Factory Outlet Centre Oost-Groningen Bijlagenrapport

Transcriptie

1 Factory Outlet Centre Oost-Groningen Bijlagenrapport

2 Opdrachtgever: Contactpersoon: Provincie Groningen Mevrouw A.M.L. Hulshof Projectteam DTNP: De heer D.J.A. Droogh De heer W. Frielink Projectnummer: Datum: 22 februari 2012 Droogh Trommelen en Partners (DTNP) Graafseweg BS Nijmegen T F E info@dtnp.nl W Factory Outlet Centre Oost-Groningen Bijlagenrapport

3 Inhoudsopgave 0 Inleiding 1 1 Autonome ontwikkeling De nieuwe winkelmarkt Aanbod per gemeente 2 2 Factory Outlet Centra Het basisprincipe van een FOC FOC s in de praktijk 4 3 Potentieel marktgebied Reistijden en inwoners Bezoekersaantallen per jaar Bestedingen en omzetten per m² 11 4 Synergie Bronvermelding Toelichting en verantwoording figuur 5 van het hoofdrapport 13 5 Effecten op centra Omzetpotentieel FOC-omzet uit Noordoost-Groningen Verwacht effect 19 6 Werkgelegenheid Soorten werkgelegenheid Primaire werkgelegenheid Secundaire en tertiaire werkgelegenheid Werkloosheid Tijdelijke werkgelegenheid Verlies werkgelegenheid 32 7 Planologische regulering Designer Outlet Center Roermond Factory Outlet Village Bataviastad, Lelystad Rosada Factory Outlet, Roosendaal FOC Halfweg Handhaving Vergelijking aanbod 39 8 Infrastructuur Bezoekersstromen Parkeren 42 9 Provinciaal beleid Provinciaal Omgevingsplan Omgevingsverordening Lijst van betrokkenen Leden van de projectgroep Gesprekslijst Aanwezigen bij terugkoppeling met stakeholders 49

4 0 Inleiding In dit bijlagenrapport wordt achtergrondinformatie gegeven behorende bij het rapport Factory Outlet Centre Oost-Groningen - Haalbaarheid en effecten. De berekeningen achter de resultaten in het hoofdrapport worden toegelicht en de gebruikte bronnen zijn vermeld. Het bijlagenrapport is niet zelfstandig leesbaar en moet in samenhang met het hoofdrapport worden gelezen. Factory Outlet Centre Oost-Groningen Haalbaarheid en effecten Hoofdrapport: Factory Outlet Centre Oost-Groningen - Haalbaarheid en effecten Aanleiding: initiatief Revascom voor FOC Zuidbroek Bijlagenrapport: achtergronden en berekeningen D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 1

5 1 Autonome ontwikkeling 1.1 De nieuwe winkelmarkt De figuren hiernaast geven de ontwikkeling weer van diverse variabelen, inclusief bijbehorende bronnen. Alle variabelen zijn van invloed op de ontwikkeling van de winkelmarkt. Deze nieuwe winkelmarkt is in het hoofdrapport beschreven. DTNP, cijfers: HBD (2012) DTNP, cijfers: HBD (2011), Thuiswinkel.org & Blauw (2010) 1.2 Aanbod per gemeente In tabel 1 is de omvang in m² winkelvloeroppervlak (wvo) van het winkelaanbod in de centra van Noordoost-Groningen en -Drenthe weergegeven (zie ook kaart 1 van het hoofdrapport). Er is onderscheid gemaakt tussen de branches kleding en mode-accessoires, schoenen en lederwaren, sport (gedrieën mode en sport), en alle overige branches. Dit onderscheid is aangebracht vanwege het brancheprofiel van FOC s (overwegend mode en sport). Tevens is leegstand weergegeven in m² wvo en als percentage van de totale omvang van het centrum. DTNP, cijfers: Locatus ( ) DTNP, cijfers HBD (2012) DTNP, cijfers: Locatus (2012) DTNP, cijfers: CBS (2008) 2 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

6 Tabel 1 Hoofdcentrum Winkelaanbod en leegstand in hoofdwinkelcentra in Noordoost-Groningen en -Drenthe (centra met minimale omvang van m² wvo) Kleding en modeaccessoires Schoenen en lederwaren Mode en sport Sport Totaal mode en sport Overige branches TOTAAL Leegstand Leegstand naar wvo Groningen ,7% Assen ,8% Winschoten ,5% Stadskanaal ,4% Veendam ,4% Haren ,1% Delfzijl ,5% Hoogezand ,4% Uithuizen ,6% Zuidlaren ,0% Appingedam ,0% Ter Apel ,9% Borger ,0% Musselkanaal ,8% Oude Pekela ,9% Bedum ,4% Gieten ,2% Paterswolde ,0% Uithuizermeeden ,9% Sappemeer ,8% Bron: Locatus Benchmark Verkenner (2012), uittreksel van D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 3

7 2 Factory Outlet Centra 2.1 Het basisprincipe van een FOC De tekst over het basisprincipe van FOC s is gebaseerd op waarnemingen in de praktijk en diverse vakliteratuur i. Aan de hand van deze analyse is figuur 2 uit het hoofdrapport ( Het theoretisch principe van een FOC ) gemaakt. 2.2 FOC s in de praktijk Voor de analyse van FOC s in de praktijk zijn de drie Nederlandse (DOC Roermond ii, FOV Lelystad iii, Rosada Factory Outlet iv ) en drie Duitse FOC s (DOC Soltau v, FOC Ochtrup vi, Outlet Center Stuhr vii ) geanalyseerd. Daarbij zijn onder andere de websites van de zes FOC s bezocht om een overzicht te krijgen van het soort aanbod dat zij hebben. Ook voor situering, ruimtelijke opzet en verschijningsvorm zijn de websites bruikbaar. Daarnaast zijn de drie Nederlandse FOC s en FOC Ochtrup ter plaatse geobserveerd. i o.a. Meijering, A.P. (2001), Factory Outlet Centers, een MERKwaardige ontwikkeling ii Homepage: designer-outlet-roermond/nl/, iii Homepage: iv Homepage: v Homepage: vi Homepage: vii Homepage: D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

