SIVA-methode voor de ontwikkeling van auditreferentiekaders

Transcriptie

1 SIVA-methode voor de ontwikkeling van auditreferentiekaders Toepassingen: - ADR (en NCSC ) - Cobit : Light Cobit versie? Wiekram Tewarie (UWV/CIP) 5 oktober 2015

2 Agenda SIVA LTB Cobit Toelichting SIVA componenten Analyse van een set LTB auditelementen en resultaten Light Cobit versie NCSC Herziening van Webapplicatierichtlijnen

3 Vragen in de praktijk Is mijn referentiekader/normenkader volledig? Ben ik goed bezig? Heb ik de juiste elementen meegenomen? 3

4 SIVA 4

5 Ontwikkelfasen van een referentiekader 1. Analyseren en identificeren 2. Clusteren 3. Ordenen 4. Bewerken 5. Formuleren Brainstorm-/ Creatieve fase Zoeken naar ontbrekende elementen en samenhang Definiëren van Hoofd- en Subnormen 5

6 Hulpmiddelen: Raamwerk Fase 1 Fases 2-5 Onderzoeksgebied Understanding Target of Audit Context- en Risicoanalyse Hulpmiddelen: SIVA Resultaat: Referentiekader 6

7 Hulpmiddelen: Raamwerk Component Symbool Kenmerk Structuur Lagenstructuur patroon van domeinen om de auditomgeving in samenhang te kunnen analyseren Inhoud Vorm Analyse volgorde Inhoudanalyse: patroon van neutrale auditelementen Formuleringsvoorschrift Interpretatie (syntax/semantiek) ( patroon van formuleren ) Volgorde van de analyse van de lagenstructuur (M,Mo,Mi) 7

8 Structuur en Volgorde 8

9 SIVA-raamwerk: Structuur, Inhoud, Vorm en Analysevolgorde Structuur Inhoud Functionele relaties Inhoud (Audit/Implementatie elementen) Beleidscontext richten Uitvoeringscontext inrichten/verrichten Auditgebied Vorm Controlcontext berichten Laag -- View Doel Functie Gedrag Structuur (micro) Compositionele relaties 9

10 Structuur (Macro) Beleid (Randvoorwaarden) Algemene beleidscontext Specifieke beleidscontext Beleid (Randvoorwaarden) Algemene beleidscontext Specifieke beleidscontext Object van onderzoek Object van onderzoek Object van onderzoek Middle-In Object van Object van Onderzoek onderzoek (Middle) Middle-Out Control (Beheersing) Control Specifieke controlcontext Specifieke controlcontext Algemene controlcontext Algemene controlcontext 10

11 Structuur adresseert governance aspecten Leeuw/Bunge IT Governance T S V Algemeen context (Controllingsystem) I Sturen Planning Control context (Control organ) Verantwoording Accountability B Implementeren Implementation Toezicht Beheersen Management Control/Supervision Uitvoeringscontext (Controlled system) 11

12 Gelijkvormige normenkaders 12

13 Inhoud 13

14 Inhoud (DFGS invalshoeken) Doel- en businessdimensie Realisatiedimensie Doel invalshoek Functie invalshoek Gedrag invalshoek Structuur invalshoek waarom waar staan we voor, wat willen we bereiken wat wat moet er gedaan worden, wat doet het hoe waarmee, op welke wijze hoe hoe is de vormgeving motivatie beliefs businessdrivers Doelstellingen organisatorische functie technische functies relaties, (actoren/objecten) afhankelijkheden (actoren/objecten) eigenschappen objecten samenhang tussen actoren (structuur) samenhang tussen objecten (architectuur) 14

15 Toelichting (DFGS invalshoeken: Techniek) Doel (Waarom) Functie ( Wat ) Gedrag ( Hoe ) Structuur ( Hoe ) Ontwikkelen van een apparaat Wat gaat het apparaat doen, Welke functies Hoe, in de vorm van technische specifcatie Hoe, in de vorm van structuur Product Missie, visie en doelstelling 15

16 Toelichting (DFGS invalshoeken: organisatie ) Doel Functie Gedrag Structuur X Omzet Inkoop Verkoop Verwerking Mensen Organisatie structuur Transport IT Interactie Architectuur Magazijn IT 16

