen ongunstige voorwaarden. Bovendien zullen er waarschijnlijk hogere transactiekosten worden aangerekend. Een gebrek aan liquiditeit als gevolg van de kenmerken die inherent zijn aan het financiële instrument of aan de gebruiken van de markt kan zich bijvoorbeeld voordoen in geval van een lange procedure voor het regelen van verrichtingen op aandelen op naam, lange uitvoeringstermijnen door de marktgebruiken of andere handelsbeperkingen, een behoefte aan liquiditeit op korte termijn die niet kan worden gedekt door de verkoop van financiële instrumenten of lange aankondigingsperiodes vooraleer een transactie kan worden uitgevoerd, in het bijzonder in het geval van alternatieve fondsen. 6) Psychologische Risico s Irrationele factoren kunnen de ontwikkeling van de algemene koersen beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld tendensen, opinies of geruchten die waarschijnljk een aanzienlijke daling van de koersen met zich mee zullen brengen, hoewel de financiële toestand en de vooruitzichten van de ondernemingen niet ongunstig zijn. 7) Kredietrisico De aankopen van roerende waarden die worden gefinancierd door kredieten houden meer bijkomende risico s in. Enerzijds kunnen er bijkomende garanties worden geëist als het krediet is overschreden omwille van de ontwikkeling van de koers van de verpande activa. Als de belegger niet in staat is dergelijke garanties te verkrijgen, kan de bank verplicht zijn de gedeponeerde effecten op een ongunstig moment te verkopen. Anderzijds zal het verlies dat men lijdt bij een ongunstige ontwikkeling van de koers waarschijnlijk hoger zijn dan de aanvankelijke belegging. Koersschommelingen van de verpande roerende waarden kunnen een negatieve invloed hebben op de mogelijkheid tot terugbetaling van de leningen. Men moet waakzaam zijn blijven voor het feit dat het hefboomeffect op aankopen van verhandelbare kredietwaarden verhoudingsgewijs een grotere gevoeligheid aan de koersschommelingen genereert en zo een kans op hogere winsten geeft maar terzelfder tijd ook op grotere risico s van verliezen. De risico s van dergelijke aankopen verhogen het hefboomeffect aanzienlijk. 8) Risico gekoppeld aan de rentevoeten Algemeen kan een renteschommeling, zowel op korte als op lange termijn, uitgesproken negatieve gevolgen hebben voor de waardering van de financiële instrumenten. 9) Solvabiliteitsrisico van de emittent of van het clearingsysteem De insolventie van de emittent van financiële instrumenten of van het clearingsysteem waarop deze instrumenten worden verhandeld kan voor de belegger tot het gehele of gedeeltelijke verlies van de belegde fondsen leiden. 10) Bijkomende risico s op de groeimarkten De groeimarkten zijn de markten van de landen met een gemiddeld of laag inkomen per inwoner volgens de definitie van de Wereldbank. Concreter gaat het om markten in landen met een zekere politieke instabiliteit, waarvan de markten en de economische groei relatief onzeker zijn, waarvan de financiële markt nog steeds in volle ontwikkeling zijn en waarvan de economie niet welvarend is. Onder deze definitie valt een groot aantal markten van Latijns-Amerika, Oost- Europa en enkele Aziatische landen. 14

15 Algemeen worden op deze markten de bovenvermelde risico s nog versterkt. Zo zullen politieke of economische veranderingen (bv. inflatie, wisselkoers) meer invloed hebben op de waarde van de beleggingen in groeimarkten dan in andere landen. Op dezelfde manier reageren de groeimarkten vaak sterker en duurzamer bij een natuurramp of oorlogsdaad. Bovendien hebben de groeimarkten vaak minder goed uitgewerkte regels op het vlak van vereffening of clearing van de transacties, zodat boekingsfouten of een gebrekkige levering van de instrumenten zich vaker kunnen voordoen. Ten slotte wordt er vaak weinig bedrijfseconomisch toezicht uitgeoefend op deze markten en zijn de regels ter bescherming van de beleggers vaak beperkt. 11) Andere basisrisico s Risico s gekoppeld aan informatie Dat risico komt in feite overeen met het risico niet-opportune beleggingskeuzes te maken door een gebrek aan informatie of door onvolledige of onjuiste informatie. Dat kan gekoppeld zijn aan het gebruik door de belegger van weinig betrouwbare bronnen, aan een slecht begrip door deze laatste van de informatie die hem werd verschaft of kan ook een gevolg zijn van communicatiefouten. Transmissierisico s Bij het doorgeven van een order moet de belegger bepaalde informatie verstrekken die de bank nodig heeft voor de uitvoering ervan (instrument, type order, volume, datum van uitvoering enz.). Hoe nauwkeuriger het order, hoe meer het risico van een transmissiefout wordt beperkt. Risico s gekoppeld aan de transactiekosten De bank, maar ook andere nationale of buitenlandse tussenpersonen kunnen betrokken zijn bij de uitvoering van een order (bv. makelaars). In dat geval zullen de kosten en provisies van deze personen worden doorberekend aan de belegger. Een belegging wordt pas rendabel als al die kosten zijn gedekt. II. SPECIFIEKE RISICO S IN VERBAND MET DE INVESTERINGEN A. Termijndeposito