hbo-bachelor Rechten Hogeschool NCOI Juli 2010 NVAO Toets Nieuwe Opleiding

Transcriptie

1 hbo-bachelor Rechten Hogeschool NCOI Juli 2010 NVAO Toets Nieuwe Opleiding Paneladvies

2 Inhoud Inhoud 2 1 Samenvattend advies 3 2 Inleiding en verantwoording Werkwijze panel Opbouw paneladvies 6 3 Beschrijving van de opleiding Algemeen Profiel instelling Profiel opleiding 9 4 Beoordeling per onderwerp Doelstellingen opleiding Programma Inzet personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Continuïteit 42 5 Overzicht advies 44 Bijlage 1: Samenstelling panel 45 Bijlage 2: Programma site visit 46 Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten 47 Bijlage 4: Lijst met afkortingen 48 pagina 2

3 1 Samenvattend advies In september 2007 is de 3,5 jarige (240 ECTS) hbo-bachelor deeltijdopleiding Rechten van Hogeschool NCOI, waarvoor het panel nu een advies Toets nieuwe opleiding uitbrengt, zonder formele erkenning van start gegaan. Het panel beoordeelde twee eerdere aanvragen voor deze opleiding negatief (in juni 2007 en mei 2009), waarna de instelling de aanvragen introk. De informatie en bevindingen/overwegingen van de in 2007 en 2009 gevoerde gesprekken zijn voor zover relevant bij dit advies betrokken. Het programma van de opleiding is zodanig ingericht dat in de eerste twee jaar gewerkt wordt aan een brede juridische basis met in het derde jaar de mogelijkheid tot specialisatie in vijf richtingen: Arbeids- en Sociaalrecht, Ondernemingsrecht, Fiscaal recht, Notarieel recht en Bestuursrecht. De opleiding wordt in het vierde jaar afgesloten met een integrale afstudeerscriptie. De studie hbo-bachelor Rechten beoogt aldus studenten op te leiden die met behulp van voldoende theoretische en praktische bagage in staat zullen zijn om te functioneren in een brede juridische functie- en beroepengroep. In deze functies zullen juridische, juridischeconomische, bedrijfsorganisatorische, informatieverzorgende, juridisch adviserende en beleidsmatige taken verricht kunnen worden zowel bij het bedrijfsleven als bij (semi-)overheidsorganisaties. Studenten die deze deeltijdopleiding willen volgen, moeten tenminste voldoende hbowerkervaring hebben en een werkomgeving op juridisch gebied. Ze volgen tijdens deze opleiding een avond per week of een dag per twee weken onderwijs. Kennis en inzicht tijdens contacturen en literatuurstudie opgedaan, moeten steeds in de eigen beroepssituatie door middel van opdrachten in praktijk worden gebracht en getoetst. De studielast en de vorm van deze deeltijdstudie is volgens de aanvrager dan ook alleen haalbaar, indien de student werkzaam is in een relevante juridische omgeving van voldoende niveau, goed gemotiveerd is en bereid naast een baan de nodige zelfstudie te verrichten. Door de duidelijke koppeling van beroep en onderwijs wordt voor een aanzienlijk deel tegemoet gekomen aan een van de belangrijkste eisen van een hbo-bacheloropleiding: de interactie met de actuele beroepspraktijk. Het panel heeft kunnen vaststellen dat de docenten eveneens een bijdrage leveren aan deze voorwaarde, doordat ze functies bekleden in of een actuele band hebben met het werkveld, of deze verbinding hebben gehad. Hierbij adviseert het panel het NCOI wel meer docenten aan te stellen die een (groter) dienstverband bij relevante organisaties in het werkveld hebben en als jurist bijvoorbeeld op gemeente- of provinciaalniveau werkzaam zijn. De opleiding heeft de eindkwalificaties ontleend aan en gebaseerd op landelijke juridische competentieprofielen en gesprekken met vertegenwoordigers van beroepsorganisaties, het bedrijfsleven en de Denktank (later Adviesraad). De eindkwalificaties en doelstellingen worden duidelijk gekoppeld aan de Dublin descriptoren, waardoor ze aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde bachelorkwalificaties. Aandachtspunten hierbij betreffen, naar de mening van het panel, de actualiteit: de economische recessie, nieuwe inzichten over de juridisering van de samenleving en de functie-invulling van de hbo-jurist. Ook heeft de verhouding wo-hbo juristen in organisaties en bedrijfsleven tot belangrijke pagina 3

4 wijzigingen in de juridische wereld geleid. NCOI zou haar opleiding steviger kunnen verankeren in de recente ontwikkelingen op deze terreinen. De beroepspraktijk van de student krijgt een zware invulling in de opleiding (bijna 50%). Er worden veel studiepunten aan toegekend. Het moet dus naast een gewone werkplek tevens een effectieve en productieve leeromgeving zijn die bovendien juridisch breed georiënteerd is. Deze sterk geëxtensiveerde leeromgeving en de geringe contacttijd in de opleiding noodzaken met name tot hoge eisen aan de wijze van toetsing en rapportage. Vanwege het belang hiervan doet de opleiding er goed aan de werkplek als leerinstituut, zorgvuldig gedurende alle fasen van de opleiding te monitoren. Met name de specifieke juridische vaardigheden en gedragscompetenties van de beroepspraktijk moeten zorgvuldig gevolgd, gewogen en beoordeeld worden. Het panel is van mening dat de opleiding er door een aantal belangrijke aanpassingen van het programma met name het verplichte portfolio en de inzet van portfoliobegeleiders en een portfoliobeoordelaar in is geslaagd de borging van de werkplek als leeromgeving aanzienlijk te verbeteren. Ook de instelling van een aanwezigheidsplicht vindt het panel een verbetering. Mede via de contacturen kunnen werkervaringen van studenten door discussies en vergelijkingen tot leerervaringen worden. Deze leervorm is gezien het type onderwijs deeltijd met veel zelfstudie - naar de mening van het panel zelfs onmisbaar. Ten aanzien van de zwaarte van het programma is het panel met name vanwege het zwaarder aangezette werkplekleren en de sterk verbeterde online leeromgeving e-connect eveneens van mening dat de studielast voldoende is. Het panel is minder gecharmeerd van de voorlichting met betrekking tot de studieduur, het afstandsonderwijs en het e-connectsysteem. Dat zal verbeterd moet worden. De volledige studieduur is niet drie maar minimaal drie-en-een-half jaar, de opleiding kan in tegenstelling tot wat de brochure en website suggereren niet volledig als afstandsonderwijs gevolgd worden en e-connect biedt (nog) geen echte volledige digitale leeromgeving. Indien het afstandsonderwijs de kerncomponent van de opleiding gaat worden, zal de opleiding de doorlopende kwaliteitsborging nog zwaarder moet aanzetten. Het panel heeft in het overleg met de (kern)docenten, de portfoliobegeleiders en - beoordelaar tijdens de site visit een positieve indruk gekregen van hun deskundigheid, ervaring en inzet met betrekking tot de opleiding. De CV s laten eveneens zien dat ze veelal over ruime ervaring en vakbekwaamheid beschikken op onderwijsgebied en begeleiding van studenten. Het docentschap wordt door hen beschreven als best zwaar en a hell of a job, maar ze beschouwen het eveneens als een uitdaging en het levert ook veel positieve energie op. Het enthousiasme en de inbreng uit de praktijk van de cursisten vinden zij tevens verrijkend voor zichzelf. Het panel is eveneens goed te spreken over het zorgvuldige selectieproces en het kwaliteitszorgsysteem met betrekking tot het docentencorps. De blijvende monitoring en coaching van docenten tijdens hun onderwijsloopbaan bij NCOI zal volgens het panel bijdragen tot de kwaliteit van de opleiding. De opleiding besteedt ook structureel aandacht aan eventverslagen en evaluaties. Er wordt adequaat actie ondernomen in de vorm van verbetermaatregelen. Met het kwaliteitszorgsysteem worden alle niveaus (studenten, staf, (kern)docenten, portfoliobegeleiders en beoordelaar, management en werkveld) actief betrokken bij het toetsen, bewerkstelligen en handhaven van de opleidingskwaliteit. pagina 4

