Visie recreatief routenetwerk Kromme Rijnstreek

Transcriptie

1 Visie recreatief routenetwerk Kromme Rijnstreek

2 Visie recreatief routenetwerk Kromme Rijnstreek eindrapport

3

4 Colofon Opdrachtgever Provincie Utrecht en Streekhuis Kromme Rijnstreek Postbus TH UTRECHT Opdrachtnemer De Molen DB Houten Postbus DC Houten T F Auteurs M. Coenen R. Jansen P. Bergmans S. Top Houten, 22 februari 2011 Gecontroleerd door: M. Coenen Goedgekeurd door: S. Foeken Projectnummer: Referentienummer: Revisie: 6

5

6 Inhoudsopgave Samenvatting 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Het plangebied Doelstelling Onze werkwijze Leeswijzer 4 2 Verkenning recreatieve routestructuur 2.1 Kenmerken van een recreatief routenetwerk Het recreatieve aanbod van het Kromme Rijngebied Routestructuren Bereikbaarheid van het routenetwerk Toegankelijkheid van het routenetwerk Recreatieve vraag 11 3 Ontwikkelingsvisie routenetwerk 3.1 Vertrekpunten bestaand beleid Ambitie Ruimtelijke visie Zonering Stad-landverbindingen Poorten en groene entrees Fietsroutenetwerk Wandelroutenetwerk Kanovaren en vaararrangementen Paardensport Informatievoorziening Beleving 24 4 Uitvoeringsstrategie 4.1 Inleiding Toelichting op het overzicht 27 Bijlage 1: Literatuurlijst Bijlage 2: Interviews en genodigden werkbijeenkomst Bijlage 3: Uitwerking werkbijeenkomst Bijlage 4: De kracht en pracht van het Kromme Rijngebied; thema recreatie en toerisme

7

8 Samenvatting De Kromme Rijnstreek ligt ten zuidoosten van de stad Utrecht, globaal tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Neder-Rijn en Lek. Het gebied beslaat de gemeenten Wijk bij Duurstede, Houten en Bunnik en (delen van) de gemeenten Utrechtse Heuvelrug, Zeist, De Bilt en Nieuwegein. Het ligt deels binnen de Nationale Landschappen Rivierengebied en Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het Kromme Rijngebied is één van de gebieden waarvoor binnen de Agenda Vitaal Platteland van de Provincie Utrecht bestuursafspraken zijn gemaakt, ondermeer ten aanzien van de ontwikkeling van landschap en cultuurhistorie. De Kracht en Pracht van het Kromme Rijngebied (mei 2007) is de integrale gebiedsvisie voor het Kromme Rijngebied, die richting geeft aan deze ontwikkeling. In de integrale gebiedsvisie wordt gekozen het Kromme Rijngebied toeristisch-recreatief verder te ontwikkelen, waarbij het vergroten van de belevingswaarde en het uitbreiden en versterken van de routegebonden recreatiemogelijkheden centraal staan. Dit rapport bevat een visie op de recreatieve routestructuren in het Kromme Rijngebied die kan rekenen op draagvlak vanuit het gebied, met een heldere richting om te komen tot een hoogwaardig recreatief routenetwerk. In 2030 wil de Kromme Rijnstreek een optimaal routenetwerk hebben ontwikkeld voor wandelen en fietsen. Dit routenetwerk voert de bezoeker langs de vele bezienswaardigheden in de Kromme Rijnstreek, zoals de forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, landgoederen en kastelen en de agrotoeristische voorzieningen. Het verbindt als het ware de verschillende belevingsmogelijkheden van de Kromme Rijnstreek. De Kromme Rijnstreek zal zich actief gaan inzetten om dit doel te bereiken. Ten aanzien van kanoën en ruitersport is de ambitie minder hoog; de streek zal initiatieven op dit gebied faciliteren, maar hierin geen actieve rol nemen. Gemotoriseerd recreatief verkeer zal niet worden gefaciliteerd. De Kromme Rijnstreek is een gebied waar de kernkwaliteiten zijn te vinden in kleinschaligheid en openheid en leent zich daarom niet voor massatoerisme. De Kromme Rijnstreek kiest ervoor zich te richten op de doelgroepen dichtbij: de eigen inwoners van de Kromme Rijnstreek, de inwoners van de omliggende regio (Utrecht, Nieuwegein, Zeist, De Bilt) en de verblijfstoeristen op de Utrechtse Heuvelrug. Hiermee speelt de Kromme Rijnstreek in op de behoefte aan recreatiemogelijkheden dicht bij huis en op het afleiden van de recreatiedruk van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. De Kromme Rijnstreek kiest ervoor recreatie en toerisme verder te ontwikkelen door te investeren in een kwalitatief

