Profielschets Stichting GE-Pensioenfonds

Transcriptie

1 Jaarverslag 2006

2 Profielschets Stichting GE-Pensioenfonds is een ondernemingspensioenfonds. Het doel van het fonds is aan deelnemers en gewezen deelnemers pensioenaanspraken toe te kennen en gepensioneerden, nabestaanden en overige belanghebbenden pensioenen uit te keren volgens de voorwaarden van het voor de betrokkene geldende pensioenreglement. Het pensioenfonds voert de pensioenregelingen uit voor het personeel van de aangesloten General Electric Company ondernemingen en is statutair gevestigd te Bergen op Zoom. Het beleid van het pensioenfonds wordt bepaald door het bestuur. De uitvoering van de pensioenregeling heeft het bestuur sinds 1 januari 2006 uitbesteed aan TKP Pensioen BV (TKP). Het bestuur heeft het beheer van het pensioenvermogen uitbesteed aan GE Asset Management (GEAM). De pensioenspaarregeling (GESAVE en GEFLEX) wordt uitgevoerd door Delta Lloyd Bank. Het overlijdensrisico en het arbeidsongeschiktheidsrisico (op stop-loss-basis) is ondergebracht bij de herverzekeraar Zwitserleven. Daarnaast maakt het bestuur gebruik van de werkzaamheden van een externe (certificerende) actuaris (Mercer) en accountant (KPMG). Het pensioenfonds wordt bestuurd door acht bestuursleden. Vier bestuursleden (werkgeversleden) worden benoemd door de directie van General Electric Plastics BV. Vier bestuursleden worden gekozen uit de (gewezen) deelnemers en gepensioneerden, die zijn onderverdeeld over twee clusters: a. aangesloten ondernemingen behorend tot General Electric Plastics BV (GEP); b. aangesloten ondernemingen behorend tot de overige GE-ondernemingen in Nederland. Er wordt gestreefd naar een evenredige vertegenwoordiging van werknemersvertegenwoordigers namens de verschillende clusters. De werknemersleden beschikken in totaal over eenzelfde aantal stemmen als de werkgeversvertegenwoordigers. Het bestuur heeft een voorzitter, een plaatsvervangend voorzitter, een secretaris en een plaatsvervangend secretaris. Het bestuur draagt een voorzitter voor die door de directie wordt benoemd. Indien de voorzitter behoort tot de werkgeversvertegenwoordigers, behoort de secretaris tot de werknemersvertegenwoordigers en omgekeerd. Hetzelfde geldt ten aanzien van hun plaatsvervangers. De eindverantwoordelijkheid voor het beleid van Stichting GE-Pensioenfonds ligt onveranderd bij het bestuur van het pensioenfonds. De pensioenregeling van het fonds is een (voorwaardelijke) geïndexeerde opbouwregeling. De premie voor deze regeling wordt ingebracht door de werkgever. De jaarlijkse deelnemersbijdrage varieert per aangesloten onderneming. Dit maakt onderdeel uit van de arbeidsovereenkomst en valt derhalve buiten de invloedssfeer van het pensioenfonds.

3 Inhoudsopgave 1. Kerncijfers 5 2. Personalia 6 3. Voorwoord 9 4. Bestuursverslag Organisatie Algemeen Goed Pensioenfonds Bestuur Bestuursaangelegenheden Risicobeheer Deskundigheids- en integriteitstoets en opleiding Gedragscode Organisatie en uitvoering Financiering Financieel Toetsings Kader (FTK) ABTN Premiebeleid Ontwikkeling vermogenspositie Pensioenen Externe ontwikkelingen Pensioenregeling Pensioenuitvoering Deelnemersbestand Beleggingen Algemeen Beleggingsbeleid Aandelen Vastrentende waarden Verwachte gang van zaken Jaarrekening Balans Rekening van baten en lasten Kasstroomoverzicht Toelichting op de jaarrekening Algemeen Waarderings- en berekeningsgrondslagen Specificatie posten van de jaarrekening Toelichting op de rekening van baten en lasten Actuariële analyse 41

4 6. Overige gegevens Accountantsverklaring Actuariële verklaring Informatie over de financieringsovereenkomst Bijzondere statutaire zeggenschapsrechten Begrippenlijst 48

5 1 Kerncijfers Bedragen x ** 2004 ** 2003 ** 2002 ** Aantal verzekerden (per einde van het jaar) Deelnemers, actief en voortgezet Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Totaal aantal verzekerden Bijdragen van werkgevers Regulier Additionele stortingen Uitkeringen Eigen vermogen Voorziening pensioenverplichtingen Beleggingen voor risico pensioenfonds Beleggingsopbrengsten / Rendement o.b.v total return 11,0 % 18,1 % 6,2 % 7,6 % -/- 13,9 % Beleggingen voor risico deelnemers Dekkingsgraad * 134,1 % 120,4 % 109,8 % 107,5 % 106,4 % * De berekening van de dekkingsgraad is gelijk aan het eigen vermogen plus de voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds gedeeld door de voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds. ** De cijfers 2002 tot en met 2005 zijn aangepast voor vergelijkingsdoeleinden.

6 2 Personalia Bestuur Benoemd namens de werkgever: Naam Functie in bestuur Bestuurslid Bestuurslid Functie vanaf tot en met Mw. Y.M.M. den lid Fiscale zaken Bakker W. Bontes plv. secretaris Waarnemend secretaris en financiën en beleggingen M.R. de Groot lid Waarnemend secretaris en financiën en beleggingen A.D. Rekveld lid Kwaliteitstoezicht en toezicht deskundigheidsplan O.M.H. Tant voorzitter Voorzitter, actuariële zaken en communicatie met werkgevers De werkgeversvertegenwoordigers hebben zitting voor onbepaalde tijd. Benoemd namens de deelnemers: Naam Functie in bestuur Bestuurslid Bestuurslid Functie vanaf tot en met J.J.O. Aerts secretaris Secretariaat F. Bos plv. voorzitter Plaatsvervangend voorzitter en externe betrekkingen Mw. D. van lid Juridische zaken, intranet en Gurp-Hameetman contacten met HR en deelnemers R.L.M. Nooren plv. voorzitter Plaatsvervangend voorzitter en externe betrekkingen L.J.M. de Smet lid Intranet en contacten met HR en deelnemers Mw. A.J.L.M. Proost lid Pensioen- & loonadministratie De werknemersvertegenwoordigers hebben zitting voor een periode van vier jaar. De aftredende kan zich terstond herkiesbaar stellen. De heer A.D. Rekveld is met ingang van 1 mei 2007 afgetreden als bestuurslid. Mevrouw D. van Gurp-Hameetman heeft hem per diezelfde datum opgevolgd. Met ingang van 10 mei 2007 is de heer W. Bontes afgetreden als bestuurslid. Per diezelfde datum is de heer J.M.M.P. Stockbroekx aangetreden als bestuurslid.