17 Inhoud 17

18 Inhoud Entiteiten model: Doel Model Functie Model Gedrag Model Structuur Model Organisatie Resources Structuur Beleid Functies Actoren (HR) Organisatiestructuur Doelstellingen Systeem Functies Interactie Architectuur Assessment Organisatorische Functies Objecten (TR) Abstracte/Concrete ) Middelen Processen en Activiteiten 18

19 Inhoud (Basiselementen Entiteitenmodel Doel model Functie model Gedrag model Structuur model Organisatie Doelstellingen Wetten, Beleid, Strategie Stakeholders Assessment Middelen Functies Systeemfuncties Barrierfuncties Org. functie. Proces H-Resources T-Resources Interactie Abstracte/Concrete obj. Kenmerken/Eigenschap. Verbindingen(..stijd) Toestanden Koppelingen/Interfaces Org.structuur Architectuur Business Arch. Object Arch. Faciliteiten Taken/activiteiten Omgeving SF = I/O, Trf, Trp, Sto, Br. Br = Com.,Segm, Zon, Pro. Taakvereisten (FS, LP) Historie (non)functionele vereist. 19

20 Structuur-Inhoud matrix Laag Views: DFGS Doel-invalshoek Functie- invalshoek Gedrag-invalshoek Structuur- invalshoek Waarom Wat (Wat moet er gedaan worden) Hoe t.a.v. gedrag Hoe t.a.v. structuur Beleidscontext (condities en randvoorwaarden) Missie, Visie, Algemeen beleid en strategie Organisatorische functies en IT functies Gedrag resources (Actoren en IT Services) Business en IT organisatie structuur, business architectuur Uitvoeringscontext Applicatie Applicatie beleid (richtlijnen en Iistructies) Business processen, taken en applicatie services Gedrag actoren en applicaties services Applicatiearchitectuur Verwerking (Middleware en PLatformen) Verwerking beleid, (richtlijnen en instructies) Verwerkingsprocessen, taken en services Gedrag Verwerkingsservices Verwerkingsarchitectuur (i.e. middleware en platform) Netwerk (Communicatie) Communcatie beleid (richtlijnen en instructies) Communicatie- processen, taken en services Gedrag communicatieservices Communicatiearchitectuur Controlcontext Algemene-control beleid t.a.v. services Control functies en managementprocessen Contole op geimplementeerde ITservices Managementcontrol structuur 20

21 Oordeelsvorming 21

22 Oordeelsvorming (Lijst) 22

23 Oordeelsvorming (Lijst) Beleidsdomein Uitvoeringsdomein Controldomein 23

24 Vorm 24

25 Normen uit baselines/best practices Beheersmaatregel Implementatierichtlijnen Verband?? 25

26 Voorbeeld ISO Norm Beheersmaatregel Directie moet informatiebeveiligingsbeleid goedkeuren en communiceren met Beleid werknemers en externe partijen) Voorbereiding Ontwikkeling Goedkeuring Uitvoering Evaluatie 26

27 Vorm Predicaat ( Argument-1, Argument-2, Argument-3 ) Actie-type ( Wie, Wat, Waarom ) 27

28 Vorm (Formuleringstemplate) Xnn- Onderwerp-werkwoord Hoofdnorm (Criterium) (Wie, Wat) Doelstelling Wie xxx wat xx werkwoord xxx xx trefwoord-y xxxx Het gewenste resultaat, namelijk waarom. Actie Type Actor Type Risico Een beschrijving van mogelijk misbruik of schade. Trefwoord-y 01 mogelijke maatregel (gerelateerd aan het trefwoord), o.a. het hoe 02 mogelijke maatregel (gerelateerd aan het trefwoord) o.a. het hoe 28

29 Vorm (Actie-typen) Speech Act categorieën Doelstelling Actie typen Lagenstructuur Directieven (Beschikkende Functies) Intenties Toekomst gericht Motiveren Reden om actie te ondernemen Uitoefenen van invloed Vaststellen Plannen Communiceren Formuleren Definiëren Ontwikkelen Onderkennen Toekennen Positioneren Instrueren Algemene beleidscontext Specifieke beleidscontext Behabitieven (Uitvoerende Functies) Acties die gericht zijn op gedrag, handelingen en toestanden Uitvoeren Realiseren Configureren Implementeren Inrichten Uitoefenen Beschermen Ontwerpen Verbinden Toepassen Authoriseren Registreren Audit Object (Target of Audit) Verdictieven (Controlerende Functie) Het bieden van informatie en uitleg over true/fals m.b.t. toestanden en handelingen Beoordelen Beheersen Evalueren Monitoren Rapporteren Managen Reviewen Informeren Specifieke controlcontext Algemene controlcontext 29

