Bevrijdingsdag 5 mei. Dromen van Vrijheid

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bevrijdingsdag 5 mei. Dromen van Vrijheid"

Transcriptie

1 Bevrijdingsdag 5 mei Dromen van Vrijheid

2 Dromen van Vrijheid Vrijheid van meningsuiting Vrijheid om jezelf te zijn Vrijheid om het verschil te maken Vrijheid door onderwijs Vrijheid om kind te zijn Wereldkampioenen mensenrechten, van Harriet Tubman en Anne Frank tot Nelson Mandela en Aung San Suu Kyi, delen hun dromen van vrijheid met woorden. Hun woorden worden prachtig geïllustreerd door kunstenaars van over de hele wereld. Dromen van Vrijheid is een feest van visuele verhalen. Dappere verhalen en beeldende illustraties worden samengevlochten om jonge lezers te inspireren, op te komen voor anderen en verschil te maken. Met citaten van onder andere de Dalai Lama, Anne Frank, Nelson Mandela en Malala Yousafzai. Illustratie omslag: Martine van Nieuwenhuyzen. Een deel van de opbrengst van dit boek gaat naar Amnesty International Nederland Diverse internationale illustratoren en citaten Levendig Uitgever, 2015 ISBN Hard cover, 40 pagina s NUR 210 Prijs 14,95 Te bestellen via de Levendige Boekwinkel of een (online) boekwinkel.

3 1 5 mei Bevrijdingsdag: we vieren de vrijheid Op 5 mei vieren we elk jaar de bevrijding. Bij bevrijding gaat het om terugkijken naar de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog. Maar het accent van de viering van de bevrijding is steeds meer komen te liggen bij vrijheid. Dat maakt 5 mei ook een feest van vooruitkijken. We staan stil bij de betekenis van vrijheid in de wereld van deze tijd. 4 mei Dodenherdenking Niet voor iedereen was de eerste Bevrijdingsdag zo feestelijk. Er waren veel mensen die vrienden of familieleden hadden verloren in de oorlog. Daarom worden op de avond voor Bevrijdingsdag, op 4 mei, in heel Nederland de doden herdacht. De vlag hangt dan halfstok en om uur is het twee minuten stil in ons land. Er worden bloemenkransen gelegd bij oorlogs- en herdenkingsmonumenten. Ook wordt ons volkslied, het Wilhelmus gezongen. 5 mei Bevrijdingsdag Op 5 mei is het feest. De straten zijn rood-wit-blauw gekleurd door de vlaggen die de mensen buiten hangen. Op verschillende plaatsen worden bevrijdingsfestivals georganiseerd. Daar wordt muziek gemaakt en eten mensen lekker van hapjes uit allerlei landen. Meer dan zestig jaar geleden, in 1945, werd de eerste Bevrijdingsdag gevierd. Dat was waarschijnlijk de mooiste en feestelijkste Bevrijdingsdag ooit. Beleving van oud en jong Er is natuurlijk wel een verschil tussen ouderen en jongeren in de beleving van 4 en 5 mei. Ook zijn ouderen en jongeren op een verschillende manier betrokken bij de herdenking en de viering. Voor ouderen spelen herinneringen en ervaringen aan de Tweede Wereldoorlog en de wederopbouw van daarna een belangrijke rol. Voor kinderen en jongeren is het belangrijk wat de verhalen over de oorlog en de vrijheid in de actualiteit voor hen betekenen. Binding in de samenleving Zowel jongeren als ouderen voelen zich betrokken bij de herdenking op 4 mei en de viering op 5 mei. Ongeacht hun leeftijd, culturele achtergrond, kleur, godsdienst of politieke voorkeur. Het samen herdenken en het samen vieren vormen een verbindende waarde voor onze samenleving. Vrijheid Met vrijheid bedoelen we dat mensen niet gevangen zijn of in iemands macht zijn, maar dat ze zonder belemmeringen of beperkingen over zichzelf kunnen beslissen. Dat ze zich kunnen ontplooien zoals ze zelf willen en dat ze mogen zeggen en schrijven wat ze vinden. 5 mei is ook een dag om ons te bezinnen op het belang van vrijheid en ons te realiseren dat vrijheid kwetsbaar is. Voor de vrijheid in Nederland hebben velen gevochten en zelfs hun leven gegeven.het einde van de Tweede Wereldoorlog betekende niet dat een einde kwam aan oorlog in de wereld. Nog dagelijks lijden mensen onder gewapende conflicten en de schending van mensenrechten. Op veel plaatsen ter wereld moeten mensen dagelijks vechten voor hun bestaan. 5 mei is daarom óók de dag waarop we ons bezinnen op onvrijheid elders in de wereld. Kijk voor meer informatie en het jaarthema op Het materiaal De lessen voor onderbouw en bovenbouw zijn zo geschreven dat ze zijn aan te passen op het niveau van de eigen groep.

4 2 Bevrijding Heiloo 1945 De kinderen lopen op straat met oranje strikken, vlaggetjes en hoedjes. Alle mensen staan te wachten op de bevrijders die straks het dorp zullen binnenrijden. (foto J. Smit) Dodenherdenking 1958 Militaire parade Wageningen 1989 Op 5 mei paradeerden de oud- strijders in een defilé dat werd bijgewoond door Prins Bernhard. In 2005 werd de laatste parade op 5 mei georganiseerd. Vanaf dat jaar wordt een militaire parade georganiseerd op Veteranendag (29 juni, verjaardag van Prins Bernhard). Op 4 mei is de Nationale Dodenherdenking op de Dam. Om even voor uur leggen de koningin en de kroonprins als eersten een krans bij het Nationaal Monument. Na de twee minuten stilte om uur volgen het Wilhelmus, een toespraak, een gedicht, de kranslegging door overlevenden en vertegenwoordigers van de regering, en de bloemlegging door Amsterdamse kinderen die meedoen aan het project Adopteer een Monument. Vervolgens kan iedereen die dat wil langs het monument lopen en een bloem neerleggen. (foto Ben van Meerendonk) Bevrijdingsfestival (Limburg, 2003) Elk jaar vinden op 5 mei in alle twaalf provincies en in Amsterdam de Bevrijdingsfestivals plaats. Op de festivals treden bands op, wordt veel muziek gemaakt, maar er is ook dans en theater. Op de festivals staat het begrip vrijheid centraal. Zo zijn er de Ambassadeurs van de Vrijheid : artiesten en popgroepen, die aandacht vragen voor onvrijheid, schendingen van mensenrechten en de gevolgen van oorlog en geweld. In 2009 zijn dat Typhoon, Ellen ten Damme & Isis en Voicst.