8 3 Potentieel marktgebied 3.1 Reistijden en inwoners De haalbaarheid van een FOC wordt voor een belangrijk deel bepaald door het aantal inwoners dat rondom een FOC woont: het marktgebied. Voor de Nederlandse en de drie Duitse FOC s berekenen we het aantal inwoners in het marktgebied. Voor de Nederlandse FOC s is het aantal inwoners binnen een straal van 30 en 60 autominuten bepaald (hierna: 30- en 60-minutenisochroon). Voor het FOC in Oost-Groningen is tevens het aantal inwoners binnen een reistijd van 90 autominuten bepaald. Dit laatste getal dient slechts ter illustratie. Het wordt niet gebruikt in verdere berekeningen. Voor de drie Duitse FOC s is het aantal inwoners binnen een straal van 60 autominuten bepaald. wegens het ontbreken van dezelfde bron. Beide methodes worden hieronder toegelicht. Opgemerkt moet worden dat de locatie voor het initiatief-foc in Oost-Groningen nog niet vaststaat. Om desondanks toch een inschatting te kunnen maken van het aantal inwoners rondom dit FOC hebben we als locatie de zuidwestzijde van het knooppunt A7/N33 genomen. Dit is de locatie van het oorspronkelijke initiatief. Gebieden in Nederland Voor de gebieden in Nederland is in eerste instantie gebruik gemaakt van de Nationale Bereikbaarheidskaart i. Deze applicatie geeft informatie over (onder andere) het aantal inwoners dat rondom een 4-cijferig postcodegebied woont. Daarvoor maakt de applicatie gebruik van een verkeersmodel dat op regelmatige basis wordt geüpdate én inwonerstatistieken uit naar een FOC toe, tijdens daluren, in de huidige situatie. Tabel 2 geeft het resultaat van de applicatie weer. De applicatie is gebruikt op 13 juli Door continue wijzigingen in het verkeersmodel achter de applicatie, kunnen resultaten van een andere datum afwijken van de cijfers in tabel 2. Het inwonertal dat uit de Nationale Bereikbaarheidskaart komt betreft het inwonertal van Om dit te corrigeren naar 2012 is gebruik gemaakt van de bevolkingsontwikkeling in COROP-gebieden ii. Bepaald is welke COROP-gebieden grotendeels binnen een reistijdgebied vallen. Op basis daarvan is de bevolkingsontwikkeling tussen 2008 en 2012 berekend. De getallen uit de Nationale Bereikbaarheidskaart zijn gecorrigeerd voor deze bevolkingsontwikkeling (tabel 2). Voor de gebieden in Nederland is een andere methode gebruikt dan voor de gebieden buiten Nederland. De methode voor Nederland is niet mogelijk voor het buitenland In alle gevallen is binnen de applicatie gekozen voor de autoreistijd: i De Nationale Bereikbaarheidskaart (2012), gebruikt op 13 juli Gebieden buiten Nederland De Nationale Bereikbaarheidskaart geeft alleen informatie over gebieden in Nederland. ii StatLine (2012), Regionale kerncijfers Nederland D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 5

9 Voor de gebieden buiten Nederland die binnen 30-, 60- en 90-minutenisochronen liggen moet derhalve een andere methode worden gebruikt. Met behulp van de routeplanner Google Maps is bepaald welke gebieden binnen de 30-, 60- en/of 90-minutenisochronen liggen. In alle gevallen is de locatie van het FOC als bestemming genomen. Vervolgens is met behulp van lokale bevolkingsstatistieken het aantal inwoners voor deze gebieden bepaald. Voor Duitsland is per deelstaat (Bundesland) gebruik gemaakt van het officiële statistische bureau i. Per provincie (Landkreis/Kreis) is het aantal i Information und Technik Nordrhein-Westfalen (2012), Amtliche Bevölkerungszahlen, stand per ; Landesbetrieb für Statistik und Kommunikationstechnologie Niedersachsen (2012), Bevölkerungsforschreibung, stand per ; Statistisches Amt für Hamburg und Schleswig-Holstein (2012), Statistische Berichte, Bevölkerung den Gemeinden in Schleswig- Holstein am ; Statistisches Amt für Hamburg und Schleswig-Holstein (2012), Statistische Berichte, Bevölkerungsstand und entwicklung in den Hamburger Stadtteilen 2011; DeStatis, Statistisches Bundesamt (2012), Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am Tabel 2 Aantal inwoners in Nederland naar autoreistijd tot Nederlandse FOC s iv FOC Oost- Groningen DOC Roermond FOV Bataviastad (Lelystad) Rosada Factory Outlet (Roosendaal) 4-Cijferig postcodegebied (PC4) Aantal consumenten minuten- Bev.ontwikkeling COROPgebieden isochroon +1,5% +4,4% +0,6% +1,3% Aantal consumenten Aantal consumenten minuten- Bev.ontwikkeling COROPgebieden isochroon +0,8% +0,9% +2,9% +2,1% Aantal consumenten Aantal consumenten minuten- Bev.ontwikkeling COROPgebieden isochroon +1,3% Aantal consumenten iv Getoonde cijfers zijn afgerond op duizendtallen (aantal consumenten 2012) en één decimaal (bevolkingsontwikkeling COROP-gebieden ) Bron: De Nationale Bereikbaarheidskaart ( ); StatLine (2012), Regionale kerncijfers Nederland inwoners per 31 december 2011 gebruikt. Voor België is gebruik gemaakt van gemeentelijke statistieken van de Belgische overheid ii. Het betreft het aantal inwoners per gemeente op 1 januari Recentere cijfers zijn nog niet beschikbaar. ii Statistics Belgium (2012), Wettelijke bevolking per gemeente op 1 januari 2011 In het geval een provincie (Duitsland) iii of gemeente (België) niet in zijn geheel binnen het 30-, 60- of 90-minutenisochroon viel, is gekeken waar de grootste kernen van de provincie/gemeente liggen. Op basis daarvan is een inschatting gemaakt van het aantal iii Gemiddeld zijn de provincies in Duitsland vele malen kleiner dan Nederlandse provincies, zowel wat betreft aantal inwoners als oppervlakte. 6 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

10 inwoners dat binnen het betreffende gebied woont. Totaal overzicht Tabel 3 en 4 geven een totaal overzicht weer van het aantal inwoners per reistijdgebied. Het betreft een gerichte becijfering van het aantal inwoners op 1 januari Daarbij is door gebrek aan betere cijfers voor Belgische gebieden uitgegaan van het inwonertal per 1 januari Bezoekersaantallen per jaar Bezoekers uit 30-minutenisochroon De FOC s in Nederland trokken in 2011 respectievelijk 4,1 i (Roermond), 2,3 ii (Lelystad) en 1 iii (Roosendaal) miljoen bezoekers per jaar. Voor Roermond en Lelystad is bekend dat respectievelijk 45% en 35% van de bezoekers uit het 30 minutenisochroon komt (tabel 4). Voor DOC Roermond zullen in 2011 derhalve circa i ii iii De Limburger (13 maart 2012), Outlet Roermond klopt concurrentie Provincie Flevoland (2012), Monitor Toerisme en Recreatie Flevoland 2012 Goudappel Coffeng (2012), Effectenanalyse uitbreiding Rosada D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 7