5 Samenvattend is het panel van oordeel, onder vermelding van bovenstaande aandachtspunten, dat de hbo-bacheloropleiding Rechten van Hogeschool NCOI voldoet aan de criteria van het Toetsingskader nieuwe opleiding hoger onderwijs. Den Haag, 10 juli 2010 Namens het panel ter beoordeling van de toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Rechten van Hogeschool NCOI Mr. drs. Th.C.M. Willemse (voorzitter) Drs. H.J.M.M. Tubbing (secretaris) pagina 5

6 2 Inleiding en verantwoording 2.1 Werkwijze panel Hogeschool NCOI heeft op 9 april 2010 bij de NVAO een aanvraag toets nieuwe opleiding ingediend voor de hbo-bacheloropleiding Rechten. Eerdere aanvragen voor deze opleiding (juni 2007 en mei 2009) werden ingetrokken. In het kader van die eerdere aanvragen werden al verschillende gesprekken met de aanvrager gevoerd. De informatie en bevindingen/overwegingen van die gesprekken zijn eveneens in onderhavig rapport verwerkt. De NVAO heeft naar aanleiding van het verzoek een panel van deskundigen samengesteld bestaande uit, mr. drs. Th.C.M. Willemse (voorzitter), prof. dr. H.C.G. Spoormans (panellid), mr. H.J.L.M. van de Luijtgaarden (panellid) en L. Tukkers (student, panellid). Drs. H.A.A. Ponds van de NVAO fungeerde als procescoördinator en drs. H.J.M.M. Tubbing als secretaris (zie bijlage 1). Dit beoordelingspanel heeft als taak advies uit te brengen over de kwaliteit en het niveau van de beoogde nieuwe opleiding en weerspiegelt volgens de NVAO de vereiste deskundigheid in het vakgebied, het werkveld, onderwijskunde/didactiek en de praktijk en uitvoering van audits. Het panel volgt hierbij de criteria van het Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs van de NVAO van 14 februari 2003 (hierna toetsingskader genoemd). Alle leden van het panel hebben het door NCOI opgestelde aanvraagdossier zorgvuldig bestudeerd. Op 4 juni 2010 vond een voorbereidende bijeenkomst van het panel plaats in Utrecht, waarbij de eerste bevindingen en ervaringen van dit dossier werden besproken en aan elkaar werden getoetst. Naar aanleiding van deze voorbereidende vergadering werd een aantal vragen geformuleerd en een verzoek om aanvullende informatie opgestuurd ten behoeve van de site visit. Tevens is een eerste inventarisatie gemaakt van gesprekspunten met vertegenwoordigers van de instelling en is het gewenste programma voor de site visit besproken. Op 23 juni 2010 vond de site visit plaats. Gedurende dit bezoek sprak het panel met vertegenwoordigers van het management, (kern)docenten, portfoliobegeleiders en - beoordelaar en studenten (zie bijlage 2). Na afloop van deze gesprekken heeft het panel de conclusies geformuleerd aan de hand van het toetsingskader. Per facet is een positief (voldoende) of negatief (onvoldoende) oordeel gegeven. Het oordeel per onderwerp kan eveneens voldoende of onvoldoende zijn en komt tot stand op basis van de oordelen per facet. Het panel heeft deze conclusies in volledige onafhankelijkheid kunnen vormen waarna de secretaris een conceptrapport heeft opgesteld. De panelleden hebben dit conceptrapport beoordeeld en van commentaar voorzien. Hierna is een definitieve versie van het rapport opgesteld en ter verdere besluitvorming ter beschikking gesteld aan het bestuur van de NVAO. 2.2 Opbouw paneladvies Het eerste hoofdstuk van dit advies bevat een samenvatting. Het tweede hoofdstuk vormt de inleiding tot en de verantwoording van dit advies. Het derde hoofdstuk beschrijft in hoofdlijnen de hbo-bacheloropleiding Rechten, de positie van de opleiding binnen de instelling en binnen het Nederlandse hoger onderwijsbestel. In het vierde hoofdstuk presenteert het panel zijn bevindingen en overwegingen. Bij elk van de zes onderwerpen pagina 6

7 worden de in het toetsingskader voorgeschreven facetten besproken en geeft het panel zijn bevindingen, zijn overwegingen en zijn oordeel. De bevindingen geven de feiten weer zoals het panel die heeft kunnen vaststellen op basis van het aanvraagdossier, de gegeven toelichtingen en de aanvullende informatie alsmede de indrukken die zijn opgedaan tijdens het locatiebezoek. De overwegingen geven de evaluatie van de bevindingen weer en het gewicht dat het panel daaraan hecht. Het zijn deze overwegingen waarop het oordeel van het panel is gegrond. Het panel besluit zijn advies in hoofdstuk 5 met een overzicht van de oordelen bij elk facet en elk onderwerp overzichtelijk bijeengebracht in tabelvorm. Aan het advies is een aantal bijlagen toegevoegd. pagina 7