5 3 g r o e p: 1 t/m 4 Reageren op kleur@levendiguitgever.nl Les 1 Vrijheid: wat mag wel en wat mag niet? Doel: de kinderen maken kennis met het begrip vrijheid. Nodig: kopieën van het werkblad voor elke leerling (zie voor de digitale versie) potloden en stiften kbegin Vraag de kinderen twee minuten stil te zijn, zonder lachen en zonder praten. Dit om rust te krijgen in de groep en om alvast te oefenen voor vier mei (zie ook les 2). Elke keer als een kind lacht of praat, gaan de twee minuten opnieuw in. Zo ervaren de kinderen hoe lang twee minuten duren. Bespreek met elkaar wat er nodig of handig is om stil te kunnen blijven. gkern Vrijheid heeft niet alleen met oorlog te maken, maar gaat ook over de dingen die je wel of niet mag doen. Laat de kinderen voorbeelden geven van dingen die ze zelf mogen bepalen en van dingen die ze niet zelf mogen doen. Mag je zelf weten wat je eet en drinkt? En wanneer je dat doet? Mag je zelf weten of je naar school gaat? Mogen je vader en moeder meer dan jij mag? Mag je op school doen wat je zelf wilt? bvertel de kinderen dat 5 mei Bevrijdingsdag is. In Nederland wordt dan het einde van de (Tweede Wereld)oorlog gevierd. Die duurde maar liefst vijf jaar. In de oorlog mochten heel veel dingen niet meer en waren de mensen niet vrij. Gebruik eventueel informatie van de website of uit de introductie om wat meer uit te leggen als dat nodig is. Vraag de kinderen of zij weten wat oorlog is. (Oorlog is als verschillende landen ruzie hebben met elkaar en wapens gebruiken.) Laat de kinderen zo veel mogelijk zelf vertellen. Lees het verhaal Oma Trudy had een oranje strik in het haar voor van het werkblad. gcafronding De kinderen vertellen om beurten iets wat fijn is en met vrijheid te maken heeft. Iets wat je hebt, wat je kunt kiezen, waar je gelukkig mee bent. Je kunt ze daar ook een tekening over laten maken. Bewaar de tekening in het portfolio van de leerlingen. sextra Speel tikkertje met verlos met de kinderen op het schoolplein of in de gymzaal. In het spel zijn twee tikkers. De tikkers moeten proberen iedereen af te tikken. Degene die wordt getikt gaat stil staan met de benen wijd. Als je bent getikt kun je alleen bevrijd worden als een ander kind tussen de gespreide benen doorkruipt. Het spel is afgelopen als iedereen met zijn benen wijd staat. Als dit te lang duurt, kan er eventueel nog een derde en vierde tikker worden gekozen. Variaties van verlossen zijn: door weer getikt te worden door een vrij kind; doordat twee kinderen een kring om je heen vormen.

6 4 Oma Trudy had een oranje strik in het haar Toen ik bij Oma Trudy ging logeren vertelde oma alles over de oorlog. Oma was in de oorlog geboren. Ze was pas vijf jaar oud toen de oorlog was afgelopen. Zo ging haar verhaal: Op de radio hadden we het nieuws gehoord. Het was op 4 mei De oorlog was voorbij. Het leger van Duitsland zou zich overgeven. En de vrede sluiten met de soldaten die ons waren komen bevrijden. Die kwamen uit heel veel landen. Uit de Engeland, uit Amerika, uit Polen, uit Canada en uit Nederland. Het was al wat later op de avond. Dus ik moest al naar bed. Ik kon bijna niet slapen. Zo spannend vond ik het. De volgende dag stond ik al vroeg op. Ik waste me. En toen mocht ik van mijn moeder mijn mooiste jurk aantrekken. Mijn moeder deed een oranje strik in mijn haar. Samen met mijn broer, die al acht was, ging ik de straat op. Ik moest beloven dat ik zijn hand vast zou houden. Dat deed ik ook. Want er liepen heel veel mensen op straat. Overal hingen rood-wit-blauwe vlaggen. En bijna alle mensen hadden wel een oranje of rood-wit-blauw versiersel op hun kleding of hun pet of hoed. Maar niemand had zo n mooi oranje lint in het haar als ik. De mensen zongen Oranje boven, oranje boven, leve de koningin. Ze dansten op straat en maakten rare sprongen. Iedereen lachte. Er stond een hele fanfare op het marktplein. Toen hoorden we een heleboel motorgeluiden en heel luid gejuich. Ze komen, ze komen, riepen de mensen. Vanuit een straat die op de markt uitkwam, kwamen een heleboel auto s, jeeps en tanks aangereden. Dat waren de soldaten uit Canada, Amerika en Engeland. Zij deelden chocola uit en kauwgom. Dat hadden we al jaren niet geproefd. Mijn broer en ik werden op een jeep getrokken. En hebben heerlijk gesmikkeld van de chocola. En genoten van de kauwgom. Kon het maar altijd Bevrijdingsdag zijn