11 1,8 miljoen bezoekers uit het 30-minutenisochroon komen. Model bezoekers uit 30- tot 60-minutenisochroon Voor het aandeel bezoekers dat uit het 60-minutenisochroon komt, maken we gebruik van een model. De ambitie van de initiatiefnemer van het FOC in Oost-Groningen gaat uit van een FOC met de kwaliteit en attractiviteit vergelijkbaar met (het grotere) Roermond en Lelystad. Vanuit deze positieve grondhouding gaan wij in ons model vooralsnog ook uit van deze sterke FOC s als basis. Het model bestaat uit twee varianten. De eerste variant gaat uit van een relatief grote reikwijdte van FOC s. In deze variant (variant I) komt circa 70% van de bezoekers van de FOC s uit het 60-minutenisochroon en 30% van daarbuiten. In de tweede variant (variant II) wordt ervan uitgegaan dat bezoekers van een FOC minder bereid zijn een grote afstand af te leggen. 90% van de bezoekers komt uit het 60-minutenisochroon en 10% van daarbuiten. Tabel 3 Aantal inwoners naar autoreistijd tot Nederlandse FOC s op 1 januari 2012 i FOC Oost- Groningen DOC Roermond FOV Bataviastad (Lelystad) Rosada Factory Outlet (Roosendaal) 4-cijferig postcodegebied (PC4) NL Aantal inwoners DE/BE minutenisochroon Totaal NL Aantal inwoners DE/BE minutenisochroon Totaal Aantal inwoners 30- tot Totaal minutenisochroon i Getoonde cijfers zijn afgerond op duizendtallen Bron: Statistics Belgium (2012), Wettelijke bevolking per gemeente op 1 januari 2011 ; Information und Technik Nordrhein-Westfalen (2012), Amtliche Bevölkerungszahlen, stand per ; Landesbetrieb für Statistik und Kommunikationstechnologie Niedersachsen (2012), Bevölkerungsforschreibung, stand per ; Statistisches Amt für Hamburg und Schleswig-Holstein (2012), Statistische Berichte, Bevölkerung den Gemeinden in Schleswig- Holstein am ; Statistisches Amt für Hamburg und Schleswig-Holstein (2012), Statistische Berichte, Bevölkerungsstand und entwicklung in den Hamburger Stadtteilen 2011; DeStatis, Statistisches Bundesamt (2012), Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am ; bewerking DTNP Tabel 4 Aantal inwoners naar autoreistijd tot Duitse FOC s op 1 januari 2012 ii Ochtum Park Outlet FOC Ochtrup DOC Soltau Center (Stuhr) NL Aantal inwoners DE minutenisochroon Totaal ii Getoonde cijfers zijn afgerond op duizendtallen Bron: CBS (2012); Bevolkingsstatistieken van Duitse deelstaten afkomstig van deelstaten zelf. Overzicht van alle deelstaten te vinden op: Wikipedia.de (2012), bezocht op ; bewerking DTNP 8 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

12 Rekening houdend met het aantal bezoekers dat uit het 30-minutenisochroon komt (tabel 4), zullen in DOC Roermond tussen de 1,0 en 1,8 miljoen bezoekers uit het 30- tot 60-minutenisochroon komen. Voor FOV Bataviastad zullen dit tussen de 0,8 en 1,2 miljoen bezoekers zijn (tabel 5). Gemiddelde bezoekfrequentie Door het aantal bezoekers aan een FOC uit het 30- en het 30- tot 60-minutenisochroon te delen door het aantal inwoners in datzelfde gebied wordt de gemiddelde bezoekfrequentie van die inwoners berekend. Voor DOC Roermond en FOV Bataviastad liggen deze bezoekfrequenties op een vergelijkbaar Tabel 5 Berekening gemiddelde bezoekfrequentie aan FOC voor inwoners uit 30-minutenisochroon i Totaal 30-minutenisochroon FOC Factory Outlet Center aantal bezoekers Aandeel bezoekers Aantal bezoekers Aantal inwoners Gemiddelde bezoekfrequentie inwoners DOC Roermond % ,62 / jaar FOV Bataviastad % ,47 / jaar i Getoonde cijfers zijn afgerond op duizendtallen (aantal bezoekers, aantal inwoners) en twee decimalen (gemiddelde bezoekfrequentie inwoners) Bron: De Limburger (13 maart 2012), Outlet Roermond klopt concurrentie ; Provincie Flevoland (2012), Monitor Toerisme en Recreatie Flevoland 2012 ; BRO (2012), Onderzoek haalbaarheid en effecten FOC te Zuidbroek ; bewerking DTNP niveau. Een gemiddelde inwoner uit het 30-minutenisochroon van DOC Roermond bezoekt circa 1,62 keer per jaar het FOC. Voor FOV Bataviastad ligt dit op 1,47 keer per jaar (tabel 5). Inwoners uit het 30- tot 60-minutenisochroon van DOC Roermond bezoeken tussen de 0,11 en 0,20 keer per jaar het FOC. In FOV Bataviastad ligt dit op 0,16 tot 0,25 bezoeken per jaar (tabel 6). Aantal bezoekers per jaar FOC Oost-Groningen Doordat de gemiddelde bezoekfrequenties voor DOC Roermond en FOV Bataviastad heel vergelijkbaar zijn en er voor het FOC in Oost-Groningen een kwaliteitsniveau wordt beoogd zoals in Roermond en Lelystad, passen we de bezoekfrequenties van DOC Tabel 6 Berekening gemiddelde bezoekfrequentie aan FOC voor inwoners uit 30- tot 60-minutenisochroon ii Factory Outlet Center Totaal aantal bezoekers DOC Roermond FOV Bataviastad (Lelystad) Variant uit model 30- tot 60-minutenisochroon FOC Aandeel bezoekers Aantal bezoekers Aantal inwoners Gemiddelde bezoekfrequentie inwoners 70% 25% ,11 / jaar % 45% ,20 / jaar 70% 35% ,16 / jaar % 55% ,25 / jaar ii Getoonde cijfers zijn afgerond op duizendtallen (aantal bezoekers, aantal inwoners) en twee decimalen (gemiddelde bezoekfrequentie inwoners) Bron: De Limburger (13 maart 2012), Outlet Roermond klopt concurrentie ; Provincie Flevoland (2012), Monitor Toerisme en Recreatie Flevoland 2012 ; bewerking DTNP D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 9