8 3 Beschrijving van de opleiding 3.1 Algemeen Land Instelling Opleiding Niveau Oriëntatie Graad Locatie(s) Variant Sector Nederland Hogeschool NCOI hbo-bachelor Rechten bachelor hbo Bachelor of Laws Utrecht, Breda, Eindhoven, Rotterdam, Amsterdam en Zwolle Deeltijd en duaal Rechten 3.2 Profiel instelling NCOI Opleidingsgroep biedt met ruim 550 verschillende opleidingen en trainingen een zeer compleet programma voor werkenden in Nederland. NCOI werkt met ruim 1200 actieve trainers en docenten op 26 locaties in heel Nederland. Op het hoofdkantoor te Hilversum werken ongeveer 260 medewerkers aan planning, ontwikkeling en organisatie (aanvraagdossier pag. 9). Hogeschool NCOI, een van de bedrijfsonderdelen van NCOI Opleidingsgroep, richt zich met deeltijd en duale hbo-opleidingen eveneens specifiek op werkenden met tenminste twee jaar werkervaring. Hogeschool NCOI bestaat uit de volgende afdelingen (aanvraagdossier pag ): De afdeling Advies en Voorlichting vormt het eerste contact van de student met Hogeschool NCOI. Opleidingsadviseurs zorgen voor een goed passend persoonlijk advies. De informatievoorziening werkt met het opleidingsinformatiesysteem Olympus om de logistiek en organisatie van opleidingstrajecten te automatiseren. E-Connect, de digitale leeromgeving van NCOI ondersteunt studenten tijdens de hele opleiding. De afdeling Planning en Organisatie verwerkt alle inkomende inschrijvingen in het informatiesysteem Olympus. De afdeling Docentenmanagement is verantwoordelijk voor de werving, selectie, ontwikkeling en juiste inzet van docenten en trainers. De afdeling Programmamanagement is verantwoordelijk voor de innovatie en inhoudelijke kwaliteit van de opleiding en werkt volgens de kwaliteitseisen van de NVAO en interne kwaliteitsindicatoren. De afdeling Opleidingsmanagement is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs en de examinering, ISO-certificering en borgt de wettelijke eisen. De afdeling Materiaalontwikkeling is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van hoogwaardige studiematerialen volgens een vaste ontwikkelingscyclus. Het Examenbureau is verantwoordelijk voor de planning, uitvoering en beoordeling van schriftelijke en mondelinge examens, moduleopdrachten, eindopdrachten, stageverslagen en eindscripties. pagina 8

9 3.3 Profiel opleiding De aanvraag betreft een hbo-bacheloropleiding Rechten die in deeltijd door werkenden wordt gevolgd. Studenten kunnen kiezen tussen een avond per week of een dag per twee weken (aanvraagdossier pag. 45). Ze moeten tenminste voldoen aan de instroomkwalificaties en aanvullende eisen ten aanzien van hbo-werkervaring en werkomgeving op juridisch gebied (aanvraagdossier pag. 46). De studie is opgebouwd uit drie lesperiodes van een jaar (46 studieweken) gevolgd door een individuele afstudeerfase in het vierde jaar. Gemiddeld geeft dat 1760 uren per jaar en een totale studielast van 240 ECTS voor de gehele opleiding (aanvraagdossier pag ). Het totale opleidingstraject dient binnen zes jaar te worden afgerond (aanvraagdossier pag. 65). Het eerste jaar van de opleiding Rechten vormt de beroepsgerichte basis. In deze fase wordt de basis van het Nederlands recht in vijf inhoudelijk op elkaar afgestemde modules uiteengezet. In de zesde module komen juridische en communicatieve vaardigheden aan bod. Het jaar wordt afgesloten met een praktijkopdracht waarin de modules met elkaar worden gecombineerd. In het tweede jaar vindt een verdieping plaats met vier inhoudelijke modules en een afsluitende praktijkopdracht. Jaar drie is een differentiatiejaar waarin vier inhoudelijke modules gevolgd worden in een keuzerichting: Arbeids- en Sociaalrecht, Ondernemingsrecht II, Fiscaal recht, Notarieel recht of Bestuursrecht. De opleiding wordt in het vierde jaar afgesloten met een integrale afstudeerscriptie waarbij de studenten individueel begeleid worden (aanvraagdossier pag ). Het bachelorprogramma is volledig modulair opgebouwd. Het is mogelijk om tijdens de studie te wisselen in tempo, of ruimte te maken voor een korte onderbreking. De flexibele opbouw in modules maakt het mogelijk om stapsgewijs het gehele programma te doorlopen (aanvraagdossier pag. 29). De onderwijskundige visie die NCOI hanteert is gebaseerd op het Actief Leer Principe, kortweg de ALP-methode genoemd, en op competentiegericht onderwijs steunend op de principes het sociaal constructivisme (aanvraagdossier pag ). Nieuwe ontwikkelingen binnen ondernemingen zorgen voor een verschuiving van kennisoriëntatie naar toepassingsoriëntatie. Het gaat niet langer alleen om weten maar ook om kunnen en doen. De ALP-methode en het competentiegerichte onderwijs spelen hierop in door zich te richten op het ontwikkelen van de student vanuit de actieve referentie aan de praktijkomgeving. Deze vorm van actie-reflectie-leren is een methode waarbij reële werkproblemen worden verkend. Kennisverwerving, probleemanalyse, oordeelsvorming, probleemoplossing, communicatie en reflectie zijn de centrale activiteiten van de deelnemers. Tijdens de één- of tweewekelijkse bijeenkomsten is er veel aandacht voor discussie en actieve werkvormen waarmee de aanwezige kennis en ervaring binnen de groep optimaal kan worden benut. Buiten deze bijeenkomsten wordt deze werkvorm overgenomen door e-connect (digitale leeromgeving) als belangrijke schakel in het totale leerproces tussen student en docent en studenten onderling. Indien bij de duale opleiding de werkomgeving te beperkt is om alle opdrachten uit te kunnen voeren, worden bredere werkplekongebonden praktijkopdrachten aangeboden. Indien bij de deeltijdopleiding geen passende werkomgeving aanwezig is, kan gewerkt worden met vervangende opdrachten en cases. Daarnaast moet dan eveneens een aanvullende stage van 30 EC in een passende werkomgeving worden vervuld om de werkplekgebonden leeractiviteiten en beroepscompetenties te kunnen ontwikkelen. pagina 9

10 Studenten werken met een portfolio waarin de resultaten van de praktijk-, competentie-, eindopdrachten, afstudeerscriptie enz. verzameld worden. Nieuwe opleiding voor Nederland De opleiding hbo-bachelor Rechten wordt reeds door een aantal instellingen op verschillende plaatsen elders in Nederland gegeven. Nieuwe opleiding voor de instelling De opleiding hbo-bachelor Rechten is nieuw voor Hogeschool NCOI. Studieomvang De doorlooptijd van deze bacheloropleiding Rechten bedraagt 3,5 studiejaren, totaal 240 ECTS (6720 studiebelastingsuren). pagina 10