7 5 g r o e p: 1 t/m 4 Les 2 Een kleurrijke viering Doel: de kinderen maken kennis met Dodenherdenking en Bevrijdingsdag aan de hand van voor- werpen, kleuren en symbolen van de vrijheid. Nodig: eventueel trommels of andere muziekinstrumenten oude kleding oranje, rode, witte, blauwe stoffen knutselmateriaal kopie van het werkblad voor elk kind Nodig voor extra: chocola, sinaasappels of bananen kbegin Leg uit dat op 4 mei de doden uit de Tweede Wereldoorlog worden herdacht met twee minuten stilte. Wees vervolgens ook twee minuten echt stil met de klas. Laat de kinderen daarvoor opstaan, net als de mensen doen op 4 mei om uur s avonds, als het echt stil is in Nederland. Na de twee minuten stilte wordt op 4 mei het Wilhelmus gezongen. Bepaal zelf of de groep eraan toe is om dat ook daadwerkelijk te doen. een gekke hoed een vlag een t-shirt beschilderen de kleurplaat kleuren De kinderen mogen ook een andere kleur kiezen, als zij vinden dat die bij vrijheid of vrij zijn hoort. Bijvoorbeeld lichtblauw van de lucht waar de vogels vrij vliegen of groen als kleur van de hoop. mkern Leg uit dat Koningin Wilhelmina (de oma van Koningin Beatrix) erg geliefd was bij de mensen in Nederland. Op Bevrijdingsdag zongen de mensen veel liedjes in de straat. Oranje boven was toen erg populair. Zing met de kinderen Oranje boven (melodie: We zijn er bijna): Oranje boven, Oranje boven, Leve de Koningin Dit kan ondersteund worden met handgeklap en trommelgeluid. Laat de kinderen eventueel in optocht lopen door de klas. cleg uit dat de mensen in Nederland op Bevrijdingsdag allemaal een oranje strikje of lintje in het haar of op hun kleding hadden, of een rood-wit-blauw vlaggetje. De kinderen hebben vast wel eens supporters bij schaatsen of voetbal gezien met oranje en rood-witblauwe attributen. Laat de kinderen feestmaterialen maken voor Bevrijdingsdag waarin de kleuren rood-wit-blauw en oranje aan bod komen: dafronden Organiseer een modeshow met de hoeden, de vlaggen, t-shirts of andere kledingstukken die de kinderen hebben gemaakt. Je kunt dit in de vorm van een defilé of optocht doen, waarbij de kinderen ook Oranje boven kunnen zingen. kextra Leg uit dat de mensen in de oorlog weinig te eten hadden. En al helemaal geen snoep of chocolade, sinaasappels of bananen. Leg voor ieder kind een stukje chocola (blokjes van een reep of chocoladeflikken). Vertel dat jullie doen alsof niemand nog weet wat dit is. Net als vlak na de oorlog. En dan krijg je opeens zo n stukje chocola. Wat doe je ermee? Eerst kijken, ruiken, voelen. Dan proeven. Doe je ogen maar dicht, en proef zo goed mogelijk hoe het smaakt. Je bent stil en proeft alleen maar, al je aandacht is in je mond. Dan zuig je langzaam totdat de chocola warm wordt en smelt. Je gaat er zo lang mogelijk van genieten. Hoe lang kun je ermee doen? In plaats van chocola kun je ook appels of bananen gebruiken.

8 Bevrijdingsdag

9 7 g r o e p: 5 t/m 8 Les 1 De betekenis van vrijheid Doel: de leerlingen maken kennis met de betekenis van vrijheid in het kader van de bevrijding van 5 mei 1945 en in het bredere kader van wat vrijheid voor henzelf betekent. Nodig: eventueel grote vellen papier en schrijfgerei kopie van het werkblad voor elke leerling (of maak gebruik van de gedichten op via het digibord) kbegin Maak met de leerlingen een stille bordassociatie. Schrijf op het bord Vrijheid: als je vrij bent kun je. Elke leerling die een associatie heeft, loopt naar het bord en schrijft dat op. De leerlingen mogen ook op de woorden reageren die in de loop van de associatie op het bord staan. Geef nieuwe richtingen aan als de stroom van woorden stokt. Denk aan: school en buiten spelen, ver weg of dicht bij, grote mensen of kinderen, krant en tv, gaan en staan, eten en drinken, dood en leven. Bespreek kort na en leg verband tussen vrij zijn (geen school hebben) naar vrijheid hebben (als waarde ). bckern Lees samen de gedichten en het fragment uit het Dagboek van Anne Frank van het werkblad voor. Geef de leerlingen vervolgens de vrijheid om te kiezen uit een van de onderstaande mogelijkheden om vrijheid uit te beelden. Laat de leerlingen zelf een gedicht of (dagboek)verhaal schrijven. De volgende ideeën kunnen daarbij helpen om richting te geven: Ik voel me vrij als geschreven vanuit de leerlingen zelf. Inleven in een kind in een oorlogsgebied (vluchtelingenkamp in Congo, in de Gazastrook, in een stad die wordt gebombardeerd (zie het gedicht De kleine Jesaja van Rotterdam op werkblad). Laat de leerlingen gebruik maken van de uitkomsten van de bordassociatie uit het begin. Vrijheid is Laat de leerlingen die liever met hun handen werken vrijheid tekenen, plakken, kleien, timmeren of fotograferen. Sommige leerlingen werken liever met expressie, bijvoorbeeld muziek of dans. Zij kunnen vrijheid op een andere manier uitbeelden door te dansen, te zingen of muziek te maken. Een combinatie van activiteiten in groepjes is ook mogelijk. Bijvoorbeeld leerlingen die samen een lied maken en de muziek of melodie daarbij verzinnen. dafronding Laat de leerlingen die dat leuk vinden hun gedicht of verhaal voorlezen of voordragen. Dat kan natuurlijk ook een andere leerling doen dan degene die het heeft geschreven. Maak een voorstelling en tentoonstelling met alle uitingen van vrijheid in de klas. Of bereid een voorstelling of tentoonstelling voor om uit te voeren tijdens een gemeenschappelijke viering in de school. dextra Doe samen met de leerlingen (eventueel van meer groepen) mee met een activiteit in de omgeving, bijvoorbeeld de Dodenherdenking of op Bevrijdingsdag zelf. Meer informatie en concrete ideeën zijn te vinden op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei ( Hier is bijvoorbeeld ook het lied van de vrijheid te vinden.

10 8 Gedichten over vrijheid 3 mei 1944 Ik ben vaak neerslachtig geweest, maar nooit wanhopig, ik beschouw dit schuilen als een gevaarlijk avontuur, dat romantisch en interessant is. Ik beschouw elke ontbering als een amusement in mijn dagboek. Ik heb me nu eenmaal voorgenomen dat ik een ander leven zal leiden dan andere meisjes en later een ander leven dan gewone huisvrouwen. Elke dag voel ik hoe m n innerlijk groeit, hoe de bevrijding nadert, hoe mooi de natuur is, hoe goed de mensen in m n omgeving, hoe interessant en amusant dit avontuur! Waarom zou ik wanhopig zijn? Anne Frank in haar dagboek Ik weet nog Ik weet nog hoe de mensen keken: de oorlog was voorbij de angst nog niet vergeten, maar diep van binnen blij en diep van binnen weten: dit nooit meer. We zijn vrij. Vandaag is het als toen gebleven: daar staan ze, bang en blij de mensen die nu leven met jou en mij erbij, de doden niet vergeten bij t feest om vrij te zijn Mies Bouhuys Wat is vrijheid? Is vrijheid iets vertellen? Of is vrijheid iets verzwijgen? Is vrijheid iets om te krijgen? Of is vrijheid iets om te geven? Zijn we al op weg naar vrijheid? Of staat vrijheid ergens stil? Is vrijheid nog wel in leven? Of is vrijheid gestorven in de oorlog? Als je niet oplet Deze muziek mag je niet spelen dat boek zou ik maar niet lezen die foto zou ik maar verscheuren met haar kun je beter niet gezien worden daar krijg je misschien last mee ik zou mijn mond maar houden wat je straks alleen nog mag is in een donker hol verborgen verlangen naar het licht van de vrijheid die je verspeeld hebt omdat je even de andere kant uitkeek toen je buren werden weggehaald Remco Campert (in opdracht van Nationaal Comité 4 en 5 mei) 160-je over doorzetten Soms zit het in het leven tegen heel erg tegen. Dan is het goed of gewoon beter om toch maar door te gaan op weg naar de vrijheid waar jij zo naar verlangt.