13 Roermond en FOV Bataviastad ook toe op de situatie in Oost-Groningen. We maken daarbij gebruik van bandbreedtes. In het 30-minutenisochroon van het FOC in Oost-Groningen wonen circa mensen (tabel 3). Op basis van een gemiddelde bezoekfrequentie van 1,54 i keer per jaar berekenen we circa bezoekers uit het 30-minutenisochroon (tabel 7). In het 30- tot 60-minutenisochroon van het initiatief-foc in Oost-Groningen wonen circa 1,6 miljoen mensen (tabel 3). Op basis van een gemiddelde bezoekfrequentie van 0,14 ii tot 0,23 iii keer per jaar komen tot FOC-bezoekers uit het 30- tot 60-minutenisochroon (tabel 8). Opgeteld bij de bezoekers uit het 30-minutenisochroon komt dat neer op 1,2 tot 1,3 miljoen bezoekers uit het totale 60-minutenisochroon (tabel 9). i ii iii Gemiddelde bezoekfrequentie bij Roermond en Lelystad (tabel 5) Gemiddelde bezoekfrequentie bij Roermond en Lelystad in 70%-variant (tabel 6) Gemiddelde bezoekfrequentie bij Roermond en Lelystad in 90%-variant (tabel 6) Tabel 7 Berekening aantal bezoekers per jaar uit 30-minutenisochroon iv Tabel 9 Berekening totaal aantal bezoekers per jaar vi Factory Outlet Center Bezoekers uit 30-min. FOC Oost-Groningen minutenisochroon FOC Bezoekers uit 30- tot 60-min. 30-minutenisochroon FOC Factory Outlet Center Aantal inwoners Gemiddelde bezoekfrequentie inwoners Aantal bezoekers FOC Oost-Groningen ,54 / jaar iv Getoonde cijfers zijn afgerond op duizendtallen (aantal inwoners, aantal bezoekers, totaal aantal bezoekers) en twee decimalen (gemiddelde bezoekfrequentie inwoners) Tabel 8 Berekening aantal bezoekers per jaar uit 30- tot 60-minutenisochroon v 30- tot 60-minutenisochroon FOC Factory Outlet Center Aantal inwoners Gemiddelde bezoekfrequentie inwoners Aantal bezoekers 0,14 / jaar FOC Oost-Groningen ,23 / jaar v Getoonde cijfers zijn afgerond op duizendtallen (aantal inwoners, aantal bezoekers, totaal aantal bezoekers) en twee decimalen (gemiddelde bezoekfrequentie inwoners) Totaal aantal bezoekers uit 60-min. Aandeel van totaal aantal bezoekers Totaal aantal bezoekers per jaar % % vi Getoonde cijfers zijn afgerond op duizendtallen (aantal inwoners, aantal bezoekers, totaal aantal bezoekers) en twee decimalen (gemiddelde bezoekfrequentie inwoners) 1 0 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

14 Naast deze bezoekers zullen er ook bezoekers van verder dan 60 minuten naar het FOC komen. Net als bij DOC Roermond en FOV Bataviastad rekenen we met de variant dat relatief veel mensen van buiten het 60-minutenisochroon komen (30% van alle bezoekers) en met de variant dat relatief weinig mensen van buiten komen (10%). Dit leidt er toe dat het verwachte aantal bezoekers van het FOC tussen de 1,5 en 1,7 miljoen zal liggen (tabel 9). Tabel 10 Berekening gemiddelde omzet per bezoeker (excl. BTW) o.b.v. cijfers initiatiefnemer Verwachte omzet/m² wvo (excl. BTW) Omvang FOC (m² wvo) Verwachte omzet FOC (excl. BTW) Verwacht aantal bezoekers per jaar Gemiddelde omzet per bezoeker (excl. BTW) 21,- 40,- Bron: Revascom BV, FOC-Zuidbroek, Kans of bedreiging. Het hoe en waarom van een FOC in Oost-Groningen Tabel 11 Omzet en omzet per m² wvo FOC Oost-Groningen iv 3.3 Bestedingen en omzetten per m² De omzet die het FOC in Oost-Groningen zal gaan realiseren, is het aantal bezoekers vermenigvuldigd met de gemiddelde besteding in een FOC. Weinig goede bronnen Over bestedingen aan detailhandel in FOC s is weinig bekend. Eigenaren van FOC s maken uit concurrentie-oogpunt geen omzetcijfers bekend. Bovendien mogen Aantal bezoekers per jaar Gemiddelde omzet per bezoeker (excl. BTW) 30,- 35,- Totale omzet detailhandel FOC (excl. BTW) Omvang FOC (m² wvo) Gemiddelde omzet per m² wvo (excl. BTW) iv Getoonde cijfers zijn afgerond op duizendtallen (verwacht aantal bezoekers), honderdduizendtallen (verwacht totale omzet detailhandel FOC) en vijftigtallen (verwachte gemiddelde omzet per m² wvo) sommige eigenaren geen omzetcijfers per FOC bekend maken (i.v.m. beursnotering). Gemiddelde omzet per bezoeker In de Monitor Toerisme en Recreatie Flevoland 2012 van de provincie Flevoland i is gemeten welk bedrag bezoekers van FOV Bataviastad gemiddeld uitgeven aan detailhandel. In 2011 was dit 40,34 (incl. BTW). Gecorrigeerd voor BTW ii is dit een gemiddelde omzet van 35,32 (excl. BTW) per bezoeker. Een tweede bron die informatie geeft over de gemiddelde omzet per bezoeker is de initiatiefnemer van het FOC in Oost- Groningen. Revascom geeft aan op hoeveel bezoekers zij per jaar rekenen, wat de omzet per m² wvo is die zij denken te realiseren, wat de totale omzetverwachting is en wat de omvang van het FOC zal zijn iii. Op basis van deze getallen berekenen wij een gemiddelde omzet per bezoeker van 21,- à 40,- (excl. i ii iii Provincie Flevoland (2012), Monitor Toerisme en Recreatie Flevoland 2012 In de monitor is uitgegaan van een gemiddeld BTW-tarief van 14,2%. 40,34 inclusief BTW komt derhalve neer op 35,32 exclusief BTW ( 40,34 / (100% + 14,2%) = 35,32) Revascom BV, FOC-Zuidbroek, Kans of bedreiging. Het hoe en waarom van een FOC in Oost-Groningen D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 1 1

15 BTW) (tabel 10). Van deze omzet per bezoek gaat de initiatiefnemer zelf uit. De bronnen geven een omzet per bezoeker aan van eenzelfde orde van grote. In de berekening van de totale omzet (excl. BTW) van het FOC in Oost-Groningen gaan wij uit van 30,- (gemiddelde van Revascom) à 35,- (gemeten door provincie Flevoland). Omzet FOC Oost-Groningen Het FOC in Oost-Groningen kan volgens de berekening 1,5 à 1,7 miljoen bezoekers per jaar trekken (tabel 9). De gemiddelde omzet per bezoeker is 30,- à 35,- (excl. BTW). De totale detailhandelsomzet van het FOC is op basis hiervan 44,4 à 59,1 miljoen per jaar. Dit komt neer op een omzet van à per m² wvo (tabel 11). Gemiddelde omzet per m² wvo Nederlandse FOC s Ter vergelijking maken we op dezelfde wijze als waarop we de omzet per m² wvo van het FOC in Oost-Groningen hebben berekend, een inschatting van de omzet per m² wvo voor de huidige Nederlandse FOC s. Dit leidt tot de volgende omzetgetallen (tabel 12): DOC Roermond: à per m² wvo; FOV Bataviastad: à per m² wvo; Rosada Factory Outlet: à per m² wvo. Tabel 12 Inschatting omzet per m² wvo Nederlandse FOC s i DOC Roermond FOV Bataviastad (Lelystad) Rosada Factory Outlet (Roosendaal) Aantal bezoekers per jaar Gemiddelde omzet per bezoeker (excl. BTW) 30,- 35,- 30,- 35,- 30,- 35,- Potentiële omzet detailhandel FOC (excl. BTW) Omvang FOC (m² wvo) Inschatting gemiddelde omzet per m² wvo (excl. BTW) i Getoonde cijfers zijn afgerond op honderdtallen (omvang FOC) en vijftigtallen (inschatting gemiddelde omzet per m² wvo) Bron bezoekersaantal: De Limburger (13 maart 2012), Outlet Roermond klopt concurrentie ; Provincie Flevoland (2012), Monitor Toerisme en Recreatie Flevoland 2012 ; Stable (2012), bezocht op Bron omvang FOC: Locatus Retail Verkenner (2012), uittreksel van ; bewerking DTNP 1 2 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

