Juni 2015 BELEIDSREGELS INTEGRALE ONDERSTEUNINGSARRANGEMENTEN WESTERWOLDE 2015

Transcriptie

1 Juni 2015 BELEIDSREGELS INTEGRALE ONDERSTEUNINGSARRANGEMENTEN WESTERWOLDE 2015

2 INHOUDSOPGAVE AFKORTINGEN 3 INLEIDING 5 1. BEGRIPSBEPALINGEN Zelfredzaamheid Participatie Financiële zelfredzaamheid Gebruikelijke hulp Mantelzorg en bovengebruikelijke zorg Algemeen gebruikelijke voorzieningen (voorliggende voorzieningen) Algemene voorzieningen Minimaal adequaat Voorzienbaarheid TOEGANGSPROCEDURE Procedure bepalingen Redelijk termijn volgens Algemene wet bestuursrecht CRITERIA VOOR EEN MAATWERKVOORZIENING Resultaat maatwerkvoorziening Afwegings- en afwijzingsgronden maatwerkvoorziening Ingangsdatum ondersteuning en indicatieduur Regels voor hulpmiddelen en (rolstoel) voorzieningen in natura Regels voor bijdragen in de kosten Aandachtspunten VORMEN VAN MAATWERKVOORZIENINGEN Huishoudelijke verzorging Persoonlijke verzorging Woonvoorzieningen en woningaanpassingen Lokale vervoersvoorzieningen Rolstoelvoorzieningen Begeleiding Kortdurend verblijf Beschermd wonen Maatschappelijke opvang REGELS VOOR HET PERSOONSGEBONDEN BUDGET Toegang Voorwaarden om in aanmerking te komen voor een Pgb Regels voor de verstrekking Geldigheidsduur Pgb Weigeringsgronden Kwaliteit van zorg of dienst Schriftelijke toestemming Persoonsgebonden budget voor huishoudelijke hulp Persoonsgebonden budget voor ondersteuning vanuit het sociale netwerk Persoonsgebonden budget voor woningaanpassingen Persoonsgebonden budget voor verhuis- en herinrichtingskosten 28 2

3 5.12. Persoonsgebonden budget voor bezoekbaar maken Persoonsgebonden budget voor vervoersvoorzieningen Persoonsgebonden budget voor sportvoorzieningen Persoonsgebonden budget voor hulpmiddelen en (rolstoel)voorzieningen BEOORDELING VAN DE TE BEREIKEN RESULTATEN Hoofddoelen maatschappelijke ondersteuning De te bereiken resultaten Doelmatigheid en efficiëntie Integraliteit en sociale samenhang Zelfredzaamheid en participatie Langer thuis blijven wonen PROCEDURELE BEPALINGEN Advies Nieuwe feiten en omstandigheden, intrekking en terugvordering Overgangsrecht Zorg in natura en Pgb Heroverweging SLOTBEPALINGEN 35 BIJLAGEN 36 3

4 Afkortingen ADL Awb AWBZ BRP CAK CIZ CRvB GBA MEE Pgb SVB VNG Zvw Wlz Wmo Wpg Wvg Wwb VWS Algemene dagelijkse levensverrichtingen Algemene wet bestuursrecht Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten Basisregistratie personen Centraal Administratie Kantoor Centrum Indicatiestelling Zorg Centrale Raad van Beroep Gemeentelijke basis administratie Ondersteunende organisatie voor iedereen met een beperking Persoonsgebonden budget Sociale Verzekeringsbank Vereniging Nederlandse Gemeenten Zorgverzekeringswet Wet langdurige zorg Wet maatschappelijke ondersteuning Wet publieke gezondheid Wet voorziening gehandicapten Wet werk en bijstand Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 4

5 INLEIDING Wmo 2015 Vanaf 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de ondersteuning aan burgers die zelf onvoldoende zelfredzaam zijn of onvoldoende in staat zijn tot participatie. De verantwoordelijkheid van de gemeente wordt uitgebreid met taken vanuit de landelijke Awbz (Algemene wet bijzondere ziektekosten). Daarnaast heeft het rijk voor de uitvoering van deze taken forse bezuinigingen aangekondigd. Om de nieuwe taken met een bezuiniging te kunnen uitvoeren, volstaat het niet om de nieuwe taken in de Wmo 2007 onder te brengen. Het rijk heeft om deze reden een nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 gemaakt met andere uitgangspunten. Daarbij hanteert het rijk het adagium dat de voorzieningen terecht moeten komen bij de burgers die het echt niet zelf kunnen regelen en betalen. In de voor u liggende Beleidsregels integrale ondersteuningsarrangementen Westerwolde 2015 zijn de uitgangspunten vanuit de nieuwe Wet en de lokale kaders -zoals geformuleerd in onze visie Participeren, menselijke maat en nieuw elan, het Beleidsplan Wmo gemeente Vlagtwedde en de Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Vlagtwedde 2015 vertaald naar regels voor de uitvoering van de Wmo 2015 in onze gemeente. Terugblik Met de invoering van de Wmo in 2007 werd de basis gelegd voor ondersteuning dichtbij inwoners en het versterken van de eigen kracht. Was onder de Wet voorziening gehandicapten (Wvg) sprake van een zorgplicht en tamelijk nauwkeurig omschreven voorzieningen, de compensatieplicht van de Wmo vroeg om een nieuwe aanpak die werd vertaald in de gekantelde Verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning gemeente Vlagtwedde 2012, met bijbehorende beleidsregels. Kernbegrippen vormden het leveren van maatwerk, uitgaan van te bereiken resultaten en eigen verantwoordelijkheid. Bij de beoordeling van een aanvraag, of al tijdens het gesprek voorafgaand aan de aanvraag, kwam eerst het resultaat dat bereikt moest worden aan de orde, daarna passeerden de verschillende oplossingen de revue, waaronder mogelijk de individuele voorzieningen. De belangrijkste wijzigingen van de Wmo 2015 ten opzichte van de Wmo 2007 Maatwerkvoorziening in plaats van compensatieplicht De eerste verandering is dat de compensatieplicht in de Wmo 2015 niet meer op dezelfde manier terugkomt in de wet. In plaats daarvan wordt de term maatwerkvoorziening geïntroduceerd. Het doel van de maatwerkvoorziening is het leveren van een bijdrage aan de zelfredzaamheid en participatie van de cliënt. Zelfredzaamheid is in de Wmo 2015 gedefinieerd als in staat zijn tot het uitvoeren van de noodzakelijke algemene dagelijkse levensverrichtingen en het voeren van een gestructureerd huishouden. Participatie als deelnemen aan het maatschappelijke verkeer. De burger wordt aangesproken op wat er redelijkerwijs van hemzelf verwacht mag worden en wat de gemeente aanvullend kan doen. Dit is een andere opdracht dan de opdracht van de Wmo 2007 aan de gemeente om burgers te compenseren voor hun beperkingen. Geen compensatiedomeinen meer De tweede verandering is het feit dat de domeinen van de Wmo 2007, waarop de gemeente de burger met belemmeringen moest compenseren, in de Wmo 2015 niet meer genoemd worden. Voor de nieuwe taken zijn geen domeinen meer opgenomen. In plaats daarvan wordt gesproken over maatwerkvoorzieningen bieden ter ondersteuning van zelfredzaamheid en participatie, beschermd wonen en opvang. Huishoudelijke hulp wordt in de nieuwe Wmo 2015 ook niet meer genoemd. Dit betekent echter niet dat de gemeente deze hulp niet meer hoeft in te zetten als dit de meest passende oplossing in een individuele situatie is. 5

