Zie, Ik maak alles nieuw

Transcriptie

1 PASTORALE Informatieblad voor de Bonifatiusparochie Jaargang 13 - nummer 3 april 2013 Zie, Ik maak alles nieuw In het vorige nummer van Pastorale kon nog net het opmerkelijke bericht worden meegenomen dat paus Benedictus XVI zijn terugtreden had aangekondigd. Onverwacht nam hij de verstandige en moedige stap om te erkennen dat het leidinggeven aan de Roomskatholieke kerk zijn krachten te boven ging. Als je midden tachtig bent is dat natuurlijk niet zo vreemd. Hoeveel kan iemand van die leeftijd fysiek nog aan, en hoeveel heeft hij niet moeten overlaten aan de curie in het Vaticaan? Met zijn wijze besluit doorbreekt hij het eeuwenlange taboe op het niet kunnen terugtreden van een paus. Ik denk dat de kerk nu meer dan ooit een energiek en krachtig leider nodig heeft. En dan gaan de jaren op een gegeven moment toch wel heel erg tellen. Ik wens de paus-emeritus van harte een goede levensavond toe, in zijn eigen woorden als een pelgrim die zijn pad op deze aarde aan het beëindigen is. Misschien dat in deze Pastorale nog net de keuze van de nieuwe paus vermeld kan worden. Ik hoop in ieder geval op een wijze en inspirerende figuur die de tekenen van de tijd goed kan verstaan, een aansprekend getuige van de vreugde van het evangelie. En zo is het dan bijna weer Pasen. Hét kerkelijk feest bij uitstek. Omdat het ons verteld over de kern van ons geloof en onze hoop, over de werkelijke vreugde die het evangelie voor ons wil zijn. In de woorden van de Prefatie van Pasen: Onze dood is Hij gestorven, voorgoed heeft Hij de dood ontwapend en gedood. Hij is opgestaan ten leven en alles heeft Hij nieuw gemaakt. Wanneer iemand ernstig ziek is en om de ziekenzalving vraagt, lees ik altijd een stukje voor uit het boek Open baringen. Het staat bijna aan het eind van dat boek en daarmee is het ook zo ongeveer het slotakkoord van de bijbel: het visioen van Johannes waarin God zegt en belooft Zie, Ik maak alles nieuw. De weg die Jezus in zijn leven is gegaan, de weg met zijn leerlingen naar en in Jeruzalem, H. B Pa r o c h o n i a f i e t i u s Pastoor Alexander van Deelen de weg van verraad, verloochening en een cynisch machtsspel, de weg van dood én opstanding, dat alles biedt ons een totaal nieuw perspectief, een nieuwe visie op ons eigen leven en het ooit moeten sterven. Zie, Ik maak alles nieuw noteert Johannes. Alles heeft Hij nieuw gemaakt zingen wij in de feestelijke Paasprefatie. Hoe dat nieuwe er precies uitziet weten wij niet, maar Johannes noteert wel dat alle tranen zullen worden uitgewist, de dood zal niet meer bestaan, geen rouw, geen geween, geen smart zal er zijn, want al het oude is voorbij. Dat zijn woorden van hoop, van christelijke hoop die God ons aanreikt. Niet verdriet en dood hebben het laatste woord. Niet het duister van het gesloten graf is het laatste akkoord in een mensenleven. Niet over en uit, maar een weg naar een nieuw begin. Op die belofte, op dat schitterende visioen, op die nieuwe visie, kun je slechts antwoorden in geloof en vertrouwen. De wetenschap verklaart veel, maar niet alles. Liefde, vriendschap, geloof, het zijn dingen van het hart. Daarover gaat de wetenschap niet. Ons hart wijst ons daarin de weg. De weg van het geloof in God die ons hart ons wijst, is het waard om te gaan omdat die ons leven verrijkt en mooi wil maken. Ook als het leven pijn doet en verdrietig is. Het is God zelf die ons in Jezus op die weg nabij is en inspireert. Terecht zal dan ook met Pasen weer het grote en feestelijke Alleluia klinken - God lof. Zie, Ik maak alles nieuw. Ik hoop van harte dat wij die vreugde van Pasen kunnen vieren. Dat Gods visioen ons goed doet, en ons geloof, onze hoop en onze liefde krachtig en aanstekelijk maakt. Dat Pasen dit jaar in het bijzonder ook een nieuw begin zal zijn voor de kerk, door de keuze van de nieuwe paus. Namens het pastorale team en het parochiebestuur wens ik u van harte een Zalig Pasen. Nieuwe paus zegt goedenavond Zie verder op pagina 7 1

2 R.M. v.d. Horst tt Glasreinigingsbedrijf O.a.: Hogedruk- en kasonderhoudswerkzaamheden in de agrarische secctor, gevelreinigen, impregneren. W. Marissstraat 43, Rijswijk. tel.: , Fax: R.K. Begraafplaats H. Bonifatius De R.K. Begraafplaats H. Bonifatius is gelegen in Rijswijk achter de H. Bonifatiuskerk. Het is een parochieel kerkhof met een specifieke identiteit. Er is een fraaie natuur die met veel zorg in stand wordt gehouden. De entree is tegenover de Frans Halskade 118. U kunt zich daar oriënteren door een bezoekje te brengen. Familiegraven en urnengraven kunnen worden gereserveerd. Informatie en tarievenlijst kunt u verkrijgen bij de pastorie aan de Van Vredenburchweg nr. 67, 2282 SE Rijswijk of op de website Telefoon: N(iek) J. van Dam Registeraccountant * Administratie, controle en advies * Aangiften Inkomsten- en Vennootschapsbelasting * Oplossen geschillen met adviseurs, familie Bel of mail njvandam@kpnmail.nl Kantooradres Huis te Landelaan 21, 2283 SE Rijswijk Eerste afspraak zonder enige verplichting. 2