16 Tropiqua (Veendam) Groninger Museum (Groningen) Landgoed Fraeylemaborg (Slochteren) 4 Synergie 4.1 Bronvermelding De volgende bronnen zijn gebruikt bij hoofdstuk 4, Synergie. Voor de best bezochte dagattracties in Groningen, kaart 11: Toerdata Noord (2011), Toerisme in Cijfers 2011, provincies Groningen, Fryslân en Drenthe. Opgemerkt wordt dat in deze publicatie ook nog Sport- en Recreatiecentrum Atlantis in Oude Pekela is opgenomen als één van de tien best bezochte dagattracties in Groningen. Met bezoekers op jaarbasis zou deze attractie plaats negen innemen in de top 10 (excl. Groningen-stad). Per 31 december 2011 is deze attractie echter gesloten. Om deze reden is de attractie ook niet opgenomen in de kaart. Voor de bezoekersaantallen van de dagattracties in Nederland zijn cijfers van het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (2011) gebruikt. Het aantal overnachtingen per etmaal per km² (figuur 4 hoofdrapport) in Nederlandse provincies, is gebaseerd op cijfers van het CBS en zijn afkomstig van Compendium voor de Leefomgeving (2012). Cijfers over het aantal bezoekers in de binnenstad van Groningen en hun herkomst komen uit de Detailhandelsmonitor van de gemeente Groningen. 4.2 Toelichting en verantwoording figuur 5 van het hoofdrapport Afstanden tussen FOC s en hoofdwinkelgebieden De afstanden tussen de Nederlandse FOC s (inclusief het FOC in Oost-Groningen) en de dichtstbijzijnde hoofdwinkelgebieden zijn opgemeten met behulp van de routeplanner van Google Maps. Daarbij is als beginpunt de hoofdingang van de FOC s genomen. De exacte locatie voor het FOC in Oost- Groningen is nog niet bekend. Als beginpunt is daarom de rijksweg A7 genomen ter hoogte van de provinciale weg N33. Als eindpunt is in alle gevallen het begin van het hoofdwinkelgebied genomen, en wel dat deel van het hoofdwinkelgebied dat het dichtst bij het FOC is gelegen. D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 1 3

17 Combinatiebezoek In opdracht van de provincie Zuid-Holland heeft I&O onderzoek gedaan naar de mogelijke effecten van een FOC bij Zoetermeer. Bij dit onderzoek heeft I&O gebruik gemaakt van het grootschalige koopstromenonderzoek dat zij in 2011 heeft gehouden in de Randstad i. Daarbij zijn ruim enquêtes afgenomen. Omdat dit koopstromenonderzoek niet specifiek inging op de FOC s in Nederland heeft I&O in aanvulling daarop aan een apart panel van deelnemers aan het koopstromenonderzoek aanvullende vragen voorgelegd ii. In totaal hebben mensen deelgenomen aan dit aanvullende onderzoek. Daarvan heeft circa 46% ooit een FOC bezocht (ca respondenten). Tabel 13 geeft voor elk Nederlands FOC het percentage van de bezoekers aan dat naast het FOC ook het hoofdwinkelgebied van diezelfde plaats heeft bezocht. Tabel 13 Combinatiebezoek van bezoekers aan FOC met nabijgelegen hoofdcentrum Combinatie- FOC Centrum bezoek DOC Roermond Roermond 50% FOV Bataviastad Lelystad 17% Rosada Factory Outlet Roosendaal 9% Bron: I&O (2012), Inventarisatie effecten FOC Bleizo Opgemerkt moet worden dat de resultaten uit dit onderzoek komen van inwoners van de Randstad. Zij moeten dus een relatief grote afstand overbruggen om de FOC s te bezoeken. Verwacht mag worden dat door de extra moeite die het deze groep mensen kost om bij de FOC s te komen ze sneller geneigd zullen zijn ook een bezoek te brengen aan het nabijgelegen hoofdwinkelcentrum dan bezoekers die van dichterbij komen. Een tweede bron voor DOC Roermond biedt hier een goed inzicht in. In opdracht van Stichting Citymanagement Roermond heeft BRO in Roermond een bezoekers- en consumentenonderzoek uitgevoerd iii. In dit onderzoek is gemeten dat 42,1% van de bezoekers van het FOC ook de binnenstad van Roermond bezocht tijdens hetzelfde bezoekmoment. Bij dit bezoek is een steekproef genomen onder alle bezoekers van het FOC, en niet alleen onder de bezoekers uit de Randstad. We zien dat het gemeten combinatiebezoek wat lager is: 42,1% uit het BRO-onderzoek tegenover 50% uit I&Oonderzoek. i ii I&O (2011), Koopstromenonderzoek Randstad I&O (2012), Inventarisatie effecten FOC Bleizo iii BRO (2011), Bezoekers- en consumentenonderzoek Roermond 1 4 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

18 5 Effecten op centra 5.1 Omzetpotentieel Het winkelaanbod in het FOC bestaat volgens de plannen in hoofdzaak uit mode en sport (circa 90% van het totale winkeloppervlak). Dit komt overeen met bestaande FOC s in Nederland. Het overige winkelaanbod kan uit meerdere branches bestaan. Op voorhand is niet duidelijk om welke het precies gaat. We berekenen derhalve alleen het effect op de mode- en sportbranche in Noordoost- Groningen. Een zinvolle berekening voor de andere branches is niet mogelijk. Om een indicatie te kunnen krijgen van de effecten van een FOC in Oost-Groningen kijken we in eerste instantie naar het huidige omzetpotentieel van Noordoost-Groningen. De effectenanalyse maken we voor heel Noordoost-Groningen. Dit komt neer op alle Groningse gemeenten binnen het 30-minutenisochroon (zie tabel 13 voor lijst van gemeenten). Het omzetpotentieel wordt berekend door de gemiddelde omzet per inwoner te vermenigvuldigen met het aantal inwoners in Noordoost-Groningen. Als basis wordt daarbij uitgegaan van landelijk gemiddelde omzetcijfers per hoofd van de bevolking. Voor mode (incl. schoenen en lederwaren) lag dit in 2011 op 620 (excl. BTW), voor sport op 60 (excl. BTW) i. Correctie voor inkomensverschillen Door inkomensverschillen zal de feitelijke omzet per inwoner in Noordoost-Groningen afwijken van het Nederlandse gemiddelde. Er wordt daarom voor elke gemeente in Noordoost-Groningen een correctie uitgevoerd. Daarvoor wordt gekeken in welke mate het gemiddeld inkomen per persoon per gemeente afwijkt van het gemiddelde inkomen per persoon in Nederland ( ) ii. Voor de omzet in niet-dagelijks aanbod (waaronder mode en sport) is het gebruikelijk een correctie door te voeren van ½ van het percentage dat het inkomen lager of hoger is i ii HBD (2012), Omzetkengetallen ten behoeve van ruimtelijk-economisch onderzoek StatLine (2010), Kerncijfers wijken en buurten De cijfers hebben betrekking op Meer recente cijfers zijn niet voorhanden. dan het gemiddelde iii. Tabel 14 geeft per gemeente de gemiddelde omzet per inwoner aan voor mode (incl. schoenen en lederwaren) en sport (beide excl. BTW). Totale omzetpotentieel mode en sport Op basis van het huidige inwonertal en correcties voor het inkomensniveau is het totale omzetpotentieel voor mode en sport in Noordoost-Groningen circa 308,8 miljoen (tabel 14). Niet het volledige omzetpotentieel komt terecht in het eigen winkelapparaat. Een deel van de omzet vloeit af naar gebieden buiten Noordoost-Groningen (koopkrachtafvloeiing). Koopstromenonderzoek Groningen Het deel van het omzetpotentieel dat terecht komt in het eigen winkelapparaat wordt de koopkrachtbinding genoemd. In 2010 is in opdracht van de gemeente Groningen een koopstromenonderzoek uitgevoerd iv. In dit koopstromenonderzoek is niet alleen naar de gemeente Groningen gekeken, maar ook naar de regio daaromheen. Voor verschillende iii iv HBD (2012), Omzetkengetallen ten behoeve van ruimtelijk-economisch onderzoek BRO (2010), Groningen, Koopstromenonderzoek D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 1 5