9 hoogwaardig recreatief routenetwerk. Het routenetwerk is het samenhangend geheel van: Goede zonering Nabij het stedelijk gebied van Utrecht, Nieuwegein en Houten en op recreatieterreinen verspreid door het gebied, zet de visie in op recreanten gericht op even lekker weg met elkaar, gezelligheid en sportiviteit, lekker vrij zijn, rust en ontspanning. Amelisweerd/Rhijnauwen, het Bos Nieuw Wulven en Laagraven zijn bestemmingen waar deze doelgroep naar toe gaat. De recreatieterreinen t Waal, Gravenbol en Doornse Gat en het centrum van Wijk bij Duurstede zijn eveneens populair bij deze doelgroep. De groep heeft behoefte aan voorzieningen (goede horeca is een must en dagrecreatiemogelijkheden) en goede bereikbaarheid van hun bestemming per auto en fiets. Het overige deel van het Kromme Rijngebied is de zone voor de doelgroepen die gericht zijn op extensieve, voornamelijk routegebonden recreatie. Recreatieve paden, vaarwegen en routes leiden hier de recreant door het agrarische en het cultuurlandschap en langs cultuurhistorische bezienswaardigheden. Goed bewegwijzerde routes en kwalitatief hoogwaardige paden Het Kromme Rijngebied is bij uitstek een fietsgebied en het gebied legt dan ook prioriteit bij een kwalitatief hoogwaardige fietsstructuur. Het fietsknooppuntennetwerk vormt de basis voor een fietstocht door het Kromme Rijngebied. Dit netwerk is grofmazig, doet het hele gebied aan en vormt hiermee de basis voor een recreatieve dagtocht. Optimalisatie van het fietsknooppuntensysteem verdient aandacht in het Langbroekerweteringgebied (fijnmaziger en aantrekkelijker en koppeling leggen met de groene entrees en poorten) en op het Eiland van Schalkwijk (beter ontsloten, veiliger en aantrekkelijker). Het bereikbaar maken van de forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en grotere poorten (Fort Vechten, t Waal en Bos Nieuw Wulven) is een andere belangrijke opgave. Bij de verdere ontwikkeling van het wandelroutenetwerk in de Kromme Rijnstreek wordt gekozen voor een wisselende fijnmazigheid. Niet in alle delen van het gebied is het wenselijk en aantrekkelijk een fijnmazig netwerk te realiseren. Niet alle delen lenen zich namelijk evengoed voor wandelen. Belangrijk is dat de verschillende landschapstypes en bezienswaardigheden te beleven zijn en dat bewoners van gebied en regio dichtbij huis op pad kunnen. Zo dient bij de poorten in de nabijheid van Utrecht en op het Eiland van Schalkwijk, een fijnmazige wandelstructuur te worden aangelegd. Daarnaast moeten er vanuit elk dorp en elke stad in het gebied ommetjes worden gerealiseerd en moet water beter beleefbaar worden gemaakt voor de wandelende recreant. Net als bij fietsen moet het realiseren van wandelverbindingen tussen het Kromme Rijngebied en de poorten aan de N225 aandacht krijgen. Verder is wandelen over het boerenland en opengestelde landgoederen een wens. Optimale verbindingen vanuit steden en dorpen Bereikbaarheid en toegankelijkheid zijn belangrijke opgaven voor het Kromme Rijngebied. Er zijn verschillende infrastructurele knelpunten, die barrières opwerpen in het recreatieve routenetwerk. Om de recreatieve druk beter te sprei-