3 Van de bestuurstafel In de vorige Pastorale heeft u kunnen lezen dat er dit jaar concrete besluiten genomen gaan worden in het kader van Samenwerking Geboden 2. De penningmeesters van de drie Vlietparochies zijn inmiddels bij elkaar gekomen. Het is erg fijn dat ze op één lijn zitten. Allen willen zo snel mogelijk in beeld brengen waar efficiency met betrekking tot niet-pastorale functies te behalen is. Het streven is om delen van de secretariële en financieeladministratieve taken te integreren. Op welke wijze dit het beste kan gebeuren gaat nu uitgewerkt worden. Het streven is om voor de zomervakantie een voorstel te doen aan alle betrokken parochies. De tweede helft van het jaar kan dan gebruikt worden om een en ander voor te bereiden voor de effectuering per 1 januari Ook de pastorale teams zullen de komende tijd nauwer met elkaar kennis gaan maken. Behalve het toewerken naar de fusie zijn de financiën het andere grote onderwerp dat ons bezig blijft houden. We zijn iedereen die naar aanleiding van de herinneringsbrief van Actie Kerkbalans 2012 alsnog een kerkbijdrage heeft overgemaakt dan wel een extra bijdrage heeft gedaan, heel dankbaar. Hiermee is zo n ,= extra binnengekomen voor Voor 2013 hebben we uw financiële bijdrage nog harder nodig want de parochie heeft, net als uw huishouden, te maken met stijgende kosten. Film kijken Het programma van Van binnen uit is beweegt zich dit seizoen rond het thema stilte. Binnen dat thema hoort de documentaire omtrent een groep Engelse mensen die vrijwillig 8 dagen in een klooster de stilte in gaan, The big silence. Intussen is er ook een Nederlandse versie op TV geweest, op zoek naar God, naar dit Engelse voorbeeld. De documentaire is al eens getoond, maar we herhalen dit voor hen die dit nog niet hebben gezien, want het is Ingrid van der Aart, pastoraal werkster fascinerend om te zien hoe 5 doorsnee mensen geraakt worden op een wijze die ze niet voorzien hadden. Waar: Lucaszaal Bonifatiuskerk Wanneer: woensdag 24 april om uur Vergoeding: 2,50 Opgeven; of pastor.vanderaart@bonifatiusparochie.info Graag opgeven met telefoonnummer. Zie hier: de kosters van de Bonifatiuskerk! Metka Dijkstra Zo vaak komen de kosters niet bij elkaar. Om de beurt zorgen ze ervoor dat diverse vieringen in de Bonifatiuskerk goed kunnen verlopen. Meestal alleen, tijdens de feestdagen wel in kleine teams, om de koster van dienst te ondersteunen met de verkoop van de boekjes en met de collecte. Paul maakt het rooster en dan loopt het vanzelf wel goed, veel woorden zijn er niet voor nodig. Kaarsen aansteken en klokken luiden kan iedereen, zou men denken, maar het kosteren is wel degelijk een vak. Naast de reeks vaste werkzaamheden voor en na de viering blijven de kosters het eerste aanspreekpunt bij calamiteiten zoals dit zo mooi heet in theorie. In de praktijk betekent het, dat ze ruim een uur voor de viering alles klaar zetten, dat ze van de opening tot de sluiting van de kerk alles in de gaten moeten houden. En hierna nog moeten opruimen. En in actie moeten komen als de microfoon het begeeft of als iemand onwel wordt. Naast de techniek zijn juist de EHBO-vaardigheden een belangrijk onderdeel bij het uitoefenen van hun taken. Laatst hebben ze het dus uitgebreid hierover gehad. Jaarlijks houden onze kosters namelijk wel een vergadering. Deze keer ging het kostersteam op verzoek van de Pastorale zelfs op de foto in hun werkkamer, de sacristie van de Bonifatiuskerk. Van links staan Keimpe, Rik, Liesbeth, Rietje en Huib en vooraan zitten Paul en Yoeri. 3

4 St. St. Petrus Banden aan de de Kerkhoflaan en St. Barbara aan aan de de Binckhorstlaan zijn de twee katholieke begraafplaatsen in in Den Den Haag. Het Het zijn zijn rustplaatsen rustplaatsen waar waar de de levende natuur prachtig prachtig harmonieert met de cultuur-historische waardevolle harmonieert met de cultuur-historische waardevolle grafmonumenten. grafmonumenten. Voor de nabestaanden vormen de begraafplaatsen een Voor waardige de nabestaanden omgeving voor vormen hun dierbare de begraafplaatsen overledenen. een waardige Asbussen omgeving kunnen worden voor hun bijgezet dierbare in familiegraf/ overledenen. Asbussen kelder, muurgalerij kunnen worden of urnentuin. bijgezet in familiegraf/ kelder, muurgalerij of urnentuin. Op de begraafplaats St. Barbara kunt u een familiegraf Op voor de begraafplaats twee personen St. voor Barbara een periode kunt u van een 30 familiegraf jaar al voor reserveren twee personen voor 870,--. voor een Tevens periode is van een 30 rouwkamer jaar al reserveren beschikbaar. voor 840,--. Tevens is er een rouwkamer beschikbaar. Voor nadere informatie en brochures kunt u zich Voor wenden nadere tot informatie ons kantoor en aan brochures de Kerkhoflaan. kunt u zich wenden tot ons kantoor aan de Kerkhoflaan. Stichting R.K. Begraafplaatsen te s-gravenhage Stichting Kerkhoflaan R.K. 10, Begraafplaatsen 2585 JB Den Haag te s-gravenhage Telefoon , Fax Kerkhoflaan 10, 2585 JB Den Haag Telefoon , Fax