30 Fase 5: Formuleren Principes en gerelateerde maatregelen (Relatie : HN en SN) SIVA 1e analyse BIR Onderwerp/Object : Toegangsbeleid 2e Analyse Hoofdnorm Definiëren hoofdnorm Bir Niveau 3 Subnorm x1 definiëren subnormen Bir Niveau 4 3e Analyse Subnorm x2 Subnorm x.. Subnorm x.. Subnorm xn 30

31 Het belang van het consequent formuleringspatroon Aanpak Hergebruik van BIR/BIG-normen (ISO 27000, 2013), Cobit, SoGP Identificeren van objecten per norm (niveau 3) Vaststellen van indicatoren/trefwoorden Per indicator Resultaat vaststellen van (ontbrekende) maatregelen (niveau 4) elimineren van niet relevante maatregelen Door consequent formuleringspatroon worden omissies en/of dubbelingen binnen en tussen normen blootgelegd. 31

32 Voorbeeld Formulering 32

33 Voorbeeld objectenanalyse (Suwi-norm 5, Taskforce) De Security Officer beheert en beheerst beveiligingsprocedures en maatregelen in het kader van Suwinet, zodanig dat de beveiliging van Suwi overeenkomstig wettelijke eisen is geïmplementeerd. De Security Officer bevordert en adviseert over de beveiliging van Suwinet, verzorgt rapportages over de status, controleert dat m.b.t. de beveiliging van Suwinet de maatregelen worden nageleefd, evalueert de uitkomsten en doet voorstellen tot implementatie c.q. aanpassing van plannen op het gebied van de beveiliging van Suwinet De Security Officer rapporteert rechtstreeks aan het hoogste management 33

34 Voorbeeld objectenanalyse (Suwi-norm 5, Taskforce) Wie/Wat De Security Officer beheert en beheerst (formuleren) beveiligingsprocedures en maatregelen in het kader van Suwinet Waarom zodanig dat de beveiliging van Suwi overeenkomstig wettelijke eisen is geïmplementeerd Formuleren ( Security Officer, beveiligingsprocedures en maatregelen in het kader van Suwinet) 34

35 Voorbeeld objectenanalyse (Suwi-norm 5, Taskforce) De Security Officer : bevordert (?) en adviseert over de beveiliging van Suwinet, adviseren (Security Officer, beveiliging van Suwinet) verzorgt rapportages over de status, rapporteren (Security Officer, over de status beveiliging van Suwinet) controleert dat m.b.t. de beveiliging van Suwinet de maatregelen worden nageleefd, controleren (Security Officer, naleving Suwinet maatregelen) 3 1 evalueert de uitkomsten en evalueren (Security Officer, uitkomsten) 4 2 doet voorstellen tot implementatie presenteren (Security Officer, verbetervoorstellen)

36 Voorbeeld: Formulering (SUWI-norm 5, Taskforce) Informatiebeveiligingsfunctionaris benoemen Er is een Security Officer benoemd met specifieke verantwoordelijkheid voor het Criterium (wie en wat) formuleren van beleid, het adviseren over de beveiliging van de Suwinet, het controleren/evalueren van en rapporteren over de getroffen beveiligingsmaatregelen en presenteren van verbetervoorstellen. Doelstelling (waarom) Het zeker stellen dat effectieve en consistente informatiebeveiliging binnen de organisatie wordt geïmplementeerd. Het ontbreken van een Informatiebeveiligingsfunctionaris zal ertoe leiden dat Risico informatiebeveiliging niet gecoördineerd plaatsvindt waardoor een variëteit aan beveiligingsmaatregelen worden getroffen. Dit zal leiden tot inconsistenties en Conformiteitsindicatoren kwetsbaarheden in de infrastructuur van de organisatie. 36

37 Voorbeeld: Formulering Beveiligingsfunctionaris benoemen Conformiteitsindicatoren Security Officer 01 De Security Officer is adequaat in de organisatie gepositioneerd en rapporteert aan het hoogste management 02 De taken en verantwoordelijkheden van de Security Officer zijn vastgelegd en vastgesteld. Formuleren 03 De Security Officer formuleert beveiligingsrichtlijnen, procedures en instructies voor de implementatie van beveiligingsmaatregelen inzake het gebruik van Suwi-diensten Adviseren 04 De Security Officer adviseert: de organisatie over de beveiliging van de koppeling tussen het netwerk van de organisatie en het Suwinet, het gebruik van gegevens van Suwinet vanuit IT omgeving van de organisatie, het gebruik van gegevens van Suwinet vanuit een vreemde omgeving (bijv. het gebruik van gegevens vanuit thuissituatie) 37