10 den is het van belang om recreanten een attractief alternatief te bieden binnen de regio om daarmee ook de druk op Amelisweerd/Rhijnauwen en de Utrechtse Heuvelrug te verminderen. De ontwikkeling van Fort bij Vechten en Bos Nieuw Wulven als bestemming kan hierin een belangrijke rol spelen. De ontwikkeling van horecafaciliteiten op deze plekken is noodzakelijk om daadwerkelijk een alternatief te zijn voor Amelisweerd/Rhijnauwen. De bereikbaarheid van beide locaties vanuit de stad Utrecht zal dan ook verbeterd moeten worden. Een andere belangrijke opgave is het verbeteren van de bereikbaarheid van het Eiland van Schalkwijk en Laagraven vanuit Nieuwegein en in mindere mate vanuit Houten. Met de toekomstige bouw van Rijnenburg wordt Nieuwegein nog meer ingesloten door stedelijke bebouwing en infrastructuur. Om de inwoners van Nieuwegein toch een aantrekkelijk groen buitengebied dichtbij huis te kunnen bieden, is het van belang het Eiland van Schalkwijk en Laagraven in te richten als stedelijk uitloopgebied. Goed toegankelijke en herkenbare startpunten (poorten en entrees) Ondersteunend aan de zonering worden poorten en groene entrees gerealiseerd. Poorten en groene entrees zijn plaatsen waar de bezoeker welkom wordt geheten in het gebied. Poorten zijn plekken met een regionale aantrekkingkracht, waar bezoekers langer worden vastgehouden en groene entrees zijn overstappunten voor routegebonden recreatie. Hiermee sluit het Kromme Rijn gebied aan bij de systematiek van de Utrechtse Heuvelrug. Voordeel hiervan is de eenduidigheid en herkenbaarheid voor de bezoeker. Goede communicatie is essentieel voor het functioneren van poorten en groene entrees. Er worden twee recreatie-assen onderscheiden, te weten de N225 en N229. In het agrarisch buitengebied komen Rustwatpunten voor een rustpauze onderweg. Goede informatievoorziening Een routenetwerk functioneert alleen als dit door de recreant herkend wordt en eenvoudig te vinden is. Informatievoorziening is dan ook essentieel onderdeel van het routenetwerk. Dit betekent dat zowel de informatievoorziening in het veld als de informatie thuis voorhanden moet zijn. Een herkenbaar logo en goede informatiepanelen bij poorten en groene entrees zijn van belang. Het is belangrijk dat de informatiepanelen op de entrees een goed overzicht bieden van het routenetwerk Kromme Rijngebied, ook vanaf de groene entrees van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug langs de N225. De visie gaat uit van het aansluiten bij bestaande informatiecentra, in plaats van het opnieuw creëren van zo n centrum. Goede informatievoorziening via foldermateriaal en Internet zorgt ervoor dat de recreant ook thuis zijn weg vindt. De informatievoorziening is gericht op de bewoners, omwonenden van het Kromme Rijngebied (agglomeratie Utrecht) en verblijfstoeristen op de Heuvelrug. Beleving De Kromme Rijnstreek wil zich profileren met Onthaasten in een gastvrije, kleinschalige omgeving waar aandacht is voor de oorspronkelijke, pure en ambachtelijke manier van leven. Deze positionering moet terug komen in de belevenis van het routenetwerk. Dit kan door het koppelen van verhalen aan het netwerk. Op de betrekkelijk kleine schaal van het Kromme Rijngebied zijn veel interessante verhalen

11 beleefbaar te maken. Denk daarbij aan verhalen over de Limes, de Nieuwe Hollandse Waterlinie, het boerenleven, cultuurhistorie en natuur. Het steeds opnieuw creëren van belevenissen voor de recreant is daarbij noodzakelijk. In het landschap van de Kromme Rijnstreek worden daarnaast, op locaties waar typische elementen en landschappelijke overgangen goed zijn te beleven, panorama s gerealiseerd. Panorama s zijn ook een vorm van belevingspunten. De kunstobjecten attenderen de recreant op een vernieuwende wijze op de omliggende omgeving. De uitvoering van deze visie is een proces waarbij de gebiedscommissie Kromme Rijnstreek, gemeenten, provincie maar vooral ook ondernemers en andere gebiedspartijen de krachten moeten bundelen. Zonder samenwerking tussen de verschillende (publieke en private) aanbieders van het toeristisch-recreatief product zal recreatie in de Kromme Rijn zich niet optimaal ontwikkelen. Zeker in een tijd van bezuinigingen wordt extra kritisch gekeken naar investeringen en komen alleen die projecten in aanmerking die draagvlak hebben en voldoende opleveren voor de streek.