5 Stilte gevonden onderweg naar Santiago Metka Dijkstra Camino de Santiago de pelgrimage naar het graf van apostel Jacobus in het Spaanse Compostela is in de laatste jaren een ware rage geworden. Om meest uiteenlopende redenen lopen pelgrims uit heel Europa langs diverse Jacobswegen honderden kilometers richting Santiago. In talloze tv-programma s worden hun bijzondere ervaringen geschilderd, trots tonen ze dan meestal de aflaat die ze aan het eind van de weg hebben verdiend. Onze mede-parochianen Jeroen en Daniëlle Hommes hebben de tocht in de herfst van 2005 gelopen. Jeroen, oud-collega uit de redactie van de Pastorale, heeft tijdens deze tocht vooral stilte ervaren. Laat het toeval zijn dat Stilte het thema was van de lezingencyclus, die de Bibliotheek organiseert met de Rijswijkse kerken en zo werd deze stilte-ervaring de hekkensluiter van dit seizoen. Zo min mogelijk! De Lucaszaal van de Bonifatiuskerk leek donderdagavond 7 maart jl. haast te klein voor alle belangstellenden. Gauw zijn nog een paar stoelen erbij gezet, werd wat koffie bijgeschonken en dan nam Jeroen het publiek mee naar zijn stilte-ervaring. Mijn vrouw heeft het gelopen en ik liep er achteraan, verraadde hij schertsend. De power-pointpresentatie begon met praktische tips: wat neem je op zo n tocht mee? Volgens de ervaringsdeskundige gaat het juist om zo min mogelijk mee te nemen en dat weinige zo creatief mogelijk te gebruiken. Je moet het maar zes lange weken meedragen: van stempelpost tot stempelpost, van herberg tot herberg, door de prachtige natuur en door de pittoreske dorpjes, van de ene bijzondere plek naar de andere. De aanvankelijke pijn aan de voeten gaat ongemerkt in hoofdpijn over, de volgende fase werd voor Jeroen het gevoel van kwaadheid en ga zo door. Totdat op gegeven moment de stilte van buiten in de stilte van binnen verandert. Dat zijn volgens Jeroen de bijzondere momenten, waar alles tot heel weinig terug wordt gebracht. Onder het rendement van de pelgrimage mogen al de wandeltocht zelf en de vele sociale contacten tellen, dat spirituele overkomt je gewoon. Je leert loslaten, omdat je weet dat het uiteindelijk goedkomt. Ieder pelgrim schijnt zijn eigen doel te hebben, iets wat hij of zij wil verwerken. En hoewel men elkaar groet, met elkaar praat, vond Jeroen het bijzonder dat men elkaar niet naar de doel vraagt. Zo zijn er nog meer ongeschreven regels en tradities, die je gaandeweg ontdekt. Net als een goede voorbereiding is belangrijk de tocht af te sluiten. Het eind van de weg is voor velen een teleurstelling: Santiago blijkt gewoon een toeristische stad te zijn, je gaat gewoon de terugreis regelen. En als je thuis bent kan alles heel snel tot orde van de dag overgaan. Stilte oefenen De op de pelgrimstocht ervaren stilte geeft energie, is communicatief en is volgens Jeroen te leren. Hij liet de toeschouwers een korte stilteoefening doen. De door Ria Hueber gelezen samenvatting van de lezing rondde het eerste gedeelte van de avond mooi af. De vragen na de pauze gingen over het vasthouden van de stilte-ervaring, wat een levendige discussie opleverde. Er zijn niet alle verwachtingen van de toeschouwers vervuld, die bijvoorbeeld meer wilden weten over Jacobus zelf. Jeroen vatte kort de verzameling van verschillende legendes die in de loop van de eeuwen zijn ontstaan, samen. Maar het doel van zijn tocht en van deze lezing had weinig te maken met het verhaal over Jacobus, wel veel met de stilte. Koffiegroep Benedictus en Bernadettekerk Hierbij nodig ik alle leden van onze koffiegroep uit voor onze halfjaarlijkse vergadering. Graag zie ik jullie op vrijdag 20 april om uur in de pastorie. met vriendelijke groet Ria Herremans 5

6 Acup ressuu rmassage, Shaiatsu, Quantum Touch, Doorn Methode Mw. Guadalupe Núñez G. Klarinetstraat BN Rijswijk Tel: Mobiel: nunez_56@hotmail.com Jeu de boule vereniging A.B.A. Rijswijk nodigt u uit: Kom langs & speel mee! Al 76 jaar voor al uw electra Van den Belt Herenstraat 68 Rijswijk Telefoon Jeu de boule vereniging A.B.A. Rijswijk Prinses Irene Sportpark Lupinepad LL Rijswijk (070) Adv ABA.indd _Pastor10-02_01-20.indd :57:16 Harry van der Stap Van Vredenburchweg 8 II 2282 SG Rijswijk Tel. +31 (0) harryvanderstap@gmail.com Henri Dunantlaan 68 Rijswijk tel % korting Kapsalon J. Eijken Kerklaan 130, Rijswijk Telefoon: :29:43

7 Paus uit Argentinië Straks een koningin uit Argentinië, nu een paus uit hetzelfde land. Jorge Mario Bergoglio, 76 jaar oud. Hij begroette de wereld met een simpel buonasera. De eerste berichten zijn bemoedigend. Zijn eenvoudige leefwijze en de keuze van zijn naam, Franciscus, hebben natuurlijk met elkaar te maken. Een verrassende keuze: een niet-europeaan, een kritische Jezuïet, en een naam die nog nooit eerder een paus heeft aangenomen. Bij het vorige conclaaf heeft hij, naar verluidt, nipt verloren van Joseph Ratzinger. Een zware taak wacht hem. Wij kunnen hem alleen maar veel sterkte toewensen. Oecumenische Avondgebeden in de Goede Week In de Goede of Stille Week voor Pasen worden op maandag-, dinsdag- en woensdagavond in Rijswijk- Steenvoorde oecumenische avondgebedsdiensten gehouden. In deze diensten zoeken we bezinning bij het verhaal van het lijden van Jezus, in Bijbellezing, stilte en lied. Deze vespervieringen worden dit jaar gehouden op maandag 25 maart in de kerkzaal van de Benedictus en Bernadettekerk, Sir Winston Churchilllaan 372, op dinsdag 26 maart in de Nieuwe Kerk, Steenvoordelaan 364, (aansluitend aan de sobere maaltijd) en op woensdag 27 maart in de Jeroenkapel van de Benedictus en Bernadettekerk, telkens van tot ca uur. U bent hierbij allen hartelijk welkom. Werkgroep Liturgie van Oecumene Steenvoorde Maaltijdprojecten Benedictus en Bernadettekerk Op de tweede, derde en vierde woensdag van elke maand bent u in de gelegenheid om aan te schuiven voor een maaltijd in de parochie zaal van de Benedictus en Bernadettekerk. Kom en overtuig u! Kosten 5,- p.p. incl. koffie of thee. Wijn 0,70. Aanvang u. U bent vanaf uur welkom. Opgave via de volgende telefoon nummers uiterlijk de maandag ervoor: 2e woensdag of of tussen en uur 3e woensdag of tussen en uur 4e woensdag of of De Nieuwe Kerk, Steenvoordelaan 364 Ook hier bent u welkom voor een maaltijd en wel op 4 en 18 april. Aanvang uur; u bent welkom vanaf uur. Prijs 5,00 inclusief een drankje, koffie en thee. Opgeven de maandag ervóór tussen en u. bij fam. Van Kassel ( ). B.g.g. fam. Rog ( ) Familieberichten Gedoopt: Chenoa Karijodikromo Overleden: Uitvaart in Benedictus en Bernadettekerk Rida de Rijk- Cammaart 79 jaar Joop Cramwinckel 95 jaar Uitvaart in de Bonifatiuskerk Nellie Diependaal- Rikkers 92 jaar Plechtigheid in een Aula van begraafplaats of crematorium Charlotte van Rijn- Koolmees 82 jaar Jeanne Kuitems- Beemer 84 jaar Winifred van der Schraaf 82 jaar Jeroom Declerck 78 jaar Bericht van overlijden Kees van der Kroon 90 jaar Stef Langendam 80 jaar Ander adres Pastorale Het adres van Pastorale is gewijzigd. Het luidt nu: pastorale@bonifatiusparochie.info 7