s Dit zijn deposito s van contanten waarop een vergoeding wordt betaald op een vooraf bepaalde datum en tegen een vooraf bepaalde rentevoet. (i) Kenmerken: Rendement: betalingen van interesten; Looptijd: op korte termijn (< 4 jaar), op middellange termijn (4-8 jaar) of op lange termijn (> 8 jaar); Interesten: de interesten hangen af van de modaliteiten die eigen zijn aan elke deposito; Bijvoorbeeld vaste interesten voor de totale duur of variabele interesten die zich vaak richten op de voeten van de financiële markten (bv. LIBOR of EURIBOR). (ii) Voordelen: Op basis van de marktsituatie kunnen deze producten interessantere rendementen genereren dan andere vastrentende producten. (iii) Risico s: Deze producten zijn vooral blootgesteld aan het inflatie-, het wissel-, het rente- en het tegenpartijrisico, zoals beschreven onder punt I hierboven. B. Obligaties Obligaties zijn verhandelbare effecten, op naam of aan toonder, uitgegeven door een commerciële maatschappij of een openbare instelling en bestemd voor personen die hen kapitalen uitlenen en waarvan de nominale waarde, bij de uitgifte overeenkomt met een gedeelte van het globale bedrag van de lening. Er bestaan obligaties met vaste rentes of met variabele rentes. De duur en de terugbetalingswijze zijn vooraf vastgelegd. Bepaalde gestructureerde producten nemen de juridische vorm aan van een obligatie en zullen dan ook worden voorgesteld onder het hoofdstuk gestructureerde producten. De koper van een obligatie (de schuldeiser) is houder van een schuldrecht ten opzichte van de uitgever (de schuldenaar). (i) Kenmerken: Rendement: betalingen van interesten, mogelijke waardestijgingen (verschil tussen de aankoop-/emissieprijs en de verkoop-/vereffeningsprijs); Looptijd: op korte termijn (< 4 jaar), op middellange termijn (4-8 jaar) of op lange termijn (> 8 jaar); Munt: nationale munteenheid van de belegger of buitenlandse munteenheid. Er kan worden voorzien dat de terugbetaling van de hoofdsom en de betaling van de interesten in verschillende valuta s gebeuren. In dat geval kan de obligatie worden gecombineerd met een optie om het wisselrisico te beperken; Vorm: individuele effecten met een bepaalde nominale waarde (die aan de beleggers kunnen worden overhandigd) of die collectief worden vertegenwoordigd door een globaal certificaat dat is gedeponeerd bij een depothoudende bank; Emissiewaarde: a pari (100% van de nominale waarde), onder pari (uitgifteprijs lager dan de nominale waarde) of boven pari (uitgifteprijs hoger dan de nominale waarde); Plaats van uitgifte: dat kan de lokale markt van de belegger zijn, maar ook een buitenlandse markt; Betaling: op vooraf bepaalde data: behoudens andersluidend beding of insolventie van de emittent worden de leningen terugbetaald ofwel op de vervaldag van de obligatie, ofwel in annuïteiten (meestal na een blokkeringsperiode), ofwel op verschillende data door lottrekking (meestal na een blokkeringsperiode); op onbepaalde data: de emittent kan zich het recht voorbehouden om tot terugbetaling over te gaan op een datum die hij later discretionair zal bepalen; 15

16 Rente: de rente is afhankelijk van de modaliteiten van de lening; Bijvoorbeeld vaste interesten voor de totale duur of variabele interesten die zich vaak in vergelijking met de rentevoeten van de financiële markten oriënteren (bv. LIBOR of EURIBOR). In dat laatste geval kunnen een minimumen/of maximumrente worden voorzien; Typische kenmerken (bv. relaties tussen de emittent en de belegger): bepaald binnen de emissievoorwaarden van de obligatie in kwestie. (ii) Voordelen: Op basis van de marktsituatie kunnen deze producten interessantere rendementen genereren dan andere vastrentende producten. (iii) Risico s: 1) Insolvabiliteitsrisico De emittent riskeert tijdelijk of definitief onvermogend te zijn, waardoor hij de interesten onmogelijk kan betalen en/of de lening onmogelijk kan terugbetalen. De solvabiliteit van een emittent kan veranderen door de ontwikkeling van bepaalde factoren gedurende de duur van de lening. Dit kan in het bijzonder te wijten zijn aan conjuncturele veranderingen, aan veranderingen in verband met de onderneming, aan de activiteitensector van de emittent en/of aan het betrokken land evenals aan de politieke ontwikkelingen die belangrijke economische gevolgen hebben. Dat risico is groot of minder groot, naargelang het feit of de obligaties zijn uitgegeven door een openbare instantie of een privé-instelling. Het risico hangt eveneens af van de nationaliteit van de emitterende openbare instelling of van het type en de activiteitensector van de privé-instelling die de obligaties uitgeeft (bank, industriële onderneming enz.) evenals, algemeen, van de financiële soliditeit van die laatste. Dat risico is beperkter als er garanties aan de obligaties zijn verbonden. Niettemin zal, in dat geval, de bijkomende bescherming die de belegger geniet, afhangen van het statuut en van de solvabiliteit van de borgsteller. In dat opzicht merken we op dat obligaties die zijn uitgegeven door als veilig beschouwde entiteiten in principe doorgaans minder hoge rendementen bieden. Het risico om de belegging volledig te verliezen, is daarentegen correlatief lager. Als de solvabiliteit van de emittent erop achteruitgaat, heeft dat eveneens ongunstige gevolgen voor de ontwikkeling van de koers van de betrokken financiële instrumenten. 