12 Inleiding 1.1 Aanleiding Het Kromme Rijngebied is één van de gebieden waarvoor binnen de Agenda Vitaal Platteland van de Provincie Utrecht bestuursafspraken zijn gemaakt, ondermeer ten aanzien van de ontwikkeling van landschap en cultuurhistorie. De Kracht en Pracht van het Kromme Rijngebied (mei 2007) is de integrale gebiedsvisie voor het Kromme Rijngebied, die richting geeft aan deze ontwikkeling. De kern van deze gebiedsvisie is dat er wordt gestreefd naar behoud van het landschap door ontwikkeling hiervan en het vergroten van de belevingsmogelijkheden. Hierin spelen landbouw, cultuurhistorie, water, natuur, bodem en recreatie een grote rol. In de integrale gebiedsvisie wordt gekozen het Kromme Rijngebied toeristisch-recreatief verder te ontwikkelen, waarbij het vergroten van de belevingswaarde en het uitbreiden en versterken van de routegebonden recreatiemogelijkheden centraal staan. Er is echter niet aangegeven waar deze ontwikkeling het meest gewenst en passend is. Een nadere meer gedetailleerde uitwerking voor recreatieve routestructuren is gewenst. In 2010 is een nulmeting uitgevoerd naar de bestaande routestructuren in het Kromme Rijngebied. Uit deze nulmeting komt naar voren dat het routenetwerk nog niet compleet is en dat goede routestructuren in delen van het gebied ontbreken. Om ervoor te zorgen dat recreanten ook in de toekomst kunnen blijven genieten van de rust en ruimte is het daarnaast nodig om de recreatieve druk op het gebied te spreiden en te doseren. Er is dan ook behoefte aan een visie op de recreatieve routestructuren voor het Kromme Rijngebied, uitgewerkt in een concreet uitvoeringsplan. De visie zal als leidraad fungeren bij het gezamenlijk prioriteren van projecten door de partners binnen de Kromme Rijnstreek. Daarnaast wordt een ontwikkelingsrichting gegeven voor routegebonden recreatie in de Kromme Rijnstreek tot Het plangebied Situering De Kromme Rijnstreek ligt ten zuidoosten van de stad Utrecht, globaal tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Neder-Rijn en Lek. Het beslaat de gemeenten Wijk bij Duurstede, Houten en Bunnik en (delen van) de gemeenten Utrechtse Heuvelrug, Zeist, De Bilt en Nieuwegein. Het gebied ligt deels binnen de Nationale Landschappen Rivierengebied en Nieuwe Hollandse Waterlinie (zie figuur 1). Een rijk landschap Vanuit het tussengebied tussen Utrecht en Zeist waaiert het plangebied uiteen in verschillende landschapspanorama s: Het cultuurhistorisch landschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie 1