8 Liturgische agenda van 28 maart t/m 30 april 2013 Donderdag 28 maart Witte donderdag (communie onder twee gedaanten) 19:00 Bonifatius Euch. (met voetwassing) Pastoor Van Deelen Gloria Deo Vrijdag 29 maart Goede vrijdag 15:00 Bonifatius Kruisweg Pastoor Van Deelen Gloria Deo 15:00 Benedictus en Bernadette Kruisweg Pastor vd Aart en Gebedsl. Y. Beker. Resonet in Laudibus 19:00 Bonifatius Gezongen passie Gebedsleider J. Medenblik Gerardus Majellakoor 19:30 Benedictus en Bernadette Viering rond het kruis (Taizé) Zaterdag 30 maart Stille zaterdag 19:00 Benedictus en Bernadette Gezinsviering Pastor Van der Aart Koorschool 21:00 Bonifatius Paaswake Past. V. Deelen en Vd Aart Gloria Deo (Latijn en Ned.) Zondag 31 maart (let op: zomertijd gaat in) Pasen 9:30 Martinuskerk, Voorburg Kindervertelviering: Paastuinviering (voor kinderen 0-7 jaar en (groot)ouders) 10:30 Benedictus en Bernadette Eucharistieviering Past. Vd Ende en Vd Aart Resonet in Laudibus 11:00 Bonifatius Eucharistieviering Pastoor Van Deelen Gloria Deo (Latijn en Ned.) Maandag 1 april 2e Paasdag 10:30 Bonifatius Eucharistieviering Pastoor Van Deelen Gerardus Majellakoor Zaterdag 6 en zondag 7 april 2e zondag van Pasen 19:00 Benedictus en Bernadette Voor Hart en Ziel (Comm) Gebedsl. Verviers/Beker (in de Jeroenkapel) 9:30 Benedictus en Bernadette Communieviering Pastor Van der Aart Barina 11:00 Bonifatius Eucharistieviering Pastoor Van Deelen Schola Cantorum Zaterdag 13 en zondag 14 april 3e zondag van Pasen en feest van de H. Bernadette 19:00 Bonifatius (Ger. Majellakapel) Communieviering Pastor Van der Aart Samenzang 9:30 Benedictus en Bernadette Eucharistieviering Em. pastoor V.d. Ende Resonet in Laudibus (Greg.) 11:00 Bonifatius Communieviering Pastor Van der Aart Gloria Deo (Ned.) Koffie 12:00 Benedictus en Bernadette (KKI) Indonesische Eucharistie Pater J. Asa svd Zaterdag 20 en zondag 21 april 4e zondag van Pasen; Roepingenzondag Er is een 2e collectie voor de priesteropleiding in ons bisdom 19:00 Benedictus en Bernadette Voor Hart en Ziel (Comm) Pastor Van der Aart (in de Jeroenkapel) 9:30 Benedictus en Bernadette Communieviering Pastor Van der Aart Resonet in Laudibus 11:00 Bonifatius Gezinsviering (Euch.) Pastoor Van Deelen Koorschool 15:00 Muziek in de Bonifatius: Kamerkoor Ad Novum Zaterdag 27 en zondag 28 april 5e zondag van Pasen 19:00 Bonifatius (Ger. Majellakapel) Eucharistieviering Pastoor Van Deelen Samenzang 9:30 Benedictus en Bernadette Eucharistieviering Pastoor Van Deelen Barina 11:00 Bonifatius Eucharistieviering Pastoor Van Deelen Gloria Deo (Latijn) 12:00 Benedictus en Bernadette (KKI) Indonesische Eucharistie Pater M. Jehandut svd De heiligenfeesten 16 april: H. Bernadette van Soubirous, co-patrones in onze parochie 25 april: H. Marcus, evangelist 29 april: H. Catharina van Siena, patrones van Europa 8