6 Versterking positie cliënt in de toegangsprocedure Ten derde is de positie van de cliënt in de Wmo 2015 versterkt. Er is nu een uitvoerige beschrijving van een zorgvuldige toegangsprocedure opgenomen. Het recht op compensatie van de domeinen is in zekere zin vervangen door het recht op een zorgvuldige toegangsprocedure. In de procedure wordt onderscheid gemaakt tussen een melding en de aanvraag voor een maatwerkvoorziening. Na een melding doet de gemeente onderzoek. Voor het onderzoek naar een gemelde hulpvraag geeft de wet een maximale termijn van zes weken en voor het afhandelen van een aanvraag een maximale termijn van twee weken. Na een melding volgt in de regel een gesprek met de cliënt. De cliënt wordt gewezen op de mogelijkheid zich gratis door een cliëntondersteuner te laten bijstaan en op de mogelijkheid om zelf een persoonlijk plan te maken. Uitgangspunt bij het gesprek is de eigen verantwoordelijkheid van de cliënt om het probleem zelf of met steun van zijn omgeving op te lossen. Vervolgens wordt beoordeeld of een mantelzorger / vrijwilliger of een algemene dan wel andere voorziening een oplossing kan bieden. Pas wanneer dat niet voldoende is, komt de cliënt in aanmerking voor een maatwerkvoorziening. Van dit gesprek wordt altijd samen met cliënt een gespreksverslag gemaakt. Dit gespreksverslag kan de basis zijn voor een eventuele aanvraag voor een maatwerkvoorziening. Uiteraard is het ook mogelijk dat de cliënt na een kort gesprek geholpen is met een goede verwijzing en zichzelf verder kan redden. Het gespreksverslag wordt dan wel samen met de cliënt opgesteld maar er wordt geen aanvraag voor een maatwerkvoorziening ingediend. Wel dient dit verslag door cliëntadviseur en cliënt ondertekend te worden. Is cliënt van mening dat hij wel in aanmerking komt voor een individuele maatwerkvoorziening, dan kan cliënt dit aangeven op het gespreksverslag en dit wordt dan aangemerkt als een aanvraag. Op deze aanvraag wordt dan ook gemotiveerd beschikt. Iedere aanvrager heeft het recht als hij het met een beschikking niet eens is, in bezwaar te gaan. Toegankelijkheid en veiligheid In de Wmo 2015 is expliciet de bevordering van een inclusieve samenleving en de veiligheid in de leefomgeving toegevoegd. Dus het bevorderen van toegankelijkheid en de veiligheid van voorzieningen en diensten. In de nieuwe wet zijn verder bepalingen opgenomen over geweld in de hulpverlening en in huiselijke kring. Richtinggevende kaders Voor de bepaling van de reikwijdte van de gemeentelijke verantwoordelijkheid zijn de volgende kaders richtinggevend: 1. De Wmo 2015 en dan met name het artikel over de maatwerkvoorziening. 2. De visie van de gemeente Vlagtwedde Participeren, menselijke maat en nieuw elan, het Beleidsplan Wmo gemeente Vlagtwedde en de Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Vlagtwedde Voor het gehele sociale domein geldt onze visie als kader waarbinnen het sociaal beleid in de gemeente Vlagtwedde wordt ingericht. De basisprincipes zijn zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid. In aansluiting op deze visie heeft de gemeente Vlagtwedde een beleidsplan Wmo vastgesteld met als belangrijkste uitgangspunten: keuzevrijheid voor inwoners, financiële beheersbaarheid, eigen kracht, zorg en ondersteuning dichtbij georganiseerd, ondersteuningsaanbod afgestemd op leefgebieden van de inwoner en vergroting van participatiemogelijkheden van de inwoner. In de Verordening is opgenomen dat de gemeente op onderdelen nadere regels kan stellen. De nadere regels met betrekking tot maatwerkvoorzieningen zijn uitgewerkt in deze beleidsregels. 3. De jurisprudentie met betrekking tot de Wmo Deze jurisprudentie heeft in de afgelopen jaren richting gegeven aan de reikwijdte van de compensatieplicht. Uit die jurisprudentie zijn bepaalde algemene grenzen af te leiden. Bijvoorbeeld het feit dat een gemeente verschillende tarieven voor het persoonsgebonden budget (pgb) ten behoeve van huishoudelijke ondersteuning mag hanteren. Een tarief voor een particulier mag lager zijn dan een tarief voor een medewerker van een thuiszorgorganisatie. Deze jurisprudentie blijft onder de nieuwe Wmo van kracht voor zover nog relevant onder de Wmo 2015 tenzij uit nieuwe jurisprudentie het tegendeel blijkt. 6

7 4. De huidige Awbz praktijk met betrekking tot de taken die naar de Wmo 2015 zijn gegaan (begeleiding, dagbesteding, vervoer en kortdurend verblijf). De grenzen die daarvoor in de Awbz zijn aangegeven worden als uitgangspunt genomen. Gemeenten hoeven niet meer te doen dan in de Awbz gangbaar was. Uiteraard mag een gemeente wel meer doen, maar het beschikbare budget zal hiervoor weinig ruimte bieden. 5. Voorzieningen en zorg die op grond van andere wetten zoals de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet langdurige zorg (Wlz) worden geleverd, vallen niet onder de Wmo Overigens wil dit niet zeggen dat voorzieningen die niet onder de Zvw of Wlz worden geleverd automatisch onder de Wmo 2015 vallen. 6. De gemeentelijke budgetten voor de Wmo taken zoals bepaald in het regeerakkoord, de zorgakkoorden van 2013 en 2014, en de begroting Zoals bekend gaat de decentralisatie van de Wmo gepaard met behoorlijke kortingen op het budget (ook al zijn deze kortingen met name in het overgangsjaar 2015 verzacht). 7. Het in de Wmo 2015 bepaalde overgangsrecht voor verschillende doelgroepen. Voor burgers met een Wmo-voorziening heeft de gemeente Vlagtwedde in de Verordening een overgangsrecht opgenomen. Een cliënt houdt recht op een lopende voorziening verstrekt op grond van de Verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning gemeente Vlagtwedde 2012, totdat het college een nieuw besluit heeft genomen waarbij het besluit waarmee deze voorziening is verstrekt, wordt ingetrokken. Voor burgers in een beschermde woonvorm (Awbz) geldt een overgangsrecht van 5 jaar en geen bezuiniging op het budget. De overige Awbz gebruikers krijgen een overgangstermijn van één jaar tot uiterlijk 1 januari