13 Figuur 1: Ligging plangebied (bron: Grontmij, 2010) 2

14 aan de westzijde van het plangebied, bosgebied aan de oostzijde, het open agrarisch landschap, doorsneden door de Kromme Rijn en de Langbroekerwetering in het middengebied en het Hollandse rivierenlandschap die de begrenzing vormt van het plangebied aan de zuidrand. In het agrarische middengebied is ook een groot aantal agrotoeristische bedrijven te vinden. Als parels binnen dit al rijke landschap liggen de historische kernen. Binnen een relatief klein plangebied, biedt de Kromme Rijnstreek een grote gevarieerdheid aan landschapsbelevingen met uiteenlopende mogelijkheden voor de routegebonden recreatievormen wandelen, fietsen, kanoën en paardrijden. De landschapsdiversiteit, maar ook de kleinschaligheid zijn belangrijke kwaliteitskenmerken van het Kromme Rijngebied. Zowel in de zonering als bij het bepalen van de doelgroepkeuze en de te ontwikkelen of te verbeteren recreatieve infrastructuur, is kleinschaligheid het uitgangspunt. Nieuwe Hollandse Waterlinie Een groot deel van de Kromme Rijnstreek is onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In het gebied zijn twee projectenenveloppen te vinden: Rhijnauwen-Vechten en Linieland. Beide enveloppen hebben plannen uitgewerkt voor het verbeteren van de recreatieve structuur om de beleefbaarheid en toegankelijkheid van de Nieuwe Hollandse Waterlinie te vergroten. In het deelgebied Rhijnauwen-Vechten hebben deze plannen met name betrekking op het verbeteren van de routestructuren in de directe omgeving van de verschillende forten, met als vlaggenschip Fort bij Vechten. In Linieland zijn plannen voor aanzienlijke uitbreiding van de recreatieve structuur voor wandelen, fietsen en kanoën. In Linieland moet ook een streektransferium komen langs de A27, dat de toegangspoort naar Linieland gaat vormen. De plannen vanuit de Nieuwe Hollandse Waterlinie vormen een belangrijke kans voor de Kromme Rijnstreek. 1.3 Doelstelling Doelstelling is het opstellen van een visie op de recreatieve routestructuren in het Kromme Rijngebied die kan rekenen op draagvlak vanuit het gebied, met een heldere richting om te komen tot een hoogwaardig recreatief routenetwerk. Deze visie moet leiden tot een versterking van de kwalitatieve en kwantitatieve routestructuur van het gebied. De visie mondt uit in een uitvoeringsprogramma aan de hand waarvan prioriteiten gesteld kunnen worden, projecten in planning gefaseerd kunnen worden en buiten het kader van deze opdracht financiering gezocht kan worden. Het biedt tevens een kader voor de beoordeling van projectaanvragen van gebiedspartijen in het kader van de Agenda Vitaal Platteland. 1.4 Onze werkwijze Voor het verkrijgen van een breed draagvlak voor deze visie is een interactief proces met diverse belanghebbenden gevolgd. De totstandkoming van dit rapport is begeleid door de Werkgroep Recreatie van het Kromme Rijngebied. Ook zijn er vijf groepsgesprekken gehouden met diverse belanghebbenden, zoals gemeenten, gebiedsorganisaties en ondernemers. Doel van deze gesprekken was het inventariseren van kansen en knelpunten. In bijlage 2 is een lijst met de geïnterviewde instanties opgenomen. In een werkbijeenkomst met een brede delegatie van de toeristisch-recreatieve sector is de visie 3

15 getoetst. De organisaties die hiervoor zijn uitgenodigd zijn tevens te vinden in bijlage 2, de notulen in bijlage 3. De in dit rapport beschreven visie op het recreatieve routenetwerk in de Kromme Rijnstreek vormt samen met de input vanuit de Werkgroep, interviews en de werkbijeenkomst de basis voor het op te stellen uitvoeringsprogramma. De visie is voor een belangrijk deel gebaseerd op literatuuronderzoek, aangevuld met de gebiedskennis en expertise van Grontmij en de betrokkenen. Naast de in dit hoofdstuk genoemde documenten zijn er diverse andere (beleids)documenten die de ontwikkeling van de toeristisch-recreatieve infrastructuur in het plangebied in meer of mindere mate raken en daarvoor relevant zijn. Deze documenten zijn tevens gebruikt als input voor dit plan en terug te vinden in de literatuurlijst in de bijlage. 1.5 Leeswijzer In dit rapport gaan we eerst in op de huidige situatie ten aanzien van recreatieve routestructuren en toeristischrecreatieve voorzieningen in de Kromme Rijnstreek. Dat doen we in Hoofdstuk 2. Hierbij gaan we ook in op bestaande barrières en de herkomst van bezoekers. Hoofdstuk 3 bespreekt de ontwikkelingsvisie voor het recreatief routenetwerk Kromme Rijnstreek. Op basis van een zonering stippelen we een toekomstplan uit voor het gebied. Herkenbaarheid, promotie en marketing en beleving worden daarbij niet overgeslagen. Hoofdstuk 4 vervolgens, behandelt de uitvoeringsstrategie waarbij aan de hand van geprioriteerde projecten, trekkers en kosten wordt aangegeven welke zaken het best kunnen worden opgepakt om de visie uit te voeren. 4