9 Vieringen op weekdagen Bijzonderheden Maandag 19:30: Benedictus en Bernadettekerk - Jeroenkapel (Rozenkrans) Niet op 1 april Dinsdag 9:30: Benedictus en Bernadettekerk - Jeroenkapel (Euch) Niet op 30 april Woensdag 9:00: Bonifatiuskerk - Gerardus Majellakapel Woensdag 10:00: Benedictus en Bernadettekerk (Euch) Niet op 10 april (Euch) Alleen op 10 april: KBO, allen welkom Vrijdag (1 e en 3 e ) 9:00: Bonifatiuskerk - Gerardus Majellakapel Vrijdag (2 e en 4 e ) 9:30: Benedictus en Bernadette - Jeroenkapel (Euch) (Euch) Vrijdag (laatste) 19:30: Benedictus en Bernadettekerk (Oecumenisch Taizégebed) Op 26 april Vieringen in Woon- en zorgcentra (onder voorbehoud) Woon- en zorgcentrum Vredenburch Vrijdag 16:30 Viering in de multifunctionele ruimte Woon- en zorgcentrum Steenvoorde 2e zondag van de maand: Eucharistieviering (pastoor J. Groenewegen en mw. H.Smeele) 4e zondag: communieviering 1e en 3e zondag van de maand protestantse eredienst Aanvangstijd steeds uur. Huize Westhoff Op de 1e en 3e zondag van de maand RK eredienst om uur Paas-Tuinviering KinderVertelViering 31 maart 9.30 uur Sint Martinuskerk Voorburg (0-7 jaar) De Paastuinviering is de laatste jaren een vertrouwde manier geworden om Pasen te vieren met de allerkleinsten. Het verhaal over Maria van Magdala die bij het lege graf komt op Paasmorgen wordt verteld en in beeld gebracht. Annemarie Hermes is de verteller. Het open graf staat in een mooie tuin. De tuin wordt tijdens het verhaal met de kinderen nog mooier gemaakt nadat Maria de tuinman als haar Heer heeft herkend. Ook de thuis gevulde vastendoosjes voor de Vastenactie worden in de tuin gelegd. Met deze viering leren kinderen op jonge leeftijd de betekenis van Pasen op een creatieve manier kennen en vieren. Na afloop is het eieren zoeken in de buitentuin van de St. Martinuskerk. De KinderVertelVieringen zijn een gemeenschappelijk aanbod voor de parochies Sint Maarten, Trinitas en Bonifatius. In het paasweekend gaat de zomertijd in! Voorganger pastor Thérèse Beemster. Vervoer naar de kerk Voor vervoer naar de kerk gelieve u te bellen: Voor de Benedictus en Bernadettekerk met Theo van Paassen ( ) Voor de Bonifatiuskerk is momenteel niemand beschikbaar. Dus komt u met de auto naar de kerk en bent u in de gelegenheid om iemand mee te nemen, neemt u dan contact op met het Open Huis, tel Goede Vrijdag viering in Taize-stijl Op Goede Vrijdag 28 maart 2013, uur, is er een bijzondere viering in de Benedictus en Bernadettekerk. We bidden en waken rond het kruis. De liederen komen uit de rijke traditie van de Taize-gemeenschap. Het is een open en oecumenische viering waar iedereen welkom is. Kom en ervaar de bijzondere sfeer en de stilte. De liederen zijn eenvoudig en makkelijk mee te zingen. Door de herhaling kan je een lied diep in je laten doordringen. Net als elke laatste vrijdag van de maand wordt deze viering voorbereid door de Taize-werkgroep Rijswijk. Wil je helpen om deze vieringen mogelijk te maken? Meld je dan aan als lid van de werkgroep. Een maal per maand komen we bij elkaar om de viering voor te bereiden. Op de laatste vrijdag van de maand richten we op tijd de ruimte in voor de viering. Namens de werkgroep, Marco Nijdam,

10 VAN BINNENUIT Aanbod VAN van BINNENUIT bibliotheek en kerken Naar Gesprekken buiten om en de ontmoetingen ander te ontmoeten tussen hemel en aarde. Naar binnen om jezelf te ontmoeten Een samenwerking van de Samen worden we wijzer en lichter protestantse en rooms-katholieke Van binnenuit je leven beleven kerk met de bibliotheek. Je geloven beleven De folder kunt u vinden achter in kerken of op de website: Wilt u de volgende keer de folder thuisgestuurd krijgen? Mailt u dan naar ls.karreman@planet.nl of bel naar Namens de oecumenische werkgroep, ds Susan Karreman Nieuw in april: Lezing in de maand van de filosofie Bob Lanswyer: Nadenken over ouder worden Een samenwerking van bibliotheek en kerken. Oud worden is alsof je een berg bestijgt. Hoe hoger je komt, hoe meer energie je hebt verbruikt, maar des te meer overzicht je hebt. Met de inhoud van dit citaat van Ingmar Bergmann zullen de meeste mensen die wat ouder worden al wel ervaring hebben, maar er is meer. In de loop der tijd hebben veel filosofen zich gebogen over de verschillende levensfasen van de mens. Hun meningen lopen sterk uiteen, maar bieden ook aanknopingspunten om tot eigen nieuwe inzichten te komen. Enerzijds zal de mening van de filosoof veel overeenkomsten vertonen met uw gedachten en gevoelens, anderzijds hoeft dat niet het geval te zijn. Dit is nu juist het interessante van de bijeenkomst. Na een korte inleiding worden teksten van Plato, Schopenhauer en Heschel toegelicht en vervolgens besproken. Een lezing voor wie oud is of zich realiseert het ooit te worden. Wanneer: Donderdagmiddag 11 april van tot uur. Waar: Openbare Bibliotheek, Generaal Eisenhowerplein 101. Door wie: Bob Lanswyer. Robert P.A.M Lanswyer studeerde Nederlands recht en filosofie aan de universiteit van Amsterdam. Hij heeft gewerkt als docent filosofie aan de sociale academie. Ook gaf hij les aan de volksuniversiteit. Kosten: 7,- inclusief consumptie. Opgave: Kaarten zijn te koop bij de bibliotheek en via de website Ook bij de zaal, zolang de voorraad strekt. Film over Stilte: The big silence op woesdagmiddag 14 april Ingrid van der Aart heeft deze film eerder vertoond. Omdat deze zo indrukwekkend is wil ze hem nog een keer aanbieden. Zie ook pagina 3. Lopende activiteiten. Vaak kunnen mensen toch nog meedoen. Neemt u daarvoor wel altijd eerst even contact op met degene die de leiding heeft. Voor wie het druk heeft, op donderdagavond 11 april; dit is een gespreksgroep voor mensen van 57 jaar en jonger Vrijdagmorgengesprek voor ouderen op vrijdagochtend 19 april Meditatiegroep B voor geoefenden op maandagavond 15 april Meditatiegroep C voor beginners op donderdagavond 18 april Centraal opgave-adres: Rina van den Broeke, rvdbroeke@casema.nl of tel en Anneke van Exel, annekevanexel@planet.nl of tel De Bossche bedevaart 2013 Voor de 24 ste keer willen wij onze jaarlijkse Bedevaart naar de Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch gaan houden, samen met vele andere leden van de KBO in Zuid-Holland. Ieder jaar weer willen wij ons op deze Bedevaartsdag extra laten inspireren door Haar, de moeder van onze lieve Heer, op die bijzondere plaats, bij haar bijzondere beeltenis. Voor de 24 ste keer trekken wij naar de prachtige, sinds 2012 geheel gerestaureerde Sint Jan s Kathedraal van Den Bosch om Haar te eren en haar voorspraak in te roepen voor al onze zorgen en noden. De bedevaart vindt plaats op dinsdag 14 mei 2013 De prijs voor deelname aan deze Bedevaart bedraagt 42,-- per persoon; hierbij is inbegrepen, koffie met kleine Bossche bol en na afloop een diner. Informatie: dhr. C. Zuidgeest, telefoon: / mobiel