11 De kleine Jesaja van Rotterdam De woestijn zal zich verheugen de dorre vlakte zal vrolijk zijn de wildernis zal jubelen en bloeien als een lelie welig bloeien. Jesaja 35 Voor wie het niet aan kan en het niet meer houdt voor wie bang is dat oorlog gaat gebeuren voor wie de wereld niet meer vertrouwt of wie zomaar ineens droevig zit te treuren. Luister naar mij, hoe ik met mijn hond op pad in de oorlog, toen ik nog klein was zwierf in een hopeloos verwoeste stad toen de puinzooi mijn speelterrein was. Het was een nare, rare, kaalgeslagen troep toen ik dacht dat niets meer ooit zou groeien ik dacht dat niets het ooit nog zou doen toen ik opeens die klaproos zag bloeien. Toen wist ik, eens komt er een einde aan aan dat gedonder van kannonen eens zal de woestenij in bloei weer staan eens geeft de oorlog zich gewonnen. Op ieder godgeklaagd terrein zullen toch klaprozen blijven komen. Dat blijft, dat zal altijd zo zijn dat wordt ons nevernooitniet afgenomen. Want tussen plastic en colablik zijn het de klaprozen die het niet laten te bloeien tot hun laatste snik in de barsten van de straten. Wees zelf een klaproos als je kan met alle weerbarstigheid je eigen daar word je moedig en vrijmoedig van en je bent niet klein te krijgen. Uit: Karel Eykman, Met open ogen, De Fonteyn/NZV Uitgevers 2007

12 9 g r o e p: 5 t/m 8 Les 2 Vrijheid in doen en laten Doel: de leerlingen verkennen de betekenis van vrijheid en het maken van keuzes in vrijheden. Nodig: ballonnen eventueel muziekinstallatie en swingende muziek kopie van het werkblad voor elk groepje (eventueel vergroot tot A3) scharen papier potloden en stiften plakband Nodig voor extra: kopie van het lied Wat in de wereld kan ik kiezen?? van voor elke leerling kbegin Dit is een oefening voor samenwerking en vertrouwen die ook enig doorzettingsvermogen vergt. Gooi per tweetal een ballon in de groep en laat de leerlingen een ballon vangen. Elke leerling die geen ballon heeft gevangen, zoekt een klasgenoot met ballon op. Laat de tweetallen de volgende oefeningen doen: De ballon tussen de hoofden houden en zo een rondje lopen. Samen dansen met de ballon tussen de buiken, niet met de handen aankomen. Wie blijft het langste over? Swingende muziek is daarbij extra leuk. Met de rug naar elkaar toe staan, de ballon tussen elkaar in. Lopen of dansen wordt zo een stuk ingewikkelder. Daar heb je vertrouwen voor nodig! dkern Vrijheid is meer dan vrij zijn van school. Vraag de leerlingen welke vrijheden zij belangrijk vinden. Verdeel de klas in groepjes van vier of vijf leerlingen. Geef elk groepje een werkblad, scharen en een stift. Laat ze alle stenen uitknippen; ook de blanco. De leerlingen overleggen met elkaar welke vrijheden zij het belangrijkste vinden. Als ze vrijheden belangrijk vinden die er nog niet bij zijn, kunnen ze die in de blanco stenen schrijven. Laat ze de stenen op de muur plakken. De belangrijkste drie vrijheden komen onderaan. Deze drie stenen vormen de basis van de muur. Laat hen boven deze drie stenen nog een rijtje van drie stenen plakken, met de vrijheden die daarna het belangrijkste zijn. Bovenaan komen de stenen met de vrijheden die daarna het belangrijkste zijn. gelk groepje licht zijn muurtje van vrijheden toe. Bekijk samen de verschillen en overeenkomsten tussen de muurtjes. Waarom is de ene vrijheid belangrijker dan de andere? Kijk ook of er nog nieuwe vrijheden zijn gevonden. Bouw met de hele groep een nieuwe muur. Is er overeenstemming over de belangrijkste vrijheden? Kunnen jullie samen de muur van vrijheden van de klas opbouwen? dafronding Wat is de kleur van de vrijheid? Welke kleuren zijn op 5 mei te zien? Wat betekenen die kleuren? De leerlingen schrijven de kleuren op een vel papier en zetten erbij wat elke kleur voor hen betekent. Vinden ze de kleur mooi? Wat voor gevoel geeft de kleur? In de brede betekenis hebben de kleuren de volgende betekenis: oranje = warmte rood = liefde wit = blijdschap blauw = trouw groen = hoop goud = goddelijkheid roze = zachtheid Laat de leerlingen de kleuren van de vlag van hun land van voorkeur opzoeken. Dat kan hun favoriete vakantieland zijn, maar ook Nederland of het land waar hun ouders of grootouders vandaan komen. Laat de leerlingen hun eigen vlag maken met de kleur of kleuren die zij het beste vinden passen bij vrijheid. Deze vlaggen kunnen in de viering worden gebruikt. mextra Bekijk samen met de kinderen het boek Dromen van Vrijheid, Levendig Uitgever en Amnesty International, 2015.