19 Tabel 14 Berekening omzetpotentieel gemeenten Noordoost-Groningen binnen 30-minutenisochroon i Gemeente Inwonertal 2012 Gemiddeld inkomen per hoofd Afwijking t.o.v. gemiddelde NL ( ) Omzet per hoofd Omzetpotentieel Totaal Mode (incl. schoenen en lederwaren) Sport Mode (incl. schoenen en lederwaren) omzetpotentieel (mode en sport) Appingedam ,7% Bedum ,2% Bellingwedde ,1% Delfzijl ,3% Groningen ,7% Haren ,7% Hoogezand-Sappemeer ,4% Loppersum ,5% Menterwolde ,8% Oldambt ,0% Pekela ,5% Slochteren ,7% Stadskanaal ,2% Ten Boer ,2% Veendam ,7% Vlagtwedde ,7% Totaal ,6% i Getoonde cijfers zijn afgerond op: tienden van procenten (afwijking t.o.v. gemiddelde NL), hele euro s (omzet per hoofd), honderdtallen (inwonertal 2012, gemiddeld inkomen per hoofd), duizendtallen (omzetpotentieel, met uitzondering van de rij Totaal) en honderdduizendtallen (omzetpotentieel in de rij Totaal). Door afrondingen in de tabel kunnen optellingen of vermenigvuldigen soms niet kloppen. Voor de berekeningen zijn niet-afgeronde cijfers gebruikt. Getallen zijn gecorrigeerd voor het inkomensniveau per gemeente. Bron: StatLine (2012), Bevolking; geslacht, leeftijd, burgerlijke staat en regio, 1 januari ; StatLine (2010), Kerncijfers wijken en buurten ; HBD (2012), Omzetkengetallen ten behoeve van ruimtelijk-economisch onderzoek ; bewerking DTNP Sport 1 6 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

20 regio s rondom de gemeente is de koopkrachtbinding aan Groningen gemeten, maar ook de binding aan de eigen regio en de andere regio s. Op basis van het koopstromenonderzoek kan voor de verzorgingsregio s in kaart 2 worden berekend wat de koopkrachtbinding van deze regio s is aan het gezamenlijke winkelapparaat van de regio s (Noord- en Oost-Groningen). Toelichting kaart 2 Van het gezamenlijke omzetpotentieel voor niet-dagelijks aanbod van de gemeenten Slochteren en Hoogezand-Sappemeer (in het koopstromenonderzoek de verzorgingsregio Oost Primair) komt 93% terecht in het winkelapparaat van Noord- en Oost- Groningen (het hele gekleurde gebied uit kaart 2). 7% Van het omzetpotentieel vloeit af naar buiten het gekleurde gebied. Koopkrachtbinding Noordoost-Groningen De koopkrachtbinding voor de niet-dagelijkse sector in Noord- en Oost-Groningen is circa 91% (tabel 15). Voor Noordoost-Groningen zal D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 1 7

21 de koopkrachtbinding op een vergelijkbaar i niveau liggen. We gaan in de verdere berekeningen uit van een bandbreedte van 90 à 95% koopkrachtbinding voor Noordoost- Groningen (kaart 2). Dit betekent dat van het totale omzetpotentieel voor mode en sport in Noordoost-Groningen( 308,8 miljoen) circa 277,9 à 293,3 miljoen wordt besteed in het eigen winkelapparaat (tabel 15 en 17). 5.2 FOC-omzet uit Noordoost-Groningen Een FOC in Oost-Groningen zal door de versterking van het aanbod mogelijk zorgen voor een hogere koopkrachtbinding. Omdat deze echter al zeer hoog is (reeds 90 à 95%), kan deze groei maar beperkt zijn. In elk geval zal de eventuele extra gebonden omzet door Noordoost-Groningers logischerwijs naar het FOC vloeien en niet in grotere mate naar het huidige winkelaanbod. Uitgaande van een FOC met de omvang en attractiviteit als beoogd ontstaat, naast het i Noordoost-Groningen (waarvoor we de effecten van het FOC berekenen) valt binnen, maar niet geheel samen, met de indeling uit het koopstromenonderzoek. huidige winkelaanbod, een aantrekkelijke en substantiële aankooplocatie voor mode en sport. In Noordoost-Groningen wonen circa inwoners. Deze mensen wonen allemaal binnen het 30-minutenisochroon. Op basis van cijfers uit Roermond en Lelystad (tabel 5) zullen deze inwoners gemiddeld 1,54 maal per jaar het FOC bezoeken en besteden zij per bezoek tussen de 30 en 35 aan detailhandel ii (tabel 11). Onbekend is welk deel van de bestedingen in de branches mode en sport terecht komt. Derhalve hanteren wij dezelfde verhouding als het beoogde winkelvloeroppervlakte van het FOC: 90% ii Uit diverse onderzoeken (o.a. Hunnenman (2011), Advances in Methods to Support Store Location and Design Decisions; DTNP (2008), Binnenstadsmonitor s-hertogenbosch) blijkt dat bezoekers van verder weg per bezoek iets meer uitgeven aan niet-dagelijkse artikelen dan bezoekers van dichterbij. Voor FOC s in de Nederlandse context ontbreken dergelijke cijfers. Verwacht mag worden dat dit afstandseffect ook in het FOC in Noordoost-Groningen optreedt. Tegelijkertijd krijgt het FOC in deze regionale context een relatief sterke concurrentiepositie ten opzichte van omliggende centra, wat kan leiden tot extra bestedingen vanuit dit gebied. Ook kan het aspect prijs juist in een regio met lage inkomens (Noordoost-Groningen) extra aanspreken. Omdat dit soort overwegingen niet te onderbouwen zijn met betrouwbare cijfers en wij een ruimte bandbreedte hanteren voor bestedingen ( 30 tot 35) kiezen wij er voor met deze bandbreedte door te rekenen voor alle bezoekers. Koopkrachtbinding Noordoost-Groningen: 90 à 95% FOC: 19,9 à 23,3 mln mode/sport uit NO-Groningen 1 8 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