2) Renterisico De onzekerheid over de ontwikkeling van de rentevoeten zorgt ervoor dat de koper van een vastrentende waarde onderworpen is aan een risico van een terugval van de koers als de rentevoeten stijgen. De gevoeligheid van de obligaties voor een rentschommeling hangt met name af van de resterende looptijd en het nominale renteniveau. 3) Risico van vervroegde terugbetaling De emittent van een obligatie kan in zijn voordeel een recht op vervroegde terugbetaling voorzien, waarop hij vooral een beroep zal kunnen doen in geval van een rentedaling op de markt. Zo n vervroegde terugbetaling kan een invloed hebben op het door de belegger verwachte rendement. 4) Risico van obligaties met lottrekking Leningen die aflosbaar zijn door lottrekking, waarvan de duur moeilijk te bepalen is, kunnen leiden tot onvoorziene veranderingen in het verwachte rendement van de overeenkomstige obligatie. 5) Risico gekoppeld aan het land van uitgifte Als de obligatie wordt uitgegeven op een buitenlandse markt, zal ze in principe onderworpen zijn aan de wet van het land van uitgifte. De belegger hoft zich dus te informeren over de impact die de toepassing van deze buitenlandse wetgeving kan hebben op zijn rechten. 6) Specifieke risico s van bepaalde obligaties Wat bepaalde types obligaties betreft, kunnen er bijkomende risico s bestaan: Bijvoorbeeld floating rate notes, reverse floating rate notes, nulcouponobligaties, obligaties in een vreemde valuta, converteerbare obligaties, obligaties op indices of opties, «achtergesteldeobligaties» enz. Betreffende deze types obligaties, wordt de belegger verzocht zich te informeren over de risico s die in het uitgifteprospectus worden aangehaald en om zich dergelijke effecten niet aan te schaffen vooraleer hij alle risico s is nagegaan. De ontwikkelingen hieronder geven slechts een overzicht van de bijkomende risico s voor de belegger in verband met deze bijzondere obligaties. Variabelrentende obligaties Variabelrentende obligaties kunnen verscheidene vormen aannemen, zoals bijvoorbeeld: floor floaters zijn obligaties waarvoor een minimumrente is gewaarborgd. Als de som van de referentievoet en de marge onder een bepaald niveau zit, zal de belegger interesten ontvangen die ten minste gelijk zijn aan de vooraf bepaalde minimumrente. Correlatief zijn voor cap floaters de interesten die de belegger kan krijgen, beperkt tot een vooraf bepaalde maximumrente. Voor deze obligaties is het onmogelijk bij de emissie het effectieve rendement van de belegging te voorspellen, aangezien dat afhangt van de ontwikkeling van de marktrente; voor bepaalde verplichtingen met variabele rentevoet kan ook worden voorzien dat de rentevoet in de omgekeerde richting varieert van de marktrente (reverse floating rate bonds). Voor deze middellange- of langetermijnobligaties wordt de aan de belegger te betalen rentevoet berekend op basis van het verschil tussen een vaste rentevoet en een referentievoet (bv. 16% min LIBOR). Dat betekent dat de aan de belegger betaalde bedragen stijgen als de referentievoet zakt. De waarde van dergelijke obligaties is in het algemeen volatieler dan vastrentende obligaties met dezelfde looptijd; er bestaan eveneens convertible floating rate notes die aan de belegger of de emittent (op basis van de uitgiftevoorwaarden van obligaties) het recht geven de obligatie te converteren in een klassieke obligatie met vaste rentevoet. Als dat recht is voorbehouden aan de emittent, kan het rendement van de obligatie lager zijn dan wat de belegger had verwacht. Nulprocentobligaties Nulprocentobligaties (zero bonds) dragen geen coupons. In plaats van periodieke interesten ontvangt de belegger het verschil tussen de vereffeningsprijs en de uitgifteprijs (plus de terugbetaling van het kapitaal). Dergelijke obligaties worden in het algemeen uitgegeven onder pari en uitbetaald a pari. De aldus aan de belegger toegekende korting hangt af van de looptijd van de obligatie, de solvabiliteit van de ontlener en de algemene marktrente. Zo geven dergelijke obligaties een recht op de betaling van een eenmalig bedrag op een toekomstige datum als de obligatie wordt aangehouden tot aan de eindvervaldag (wat variabele fiscale gevolgen kan hebben naargelang het land). In geval van verkoop vóór de eindvervaldag zal de belegger enkel de verkoopprijs van de obligaties ontvangen. 16