11 MUZIEK in de BONIFATIUS Zondag 21 april, uur: Kamerkoor Ad Novum uit Voorburg Kamerkoor Ad Novum (Voorburg) brengt op zondag 21 april een a-capella-programma met enerzijds geestelijke liederen van Russische componisten en anderzijds een aantal wereldlijke liederen rond het thema voorjaar. Het kamerkoor Ad Novum te Voorburg bestaat sinds 1986 en wordt geleid door de enthousiaste dirigent Peter van der Leeuw. Het koor heeft ruim dertig leden, variërend in de leeftijd van 30 tot 55 jaar. Het repertoire van Ad Novum omvat werken uit alle muzikale perioden, met een zekere nadruk op oudere muziek (16e eeuw). Het betreft overwegend a-capellawerken, maar het koor laat zich ook graag begeleiden door orgel, piano of orkest. Op de concertprogramma s staan zowel namen als Brahms, Mozart en Vivaldi als namen van moderne Nederlandse componisten zoals Strategier, Andriessen en De Klerk als ook Rutter, Elgar, Rheinberger, Sweelinck etc. De invulling van de concerten kan dan ook sterk verschillen. Op zondagmiddag uur in de Bonifatiuskerk staan op het programma werken van o.a.: Anton Bruckner, Peter Iljitsj Tsjaikovski, Sergei Rachmaninov, Igor Stravinsky, Henry Purcell, Edward Elgar. En van Jetse Bremer: Daar was laatst een meisje loos en Drie schuintambours. Bijzonder concert in de Benedictus en Bernadettekerk Vrijdagavond 19 april: symfonieorkest Musica Den Haag Voor het eerst speelt er een symfonieorkest in de Benedictus en Bernadettekerk, een bijzondere gebeurtenis. Orkestvereniging Musica Den Haag zocht dit jaar naar een nieuwe locatie en was meteen enthousiast over de mooie ruimte van deze kerk. Het blijft spannend hoe de akoestiek uiteindelijk zal klinken, maar het orkest heeft er alle vertrouwen in. Musica is een bekend Haags symfonieorkest dat op hoog niveau musiceert. Musica heeft al veel mooie concerten mogen geven, soms op fantastische locaties als het Concertgebouw, Muziekgebouw aan t IJ en de Dr. Anton Philipszaal. In 2010, tijdens het 100-jarig lustrum, werd Musica onderscheiden met de Koninklijke Erepenning. Dirigent van Musica is de Mexicaan Roberto Beltrán- Zavala (Mexico Stad, 1978). Roberto kwam naar Nederland om orkestdirectie te studeren aan het Rotterdams Conservatorium. Inmiddels is hij afgestudeerd en begonnen aan een veelbelovende carrière. Op het programma staan drie mooie werken. De avond begint met de ouverture De Tsarenbruid van Nikolai Rimsky-Korsakov. Daarna volgt het 1 e hoornconcert van Richard Strauss, met als solist René Pagen, solohoornist van het Residentie Orkest. Na de pauze speelt Musica de schitterende en welbekende 8 e symfonie van Antonín Dvoˇrák. Het concert begint om uur. Kaarten voor dit concert zijn normaal gesproken 17,50. Maar omdat Musica voor de eerste keer in deze kerk speelt, wil het orkest graag een gebaar maken naar de parochianen. De twee zondagen voorafgaand aan het concert (zondag 7 en 14 april) zullen s ochtends na de viering speciale kaarten te koop zijn voor 10,00. Als u niet in de gelegenheid bent, kunt u deze kaarten ook verkrijgen via het Open Huis B&B. Kaarten zijn inclusief koffie/thee in de pauze. Meer informatie over het orkest kunt u vinden op Musica hoopt u vrijdagavond 19 april te mogen verwelkomen! 11

12 Middenkorenfestival in de B & B - kerk Bep van Leeuwen Op 1 maart heeft in de Benedictus en Bernadettekerk voor de tweede keer het middenkorenfestival plaatsgevonden. Dit middenkorenfestival is ontstaan in het Westland. In eerdere jaren zijn we een aantal keren in De Lier en Honselersdijk geweest, dit waren leuke festivals waarbij een jury de koren beoordeelde en ze van een rapport met opbouwend commentaar voorzag. Inmiddels zingen we vooral om elkaar te ontmoeten en repertoire uit te wisselen. Voor Barina nemen Bep van Leeuwen en Jos van den Bulk deel aan het bestuur van het middenkorenfestival. Omdat gebleken is dat een jaarlijks festival te belastend is voor de koren is besloten om voortaan een maal per twee jaar een festival te organiseren. In 2011 werd het festival voor de eerste keer in de Benedictus en Bernadettekerk georganiseerd. De koren waren zo enthousiast over de akoestiek en de mogelijkheden van onze verbouwde kerk, dat het bestuur besloot ook in 2013 weer van ons kerkgebouw gebruik te maken. Op 1 maart was het dan weer zover. In de middag is de kerkzaal klaargemaakt, waarna het festival om uur kon beginnen. We mochten ons verheugen in een opkomst van 300 mensen, die konden genieten van de diverse koren met hun eigen kwaliteiten en in de pauze van een kopje koffie met koek. De catering werd keurig verzorgd door een aantal jongeren van onze kerk; grandioos! Voor alle koorleden was het een leuke en leerzame activiteit. Bij elk festival wordt er gecollecteerd voor een goed doel. Net als de vorige keer is hiervoor de Voedselbank uitgekozen. De collecte heeft opgebracht. Na afloop was er nog een gezellig samenzijn en het bleef nog lang onrustig in de parochiezaal. Over twee jaar is het volgende festival, wij zullen u hierover tijdig via de Pastorale informeren. Barina bedankt alle bezoekers van het festival voor hun belangstelling en bijdrage voor de Voedselbank. Nieuwe ambo in de Bonifatiuskerk Paul Schott De Bonifatiuskerk beschikt sinds zondag 3 maart over een nieuwe ambo. Nieuw is misschien niet het goede woord. De ambo is namelijk vervaardigd uit een paar oude kerkbanken. Pim van der Heijden van Pim Softdesign heeft op die manier de voormalige zitplaatsen in de kerk een nieuw leven gegeven. Pim maakte eveneens van het oude eikenhout de twee consoles waarop heiligenbeelden Bonifatius en Willibrordus staan. 12