16 Verkenning recreatieve routestructuur 2.1 Kenmerken van een recreatief routenetwerk Waarom een routenetwerk? Een routenetwerk is dé manier om van het landschap te genieten. Het belang hiervan is groot: welzijn, gezondheid, kwaliteit van leven, het brengt bevolkingsgroepen met elkaar in contact en vormt een belangrijke drager van ruimtelijke kwaliteit voor aantrekkelijke steden en een vitaal platteland 1. Het netwerk legt verbindingen en brengt samenhang in het aanbod voor de bezoeker aan het gebied. Het is het middel om bestemmingen en bezoekers met elkaar te verbinden. Het vormt de basis om de Kromme Rijnstreek te beleven. Een goed functionerend netwerk is de grondlegger voor de economische vitaliteit van de toeristisch-recreatieve sector. Voor een goede waardering van een netwerk zijn twee hoofdaspecten van belang, te weten de gebruikswaarde en de belevingswaarde van het netwerk. Gebruikswaarde van een routenetwerk De gebruikswaarde heeft betrekking op de bereikbaarheid, toegankelijkheid en veiligheid van een routenetwerk. Het routenetwerk moet goed bereikbaar zijn. De eigen inwoners en omwonenden kunnen bij voorkeur via aantrekkelijke en veilige verbindingen al recreërend het gebied intrekken. Een goede aansluiting van routes op woon- en verblijfsgebieden en een 1 Genieten van Buiten, Ministerie van LNV, 2009 aantrekkelijke passage door (de soms minder aantrekkelijke) stadsranden is daarbij van belang. Grote infrastructuur kan een belemmering vormen voor de bereikbaarheid van het gebied. Voor recreanten van buiten, geldt dat het netwerk moet aansluiten op openbaarvervoersverbindingen. Het merendeel van deze bezoekers komt echter met de auto. Logische, goed bereikbare overstappunten dragen bij aan het beperken van de overlast voor natuur en bevolking. Voor het goed functioneren van deze overstappunten is het wenselijk dat deze beschikken over gratis parkeervoorzieningen (en fietsenstallingen), voldoende aanbod van routes en eventueel een extra aantrekkingskracht hebben in de vorm van horeca of als informatie-/belevingspunt. Een derde onderdeel van bereikbaarheid is een goede aansluiting met routenetwerken in omliggende gebieden. Een recreatief routenetwerk moet ook bestaan uit sociaal veilige en verkeersveilige verbindingen. Drukke plattelandswegen moeten zoveel als mogelijk worden vermeden en bij voorkeur zijn recreanten die wandelen en fietsen gescheiden van elkaar. Belevingswaarde van een routenetwerk De belevingswaarde hangt samen met de landschappelijke aantrekkelijkheid, belevingsmogelijkheden en herkenbaarheid van het netwerk. Een hoge belevingswaarde is van groot belang om (herhaal)gebruik van het fysieke netwerk te bevorderen. Sterker dan bij gebruikswaarde is bij belevingwaarde de doelgroep sterk bepalend. In z n algemeenheid geldt dat afwisseling 5

17 op de route, niet te veel mederecreanten, voldoende rustpunten en rust de belevingwaarde vergroten. Daarnaast hecht het merendeel van de recreanten aan herkenbare en duidelijk gemarkeerde routes. Uniformiteit tussen routes is hierbij minder van belang. Op diverse manieren kan de routestructuur extra beleving krijgen. Veelal is dit gebaseerd op het op een passende manier geven van informatie over het gebied en locaties waar de route doorheen of langs loopt. Dit wordt ook wel een dubbele openstelling genoemd. Hierbij is het van groot belang aansluiting te zoeken bij de doelgroep. Informatievoorziening kan variëren van internet voor oriëntatie vooraf, routeboekjes en informatiepanelen in het veld tot en met de inrichting van belevingspunten en het aanbieden van een interactieve Kromme Rijnexperience waarbij de bezoeker met smartphone een route uitstippelt en informatie en experience op maat krijgt aangeboden. Het regelmatig aanbieden van verschillende belevingen bevordert het herhaalbezoek. 2.2 Het recreatieve aanbod van het Kromme Rijngebied Routestructuren De kaart op de volgende pagina laat de bestaande routes voor wandelen, fietsen en kanoën en de toeristisch-recreatieve voorzieningen in het gebied zien. Hier wordt kort ingegaan op enkele opvallende aandachtspunten. Wandelen De afgelopen jaren is gewerkt aan het realiseren van nieuwe wandelroutes. Verschillende wandelroutes lopen door het gebied, zoals Lange Afstandswandelroutes (onder andere langs de Kromme Rijn), klompenpaden, ommetjes vanuit de kernen en wandelrondjes op enkele landgoederen. Dit vormt echter nog geen netwerk. Fietsen Het fietsknooppuntensysteem vormt de basis voor een recreatieve fietstocht door het gebied. Het hele gebied is via het fietsknooppuntensysteem te verkennen. Het aantal vrij liggende fietspaden is echter beperkt. Met name de verbinding tussen Houten/Eiland van Schalkwijk en de Utrechtse Heuvelrug voor fietsers ontbreekt. Hierdoor worden het reguliere verkeer en het recreatieve verkeer gemengd waardoor gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. Kanoën Er is een kanoroute over de Kromme Rijn, die populair is en veel wordt gebruikt. Het is echter geen rondgaande route. Ruiters Voor ruiters zijn er weinig voorzieningen. Ondanks het feit dat er enkele maneges zijn en veel privéstallingen, ontbreken in het gebied ruiterpaden en -routes. Voorzieningen en verblijfsrecreatie Het Kromme Rijngebied beschikt over relatief weinig overnachtingsmogelijkheden (hotel, B&B, camping) en zelfstandige horecavestigingen. In het buitengebied zijn er horecavoorzieningen bij agrarische bedrijven aanwezig, in combinatie met een boerderijwinkel. Deze voorzieningen zijn echter doorgaans beperkt geopend. Daarnaast zijn veel horecavoorzieningen in het gebied op zondag gesloten. In de Kromme Rijnstreek is er mogelijkheid om te golfen (twee terreinen), tuinen te bezoeken en ook zijn er dagrecreatieterreinen en boerderijwinkels. 6