17 Als de marktrente daalt, zal de waarde van deze obligaties bijgevolg sterker dalen dan voor identieke obligaties met dezelfde looptijd. Als deze obligaties bovendien zijn uitgedrukt in een vreemde valuta, is het wisselrisico groter, omdat er geen interest wordt uitbetaald met regelmatige intervallen, er is enkel de betaling van een eenmalige som op een vooraf bepaalde datum in de toekomst. Obligaties met gecombineerde interest of obligaties met oplopende coupon Voor obligaties met gecombineerde interest of met oplopende coupon ontvangt de belegger geen interesten tegen een rentevoet die vast ligt voor de hele levensduur van de obligatie. Niettemin zijn dergelijke obligaties vergelijkbaar met vastrentende obligaties voor zover de rentevoet vast ligt van bij de uitgifte en niet afhangt van de schommelingen van de marktrente. De rentevoet verandert daarentegen gedurende de looptijd van de obligatie slechts volgens een schema dat is bepaald op het moment van de uitgifte. Voor obligaties met gecombineerde interest (combined-interest bonds) wordt overeengekomen dat er in de eerste levensjaren van de obligatie geen recht op interestbetaling is, maar dat de belegger later recht zal hebben op interestbetalingen tegen een hogere rentevoet dan het gemiddelde voor de resterende jaren. Deze obligaties worden in het algemeen a pari uitgegeven en terugbetaald. Voor de obligaties met oplopende coupon (step-up bonds) worden aanvankelijk relatief lage interesten en later in de volgende jaren hogere interesten betaald aan de belegger. Deze obligaties worden in het algemeen a pari uitgegeven en terugbetaald. Obligaties met gefaseerde rente Deze obligaties zijn eigenlijk een combinatie van vastrentende en variabelrentende obligaties. Ze hebben doorgaans een looptijd van 10 jaar en geven de eerste jaren recht op de betaling van vastrentende interesten. Gedurende enkele jaren daarna ontvangt de belegger vervolgens interesten die zijn berekend volgens een variabele rentevoet, die afhangt van de marktrente. De laatste jaren in de looptijd van de obligatie ontvangt de belegger opnieuw interesten die zijn berekend op basis van een vaste rentevoet. Aan een index gekoppelde obligaties Voor deze obligaties worden de terugbetalingsprijs en/of de interesten bepaald op basis van een index of een vooraf bepaalde beheerde rekening - op het moment van de terugbetaling of interestbetaling - en zijn ze dus niet vast. Deze obligaties zijn vaak obligaties met nulcoupon. In het algemeen worden dergelijke obligaties uitgegeven in twee schijven: bull bonds (obligaties waarvan de waarde stijgt als de index stijgt) en bear bonds (obligaties waarvan de waarde stijgt als de index daalt). Het risico voor de belegger is dan ook dat de waarde van zijn obligatie daalt als de index zakt (bull bonds) of als de index stijgt (bear bonds). «Achtergestelde» obligaties Wat de obligaties betreft, hebben de beleggers er belang bij zich te informeren over de rang van de obligatie in vergelijking met andere obligaties van de emittent, omdat in geval van faillissement van deze laatste, deze obligaties slechts kunnen worden terugbetaald na de betaling van alle schuldeisers van een hogere rang (voorkeursobligaties en pari passu). Niettemin geldt in het algemeen dat hoe gunstiger de positie van de belegger in geval van faillissement is, hoe lager het rendement van de obligatie zal zijn. Converteerbare obligaties/obligaties met warrant Hier krijgt de belegger het recht zijn obligaties op een bepaalde datum of gedurende een bepaalde periode in te ruilen tegen aandelen van de emittent tegen een vooraf bepaald tarief. Er bestaat in het algemeen een minimale blokkeringsperiode tijdens welke de belegger zijn conversierecht niet kan uitoefenen. Als het conversierecht niet wordt uitgeoefend, zullen de obligaties vastrentende obligaties blijven die op de vervaldag a pari worden terugbetaald. Wegens het conversierecht wordt op dit type obligaties een lager rendement geboden dan op gewone obligaties. De waarde van deze obligaties hangt voornamelijk af van de waarde van de onderliggende aandelen. Als de prijs van de aandelen daalt, zal de waarde van de obligatie daardoor eveneens dalen. Het risico van waardeverlies op de obligatie is dus groter dan voor obligaties zonder conversierecht (maar in het algemeen lager dan het risico van verlies op een directe belegging in de desbetreffende aandelen). Er bestaan ook obligaties die de belegger het recht geven in te schrijven op de aandelen van de emittent, bovenop de obligatie en niet als alternatief voor die obligatie. Het inschrijvingsrecht van de belegger wordt gematerialiseerd door een certificaat (warrant) dat kan worden los gemaakt van de obligatie. Dat certificaat kan apart worden verhandeld. De belegger kan inschrijven op aandelen van de emittent van de obligatie na overhandiging van dit certificaat, volgens vooraf bepaalde voorwaarden. De belegger behoudt bovendien de obligatie tot aan de eindvervaldag. Net als voor obligaties met conversierecht, zijn de periodieke interestbetalingen meestal laag. Overigens hangt de waarde van dergelijke obligaties, als er zo n certificaat aanhangt, ook af van de waarde van de onderliggende aandelen. Als de obligaties zo n certificaat niet dragen, is het een klassieke obligatie en zal de waarde ervan dus hoofdzakelijk afhangen van de marktrente. Bepaalde varianten van de in de vorige paragraaf beschreven obligaties geven de titularis van het