8 1. BEGRIPSBEPALINGEN In de nieuwe Wmo 2015 staat de eigen verantwoordelijkheid van de burger en zijn sociale netwerk nadrukkelijk voorop en is de gemeente alleen aan zet voor zover de burger niet zelf of met de hulp van dat netwerk tot participatie kan komen. De gedachte die jaren geleden met De Kanteling al is ingezet, wordt nu in de wet verankerd Zelfredzaamheid Het recht op compensatie van de domeinen is in zekere zin vervangen door het recht op een zorgvuldige toegangsprocedure in de nieuwe Wmo Dit betekent dat zelfredzaamheid tijdens het gesprek met de zorgvrager, nog meer dan voorheen, het vertrekpunt is. De omschrijving van zelfredzaamheid bevat twee elementen, namelijk in staat zijn tot: 1. het uitvoeren van de noodzakelijke algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL); 2. het voeren van een gestructureerd huishouden. Reikwijdte algemene dagelijkse levensverrichtingen Algemene dagelijkse levensverrichtingen zijn handelingen die mensen dagelijks in het gewone leven verrichten, met inbegrip van een deel van de persoonlijke verzorging. De ADL-uitgangspunten worden gebruikt om te bepalen in hoeverre iemand zelfredzaam is. Iemand die als gevolg van aantoonbare lichamelijke en of geestelijke beperkingen ADL-verrichtingen niet zelf kan uitvoeren, zal hulp nodig hebben en, indien hij zoveel hulp nodig heeft dat het niet verantwoord is dat hij zonder enige vorm van (vrijwel) continu toezicht en hulp leeft, zelfs niet langer thuis kunnen blijven wonen. Zelfredzaamheid wil niet persé zeggen dat de persoon zélf overal toe in staat is. De zelfredzaamheid van een persoon kan ook versterkt worden door de inzet van huisgenoten, het netwerk rond de persoon, mantelzorg, of een vrijwilliger die ondersteunende taken verricht. Verder kan het gebruik van algemeen gebruikelijke voorzieningen bijdragen aan de zelfredzaamheid. Voor de zelfredzaamheid van mensen zijn de volgende ADL-verrichtingen van belang: ondersteuning bieden bij het in en uit bed komen, aan- en uitkleden, bewegen, lopen, gaan zitten en weer opstaan, toiletbezoek, eten/drinken, medicijnen innemen, ontspanning en sociaal contact. Bij de beoordeling in hoeverre iemand zelfredzaam is op het gebied van de algemene dagelijkse levensverrichtingen wordt nadrukkelijk gekeken naar: het bieden van ondersteuning bij het laten uitvoeren van deze handelingen door de inwoner zelf. Bijvoorbeeld; aansporen om uit bed te komen of juist naar bed te gaan, aansporen om te eten en te drinken, aansporen om medicijnen in te nemen etc. Soms bestaat (ook) behoefte aan aanvullende ondersteuning bij de ADL-verrichtingen, zoals aansporing om onder de douche te gaan (lichamelijke hygiëne). Onder de Awbz was deze laatste vorm van ondersteuning onderdeel van de functie persoonlijke verzorging. Na inwerkingtreding van de Wmo 2015 valt deze ondersteuning, die niet ingegeven is door een behoefte aan geneeskundige zorg of een hoog risico daarop, onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Reikwijdte gestructureerd huishouden Ondersteuning met het oog op het voeren van een gestructureerd huishouden omvat bijvoorbeeld hulp bij contacten met officiële instanties, hulp bij het aanbrengen van structuur in het huishouden, hulp bij het leren om zelfstandig te wonen, hulp bij het omgaan met onverwachte gebeurtenissen die de dagelijkse structuur doorbreken of hulp bij het omgaan met geld. 8

9 1.2. Participatie Op grond van de Wmo 2015 gaat het bij participatie om het deelnemen aan het maatschappelijke verkeer. Dit wil zeggen dat iemand, ondanks zijn lichamelijke of geestelijke beperkingen, op gelijke voet met anderen in redelijke mate mensen kan ontmoeten, contacten kan onderhouden, boodschappen kan doen en aan maatschappelijke activiteiten kan deelnemen. Daarvoor is het ook een vereiste dat hij zich kan verplaatsen Financiële zelfredzaamheid In de Wet maatschappelijke ondersteuning 2007 is bepaald dat gemeenten rekening houden met de mogelijkheden die iemand heeft om zelf in financiële zin kosten van een voorziening geheel of gedeeltelijk voor eigen rekening te nemen. De discussie loopt of gemeenten ook rekening mogen houden met het vermogen van iemand. Dus niet alleen met het inkomen uit vermogen. Uit de Wmo 2015 en uit de jurisprudentie kan nog geen heldere lijn worden gehaald. Aan de ene kant heeft de Centrale Raad van Beroep in meerdere uitspraken duidelijk gemaakt dat gemeenten geen absolute inkomensgrenzen mogen hanteren om mensen buiten de Wmo te sluiten. Aan de andere kant is er jurisprudentie waarbij de Raad wel rekening hield met het financiële vermogen van burgers om zelf in een oplossing te voorzien. In de Wmo 2015 wordt gesteld dat gemeenten burgers niet vanwege hun inkomen en vermogen mogen uitsluiten van de Wmo. Bij het gesprek zal de gemeente nagaan of de aanvrager zelf in een oplossing kan voorzien. Het kan niet anders of de financiële zelfredzaamheid zal daarbij aan de orde komen. Er ligt nu eenmaal een verband tussen de zelfredzaamheid van een persoon en diens financiële omstandigheden. Zoals het er nu uitziet, kan de gemeente daar alleen op vrijwillige basis een beroep op doen. De verwachting is dat ook met de Wmo 2015 de juridische discussie over financiële zelfredzaamheid door zal gaan Gebruikelijke hulp Onder gebruikelijke hulp wordt verstaan de hulp die naar algemeen aanvaarde opvattingen in redelijkheid mag worden verwacht van de echtgenoot, ouders, inwonende kinderen of andere huisgenoten. Onder huisgenoot wordt verstaan: een persoon die- ofwel op basis van een familieband, ofwel op basis van een bewuste keuze één huishouden vormt met de persoon die beperkingen ondervindt. Een huisgenoot is bijvoorbeeld een inwonend kind, maar zijn ook inwonende ouders. Of er sprake is van inwoning wordt beoordeeld aan de hand van de concrete en feitelijke situatie. Daarbij staat inwonend tegenover het hebben van een volledig eigen en zelfstandige huishouding, waarbij er geen zaken zoals huisnummer, kosten nutsvoorzieningen en voordeur door elkaar lopen. Ten aanzien van gebruikelijke huishoudelijke taken Bij gebruikelijke hulp wordt rekening gehouden met de leeftijd van de huisgenoot. Tot 18 jaar wordt van huisgenoten verwacht dat zij hun bijdrage leveren bijvoorbeeld door hun eigen kamer schoon te houden en/of door hand- en spandiensten te verrichten, zoals het doen van (kleine) boodschappen en het helpen bij de afwas. Bij gebruikelijke hulp wordt uitgegaan van de mogelijkheid om naast een volledige baan een huishouden te kunnen runnen. Alleen bij daadwerkelijke afwezigheid van de huisgenoot gedurende zeven etmalen zullen de niet-uitstelbare taken overgenomen kunnen worden. Bij het zwaar en licht huishoudelijk werk gaat het veelal om uitstelbare taken. Alleen als schoonmaken niet kan blijven liggen (bijvoorbeeld door regelmatig geknoeide vloeistoffen en eten) zal dat direct moeten gebeuren. Hier zal dan ondanks de gedeeltelijk gebruikelijke hulp wel voor geïndiceerd worden. 9