13 Parochiële Caritas Instelling giro t.n.v. PCI H.Bonifatius Zo n 50, 60 jaar geleden werd je als vrouw gewoon ontslagen als je trouwde. En wie ongehuwd zwanger werd, werd zo ongeveer uit de maatschappij verwijderd. Hoewel, 60 jaar geleden? Het gebeurt nog steeds: het overkwam een jonge vrouw van 21 jaar uit een gezin dat wij al vaker hebben geholpen. Zij werd zwanger, werd door haar moeder het huis uitgezet en verblijft nu in een opvanghuis. Zij is op 1 mei a.s. uitgerekend. Ook de vader van het kind-op-komst heeft het contact met haar verbroken. De rekeningen van de zorgverzekering gingen nog naar het ouderlijk huis en werden niet doorgestuurd, zodat er een schuld van ruim 1.000,- is ontstaan. Met haar en met het Maatschappelijk Werk spraken wij af dat wij de achterstallige premie van de zorgverzekering voorschieten en dat zij die in termijnen van 80,- per maand terugbetaalt. Een alleenstaande moeder (wat zijn dat toch voor mannen?) met een zoontje van vier maanden moest wegens huiselijk geweld noodgedwongen naar Den Haag verhuizen. In eerste instantie had zij behoefte aan een commode, waaraan wij haar voor een paar tientjes konden helpen. Maar er bleek veel meer aan de hand te zijn. Vele schulden, waarvan wij een klein gedeelte konden betalen zodat er daar wat rust in huis kwam. Kinderen moeten sporten, toch? Zo kregen wij, ook weer via het Maatschappelijk Werk, een aanvraag voor een gezin met zes (!) zoons. Twee ervan voetballen bij Vredenburch, een derde wil graag aan Judo doen. De contributie wordt betaald met de Ooievaarspas, maar niet de sportkleding. Bovendien is de sportschool voor judo niet aangesloten bij de Ooievaarspas. Hun moeder is full-time kostwinner, en zit met haar inkomen net iets boven de bijstandsnorm, zodat zij niet in aanmerking kwam voor bijzondere bijstand. Hun vader is huisman en zorgt voor de kinderen. Wij financierden de contributie voor de judo, twee paar voetbalschoenen en twee shirts. En daarom is het zo mooi dat de parochianen weer ruimschoots bijdroegen aan de PCI-collecte van 24 februari. Die bracht ruim op. En ook op de bankrekening kwamen weer de nodige giften binnen voor PCI en Voedselbank. Hartelijk dank allemaal! Oproeping Bij de pastorie aan de Van Vredenburchweg 67 kunt u informatie verkrijgen over de volgende familiegraven op de R.K. Begraafplaats H. Bonifatius, die ter beschikking komen van het bestuur door afloop van de duur van het gebruiksrecht. Grafnummer Laatst bijgezette overledene Begraven op Vak 01 nr. 15 Catharina Maria Delfgaauw Smeele Vak 06 nr. 06 Anna Gerardina Rademaker-van Diepstraten Vak 10 nr. 10 Margaretha Hendrika Franck Caspers Vak 11 nr. 03 André Joseph Lismonde Vak 11 nr. 15 Antoinette Mathilda Gijsberdina Pluim Vak 12 nr. 23 Maria Petronella Josephina van Wamel Van Oskeuls Vak 12 nr. 26 Jacobus de Bie Vak 12 nr. 28 Lamberta H.H. Matthiesen Poelman Vak 13 nr. 08 Catharina Dorothea Gales Timmer Vak 14 nr. 01 Wilhelmina van Beek de Munter Vak 16 nr. 17 Margaretha Wilhelmina van der Voort Vak 19 nr. 03 Johanna Henrica J.M. van der Ven van Riel Vak 20 nr. 10 Maria Frederika Barbara van der Vlugt Bakker Vak 22 nr. 14 Anna Isabella Vranken van der Bol Vak 27 nr. 13 Maria Johanna Engering Koning De rechthebbenden c.q. hun erven worden gedurende twaalf maanden na dato heden in de gelegenheid gesteld voorwaarden voor verlenging dan wel overboeking van het gebruiksrecht te vernemen. Na genoemde termijn komen bovengenoemde familiegraven voor ruiming in aanmerking en zullen in elk geval geen gedenktekens meer kunnen worden teruggegeven. Voor inlichtingen is de pastorie geopend van maandag t/m vrijdag van uur. Telefoon Rijswijk, 1 maart 2013 Namens het bestuur H. Bonifatiusparochie B.P.M. van der Spek, administrateur begraafplaats 13