7 Directeur Stichting GE- Pensioenfonds S.S. Hoogterp Assistent van de directie: Mw. C. Ligtenberg Beleggingscommissie J.J.O. Aerts (voorzitter tot eind 2006) W. Bontes (voorzitter miv 1 januari 2007) S.S. Hoogterp A.D. Rekveld O.M.H. Tant Communicatiecommissie J.J.O. Aerts D. Hameetman S.S. Hoogterp G. op den Dries (deelnemersraad) H. van den Durpel (deelnemersraad) Kwaliteitscommissie A.D. Rekveld (voorzitter) Y.M.M. den Bakker S.S. Hoogterp A.J.L.M. Proost O.M.H. Tant WIA- commissie Y.M.M. den Bakker A.J.L.M. Proost D.A.M. van Tilburg Commissie Vut, Prepensioen, Levensloop ( VPL) S.S. Hoogterp (voorzitter) Y.M.M. den Bakker D. Hameetman O. Tant G. Frankema (TKP) Implementatie- stuurgroep ( overgang administratie naar TKP) Y.M.M. den Bakker S.S. Hoogterp A. Rekveld O.M.H. Tant J.C. Hokke (TKP) G. Frankema (TKP) P. Wilms (TKP) Commissie Statuten J.J.O. Aerts Y.M.M. den Bakker S.S. Hoogterp R.L.M. Nooren G. Frankema (TKP)

8 Commissie Reglement J.J.O. Aerts D. Hameetman S.S. Hoogterp L.J.M. de Smet G. Frankema (TKP) Commissie Goed Pensioenfonds Bestuur S.S. Hoogterp O.M.H. Tant G. Frankema (TKP) Commissie Website J.J.O. Aerts S.S. Hoogterp C. Ligtenberg (secretariaat) L.J.M. de Smet Deelnemersraad H. van den Durpel (voorzitter) G. op den Dries (secretaris) F. van den Aarssen J. van Es J. Jansen N. Oskam (tot 1 juni 2007) E. Schlärmann P. van Tilburg J. van Zuuren Secretariaat deelnemersraad: C. Ligtenberg Custodian ABN AMRO Mellon Global Securities Services BV, Breda (tot 1 november 2006) Northern Trust Global Services Limited, Amsterdam (vanaf 1 november 2006) Pensioenadministratie TKP Pensioen BV Vermogensbeheerder GE Asset Management Limited, Londen/Stamford (U.S.) (GEAM) Delta Lloyd Bank NV, Amsterdam (Pensioenspaarregeling, GEFLEX, GESAVE) Accountant KPMG Accountants NV, extern accountant Actuaris Mercer Certificering B.V., extern actuaris Herverzekering Zwitserleven, Zwitserse Maatschappij van Levensverzekering en Lijfrente NV, Amstelveen Performance Meting beleggingen The WM Company, Amsterdam

9 3 Voorwoord De pensioenwereld is volop in beweging. De Wet Aanpassing fiscale behandeling VUT/ Prepensioen en introductie Levensloop (Wet VPL) is inmiddels ingevoerd en na een jaar uitstel is het Financieel Toetsingskader (FTK) verplicht gesteld vanaf 1 januari Op 1 januari 2007 is tevens de nieuwe Pensioenwet in werking getreden. In de Pensioenwet zijn de principes van Goed Pensioenfondsbestuur zoals deze door de Stichting van de Arbeid zijn opgesteld, wettelijk verankerd. Belangrijke ontwikkelingen zijn toenemende eisen aan communicatie en transparantie. Aangezien de gemiddelde marktrente (rentetermijnstructuur DNB) per 31 december 2006 hoger lag dan 4% is bij de vaststelling van de voorziening pensioenverplichtingen uitgegaan van een rekenrente 4% overeenkomstig de ABTN. Voor de vaststelling van de voorziening pensioenverplichtingen per 31 december 2005 is uitgegaan van de rekenrente van 3,7%, aangezien de gemiddelde marktrente lager was dan de in de ABTN vastgelegde rekenrente van 4%. Met ingang van 2007 zal van de gemiddelde marktrente uitgegaan worden bij de vaststelling van de voorziening pensioenverplichtingen. In 2006 was er sprake van een rendement op beleggingen van in totaal 11,0% (2005: 18,1%). Het rendement van de benchmark was 8,7%. Het beleggingsrendement van de totale portefeuille was 2,3% hoger dan de benchmark. De dekkingsgraad is gestegen van 120,4% naar 134,1%. Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door het goede beleggingsresultaat en de stijging van de rekenrente. In 2006 is gerekend met een nieuwe overlevingstabel, waarbij de sterftekansen zijn ontleend aan de tafels GBM/GBV Het bestuur heeft eind 2005 besloten de premievrije rechten van gewezen deelnemers en de ingegane uitkeringen per 1 januari 2006 te indexeren met de Consumentenprijsindex alle huishoudens. De hoogte van de indexatie bedroeg 1,60%. Gelet op de financiële positie van het fonds, waren de middelen hiervoor toereikend. De opgebouwde pensioenaanspraken van actieve deelnemers zijn per 1 januari 2006 verhoogd met 0,98% (CAO-loonindex). Per 1 januari 2007 heeft het bestuur, gelet op de financiële positie van het fonds, besloten om de premievrije rechten van gewezen deelnemers en de ingegane uitkeringen per 1 januari 2007 te verhogen met 0,88% (Consumentenprijsindex alle huishoudens). De opgebouwde pensioenaanspraken van actieve deelnemers zijn verhoogd met 1,94% (CAO-loonindex). Heldere communicatie naar alle belanghebbenden toe vindt het bestuur van groot belang. Omdat in dit jaarverslag toch diverse vaktechnische begrippen gebruikt worden, is een begrippenlijst opgenomen in hoofdstuk 7. Hoewel er steeds zwaardere eisen worden gesteld aan het bestuur van een pensioenfonds, zijn wij van mening over voldoende deskundigheid en draagvlak te beschikken voor het adequaat besturen van het fonds. Renesse, 1 juni 2007 O.M.H. Tant, voorzitter J.J.O. Aerts, secretaris