10 Ten aanzien van gebruikelijke begeleiding Voor zorg van huisgenoten ouder dan 18 jaar onderling geldt dat gebruikelijke begeleiding onder gebruikelijke hulp valt. Onder gebruikelijke begeleiding behoort: * het geven van begeleiding op het terrein van de maatschappelijke participatie; * het geven van begeleiding binnen de persoonlijke levenssfeer, zoals familiebezoek en huisarts; * het bieden van hulp of het overnemen van taken die bij een gezamenlijk huishouden horen, zoals het doen van de administratie; * het leren omgaan van derden (familie en vrienden) met de cliënt; 1.5. Mantelzorg en bovengebruikelijke zorg Mantelzorg wordt in de Wmo 2015 gedefinieerd als: hulp ten behoeve van zelfredzaamheid, participatie, beschermd wonen en opvang, jeugdhulp, het opvoeden en opgroeien van jeugdigen en zorg en overige diensten als bedoeld in de Zvw die rechtstreeks voortvloeien uit een tussen personen bestaande sociale relatie en niet wordt verleend in het kader van hulpverlenend beroep. Mantelzorg overstijgt gewoonlijk de gebruikelijke zorg en wordt bovengebruikelijke zorg genoemd Tot 2013 was mantelzorg per definitie bovengebruikelijke zorg die voor vergoeding in het kader van de Awbz in aanmerking kwam. In de Wmo 2015 blijft mantelzorg vrijwillig. Wel krijgt de gemeente de opdracht om eerst na te gaan of het probleem van de cliënt met inzet van eigen netwerk kan worden opgelost. Dat zou kunnen inhouden dat met het eigen sociaal netwerk of de mantelzorger wordt afgesproken dat deze bovengebruikelijke zorg levert 1. Bij deze afweging dient de gemeente de belangen en de draagkracht van de mantelzorger mee te wegen. Inzet van respijtzorgvoorzieningen kan de draagkracht van de mantelzorger versterken. Een mantelzorger heeft onder de Wmo 2015 geen zelfstandig recht op een maatwerkvoorziening of een Pgb. De maatwerkvoorziening wordt altijd toegekend aan degene met de beperking. Wel heeft de gemeente de opdracht de mantelzorger(s) te betrekken bij het gesprek en na te gaan of behoefte bestaat aan ondersteuning vanuit algemene voorzieningen Algemeen gebruikelijke voorzieningen Algemeen gebruikelijke voorzieningen zijn in principe voor iedereen beschikbaar, of mensen nu wel of geen beperking hebben. Wat in een concrete situatie algemeen gebruikelijk is, hangt vaak af van de geldende maatschappelijke normen op het moment van de aanvraag. Algemeen gebruikelijke voorzieningen hoeven niet vanuit de Wmo te worden verstrekt. Een voorziening is algemeen gebruikelijk als deze: - niet speciaal bedoeld is voor mensen met een beperking, én; - in de reguliere handel verkrijgbaar is, én - in prijs vergelijkbaar is met soortgelijke producten. Uitzonderingen op deze criteria kunnen zijn situaties waarin: - de handicap plotseling ontstaat, waardoor algemeen gebruikelijke voorzieningen eerder dan normaal aangeschaft of vervangen moeten worden; - de aanvrager een inkomen heeft, dat door aantoonbare kosten van de handicap onder de voor hem geldende bijstandsnorm dreigt te komen. 1 Het Rijk heeft in het kader van de Awbz richtlijnen ontwikkeld voor gebruikelijke- en bovengebruikelijk hulp. Gekozen is om deze richtlijnen niet op te nemen in de Beleidsregels maatschappelijke ondersteuning 2015, omdat dit niet aansluit bij de Kantelingsgedachte 10

11 1.7. Algemene voorzieningen De definitie van een algemene voorziening in de Wmo 2015 luidt: een aanbod van diensten of activiteiten dat, zonder voorafgaand onderzoek naar de behoeften, persoonskenmerken en mogelijkheden van de gebruikers, toegankelijk is en dat is gericht op maatschappelijke ondersteuning. Hierbij kan een onderscheid gemaakt worden tussen voorzieningen in de markt, waarmee de gemeente geen bemoeienis heeft en voorzieningen die geheel of gedeeltelijk door de gemeente worden bekostigd. Deze voorzieningen zijn voorliggend aan de maatwerkvoorziening. Dit betekent dat de gemeente eerst beoordeelt of het probleem van een persoon met een beperking kan worden opgelost door middel van een algemene voorziening. De zin zonder voorafgaand onderzoek toegankelijk moet wel in de context worden bekeken. Het betekent in dit verband dat de gemeente voor deze voorziening geen beschikking afgeeft 2. De voorziening in kwestie zal wel een toegangstoets doen of iemand tot de doelgroep van de voorziening behoort. Bijvoorbeeld: om gebruik te maken van een passantenverblijf zal de cliënt moeten aantonen dat hij dakloos is. De Wmo 2015 biedt gemeenten meer mogelijkheden om voor voorzieningen te verwijzen naar gesubsidieerde of commerciële algemene voorzieningen. Voorbeelden van algemene voorzieningen die (mede) door de gemeente Vlagtwedde gefinancierd zijn: - Peuterspeelzaalwerk - Algemeen Maatschappelijk Werk - Schuldhulpverlening - GGD - Welzijnswerk Voorbeelden van algemene voorzieningen in de (commerciële) markt, zijn: - Kinderopvang - Glazenwasser - Tuinonderhoud - Maaltijdvoorziening 2 Het verwijzen van cliënten naar een algemene voorziening of het geven van inzicht dat zij bepaalde zaken wellicht ook zelf zouden kunnen doen of regelen, is geen besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Van een besluit is pas sprake nadat een aanvraag is ingediend en daarop is beslist. 11