11 4 Beoordeling per onderwerp In dit hoofdstuk toetst het panel de aanvraag aan de hand van de zes onderwerpen en negentien facetten uit het toetsingskader. Per facet is telkens de letterlijke omschrijving ervan uit het toetsingskader overgenomen. Daarna volgen eveneens per facet een summiere samenvatting van de informatie verstrekt door de instelling, en de overwegingen en het oordeel van het panel. Tot slot geeft het panel per onderwerp een samenvattend oordeel. 4.1 Doelstellingen opleiding Voor de beschrijving van de algemene doelstellingen, profiel van de instelling en opleiding en onderwijskundige visie wordt verwezen naar hoofdstuk Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Bevindingen Het beroepsprofiel van de hbo-bacheloropleiding Rechten (aanvraagdossier pag ) is onder andere tot stand gekomen op basis van competentieprofielen voor diverse juridische beroepen. Een speciaal voor deze opleiding opgerichte Denktank (nu de Adviesraad) leverde input over de inhoudelijke ontwikkelingen (actualiteit) in het vakgebied, bepaalde de beroepsoriëntatie en stelde het beroepsprofiel op, rekening houdend met de eisen die gesteld worden vanuit het beroepenveld en de vakdiscipline (aanvraagdossier pag. 21). Het aldus ontwikkelde beroepsprofiel is aan een aantal vertegenwoordigers van beroepsorganisaties en het bedrijfsleven voorgelegd en door hen goedgekeurd. De afgestudeerde hbo-bachelor Rechten is opgeleid voor een brede functie- en beroepengroep: de arbeidsjurist, de notarisklerk, de juridisch medewerker, de projectmanager, de juridisch (beleids)adviseur bij (semi)overheidsinstellingen en de fiscaal adviseur. In deze functies zullen juridische, juridisch-economische, bedrijfsorganisatorische, informatieverzorgende, juridisch adviserende en beleidsmatige taken verricht worden (aanvraagdossier pag ). De ontwikkelingen in het beroep wijzen op een sterkere juridische en procesmatige sturing in plaats van een rechterlijk toetsen achteraf, waardoor een proactieve instelling steeds belangrijker wordt. De hbo-bachelor Rechten moet in toenemende mate risico's kunnen signaleren en beheersen, waarbij de context van het werk ook meer multicultureel wordt. De competenties, inhoudelijke taakgebieden en rollen van een hbo-bachelor Rechten laten zich als volgt beschrijven (aanvraagdossier pag. 24): Competenties: Beroepsspecifieke competenties Algemene competenties Reflectieve en gedragscompetenties Inhoudelijke taakgebieden: Juridische advisering pagina 11

12 Juridische Informatieverzorging Rollen: Uitvoerend en informerend Beoordelend en adviserend Samenwerkend en leidinggevend De werkomgeving en de werkgever van de student worden actief betrokken in het leertraject (ALP-methode). De eigen werkomgeving wordt daardoor referentiekader voor de invulling van opdrachten en casuïstiek en een onderdeel van het persoonlijk ontwikkelprogramma. De opleiding kent een vaste Adviesraad (zie boven) die vanuit het werkveld feedback levert op de oriëntatie en actualiteit van de opleiding. Docenten binnen het opleidingsteam zijn zonder uitzondering werkzaam in het bedrijfsleven of bij de overheid. Het beroepsprofiel en de visie op het onderwijs vormen hierbij het raamwerk waarbinnen docenten moeten kunnen functioneren. Het kwaliteitszorgsysteem van NCOI draagt zorg voor een gestructureerde bewaking van het beroepsprofiel (aanvraagdossier pag. 25). Overwegingen Het panel is van mening dat de aanvrager zich met behulp van de landelijke juridische competentieprofielen, gesprekken met vertegenwoordigers van beroepsorganisaties en het bedrijfsleven, de Denktank (Adviesraad) en de directe koppeling van de eindkwalificaties aan het niveau van de Dublin descriptoren voldoende heeft georiënteerd op het werkveld. Uit het profiel blijkt dat de opleiding voorbereidt op een brede functie- en beroepengroep. Het panel had aanvankelijk wel enige zorg over de actualiteit van het beroepsbeeld en vroeg zich af of de laatste ontwikkelingen in het vakgebied wel voldoende aan bod zouden komen. Zo zijn er nieuwe inzichten over de juridisering van de samenleving, de functieinvulling van de hbo-jurist en de verhouding wo-hbo juristen in organisaties en bedrijfsleven. Ook de economische recessie heeft tot belangrijke wijzigingen in de juridische wereld geleid. Met name de stukken Competenties bachelor hbo Rechten en Beroepsoriëntatie (aanvraagdossier pag. 24) missen de inmiddels noodzakelijk geworden focus op een concreet deel van het beroepenveld als hbo-rechten specialisatie. Dit is derhalve een aandachtspunt voor de opleiding. Tijdens de site visit werd echter duidelijk dat de competenties en eindkwalificaties in en na de lessen voortdurend en blijvend getoetst worden aan de actualiteit en de wensen en behoeften van het werkveld via feedback van studenten, de alertheid en kwaliteit van docenten, overleg met de portfolio- en praktijkbegeleiders en de Adviesraad van de opleiding. Het beroepsbeeld wordt zodoende voortdurend aangescherpt. Op basis van deze informatie en het gegeven dat NCOI duidelijk blijk geeft snel en adequaat programmawijzigingen aan te kunnen brengen, heeft het panel vertrouwen dat de opleiding wat betreft de actualiteit in staat is voldoende de vinger aan de pols te houden. Het panel heeft aan het management de vraag voorgelegd in hoeverre deze hbo-bachelor Rechten verschilt van de 1-2 jarige opleidingen hbo Rechten en hbo Sociaal-Juridisch Medewerker. Het management gaf hierop aan dat het hbo van deze laatste twee opleidingen slechts een indicatie is van het niveau. De hbo-bachelor Rechten van NCOI heeft een aanzienlijk langere studieduur en belasting, is veel meer juridisch georiënteerd en kan afgesloten worden met een volwaardig hbo-bachelordiploma. De docenten benadrukten dat het beroepsbeeld bepalend is. De hbo- jurist zal met een gedegen en brede kennis van het recht veel werk van de wo-jurist kunnen overnemen, waardoor deze pagina 12