38 Voorbeeld: Formulering Beveiligingsfunctionaris benoemen Conformiteitsindicatoren Controleren /Evalueren 06 De Security Officer : Controleert en evalueert de beveiliging van Suwinet of de getroffen maatregelen worden nageleefd, Voert periodiek compliancy checks uit waarbij de getroffen maatregelen afgezet worden tegen de wet- en regelgeving Rapporteren 07 De Security Officer rapporteert evaluaties: over de getroffen beveiligingsmaatregelen. over opgetreden security incidenten, over de stand van zaken rond beveiligingsbewust zijn van gebruikers (eindgebruikers en beheerders) binnen de organisatie m.b.t. het gebruik van gegevens vanuit Suwinet. Presenteren 08 De Security Officer presenteert: verbeteringsvoorstellen 38

39 Onderzoeksvraag pilot ADR Verhoogt het toepassen van het SIVAraamwerk de kwaliteit van de normen? 39

40 Ontwikkelfasen van een referentiekader 1. Analyseren en identificeren 2. Clusteren 3. Ordenen 4. Bewerken 5. Formuleren Brainstorm-/ Creatieve fase Zoeken naar ontbrekende elementen en samenhang Definiëren van Hoofd- en Subnormen Normen DGOBR Wat is de samenhang? Kan het beter? 40

41 Toepassing SIVA raamwerk : Ontwikkelen van een RFK Creatief SIVA: Structuur, Inhoud en Analysevolgorde Vorm (syntax) 41

42 Fase 1: Analyseren en identificeren van auditelementen 42

43 Fase 1: Auditelementen & LTB - BIR Nr. Geïdentificeerde auditelementen Blokkering van toegangsrechten (Autorisatieproces) Toegangsvoorzieningsbeleid Registratie van gebruikers (procedures) Beheer van (speciale)bevoegdheden Beheer van gebruikerswachtwoorden Beoordeling van toegangsrechten Beveiligde inlogprocedures Gebruikersindentificatie en -authenticatie Beperken van toegang tot informatie Basiselementen Proces Beleid Beleid (Operationeel-B) Proces Proces Proces (Controle-Proces) Beleid (Operationeel-B) Interactie (I & A) Interactie (Aut.) 43

44 Fase 2: Clusteren van auditelementen Resultaat Fase 1 Geïdentificeerde auditelementen Fase 2 Clusteren D F G S 44

45 Fase 2: Clusteren van auditelementen van DGOBR Doel model Functie model Gedrag model Structuur model Beleid: Proces: Interactie:?: Toegangsbeleid (11.1.1) Autorisatieproces (o.a ) Gebruikersidentificatie en - authenticatie (11.5.2)? Operationeel beleid Beveiligde inlogprocedures Proces: Beheer van gebruikerswachtwoorden (11.2.3) Interactie: Beperken toegang tot informatie (11.6.1) Operationeel beleid: (Procedures) Registratie van gebruikers(11.2.1) (Beoordelings)proces: Beoordeling van toegangsrechten (11.2.4) Proces: Beheer van speciale bevoegdheden (11.2.2) 45

46 Fase 3: Ordenen van auditelementen Fase 2 Fase 3 Clusteren D F G S B Rangschikken D F G S U C 46

47 Control domein UItvoeringsdomein Beleidsdomein Fase 3: Ordenen van auditelementen van DGOBR Doel model Functie model Gedrag model Structuur model Beleid:?:?:?: Toegangsbeleid (11.1.1)??? Operationeel beleid: (Procedures) Registratie van gebruikers (11.1.1) Operationeel beleid: Beveiligde inlogprocedures Proces: Autorisatieproces (o.a 8.3.3) Proces: Beheer van speciale bevoegdheden (11.2.2) Proces Interactie: Gebruikersidentificatie en authenticatie (11.5.2) Interactie: Beperken toegang tot informatie (11.6.1)?:? Beheer van gebruikerswachtwoorden (11.2.3)?:? Proces: Beoordeling van toegangsrechten (11.2.4)?:??:? 47