12 1.8. Minimaal adequaat Dit begrip is ontleend aan de praktijk van de voormalige Wet voorziening gehandicapten en wordt ook in de Awbz en de Wmo toegepast. De gemeente mag de voorziening die het goedkoopst adequaat is inzetten. Dit begrip betekent zoveel als dat de voorziening doelmatig moet zijn. Het begrip heeft zowel betrekking op een voorziening in natura als op een persoonsgebonden budget(pgb). Om tot een budgetbepaling te komen, wordt de hoogte van het pgb gekoppeld aan de tegenwaarde van de in natura te verstrekken goedkoopst adequate voorziening. Een gemeente die door het afsluiten van een contract met een leverancier een inkoopvoordeel heeft behaald, kan bij het bepalen van de hoogte van het pgb rekening houden met dit voordeel. Een cliënt die een duurdere voorziening wenst dan de voorziening die het goedkoopst adequaat is, betaalt de meerkosten zelf. Voor het vervoer van en naar de dagbesteding kan het principe goedkoopst adequaat tot gevolg hebben dat een cliënt die naar een andere dagbestedingslocatie wil dan de voorziening die het dichtst bij zijn woonplaats is gevestigd, de meerkosten van het vervoer zelf moet betalen Voorzienbaarheid In de jurisprudentie is over dit begrip nog geen duidelijkheid. Het begrip is vooral van toepassing op ouderen die een Wmo-voorziening aanvragen. Een oudere die een aantal jaren ingeschreven staat voor een appartement of serviceflat en op het moment van verhuizing een verhuiskostenvergoeding bij de Wmo aanvraagt, had deze verhuizing kunnen zien aankomen en daarvoor kunnen reserveren. Mogelijk geldt het criterium ook voor de aanvragen voor huishoudelijke ondersteuning en bepaalde woningaanpassingen. Bij het ouder worden mag van mensen gevraagd worden dat zij anticiperen op beperkingen die te maken hebben met ouderdom en daarvoor reserveren. Voor huishoudelijke ondersteuning vindt de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) dat deze bij een zeker inkomen en bij een zekere leeftijd als algemeen gebruikelijk kan worden beschouwd. Daarnaast wordt verwacht van senioren of personen met een chronisch of zelfs progressief ziektebeeld dat zij anticiperen op de toekomst. Bij de keuze van een nieuw te betrekken woning mag uiteraard verwacht worden dat men rekening houdt met de eigen situatie. Dat betekent ook dat er met bestaande of te verwachten beperkingen rekening wordt gehouden. Kosten hiervoor komen voor eigen rekening. Blijft men wonen in de huidige woning, dan wordt van de burger verwacht te anticiperen op, en te reserveren voor de toekomst voor zover mogelijk. 12

13 2. TOEGANGSPROCEDURE De positie van de cliënt is in de Wmo 2015 versterkt. In de Wmo 2015 is een uitvoerige beschrijving van een zorgvuldige toegangsprocedure opgenomen. Het recht op compensatie van de domeinen is in zekere zin vervangen door het recht op een zorgvuldige toegangsprocedure. Burgers moeten zich eerst melden bij de gemeente met de hulpvraag. Een formele schriftelijke aanvraag mag niet direct worden ingediend. Dan gaat de gemeente onderzoek doen naar wat de aanvrager precies vraagt en nodig heeft. De vorm waarin dit geregeld wordt, is vrij. Dit onderzoek moet echter uiterst zorgvuldig gebeuren. Het komt er op neer dat het verzoek van de aanvrager al behandeld wordt zonder dat er een formele aanvraag aan ten grondslag ligt. In de praktijk gebeurde dit onder de oude Wmo ook. Dit is een uitvloeisel van het keukentafelgesprek en de Kantelingsgedachte. Nu wordt deze werkwijze in de nieuwe wet expliciet benoemd Procedurebepalingen De onderstaande procedurebepalingen komen overeen met het bepaalde in de artikelen 2 t/m 7 van de Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Vlagtwedde 2015 en worden daarom niet verder uitgewerkt dan onderstaand is aangegeven. Melding hulpvraag Een hulpvraag kan door of namens een cliënt bij de gemeente worden gemeld. De gemeente bevestigt de ontvangst van de melding altijd schriftelijk. Cliëntondersteuning De gemeente wijst de cliënt en zijn mantelzorger(s) voorafgaande aan het onderzoek op de mogelijkheid om gebruik te kunnen maken van gratis cliëntondersteuning. Bij deze cliëntondersteuning vormt het belang van de cliënt het uitgangspunt en is onafhankelijk. Vooronderzoek De Wmo 2015 kent de term vooronderzoek niet. In de verordening wordt hiermee bedoeld een ambtelijke voorbereiding op het gesprek. Het vooronderzoek dient zo nodig plaats te vinden in samenspraak met de cliënt, omdat de cliënt in deze fase gegevens moet overleggen. Op basis van deze gegevens besluit de gemeente of de melding onder de Wmo valt en er een gesprek zal plaatsvinden voor verder onderzoek. Gesprek Afhankelijk van de aard van de melding vindt een keukentafelgesprek plaats, in het algemeen bij de cliënt thuis. Dit gesprek is het uitgangspunt tijdens het onderzoek naar de situatie van de cliënt. Dit gesprek vindt plaats tussen een medewerker van de gemeente en degene door of namens wie de melding is gedaan, dan wel diens vertegenwoordiger en waar mogelijk met de mantelzorger(s) en desgewenst familie. Bij het gesprek wordt gebruik gemaakt van een checklist zodat alle levensgebieden (gezondheid, financiën, huisvesting, participatie, relaties etc.) worden besproken. Verslag Het onderzoek wordt door de gemeente uitgewerkt tot een verslag. In dit verslag komt een uitwerking van de hulpvraag, het brede keukentafelgesprek en het arrangement aan ondersteuning aan de orde. Aanvraag maatwerkvoorziening Als de cliënt het verslag heeft ondertekend en het verslag is voorzien van zijn naam, burgerservicenummer (BSN), geboortedatum en dagtekening, fungeert het verslag als aanvraag voor een maatwerkvoorziening; als dat (mede) de uitkomst is van het keukentafelgesprek. De datum waarop de aanvraag juist en volledig is, geldt als aanvraagdatum. 13

14 Advisering bij beoordeling aanvraag maatwerkvoorziening De gemeente kan een aangewezen onafhankelijke adviesinstantie om advies vragen als dit van belang geacht wordt voor de beoordeling van de aanvraag om een maatwerkvoorziening. Beschikking De cliënt ontvangt de beslissing op zijn aanvraag op grond van de Wmo 2015 binnen twee weken na de aanvraag schriftelijk in een beschikking. Indien deze termijn overschreden lijkt te worden, zal op grond van de Awb de cliënt schriftelijk worden geïnformeerd over een verlenging van deze termijn met acht weken. Bezwaar en beroep Indien de cliënt van mening is dat het college ten onrechte geen maatwerkvoorziening verstrekt of dat de maatwerkvoorziening onvoldoende bijdraagt aan de zelfredzaamheid of participatie, kan hij daartegen bezwaar maken en eventueel daarna in beroep gaan tegen de beslissing op zijn bezwaar. De rechter zal toetsen of de gemeente zich heeft gehouden aan de voorgeschreven procedures, het onderzoek naar de omstandigheden van de cliënt op adequate wijze heeft verricht en of de ondersteuning een passende bijdrage levert aan het realiseren van een situatie waarin de cliënt in staat wordt gesteld tot zelfredzaamheid of participatie en zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving kan blijven Redelijke termijn volgens Algemene wet bestuursrecht Onder de Wmo 2007 had de gemeente, vanaf de aanvraag, de gehele beslistermijn om een zorgvuldig onderzoek uit te voeren. Dit betekende dat de gemeente in de meeste gevallen minimaal 8 weken de tijd had voor het onderzoek. Op grond van artikel lid 1 Wmo 2015 heeft de gemeente maximaal 6 weken de tijd voor een zorgvuldig onderzoek. Daarbij wordt in artikel lid 2 Wmo 2015 aangegeven op welke punten onderzoek moet plaatsvinden. Dit is uitgebreider dan onder de oude Wmo waar een dergelijke verplichting niet gold. De gemeente krijgt dus minder tijd voor een veel uitgebreider zorgvuldig onderzoek. Een termijn van maximaal zes weken wordt in de Wmo 2015 dus redelijk geacht om de melding te onderzoeken. Mocht langer nodig zijn, dan wordt de cliënt op de hoogte gesteld. Wanneer de uitkomsten van het onderzoek uitblijven en/of de cliënt is het hier niet mee eens, staat het de cliënt vrij na zes weken een formele aanvraag in te dienen. Op die aanvraag dient de gemeente dan vervolgens binnen de gestelde termijn van twee weken te beslissen. In totaal duurt de procedure dan 8 weken conform de Awb. 14