22 mode en sport en 10% overig. De omzet die een FOC in Oost-Groningen zal halen uit Noordoost-Groningen zal op basis van hiervan circa 20,0 à 23,3 miljoen zijn voor de mode- en sportbranche (tabel 16) 5.3 Verwacht effect Het totale omzetpotentieel voor mode en sport in Noordoost-Groningen is 308,8 miljoen. Daarvan wordt 90 à 95% gebonden aan het eigen winkelapparaat ( 277,9 à 293,2 miljoen) (tabel 17). Verwacht mag worden dat inwoners door de komst van een FOC niet substantieel meer gaan besteden aan modeof sportartikelen. Wel zullen zij met een ruimer aanbod merkartikelen tegen lage prijzen mogelijk meer merkartikelen gaan kopen. Als er een FOC in Oost-Groningen komt, dan neemt het omzetpotentieel voor alle overige winkels af. Het omzetpotentieel voor mode en sport is in dat geval 285,5 à 288,9 miljoen, waarvan 257,0 à 274,4 miljoen (90 à 95%) aan het mode- en sportaanbod van Noordoost-Groningen gebonden zal zijn. De gebonden omzet in Noordoost-Groningen voor mode en sport is daarmee met 18,9 à 20,9 miljoen afgenomen (tabel 17). Het berekende negatieve omzeteffect is een gemiddelde voor heel Noordoost-Groningen. Lokaal kan het effect groter of kleiner zijn. Zo zullen winkelgebieden die aanvullende omzet van buiten Noordoost-Groningen halen (m.n. binnenstad Groningen) minder afhankelijk zijn van alleen inwoners uit Noordoost-Groningen. Daar tegenover staat dat ook omzet die nu bijvoorbeeld vanuit Drenthe naar de binnenstad van Groningen stroomt deels zal afzwaaien. Dergelijke effecten voor grotere gebieden zijn moeilijk (zinvol) te kwantificeren. Al met al zal circa 6,5 à 7,5% van de modeen sportomzet die nu door inwoners uit Noordoost-Groningen wordt besteed bij winkels in dezelfde regio verschuiven naar het FOC (tabel 17). Winkelgebieden die dichter bij het FOC liggen zullen meer negatieve effecten ondervinden dan winkelgebieden die verder weg liggen. Ook het soort aanbod in een winkelgebied (veel of weinig mode/sport) heeft invloed op de mate van omzetderving. D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 1 9

23 Tabel 15 Berekening koopkrachtbinding gemeenten Noordoost-Groningen i Gemeente Inwonertal 2012 Gemiddeld inkomen per hoofd Afwijking t.o.v. gemiddelde NL ( ) Niet-dagelijks aanbod Omzet per hoofd Omzetpotentieel Binding ii Gebonden omzet Bedum ,2% Ten Boer ,2% Zuidhorn ,8% Winsum ,5% Totaal Noord Primair ,8% % Appingedam ,7% Delfzijl ,3% Eemsmond ,1% Loppersum ,5% De Marne ,0% Totaal Noord Secundair ,6% % Hoogezand-Sappemeer ,4% Slochteren ,7% Totaal Oost Primair ,4% % Bellingwedde ,1% Menterwolde ,8% Oldambt ,0% Pekela ,5% Stadskanaal ,2% Veendam ,7% Vlagtwedde ,7% Totaal Oost Secundair ,4% % Groningen ,7% % Totaal (excl. Haren) ,9% % iii Haren ,7% ± 91% iv Totaal (incl. Haren) ,7% ± 91% D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

24 i Getoonde cijfers zijn afgerond op: tienden van procenten (afwijking t.o.v. gemiddelde NL), hele procenten (binding), tientallen (omzet per hoofd), honderdtallen (inwonertal 2012, gemiddeld inkomen per hoofd), duizendtallen (omzetpotentieel en gebonden omzet, met uitzondering van de rijen Totaal) en honderdduizendtallen (omzetpotentieel en gebonden omzet in de rijen Totaal). Door afrondingen in de tabel kunnen optellingen of vermenigvuldigen soms niet kloppen. Voor de berekeningen zijn niet-afgeronde cijfers gebruikt. ii Koopkrachtbinding vanuit regio aan Noord- en Oost-Groningen (ingekleurde gebied op kaart 2). iii Dit getal is berekend door de gebonden omzet (optelling van de totale gebonden omzet per regio, incl. de stad Groningen) te delen door het omzetpotentieel (optelling van het totale omzetpotentieel per regio, incl. de stad Groningen). iv Voor Haren zijn geen specifieke cijfers bekend. Deze gemeente maakte in het koopstromenonderzoek van Groningen deel uit van de regio Zuid Primair. De overige gemeenten in deze regio liggen in de provincie Drenthe. Gelet op de korte afstand tussen de stad Groningen en Haren veronderstellen we dat de gemeente Haren voor een belangrijk deel op het noorden is georiënteerd. Voor Haren stellen we de koopkrachtbinding gelijk aan het gemiddelde van het totale gekleurde gebied (kaart 2). Bron: StatLine (2012), Bevolking; geslacht, leeftijd, burgerlijke staat en regio, 1 januari ; StatLine (2010), Kerncijfers wijken en buurten ; HBD (2012), Omzetkengetallen ten behoeve van ruimtelijkeconomisch onderzoek ; BRO (2010), Groningen, koopstromenonderzoek ; bewerking DTNP Tabel 16 Berekening FOC-omzet detailhandel uit Noordoost-Groningen v Inwoners gemeenten Noordoost-Groningen Gemiddelde bezoekfrequentie 1,54 Gemiddelde omzet per bezoek (excl. BTW) Aandeel mode en sport 90% FOC-omzet mode en sport (excl. BTW) v Getoonde cijfers zijn afgerond op honderdtallen (inwoners gemeenten Noordoost-Groningen) en honderdduizendtallen (verwachte omzet FOC). Door afrondingen in de tabel kunnen optellingen of vermenigvuldigen soms niet kloppen. Voor de berekeningen zijn niet-afgeronde cijfers gebruikt. Tabel 17 Berekening effect op gebonden omzet mode- en sportbranche in Noordoost-Groningen (excl. BTW) vi Totale omzetpotentieel (mode en sport) FOC-omzet uit Noordoost-Groningen (mode en sport) Totale omzetpotentieel (mode en sport) min FOC-omzet Koopkrachtbinding 90% 95% Gebonden omzet van omzetpotentieel (mode en sport) Gebonden omzet van omzetpotentieel (mode en sport) min FOC-omzet (mode en sport) Verschil gebonden omzet (mode en sport) Daling gebonden omzet (mode en sport) -7,5% -6,5% vi Getoonde cijfers zijn afgerond op tienden van procenten (omzeteffect mode en sport) en honderdduizendtallen. Door afrondingen in de tabel kunnen optellingen of vermenigvuldigen soms niet kloppen. Voor de berekeningen zijn nietafgeronde cijfers gebruikt. D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 2 1