18 Figuur 2: Bestaande recreatieve routestructuur (bron: Grontmij, 2010) 7

19 2.2.2 Bereikbaarheid van het routenetwerk Bereikbaarheid van het routenetwerk omvat twee onderdelen: Startpunten/entrees: wat zijn logische en aantrekkelijke opstartplaatsen voor recreanten die met de auto of openbaar vervoer het gebied bezoeken? Aansluiting op de steden en kernen: hoe sluiten de recreatieve routes aan op de bewoonde gebieden? Startpunten/entrees Logische, goed bereikbare startpunten geleiden de recreant door het gebied, zodat de overlast voor natuur en bevolking tot een minimum wordt beperkt. Voor het goed functioneren van deze startpunten is het wenselijk dat deze beschikken over gratis parkeervoorzieningen (en fietsenstallingen), openbaar vervoeraansluiting, voldoende aanbod van routes en eventueel een extra aantrekkingskracht hebben in de vorm van horeca, informatie- of belevingspunt. De N225 functioneert voor het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, en in mindere mate het noordelijk gedeelte van de Kromme Rijnstreek, als recreatie-as waarvandaan bezoekers het gebied intrekken. Vanuit groene entrees zijn er diverse routes richting Utrechtse Heuvelrug en Langbroekerwetering. In het overige deel van het Kromme Rijngebied zijn nog geen startpunten die als zodanig zijn benoemd. Verschillende locaties in het gebied functioneren op dat moment wel als een startpunt, zoals het Bos Nieuw Wulven, Amelisweerd/Rhijnauwen en de stadshaven van Wijk bij Duurstede. Vanuit de Nieuwe Hollandse Waterlinie zijn er plannen voor een streektransferium langs de A27 die de toegangspoort moet gaan vormen voor het Eiland van Schalkwijk. Verbindingen van het netwerk met de steden en kernen in het gebied Spoor-, water- en snelwegen vormen barrières voor recreanten tijdens hun recreatieve tocht, met name vanuit de de steden naar het buitengebied. De kaart op de volgende pagina laat zien welke barrières er zijn in de Kromme Rijnstreek. Zowel voor wandelaars als voor fietsers zijn er een aantal goede verbindingen tussen het landelijk gebied van de Kromme Rijnregio en de steden. Voor de bereikbaarheid vanuit Utrecht geldt dat het realiseren van meer oversteekpunten van barrières een aanvulling zou zijn voor het routenetwerk. Dit zorgt ook voor een betere spreiding van de bezoekersstromen. Het gaat dan in ieder geval om de passeerbaarheid van de A12, A27 en de spoorwegen. Vanuit Nieuwegein is de verbinding met de Kromme Rijnstreek niet optimaal. Aandacht verdient de passeerbaarheid van Lek, de A27 en de oversteekbaarheid ter hoogte van de Plofsluis richting Laagraven. Het Amsterdam-Rijnkanaal vormt voor recreanten ook een barrière tijdens een tocht door het gebied, met name voor de inwoners van Houten. Verder is belangrijk om de verbindingen tussen de verschillende onderdelen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie beter mogelijk te maken. Ook de provinciale weg N229 vormt een barrière voor recreanten en is niet overal veilig passeerbaar. Wandelroutes moeten zoveel mogelijk starten dichtbij huis vanuit de steden en dorpen in het gebied. Het spreekt voor zich dat daarbij voor grotere plaatsen, zoals Houten, Driebergen, Zeist en Wijk bij Duurstede meer aansluitingen wenselijk zijn dan bij kleinere kernen. 8