15 3. CRITERIA VOOR EEN MAATWERKVOORZIENING Het verschil tussen maatwerkvoorzieningen en individuele voorzieningen wordt als volgt uitgelegd in de Wmo 2015: het begrip maatwerkvoorziening duidt beter dan het voorheen gebruikelijke begrip individuele voorziening aan dat het niet gaat om één of meer concrete en herhaalbaar in te zetten aanbod van activiteiten en voorzieningen, maar op een op maat van de persoon gesneden afgestemd geheel van maatregelen Resultaat maatwerkvoorziening Een maatwerkvoorziening is dus een op de behoeften, persoonskenmerken en mogelijkheden van een persoon afgestemd geheel van diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen ten behoeve van: A. zelfredzaamheid en participatie B. beschermd wonen en opvang. Zelfredzaamheid en participatie De gemeente beslist tot verstrekking van een maatwerkvoorziening om de beperkingen in de zelfredzaamheid of participatie die de cliënt ondervindt, voor zover de cliënt deze beperkingen niet op eigen kracht, met gebruikelijke hulp, met mantelzorg of met behulp van andere personen uit zijn sociale netwerk dan wel met gebruikmaking van algemene dan wel andere voorzieningen kan verminderen of wegnemen. Te bereiken resultaat De maatwerkvoorziening levert een passende bijdrage aan het realiseren van een situatie waarin de cliënt in staat wordt gesteld tot zelfredzaamheid of participatie om zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving te kunnen blijven. Opvang en beschermd wonen De gemeente beslist tot verstrekking van een maatwerkvoorziening ter compensatie van de problemen bij het zich handhaven in de samenleving van de cliënt met psychische of psychosociale problemen en de cliënt die de thuissituatie heeft verlaten (al dan niet in verband met risico s voor veiligheid) voor zover de cliënt deze problemen niet op eigen kracht, met gebruikelijke hulp, met mantelzorg of met behulp van andere personen uit zijn sociale netwerk dan wel met gebruikmaking van algemene voorzieningen kan verminderen of wegnemen. Te bereiken resultaat De maatwerkvoorziening levert een passende bijdrage aan het voorzien in de behoefte van de cliënt aan beschermd wonen of opvang en aan het realiseren van een situatie waarin de cliënt in staat wordt gesteld zich zo snel mogelijk weer op eigen kracht te handhaven in de samenleving. Resultaatverplichting Toch hebben gemeenten ook in de Wmo 2015 een resultaatverplichting. Het uitgangspunt is dat zelfredzaamheid en meedoen de verantwoordelijkheid is van mensen zelf. Maar gemeenten zijn gehouden om beleid te maken ter ondersteuning van mensen die niet volledig zelf kunnen voorzien in hun zelfredzaamheid en participatie, of behoefte hebben aan beschermd wonen of opvang. 15

16 3.2. Afwegings- en afwijzingsgronden maatwerkvoorziening Afwegingsgronden De maatwerkvoorziening dient te zijn afgestemd op: a. de leefomstandigheden en mogelijkheden van de cliënt; b. zorg en overige diensten zoals bedoeld in de Zorgverzekeringswet; c. jeugdhulp, als bedoeld in de jeugdwet, die de cliënt ontvangt of kan ontvangen; d. onderwijs dat de cliënt volgt dan wel zou kunnen volgen; e. betaalde werkzaamheden; f. scholing die de cliënt volgt of kan volgen; g. ondersteuning inzake de Participatiewet; h. de godsdienstige gezindheid, de levensovertuiging en de culturele achtergrond van de cliënt. Afwijzingsgronden De gemeente kan een maatwerkvoorziening weigeren indien de cliënt aanspraak heeft op verblijf en daarmee samenhangende zorg in een instelling op grond van de Wlz, of als er redenen zijn om aan te nemen dat de cliënt daarop aanspraak kan maken en weigert mee te werken aan het verkrijgen van een besluit hierover. 3.3 Ingangsdatum ondersteuning en indicatieduur Uitgangspunt is dat de ingangsdatum van de ondersteuning ligt op of na de datum waarop op de aanvraag voor ondersteuning is beslist. De periode waarvoor een indicatie wordt afgegeven is afhankelijk van meerdere factoren. a. De beperkingen van de cliënt en de veranderingen die zich daarin kunnen voordoen; b. De woonomstandigheden en de samenstelling van het huishouden van de cliënt en de veranderingen die zich daarin kunnen voordoen; c. De levensverwachting van de cliënt; d. De aard van de voorziening die is geïndiceerd. Als sprake is van een stabiele situatie kan een indicatie voor langere tijd, doch voor maximaal vijf jaar worden afgegeven Regels voor hulpmiddelen en (rolstoel) voorzieningen in natura Bij de verstrekking van hulpmiddelen en (rolstoel) voorzieningen in bruikleen of in eigendom kunnen, voor zover van toepassing in de individuele situatie, de volgende voorwaarden worden opgelegd: - de aanvrager dient de voorschriften zoals deze door de fabrikant of leverancier zijn bijgeleverd met betrekking tot het gebruik, de bediening en het onderhoud van het hulpmiddel stipt na te komen; - de aanvrager dient een door gemeente aangewezen (rechts)persoon in de gelegenheid te stellen de voorziening tijdig te controleren, onderhouden, keuren en te repareren. De kosten van onderhoud en reparaties worden vergoed conform het bepaalde in de geldende verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Vlagtwedde c.q. het Besluit voorzieningen maatschappelijke ondersteuning gemeente Vlagtwedde. De kosten van onderhoud en reparaties worden niet vergoed inzien deze noodzakelijk zijn als gevolg van opzet, grove schuld of ernstige nalatigheid van aanvrager of van personen waarvoor aanvrager aansprakelijk is. - de aanvrager dient de gemeente direct te informeren als het hulpmiddel niet meer wordt gebruikt; 16