10 4 Bestuursverslag 4.1 Organisatie Algemeen Het pensioenfonds draagt de verantwoording voor een goede uitvoering van de pensioenregeling voor (gewezen) deelnemers en gepensioneerden, in overeenstemming met wet- en regelgeving. De inhoud van de pensioenregeling is het resultaat van de arbeidsvoorwaarden, die na overleg tussen werkgevers en werknemers van General Electric Company zijn overeengekomen. Het bestuur is verantwoordelijk voor de realisatie van de doelstelling van het pensioenfonds, de strategie, het beleid en de uitvoering hiervan Goed Pensioenfonds Bestuur Goed Pensioenfonds Bestuur behelst het integer en transparant handelen door het bestuur, het geven van rekenschap en het afleggen van verantwoording over het uitgeoefende toezicht. Het bestuur is zich bewust van zijn verantwoordelijkheid voor het goed besturen van het pensioenfonds en zal datgene doen wat nodig is voor de handhaving van het vertrouwen in het pensioenfonds en de pensioensector. Vanuit diverse geledingen zijn aanbevelingen gedaan om te komen tot een invulling van het thema Goed Pensioenfonds Bestuur. De Stichting van de Arbeid heeft in 2005 een advies uitgebracht aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over dit onderwerp. De meest in het oog springende elementen in dit advies zijn de voorstellen om te komen tot een intern toezichthoudend orgaan (visitatiecommissie) en een orgaan waaraan het bestuur verantwoording af dient te leggen (verantwoordingsorgaan). De principes van Goed Pensioenfonds Bestuur gaan met ingang van 1 januari 2008 gelden en zijn in de Pensioenwet verankerd. Het onderwerp heeft in 2006 de bijzondere aandacht van het bestuur van het pensioenfonds gehad. Zo is veel gesproken over de invulling van zowel een verantwoordingsorgaan als het intern toezicht. Het bestuur zal zich in de loop van 2007 definitief uitspreken over deze onderwerpen Bestuursaangelegenheden Het bestuur heeft in 2006 een aantal wijzigingen ondergaan. Per 1 juli 2006 zijn de heren F. Bos (namens de werknemers) en M.R. de Groot (namens de werkgever) afgetreden als bestuurders. Per diezelfde datum is de heer W. Bontes benoemd als bestuurslid namens de werkgever en is de heer R.L.M. Nooren aangetreden als bestuurslid namens de werknemers. Het bestuur is de heren Bos en De Groot zeer erkentelijk voor de wijze waarop zij deze functie voor het pensioenfonds hebben vervuld. De werkgeversvertegenwoordigers hebben zitting voor onbepaalde tijd. De werknemersvertegenwoordigers hebben zitting voor een periode van vier jaar. De aftredende kan zich terstond herkiesbaar stellen.

11 In het verslagjaar werden vier reguliere bestuursvergaderingen gehouden. Daarnaast vonden diverse besprekingen plaats van het bestuur of de commissies over specifieke onderwerpen. Op de gebruikelijke pensioen- en beleggingsonderwerpen die in de vergaderingen en besprekingen aan de orde zijn geweest, wordt nader ingegaan in de paragrafen Pensioenen ( 4.3) en Beleggingen ( 4.4). De participatie van bestuursleden bij de vergaderingen was goed, per bestuursvergadering waren gemiddeld 7 van de 8 bestuursleden aanwezig. In alle vergaderingen was het voor besluitvorming noodzakelijke minimale aantal bestuursleden aanwezig. Het bestuur acht zich onafhankelijk in de uitoefening van zijn functie en zorgt er voor dat alle belanghebbenden zich op evenwichtige wijze vertegenwoordigd kunnen voelen. Het bestuur vindt het belangrijk om inzicht te geven in het eigen functioneren en het gevoerde beleid evenals in de uitvoering van het reglement Risicobeheer Een belangrijke taak van het bestuur is het beheersen van de risico s die het fonds loopt. Deze kunnen worden onderscheiden in: beleggingsrisico s verzekeringsrisico s (waaronder financiering en actuarieel) en operationele risico s. In de paragrafen Beleggingen ( 4.4) en Financiering ( 4.2) wordt nader verantwoording afgelegd over het beleid van het bestuur ter zake. In de jaarrekening is een afzonderlijke risicoparagraaf opgenomen waarin de diverse risico s nader worden beschreven. Tevens is de actuariële analyse in de jaarrekening opgenomen Deskundigheids- en integriteitstoets en opleiding Het bestuur is van mening dat het voldoende deskundig is om zijn taak adequaat uit te voeren. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft regels vastgesteld om besturen en directies van pensioenfondsen te toetsen. Concreet houden deze regels in dat bestuurders en directieleden van pensioenfondsen, voordat zij worden benoemd, worden getoetst op integriteit en deskundigheid door DNB. De bestuursleden van het pensioenfonds zijn getoetst en DNB heeft met de benoeming van alle voorgestelde kandidaatbestuursleden ingestemd. 11 Het bestuur vindt het belangrijk dat zijn deskundigheid op peil wordt gehouden, mede gezien de veelheid aan ontwikkelingen op pensioen- en beleggingsgebied. Het bestuur volgt hiertoe actief de voor het fonds relevante pensioenontwikkelingen en tevens worden bestuursleden in de gelegenheid gesteld (vervolg)cursussen, seminars en themabijeenkomsten bij te wonen. De nieuwe bestuursleden hebben een pensioencursus gevolgd. Het bestuur heeft daarnaast in juni 2006 de jaarlijkse Heidemeeting georganiseerd. Dit is een tweedaagse bijeenkomst buiten de normale werkomgeving, waarbij onder meer de volgende onderwerpen aan de orde zijn geweest: ALM-studie, de nieuwe Pensioenwet, Goed Pensioenfonds Bestuur, premiebeleid, fraudebeheersing, Pooling en Security Lending en de overgang van de pensioenadministratie naar TKP. Daarnaast wordt er jaarlijks door TKP voor de bestuursleden een bestuurdersdag georganiseerd. In het verslagjaar heeft deze dag in het teken gestaan van de Pensioenwet, de Wet VPL, Goed Pensioenfonds Bestuur en de veranderingen bij het beleggingsproces en het risicobeheer.

12 Gedragscode Het pensioenfonds beschikt over een gedragscode en de interne gedragscode van General Electric Company. Het doel van de gedragscodes is het bijdragen aan het transparant en integer handelen van bestuurders ten behoeve van al diegenen die bij het pensioenfonds belang hebben en tot het waarborgen van de goede naam en reputatie van het pensioenfonds als marktpartij. De uitvoeringsorganisatie en de vermogensbeheerder hanteren vergelijkbare gedragscodes Organisatie en uitvoering Het bestuur heeft de uitvoering van de pensioenadministratie uitbesteed aan TKP, onderdeel van AEGON Nederland NV. Deze uitvoering omvat zowel het administreren van pensioenen als de integrale advisering en ondersteuning van het bestuur van het pensioenfonds. Het vermogensbeheer is uitbesteed aan GE Asset Management (GEAM). Besluitvorming over het beleid vindt plaats door het bestuur. 4.2 Financiering Financieel Toetsings Kader ( FTK) Met ingang van 1 januari 2007 is het fonds overgegaan op het FTK. De waardering van de pensioenverplichtingen vindt dientengevolge plaats op basis van marktwaarde. Het gevolg hiervan is dat de voorziening pensioenverplichtingen fluctueert door renteveranderingen. In het beleggingsbeleid, premiebeleid en het indexatiebeleid zal hiermee rekening worden gehouden ABTN De overlevingstafel GBM/GBV is in het jaarwerk toegepast, hoewel de ABTN nog sprak over de sterftetafel In lijn met de richtlijnen van DNB is een opslag van 1% voor excassokosten gehanteerd. Het overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico wordt gedeeltelijk herverzekerd. Met de herverzekeraar is een stoploss-verzekering gesloten die het totale risico over een contractsperiode van drie jaar beperkt. 12 De belangrijkste risico s die de onverminderde uitvoering van de reglementaire bepalingen in het algemeen bedreigen zijn: Indexaties; Beleggingsrisico s; Sterfte- en arbeidsongeschiktheidsrisico s. Ter dekking van de risico s van het fonds zijn extra reserves aanwezig. Ter bescherming tegen grote verliezen uit hoofde van sterfte en arbeidsongeschiktheid heeft het fonds risico s ondergebracht bij een herverzekeraar. Bij Zwitserleven is sprake van een integrale (stop-loss) prijsstelling voor overlijdens- en het arbeidsongeschiktheidsrisico. De stop-loss grens bedraagt 125% van de verwachte schade over drie jaar, het meerdere kan worden verhaald op de verzekeraar. Omvang eigen vermogen Het eigen vermogen wordt gevormd door de middelen die niet nodig zijn voor de dekking van de voorziening pensioenverplichtingen en de excasso reserve.