25 6 Werkgelegenheid 6.1 Soorten werkgelegenheid Structurele werkgelegenheid Een FOC in Oost-Groningen levert op diverse manieren werkgelegenheid op. In de eerste plaats creëert een FOC winkel- en horeca gerelateerde banen (verkoopmedewerkers, bediening, etc.). Dit wordt de primaire werkgelegenheid genoemd. Daarnaast zorgt een FOC voor secundaire werkgelegenheid, zoals beveiliging, logistiek en schoonmaak. Doordat er primaire en secundaire werkgelegenheid wordt gecreëerd, krijgen mensen meer te besteden. Deze extra bestedingen zorgen er voor dat bedrijven meer werk krijgen en daardoor uiteindelijk meer werknemers nodig hebben. Deze groei van de werkgelegenheid wordt tertiaire werkgelegenheid van het FOC genoemd. Tijdelijke werkgelegenheid De primaire, secundaire en tertiaire werkgelegenheid is structureel van aard: zolang het FOC aanwezig is zal de werkgelegenheid er zijn. De bouw van het FOC zorgt daarnaast ook voor tijdelijke werkgelegenheid. Ook hier is een onderscheid te maken in soorten werkgelegenheid. Het werk op de bouwplaats zelf wordt de directe tijdelijke werkgelegenheid genoemd. De aanvoer van materialen en dergelijke zorgt ook voor werkgelegenheid. Dit wordt de indirecte tijdelijke werkgelegenheid genoemd. Verlies werkgelegenheid De komst van een FOC zal niet alleen leiden tot meer werkgelegenheid. Er zal ook werkgelegenheid verdwijnen. Een FOC zal zorgen voor een daling van de omzet in het huidige winkelapparaat, wat vervolgens leidt tot minder werkgelegenheid bij het huidige winkelapparaat. 6.2 Primaire werkgelegenheid Twee verschillende benaderingen De primaire werkgelegenheid van een FOC in Oost-Groningen bestaat voor detailhandel uit verkoopmedewerkers. Daarnaast brengt een FOC ook werkgelegenheid in de horeca met zich mee (hoofdzakelijk bediening en keukenpersoneel). Op twee verschillende wijzen kan een inschatting worden gemaakt van de omvang van de werkgelegenheid: via verwachte omzet en via winkelvloeroppervlakte (wvo). Bij de omzet-benadering wordt de verwachte omzet van het FOC gedeeld door de gemiddelde omzet per fte (fulltime equivalent - één voltijd-arbeidskracht). Het resultaat van deze methode is afhankelijk van de mate van succes van het FOC. Bij de wvo-benadering wordt het winkelvloeroppervlak van het FOC vermenigvuldigd met het aantal voltijd-arbeidskrachten (fte s) dat per m² wvo werkzaam is. Hierbij wordt gebruik gemaakt van cijfers over het aantal werknemers in FOV Bataviastad. Om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van de primaire werkgelegenheid gebruiken we beide methodes. Benadering I: omzet In tabel 11 hebben we de detailhandelsomzet (excl. BTW) in het FOC in Oost-Groningen berekend op 44,4 à 59,1 miljoen. Onbekend is welk deel van de bestedingen in de afzonderlijke branches terecht zal komen. Derhalve hanteren wij dezelfde verhouding als het beoogde winkelvloeroppervlak van het FOC: 70% mode (excl. schoenen en lederwaren), 10% schoen-en en lederwaren, 2 2 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

26 10% sport en 10% overig aanbod. Op basis hiervan berekenen we de omzet per branche (tabel 18). Voor de verschillende branches is bekend wat de gemiddelde omzet (excl. BTW) per fte per jaar is. Voor de branche Overig is daarbij uitgegaan van het gemiddelde in de detailhandel in Nederland. Door de verwachte omzet per branche te delen door de gemiddelde omzet per fte berekenen we de verwachte structurele werkgelegenheid die een FOC met zich meebrengt. In modelvariant I (met een grotere reikwijdte van een FOC) zal een FOC circa 341 fte genereren; in modelvariant II (met een beperktere reikwijdte van een FOC) zal een FOC circa 256 fte structurele primaire werkgelegenheid genereren (tabel 18). De primaire werkgelegenheid in de horeca kan ook via de omzet-benadering worden berekend. In de Monitor Toerisme en Recreatie Flevoland 2012 van de provincie Flevoland i is gemeten welk bedrag bezoekers van FOV Bataviastad gemiddeld uitgeven aan horeca. In 2011 was dit 7,87 (incl. BTW). Gecorrigeerd voor BTW ii is dit een gemiddelde omzet van 7,11 (excl. BTW) per bezoeker. i ii Provincie Flevoland (2012), Monitor Toerisme en Recreatie Flevoland 2012 In de monitor is uitgegaan van een gemiddeld BTW tarief van 10,7% voor horeca. 7,87 inclusief In hoofdstuk 3 is het potentiële aantal bezoekers van het FOC in Oost-Groningen becijferd op 1,5 à 1,7 miljoen per jaar. De potentiële horecaomzet van het FOC is dan 10,5 à 12,0 miljoen. Horeca in een FOC bestaat in belangrijke mate uit lunchrooms en fastfood(ketens). Dit soort horeca behoort tot de fastservicesector. In de fastservicesector wordt per fte gemiddeld (excl. BTW) omgezet iii. Dit betekent dat in modelvariant II het FOC iii BTW komt derhalve neer op 7,11 exclusief BTW ( 7,87 / (100% + 10,7%) = 7,11) Rabobank Cijfers & Trends (2012), Branchecluster Cafetaria s en kleine eetwarenverstrekkers Tabel 18 Berekening primaire werkgelegenheid detailhandel middels benadering I: omzet (excl. BTW) iv Mode Schoenen en lederwaren Sport Overig Totaal detailhandel FOC Aandeel in m² winkelvloeroppervlakte 70% 10% 10% 10% 100% Potentiële omzet FOC Modelvariant II Modelvariant I Gemiddelde omzet per fte Werkgelegenheid in fte Modelvariant II Modelvariant I iv Getoonde cijfers zijn afgerond op hele fte s (werkgelegenheid in fte) en honderdduizendtallen (verwachte omzet FOC). Hierdoor kunnen optellingen in de tabel soms niet kloppen. Voor de berekeningen zijn niet-afgeronde cijfers gebruikt. Bron: HBD (2012), Omzet en exploitatie per branche D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 2 3