17 - de aanvrager dient de gemeente dan wel de leverancier onmiddellijk te informeren over schade aan het hulpmiddel alsmede over aan anderen toegebrachte schade door gebruik van het hulpmiddel; - de aanvrager dient goed voor het hulpmiddel te zorgen en er voor te zorgen dat de normale levensduur gewaarborgd wordt; - de aanvrager mag het hulpmiddel niet aan derden in gebruik geven of verhuren; - de aanvrager mag het hulpmiddel alleen gebruiken voor het doel waarvoor het verstrekt is; - de aanvrager dient het hulpmiddel na beëindiging van het recht zoals aangegeven in de beschikking op verzoek van de gemeente in dezelfde staat terug te geven als waarin het hulpmiddel aan hem verstrekt is. Bij beoordeling van de staat van het hulpmiddel na inlevering blijven normale slijtage en veroudering buiten beschouwing; 3.5. Regels voor bijdragen in de kosten - De gemeente mag burgers vanwege hun inkomen en vermogen niet uitsluiten. Bij het onderzoek zal de gemeente toch willen nagaan hoe het met de financiële zelfredzaamheid van de aanvrager is gesteld, hier mag de gemeente alleen op vrijwillige basis een beroep op doen. - Voor cliëntondersteuning mag geen bijdrage gevraagd worden. - De gemeente kan wel een eigen bijdrage vragen tot het maximum van de kostprijs. Bepalend voor de hoogte en duur van de eigen bijdrage zijn de kostprijs van de maatwerkvoorziening en pgb s, de levensduur van de voorziening en het inkomen en vermogen van de cliënt. In het gesprek zal dit aan de cliënt duidelijk moeten worden gemaakt. - Voor de maatwerkvoorziening blijft een landelijke inkomensafhankelijke eigen bijdrage regeling van toepassing. Dit wordt geregeld in het Uitvoeringbesluit Wmo. De parameters van de eigen bijdrage regeling zullen per 2015 niet worden aangepast. De eigen bijdragen worden door het Centraal Administratie Kantoor (CAK) geïnd en vallen onder een anticumulatie bepaling. - Behalve een eigen bijdrage voor een maatwerkvoorziening kan de gemeente ook een eigen bijdrage in de kosten voor een algemene voorziening vragen. De landelijke inkomensafhankelijke eigen bijdrageregeling is niet van toepassing op algemene voorzieningen. De gebruiker betaalt of de marktprijs of een al dan niet kostendekkend tarief waar het een door de gemeente gesubsidieerde voorziening betreft. - De maximale eigen bijdrage wordt door het rijk vastgelegd in het Uitvoeringsbesluit Wmo In de gemeente Vlagtwedde wordt de maximum gestelde eigen bijdrage gehanteerd. Voor meer informatie over de eigen bijdragen zie Besluit voorzieningen maatschappelijke ondersteuning gemeente Vlagtwedde

18 3.6. Aandachtspunten Een ingezetene van Nederland kan in aanmerking komen voor een maatwerkvoorziening (artikel Wmo 2015) en de gemeente beslist op een aanvraag van een ingezetene van de gemeente om een maatwerkvoorziening (artikel 2.3.5). De aanvraag voor opvang / beschermd wonen, kan door iedere ingezetene van Nederland worden gedaan. Het begrip "ingezetene" is echter niet gedefinieerd in artikel Wmo Het is niet geheel duidelijk wanneer een cliënt een ingezetene is. Uit de Memorie van Toelichting volgt dat een ingezetene zich, voor een maatwerkvoorziening, moet wenden tot de gemeente waar hij woont. De term 'wonen' is echter niet verder uitgelegd. De VNG geeft aan 3 dat een ingezetene iemand is die in de Basisregistratie personen (BRP, voorheen: Gemeentelijks Basis Administratie (GBA)) is ingeschreven. Als er twijfel bestaat over de vraag of iemand wel het hele jaar woont op een bepaald adres, dan kan het feitelijk woonadres elders zijn, in een andere gemeente. Als iemand dan een beroep doet op de gemeente waar hij is ingeschreven, kan die gemeente stellen dat het hoofdverblijf elders is en dat de cliënt zich dan daar zou moeten inschrijven. Een persoon kan maar op één adres ingeschreven staan (artikel 2.66, tweede lid, Wet BRP). 3 Zie: geactualiseerde ledenbrief Wmo 2015, Modelverordening en Modelbesluit, 16 september 2014, Vereniging Nederlandse gemeenten, pagina

19 4. VORMEN VAN MAATWERKVOORZIENINGEN De Wmo 2015 gaat uit van maatwerk van de cliënt door te kijken naar de beperkingen die iemand ondervindt. Twee personen met dezelfde beperking kunnen voor andere voorzieningen in aanmerking komen omdat zij op verschillende terreinen beperkingen ondervinden. Het is in deze beleidsregels dan ook niet de bedoeling om een lijst op te stellen waar iemand met een bepaalde beperking voor in aanmerking komt. Per persoon wordt eerst gekeken naar de mogelijkheden om zelf of in het netwerk oplossingen te vinden. De volgende soorten maatwerkvoorzieningen worden onderscheiden: Huishoudelijke verzorging Persoonlijke verzorging Woonvoorzieningen en woningaanpassingen Lokale vervoersvoorzieningen Rolstoelvoorzieningen Begeleiding Kortdurend verblijf Beschermd wonen en maatschappelijke opvang 4.1 Huishoudelijke verzorging Het kunnen voeren van een huishouden maakt langer zelfstandig wonen in de eigen leefomgeving mogelijk. Adequaat een huishouden voeren is een zeer subjectief begrip waarop eenieder eigen normen en waarden hanteert. Om dit te objectiveren en zo beter de noodzaak voor een maatwerkvoorziening te kunnen vaststellen -en met name ook het aantal uren/minuten dat nodig is om het huis schoon en leefbaar te houden te bepalen- is onder de Wmo beleid ontwikkeld. De werkzaamheden die onder huishoudelijke verzorging vallen, is in de Tabel tijdnormering Huishoudelijke Hulp beschreven en is genormeerd in tijd, afhankelijk van het aantal personen in het huishouden. In bijlage 1 is de Tabel tijdnormering Huishoudelijke Hulp opgenomen. 4.2 Persoonlijke verzorging In de Wmo zijn twee vormen van Persoonlijke Verzorging (PV) mogelijk: Niet-lijfgebonden PV van cliënten (over het algemeen mensen met een zintuigelijke, een psychische of een verstandelijke beperking) die zichzelf wel kunnen wassen en aankleden en naar de wc gaan, maar daartoe aangespoord moeten worden door de begeleider omdat ze een regieprobleem hebben. Deze PV maakt gewoonlijk onderdeel uit van de (functie) Begeleiding. PV die moet worden verleend tijdens de dagbesteding. Het gaat dan bijvoorbeeld om mensen helpen met naar de wc gaan. Dit zijn handelingen die de begeleider van de dagbesteding verricht. Dit onderdeel wordt meegenomen in de functie Begeleiding. De gemeente moet bepalen of de PV samenhangt met begeleiding en zelfredzaamheid (dan is het Wmo) of met behoefte aan geneeskundige zorg of een hoog risico daarop (dan is het Zvw). 19