13 Het bestuur zal het niveau van het benodigde eigen vermogen jaarlijks vaststellen op basis van een inschatting van de dan aanwezige beleggingsrisico s en daarnaast zo veel als mogelijk een extra reserve aanhouden ter dekking van de overige risico s van het fonds. De prudente wijze waarop de voorziening pensioenverplichtingen wordt berekend, alsmede de aanwezigheid van een voorziening voor toekomstige uitbetalingskosten (excassokosten), waarborgen in het algemeen dat de op het tijdstip van discontinuïteit bestaande dekking voldoende is voor het nakomen van de op dat moment bestaande verplichtingen of voor het onverminderd overdragen ervan naar een verzekeringsinstelling Premiebeleid De door het pensioenfonds te ontvangen premie wordt berekend op individuele basis. Uitgangspunt daarbij is dat de opgebouwde rechten steeds zijn afgefinancierd. De verhoging van de aanspraken als gevolg van indexatie wordt afgefinancierd door middel van koopsommen. Naast deze premie worden voor de dekking van de partnerpensioenen op risicobasis en de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen risicopremies voldaan. Tevens bevat de premie opslagen voor de administratie- en beleggingskosten, een voorziening overlevingstafel en een solvabiliteitsopslag Ontwikkeling vermogenspositie In 2006 is het eigen vermogen van het pensioenfonds gestegen met 74,1 miljoen, voornamelijk door het in 2006 gerealiseerde beleggingsrendement, de gewijzigde rentetermijnstructuur, de solvabiliteitsopslag in de premie en de vrijval van de voorziening van de WAO hiaat dekking. De bepaalde voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het fonds per 31 december 2006 bedraagt 460,6 miljoen. De dekkingsgraad, zijnde het pensioenvermogen als percentage van de pensioenverplichtingen, is in 2006 vooral als gevolg van het positieve beleggingsrendement gestegen van 120,4% naar 134,08%. Dit valt als volgt te specificeren: Eigenvermogen Dekkingsgraad Ultimo ,67% * Van Rts naar 4% ,72% 13 4%-positie ,39% Waardevermeerdering verplichtingen -/- 3,43% Resultaten Sterfte en mutaties ,32% Beëindiging herverzekering ,57% Arbeidsongeschiktheid ,13% Premie -/- 24 -/- 0,01% Solvabiliteit ,51% Interest ,93% Kosten 80 0,02% Overgang nieuwe tafel -/ /- 1,31% Overige -/ /- 0,04% Ultimo ,08% * De dekkingsgraad ultimo 2005 was 120,44%. Dit was inclusief 0,77% als gevolg van de voorziening omrekening nieuwe overlevingstafel.

14 De dekkingsgraad van 134,08% is ruim hoger dan de volgens het wettelijk kader benodigde dekkingsgraad van 129,6%, zodat de financiële positie van het fonds als toereikend kan worden gekenmerkt. Omdat het dekkingstekort is opgeheven kan worden gesteld dat het opgestelde plan van aanpak hiervoor ultimo 2006 is gerealiseerd. Toelichting De waardevermeerdering verplichtingen geeft het negatief effect op de dekkingsgraad weer van de toename van de voorziening voor pensioenverplichtingen in het boekjaar. Dit effect is in 2006 hoger dan in voorgaande boekjaren doordat het in 2005 nog herverzekerde deel van de verplichtingen (VPV ) vanaf 2006 door het fonds in eigen beheer is genomen. Tevens heeft er een extra toevoeging plaatsgevonden als gevolg van de overgang naar de meest recente overlevingstafel. Indien de VPV wordt berekend op basis van de rentetermijnstructuur per 31 december 2006 dan stijgt de dekkingsgraad naar 140,28%. De VPV neemt dan af met 20,3 miljoen. In 2007 zal nader onderzoek worden gedaan naar het totaal van de actuariële waarderingsgrondslagen van de voorziening pensioenverplichtingen. Reden hiervoor is mede de gewijzigde eisen die voortvloeien uit het FTK. Dit onderzoek zal moeten leiden tot een zodanige vaststelling van deze grondslagen in onderlinge samenhang dat zij recht blijven doen aan de wijzigende (wettelijke) eisen die de toezichthouder hieromtrent stelt. Of dit onderzoek leidt tot een materiële wijziging in de financiële positie van het pensioenfonds valt op dit moment nog niet te zeggen. 4.3 Pensioenen Externe ontwikkelingen Pensioenwet Op 1 januari 2007 is de Pensioenwet als vervanger van de Pensioen- en spaarfondsenwet, in werking getreden. De Pensioenwet heeft tot doel waarborgen te verschaffen voor financiële zekerheid, individuele zekerheid en uitvoeringszekerheid. In de Pensioenwet is het aantal informatievoorschriften drastisch uitgebreid. Het wetsvoorstel heeft de bijzondere aandacht van het bestuur in 2006 gehad. Het pensioenreglement is aangepast aan de bepalingen in de Pensioenwet die al gelden met ingang van 1 januari Wet VPL De Wet VPL is op 1 januari 2006 in werking getreden. Met deze wetgeving wordt de fiscale begeleiding van VUT-regelingen en pensioenregelingen met een eerdere ingangsdatum voor ouderdomspensioen dan de 65-jarige leeftijd beperkt. Achterliggende gedachte van de overheid daarbij is het vergroten van de arbeidsparticipatie van voornamelijk oudere werknemers. De wetgeving heeft ingrijpende gevolgen gehad voor VUT- en (pre-)pensioenregelingen. Onderdeel van de nieuwe wetgeving is de introductie van een levensloopregeling, op basis waarvan de werknemer jaarlijks maximaal 12%, en in totaal maximaal 210% van het salaris kan storten op een levenslooprekening bij een bank, verzekeraar of een dochtermaatschappij van een pensioenfonds. Het saldo van de levenslooprekening kan - naast andere vormen van verlof worden aangewend ten behoeve van vervroegde pensionering. Het pensioenfonds is niet betrokken bij de uitvoering van enigerlei levensloopregeling. De Wet VPL heeft geleid tot wijzigingen in de pensioentoezegging voor bepaalde groepen deelnemers. Voor deelnemers die op 31 december 2005 deelnemer waren aan de 62-jaar pensioenregeling en geboren zijn na 31 december 1949 is de 62-jaar pensioenregeling vervangen door de 65-jaar regeling aangevuld met een overgangsregeling.