13 Muur van vrijheid 10

14 11 alle groepen Bevrijding samen (be)leven Je kunt de lessen over Bevrijdingsdag ondersteunen door in het lokaal of in de hal een viertafel in te richten met voorwerpen die te maken hebben met Bevrijdingsdag. Daarnaast kun je met de hele school een viering houden ter ere van Bevrijdingsdag. Viertafel Stel samen met de leerlingen een lijst op met voorwerpen die op de viertafel kunnen komen (zie de voorbeelden hieronder). Spreek af wie wat meeneemt of maakt. Voor de hand liggende kleuren voor Bevrijdingsdag zijn oranje en rood-wit-blauw. Leg een kleed over de tafel en maak een verhoging met dozen of boeken onder het kleed. Zie erop toe dat de tafel en de voorwerpen met eerbied worden behandeld. Je kunt met de leerlingen rond de tafel gaan staan aan het begin of als afsluiting van de les. Of gebruik de tafel om de koppeling te maken met het thema kiezen en doorzetten. Mogelijke voorwerpen: Nederlandse vlag oranje wimpel tekst van het Wilhelmus foto s tulpen gedenktegels of bekers chocola, kauwgom, sinaasappels Viering Versier de ruimte met de kleurplaten van het Bevrijdingsfeest, (oranje) bloemen, vlaggen en gekleurde ballonnen. Laat leerlingen van groep 6 of hoger foto s maken van het feest. Mogelijke activiteiten: Houd twee minuten stilte zoals bij de Dodenherdenking gebruikelijk is. Zing het Wilhelmus of een ander bevrijdingslied (zie Laat leerlingen uit de bovenbouw hun vlaggen presenteren en vertellen waarom hun vlag vrijheid symboliseert. Laat de kinderen uit de onderbouw Oranje boven zingen. Eventueel kan dit met een optocht en met trommel- of klapgeluiden. Laat leerlingen uit de bovenbouw hun gedicht voordragen, verhaal voorlezen of een andere activiteit doen uit de eerste les. Lees een verhaal voor over de oorlog en/of de bevrijding. Dat kan ook het verhaal zijn uit de onderbouw over Oma Trudy. Daarna kunnen de kinderen een traktatie krijgen naar keuze (oranje limonade, koekjes, chocola, sinaasappels, worteltjes ). Bij jou in de buurt Aanvullende activiteiten die te maken hebben met Bevrijdingsdag: Misschien heeft de school al een monument geadopteerd. Kijk anders op nl voor mogelijkheden. Bezoek de kranslegging op Dodenherdenking met de groep of school. Kijk voor meer activiteiten op

Overal opa s en oma s

Overal opa s en oma s Liliana Erasmus & Jeroen Hoogerwerf Overal opa s en oma s twintig gedichten en verhalen met illustraties van Mariëlla van de Beek Uitgever Inhoud Wat haaien lusten Liliana 4 De rimpels van opa Jeroen 6

Nadere informatie

NATIONALE HERDENKING NATIONALE VIERING

NATIONALE HERDENKING NATIONALE VIERING 4 en 5 mei NATIONALE HERDENKING OP 4 MEI EN OP 5 MEI Elk jaar herdenken we op 4 mei de gevallenen van de Tweede Wereldoorlog en vieren we op 5 mei de bevrijding. Er zijn steeds minder mensen in Nederland

Nadere informatie

Voorbeelden van draaiboeken

Voorbeelden van draaiboeken Praktische tips 2 Voorbeelden van draaiboeken 3 Voorbeeld uitnodiging herdenking 4 Voorbeeld uitnodiging overdracht 5 Voorbeeld welkomstwoord 5 Voorbeeld slotwoord 6 Gedichten Voorbeelden van draaiboeken

Nadere informatie

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne> Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor

Nadere informatie

Lesbrief. Introductie

Lesbrief. Introductie Lesbrief Introductie Deze lesbrief hoort bij Lieve Stine, weet jij het? van Stine Jensen en Sverre Fredriksen. Dit boek bestaat uit 20 brieven en antwoorden van filosoof Stine. Deze lesbrief bestaat uit

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12. Bruiloftsfeest

Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12. Bruiloftsfeest Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12 Bruiloftsfeest Sara en Johannes hebben een kaart gekregen In een hele mooie enveloppe Met de post kregen ze die kaart Weet je wat op die kaart stond? Nou? Wij gaan trouwen!

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection 1 Beste docent, Binnenkort gaat u samen met uw klas naar de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection. Deze lesbrief

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

4 & 5 mei. Dodenherdenking & Bevrijdingsdag. Lessuggesties voor midden- en bovenbouw van het primair onderwijs

4 & 5 mei. Dodenherdenking & Bevrijdingsdag. Lessuggesties voor midden- en bovenbouw van het primair onderwijs 4 & 5 mei Dodenherdenking & Bevrijdingsdag Lessuggesties voor midden- en bovenbouw van het primair onderwijs uit: Flitskist, map 6 Herdenken & Gedenken lesdoelen lessuggesties 4 mei lessuggesties 5 mei

Nadere informatie

Noach bouwt een ark Genesis 6-8

Noach bouwt een ark Genesis 6-8 2 Noach bouwt een ark Genesis 6-8 Het is niet fijn meer op de aarde. De mensen maken ruzie, ze vechten en ze zijn God vergeten. Maar er is één man die anders is. Dat is Noach. Op een dag praat God met

Nadere informatie

Recht op vrije meningsuiting

Recht op vrije meningsuiting 10 Jan Boerstoel Recht op vrije meningsuiting werkblad 1 Luister naar het gedicht en lees mee met de tekst. Vul de ontbrekende woorden in. Recht op vrije meningsuiting Jan Boerstoel Recht op vrije meningsuiting,

Nadere informatie

Heilig Jaar van Barmhartigheid

Heilig Jaar van Barmhartigheid Heilig Jaar van Barmhartigheid van 8 december 2015 tot 20 november 2016 Paus Franciscus heeft alle mensen van de hele wereld uitgenodigd voor een heilig Jaar van Barmhartigheid. Dit hele jaar is er extra

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Liefde, voor iedereen gelijk?

Liefde, voor iedereen gelijk? Seksuele diversiteit graad 2 Lesvoorbereiding Liefde, voor iedereen gelijk? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print de verhalen 'Het geheim van Mirjam'

Nadere informatie

Jezus geeft zijn leven voor de mensen

Jezus geeft zijn leven voor de mensen Eerste Communieproject 38 Jezus geeft zijn leven voor de mensen Niet iedereen gelooft in Jezus In les 5 hebben we gezien dat Jezus vertelt over de Vader. God houdt van de mensen. Hij vergeeft je zonden.