20 4.3 Woonvoorzieningen en woningaanpassingen Om langer zelfstandig te kunnen blijven wonen in de eigen leefomgeving (dat kan de eigen woning zijn of een geschiktere woning in dezelfde omgeving) zijn er voorzieningen die dit mogelijk maken. In deze paragraaf een toelichting op verschillende soorten woonvoorzieningen en een aantal begrippen die bij de beoordeling van de noodzaak van een voorziening en in de jurisprudentie over dit onderwerp een rol spelen. De vormen van woonvoorzieningen zijn: - de algemene woonvoorziening; - de woonvoorziening in natura; - een persoonsgebonden budget te besteden aan een woonvoorziening. Doel van de woonvoorzieningen en woningaanpassingen is het ondersteunen van iemand die beperkingen ondervindt bij het normale gebruik van de woning. Het gaat daarbij om belemmeringen die normale elementaire woonactiviteiten bemoeilijken of onmogelijk maken zoals het bereiden van eten, slapen, lichaamsreiniging, verzorgen van kinderen. De daarvoor bestemde ruimten moeten bruikbaar zijn voor de functies waarvoor ze bestemd zijn. Het gebruik van hobby-, werk- of recreatieruimte valt dan ook niet onder de ondersteuning vanuit de Wmo. Onder belemmeringen wordt verstaan belemmeringen die rechtstreeks ondervonden worden als gevolg van de beperkingen van de belanghebbende in een woonruimte wat betreft bereikbaarheid, toegankelijkheid en bruikbaarheid, die het gevolg is van de bouwkundige en woontechnische opzet van de woning of van haar ligging in een woongebouw niet afdoende kunnen worden ondervangen. Het gaat dus niet om het wegnemen of verminderen van de beperking, maar om het wegnemen of verminderen van belemmeringen die de aanvrager in de woonruimte ondervindt als gevolg van de beperking. De ondersteuning vanuit de Wmo via woonvoorzieningen beperkt zich in beginsel tot personen die zelfstandig wonen. Personen die in een Wlz-instelling, een verzorgingshuis of een andere (naar aard) onzelfstandige woonvorm verblijven, kunnen geen aanspraak maken op woonvoorzieningen. In het beleid wordt een uitzondering gemaakt voor personen die hun hoofdverblijf hebben in een Wlzinstelling, maar regelmatig een bepaalde woonruimte bezoeken. De kosten voor een verhuizing behoort tot een algemeen gebruikelijke voorziening. Van de belanghebbende mag verwacht worden dat zij een budget reserveren voor de periode dat zij vanwege het wijzigen van hun situatie of leeftijd moeten verhuizen naar een andere geschikte woning. In sommige situaties is het echter zo dat de belanghebbende daartoe niet in staat is, bijvoorbeeld vanwege de hoogte van het inkomen of omdat er sprake is van een plotselinge ontstane situatie. In specifieke situaties kan de belanghebbende in aanmerking komen voor een vergoeding van de meerkosten voor de verhuizing. Het leveren van maatwerk is hierbij leidend. Enkele algemene bepalingen bij deze vorm van maatwerkvoorziening: - Naast woningen kunnen ook woonwagens met een vaste standplaats, woonschepen met een ligplaats en het woonverblijf van binnenschepen worden aangepast. - Er is geen wettelijke limiet aan de hoogte van de kosten van te treffen woonvoorzieningen. - Per 2015 moeten woningaanpassingen waar mogelijk geheel afbetaald moeten worden door de belanghebbende. Eerder was hier een wettelijke maximum termijn voor vastgelegd van drie jaar. 20

21 4.4 Lokale vervoersvoorzieningen De Wmo heeft tot doel om inwoners te laten participeren in de samenleving. Vervoer speelt hierbij een belangrijke rol. Wanneer een belanghebbende problemen ervaart op het gebied van vervoer zal worden onderzocht of en welke beperkingen de belanghebbende heeft en wat de vervoersbehoefte is. Er wordt bekeken in hoeverre men zelf in de vervoersbehoefte kan voorzien (bijvoorbeeld: heeft de belanghebbende een auto of een brommer), hulp kan inschakelen van het eigen netwerk (bijvoorbeeld: kan de belanghebbende meerijden met de buurvrouw of kan een familielid naar de belanghebbende toekomen in plaats van daar naar toe te reizen) of gebruik kan maken van een algemene voorziening of dat een maatwerkvoorziening noodzakelijk is. De belangrijkste oorzaak van mobiliteitsproblemen van mensen met beperkingen is dat het huidige openbaar vervoer voor hen onvoldoende bereikbaar, toegankelijk en bruikbaar is. In de gemeente kunnen mensen met een mobiliteitsbeperking met een medische indicatie op basis van de Wmo gebruik maken van de Regiotaxi. De Regiotaxi is een vorm van individueel taxivervoer die mensen van deur tot deur brengt tot ongeveer 15 kilometer vanaf de gemeentegrens. Om gebruik te kunnen maken van de Regiotaxi is een vervoerpas vereist. Bij de toekenning daarvan wordt rekening gehouden met de individuele vervoersbehoefte. Voor het verplaatsingen buiten de regio kan men reizen met Valys. Dit, door de Rijksoverheid georganiseerde bovenregionale vervoer maakt geen deel uit van het vervoer in het kader van de Wmo, waarvoor de gemeente verantwoordelijk is. Valys is een aanvullende vervoersvoorziening, die de gemeente heeft voor het vervoer voor mensen met een beperking. Indien mensen op grond van hun medische beperkingen geen gebruik kunnen maken van de Regiotaxi en men daardoor afhankelijk is van een individuele vervoersvoorziening zoals een taxi of een rolstoeltaxi kan men in aanmerking komen voor een PGB voor de kosten van de verplaatsingen binnen de regio. Op declaratiebasis zullen de (meer)kosten aan belanghebbende worden uitbetaald. Het leveren van maatwerk is hierbij leidend. Een auto behoort tot een algemeen gebruikelijke voorziening. Uit jurisprudentie komt naar voren dat indien de belanghebbende beschikt over een auto, ook aangenomen mag worden dat hij in staat is om de kosten voor het vervoer over de kortere en langere afstanden zelf op te brengen. Echter, indien de belanghebbende op grond van zijn beperkingen voor al zijn verplaatsingen afhankelijk is geworden van zijn eigen auto, dus ook voor die korte verplaatsingen die normaal gesproken lopend, per fiets of ander vervoermiddel afgelegd zouden worden, kan het aantal kilometers die hij/zij met de auto rijdt beduidend hoger zijn en is er sprake van meerkosten. Het leveren van maatwerk is hierbij leidend. 4.5 Rolstoelvoorzieningen Een rolstoel kan worden gedefinieerd als: een verrijdbare stoel voor algemeen/individueel gebruik door personen met mobiliteitsbeperkingen, bedoeld om op een andere wijze dan lopend zich te verplaatsen dan wel verplaatst te worden met een snelheid en bereik als lopend gebruikelijk is. Een belanghebbende komt voor een rolstoel in aanmerking wanneer geïndiceerde beperkingen dagelijks zittend verplaatsen in en om de woning noodzakelijk maken. Bovendien moeten de hulpmiddelen, die kunnen worden verstrekt op grond van de Wlz een onvoldoende oplossing bieden. Als een rolstoel wordt toegekend moet deze ook bij de gebruiker passen. Het selecteren van een rolstoel is dan aan de orde. Het selecteren van een rolstoel betekent maatwerk. De gebruiker moet er goed mee overweg kunnen en de rolstoel moet bruikbaar zijn in de omgeving waar de gebruiker woont en voor de activiteiten, die de gebruiker wil ondernemen. 21