15 Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen ( Wet WIA) Om het groeiende aantal arbeidsongeschikten te beperken is de WAO met ingang van 1 januari 2006 vervangen door de Wet WIA. In de Wet WIA staat het activeren van arbeidsgeschiktheid centraal. De Wet WIA heeft geleid tot aanpassingen in de arbeidsongeschiktheidspensioenen en regelingen van premievrijstelling. Verder heeft de invoering van Wet WIA tot gevolg gehad dat het WAO-hiaatpensioen met terugwerkende kracht tot 1 januari 2004 niet meer van toepassing is. FVP- bijdrage regeling Het bestuur van de Stichting Financiering Voortzetting Pensioenverzekering (FVP) heeft in 2005 aangekondigd, wegens gebrek aan voldoende financiële middelen, dat de bijdragen van het FVP in de pensioenopbouw van werkloze werknemers per 1 januari 2008 wordt beëindigd. Eind 2006 heeft het bestuur van het FVP besloten om de regeling met één jaar te verlengen tot 1 januari De FVP-bijdrage blijft wel voorwaardelijk. Er gelden geen harde garanties. Nieuwe kwartaalrapportage DNB Medio 2006 heeft DNB een nieuw rapportagekader voor pensioenfondsen gepresenteerd. Deze rapportage moet elk kwartaal worden ingediend bij DNB en geldt als aanvulling op de jaarlijkse verslagstaten. In de kwartaalrapportage is een aantal nieuwe elementen opgenomen, zoals enkele rapportages met betrekking tot het eigen vermogen en solvabiliteit en weergave van het premie- en indexatiebeleid Pensioenregeling Pensioenregelingen vanaf 1 januari 2006 Pensioenregeling 65 jaar Dit reglement geeft de (gewezen) deelnemers aanspraken op: ouderdomspensioen met ingangsleeftijd 65 jaar; nabestaandenpensioen ten behoeve van de huwelijkspartner of de partner waarmee de (gewezen) deelnemer een notarieel verleden samenlevingscontract heeft; wezenpensioen ten behoeve van de kinderen van (gewezen) deelnemer; arbeidsongeschiktheidspensioen (WIA-excedentpensioen); premievrije voortzetting bij arbeidsongeschiktheid. 15 Ouderdomspensioen Het ouderdomspensioen gaat in op de dag waarop de deelnemer de 65-jarige leeftijd bereikt en wordt uitgekeerd tot en met de maand van overlijden. Het opbouwpercentage van het ouderdomspensioen in de geïndexeerde opbouwregeling is 2,1% voor de in dat jaar geldende pensioengrondslag. Nabestaandenpensioen Het nabestaandenpensioen is verzekerd op risicobasis. Het nabestaandenpensioen gaat in op de dag van overlijden van de deelnemer en wordt uitgekeerd tot en met de maand waarin de nabestaande overlijdt. Het nabestaandenpensioen bedraagt 70% van het bereikbare ouderdomspensioen. Bij beëindiging van de deelneming voor de pensioendatum en op de pensioendatum wordt voor een deelnemer die een partner heeft een deel van het ouderdomspensioen omgezet in een aanspraak op nabestaandenpensioen tegen de dan geldende actuariële factoren. Wezenpensioen Het wezenpensioen bedraagt per kind 14% van het bereikbare ouderdomspensioen en wordt uitgekeerd tot 18 jaar, voor studerende kinderen tot uiterlijk 27 jaar. Het totale bedrag aan wezenpensioen zal niet meer bedragen dan 70% van het bereikbare ouderdomspensioen, bij meer

16 dan vijf kinderen vindt er evenredige korting plaats. Het wezenpensioen en het bovenstaand maximum worden verdubbeld, indien geen nabestaandenpensioen (meer) wordt uitgekeerd. Indexering en aanpassing Volgens de toeslagenmatrix van DNB valt het indexatiebeleid van het pensioenfonds onder categorie F2. Dit betekent dat de opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers jaarlijks onvoorwaardelijk worden geïndexeerd op basis van de loonindex. Ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken van gewezen deelnemers worden geïndexeerd op basis van de prijsindex. Deze indexatie is voorwaardelijk, afhankelijk van de middelen van het fonds. Arbeidsongeschiktheidspensioen Bij arbeidsongeschiktheid zijn de deelnemers verzekerd van een WIA-excedent uitkering. Deze uitkering is bij volledige arbeidsongeschiktheid en bij een volledig dienstverband gelijk aan 70% van het positieve verschil tussen het pensioengevend salaris en het maximum jaarloon waarover de WIA uitkeringen worden genoten. Bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid en/of een parttime dienstverband wordt deze uitkering naar rato vastgesteld. Premievrije opbouw bij arbeidsongeschiktheid In geval van arbeidsongeschiktheid vindt gehele of gedeeltelijke voortzetting van de pensioenopbouw plaats. Pensioenregeling 62 jaar Dit reglement geeft de (gewezen) deelnemers van ondernemingen die voor 1 januari 2006 bij de pensioenregeling 62 jaar aangesloten waren en die op 1 januari jaar of ouder waren, aanspraken op: ouderdomspensioen met ingangsleeftijd 62 jaar; tijdelijk ouderdomspensioen met ingangsleeftijd 62 jaar; nabestaandenpensioen ten behoeve van de huwelijkspartner of de partner waarmee de (gewezen) deelnemer een notarieel verleden samenlevingscontract heeft; wezenpensioen ten behoeve van de kinderen van (gewezen) deelnemer; arbeidsongeschiktheidspensioen (WIA-excedentpensioen); premievrije voortzetting bij arbeidsongeschiktheid. Ouderdomspensioen Het ouderdomspensioen gaat in op de dag waarop de deelnemer de 62-jarige leeftijd bereikt en wordt uitgekeerd tot en met de maand van overlijden. Het opbouwpercentage van het ouderdomspensioen in de geïndexeerde opbouwregeling is 2,1% voor de in dat jaar geldende pensioengrondslag. 16 Tijdelijk ouderdomspensioen Het tijdelijk ouderdomspensioen is bedoeld om compensatie te bieden voor het gemis aan AOW en voor de AOW-bijdrage voor de periode 62 tot 65 jaar. Het gaat in op de dag waarop de deelnemer de 62-jarige leeftijd bereikt heeft en wordt uitgekeerd tot 65-jarige leeftijd of tot en met de maand van overlijden. De hoogte van het tijdelijk ouderdomspensioen is gelijk aan de laatst vastgestelde franchise plus 10%. De deelnemer bouwt tussen de 42-jarige en 62-jarige leeftijd 5% van het tijdelijk ouderdomspensioen op. Nabestaandenpensioen Het nabestaandenpensioen is verzekerd op risicobasis. Het nabestaandenpensioen gaat in op de dag van overlijden van de deelnemer en wordt uitgekeerd tot en met de maand waarin de nabestaande overlijdt. Het nabestaandenpensioen bedraagt 70% van het bereikbare ouderdomspensioen. Bij beëindiging van de deelneming voor de pensioendatum en op de pensioendatum wordt voor een deelnemer die een partner heeft een deel van het ouderdomspensioen omgezet in een aanspraak op nabestaandenpensioen tegen de dan geldende actuariële factoren.