48 Fase 4: Bewerken 48

49 Control Net werk Systeem Middle wae Applicatie Proces Beleid Overzicht Logische Toegangsvoorziening: Objecten Randvoorwaarden en condities Beleidsdomein Uitvoeringsdomein Gebruiker heeft bepaalt bepaalt recht op Rol Profiel Taak Personeel informatiesysteem Autorisatiesysteem Informatiesystemen Personeel registratie Account registratie Autorisatie registratie Autorisatieregistratie applicatie Account (Id./Auth.) OS Autorisatieproces Beheersing Controldomein 49

50 Fase 4: Bewerkenvan auditelementen van DGOBR 50

51 Fase 5: Formuleren SIVA 1e analyse BIR Onderwerp/Object : Toegangsbeleid 2e Analyse Hoofdnorm Omschrijving Bir Niveau 3 Subnorm x1 Bir Niveau 4 3e Analyse Subnorm x2 Subnorm x.. Subnorm x.. Subnorm xn 51

52 Bevindingen 52

53 Bevindingen bij de pilot Identificeren van tekortkomingen helpt tekortkomingen in de formuleringen duidelijk te maken Link hoofdnorm en subnormen legt een directe link naar onderliggende normen en maatregelen. Matching van normenkaders en verhoudingen normenkaders maakt matching van normenkaders mogelijk. kan de duidelijkheid in de verhouding tussen normenkaders vergroten Acceptatie resultaten kan de acceptatie van resultaten uit audit door gebruikers vergroten Structuur en schrijfwijze bevordert efficiëntie door indeling en schrijfwijze en brengt de single audit gedachte dichterbij. Volwassenheid bevordert de volwassenheid in het bereiken van implementatie van maatregelen. 53

54 Aanbeveling t.a.v. BIR Verbreed thema gewijze benadering naar gehele BIR Makkelijker koppelen aan een eigenaar Geeft herkenbare structuur (opdrachtgever, gebruiker, auditor) Makkelijker afstemmen normenkaders door beleidsmakers en eigenaren Effectiever Efficiënter Creëert een groeimodel naar een BIO en daarmee naar single audit filosofie Houd vast aan ISO want herkenbare wereldstandaard, Repareer tekortkomingen ISO-standaard d.m.v. thema s 54

55 Cobit IT Governance 55

56 Toepassing van het Cobit Vragen Waar in Nederland wordt het toegepast?, Welke organisaties? Wordt het toegepast in overheidsland? Waarom niet? Wat zijn de nadelen. Zijn er organisaties die daar bepaalde redenen voor opgeven? 56

57 Toepassing van Cobit Kunnen meer organisaties toepassen? Ja,.. Verminder de complexiteit Maak gebruik van de sterke punten Wat zijn de sterke punten Governance benadering (onderscheid governance- en management body) Gelaagde structuur (systeem benadering) Vaak gebruikt als legitimering van de gekozen processen/objecten Vraag Wil je cobit gebruiken als leidraad of reglement /richtlijn? 57

58 Delegation Accountability Plans & Policy Proposals Performance Conformance Governance modellen Governance IT Governance (Norea) Direct Evaluate Monitor Business preassure Direct Corporate Governance of ICT Evaluate Monitor Business needs 1 S DEM direct/sturen 1 4 (DA) V 4 T Plan (APO) Build (BAI) Run (DSS) Monitor (MEA) ICT projects Businessprocess ICT operations input: eisen en wensen gebruikers U B 2 execute/ uitvoeren control/ beheersen (EA) 3 (CA) Output: geleverde diensten Bron: ISO/IEC 38500:2008(E) Bron: ISACA/COBIT 58

59 Cobit processen 59

60 Rollen en activiteiten/ uitwerken per thema Owners and Stakeholders delegate accountability Governing body Set direction Minitor Management Management Condities en Randvoorwaarden Instruct and Align Operation and execution Report Operation and execution Implementatie van ICT Diensten Control Beheerprocessen 60

61 Rollen en activiteiten/ uitwerken per thema APO02 Manage Strategy. Implementaties ICT diensten Identity en Logical Access DSS05 Manage Service security Infrastructure Beheerprocessen BAI04 Manage Availability and Capacity BAI06 Manage Changes BAI10 Manage Configuration DSS03 Manage Problem. 61

62 Vragen 62

63 Bedankt Voor meer informatie kun je contact opnemen met: Wiekram Tewarie Michiel Oosterwijk Kees van der Maarel - c.p.j.maarel@minfin.nl NOREA / ISACA 24 september 2015