13 zich meer met de werkzaamheden van het juridische wo-vakgebied kan bezighouden. Te denken valt bijvoorbeeld aan de inzet van hbo-juristen in het voortraject van mogelijke conflictsituaties, waarbij preventie en brede, ook niet juridische vaardigheden worden gevraagd. Vertegenwoordigers van het werkveld wezen op een steeds verdergaande juridisering van de samenleving. Een werkanalyse heeft aangetoond dat 85% van de procedures en advisering uitgevoerd zou kunnen worden door hbo-juristen. Ook in de wereld van de journalistiek en de uitgeverij zou er aanzienlijke behoefte bestaan aan breed opgeleide hbo-juristen. In die zin wordt ook de brede basis van de opleiding erg belangrijk gevonden. Studenten gaven eveneens aan dat ze soms al werk verrichten waarvoor eigenlijk een hbo-diploma vereist wordt. Ze functioneren dan reeds op dat niveau, maar missen het papiertje nog. Een hbo-opleiding biedt dan eveneens de kans om de horizon te verbreden. Met betrekking tot het verschil in duaal- en deeltijdopleiding gaf het management aan dat daarover eerder afspraken met de NVAO zijn gemaakt. In het kort komt het erop neer dat de opleiding gekenmerkt kan worden als duaal vanwege de aanzienlijke werkplekcomponent. Tegelijk wordt de opleiding eveneens deeltijd genoemd vanwege de mogelijkheid van het studeren naast een baan en vanwege de herkenbaarheid van de term voor studenten. Het panel stelde ook de vraag wat precies de verantwoordelijkheden, activiteiten en functie van de Denktank/Adviesraad zijn. De opleiding antwoordde hierop dat de Denktank als doel heeft om gezamenlijk, werkveld en kerndocenten, een opleiding met een samenhangend programma op bachelorniveau te ontwikkelen, die voldoet aan de eisen van het beroepenveld. Na een positief advies van de NVAO splitst de Denktank in een onafhankelijke Adviesraad en een Core Faculty (docenten en ontwikkelaars). De Adviesraad zal bestaan uit vertegenwoordigers afkomstig uit alle hoeken van het werkveld (zie echter eveneens het aandachtspunt over de breedte van de Adviesraad bij de overwegingen van facet 5.2). NCOI is trots op de goede koppeling met het werkveld. Beroepsorganisaties zullen eveneens worden benaderd voor feedback. Het panel stelt vast dat de nadruk op de combinatie van theorie én praktijk met behulp van de onderwijskundige aanpak volgens de ALP-methode, het competentiegerichte onderwijs en de geformuleerde competenties, rollen, eindkwalificaties en doelstellingen, voldoende aansluiten bij het beroepsprofiel en de domeinspecifieke eisen die in de beroepspraktijk gesteld worden aan een hbo-bachelor Rechten. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.1 Domeinspecifieke eisen als voldoende Bachelor (facet 1.2) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Bevindingen In het aanvraagdossier (pag ) wordt de aansluiting van de opleiding bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor weergeven door een koppeling te maken met Dublin-descriptoren. Deze worden onderverdeeld in: pagina 13

14 Kennis en Inzicht: vigerende wetgeving, relevante jurisprudentie, theorie van de organisatieopbouw, het functioneren van het individu in de organisatie, methoden van onderzoek, juridisch onderzoek, ontwikkelingen/opvattingen (maatschappelijke, sociale en economische) van het recht, ethische aspecten. Toepassen van Kennis en Inzicht: technieken voor juridisch onderzoek, literatuuronderzoek, onderzoeksplan opstellen, juridisch gespreksvoering, organisatiebeleid, presenteren/verdedigen van voorstellen, plannen en rapporten, prioriteiten stellen en plannen. Kennis en inzicht uit de opleiding wordt voortdurend gekoppeld via de ALP-methode aan de eigen beroepspraktijk. Oordeelsvorming: (juridisch) advies, publicaties en literatuuronderzoek interpreteren en inpassen, afhankelijk van situatie, moment, context en gesprekspartner de juiste toon, stijl en argumenten kiezen, helder analyseren in conflictsituaties, theoretische situaties beoordelen en vertalen in een praktische toepassing. Er wordt veel gewerkt met interactieve werkvormen (o.a. intervisie) waarin studenten samen met de docent, discussiëren, interpreteren, belangen afwegen en juiste keuzes moeten maken. Geordend redeneren wordt bereikt door de schriftelijke rapportages en mondelinge sessies, waarin argumentatie als beoordelingscriterium wordt meegenomen. Communicatie: op elk niveau en in uiteenlopende situaties kunnen communiceren, medewerkers stimuleren, motiveren, overtuigen en zorgen voor draagvlak, gestructureerde, toegankelijke en effectieve voorstellen en beleidsnotities schrijven, aansprekende presentaties verzorgen, beladen onderwerpen bespreekbaar maken. Leervaardigheden: ontwikkelingen in het vak bijhouden, actief deelnemen aan actuele discussies over het vakgebied, reflecteren op de eigen positie, rol en taak en hieraan consequenties verbinden. De opleiding is specifiek gericht op de doelgroep van werkenden op hbo-niveau binnen het beroepsprofiel (aanvraagdossier pag. 27). Het aantal contactmomenten is beperkt tot gemiddeld een avond per week of een dag per twee weken. Daarbuiten wordt het leren georganiseerd via e-connect. Deze opzet doet derhalve een groot beroep op de zelfstandigheid en discipline van de student. Startende kandidaten dienen minimaal een havo/vwo of mbo-diploma te hebben en moeten een werkgeversverklaring overleggen om aan te tonen dat zij binnen het beroepsprofiel een rol vervullen op beginnend hbo-niveau. Docenten hebben minimaal post-hbo/wo-niveau en ruime beroepservaring. De literatuur van de opleiding staat bekend als standaard en is vastgesteld op basis van en in vergelijking met gehanteerde literatuur. Er is bijzondere aandacht voor recente leerboeken en publicaties in vaktijdschriften, met name op hbo-juridisch niveau. De opleiding heeft hiermee grote winst geboekt. Leeswijzers brengen een rode draad aan in de leerstof met toepassingen, opdrachten en controlevragen, zodat ook structuur wordt geboden als hulpmiddel in de zelfwerkzaamheid. Door middel van de eindopdrachten en examens per module wordt het eindniveau van de modules getoetst. In de beoordelingscriteria van de exameneisen zijn de Dublindescriptoren expliciet betrokken. Het bachelorniveau van de eindopdrachten, examens en pagina 14