17 Wezenpensioen Het wezenpensioen bedraagt per kind 14% van het bereikbare ouderdomspensioen en wordt uitgekeerd tot 18 jaar, voor studerende kinderen tot uiterlijk 27 jaar. Het totale bedrag aan wezenpensioen zal niet meer bedragen dan 70% van het bereikbare ouderdomspensioen, bij meer dan vijf kinderen vindt er evenredige korting plaats. Het wezenpensioen en het bovenstaand maximum worden verdubbeld, indien geen nabestaandenpensioen (meer) wordt uitgekeerd. Indexering en aanpassing Volgens de toeslagenmatrix van DNB valt het indexatiebeleid van het pensioenfonds onder categorie F2. Dit betekent dat de opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers jaarlijks onvoorwaardelijk worden geïndexeerd op basis van de loonindex. Ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken van gewezen deelnemers worden geïndexeerd op basis van de prijsindex. Deze indexatie is voorwaardelijk, afhankelijk van de middelen van het fonds. Arbeidsongeschiktheidspensioen Bij arbeidsongeschiktheid zijn de deelnemers verzekerd van een WIA-excedent uitkering. Deze uitkering is bij volledige arbeidsongeschiktheid en bij een volledig dienstverband gelijk aan 70% van het positieve verschil tussen het pensioengevend salaris en het maximum jaarloon waarover de WIA uitkeringen worden genoten. Bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid en/of een parttime dienstverband wordt deze uitkering naar rato vastgesteld. Premievrije opbouw bij arbeidsongeschiktheid In geval van arbeidsongeschiktheid vindt gehele of gedeeltelijke voortzetting van de pensioenopbouw plaats. Overgangsregeling In verband met wettelijke maatregelen, wordt vanaf 1 januari 2006, voor deelnemers die op 31 december 2005 deelnemer waren aan de 62-jaar pensioenregeling en geboren zijn na 31 december 1949, de 62-jaar pensioenregeling vervangen door de 65-jaar regeling aangevuld met een overgangsregeling. Dit betekent dat er voor deelnemers die 55 jaar of ouder waren niets verandert. Deze groep deelnemers blijft in de 62-jaar pensioenregeling. Inhoud overgangsregeling Deze overgangsregeling geldt alleen voor deelnemers in de huidige 62-jaar pensioenregeling die op 1 januari 2006 jonger waren dan 55 jaar. De overgangsregeling wordt gekenmerkt door het volgende: Vanaf 1 januari 2006 wordt de formele pensioenleeftijd van 62 jaar vervangen door een pensioenleeftijd van 65 jaar. Eerder met pensioen gaan kan door gebruik te maken van reeds tot en met 31 december 2005 opgebouwde pensioenaanspraken, vervroeging van de nog op te bouwen pensioenaanspraken en Levensloop; Het opbouwpercentage voor ouderdomspensioen wordt verhoogd van 2,1% naar 2,25%. Deze 0,15% hogere opbouw kan worden gebruikt om eerder met pensioen te gaan; 17 Vrijwillige spaarregeling GESAVE Het pensioenfonds biedt aan haar deelnemers ook een individuele pensioenspaarregeling aan. Deze regeling geeft de mogelijkheid te sparen voor extra pensioen binnen de daarvoor gegeven fiscale grenzen. Als gevolg van de Wet VPL zijn de mogelijkheden om te sparen in GESAVE per 1 januari 2006 aanzienlijk verminderd.

18 Pensioenuitvoering Sinds 1 januari 2006 is TKP de nieuwe pensioenuitvoerder voor het pensioenfonds. De eerste maanden van 2006 zijn gebruikt om de eindstanden bij de vorige pensioenuitvoerder, per 31 december 2005, in het pensioensysteem van TKP op te nemen. In oktober 2006 is de conversie nagenoeg afgerond. De basis van een goede pensioenadministratie is een goede gegevensaanlevering vanuit de werkgever. Het jaar 2006 heeft voor een groot deel in het teken gestaan om de maandelijkse gegevensaanlevering op de juiste wijze vorm te geven. Aan het eind van 2006 was de situatie bereikt van een goede en gestructureerde aanlevering. In gevallen waarbij een wijziging van een persoonlijke situatie leidt tot een wijziging van de pensioensituatie zijn de betrokkenen hiervan schriftelijk op de hoogte gesteld. Zo zijn het gehele jaar door premievrije polissen verstuurd naar mensen die uit dienst zijn getreden en zijn er offertes gemaakt voor waardeoverdrachten. Ook zijn bij (echt-)scheidingen de betrokkenen op de hoogte gesteld van de pensioenconsequenties. In september zijn de pensioenoverzichten gemaakt. De verzending heeft plaatsgevonden in de eerste dagen van oktober. Het overzicht is conform de richtlijnen van het Uniform Pensioenoverzicht gemaakt. De pensioenopgave voldoet aan de richtlijnen van het landelijk verplichte Uniform Pensioenoverzicht (UPO) Deelnemersbestand Stand ultimo vorig Bij Af Stand ultimo verslagjaar verslagjaar Actieven Slapers Gepensioneerden waarvan: ouderdomspensioen (incl TOP) arbeidsongeschiktheidspensioen* partnerpensioen wezenpensioen Totaal: * Naast een uitkering, bouwen deze deelnemers ook pensioen op. Het aantal is eveneens opgenomen onder actieven. Het grote aantal bij wordt veroorzaakt door een andere methode van telling. Alle arbeidsongeschikten worden nu geteld, niet alleen zij die recht op een uitkering hebben.