14 Estafette interview aanspreekpunt. Met de tijd werden in de Benedictus steeds meer groepen actief, zeker onder leiding van broeder Valerius die pastoor Vulsma opgevolgd was, werd er veel gedaan en bruiste de parochie en omdat ik iedere dag wel bezig was in de kerk was ik ook bij de meeste groepen geheel of zijdelings betrokken. Na de sluiting van de Benedictuskerk heb ik het gebouw ontmanteld en een herbestemming voor de vele zaken die toen vrijkwamen begeleid totdat de kogel ruim een jaar later letterlijk door de kerk ging. Daarna heb ik een tijd een aanzienlijk minder actieve rol gespeeld en was de voornaamste werkzaamheid het jaarlijks bouwen van de kerststal in de Bernadettekerk. Later belde Paul Schott mij omdat er nauwelijks zondagskosters waren in de Bonifatiuskerk en zo ben ik nu al weer jaren een van de kosters in die kerk. 1. Wie bent U? Ik ben Rik van Grieken, jaargang 1962, en, voor de ouderen, van de melk. Geboren en gedoopt in Scheveningen. Thuis waren wij met drie jongens, ik ben de oudste en na mij Marcel en Ewald. Wij gingen allemaal naar de Willibrordusschool (nu Piramide), één van de twee parochiescholen in de Benedictusparochie. Daar deed ik mijn eerste communie en ben ik ook gevormd, in meerdere opzichten. Via de scouting heb ik MariNieves leren kennen en we hebben een dochter, Isabel. Momenteel ben ik werkzaam bij Volvo Truck Center. 2. In welke werkgroep bent U actief? Na mijn eerste communie werd ik door pastoor Vulsma gevraagd om misdienaar te worden. Zo begon ik in de vakantie elke ochtend de mis te dienen. Later kwamen daar de rouwtjes en trouwtjes bij en het aardige daarvan was dat je daar toen tijdens schooluren vrij voor kreeg. Later ben ik steeds vaker de toenmalige koster Ronald Talsma gaan helpen en was je ook iedere zaterdag wel in touw. Een mooie tijd waarin je de fijne kneepjes van het vak grondig onder de knie kreeg en je je eigen verantwoording leerde nemen over wat wel en niet kon. Dat laatste was, zeker in het jongerenwerk waar ik inmiddels bij betrokken was, heel waardevol en pastoor Vulsma gaf ons daarvoor, in lijn met de toenmalige tijdgeest, ook alle ruimte en deed eigenlijk nooit ergens moeilijk over. Soms zei hij wel eens: Vraag mij dat maar niet, want dan moet ik antwoord geven, en dan wist je genoeg. Na het vertrek van Ronald bleven we met Michiel Cornelissen en Piet Muilman als kosters over. Omdat ik het dichtste bij de kerk woonde, werd ik al gauw eerste 3. De positieve en eventueel minder positieve ervaringen als vrijwilliger? In de Benedictus was het een bijzondere tijd. We hadden en kregen, ook als parochie, de ruimte waardoor een grote groep mensen zich met elkaar verbonden wist in een vertrouwd gebouw dat daarvoor gemaakt (b)leek. Alle dagen was er wel een groep actief in de kerk of één van de bijgebouwen. Klaar staan voor elkaar als er werk aan de winkel is, dat geeft een enorme stimulans en werkt heel positief. Parochiewerk moet het immers samen doen en je werk of groep zien als onderdeel van het grote geheel, niet als afgebakend terrein. Noem het maar de tweede regel van Benedictus. Minder positieve ervaringen kun je nu zelf invullen. 4. Uitdaging voor de komende tijd? Niet echt specifiek, ik zie wel wat er op mijn pad komt. Ik vind het belangrijk dat wij met ons allen de kerk levend en levendig houden. Voorlopig wil ik wel zo door gaan, kosterswerk blijf ik leuk vinden. 5. Het stokje gaat over naar Arco Zwijnenburg van de Benedictus en Bernadettekerk omdat onze wegen elkaar al zo n 40 jaar kruisen en met regelmaat gelijk lopen. Die muziekjuf ben ik Graag reageer ik even op het leuke stukje estafetteinterview met Marga Guerreiro in de vorige Pastorale. Die muziekjuf ben ik. Ik heb heel veel jaren op de Mariaschool les gegeven De kinderen waren altijd dol enthousiast als zij mochten spelen of zingen. Dat heeft Marga ( ik dacht Maria) goed verwoord. Ik zou het heel fijn vinden als U de moeite wilt nemen om haar mijn hartelijke groeten ook voor haar ouders en broer over te brengen, Zij waren ook onze overburen hoe is het toch mogelijk dat zoiets dan weer op je pad komt. Met heel veel dank en vriendelijke groet Wil de Beer. 14

15 Algemene informatie H. Bonifatiusparochie Adres: Website: Van Vredenburchweg 67, 2282 SE Rijswijk Centraal secretariaat Ina van der Steen, parochiecoördinator Tel (In dringende gevallen: ) Fax Rabobank Pastoraal team Lex van Deelen, pastoor Ingrid van der Aart, pastoraal werker Saskia van der Pol-Van Winden, pastoraal werker Allen bereikbaar via het parochiesecretariaat Parochiebestuur Lex van Deelen, voorzitter Tineke Tangel, vice-voorzitter Inge Brongers, secretaris Vincent Dobbe, penningmeester Leden: Constantijn Dolmans, Yoeri van Hoek, Paul Schott Adres: Parochiebestuur H. Bonifatius Van Vredenburchweg 67, 2282 SE Rijswijk PCI (Parochiële Caritas Instelling) Nel Bosch, voorzitter Cis Hertogh, secretaris Lex Beneken Kolmer, penningmeester Ingrid van der Aart, Edwin Huisman, Frans van Agthoven, Roderick Zegers de Beyl, leden. Inf.: via Centraal secretariaat. Giro t.n.v. PCI H.Bonifatius R.K. Begraafplaats H. Bonifatius Flip van der Spek, administrateur Pastorale Informatieblad voor de H. Bonifatiusparochie * Het blad wordt gratis verspreid onder de ingeschrevenen van de parochie Bezorging: via het parochiesecretariaat * Verschijning: tien keer per jaar * Redactie: Lex Beneken Kolmer, John Medenblik en Metka Dijkstra * Correctie: Flip van der Spek * Redactie-adres: VanVredenburchweg SE Rijswijk pastorale@bonifatiusparochie.info * Lay out en druk: De Swart bv, Den Haag * Informatie over advertentiemogelijkheden: tel * Kopij voor het volgende nummer ontvangen wij graag uiterlijk 15 april a.s. Bonifatiuskerk Van Vredenburchweg 69, Rijswijk Secretariaat Van Vredenburchweg 67, 2282 SE Rijswijk Openingstijden: maandag t/m vrijdag uur Tel Fax secretariaat@bonifatiusparochie.info Benedictus en Bernadettekerk Sir Winston Churchilllaan 372, 2285 SK Rijswijk Open huis: maandag t/m vrijdag uur Tel Fax secretariaat@bonifatiusparochie.info EEN PERSOONLIJKE UITVAART MET OOG VOOR DETAIL Wij zijn er voor u Telefoon Uitvaart- informatiecentrum, Prinses Mariannelaan 286, 2275 BP Voorburg Uitvaartcentrum Benedictus & Bernadettekerk, Sir Winston Churchilllaan 372, Rijswijk LUPINE_0911_03_KERKBLAD RIJSWIJK_185x50.indd :17:43 15

16 UW OGEN, ONZE ZORG...bij een overlijden wil je maar twee dingen: steun en zorg... De Swart combineert vakmanschap en innovatie, in de eerste plaats als het gaat om professioneel drukwerk. Maar vandaag de dag is De Swart dé aangewezen partner voor het gehele grafische communicatieproces. Van concept tot distributie. Van huisstijl tot digitaal voorraadbeheer. Kobaltstraat ET Den Haag Postbus AB Den Haag 16 t f e i info@kds.nl Bij Monuta verzorgen we een uitvaart met alle begrip voor uw verdriet, met gepaste aandacht voor uw zorgen en een open oor voor uw wensen. Dat is het Monuta-onderscheid in uitvaartzorg en -verzekeringen. Vertrouw op Monuta. Persoonlijke zorg én een brede schouder: van mens tot mens. Rijswijk, Monuta Honor Postremus, Emmastraat 11, Tel: (070) Meer informatie? Bel gratis of kijk op