20 Figuur 3: Barrières in het routenetwerk (bron: Grontmij, 2010) 9

21 In Houten is de afgelopen jaren geïnvesteerd in het maken van wandelommetjes. Met uitzondering van het zuidoosten gaan deze routes echter maar beperkt door het buitengebied. De verbindingen vanuit Nieuwegein naar de Kromme Rijnstreek voor wandelaars zijn nauwelijks aanwezig. Wijk bij Duurstede is aangesloten op diverse wandelroutes, de aansluitingen zijn met name via het oosten van de kern. Een verbinding aan de westkant, door een meer aantrekkelijk gebied, is gewenst. Het ontbreekt aan een wandelverbinding langs de Neder-Rijn. De verbinding van Zeist met het Kromme Rijngebied is nauwelijks aanwezig. Driebergen, Amerongen, Leersum en Doorn zijn voor wandelaars goed verbonden met de Kromme Rijnstreek. De kleinere kernen zoals Werkhoven, Langbroek en Cothen zijn beperkt opgenomen in de wandelroutestructuur Toegankelijkheid van het routenetwerk Bij de toegankelijkheid van de Kromme Rijnregio wordt het recreatieve netwerk bezien vanuit de aspecten kwaliteit, fijnmazigheid en veiligheid. Hiertoe is ook gebruik gemaakt van de eerder uitgevoerde Inventarisatie routestructuur Kromme Rijnstreek. Fietsen Het Kromme Rijngebied is met het fietsknooppuntennetwerk goed ontsloten voor de fietser. Het fietsknooppuntensysteem loopt veelal over agrarische wegen met veel sluipverkeer. Dit is geen optimale situatie en de verkeersveiligheid is op een aantal plaatsen in het geding. Dit betreft met name de Amerongerwetering, Langbroekerdijk en Lekdijk. Het aanleggen van vrij liggende fietspaden is echter niet eenvoudig vanwege de smalle wegen met vaak aan een of twee zijden slootjes of bomen. Ook is de Lekdijk op zondag een populaire route voor motoren wat botst met de andere recreantengroepen. Een meer fijnmazig knooppuntennetwerk is gewenst in de hele Kromme Rijnstreek. Er zijn relatief grote afstanden tussen de verschillende verbindingen en de recreant moet soms kilometers lang dezelfde rechte weg fietsen. Met name in het Langbroekerweteringgebied speelt dit. Ook zijn de verbindingen niet altijd even aantrekkelijk, bijvoorbeeld bij Bunnik en tussen Driebergen en Zeist. Ten opzichte van de Utrechtse Heuvelrug leent de Kromme Rijnstreek zich niet bijzonder goed voor mountainbiken. Gelet op de ligging van het gebied tussen de stad Utrecht en de Utrechtse Heuvelrug is het wenselijk een aantal aanrijdroutes uit te zetten vanuit de stad richting mountainbikeroutes op de Utrechtse Heuvelrug. Wandelen Het aanbod van wandelroutes is in het oosten van het plangebied en rondom de N225 goed te noemen. In het agrarisch buitengebied in het zuiden en westen van de Kromme Rijnstreek ontbreken wandelroutes grotendeels. In het zuidwesten (Eiland van Schalkwijk en Laagraven) is het wenselijk de routestructuur verder uit te breiden om de Nieuwe Hollandse Waterlinie beter beleefbaar te maken. De aansluiting van de wandelroutestructuur op de Utrechtse Heuvelrug is op orde, maar de verbindingen naar het zuiden richting de Kromme Rijnstreek vanaf de groene entrees kunnen worden verbeterd. Via de pontjes is het Kromme Rijngebied voldoende aangesloten op het netwerk in Gelderland. Het nieuwe pontje bij Fort Honswijk is een welkome aanvulling. In een aantal gebieden is de kwaliteit van de wandelverbindingen onvoldoende. Reden hiervoor is de onveiligheid, onaantrekkelijkheid omgeving of medegebruik door andere weggebruikers. In 10