19 4.4 Beleggingen Algemeen Het belegd vermogen (inclusief liquide middelen) is in 2006 gestegen van 502 mln. naar 617 mln. Het rendement voor de gehele portefeuille in 2006 kwam uit op 11,0% versus de benchmark van 8,7%. Het rendement op aandelen bedroeg 18,5% tegen de benchmark van 15,5%. Het resultaat op vast rentende waarden lag met 0% net boven de benchmark van 0,3%. Het bestuur heeft een beleggingscommissie, bestaande uit een delegatie van bestuursleden en eventuele derden. De beleggingscommissie laat zich zonodig adviseren door GEAM bij de selectie van asset managers in niche segmenten, waarin GEAM zelf niet belegt. De beleggingscommissie komt tenminste vier maal per jaar bijeen met de vermogensbeheerders. Tijdens deze bijeenkomsten dienen de vermogensbeheerders verantwoording af te leggen over het gevoerde beleggingsbeleid en aan te geven wat de beleidsplannen voor de toekomst zijn. Daarnaast komt de beleggingscommissie regelmatig bijeen zonder de vermogensbeheerders. De beleggingscommissie legt verantwoording af aan het gehele pensioenfondsbestuur over het beleid in de afgelopen periode en licht het beleid voor de komende periode toe. Belangrijke beslissingen worden aan het bestuur ter goedkeuring voorgelegd. Mandaatwijzigingen worden door de beleggingscommissie opgesteld wanneer dit van toepassing wordt geacht. De beleggingscommissie evalueert ook of de portefeuillebeheerder voldoende succesvol is en stelt zich tot doel zonodig een beheerder met structureel teleurstellende beleggingsresultaten te vervangen. Voorts wordt gebruik gemaakt van de diensten van WM-Company, die de resultaten van de beleggingen vergelijkt met de strategische benchmarks die door het bestuur van het pensioenfonds op advies van de beleggingscommissie, en na overleg met de portefeuillebeheerder(s), zijn vastgesteld. Ook worden de beleggingsresultaten eens per jaar vergeleken met het zogeheten WM-universum. De beleggers hebben een duidelijk beleggingsmandaat, dat aangeeft binnen welke grenzen in zakelijke en in rentedragende waarden mag worden belegd. Dit beleggingsmandaat is opgesteld door de beleggingscommissie, in overleg met de belegger(s), en vervolgens goedgekeurd door het bestuur. Het beleggingsmandaat wordt ondertekend namens het bestuur en de portefeuillebeheerder(s). Deze worden regelmatig geëvalueerd en zonodig aangepast. Het beleggingsmandaat geeft de zogeheten benchmarks aan waartegen de belegger(s) worden gemeten en legt de beleggers restricties op die erop gericht zijn de risico s verbonden aan de beleggingen binnen aanvaardbare grenzen te houden. De belangrijkste punten opgenomen in het mandaat met GEAM zijn: 19 Zakelijke waarden maken voor ten minste 40% en maximaal 65% deel uit van de beleggingen. Ten minste 55% van de zakelijke waarden dienen in Euro waarden te worden geïnvesteerd; International Private Equity (maakt deel uit van bovengenoemde zakelijke waarden) Equity tot maximaal 6% Europees vastgoed tot maximaal 10% (maakt deel uit van bovengenoemde zakelijke waarden); Vastrentende waarden maken voor tenminste 35% en maximaal 55% deel uit van de beleggingen. Minstens 90% van de vastrentende waarden moet belegd worden in Euro. Bovendien heeft tenminste 50% van de vastrentende waarden een AAA rating, 80% tenminste een AA en 100% tenminste een A- rating; Liquiditeiten mogen maximaal 5% van het belegd vermogen bedragen; Benchmarks: zakelijke waarden op basis van een combinatie van MSCI en vastrentende waarden op basis van de Citygroup European Big index; Beleggen in Emerging Markets is niet toegestaan, met uitzondering van Emerging Market fondsen van goede reputatie zoals onderzocht en vastgesteld door GEAM;

20 Derivaten zijn niet toegestaan zonder toestemming van het bestuur, met uitzondering van valuta termijntransacties ter afdekking van valutarisico s; Beleggen met geleende gelden is niet toegestaan; Randvoorwaarden met betrekking tot de mate waarin in een enkele onderneming mag worden belegd en met betrekking tot de duration van zakelijke waarden; Verplichting alleen te beleggen in zeer solide ondernemingen en maandelijks ratings te rapporteren, alsmede een procedure hoe te handelen bij geïnvesteerde waarden die niet meer aan bovenstaande eisen omtrent ratings voldoen. Het fonds heeft thans twee vermogensbeheerders GEAM en Delta Lloyd Bank. De beheersovereenkomst van GEAM heeft betrekking op de basispensioenregeling en heeft een globale portefeuille onder beheer en tevens een Private Equity mandaat. Het fonds werkt thans nog niet met gespecialiseerde beleggingsopdrachten. Het pensioenfonds is samen met het GE plan uit België in november 2006 gestart met asset pooling in Dublin, Ierland. GEAM treedt op als vermogensbeheerder van het fonds. Northern Trust Custodian Ireland Ltd treedt op als bewaarnemer. Northern Trust Investor Services Ireland Ltd treedt op als administrateur. Het fonds is met de bewaarnemer in 2006 een Security Lending overeenkomst overeengekomen. Het uitlenen van effecten, mag betrekking hebben op ten hoogste 25% van de waarde van de effecten en is bovendien voor tenminste 105% gedekt door onderpand van effecten. Belegd wordt in Ierland via een Variable Capital Company (VCC) in vastrentende waarden en emerging markets fondsen en via een Common Contractual Fund (CCF) in Europese aandelen en niet Europese aandelen. De VCC is een Ierse juridische entiteit, die aandelen uitgeeft en wordt bestuurd door een raad van bestuur. De CCF is een transparante entiteit, die stukken uitgeeft en wordt bestuurd door een management onderneming. Het bestuur van het pensioenfonds ontvangt de bestuursverslagen van de VCC en de CCF en kan agendapunten aandragen voor de bestuursvergaderingen. Op de VCC zijn de Ierse belastingverdragen van toepassing en op de CCF zijn de Nederlandse belastingverdragen van toepassing. Pooling draagt uiteindelijk bij tot hogere efficiency door lagere kosten (besparing BTW en optimaal gebruik van belastingverdragen) en door de beschikbaarheid van meer diversificatie mogelijkheden. De zelfstandigheid van het fonds wordt door de deelname in de pooling structuren niet aangetast. Het fonds heeft de mogelijkheid om te allen tijde uit het de VCC en de CCF te stappen. Tevens kan het fonds andere asset managers aanstellen naast GEAM. Het fonds zal in de pooling structuur haar bestaande mandaat door GEAM ongewijzigd kunnen laten uitvoeren. De maandelijkse rapportage structuur van GEAM blijft onveranderd. 20 Daarnaast is er een tweede belegger, Delta Lloyd Bank die middelen belegt ten behoeve van de vroegere prepensioenregeling (GEFLEX) en de huidige vrijwillige pensioenspaarregeling (GESAVE). Het betreft hier beleggingen in beleggingsfondsen en de deelnemers kunnen binnen zekere, in een beleggingsreglement vastgestelde, grenzen zelf hun portefeuille van beleggingsfondsen bij de beleggingsinstelling samenstellen Beleggingsbeleid Het beleggingsbeleid is erop gericht om een zo hoog mogelijk rendement te behalen terwijl de risico s die met het beleggen verbonden zijn binnen de perken gehouden worden. Het bestuur heeft ORTEC in 2006 een opdracht gegeven om een Asset Liability Management studie (ALM) uit te voeren. De belangrijkste doelstelling van het uitvoeren van een ALM studie is het verkrijgen van inzicht in de ontwikkeling van de financiële positie en de risico s van het pensioenfonds op de korte en de lange termijn. De studie geeft inzicht in de gevolgen van de nieuwe pensioen- en boekhoudregels opgelegd door de toezichthouder, De Nederlandsche Bank. Daarnaast worden diverse rentestrategieën en alternatieve beleggingen onderzocht. De nieuwe pensioen- en boekhoudregels kunnen invloed hebben op het strategisch pensioenbeleid. In de ALM studie hanteert ORTEC diverse