15 eindscripties wordt door een externe examinator in samenspraak met de Adviesraad gemonitoord en actueel gehouden. De eisen met betrekking tot de randvoorwaarden voor de kwaliteit worden systematisch bewaakt door het kwaliteitssysteem van Hogeschool NCOI (aanvraagdossier pag. 27). Overwegingen Het panel heeft kunnen vaststellen dat de aangeboden literatuur een goede nationale en actuele kwaliteit heeft en goed aansluit op een hbo-bachelorniveau. Het panel vroeg zich in eerste instantie evenwel af of de hoeveelheid niet aan de hoge kant was. Ook de te bestuderen literatuur lijkt in een aantal gevallen eerder academisch dan hbo gericht, terwijl de opleiding in een aantal vakken de focus specifiek op hbo literatuur heeft gelegd. De opleiding antwoordde hierop dat een deel van de literatuur beschouwd moet worden als naslagwerk. Niet alle boeken worden van begin tot eind volledig behandeld. De student dient een belangrijk deel zelf aan de hand van de studiewijzer door te nemen. De indruk bestaat tevens dat de opleiding met name privaat- en bedrijfsrechtelijk georiënteerd is, waardoor de volle breedte van deze bachelor recht niet volledig ingevuld dreigt te worden. Het panel is van mening dat de opleiding er goed aan zou doen dat aspect zorgvuldig te bewaken. Het panel was benieuwd naar de reden waarom in de eerste twee basisjaren materieel bestuursrecht en sociaal juridische onderdelen zoals sociaal zekerheidsrecht, huurrecht, arbeidsrecht enz. ontbreken. Het viel tevens op dat sociaal zekerheidsrecht ontbreekt in de specialisatie Bestuursrecht van het derde jaar. Hierop gaf NCOI aan dat er keuzes gemaakt moeten worden. Niet alle deelgebieden kunnen in aparte modules aan bod komen. Het basisprogramma is vooral gericht op het verkrijgen van brede juridische vaardigheden waarmee in de praktijk uiteenlopende juridische vraagstukken, waaronder ook administratiefrechtelijke zaken, aangepakt kunnen worden. Afhankelijk van de uitstroomrichting die de student kiest, wordt de specifieke theorie hieraan toegevoegd. Daarnaast is er de module Recht in de praktijk, waaruit vanuit psychologisch en sociologisch oogpunt wordt belicht hoe het recht in de praktijk functioneert. Het panel constateert op grond van de gesprekken, het aanvraagdossier en bijlage 4 (Matrix Studieprogramma vs. Dublin-descriptoren) van dat dossier, dat de opleiding er voldoende in slaagt de geformuleerde competenties/eindkwalificaties aan te laten sluiten bij de algemene Dublin-descriptoren. In de beschrijving van de modules wordt per leerdoel/eindterm aangegeven aan welke descriptoren precies voldaan wordt. De Adviesraad en de structurele aanpak van het kwaliteitszorgsysteem kunnen volgens het panel bijdragen aan een goede borging van dit aspect van de opleiding. Voor wat betreft de beoogde eindkwalificaties en doelstellingen is het panel dan ook van mening dat deze mede door de duidelijke koppeling met de Dublin-descriptoren aansluiten bij de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.2 Bachelor als voldoende Oriëntatie hbo (facet 1.3) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een bachelor in hbo: pagina 15

16 De beoogde eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Een hbo-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van de beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen, waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Bevindingen In het aanvraagdossier geeft de opleiding op pagina (bijlage 1 Beroeps- en competentieprofiel) aan dat het werkveld, en de beroepsorganisaties nauw betrokken zijn geweest bij de tot standkoming en validering van het beroepsprofiel en de eindkwalificaties (zie ook facet 1.1 Domeinspecifieke eisen). De eindkwalificaties die op deze manier geformuleerd konden worden, werden direct gekoppeld aan de niveauvereisten zoals vastgelegd in de Dublin descriptoren. De taak van de Adviesraad in de kwaliteitsborging is onder andere het informeren van de opleiding over nieuwe ontwikkelingen in het bedrijfsleven en de maatschappij die van invloed kunnen zijn op het beroepsprofiel. Hierdoor kan het beroepsprofiel telkens worden aangescherpt, zodat het curriculum aangepast en actueel gehouden kan worden (aanvraagdossier pag. 68). Het kwaliteitszorgsysteem van NCOI draagt eveneens zorg voor een gestructureerde bewaking van het beroepsprofiel. De bewaking van het profiel en de herijking van de oriëntatie van de opleiding geschieden derhalve permanent mede op basis van ontwikkelingen in het werkveld. Dit is een belangrijk aspect binnen de werkwijze van Hogeschool NCOI (aanvraagdossier pag. 28). Het aanvraagdossier geeft op pag. 28 aan dat er in de opleiding sprake is van (beginnende) beroepsbeoefenaren met een relevante werkomgeving. Juist dan is er een referentiekader aanwezig om de opleiding ook goed toe te kunnen passen. Het accent ligt op loopbaanoriëntatie zoals het opklimmen in of het doorgroeien naar een andere functie. De eindkwalificaties zijn dan ook zodanig geschreven dat de opleiding invulling geeft aan de ontwikkeling van de werkende in de rol van hbo-jurist. Overwegingen Voor wat betreft de doelstellingen is het panel van mening dat de competenties en de beoogde eindkwalificaties van de opleiding hbo-bachelor Rechten ontleend zijn aan (en in samenspraak met) het door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel en beroepscompetenties (zie ook facet 1.1 Domeinspecifieke eisen en facet 1.2 Bachelor). Er is aansluiting bij het relevante beroepenveld, maar ook hier past de kanttekening dat de opleiding toch vooral lijkt te kiezen voor een bedrijfsrechtelijk beroepsprofiel (met aandacht voor arbeidsrecht en sociaal zekerheidsrecht) en minder voor publiekrecht. De genoemde beroepen in het aanvraagdossier zijn juist algemener van aard dan wel gericht op het publieke domein (waar veel hbo-juristen in gaan werken). NCOI zou als DE opleider voor werkend Nederland in dezen het voortouw kunnen nemen door het publiekrecht in de opleiding steviger neer te zetten (zie ook facet 1.2). Uit de gesprekken die het panel met het management en de docenten voerde, kwam vooral het belang van de eigen juridische werkkring van de student naar voren. Kennis en inzicht die tijdens contacturen en literatuurstudie zijn opgedaan moeten steeds in de eigen beroepssituatie door middel van praktijkopdrachten worden getoetst. De studielast en de vorm van deze deeltijdstudie is volgens de aanvrager dan ook alleen haalbaar, indien de student werkzaam is in een relevante juridische omgeving van voldoende niveau, goed pagina 16

17 gemotiveerd is en bereid naast zijn baan de nodige zelfstudie te verrichten. Het management merkte op dat veel studenten deze opleiding volgen ter ondersteuning van hun bestaande functie. Vanwege het niveau van hun functie en werkzaamheden moeten veel mbo-ers dikwijls ook noodzakelijkerwijs een hbo-graad behalen. Het werkveld benadrukte vooral het belang van een goede communicatie. Hbo-ers komen uit en zijn gevormd door de praktijk, waardoor ze andere sociaal-emotionele capaciteiten hebben (bijvoorbeeld luistervaardigheden) dan academische gevormde juristen (meer analytische vaardigheden). Het panel vroeg zich echter af in hoeverre een echt brede koppeling goed te realiseren is gezien de vaak beperkte juridische mogelijkheden en invulling van de werkomgeving van de student. De aanvrager maakte duidelijk dat met name tijdens de toelatingsprocedure via richtlijnen kritisch getoetst wordt of de werkomgeving en functie van de student voldoende aansluiten bij de inhoud van de opleiding. Indien nodig moet de student in staat worden gesteld bij andere afdelingen taken uit te voeren. De praktijkbegeleider ziet hierop toe en bespreekt regelmatig de vorderingen met de student en de portfoliobegeleider van NCOI. Deze laatste controleert middels de portfolioverslagen en -opdrachten en de werkplekbezoeken (aan het begin van de opleiding en één keer per jaar). De docenten gaven tijdens de site visit aan dat er door de uitwisseling gedurende de contacturen, waarbij de verschillende werkplekken en ervaringen van studenten met elkaar vergeleken kunnen worden, een sterke kruisbestuiving ontstaat in de groep. Dit sluit goed aan bij het sociaalconstructivisme en het actief leerprincipe van de opleiding. Het panel heeft door de koppeling van theorie en praktijk en het gehanteerde ALP-model kunnen constateren dat er in de opleiding voldoende ruimte is voor de beleving, de verantwoordelijkheden en de actualiteit van het beroep. Volgens de aanvrager behoort na het afronden van de opleiding onder andere een doorstroming naar een universitaire master (Universiteit van Tilburg, Open Universiteit) via een schakeltraject tot de mogelijkheden. Het panel vond het opmerkelijk dat drie van de vier studenten tijdens een eerdere site visit aangaven de hbo Rechten niet als een eindstation te zien en zo n doorstroming naar de universiteit als een serieuze optie te beschouwen. Dit beeld sluit echter aan bij de landelijke tendens in de dagopleidingen. Met betrekking tot de participatie van het werkveld in de Adviesraad merkt het panel op dat deze nog onvoldoende de werkelijke breedte van het werkveld weerspiegelt. Het verdient aanbeveling om eveneens vertegenwoordigers van grote publiekrechtelijke organisaties, zoals de Belastingdienst, lagere overheden en uitvoeringsinstanties zoals het UWV er in op te nemen. Het werkveld gaf aan dat de Adviesraad vooral breed moet zijn en gericht op de praktische jurist. Er werd ook een rol gezien voor het signaleren van nieuwe werkgelegenheid met betrekking tot hbo-juristen. Kritische opmerkingen van de kant van het werkveld worden snel en adequaat door de opleiding opgepikt. Het werkveld functioneert daardoor niet slechts als klankbord, maar heeft daadwerkelijk invloed op kwaliteit van de opleiding. Samenvattend is het panel van mening dat de opleiding erin is geslaagd om met betrekking tot de doelstellingen, de beoogde eindkwalificaties voldoende aan te laten sluiten bij het hbo-niveau van een beginnend juridisch beroepsbeoefenaar. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.3 Oriëntatie hbo als voldoende. pagina 17

18 4.1.4 Samenvattend oordeel onderwerp 1 Doelstellingen opleiding Het panel beoordeelt de facetten Domeinspecifieke eisen, Master en Oriëntatie hbo van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als voldoende. Daarmee is het samenvattend oordeel met betrekking tot het onderwerp voldoende. pagina 18

19 4.2 Programma Voor de beschrijving van het programma wordt verwezen naar het voorgaande hoofdstuk Eisen hbo (facet 2.1) Het beoogde programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een hboopleiding Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen Hogeschool NCOI selecteert voor de hbo-bacheloropleiding Rechten literatuur die actueel en relevant is en waarvan de auteurs veelal gezichtsbepalende (internationale) deskundigen zijn voor de desbetreffende discipline (aanvraagdossier pag. 29). In het ALP-model worden studenten bovendien voortdurend uitgedaagd om zelf cases in te brengen en op zoek te gaan naar publicaties. De selectie van de literatuur is mede tot stand gekomen op basis van andere opleiders in binnen- en buitenland. De ontwikkeling van het studiemateriaal wordt centraal gecoördineerd met behulp van een vaste gestructureerde ontwikkelcyclus en een programmamanager. Voor iedere module wordt een ontwikkelaar aangesteld die verantwoordelijk is voor het up-to-date houden van de inhoud op basis van beroepsprofiel en eindkwalificaties. Minimaal eens per jaar wordt het studiemateriaal geactualiseerd en worden nieuwe publicaties bestudeerd om in het programma op te nemen. Het ontwikkelde materiaal wordt altijd door een tweede meelezer beoordeeld op inhoud, niveau en oriëntatie (aanvraagdossier pag. 29). De kerndocent controleert het proces en behoudt het overzicht. Tijdens de contacturen ligt een sterk accent op uitwisseling van informatie en discussie tussen docent en studenten en tussen studenten onderling. Praktijkopdrachten zijn gerelateerd aan de eigen organisatie en aan andere bedrijven middels cases. Een en ander is gebaseerd op de sociaal-constructivistische benadering die zorgt voor de inbreng van context en voor transfer van theorie naar praktijk. De ontwikkeling van beroepsvaardigheden wordt gerealiseerd door middel van gevarieerde werkvormen binnen de opleiding zelf. De directe relatie met het eigen werk heeft grote betekenis als referentiekader van actuele problematiek en is noodzakelijk om de opleiding toe te kunnen passen en studenten te laten reflecteren op het eigen vermogen. Vandaar ook dat er in de toelatingsprocedure en gedurende het hele studietraject expliciet eisen gesteld worden aan werkervaring en geschikte werkomgeving (aanvraagdossier pag. 30). Juridische vaardigheden komen in alle modules aan bod, maar bij twee in het bijzonder: Juridische en communicatieve vaardigheden en Conflicthantering en mediation. Deze modules worden afgesloten met integrale vaardigheidstoetsen (werkstukken, simulaties en presentaties), waarin een combinatie van kennis, vaardigheden en houding wordt getoetst. pagina 19