certificaat het recht een andere, vooraf bepaalde obligatie te kopen of te verkopen tegen een vaste prijs. C. De aandelen Een aandeel is een effect afgeleverd aan de aandeelhouder om zijn rechten in een maatschappij vast te stellen en dat op naam of aan toonder kan zijn. Het aandeel neemt de vorm aan van een deel van het kapitaal van een zogenaamde kapitaalvennootschap. (i) Kenmerken: Rendement: dividenden en koersstijgingen zijn mogelijk Rechten van de aandeelhouder: financiële en participatierechten; deze rechten zijn bepaald door de wet en de statuten van de emitterende onderneming Aandelenoverdracht: behoudens wettelijk andersluidend beding, zal de overdracht van de aandelen aan toonder, in principe, zonder specifieke formaliteiten gebeuren terwijl er daarentegen vaak beperkingen staan op de aandelen op naam (ii) Voordelen: In principe geniet de belegger stemrecht en deelt hij in de winst van de onderneming. Hij kan eveneens hogere rendementen genieten dan op beleggingen in termijndeposito s of in obligaties. (iii) Risico s: 1) Ondernemingsrisico De verwerver van de aandelen is geen schuldeiser maar een kapitaalinbrenger en wordt zo mede-eigenaar van het kapitaalvennootschap. Hij neemt bijgevolg deel aan de ontwikkeling van de onderneming evenals aan de hieraan gebonden kansen en risico s, wat onverwachte ontwikkelingen in de waarde van de 17

18 belegging met zich mee kan brengen. Het uiterste geval bestaat uit het faillissement van de uitgevende vennootschap die kan leiden tot het totale verlies van de geïnvesteerde sommen. 2) Koersrisico De koersen van de aandelen kunnen onderworpen zijn aan onvoorziene schommelingen die verliesrisico s met zich meebrengen. Verhogingen of verlagingen van de koersen op korte, middellange of lange termijn wisselen elkaar af zonder dat het mogelijk is de duur van deze cycli te bepalen. In principe moet een onderscheid worden gemaakt tussen het algemene marktrisico en het specifieke risico verbonden met de eigenlijke onderneming. Deze twee risico s beïnvloeden de ontwikkeling van de aandelenkoers. 3) Dividendenrisico Het dividend van een aandeel wordt hoofdzakelijk bepaald door de winst verwezenlijkt door de uitgevende maatschappij. Zo is het mogelijk dat in geval van lage winst of in geval van verliezen, ofwel het dividend wordt verminderd of er geen enkel dividend wordt uitgekeerd. D. Rentende obligaties Rentende obligaties vertegenwoordigen patrimoniale rechten zoals vermeld in de voorwaarden van deze obligaties. (i) Kenmerken: Het gaat in het algemeen om schulden met een nominale waarde die recht geeft op de winst. In principe moet een onderscheid worden gemaakt tussen de rentende obligaties met vaste of variabele verdeling en de rentende obligaties met optie- en conversierecht. (ii) Risico s: 1) Risico van niet-distributie of van vermindering van terugbetaling Ingeval de emitterende onderneming verlies lijdt, bestaat het risico dat de rente niet wordt uitgekeerd aangezien er geen enkele minimumrente werd voorzien evenals het risico van een vermindering van terugbetaling van de lening. 2) Insolvabiliteitsrisico Er bestaat een risico van een totaal verlies van het geïnvesteerde bedrag in geval van faillissement van de uitgevende maatschappij. E. Beleggingsfondsen Een investeringsfonds is een vennootschap of een georganiseerde mede-eigendom die het geld vergaart van een bepaald aantal investeerders met het doel dit te beleggen in diverse activa volgens het principe van de verdeling van de risico s en hun aandeelhouders of deelnemers te laten genieten van de resultaten van het beheer van hun activa. (i) Kenmerken: Open fondsen: in een open fonds is het aantal deelbewijzen en bijgevolg ook het aantal deelnemers a priori niet vast te stellen. Het fonds kan nieuwe aandelen uitgeven of reeds uitgegeven aandelen terugkopen. Wat de belegger betreft, is het fonds verplicht om, ten laste van het fonds, de deelbewijzen terug te kopen aan de overeengekomen terugkoopprijs en conform de contractuele bepalingen Gesloten fonds: in een gesloten fonds is de uitgifte beperkt tot een bepaald aantal aandelen. In tegenstelling tot de open fondsen is er geen verplichting voor het fonds om de aandelen terug te kopen. De deelbewijzen kunnen alleen maar worden verkocht aan derden of, in voorkomend geval, op een markt. De bekomen prijs wordt bepaald in functie van het spel van vraag en aanbod. (ii) Voordelen: De titularis van deelbewijzen ontvangt een deel van de inkomsten van het fonds. De diversificatie op het niveau van de onderliggende beleggingen die het fonds doet, maakt het mogelijk de winstkansen te vergroten of ten minste het risico van verlies te beperken. Voor de beleggingen die het uitvoert, geniet het fonds in principe gunstigere voorwaarden (in het bijzonder wat de kosten betreft) dan een belegger die rechtstreeks in dezelfde producten belegt. 1) Beheerrisico (iii) Risico s: Aangezien het rendement van de beleggingen van een beleggingsfonds onder andere afhangt van de bekwaamheden van de beheerders en van hun beslissingen, kunnen waarderingsfouten in het beheer van het fonds leiden tot verliezen of waardeverminderingen. 