21 scenario s voor het premiebeleid, indexatiebeleid en het beleggingsbeleid. Deze verschillende beleidsmixen van premie-, indexatie- en beleggingsbeleid worden doorgerekend onder een groot aantal verschillende economische scenario s. Met behulp van deze informatie en aanvullende gevoeligheidsanalyses wordt vervolgens inzicht verkregen in de risico s voor het fonds en de optimale beleidskeuzes. De belangrijkste conclusies en aanbevelingen naar aanleiding van de ALM studie hebben betrekking op de solvabiliteitsrisico s, welke zonder aanpassing van het huidige beleggingsbeleid relatief hoog zijn. Hierbij wordt opgemerkt dat de dekkingsgraad een gezonde ontwikkeling vertoont. Om de solvabiliteitsrisico s te reduceren wordt geadviseerd om de duration rentegevoeligheid van de vastrentende waarden te matchen met de duration van de verplichtingen, waardoor de kans op onderdekking wordt gereduceerd. Aanbevolen wordt om de voorbereiding in gang te zetten om in de komende 3 tot 5 jaar de duration van de vastrentende waarden te verhogen. Daarnaast wordt geadviseerd om over te gaan op afdekking van het valutarisico voor de US dollar exposure. Een verandering van het percentage aandelen in de huidige strategische asset-mix wordt niet nodig geacht Aandelen De rendementen op de wereldwijde aandelenmarkten waren over het algemeen goed. Een belangrijke reden hiervoor was de solide economische groei die de grootste regio s beleefden, zij het dat de Amerikaanse economie tekenen van afkoeling begon te vertonen. De inflatie bleef laag, de renteniveaus waren historisch gezien laag en de bedrijfswinsten waren goed. Vanwege de afnemende economische groei, en een geringere opwaartse druk op de inflatie, verhoogde de Amerikaanse centrale bank de rente in 2006 na het tweede kwartaal niet verder. De totale verhoging bedroeg in basispunten. De korte rente noteerde 5,25% per ultimo In Euroland trok de economische groei juist aan en was de groei van de geldhoeveelheid hoog. Mede om deze redenen verhoogde de Europese Centrale Bank (ECB) de rente in verschillende stappen 125 basispunten tot 3,50%. In het Verenigd Koninkrijk verhoogde de centrale bank de rente met 50 basispunten tot 5,0%. Het begrotingstekort en het grote tekort op de lopende rekening in de VS, gecombineerd met een afnemende economische groei en (verwachte) afnemende renteverschillen tussen de VS en Euroland waren de oorzaak van de waardedaling van de Amerikaanse dollar (10% ten opzichte van de euro). De euro verloor echter aan waarde ten opzichte van het Britse pond, terwijl de koers tegenover de Japanse yen fors steeg Vastrentende waarden De kapitaalmarktrente (10-jaarsrente) in Euroland was in 2006 beweeglijk met een maximum van circa 4,2% en een minimum van circa 3,3%. Per saldo steeg de 10-jaarsrente in 2006 met 68 basispunten tot 4,0%. De stijging van de lange rente werd grotendeels veroorzaakt door de versnelde economische groei, een toename in de groei van de geldhoeveelheid en de stijging van de korte rente. De renteniveaus zijn voor de huidige fase van de economie historisch gezien nog aan de lage kant. Naast de voor de beleggingen meer relevante tienjaarsrente is in de figuur eveneens de 18 jaars zero rente toegevoegd. Deze rente is relevant voor de bepaling van de marktwaarde van de pensioenfondsverplichtingen.

22 Kapitaalmarktrente in Euroland 4,8 4,6 10 jaarsrente EMU (yield) 18 jaarsrente EMU (zero) 4,4 4,2 4,0 3,8 3,6 3,4 3, De Amerikaanse 10-jaarsrente is in basispunten gestegen tot 4,7%. Het verschil tussen de 10-jaarsrente in Amerika en Euroland bedroeg begin 2006 nog circa 1,0%-punt, aan het eind van het jaar was dit gedaald tot circa 0,7%-punt. 4.5 Verwachte gang van zaken Voor 2007 wordt een aantal wijzigingen verwacht met betrekking tot het te voeren beleid bij het fonds. In 2007 werd bekend dat GE op zoek is naar een koper voor GE Plastics. Daarover is ook uitgebreid geschreven in de pers. Het pensioenfondsbestuur heeft zich van meet af aan afgevraagd wat de mogelijke gevolgen zijn van een verkoop van GE Plastics voor het pensioenfonds en haar (ex-) deelnemers. Daartoe is het pro-actief de verschillende mogelijkheden inzake potentiële toekomstige structuren van het fonds aan het onderzoeken. 22 Er wordt onder andere gekeken naar alle wettelijke en financiële verplichtingen die het fonds nu en in de toekomst heeft en naar de belangen van alle bij het fonds betrokken partijen. Dat zijn de aangesloten ondernemingen, (gewezen) deelnemers en gepensioneerden. Uitgangspunt voor het bestuur is dat het bij haar besluitvorming rekening zal en moet houden met een evenredige behartiging van de belangen van alle betrokkenen. Daarbij staat een rechtvaardige verdeling van de beschikbare middelen centraal, met inachtneming van onder meer een gelijkwaardig indexatieperspectief voor alle betrokkenen. De verantwoordelijkheid voor de manier waarop een eventuele op- of afsplitsing van het pensioenfonds of een collectieve waardeoverdracht wordt uitgevoerd ligt bij het Bestuur. De deelnemersraad heeft hierbij een adviserende functie. De Nederlandsche Bank controleert of na op- of afsplitsing de financiële positie van betrokken fondsen voldoet aan de wettelijke vereisten. Het bestuur van het fonds houdt alle belanghebbenden op de hoogte over de te nemen stappen.