20 Daarnaast worden de beroepsvaardigheden en de algemene gedragscompetenties ontwikkeld en getoetst op de werkplek zelf. Onderzoeksvaardigheden worden geoefend via afzonderlijke bijeenkomsten (2 per jaar), het bijhouden en duiden van wetenschappelijke literatuur (bronnenonderzoek), het toepassen van onderzoeksresultaten in de eigen werkpraktijk en het zelf doen van eenvoudig onderzoek (aanvraagdossier pag. 31). Internationalisatie is volgens het aanvraagdossier (pag. 32) in het hele programma ingebed. De gebruikte readers, literatuur, artikelen, cases en opdrachten worden daarop afgestemd. Overwegingen Het panel heeft studieboeken, docentenhandleidingen en ontwikkelinstructies, voorbeelden van werkstukken, portfolio s, modulewijzers, readers, instructies van (eind)opdrachten en verslagen, exameninformatie, gemaakte examens en toetsen en het kwaliteitszorghandboek enz. kunnen inzien. NCOI heeft sinds 2009 de literatuurlijst aangepast waardoor deze actueler en meer hbo-georiënteerd is geworden. Door middel van praktijkopdrachten en cases kan voortdurend uitwisseling en interactie plaatsvinden met de beroepspraktijk en/of het toegepaste onderzoek. Tijdens de site visit werd aangegeven dat internationalisering zeker aandacht krijgt en voortdurend terugkomt in de verschillende modules (zie ook hieronder: hoogleraar Onderzoek en Internationalisering), maar dat het accent bij deze specifieke doelgroep studenten toch met name op het regionale en nationale juridische vlak ligt. Een aanbeveling zou kunnen zijn om zich meer op Europa en bijvoorbeeld de internationale ambtenaar te oriënteren. Multidisciplinariteit en verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/discipline kunnen eveneens duidelijker aangetoond en gespecificeerd worden. Vanaf september 2009 is het bijhouden van een portfolio verplicht gesteld. Studenten dienen alle relevante documentatie en informatie van competentie- en praktijkopdrachten in dit portfolio te verzamelen. Ze worden daarbij ondersteund door de praktijkbegeleider (op het werk) en de portfoliobegeleider van NCOI. Een onafhankelijke portfoliobeoordelaar controleert en bewaakt de kwaliteit. Op grond van de toegezonden en ter beschikking gestelde informatie en de gevoerde gesprekken is het panel van mening dat de gekozen vakliteratuur, het studiemateriaal en de vorm en inhoud van de modules voldoende aan de beroepspraktijk zijn ontleend en in het algemeen goed zullen aansluiten bij ontwikkelingen in het vakgebied en het profiel van een hbo-bachelor Rechten. De opleiding heeft zich goed georiënteerd, docenten hebben voldoende praktijkervaring en actuele contacten met het werkveld en de Adviesraad kan door middel van het gestructureerde overleg de vinger aan de pols houden. Het panel heeft kunnen vaststellen dat er door de opleiding regelmatig getoetst wordt met betrekking tot het testen van kennis en inzicht. Het programma moet echter naast aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk eveneens voldoen aan de zwaarwegende en tegelijkertijd lastig te beoordelen eis dat de ontwikkeling van noodzakelijke beroepsvaardigheden en gedragscompetenties (bv. sociale en communicatieve vaardigheden) voldoende gewaarborgd worden. De beroepspraktijk krijgt een zware invulling in de opleiding en er worden veel studiepunten aan toegekend. De werkplek moet aldus voor de student tevens een effectieve en productieve leeromgeving bieden. Vanwege het belang hiervan moet het lerende vermogen van de organisatie, de werkplek als leerinstituut, derhalve zorgvuldig gedurende alle fasen van de opleiding gemonitoord worden. De praktijkbegeleiders, portfoliobegeleiders, (kern)docenten en de onafhankelijke portfoliobeoordelaar zullen derhalve deze belangrijke beroepsaspecten pagina 20

21 zorgvuldig moeten volgen, beoordelen en waarborgen. Het management gaf aan dat ze blijvend worstelen met deze problematiek. Aan de voorkant, bij de instroom, moet al duidelijk zijn dat een werkplek voldoende raakvlakken heeft. Wanneer een stageplek niet voldoet kan een kandidaat in principe niet deelnemen aan een bacheloropleiding bij NCOI. Indien onverhoopt toch tekorten optreden, worden alternatieven gezocht binnen de eigen organisatie en gerichte opdrachten gegeven. Ook komt het voor dat een medecursist voor een oplossing zorgt indien de eigen werkplek te weinig mogelijkheden biedt. Studiebaan, een dochteronderneming van NCOI, kan eveneens helpen bij het vinden van een geschikte werkkring. Het panel is van mening dat NCOI er, onder meer door het nieuw ingestelde en verplichte portfolio met begeleider en onafhankelijke beoordelaar, voldoende in slaagt om de inhoudelijke ontwikkeling van beroepsvaardigheden en gedragscompetenties bij te houden en te garanderen. Het panel vroeg zich tijdens de site visit af in welk onderdeel van de opleiding en op welke wijze methoden van onderzoek aan bod kwamen. De aanvrager gaf hierop aan dat onderzoeksmethodologie (ook literatuuronderzoek) verweven zit in het hele programma en altijd gekoppeld wordt aan toepassing in de praktijk volgens het ALP-principe. Werkplek en casuïstiek vormen hierbij de uitgangspunten van het onderwijs. Werk en studie gaan hierdoor in elkaar overlopen ( In de opleiding bezig met het werk en in het werk bezig met de opleiding ).Ter voorbereiding op de eindopdrachten en eindscriptie volgen de cursisten ook speciale bijeenkomsten met gerichte instructie op het gebied van methodologie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van aanvullende literatuur (Verhoeven 2007, Wat is onderzoek). Tevens werd aangegeven dat per 1 juli 2010 een hoogleraar voor twee dagen per week in dienst treedt bij NCOI als directeur Onderzoek en Internationalisering met als belangrijkste aandachtsgebieden: professionalisering van (kern)docenten, methodologie en formuleren van vraagstellingen, kennisontwikkeling, kennisnetwerken en het doorlichten en actualiseren van de opleidingen op internationale aspecten. Regelmatig zullen er eveneens Round Tables met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven en overheid gehouden worden. Dit alles met het doel de kwaliteit van het onderzoek in de breedte bij NCOI en in het bijzonder bij studenten in hun eindfase (scriptie/thesis) te verhogen. Vertegenwoordigers van het werkveld merkten op dat bij overheden en notaris- en advocatenkantoren een breed aanbod van juridische functies mogelijk is. De 20 uur die binnen de organisatie een leerinhoud moet krijgen is en blijft een stevige kluif. Studenten moeten daar echt voor gaan en ze krijgen er ook de tijd en gelegenheid voor. De ervaring leert tevens dat ze er niet de kantjes van aflopen. Het panel is van mening dat de hbo-bachelor Rechten studenten een brede maatschappelijke oriëntatie wordt meegegeven. Er wordt hard aan de opleiding gewerkt en dat geeft vertrouwen voor de toekomst. Mede via de contacturen kunnen werkervaringen van studenten tot leerervaringen worden door discussies en vergelijkingen. Deze leervorm is gezien het type onderwijs deeltijd met veel zelfstudie - naar de mening van het panel zelfs onmisbaar. Samenvattend is het panel van mening dat het programma van de hbo-bacheloropleiding Rechten in voldoende mate aansluit bij de hbo-eisen en op de actuele beroepspraktijk is afgestemd. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.1 Eisen hbo als voldoende. pagina 21