Nadere informatie

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2 Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Je hebt je huiswerk niet gemaakt, maar durft dat niet te zeggen. Je krijgt een beurt en zo merkt de meester het toch. Oeps

Je hebt je huiswerk niet gemaakt, maar durft dat niet te zeggen. Je krijgt een beurt en zo merkt de meester het toch. Oeps De juf vraagt wie er mee wil doen aan een voorleeswedstrijd. Je wilt wel graag maar zegt niks omdat je bang bent dat ze je uitlachen. En nu ben je te laat. Je hebt je huiswerk niet gemaakt, maar durft

Nadere informatie

Lees het verhaal Een monument geschreven door Jan Terlouw.

Lees het verhaal Een monument geschreven door Jan Terlouw. EEN MONUMENT Bij het verhaal van Jan Terlouw Lees het verhaal Een monument geschreven door Jan Terlouw. Opdracht 2 Zet de volgende gebeurtenissen uit het verhaal in de goede volgorde. 1 De soldaat geeft

Nadere informatie

Kerstfeest 17 december 2014 Groep 6/7 De Brug

Kerstfeest 17 december 2014 Groep 6/7 De Brug Kerstfeest 17 december 2014 Groep 6/7 De Brug Welkom Lied: Dank je voor dit warme licht (kaarsen worden aangestoken door Youri) 1. Eerste kaars, wat wil jij zeggen als je branden gaat? Zie jij in je mooiste

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Moeilijke kindervragen

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Moeilijke kindervragen DOELSTELLINGEN De ouders hebben ervaren dat hun kind niet het enige is dat moeilijke vragen stelt en dat zij elkaar kunnen ondersteunen in de omgang hiermee. De ouders kunnen met hun kind in gesprek gaan

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

Educatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4

Educatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4 bas Educatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4 In deze lesbrief staan een aantal ideeën die u na de voorstelling met de kinderen kunt doen. U krijgt deze lesbrief voorafgaand

Nadere informatie

Leren vliegen. Graag zou ik een vogel zijn OVERDENKING. viering van 28 maart 2010

Leren vliegen. Graag zou ik een vogel zijn OVERDENKING. viering van 28 maart 2010 Leren vliegen Graag zou ik een vogel zijn Uit aarde ben ik gemaakt uit slijk en drek uit bloed en water graag zou ik een vogel zijn uit veren papier en dunne beenderen niet nat en bloederig Uit aarde zijn

Nadere informatie

LESBRIEF. Samenvatting: Bij dit boek horen diverse bijlagen: thema s: Ben jij ooit naar een neuzenfeest geweest?

LESBRIEF. Samenvatting: Bij dit boek horen diverse bijlagen: thema s: Ben jij ooit naar een neuzenfeest geweest? Samenvatting: Er bestaan verjaardagsfeestjes, dansfeestjes, eetfeestjes, pakjesfeestjes, nieuwjaarsfeestjes, geboortefeestjes maar ben jij al eens uitgenodigd voor een neuzenfeest? Een vrolijk boek voor

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Heer, U kent mij als geen ander U weet of ik zit of sta en U kent ook mijn gedachten voordat ik iets zeggen ga

Heer, U kent mij als geen ander U weet of ik zit of sta en U kent ook mijn gedachten voordat ik iets zeggen ga Hieronder staan de teksten van nieuwe liedjes, zodat jullie ze thuis ook kunnen oefenen: 'k Heb Jezus nodig heel mijn leven 'k Heb Jezus nodig, heel mijn leven. 'k Heb Jezus nodig, dag aan dag, in m'n

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

en zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht

en zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht I Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen worden zich meer bewust van eigen talenten en eigenschappen en ontwikkelen een positief zelfbeeld. Kinderen kunnen

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

De tijd die ik nooit meer

De tijd die ik nooit meer De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.

Nadere informatie

In de stilte van ons herdenken, sprak de herinnering.

In de stilte van ons herdenken, sprak de herinnering. Toespraak burgemeester K. Tigelaar ter gelegenheid van de dodenherdenking op vrijdag 4 mei 2012 Dames en heren, jongens en meisjes, In de stilte van ons herdenken, sprak de herinnering. Herinneringen aan

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

Liefdesgedichten schrijven

Liefdesgedichten schrijven Deze les hoort bij het boek Wil jij... met mij? geschreven door Rian Visser met tekeningen van Annet Schaap en gepubliceerd door uitgeverij Moon. Doel: leerlingen zelf gedichten laten schrijven Leeftijd:

Nadere informatie

Jouw reis door de Bijbel. Uitgeverij Jes! Zoetermeer

Jouw reis door de Bijbel. Uitgeverij Jes! Zoetermeer Nieske Selles-ten Brinke Jouw reis door de Bijbel Dagboek voor kinderen Uitgeverij Jes! Zoetermeer Onder de naam Jes! Junior verschijnen boeken voor kinderen tot twaalf jaar. Jes! Junior is een imprint

Nadere informatie

De leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd.

De leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd. Les 24 Ik hou van.. Doel blok 4: De leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd. Leskern: De leerlingen onderzoeken het begrip houden van

Nadere informatie

JAN STEVENS. Voorjaarsdroom. De Wielewaal" Dordrecht 1945

JAN STEVENS. Voorjaarsdroom. De Wielewaal Dordrecht 1945 JAN STEVENS Voorjaarsdroom De Wielewaal" Dordrecht 1945 r JAN STEVENS 4 Voorjaarsdroom De Wielewaal" Dordrecht 1945 voor Minke « Die lentemorgen, vroeg - ben ik door de boomgaard gegaan en het was of

Nadere informatie

Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,

Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...

Nadere informatie

De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien.

De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien. Foto s uitbeelden 1 Doel: de leerlingen kunnen een eenvoudige handeling uitbeelden in houding en mimiek Benodigdheden: een fototoestel De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan

Nadere informatie

ADHD: je kunt t niet zien

ADHD: je kunt t niet zien ➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen

Nadere informatie

1. Je krijgt van je juf of meester een plaatje. Bekijk het plaatje goed.

1. Je krijgt van je juf of meester een plaatje. Bekijk het plaatje goed. D S T R K C N T LS 1 Opdracht 1 Nodig: papier en lijm 1. Je krijgt van je juf of meester een plaatje. Bekijk het plaatje goed. 2. Zoek nu een klasgenoot met een ander plaatje. 3. Zoek nu samen nog vier

Nadere informatie

2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg

2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg 2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen

Nadere informatie

ProJOP. jeugdwerk VPKB. 40 Days. stilstaan in de 40 dagentijd

ProJOP. jeugdwerk VPKB. 40 Days. stilstaan in de 40 dagentijd ProJOP jeugdwerk VPKB 40 Days stilstaan in de 40 dagentijd Hey! Voor je ligt 40 Days. De veertigdagentijd is de periode waarin we uitkijken naar Pasen, het feest van Jezus opstanding. Onderweg lezen we

Nadere informatie

1. Liedje Welkom welkom http://www.youtube.com/watch?v=t5ajdsxwmhu 2. Liedje: Jij mag er zijn.

1. Liedje Welkom welkom http://www.youtube.com/watch?v=t5ajdsxwmhu 2. Liedje: Jij mag er zijn. NIEUWSBRIEF 2 Oktober 2013-20142014 Geachte Ouders/verzorgers, De eerste 9 weken zitten erop. De leerlingen en leerkrachten hebben hard gewerkt. Met z n allen hebben we goed ons best gedaan op de leervakken,

Nadere informatie

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp

Nadere informatie

Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje

Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje Aangepaste dienst Liturgie Voor de dienst speelt de band drie liederen Opwekking 11 Er is een Heer Opwekking 277 Machtig God, sterke Rots

Nadere informatie

Liefde in het kippenhok

Liefde in het kippenhok Liefde in het kippenhok Kippentalk deel 1, groep 3, tekst en illustraties Ingrid Huijbregts 1 Theaterlezen Karakters Pink Hipkip: Pink is een hippe kippenmeid. Titia Tutkip: Titia is een kippendame van

Nadere informatie

Kom erbij Tekst: Ron Schröder & Marianne Busser Muziek: Marcel & Lydia Zimmer 2013 Celmar Music / Schröder & Busser

Kom erbij Tekst: Ron Schröder & Marianne Busser Muziek: Marcel & Lydia Zimmer 2013 Celmar Music / Schröder & Busser Kom erbij Kom erbij, want ik wil je iets vertellen, het is heel bijzonder, dus luister allemaal. Ik ken honderdduizend prachtige verhalen, maar dit is echt het mooiste van allemaal. Het gaat over twee

Nadere informatie

Ik help je wel. illustraties Karlijn Scholten verhaal Isabelle de Ridder

Ik help je wel. illustraties Karlijn Scholten verhaal Isabelle de Ridder Ik help je wel illustraties Karlijn Scholten verhaal Isabelle de Ridder Deze uitgave is een cadeau van ViaViela aan al onze opvangkinderen en (gast)ouders. Veel voorleesplezier! Juul doet de deur open.

Nadere informatie

De Stilte danst Alice

De Stilte danst Alice Lesbrief Alice Als in het boek begint de voorstelling met het boottochtje op de Theems van Lewis Carroll met de drie zusjes Liddell. Wat er daarna gebeurt? De schrijver verandert in een konijn en de achtervolging

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Aardblij

Lesbrief bij de voorstelling Aardblij Lesbrief bij de voorstelling Aardblij Voor de groepen 1 en 2 van het basisonderwijs (4-6 jaar) Deze lesbrief is te gebruiken bij de voorstelling Aardblij. Aardblij is een voorstelling met zang, acrobatiek

Nadere informatie

Naam van gedichtenalbum : De eerste 30

Naam van gedichtenalbum : De eerste 30 Naam van gedichtenalbum : De eerste 30 Kinderen De Roos, een mooie school. Niet te stil of te druk. Kleine kindjes lopen door de gang, ik zie ze stampen en ze zeggen van alles door elkaar. Maar ze kunnen

Nadere informatie

Zand erover. verzoeningsviering voor de tweede graad. VAN IN 2013 Tuin van Heden.nu - Viering

Zand erover. verzoeningsviering voor de tweede graad. VAN IN 2013 Tuin van Heden.nu - Viering Zand erover verzoeningsviering voor de tweede graad Zand erover Verzoeningsviering voor de tweede graad Vooraf in de klas Wat heb je nodig? - twee grote bladen papier, schrijf op het eerste blad het kernwoord

Nadere informatie

Je mag stralen je mag huilen je mag dwalen je mag schuilen je mag vragen je mag dromen je mag klagen je mag komen Hij wacht op jou

Je mag stralen je mag huilen je mag dwalen je mag schuilen je mag vragen je mag dromen je mag klagen je mag komen Hij wacht op jou Je mag stralen je mag huilen je mag dwalen je mag schuilen je mag vragen je mag dromen je mag klagen je mag komen Hij wacht op jou Heb je naar aanleiding van dit dagboek vragen of opmerkingen? Mail me

Nadere informatie

Het koninkrijk van God vlakbij

Het koninkrijk van God vlakbij Het koninkrijk van God vlakbij Dit werkboek is van : Cellessen voor kinderen van 8-12 jaar Serie lessen voor kleine groepen; leeftijd 8-12 jaar Lessen zijn geschreven op basis van het boek Natuurlijk BOVENnatuurlijk

Nadere informatie

Afval Anne en de Sorteerbrigade

Afval Anne en de Sorteerbrigade Afval Anne en de Sorteerbrigade Verhaal ontwikkeld voor educatieproject Afval groep 3 School en Cultuur Veenendaal 2014 Geschreven door: Sanne Heymann Tekeningen door: Sjoerd Kreijns Dit is Afval Anne.

Nadere informatie

Lees Zoek op Om over na te denken

Lees Zoek op Om over na te denken Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in

Nadere informatie

Korte cursus sinterklaasgedichten schrijven

Korte cursus sinterklaasgedichten schrijven Taal actief 3 Handleiding groep 6 en 7 Korte cursus sinterklaasgedichten schrijven Dit is een extra activiteit die past binnen het thema sinterklaas. Tijdsduur 45 minuten Tip: De kinderen die moeite hebben

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

Kerstfeest 2014. Ds. W.E. den Hertogschool

Kerstfeest 2014. Ds. W.E. den Hertogschool Kerstfeest 2014 Ds. W.E. den Hertogschool Kling klokjes klingelingeling, kling klokjes kling. Laat de boodschap horen: Jezus is geboren, Voor die blijde klanken, willen wij God danken. Kling klokjes klingelingeling,

Nadere informatie

eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 6 Het leven kan een feest zijn

eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 6 Het leven kan een feest zijn Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 6 Het leven kan een feest zijn Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 6 blz. 1 Door welke poort moet je gaan

Nadere informatie

DE WEEK VOOR WE HET AV0NDMAAL VIEREN

DE WEEK VOOR WE HET AV0NDMAAL VIEREN DE WEEK VOOR WE HET AV0NDMAAL VIEREN AVONDMAAL VIEREN Het Avondmaal is meer dan zomaar een maaltijd. Om dat te begrijpen, is dit boekje gemaakt. Vooral is daarbij gedacht aan de kinderen, omdat zij met

Nadere informatie

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?