2) Risico van prijsterugval van de deelbewijzen De aandelen van de investeringsfondsen zijn onderworpen aan het risico van daling van hun koers, waarbij deze verlagingen de weerspiegeling vormen van een daling van de overeenkomstige waarde van de effecten of deviezen waaruit de activa van het fonds bestaan, terwijl alle andere zaken gelijk blijven. Hoe groter de diversificatie van de beleggingen, hoe kleiner de verliesrisico s in theorie zullen worden. Omgekeerd zullen de risico s groter zijn bij gespecialiseerdere en minder gediversifieerde beleggingen van het fonds. Men moet dus waakzaam zijn voor de algemene en specifieke risico s die aan de financiële instrumenten en aan de valuta in de fonds zijn verbonden. De belegger moet zich informeren over de specifieke risico s van elk fonds door in het bijzonder het prospectus dat erover handelt, te raadplegen. F. Afgeleide instrumenten Het afgeleide product is het financiële instrument waarvan de waarde schommelt op basis van de ontwikkeling van zogenaamde «onderliggende (underlying) basisactiva; deze activa kunnen een beursindex, een rentevoet, een munteenheid, een grondstofprijs, zelfs een ander afgeleid product zijn. In het kader van de afgeleide producten, kunnen we een onderscheid maken tussen: 18

19 a) de transacties op opties, die aan een van de partijen het recht, maar natuurlijk niet de plicht, geven om een transactie af te sluiten. De ene partij (die de optie heeft verkocht) is op vaste wijze gebonden terwijl andere partij (die de optie heeft verworven) over een eenvoudige mogelijkheid beschikt die ze vrijelijk al dan niet kan uitoefenen; b) de termijntransacties, waarbij de partijen een transactie sluiten die zal moeten worden uitgevoerd tegen een vastgelegde vervaldag in de toekomst. In een transactie op termijn verbinden de partijen zich er op vaste wijze toe om de transactie uit te voeren die ze hebben afgesloten binnen de overeengekomen termijn. Transacties op dergelijke producten houden zware risico s van verliezen in en kunnen zelfs tot het verlies van het volledige belegde kapitaal leiden. Zulke transacties kunnen gedurende de levensduur van het product ook tot bijstortingsplichten leiden. De beleggers moeten zich er dus van verzekeren dat ze over voldoende liquiditeiten beschikken alvorens ze dergelijke transacties aangaan. a) De transacties op opties Opties zijn afgeleide instrumenten waarvan de waarde evolueert rekening houdend met de evolutie van de onderliggende waarde. De partij die een optie koopt, ontvangt het recht om het onderliggende effect te kopen («call») of te verkopen («put») tegen een zekere vervaldag of tijdens een zekere periode voor een bepaalde basisprijs en dat tegen betaling van een premie aan zijn tegenpartij, de verkoper van de optie. De bijzonderheden van de optie kunnen gestandaardiseerd zijn of geval per geval worden gedefinieerd tussen de koper en de verkoper. (i) Kenmerken: Looptijd: de duur van de optie is de periode die begint vanaf de inschrijvingsdag tot en met dag de vervaldag van het optierecht; Verhouding tussen de optie en de onderliggende waarde: deze verhouding geeft het aantal eenheden van de onderliggende waarde aan dat de titularis van een optie kan kopen (call) of verkopen (put) door gebruik te maken van zijn optierecht; Uitoefeningsprijs: de uitoefeningsprijs is gelijk aan de eerder overeengekomen prijs waaraan de titularis van de optie de onderliggende waarde kan kopen of verkopen wanneer hij gebruik maakt van zijn optierecht; Uitoefeningsdatum: opties die op elk ogenblik tot aan hun vervaldag kunnen worden gelicht, worden «Amerikaanse opties» genoemd». Opties die enkel kunnen worden gelicht op de vervaldag noemen we «Europese opties». Die laatste kunnen niettemin vrij worden verhandeld op de secundaire markt vóór hun vervaldag, als de markt liquide is; Uitoefening: de optie kan fysiek worden geleverd. In dat geval heeft de koper van een koopoptie (call) het recht op de levering van de onderliggende waarde tegen de uitoefeningsprijs of heeft de koper van een verkoopoptie (put) het recht aan de verkoper de onderliggende waarde te leveren, middels de betaling van de uitoefeningsprijs door de verkoper. De optie kan ook met betaling in contanten zijn. In dat geval is het verschil tussen de uitoefeningsprijs en de marktwaarde van de onderliggende waarde verschuldigd, voor zover de optie in-the-money is; In-the-money-, out-of-the-money-, at-the-moneyopties: Een koopoptie (call) is in-the-money als de marktwaarde van de onderliggende waarde hoger is dan de uitoefeningsprijs. Hiermee correlerend is een koopoptie (call) out-of-the-money als de huidige marktwaarde van de onderliggende waarde kleiner is dan de uitoefeningsprijs. Een verkoopoptie (put) is in-the-money als de marktwaarde van de onderliggende waarde kleiner is dan de uitoefeningsprijs. Hiermee correlerend is een verkoopoptie (put) out-of-the-money als de huidige marktwaarde van de onderliggende waarde hoger is dan de uitoefeningsprijs. Wanneer de marktwaarde en de uitoefeningsprijs gelijk zijn, is de optie zogenaamd at-the-money; Waarde van de optie: de prijs van een optie hangt af van haar intrinsieke waarde evenals van een reeks andere factoren (time value), in het bijzonder de resterende tijd vóór de eindvervaldag en de volatiliteit van de onderliggende waarde. De time value drukt de kans uit dat de optie in-the-money is. Die laatste waarde is dan ook belangrijker voor de langetermijnopties op een heel volatiele onderliggende waarde; Marge: gedurende de looptijd van een optie, moet de verkoper ofwel de gepaste hoeveelheid onderliggende waarden ofwel andere garanties als waarborg geven. De marge wordt bepaald door de bank. De markten eisen een minimummarge voor beursgenoteerde opties. Als het niveau van de marge die de belegger heeft opgebouwd, onvoldoende blijkt, zal de bank bijkomende garanties kunnen eisen, soms zelfs op heel korte termijn; Vorm: Optiecertificaten (warrants, beursgenoteerde opties): De rechten en obligaties die aan de optie in kwestie zijn gekoppeld, worden gewaarborgd door de emittent. Ze zijn soms genoteerd aan een markt. Verhandelde opties: dat zijn gestandaardiseerde opties waarvan de rechten en plichten niet zijn gegarandeerd en die worden verhandeld op bepaalde specifieke markten. Over-the-counter options (OTC; buitenbeursopties of onderhandse opties): dat zijn opties die buiten de markt of onderhands worden verhandeld. Hun standaardisatiegraad hangt af van de gebruiken van de markt. Ze kunnen ook gepersonaliseerd zijn naargelang de behoeften van de beleggers. Dit type optie is niet beursgenoteerd en is zelden uitgegeven in gematerialiseerde vorm door middel van certificaten; Hefboomeffect: elke prijsverandering van de onderliggende waarde brengt in principe een in verhouding grotere verandering met zich mee van de prijs van het optierecht; Aankoop van een call of een put: de koper van een calloptie hoopt dat, tijdens de looptijd van de optie, de prijs van de onderliggende waarde stijgt, wat een stijging van de waarde van zijn optierecht teweegbrengt, terwijl de koper van een putoptie winst kan maken als de prijs van de onderliggende waarde vermindert; Verkoop van een call of een put: de verkoper van een calloptie voorziet een waardedaling van de onderliggende waarde, terwijl de verkoper van een putoptie winst kan maken in geval van een waardestijging van de onderliggende waarde; Informatiedocumenten: we vestigen bovendien specifiek de aandacht van de beleggers op de informatiedocumenten over de handel in opties die afkomstig zijn van de markten waarop deze opties worden verhandeld, en in het bijzonder de volgende documenten: 1. «Characteristics and Risks of Standardized Options», toelichting over de opties die worden verhandeld op de Chicago Board Options Exchange, op verzoek verkrijgbaar bij de bank, en op de website 2. «La note d information (visa COB n du 4 juillet 2000)», betreffende de opties verhandeld op Euronext MONEP (markt voor verhandelbare opties in Parijs), op verzoek verkrijgbaar bij de bank, en op de website 3. «Officieel bericht opties en futures», betreffende opties en futures verhandeld op AEX, op verzoek verkrijgbaar bij de bank. Door het onderhavige document te ondertekenen, erkent en aanvaardt de cliënt dat de bank kan veronderstellen dat de cliënt die een order over deze types opties die op deze markten zijn genoteerd, vooraf kennis heeft genomen van de informatienota van de desbetreffende markt. 19

20 (ii) Voordelen: Gedurende de geldigheidsduur van de optie, heeft de begunstigde van de optie het recht bepaalde activa te kopen of te verkopen. De winstkansen zijn groot, gezien het hefboomeffect dat gepaard gaat met het gebruik van een onderliggende waarde. Voor de tegenpartij biedt zo n operatie vooral de mogelijkheid het rendement van een bestaande positie te verbeteren. 1) Koersrisico (iii) Risico s: De opties worden verhandeld op een markt of buiten de markt en zijn onderworpen aan de wet van vraag en aanbod. Een belangrijke rol in de bepaling van de koers van de optie bestaat erin te weten of er een voldoende liquide markt bestaat voor de betreffende optie evenals de werkelijke of verwachte evolutie van de koers van de overeenkomstige onderliggende waarde. Een calloptie vermindert in waarde als de koers van de onderliggende waarde vermindert. Het tegengestelde geldt voor de putoptie. De koers van een optie wordt niet alleen bepaald door koersveranderingen van de onderliggende waarde, maar ook door een reeks andere factoren, zoals de duur van de optie of de frequentie en de intensiteit van de koersveranderingen van de onderliggende waarde (vluchtigheid). Bijgevolg kan het risico van een waardeverlies van de optie bestaan zelfs als de koers van de onderliggende waarde onveranderd blijft. 2) Hefboomrisico Het hefboomeffect van de optie reageert in principe in verhouding hoger op de veranderingen in de koers van de onderliggende waarde en biedt zo, gedurende zijn looptijd, kansen op hogere winsten maar terzelfder tijd ook risico s van grotere verliezen. Het risico verbonden aan de aankoop van een optie stijgt naargelang de grootte van het hefboomeffect van de optie. 3) De aankoop van een optie De aankoop van een optie is een uiterst vluchtige investering en de waarschijnlijkheid dat de optie vervalt zonder enige waarde is heel hoog. In dat geval zal de belegger de totale som die werd gebruikt voor de betaling van de initiële premie plus de commissies, hebben verloren. Door de aankoop van een optie kan de belegger de positie handhaven tot de vervaldag of een verrichting in de andere zin uitvoeren, ofwel, voor de opties van het «Amerikaanse» type, ze vóór de vervaldag uitvoeren. De uitoefening van de optie kan ofwel de betaling in contant geld van een verschil met zich meebrengen, ofwel de aankoop of de levering van het onderliggende actief. Als de optie betrekking heeft op futures, zal de lichting ervan ook inhouden dat men een positie in futures neemt en de bijhorende verplichtingen aanvaardt, wat wil zeggen dat men zich aanpast aan de dekkingsmarges. 4) De verkoop van een optie De verkoop van een optie houdt in het algemeen een hoger risico dan alleen de aankoop in. Eigenlijk kunnen de verliezen die de verkoper van de optie lijdt, onbegrensd zijn, zelfs als de prijs die men heeft verkregen voor de optie vaststaat. Als de marktprijs van de onderliggende waarde op ongunstige manier schommelt, zal de verkoper van de optie verplicht zijn om de dekkingsmarges aan te passen om zijn positie te handhaven. Als de verkochte optie van het «Amerikaanse» type is, kan de verkoper op elk ogenblik gevraagd worden de verrichting contant te regelen of om het onderliggende effect te kopen of te leveren. Ingeval de verkochte optie betrekking heeft op futures, zal de verkoper een positie nemen in futures en zal hij worden onderworpen aan de verplichtingen betreffende de aanpassing van de dekkingsmarges. De verkoper kan de risicoblootstelling verlagen door een positie in te nemen op de onderliggende waarde (effecten, index of andere) die overeenstemt met de positie gekoppeld aan de verkochte optie. 5) Aankoop van de onderliggende waarde bij blancoverkopen De verkoper van een niet-gedekte koopoptie is niet in het bezit van de onderliggende waarde bij het afsluiten van het contract (blancoverkoop). Bij opties met fysieke levering, komt het risico van verlies voor de belegger neer op het verschil tussen de uitoefeningsprijs waartegen de onderliggende waarde zal worden geleverd bij lichting van de optie en de prijs die hij zal moeten betalen om die drager te verwerven. In geval een optie met compensatie bedraagt het risico van verlies voor de belegger het verschil tussen de uitoefeningsprijs en de marktwaarde van de onderliggende waarde. Aangezien de marktwaarde van de onderliggende waarde heel wat hoger kan liggen dan de uitoefeningsprijs bij het lichten van de optie, kan het verliesrisico voor de verkopende belegger niet op voorhand worden bepaald en is het, in theorie althans, onbeperkt. Dat risico is hoger voor zogeheten «Amerikaanse opties», die op elk ogenblik kunnen worden uitgeoefend en dus ook op een moment dat ongunstig is voor de verkoper van de optie. Een bijkomend risico voor de belegger die de optie verkoopt, is ook dat hij zich de vereiste onderliggende waarden niet kan aanschaffen op het moment dat de optie wordt gelicht, of zelfs om ze slechts te kunnen kopen tegen heel ongunstige voorwaarden (in het bijzonder de kostprijs) rekening houdend met de marktsituatie. In die context moeten we u eraan herinneren dat het eventuele verlies ook groter kan zijn dan het bedrag van de marge die de belegger heeft aangelegd. 6) Bijzondere risico s gekoppeld aan buiten de beurs verhandelde opties (OTC) Een positie die voortvloeit uit de aan- of verkoop van een OTC-optie kan enkel worden vereffend met het akkoord van de tegenpartij. 7) Bijzondere risico s gekoppeld aan gecombineerde transacties Het gaat hier om het sluiten van twee of meer optiecontracten op eenzelfde basiswaarde die zich differentiëren door het type optierecht of de kenmerken van de optie. Er zijn tal van combinaties mogelijk. Het is dan ook niet mogelijk de risico s van elke combinatie in dit document te beschrijven. De belegger dient zich te informeren over de risico s die eigen zijn aan de overwogen combinatie. We merken niettemin op dat voor elke gecombineerde transactie, de eliminatie van een of meer opties in een bepaald stadium grote veranderingen teweeg kan brengen in de risicopositie van de belegger. 8) Bijzondere risico s van «exotische» opties Deze opties zijn onderworpen aan bijkomende voorwaarden of clausules. Hun betalingsstructuren kunnen door geen enkele combinatie van transacties worden gerealiseerd. Het kan gaan om OTC-opties «op maat» of optiecertificaten. De waaier van mogelijke exotische opties is onbeperkt, waardoor het onmogelijk is de risico s van elke «exotische» optie in dit document te beschrijven. Niettemin houden de «exotische» opties die het meest voorkomen bijkomende risico s in, in vergelijking met klassieke opties. 20