Nadere informatie

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij?

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Wat een mooie luchtballonnen! Geel, oranje, groen en blauw. Kies maar uit Daan,

Nadere informatie

Openingsgebeden INHOUD

Openingsgebeden INHOUD Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus

Nadere informatie

Naar school in het Midden-Oosten

Naar school in het Midden-Oosten Naar school in het Midden-Oosten Onrust in het Midden-Oosten graad 1 Lesvoorbereiding Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Bekijk de video van de eerste

Nadere informatie

Les 2: De vier vrijheden van president Roosevelt

Les 2: De vier vrijheden van president Roosevelt Les 2: De vier vrijheden van president Roosevelt Bedoeling: - Kinderen realiseren dat zij in vrijheid leven en dat deze vrijheden er niet waren in de Tweede Wereldoorlog. - Kinderen maken kennis met verhalen

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

SAMEN DELEN. een lesbrief in het kader van de schoenendoosactie

SAMEN DELEN. een lesbrief in het kader van de schoenendoosactie SAMEN DELEN een lesbrief in het kader van de schoenendoosactie INHOUD LESBRIEF 1. Introductie 2. De SAMEN DELEN Lesinhoud 3. De SAMEN DELEN Quizzz 4. Het SAMEN DELEN Diploma 5. De SAMEN DELEN Activiteiten

Nadere informatie

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd 53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn

Nadere informatie

De olifant die woord hield

De olifant die woord hield De olifant die woord hield Een voorstelling van verhalenverteller Peter Faber www.peterfaber.eu Inleiding Aan het eind van haar leven las Annie MG Schmidt al haar sprookjes nog eens door. Genadeloos streepte

Nadere informatie

LESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com

LESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com Samenvatting: Bij dit boek zijn een aantal downloads beschikbaar. Liesbet Slegers heeft deze speciaal getekend als aanvullend educatief materiaal. Het doel van de download ballon is verhaalbegrip en woordenschat

Nadere informatie

LESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com

LESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com Samenvatting: Bij dit boek zijn een aantal downloads beschikbaar. Liesbet Slegers heeft deze speciaal getekend als aanvullend educatief materiaal. Het doel van de download ballon is verhaalbegrip en woordenschat

Nadere informatie

Copyright Beertje Anders

Copyright Beertje Anders Copyright Beertje Anders Beren hebben allerlei gevoelens. Kun jij zien hoe Beertje Anders zich nu voelt? Blij. Ik ben blij als ik jarig ben, als ik spelen mag met Beertje Bruin, als ik met de andere beren

Nadere informatie

Paaswake voor kinderen 31 maart 2018

Paaswake voor kinderen 31 maart 2018 We luisteren: - Veldhuis & Kemper is het mooi Is het constant een zooi Er is lief Er is leed Er is zuinig of breed Er is kort Er is lang Vrolijk en bang Er is hoop Er is stil Er is zang Er is langzaam

Nadere informatie

HERDENKING JOODS MONUMENT

HERDENKING JOODS MONUMENT HERDENKING JOODS MONUMENT Op vrijdag 9 maart zullen de leerlingen aanwezig zijn bij de herdenking van het Joods monument op het terrein van voormalig Groot Bronswijk. Tijdens deze herdenking zullen de

Nadere informatie

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad. Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt

Nadere informatie

Kinderliedboekje Inhoudsopgave

Kinderliedboekje Inhoudsopgave Kinderliedboekje Inhoudsopgave Jezus is de goede herder...2 Hoor de vogels zingen weer...2 Dank U voor deze nieuwe morgen...3 Jezus is geboren...4 Zit je deur nog op slot...4 Dank U voor uw liefde Heer...4

Nadere informatie

Waarom zijn er ongelukkige mensen?

Waarom zijn er ongelukkige mensen? Eerste Communieproject 8 Waarom zijn er ongelukkige mensen? De mensen doen niet wat God wil Je hebt gezien wat geluk is. Als mensen van jou houden, word je gelukkig. Niet iedereen is gelukkig. Als andere

Nadere informatie

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en

Nadere informatie

Jouw avontuur met de Bijbel

Jouw avontuur met de Bijbel Nieske Selles-ten Brinke Jouw avontuur met de Bijbel Dagboek voor kinderen Uitgeverij Jes! Zoetermeer Uitgeverij Jes! is een samenwerking tussen Uitgeverij Boekencentrum en de HGJB. Kijk voor meer informatie

Nadere informatie

Lesbrief nr 1. voor Groep 5 + 6

Lesbrief nr 1. voor Groep 5 + 6 Lesbrief nr 1 voor Groep 5 + 6 1 / 2016 + Download deze lesbrief ook op samsam.net Wat is Samsam Junior? Samsam Junior is een cross-mediale methode over mondiaal burgerschap, kinder rechten en duurzaamheid.

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren' De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe

Nadere informatie

LESMATERIAAL ONDERBOUW. Lespakket CliniClowns Geen kinderachtig effect. Vo or Groep 1-

LESMATERIAAL ONDERBOUW. Lespakket CliniClowns Geen kinderachtig effect. Vo or Groep 1- LESMATERIAAL ONDERBOUW Lespakket CliniClowns Geen kinderachtig effect Vo or 4 Groep 1- ACTIVITEIT 1: AANGENAAM KENNIS TE MAKEN In deze handleiding staat de activiteitenbeschrijving voor groep 1-4. Hier

Nadere informatie

Lesbrief les 3 groep 1 en 2 Energie voor drie

Lesbrief les 3 groep 1 en 2 Energie voor drie Lesbrief les 3 groep 1 en 2 Energie voor drie Lesdoelen De kinderen weten dat eten en drinken je verse energie geven om te bewegen. De kinderen weten dat eten en drinken ook zorgen dat je kunt groeien.

Nadere informatie

Mirjams mama en moekie

Mirjams mama en moekie Seksuele diversiteit graad 1 Mirjams mama en moekie Lesvoorbereiding Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print 2 lege gedragspatroongrafieken af voor

Nadere informatie

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens. Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Luisteren: muziek (A2 nr. 7)

Luisteren: muziek (A2 nr. 7) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie