de Vliegende Hollander

Transcriptie

1 de Vliegende Hollander Jaargang 68 nummer 6-7 juni-juli 2012 Grootste editie luchtverdedigingsoefening Frisian Flag Chinook plaatst monument Nieuw Defensiemuseum krijgt vorm Luchtmacht bij Verenigde Naties

2 INDEX 4 Omslagfoto: Drukte tijdens Frisian Flag op Leeuwarden maar ook in de lucht als één Poolse en vier Nederlandse F-16 s zich voor het bijtanken melden bij een KDC-10 van het 334 Squadron. Foto: Arnoud Schoor, AVDD Column van de Commandant Luchtstrijdkrachten Het is als een groot orkest je moet oefenen om mooie muziek te kunnen maken 12 We hadden één kans Foto: Arno Marchand Foto: Jasper Verolme, AVDD 4 FRISIAN FLAG Wat Red Flag en Maple Flag zijn voor Amerika en Canada, is Frisian Flag voor Europa. Deze gerenommeerde Nederlandse luchtverdedigingsoefening beleefde dit jaar de grootste editie. 8 HERDENKEN EN VIEREN In binnen-, maar ook in buitenland stonden Nederlanders in mei stil bij de diverse herdenkingen van oorlogsslachtoffers. Op 5 mei werd de vrijheid gevierd, onder andere met de helikoptervluchten naar de bevrijdingsfestivals. 12 Monument voor VLIEGtuigbemanningen Een Chinook plaatste in mei een monument in het water bij Harderwijk. Het gedrag van de zeer bijzondere lading onder de helikopter was al spannend, maar het afzetten van het object spande de kroon. 15 Luchtmacht op Landmachtdagen In het jaar dat de luchtmacht vanwege de bezuinigingen geen eigen open dag organiseert, is het vliegende krijgsmachtdeel prominent aanwezig op onder andere de Landmachtdagen. Herdenken, vieren en vooruitkijken Foto: Ruud Mol, AVDD 20 Deze deklanding is pas het eerste stapje 30 Foto: John van Helvert, AVDD Foto: Kathi Kaiser, VN Leuk om als Nederlandse luchtmachter Amerikaanse cadetten les te geven over de NAVO 18 Reorganisatie Deze keer tekst en uitleg over de reorganisatie binnen Defensie die verloopt via een vast vijfstappenplan. Tevens een verduidelijking van de transitiecodes 1 tot en met Apache aan dek De Q-14 trok heel wat bekijks bij zijn allereerste deklanding aan boord van Hr.Ms. Rotterdam. Inzet van de AH-64D is voorlopig niet aan de orde, maar het geeft testvliegers en techneuten vooralsnog voldoende te doen. 22 Nieuw Defensiemuseum Op de voormalige vliegbasis Soesterberg krijgen over twee jaar weer de nodige vliegtuigen hun thuis, samen met een collectie landmachtvoertuigen. Dan opent namelijk het Nationaal Militair Museum zijn deuren. 26 Onbegrensde mogelijkheden benutten De proef van land- en luchtmacht, vorig jaar op Fort Hood in Texas, beviel prima. Daarom is er nu Joint Netherlands Training Detachement opgericht. 30 KLu in New York Luchtmachtkolonel Paul van der Heijden heeft als NAVO-verbindingsofficier de Verenigde Naties in New York als werkterrein. Een militair in hoofdzakelijk burgerkostuum die ook nog les gaf op de militaire academie West Point. VASTE RUBRIEKEN 33 Mensen en Mutaties 34 LEES- EN KIJKWIJZER 35 JOURNAAL 39 Colofon Op 4 mei heb ik namens de Koninklijke Luchtmacht de gevallen luchtmachtmilitairen herdacht bij het monument op de voormalige vliegbasis Soesterberg. Het was een waardige ceremonie, in aanwezigheid van veel veteranen. Op tal van plaatsen in Nederland hebben luchtmachtmilitairen gesneuvelde geallieerde en Nederlandse collega s herdacht. Ik wil vanaf deze plaats iedereen die of aan een herdenking heeft deelgenomen of bij de organisatie ervan betrokken is geweest, danken voor de inzet. Mede daardoor zijn de vaak druk bezochte ceremonies een waardig eerbetoon aan degenen die het leven lieten voor onze vrijheid. Een dag later, de dag van de vrijheid, vonden de Bevrijdingsfestivals plaats. Breda was het startpunt van de festiviteiten. Helikopters van vliegbasis Gilze-Rijen werden ingezet om de ambassadeurs van de vrijheid naar verschillende podia te vervoeren. Ook hier mijn welgemeende dank aan degenen die dit hebben gerealiseerd. Dit soort inzet draagt ook bij aan het draagvlak in de samenleving en dat is belangrijk. Op 1 juli was de Koninklijke Luchtmacht jarig. De militaire luchtvaart bestond toen 99 jaar en dit betekende dat we ons honderdste jaar zijn ingegaan. We maken ons dan ook langzaamaan op voor de viering in 2013 van honderd jaar luchtwapen en zestig jaar Koninklijke Luchtmacht. Het is indrukwekkend om te zien wat er in die eeuw is bereikt. Een militaire operatie, waar ook ter wereld, kan niet zonder inzet van het luchtwapen. Dit is bereikt doordat luchtmachters altijd oog hebben voor nieuwe ontwikkelingen, zeker de technologische. Dat zit ons als het ware in de genen. Daarom richten we nu ons vizier op de ruimte, dragen wij bij aan de ontwikkeling van een vijfde generatie jachtvliegtuig en steken we in op onbemande vliegtuigen. Wij zijn, net als onze voorgangers dat ook waren, samen verantwoordelijk voor een toekomstbestendige Koninklijke Luchtmacht die er toe doet. Om die toekomst van de Koninklijke Luchtmacht zeker te stellen, wordt er op dit moment veel werk verzet. Alle onderdelen zijn druk bezig met de reorganisatieplannen. Ik heb de onderdelen zelf de afgelopen tijd bezocht en tijdens diverse zeepkistsessies mijn visie op de toekomst gegeven. Onze minister heeft het in de Beleidsbrief over de krijgsmacht op orde ; ik noem dat dan ook luchtmacht op orde. We moeten ons kunnen focussen op ons operationele product en gewoon weer aan ons werk kunnen. We gaan samen bouwen aan een luchtmacht die in balans is en we gaan ons inspannen om het draagvlak voor de luchtmacht te vergroten. Daar heb ik u allemaal bij nodig. U weet als geen ander hoe belangrijk het werk is dat wij doen. Draag dat uit! De luchtmacht bestaat niet uit vliegtuigen en helikopters, maar uit mensen die helikopters en vliegtuigen laten vliegen. Ik heb u hard nodig om samen met mij die toekomst zeker te stellen. Een luchtmacht die staat als een huis. Dat is mijn punt op de horizon! Wilt u reageren? Dat kan per clsk@mindef.nl DE VLIEGENDE HOLLANDER 2 3 DE VLIEGENDE HOLLANDER

3 REPORTAGE REPORTAGE Alle registers open voor grootste versie Nederlandse Red Flag Drukte in de lucht. Een formatie van één Poolse en vier Nederlandse F-16 s wacht in de buurt van de KDC-10 van het 334 Squadron op de beurt om te kunnen bijtanken. Foto: Arnoud Schoor, AVDD Kapitein Jos geeft uitleg over de ondersteunende deelnemers aan Frisian Flag die vanaf hun respectievelijke thuisbases opereren. Foto: Marco Ferrageau Flightline met Britse Typhoons en Duitse Eurofighters, grotendeels dezelfde vliegtuigen. Foto: Marco Ferrageau Frisian Flag Misschien dat in de jaren vijftig met drie vliegende squadrons op Leeuwarden, het aantal bewegingen per dag vergelijkbaar was met die tijdens Frisian Flag, editie Feit is dat niet eerder aan deze gerenommeerde oefening, de Nederlandse versie van de vermaarde Red Flag, zoveel toestellen deelnamen als dit voorjaar. Twee keer per dag vertrok een wave van zo n 45 toestellen met voor Leeuwarden ongekende aantallen, waarmee de vliegbasis alles uit de kast haalde. Tekst: Arno Marchand Het was al weer bijna twee jaar geleden dat Frisian Flag zich in volle hevigheid boven de Noordzee afspeelde. Vorig jaar leverde de Koninklijke Luchtmacht namelijk een bijdrage aan Operation Unified Protector ter ondersteuning van de burgerbevolking in Libië, en was er geen ruimte voor de internationale oefening. In 2010 ging Frisian Flag als een nachtkaars uit toen een IJslandse vulkaan grote wolken as het Europese luchtruim instuurde en vliegen onmogelijk maakte. Dit jaar gaan alle registers open voor één van de grootste internationale jachtvliegoefeningen ter wereld, zegt projectofficier kapitein Jos van het 323 Tactical Training, Evaluation and Standardisation Squadron (TACTESS). We moeten blijven trainen om voorbereid te zijn conflicten waarbij de luchtmacht betrokken kan raken. Door oefeningen als Frisian Flag zijn we als Nederlandse luchtmacht erg succesvol bij operaties boven Libië en Afghanistan. Maar vliegen boven Afghanistan is duidelijk anders dan wat de eenheden hier beoefenen, want boven dat land is weinig luchtdreiging. Jos: Tijdens Frisian Flag geven we aircrew realistische scenario s. We trainen hier de meest complexe missies met een groot aantal vliegtuigen en internationale samenwerking van negen noord-europese landen, onder lastige omstandigheden met steeds groter wordende dreiging. We kennen de capaciteiten van de individuele vliegtuigen. Hier oefenen we in samenwerking, bijvoorbeeld om inzetbaar te zijn voor de Immediate Response Force van de NAVO. Het is als met een groot orkest. Je moet oefenen om samen mooie muziek te kunnen maken. Opbouw Tijdens Frisian Flag vindt twee weken lang vanaf Leeuwarden een complete luchtoorlog plaats, met een opbouw in moeilijkheidsgraad waarin steeds meer speciale taken geïncorporeerd worden. Jos: Een mission commander bedenkt het plan hoe vliegers zich volgens NAVOprocedures in de COMAO (Combined Air Operation, red.) kunnen invechten, een opdracht uitvoeren en weer uitvechten. De missies kennen een duidelijke opbouw in moeilijkheid. Luchtverdedigingsmissies, slow mover protection van een Fokker 50 van de luchtmacht en offensive counter air (OCA) inden eerst per missie plaats, en naarmate de oefening vordert steeds meer in één missie gezamenlijk. Van de missies is zo n negentig procent gericht op OCA, dus een aanvallende taak. Maar met bijvoorbeeld het beschermen van de vliegbasis Leeuwarden komen ook defensive counter air (DCA, red.)- missies voor. De red air-taak wordt per dag verdeeld, met in het begin minder, en gaandeweg de oefening meer tegenstanders om het blue air steeds moeilijker te maken. Mega-gecompliceerd Dit is wél groot, zegt kapitein Gert Barend; ik heb nog nooit zoveel kisten op Leeuwarden gezien. Als airboss is hij verantwoordelijk voor het maken van het scenario van een dag, begeleidt hij de planning en is supervisor tijdens de uitvoering van de missie. Naast de twee scenario s die van west naar oost, of van noord naar zuid gaan, gebruiken we dit jaar voor het eerst een derde variant: een combinatie van beide met zowel OCA en DCA. Dat heb ik nog nooit eerder meegemaakt. Mega-gecompliceerd, zowel qua veiligheid als uitvoering. Hoe zorg je bijvoorbeeld dat de verdedigers van DCA niet in de weg van de aanvallers van OCA zitten? Echt een uitdaging voor de mission commanders. Frisian Flag is dan ook erg belangrijk voor vliegers. Je komt niet ieder jaar in het buitenland voor een flag-oefening, dus dan moet je het zelf doen. Je moet er klaar voor zijn om COMAO s te kunnen vliegen. Het lijkt ook steeds mooier en beter te worden, meer divers, geeft kapitein Jeroen aan. Het is een fantastische hoeveelheid vliegtuigen. Ik heb meerdere Frisian Flags en een Red Flag gedaan, en niets is eigenlijk leuker en leerzamer dan zo n grote flag-oefening. Je voert met twintig tot veertig toestellen een missie uit. Dat komt niet zo vaak voor, bovendien internationaal en vanaf één locatie zeer goed voor de debriefing. Vooral in een kleiner wordende luchtmacht is dit écht een buitenkans. Overige deelnemers Naast de vliegtuigen die vanaf Leeuwarden opereren, zijn nog meer eenheden ingezet tijdens Frisian Flag. Vliegen vindt grotendeels plaats boven de Noordzee, maar ook over land. Zo is er samenwerking met bijvoorbeeld Special Forces van landmacht en marine als Forward Air Controllers in het oefengebied Marnewaard. Op Duits grondgebeid is een van oorsprong Russisch SA-6 luchtafweersysteem van de Duitse luchtmacht opgesteld, steeds ergens anders in het oefengebied. Smokey Sams die surface to air-raketten simuleren en opblaasbare doelen van de KLu worden net als de SA-6 verplaats door het oefengebied. Het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC) levert vanwege beschikbaarheid en opbouw van scenario in de tweede week vanaf de thuisbasis ondersteuning met de Patriot. De Nationale Datalink Management Cell, normaliter op Nieuw Milligen, controleert en coördineert met een deployable component vanaf Leeuwarden het Link16-gebruik (overigens niet alleen voor de oefening maar voor heel Nederland), en zorgt dat ieder platform voldoende zendtijd krijgt. Daarnaast simuleert het bijvoorbeeld gronddoelen. De gevechtsleiding van Duitsland en Nederland (het 711 Air Control Squadron van AOCS Nieuw Milligen) opereren vanaf hun thuislocaties. De E-3A AWACS (zie foto) vliegt indien beschikbaar vanaf thuisbasis Geilenkirchen in Duitsland. Foto: Frank Crébas, DE VLIEGENDE HOLLANDER 4 5 DE VLIEGENDE HOLLANDER

4 REPORTAGE REPORTAGE Kapitein Freek Bouwhuis (l.) en korporaal Mischa de Jong van het 922 Squadron houden vanuit de local control bunker zicht op het vertrek van één Poolse, twee Noorse en vier Nederlandse F-16 s. Foto: Arno Marchand Internationaal gezelschap op de kop van de Leeuwarder startbaan, met links een Nederlandse F-16 en rechts een Finse F/A18. Foto: Arno Marchand Netwerkdesigners sergeant-majoor Henri Verberk en adjudant Dirk van Velzen en Netwerkmanager eerste luitenant Casper Miltenburg van het NDMC zijn druk bezig met het BOSS-systeem waarmee ze via Link16 de missie kunnen volgen. Foto: Arnoud Schoor, AVDD Hoewel de Fokker 50 s vroeger van het 334 Squadron in de verkoop staan, worden ze nog geregeld vliegend ingezet, bijvoorbeeld als slow mover tijdens Frisian Flag. Foto: Arno Marchand Bezuinigingen Past een oefening als deze wel in een tijd van bezuinigingen? Daarop antwoordt kapitein Jos zeer stellig: Ja, want deze oefening kost de luchtmacht en dus Nederland niets méér. Sterker nog, het levert Nederland juist op. Vanuit de KLu vliegen we dagelijks met acht toestellen van Leeuwarden en zes van Volkel. Dat gebeurt normaliter ook, dan van de respectievelijke bases. De Noren kwamen met een groot detachement van acht inzetbare F-16 s en twee spares naar Leeuwarden. Foto: Arno Marchand De buitenlandse bezoekers betalen zelf de brandstof voor hun vliegtuigen en hun verblijfskosten. Ruim achthonderd man extra buitenlands personeel op Leeuwarden slaapt en eet dus zo n veertien dagen lang in de omgeving en zorgt voor een grote financiële injectie in de regionale economie van zo n honderdduizend euro per dag, dus in twee weken wel anderhalf miljoen euro. Liaisons Missieplanning duurt ongeveer zes uur. Die start met de briefing van de flightleads en eindigt met een mass briefing waarin alle aircrew aanwezig is. Daarna volgt de uitvoering van de missie in de Temporary Reserved Airspace of TRA s boven de Noordzee. Jos: Leeuwarden ligt daarvoor ideaal. Binnen enkele minuten hangen we er. De take off cyclus duurt zo n veertig minuten. Op Schiphol gaat iedere twee minuten een kist de lucht in, hier gemiddeld iedere minuut. Écht indrukwekkend. Alle vliegtuigen dragen alle een GPS-tracker bij zich zodat zowel tijdens als na het luchtgevecht bij de debriefing precies is te volgen wat iedere deelnemer doet en deed. Na een totale missietijd van zo n twee-eneen-half uur volgt de recovery van de 45 toestellen in wederom zo n drie kwartier. Daarna is er mass debriefing. Vier uur nakijken wat er gebeurd is en daaruit lessen leren voor toekomstige operaties. Met name dát is belangrijk, geeft Jos aan. Voor de eenheden die niet op Leeuwarden kunnen zijn, is een goede oplossing gevonden door het afvaardigen van een liaison die wel bij de uitgebreide nabespreking aanwezig is. Hij geeft alle bevindingen door aan de eenheden elders. land een ervaren vliegtuigspecialisten een als liaison toegewezen. Daarnaast waren er twee ingedeeld voor Volkel en het DGLC en twee wapentechniek-liaisons, één voor de Noord- en één voor de Zuid-Area. Zij zijn het eerste aanspreekpunt voor de bezoekers, en fungeren als gastheer, vraagbaak en regelaar voor allerhande zaken. Zonder hen was Frisian Flag voor ons niet zo n groot succes geweest. Zij waren voor mij als supervisor goud waard. En dat we het als Nederlandse luchtmacht goed voor elkaar hadden, zingt internationaal rond. We hebben nu al aanmeldingen voor een volgende Frisian Flag. Logistiek Niet alleen voor vliegers is Frisian Flag een grote oefening. Ook voor de logistiek is het een uitdaging van jewelste. Leeuwarden staat met 64 toestellen inclusief de spares hélemaal vol met vliegtuigen. Is het grijs en heeft het drie wielen, dan het mijn ding, grapt eerste luitenant Marcel van Dellen, logistiek supervisor Frisian Flag. Met nog vier man van de TACTESS-vlucht logistiek is voor tijdens en na de oefening het aanspreekpunt voor alle technisch-logistieke vragen van de buitenlandse gasten. We hebben tijdens deze editie zo n achthonderd man extra op de vliegbasis. Dat is het dubbele ten opzichte van Het opstelplan van de vliegtuigen vormde een hele uitdaging. Elk stukje platform is benut. Er kan écht geen kist meer bij. Neem bijvoorbeeld de Noren die met tien vliegtuigen komen. Die moeten wel allemaal bij elkaar staan. Om die reden hebben we de Duitse Eurofighters en Britse Typhoons ook bij elkaar gezet. Handig om de verschillen te zien. Voor de Duitsers is het namelijk het eerste deployment met dit type. Voor hen vormt dit een generale repetitie voor een oefening in Alaska. Zelf kenen de logistiekelingen zo hun eigen uitdagingen, bijvoorbeeld het peutplan, de kerosinevoorziening voor alle toestellen. Van Dellen: Met de capaciteit van de andere bases hadden we zestien bowsers tot onze beschikking en die waren íedere dag, állemaal nodig. Maar het liep allemaal als een trein. Vanuit de TACTESS-organisatie kreeg ieder De KDC-10 van het 334 Squadron wordt alleen s middags vanaf thuisbasis Eindhoven ingezet. Het kost op de grond ongeveer anderhalf uur om de kist te servicen en te tanken, vertelt boomoperator/loadmaster sergeant-majoor Louis Martin Ruzette van het 334 Squadron. Tel daarbij op twee keer twintig minuten vliegtijd van en naar het tankgebied en je weet dat je dat niet haalt tussen de missies in. De KCD-10 heeft vandaag twaalf recievers met wie de boomer 26 hook ups maakt. Ik heb veel met de Polen geoefend. Het is niet anders dan normaal, maar vooral meer, veel herhalen. Voor ons boomers, we zijn met z n elfen, is dit bijzonder werk. Iedereen moet zich prettig en veilig voelen bij wat jij doet, zowel als ontvanger als in de KDC-10. Foto: Arno Marchand DE VLIEGENDE HOLLANDER 6 7 DE VLIEGENDE HOLLANDER

5 EVENEMENTEN EVENEMENTEN Luchtmacht in binnen en buitenland bij ceremonies en festiviteiten Brug tussen onrecht en uitzicht op geluk, tolerantie en onafhankelijkheid Traditioneel staat de maand mei in het teken van het herdenken van de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog en daarna, en het vieren van onze vrijheid. Defensie levert daaraan uitgebreide bijdrages. Niet alleen in eigen land overigens, want ook in bijvoorbeeld Afghanistan en België staat uitgezonden of geplaatst personeel stil bij 4 mei. Hieronder een globaal overzicht van wat er in mei plaatsvond. Tekst: Arno Marchand Wij betonen ons respect aan de Amerikaanse soldaten die de veiligheid van hun huis verlieten om ons te bevrijden van de onderdrukking, sprak minister Hillen op de Netherlands American Cemetery and Memorial Margraten. Vier F-16 s van Volkel voeren er boven een missing man break uit. Foto: Oscar Sannen Brunssum Bij de herdenkingsdienst in Brunssum op 4 mei was naast eigen personeel ook een afvaardiging van het Nederlandse detachement op de E-3A Component in het Duitse Geilenkirchen aanwezig. Plaatsvervangend Commandant kolonel Ton van Happen en kapitein Michel Bulte woonden de kranslegging bij. Vanuit het Allied Joint Force Command Headquarters Brunssum was de Chief of Staff luitenant-generaal Richard Tieskens aanwezig en zijn Aide de Camp kapitein Albert van Dam en luitenant-kolonel Jan van Helvert. Ook de vaandelwacht werd geleverd door de KLu. Foto: Graphics Branch NAEW & C Component Brussel Op 4 mei werd om uur een korte herdenkingsplechtigheid gehouden op het Britse militaire ereveld in Evere bij Brussel, waar negen Nederlandse militairen begraven liggen. Aan de herdenking namen ruim zeventig Nederlanders deel onder wie oud-strijders met echtgenotes, kinderen van de Nederlandse school, en civiel en militair personeel van verschillende internationale organisaties. Na een korte toespraak legde ambassadeur Henne Schuwer een krans bij het monument. Na het spelen van de Last Post door een hoornblazer van het Fanfarekorps Nationale Reserve en een minuut stilte, werden op elk van de negen graven bloemen gelegd. Foto: SHAPE Air Observation Control Station Nieuw Milligen Tijdens de dodenherdenking in Apeldoorn op 4 mei legden luitenant-kolonel Henk Ras en waarnemend Stafadjudant Alex van Ginkel namens het AOCS NM een krans bij het monument in het Oranjepark. Op 4 mei waren zeven militairen van onder andere het AOCS NM aanwezig bij de herdenking in Wierden in Overijssel. Een stille tocht voerde langs twee civiele begraafplaatsen. De militairen brachten onder leiding van initiatiefnemer KLu-majoor Cees Hoogendijk van de Defensie Materieel Organisatie een eregroet bij de 25 oorlogsgraven van vliegers en bemanningsleden uit Australië, Canada en Engeland. In overleg met burgemeester Henk Robben waren alle lokale militairen en veteranen uitgenodigd. Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando Een delegatie van het DGLC legde een krans in de buurtgemeenten Venray en Gemert-Bakel. Eindhoven Commandant vliegbasis Eindhoven kolonel Bas Pellemans vergezeld door Basisadjudant Marcellino Libregts, legde samen met brigadegeneraal Michiel van der Laan (Commandant 13 Gemechaniseerde Brigade) op 4 mei bij de dodenherdenking in Waalre namens beide onderdelen een krans. Bij de kranslegging op de gemeentelijke begraafplaats bij in Woensel gaf Hoofd Staf Operatiën van Eindhoven luitenant-kolonel Rob Lambermont acte de présence. Leeuwarden Militairen van de vliegbasis Leeuwarden werkten mee aan de dodenherdenking in de Prinsentuin in Leeuwarden. Basiscommandant kolonel Dennis Luyt en Basisadjudant André Bijland legden een krans bij het monument, zoals dat ieder jaar gebeurd. Tevens was er een interview op Omrop Fryslan met een F-16 vlieger over het thema vrijheid. Lumara Plaatsvervangend Commandant Luchtstrijdkrachten generaalmajoor Ton Tieland woonde de ceremonie op de erebegraafplaats bij de Grebbeberg bij. Directeur Militaire Luchtvaartautoriteit commodore Chris Lorraine legde een krans bij het vliegermonument in Dronten. Directeur Planning & Control commodore Paul Bomers woonde de dodenherdenking in Breda bij. Winterswijk Een Vickers Wellington van het Canadese 431 Squadron met een Britse bemanning stortte op 13 mei 1943 neer in het buurtschap Huppel bij Winterswijk. De bommenwerper had die nacht deelgenomen aan een aanval op Duisburg en was opgestegen van het vliegveld Burn in Yorkshire. Het werd echter neergeschoten door een Duitse nachtjager waarbij de vijf bemanningsleden om het leven kwamen. Zij liggen begraven op de algemene begraafplaats in Winterswijk. Dit jaar bezocht George Wood, de neef van de piloot naar wie hij is vernoemd, de crashplek waar hij een krans legde bij het graf van zijn oom. Het contact hiervoor verliep via Peter Rhebergen. Hij schoot een verzoek in bij de Commandant vliegbasis Leeuwarden voor een vliegend eerbetoon. Die zag een mogelijkheid om op 4 mei voorafgaand aan herdenkingsvlucht met vier Leeuwarder F-16 s boven Soesterberg, een missing man break uit te voeren boven Winterswijk. DE VLIEGENDE HOLLANDER 8 9 DE VLIEGENDE HOLLANDER

6 EVENEMENTEN EVENEMENTEN Defensie Helikopter Commando Twee Cougars en één Chinook vlogen dit jaar de ambassadeurs van de vrijheid naar diverse bevrijdingsfestivals door het hele land. Al jarenlang ondersteunt Defensie het Nationaal Comité 4 en 5 mei met transporthelikopters van de luchtmacht. Nick & Simon toonden zich onder de indruk van de Cougar-vlucht. De luchtmacht vliegt ons. De mensen die ervoor hebben gezorgd dat we vrij zijn. Dat is een mooi idee. Nu is de cirkel weer rond, gaf Nick aan. Go Back to the Zoo vloog ook met een Cougar en riep de crew op om op het podium mee te feesten. De bemanning durfde het zelfs aan om even te crowdsurfen. Een Chinook verplaatste Alain Clark en band. Bij de landing op het eerste festival in Zwolle werd luid geapplaudisseerd voor de helikopterbemanning en volgens één van de bandleden was dit de vetste trip ooit. Voor vertrek zei Clark: Ik moet mijn petje afdoen bij het instappen. Dat doe ik graag. Sowieso, petje af voor de luchtmacht! Foto: Arnoud Schoor, AVDD Soesterberg De Commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal Sander Schnitger herdacht de omgekomen luchtmachtmilitairen tijdens de ceremonie op 4 mei bij het monument op de voormalige vliegbasis Soesterberg. Hier op de bakermat van de Nederlandse militaire luchtvaart betuigen wij ons diepe respect aan onze collega s die tijdens de oorlog of onder oorlogsomstandigheden hun leven gaven. Schnitger gaf de impact aan die de Tweede Wereldoorlog heeft gehad. Ik ben, zoals dat heet, van na de oorlog. Maar als geboren Rotterdammer en militair weet ik wat een oorlog voor een land, een stad en een bevolking kan betekenen. De Tweede Wereldoorlog blijft, niet alleen in mijn geboortestad, maar in heel Nederland, een belangrijk breukvlak en historisch referentiepunt. De jaren zijn voor ons land van enorme betekenis geweest; het was een van de heftigste periodes uit onze vaderlandse geschiedenis. De herdenking werd bijgewoond door onder andere de burgemeester van Soesterberg en de Commissaris van de Koningin in Utrecht, veteranen en delegaties luchtmachtmilitairen van diverse onderdelen. Vier F-16 s van de vliegbasis Leeuwarden vlogen een missing man-formatie boven het monument. Foto: Ruud Mol, AVDD Volkel De Commandant vliegbasis Volkel kolonel Peter Tankink en Basisadjudant Jan Koerts legden op 4 mei een krans in Uden. Foto: André van der Linden De herdenking van Amerikaanse oorlogsslachtoffers op de Netherlands American Cemetery and Memorial Margraten vindt ieder jaar plaats op de laatste zondag van mei, dit jaar op 27 mei. Ruim soldaten liggen er begraven. Op de Walls of the Missing staan nog eens ruim namen van soldaten die nooit werden gevonden. Minister van defensie Hans Hillen sprak er over standvastigheid, moed en opoffering van de Amerikanen. Hij noemde Margraten voor Nederland geheiligde grond. Wij betonen ons respect aan de Amerikaanse soldaten die de veiligheid van hun huis verlieten om ons te bevrijden van de onderdrukking. Deelnemende eenheden in de lucht waren dit jaar vier Amerikaanse F-15E s van RAF Lakenheath en evenzoveel F-16 s van Volkel. Dit jaar had de organisatie een flinke uitdaging om de F-15 s om precies 16:30 uur overhead te krijgen. De Strike Eagles moesten eerst nog twee fly-by s uitvoeren bij Meuse-Argonne en St. Mihiel in Normandië. Na het bijtanken door een KC-135 van RAF Mildenhall mochten ze als militaire jet in het weekend niet door het Belgische luchtruim en moesten omvliegen via Luxemburg. Een Amerikaanse Forward Air Controller zorgde voor het contact tussen F-15 s, F-16 s en Margraten. De Eagles kwamen ondanks alle vertraging slechts één minuut later dan gepland overvliegen, vijftien seconden later gevolgd door de F-16 s die een missing man break uitvoerden. Nederland gaf de militaire begraafplaats in 1945 in eeuwigdurende bruikleen aan de Verenigde Staten. Foto s: Oscar Sannen Woensdrecht De Commandant Joint meteorologische Groep luitenant-kolonel Boudewijn Hulsman legde een krans in Hoogerheide/Woensdrecht. Personeel van de Defensie Beveiligings- en Bewakingsorganisatie van Woensdrecht verzorgde in ceremonieel tenue van de KLu de erewacht. In de andere dorpskernen van de gemeente in Ossendrecht, Putte en Huijbergen stonden collega s op vrijwillige basis erewacht bij 4 meiherdenkingen. Foto: Ed Kamoen Mazar-e-Sharif Voorafgaand aan de twee minuten stilte op de herdenkingsplechtigheid in MeS hielden de Commandant Contingentscommando kapitein-ter-zee Ger van der Zee en Raadsman majoor Luuk van Meijel een speech. Bijzonder daaraan was de verbondenheid met Nederland. De Raadsman droeg het gedicht voor dat 2,5 uur later door winnares van de gedichtenwedstrijd Charlotte Fontijne, op de Dam in Amsterdam zou worden voorgedragen. Een uitzonderlijke situatie waarvoor in nauw overleg met het Comité 4 en 5 mei toestemming is gegeven. Foto: ATF Wageningen Militairen zijn een brug tussen onrecht en het uitzicht op geluk, tolerantie en onafhankelijkheid, zei minister van Defensie Hans Hillen op 5 mei bij het bevrijdingsdefilé in Wageningen. Hij herinnerde aan de dankbaarheid die Nederland in 1945 voelde toen in Wageningen de capitulatie door Duitsland werd getekend. Hij riep op de blijdschap van toen vast te houden of terug te vinden. Laten we ons laten inspireren door de militairen die hier voorbij gaan en telkens weer inhoud geven aan vrede en veiligheid, ook vandaag. Waarnemend Directeur Personeel en Organisatie kolonel Henk Vroege vertegenwoordigde het CLSK bij de herdenking. Tijdens het defilé liep een gecombineerd detachement van 32 militairen van AOCS NM/vliegbasis Eindhoven mee. Ook de Stichting KLu Historische Vlucht was present met onder ander een Beech 18 en drie Harvards. Foto: Gerben van ES, AVDD Margraten Loenen Op het Ereveld Loenen werd op 4 mei onder andere stilgestaan bij de in Nederlands Nieuw-Guinea omgekomen bemanning van Dakota X-11 van het 336 Squadron. Het toestel steeg op 28 juni 1962 op van Merauke voor een vlucht naar Biak. Na twee uur verongelukte het toestel op de zuidelijk wand van het Carstensgebergte. Luchtmachtveteranen eren in Loenen elk jaar de vijf omgekomen bemanningsleden. In 2012 is het vijftig jaar geleden dat het ongeluk met de X-11 plaatsvond en dat Nederlandse troepen het land moesten verlaten. Commodore Freek Groen was aanwezig bij de herdenking. Foto: Harry Rudolph DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

7 REPORTAGE REPORTAGE Stalen vliegtuig in Veluwemeer eert geallieerde vliegers WOII Chinook plaatst monument Harderwijk is een monument rijker. Een Chinook zette een bijna negen ton zwaar kunstwerk in het Veluwemeer. Op 18 april, de 67ste Bevrijdingsdag van de Hanzestad, plaatste de zware transporthelikopter van het 298 Squadron het object op verzoek van de Stichting Monument Geallieerden Harderwijk. Tekst: eerste luitenant Wouter Helders Foto s: Jasper Verolme, AVDD De Chinook hovert laag boven het Veluwemeer. De rotors zwiepen het koude water hoog op. Zittend in een klein bootje dat vlakbij de helikopter dobbert, raken de twee mannen van het Bureau Helikopter Ladingen (BHL, zie ook kader) doorweekt. Toch volharden ze. Hun ogen strak gefixeerd op de onder de Chinook hangende vracht. Het circa 5,7 meter hoge stalen object bungelt vlak boven het water en zakt langzaam naar zijn laatste rustplaats. Koud graf Het stelt een in het water stortend vliegtuig voor, zegt Dim van Rhee, voorzitter van Stichting Monument Geallieerden Harderwijk, wellicht ten overvloede. Voor de leden van zijn organisatie was het een uitgemaakte zaak. Dit monument moest er komen. Het eert de vele vliegers die hier tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Het open water van het IJsselmeer was tijdens WO II een belangrijke vliegroute voor bombardementsvluchten richting Duitsland. Om deze te verhinderen, plaatste de bezetter luchtafweergeschut. Honderden geallieerde vliegtuigen werden boven het IJsselmeer aangeschoten en stortte erin neer. Anderen kwamen erin terecht na eerder boven land te zijn geraakt. Ook wanneer een ditch (noodlanding op het water) of parachutesprong was overleefd, lag de dood door verdrinking of onderkoeling op de loer. Het IJsselmeer werd dan ook voor veel vliegers een koud graf. Vissers vonden hun lichamen of deze spoelden aan op de dijken rondom het IJsselmeer. Bij Harderwijk verloren 117 bemanningsleden van geallieerde vliegtuigen hun leven. Ongeveer de helft van de omgekomen Britten, Amerikanen, Nieuw-Zeelanders, Zuid-Afrikanen en Canadezen ligt in de gemeente begraven. De rest heeft hun laatste rustplaats op erevelden elders in het land. Enkelen zijn blijvend vermist. Hun namen komen op een plaquette te staan. Van der Schoot (l.) plakt de hijslussen af waarmee de Chinook de sokkel van het monument de lucht in tilt. De plaatsing van het monument vergt het uiterste van de deskundigheid van de crews op de grond en in de helikopter. Één kans De vlagerige wind maakte het plaatsen lastig, vertelt kapitein Michiel, de Chinook-vlieger die de precisieklus uitvoerde. Bovendien komt het niet vaak voor dat we een lading in het water afleveren. We konden niet even ergens gaan oefenen. De loskoppeling is even spannend, maar verloopt voorspoedig. De mannen in het bootje hoeven niet in te grijpen en blijven op afstand. Vanaf de wal kijken toeschouwers naar het zojuist 23 meter van de kant geplaatste monument. Loadmaster adjudant Paul haalt na de geslaagde operatie opgelucht adem: Het oppakken van de lading en het gedrag van het object onder de helikopter door de downwash was spannend, maar het afzetten spande de kroon. Er was maar één kans. Op het moment dat de sokkel onder water ging is deze niet meer naar boven te halen door de waterdruk. Het hoge ladingsgewicht betekende bovendien dat er minder brandstof mee- BHL-personeel brengt de hijsbanden die onder de al draaiende Chinook worden bevestigd. DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

8 REPORTAGE EVENEMENTEN Luchtmacht ruimt vertegenwoordigd op Landmachtdagen Bij het oppakken van het monument wordt circa 22 ton lucht verplaatst. genomen kon worden, zodat er meer vermogen overbleef tijdens het tillen en lossen. Hierdoor was de tijd dat we in de lucht konden blijven beperkt, legt Michiel uit. We hadden een half uur om het monument te plaatsen. Nauwkeurig Het is niet de eerste keer dat onder leiding van het BHL speciale ongeklaarde vrachten worden vervoerd. Eerder werden ondermeer een kunstwerk van Jan Wolkers, een F-16 en een in Afghanistan beschoten Cougar getransporteerd. Toch is elke klus weer uniek. In dit geval maakt de vorm, afmetingen en het gewicht van het monument het tot een uitdagende klus, licht adjudant Frank van der Schoot, Plaatsvervangend Hoofd BHL toe. We hebben de lading met een kraan op een scheepswerf statisch getest. Hierbij werd gekeken naar het gewicht per hijsoog, totaal gewicht, het zwaartepunt en hoe het object in de hijsbanden komt te hangen. Toen zijn we gaan rekenen en hebben een plan gemaakt voor aan- en afhaken van de lading. Ook werd in overleg Het Bureau Helikopter Ladingen is verantwoordelijk voor het extern (onder) en intern (in) vervoeren van helikopterladingen. Vooral bij het transporteren van uncleared (ongewone) ladingen komt hun expertise om de hoek kijken. Moet er bijvoorbeeld een voertuig of groot object vervoerd worden waarvoor geen standaard procedures bestaan, dan bepaalt het bureau via testen of en zo ja hoe vervoer op een veilige manier mogelijk is per helikopter. Het uit vier man bestaande bureau valt onder de Defensie Materieel Organisatie, afdeling Helikopters, Sectie Systeemmanagement en heeft als thuis de Oranjekazerne in Schaarsbergen. Niet verrassend aangezien de grootste afnemer van het bureau de Luchtmobiele Brigade is. Voor het uitvoeren van testvluchten heeft het BHL de beschikking over het Militair Luchtvaartterrein Deelen. Vooral het moment dat de sokkel onder water verdween was kritiek. Het speciaal door het Bureau Helikopter Ladingen uitgewerkte plan werkte feilloos. met de gemeente het plan van aanpak gewijzigd. Van der Schoot: Hun idee om met de heli het stalen vliegtuig over een paar bouten in de betonnen sokkel te manoeuvreren was niet reëel. Zo nauwkeurig ben je niet met een heli. Daarom hebben we besloten het beeld met sokkel en al in één keer te plaatsen. Sergeant-majoor Stef Backers hielp mee met het bevestigen van het monument aan de Chinook. Ons plan werkte perfect. Harderwijk heeft er een schitterend monument bij. Vertegenwoordigers van de ambassades van het Verenigd Koninkrijk en Zuid- Afrika,de provincie Gelderland, Royal Air Force no. 49 Bombersquadron en het Commando Luchtstrijdkrachten (in de persoon van commodore Freek Groen), legden na de onthulling van de plaquette bloemen bij het monument. Blauwe tint aan groen feest De Landmachtdagen waren half mei een groen feestje op de Legerplaats Oirschot. Maar dat was zeker niet de enige kleur die te zien was. De luchtmacht was in ruime mate vertegenwoordigd, onder andere tijdens een spectaculaire demo. Tekst: Roel van de Wiel en Arno Marchand Na de omsingeling van het provinciehuis door groot materieel van de landmacht, verschijnen er een Apache en Chinook met daarin special forces om de gegijzelde Commissaris van de Koningin te bevrijden. Foto: Gerben van Es DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

9 EVENEMENTEN EVENEMENTEN Joint demonstraties van landmachtmilitairen en luchtmachthelikopters op het buitenterrein Strijpse Kampen. Foto: Joshua Laisina Duizenden neuzen wijzen naar de lucht waar af en toe een paar brutale zonnestralen door een dik, grijs wolkendek prikken. De demo van de gemechaniseerde en luchtmobiele infanterie tijdens de Landmachtdagen, 11, 12 en 13 mei op en rond de kazerne in Oirschot, heeft een stevige blauwe tint. Dat geldt niet alleen voor de demonstraties in de lucht, want op de kazerne iets verderop vangt een grote KLu-stand een weekeinde lang de aandacht van vele landmachtfans. Sinds de open dagen van Defensie wegens bezuinigingen bij toerbeurt worden gehouden, zijn de twee jaarlijkse organisatoren dit jaar dus de landmacht en de marine ook gastheer voor een flinke vertegenwoordiging van de luchtmachtcollega s. Het aandeel van de luchtmacht op de legerplaats is niet gering. Naast de KLu-zone op de kazerne staat er een paradropping van het Korps Commandotroepen uit een C-130 op de planning en in de demo s op het buitenterrein Strijpse Kampen is de luchtmacht duidelijk vertegenwoordigd. En ook het spectaculaire hoofdprogramma van de Landmachtdagen, een gijzelingsactie in het centrum van Den Bosch (zie kader), kan niet zonder de helikopters van het Defensie Helikopter Commando (DHC). Joint Op het demoterrein wordt intussen het joint karakter van het getoonde optreden zichtbaar en duidelijk gemaakt. De compagniessergeantmajoor legt uit wat de rol is van de F-16 tijdens een grondoptreden, waarop een vlieger vanuit zijn cockpit getoond wordt op het immense beeldscherm. Ook de communicatie is hoorbaar, waardoor het lijkt alsof de vlieger daadwerkelijk een oogje houdt op het demoterrein. De oorverdovende fly by vertoond op het beeldscherm is een mooi startsein voor de landmachters om de actie in te zetten en een containerflat van bad guys te bevrijden. Een halfuur later wordt het nog veel meer omhoog kijken voor de bezoekers op de tribune. Voor de demonstratie van de Luchtmobiele Brigade wordt wél echt en niet alleen op beeldscherm een arsenaal rotary wings het Brabantse luchtruim ingestuurd. De demo maakt de samenwerking van de luchtmobiele infanteristen met de mensen en middelen van het DHC visueel. Twee Chinooks zetten een peloton rode baretten aan de grond, terwijl Apaches in de screen het gebied rondom de landingszone beveiligen. Vervolgens houdt een Apache, twee meter boven de grond hoverend en met z n dreigende neus voorwaarts, een aanstormende vijandige jeep staande. Een volgende Chinook vliegt een Quick Reaction Force in om de inzittenden van het voertuig te arresteren. Het landmachtdagenthema Vechten voor Vrede en Veiligheid, je moet het maar kunnen!, geldt duidelijk niet alleen voor de landmacht. Na de actie vliegen de Chinooks alle landmachters, onder gejuich vanaf de tribune, het gebied uit. Een mooi staaltje land- en luchtmachtsamenwerking op nauwelijks een vierkante kilometer. En een overtuigende blauwe tint in een groen feestje. Bevrijdingsactie Het is bloedserieus, roept de ietwat paniekerige tv-verslaggever in Den Bosch op het grote scherm. Is het echt of gespeeld? Het publiek op het demonstratieterrein van de Landmachtdagen in Oirschot is even in verwarring bij wat zij zien op het grote scherm: Commissaris van de Koningin van Noord-Brabant Wim van de Donk is gegijzeld in het provinciehuis door onbekenden. Het blijkt gelukkig een actie in het kader van de Landmachtdagen. Kort voor de uitzending werd de demonstratie van gemechaniseerd landmachtoptreden ruw onderbroken door het breaking news uit Den Bosch. Na een omsingeling van groot landmachtmaterieel verschijnt een Apache aan de horizon, even later gevolgd door een Chinook met daarin een zogenoemde Special Operations Task Group onder leiding van het Korps Commandotroepen. Deze samengestelde eenheid van commando s en militairen van 11 Luchtmobiele Brigade, gespecialiseerd in speciale operaties, gaat proberen de commissaris te bevrijden. Enkele minuten na de landing komen ze weer naar buiten met de commissaris in hun midden (zie foto). De gijzelingsactie is geslaagd, stelt de journalist de bezoekers gerust. Foto: Gerben van Es Veel plezier van één van de zeventigduizend bezoekers van de Landmachtdagen in een desoriëntatietrainer op de KLu-zone. Foto: Rob van Eerden Een Apache zorgt voor de veiligheid vanuit de lucht tijdens de luchtmobiele demonstratie op het buitenterrein. Foto: Rob van Eerden LCW op Landmachtdagen In tegenstelling tot de afgelopen jaren valt Logistiek Centrum Woensdrecht (LCW) sinds 2012 weer onder de luchtmacht. Gezien de goede samenwerking zijn de logistiekelingen weer aangehaakt bij de DMO/CDC-tent maar dan met een CLSK-uitstraling. Voordelen hiervan waren de beduidend lagere kosten en de mogelijkheid de samenwerking te laten zien met onder andere het Command Control Support Centre (C2SC). Doel van het LCW was verder om elektrotechniek, elektronica en mechatronica bij scholieren (weer) onder de aandacht te brengen. Ook het solderen van een elektronisch dobbelsteentje deed het goed bij de jeugd (zie foto). Nieuw dit jaar was dat bureau arbeidsmarktbenadering een aantal burgervacatures bij de bezoekers onder de aandacht bracht. Foto: Alina Kuijpers DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

10 PERSONEEL PERSONEEL Nader bekeken: Fasen reorganisatieproces en transitiecodes 1 Studiefase (Beleidsvoornemen) Voorbereidingsfase (VRP) Functievergelijkingstabel Besluitvormingsfase (DRP) START BCO Implementatiefase (PVP) Omklapmomemnt 5 Evaluatiefase werkcentra en functiebeschrijvingen worden momenteel op papier gezet. Zodra de nieuwe organisaties zijn beschreven en vastgesteld, breekt een belangrijk moment aan. De functies met de bijbehorende arbeidsplaatsen van de oude en nieuwe organisaties worden naast elkaar gezet en in zogenoemde functievergelijkingstabellen vastgelegd. Dit gebeurt overigens na instemming van de medezeggenschap. Zo wordt inzichtelijk gemaakt of in de nieuwe organisatie de functie en arbeidsplaats van iedere medewerker terugkomt of vervalt. Met het toekennen van zogeheten transitiecodes (zie kader) in de functievergelijkingstabel wordt inzichtelijk gemaakt wat er in de nieuwe organisatie met de functie en arbeidsplaats van iedere medewerker gebeurd. Het proces is door de vaste stappen inzichtelijk waarbij ook de zorgvuldigheid wordt bewaakt. Die is zeker belangrijk als fase 4 aanbreekt: de Implementatiefase. Dan wordt namelijk het Personeelsvullingsplan (PVP) opgesteld, waarbij aan de medewerker al of niet een functie in de nieuwe organisatie wordt toegekend. Voor de Implementatiefase wordt speciaal een Begeleidingscommissie Personele Implementatie (BCO PI) ingesteld. Deze beoordeelt of het PVP op een zorgvuldige en rechtmatige wijze tot stand komt. De BCO PI bestaat behalve uit een voorzitter ook uit een vertegenwoordiging van de centrales van overheidspersoneel (vakbonden), P&O-medewerkers en het Hoofd Diensteenheid (HDE) van het (nieuwe) CLSK-onderdeel dat wordt gereorganiseerd. Niet zinloos Het selectieproces voor de vacatures zal met de grootst mogelijke transparantie en zorgvuldigheid worden uitgevoerd. De BCO PI met daarin de vakbonden zal over de schouder van de HDE meekijken en om opheldering vragen wanneer er vraagtekens zijn wijze van selectie. Speciale aandacht gaat daarbij ook uit naar de selectie van burgerpersoneel. Bij burgerpersoneel met dezelfde schaal en functie geldt namelijk de regeling verwoord in het Burgerlijk Ambtenaren Reglement Defensie (BARD) art. 116 lid 3, namelijk omgekeerde ontslagvolgorde, oftewel last in-first out. Tot slot van de reorganisatie is er de Evaluatiefase (fase 5). Het is voor iedereen maar zeker voor een herplaatsingskandidaat, omdat hij/ zij geen nieuwe functie heeft in de nieuwe organisatie zeer belangrijk om in de vacaturebank de belangstelling kenbaar te maken. Alleen zo kom je in aanmerking voor vacatures. Gelukkig krijg ik signalen dat velen de weg naar de vacaturebank hebben gevonden, zegt majoor Michel Diebels daarover. Hij is voorzitter van de Begeleidingscommissie KLu, die het proces van toekennen van functies aan medewerkers voor alle CLSK-onderdelen begeleidt. Het is zeker niet zinloos om de belangstelling daar kenbaar te maken. Het kan straks het verschil maken tussen werk binnen Defensie of de organisatie moeten verlaten. Personeelsvullingsplan Transitiecodes In de Uitvoeringsbepalingen Reorganisatie Defensie (URD) is vastgelegd hoe een reorganisatie bij Defensie verloopt. Die regels zijn belangrijk; ze zorgen ervoor dat elke reorganisatie volgens een vast patroon van vijf fasen verloopt. Hierbij een verduidelijking van de verschillende fasen en transitiecodes. Tekst: Willem Bogaard Nadat een beleidsvoornemen (fase 1) is vastgesteld, wordt een Voorlopig Reorganisatieplan (fase 2) geschreven dat uiteindelijk resulteert in een Definitief Reorganisatieplan (fase 3). Deze laatste twee worden ook wel Voorbereidings- en Besluitvormingsfase genoemd. Tijdens laatstgenoemde wordt vaak gesproken over de ist - en de soll -situatie. De ist -situatie is de organisatiesamenstelling met arbeidsplaatsen, zoals deze in de oude organisatie was vóór de reorganisatie. De soll - situatie is de organisatiesamenstelling zoals deze ná het doorvoeren van de reorganisatie wordt. Naast de beschrijving van de oude en nieuwe organisatie wordt natuurlijk ook het takenpakket tegen het licht gehouden. Kan bijvoorbeeld door het stilzetten van eenheden of door andere redenen waardoor de werklast is gewijzigd een werkcentrum, een squadron het takenpakket uitvoeren met minder mensen? Automatiseren van processen, centraliseren van medewerkers op een onderdeel of zelfs binnen het operationeel commando kunnen oplossingen brengen zonder direct in het takenpakket te hoeven snijden. Want de kerntaken, het uitvoeren van operationele missies, moeten zoveel mogelijk doorgang vinden. Dat is het bestaansrecht van iedere organisatie. Zorgvuldigheid Bij het CLSK lopen op dit moment diverse reorganisatieplannen. Deze bevinden zich in de hiervoor genoemde Voorbereidings- en Besluitvormingsfase. De nieuwe organisaties, de bijbehorende taken van Personeel kan dus in de functievergelijkingstabel zijn of haar arbeidsplaats in de oude organisatie opzoeken om te bepalen welke transitiecode zij krijgen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in transitiecode 1, 2+ of 2-, 3 en 4. De betekenis ervan is als volgt: 1 De medewerkers met Transitiecode 1, blijven werkzaam op hun huidige functie en gaan één op één over naar de nieuwe organisatie. De nieuwe functie keert (vrijwel) ongewijzigd terug in de nieuwe organisatie en het takenpakket verandert (nagenoeg) niet. Bij de transitiecode 1 lopen de minimale functieduurvervulling (2 jaar) en de maximale (3 jaar) door vanaf de datum die gold vóór de reorganisatie. 2 Transitiecode 2 kent twee varianten, 2- en 2+. Functies met de transitiecode 2- wijzigen niet of bijna niet maar het aantal nieuwe functies in die categorie wordt minder. De medewerkers moeten solliciteren naar de functies en er vindt selectie plaats. De bij dit selectieproces niet geselecteerde medewerkers worden op dat moment herplaatsingskandidaat. Voor functies met Transitiecode 2+ geldt het omgekeerde: er komen meer functies beschikbaar dan er eerst in de organisatie tabel stonden. Er hoeft geen selectieproces plaats te vinden, sterker, er zijn nog vacatures. Ook bij de Transitiecode 2- of 2+ lopen de minimale functieduurvervulling (2 jaar) en de maximale (3 jaar) door vanaf de datum die gold vóór de reorganisatie. 3 Functies met Transitiecode 3 zijn nieuwe die in de nieuwe organisatie worden ingevoerd. Deze zullen altijd in de Defensievacaturebank worden gepubliceerd. Hierbij dient nadrukkelijk te worden aangegeven dat medewerkers met een gelijke rang/ schaal als eerste in beschouwing worden genomen voor de beschikbare vacatures, het zogenoemde horizontaal vullen. 4 Transitiecode 4 in de oude organisatie betekent dat een functie vervalt in de nieuwe organisatie. Medewerkers die op een functie zitten met transitiecode 4 worden automatisch herplaatsingskandidaat. DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

11 REPORTAGE REPORTAGE Deklanding Apache onderzoek naar bredere inzetmogelijkheden Manoeuvreren op het helidek blijkt ook met een vreemde klant als de Apache goed te kunnen. De vliegdekofficier gidst de Q-14 naar het dek van Hr. Ms. Rotterdam. Roodhuid zet eerste Meten is weten, ook met een gevechtshelikopter op dek. Personeel van de Rotterdam sluit de Apache aan op de interne stroomvoorziening van het schip. maritieme stap Een Apache van het 301 Squadron maakte begin mei voor het eerst een deklanding op een schip van de Koninklijke Marine. De primeur was voor het amfibisch transportschip Hr.Ms. Rotterdam. De deklanding was de aftrap van een oriënterend onderzoek naar de mogelijke verbreding van de inzetbaarheid van de gevechtshelikopters. Tekst: Ingmar Kooman Foto s: John van Helvert, AVDD Als een kat besluipt de Apache Hr.Ms. Rotterdam. Meter voor meter schuift de gevechtshelikopter dichterbij. Eenmaal aan bakboordzijde dirigeert de vliegdekofficier de kist naar het helikopterdek. Het historische moment duurt uiteindelijk maar enkele seconden. Binnen een halve minuut staat de redskin veilig aan dek. Kapitein Harm is samen met flight test engineer kapitein Jan opstapper op het amfibische transportschip voor een oriënterend onderzoek naar de bredere inzetbaarheid van de gevechtshelikopters. Dit vloeit voort uit de maritieme inzet van Britse en Franse gevechtshelikopters tijdens de NAVO-acties boven Libië. De luchtmacht onderzoekt nu samen met de marine in hoeverre de Apaches geschikt zijn voor het opereren vanaf schepen. Onze zware bewapening en hightech sensoren kunnen een duidelijke meerwaarde hebben bij maritieme operaties, verduidelijkt Harm. Een.50 of een Hellfire geleide raket, dat is wel even een verschil. Maar, zo onderstreept hij, deze deklanding is pas het eerste stapje. Zeebenen Voordat de roodhuid zeebenen krijgt, zal de gevechtshelikopter nog een lang testtraject moeten doorlopen, geeft kapitein Gerben Dijkstra aan. De stafofficier van het Bureau Operationele Logistiek Afdeling Helikopter Operaties schetst waar zoal aandacht naar uit gaat. Maritieme helikopters als de Lynx en de NH90 hebben een soort harpoen waarmee ze zich als het ware kunnen vastgrijpen aan een rooster in het helidek. De Apache heeft die niet. Eén van de praktische dingen die we vandaag willen bekijken is dus of de helikopter goed met zogeheten lashings (een soort spanbanden, red.) kan worden vastgezet Opereren vanaf zee vereist ook specifieke aanpassingen, legt Dijkstra uit. Denk aan de bescherming tegen corrosie. Daarnaast zul je ook een blade folding kit nodig hebben om de rotorbladen te kunnen vouwen. Een investering, maar wel een nuttige, zo geeft hij aan. Het is namelijk ook heel handig bij luchttransporten. Vraagstukken Kortom, de praktijk van het werken met de Apache op en vanaf een schip moet nog voor een belangrijk deel worden ontwikkeld, zegt flight test engineer Jan. Bijna alle heli s die vanaf schepen opereren hebben een neuswiel, de Apache daarentegen een staartwiel. Dat compliceert het manoeuvreren op het helidek. Van voorkant hoofdrotor tot achterkant staartrotor meet de kist toch bijna achttien meter. Over dit soort technische en logistieke vraagstukken gaat het in deze beginfase. Testvlieger, flight test engineer en de technici van het 301 Squadron werken daarin nauw samen met de bemanning van de Rotterdam om antwoorden te vinden op tal van praktische vragen. Werken de scheepsaansluitingen voor stroom en brandstof bijvoorbeeld wel op de Apache? Waar sla je munitie op? Kun je wel twee kisten op het helidek kwijt? Vragen die allemaal beantwoord moeten zijn voordat de gevechtshelikopters beproefd kunnen worden op volle zee. Pionieren Verrekte interessant, kenschetst testvlieger Harm de klus. Gelukkig hoeven we niet helemaal het wiel opnieuw uit te vinden. Voor een deel kunnen we voortbouwen op de ervaringen van de Britse Apaches. Niettemin zullen de Nederlandse Apaches nog geruime tijd pionieren. Zo moeten de zogeheten SHOL s (schip-helikopter operationele limieten, zeg maar de windlimieten, red.) worden bepaald en onder verschillende omstandigheden op volle zee getoetst om veilig te kunnen opereren. Pas daarna kan worden gedacht aan inzet van Apaches, vanaf de Rotterdam, Hr.Ms. Johan de Witt en het nieuwe ondersteuningsschip Karel Doorman. We kunnen grotendeels volgens dezelfde set up als de Cougars werken, constateert Harm. Dus zo op het eerste gezicht zie ik zeker mogelijkheden. Nu moeten we even afwachten wat in detail uit de testen komt. Kijk voor een video van de Apachedeklanding op actueel/nieuws/2012/05/09/ / Apache_neemt_kijkje_op_Hr_Ms_Rotterdam_video of scan de QR-code van het Defensie YouTube-kanaal. DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

12 HISTORIE HISTORIE Nationaal Militair Museum spektakel en bezinning in één Zappend door historie De geschiedenis van de Koninklijke Luchtmacht begon ooit op de vliegheide van Soesterberg. Op deze plek waar later de inmiddels gesloten vliegbasis verrees, is over een jaar of twee de historie van de luchtmacht en landmacht terug te zien. Te midden van waar vroeger de startbanen en platformen lagen en hangars stonden, verrijst namelijk het nieuwe Nationaal Militair Museum. Tekst: Jopke Rozenberg-Van Lisdonk Illustraties: Consortium Het Nationaal Militair Museum komt op het noordelijke gedeelte van de voormalige vliegbasis Soesterberg, de zogenoemde historische mijl. In het museum zullen naast een Defensiebreed thematisch gedeelte, de collecties van het Legermuseum en het Militaire Luchtvaart Museum worden samengebracht. In mei ondertekende Defensie voor de realisatie van het Nationaal Militair Museum (NMM) een contract met het consortium ventures (zie kader). Met een bijzondere collectie, persoonlijke verhalen van militairen en spectaculaire visualisaties belicht het museum de betekenis van de Nederlandse krijgsmacht in verleden, heden en toekomst. Het moderne museum dat in het najaar van 2014 zijn deuren opent, biedt voor ieder wat wils. Liefhebbers van de krijgsmacht, huidig personeel, veteranen en oudgedienden, maar ook kinderen met hun ouders en grootouders kunnen er hun hart ophalen. Bezuinigingen In het NMM krijgen de collecties van zowel het Militaire Luchtvaart Museum (MLM) als het Legermuseum een plek. Dit is goedkoper dan het behoud van de huidige locaties in Soesterberg en Delft, waar anders reeds lang noodzakelijke onderhouds- en renovatiewerkzaamheden uitgevoerd zouden moeten worden. De complete collecties van beide musea gaan over naar de nieuwbouw, waar ze betere presentatiemogelijkheden krijgen en door een breder publiek bezocht zullen worden. Het Legermuseum en het MLM sluiten naar verwachting respectievelijk het eerste en derde kwartaal van 2013 hun deuren in verband met de nodige restauratiewerkzaamheden aan en de grootschalige verhuizing van de collectie. De overige Defensiemusea het Marechausseemuseum in Buren, Marinemuseum in Den Helder en Mariniersmuseum in Rotterdam blijven op hun huidige locaties bestaan. Door de compactere huisvesting in Soesterberg en meer synergievoordelen vanwege het samengaan van de vijf musea in één nieuwe stichting, hogere eigen inkomsten en een aangepaste eigen bijdrage slaagt Defensie erin om binnen de bezuinigingen het cultureel-historisch erfgoed dat de musea brengen in stand te houden. DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

13 HISTORIE HISTORIE Realisatie, exploitatie en financiering Het NMM komt tot stand door een publiek-private samenwerking. Deze is door de ministerraad verplicht gesteld voor investeringsprojecten van meer dan 25 miljoen euro. Via een aanbestedingsprocedure is het consortium aangesteld voor de realisatie en exploitatie voor een periode van 25 jaar van het NMM. Behalve het ontwerp, de bouw en inrichting van het nieuwe complex, draagt het consortium zorg voor de volledige facilitaire ondersteuning, zoals gebouw- en terreinonderhoud, catering, beveiliging en schoonmaak. Defensie neemt slechts een kleine veertig procent van het investeringsbudget voor haar rekening en zal gedurende de exploitatieperiode van 25 jaar een jaarlijkse vergoeding van ruim acht miljoen euro aan het consortium betalen. Directeur Martien Heijmans en (inmiddels voormalig) Plaatsvervangend Commandant der Strijdkrachten vice-admiraal Wim Nagtegaal ondertekenden het samenwerkingscontract voor de bouw en exploitatie van het nieuwe Nationaal Militair Museum. Foto: Rob van Eerden, AVDD. Een ander beeld vanaf de dogfightbrug in het dertien meter hoge complex op de luchtmachtvliegtuigen zowel binnen als buiten het museum. Kijk voor meer informatie op: en Indrukwekkend De plattegrond en grafische tekeningen van het nieuwe museum laten een ruimtelijke omgeving zien, waarin interieur en exterieur in elkaar overvloeien door de glazen wanden van het gebouw. Binnen is de ruimte verdeeld in een verdieping met diverse thema s, een educatief eiland en een zogenoemde middelenhal die een indrukwekkende collectie lucht- en landmachtmaterieel presenteert. Door de open structuur in het dertien meter hoge gebouw kunnen bezoekers gemakkelijk van het ene naar het andere onderdeel lopen. Op de vijf meter hoge balkons in het themadeel boven de middelenhal sta je tussen de zwevende vliegtuigen en helikopters. Kijk je naar beneden, dan zie je tanks, geleide wapensystemen en voertuigen van de landmacht. Uiteraard zijn ook die, vanaf de begane grond, van dichtbij te bekijken. De hoofd doe- en denkroutes bieden de bezoeker de essentie van het museum, een interactieve beleving of meer diepgaande kennis. Maar er kan ook gemakkelijk van deze routes worden afgeweken, zegt voorzitter Stuurgroep Defensiemusea Jeroen Sikkel. De mogelijkheid tot zappen, het niet verplicht afleggen van een bepaalde route, was één van de eisen die wij aan het museumontwerp stelden. Ook moesten de verschillende doelgroepen geen hinder van elkaar ondervinden. Zowel volwassenen als kinderen kunnen op hun eigen manier een leuke en leerzame museumbeleving hebben. Topmuseum Ook de buitenruimte maakt met een openlucht arena en evenemententerrein onderdeel uit van het museum. Het ontwerpteam slaagde erin landschap, architectuur en museale inrichting optimaal te laten samenkomen. Met een zestal thema s, waaronder Nederland en de wereld, militaire operaties en militairen in de schijnwerpers, belicht het museum de betekenis van de Nederlandse krijgsmacht in de samenleving. Behalve buitenexposities en spectaculaire demonstraties is er op het herdenkingsplein en in de stiltetuin plaats voor bezinning. De ligging in het hart van de Utrechtse Heuvelrug, waar veel militaire historie te vinden is, wordt uitgebuit met een 33 meter hoge uitkijktoren over het gebied, de voormalige vliegbasis. Het totale museumterrein wordt ingericht op een jaarlijks bezoekersaantal van Daarmee richt het NMM zich op een top-vijftien notering binnen het Nederlandse museumaanbod. Het buitenterrein biedt mogelijkheden voor bijvoorbeeld demonstraties met landmachtvoertuigen. Voor de luchtmachter bekende vliegtuigen als de NF-5 (voorgrond), F-104G, Hawker Hunter en Thunderstreak, lijken door de hal te vliegen boven landmachtvoertuigen op de begane grond. DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

14 INTERVIEW INTERVIEW Joint Netherlands Training Detachement heeft vaste voet aan grond in Texas Onbegrensde mogelijkheden Links: Beeld uit de oefening American Falcon van eind 2011 toen de 11de Luchtmobiele Brigade oefende met het toen nog Netherlands Apache Training Detachment en UH-1H Hueys van de 21st Cavalry Brigade. Foto: Hille Hillinga voor joint optreden Een Nederlandse kolonie in de Verenigde Staten. De naam: het Joint Netherlands Training Detachment. De opvolger van het Netherlands Apache Training Detachment is vanaf april dit jaar volledig operationeel. Achttien luchtmachters en vijf landmachters zijn voortaan permanent werkzaam op de grootste militaire basis van het land, Fort Hood in Texas. Zowel de naam als de samenstelling verraden dat het nieuwe detachement zich niet meer alleen op de Apachevlieger richt. Tekst: Robert den Hartog Voor de oprichting van het kersverse detachement zijn drie redenen aan te voeren. Dit jaar lopen de contracten voor de herkwalificeringstrainingen voor de Apachevliegers op Fort Hood af, steekt luitenantkolonel Emco Jellema van wal. Hij was Commandant Netherlands Apache Training Detachment (NATD) en is dat nu van het Joint Netherlands Training Detachement (JNTD). Daarnaast wilde Defensie voor de nieuwe CH-47F (verwacht in augustus, red.) een soort gelijke trainingssystematiek ontwikkelen als voor de Apachevliegers. De laatste reden betreft de 11de Luchtmobiele Brigade. Die zag een groot deel van het voor haar benodigde materiaal waarmee het frequent traint naar de Verenigde Staten vertrekken. Het resulteerde in een proef waarbij alle partijen op Fort Hood het optreden en trainen als 11de Air Manoeuvre Brigade oefenden. En dat beviel prima. Twee petten De geslaagde proef leidde ertoe dat het JNTD vorig jaar startte met de eerste joint trainingsprogramma s. De agenda van het detachement staat inmiddels bomvol. Vijf keer per jaar reizen er voor zes weken een complete compagnie van honderdzestig luchtmobielers en vijftien Apachevliegers af naar het midden van Texas. De nadruk ligt tijdens de trainingen op het oefenen van air assault, het geïntegreerd optreden van lucht- en landmachteenheden op compagnie- en vluchtniveau. Het uiteindelijke doel is de eenheden op het gewenste niveau te krijgen in aanloop naar een uitzendgerede status. Het JNTD draagt voorafgaand, tijdens en na de grote operaties twee petten. Enerzijds fungeert het tijdens de operaties als bataljonsstaf en anderzijds schept het samen met de lokale Amerikaanse 21st Cavalry Brigade de randvoorwaarden voor de operaties. De Apachevliegers, de 11de Luchtmobiele Brigade en straks ook de Chinookvliegers, kunnen zich naar hartenlust uitleven in en rond Fort Hood. De basis biedt de Nederlanders alles wat ze nodig hebben. Behalve het gezamenlijk trainen en oefenen is er voor beide partijen ruimte gecreëerd voor hun eigen programma. Zo traint de infanterie het optreden in verstedelijkt gebied en oefenen de Apachevliegers deep attacks. Maar er is meer. Jellema: Hier gebeurt het, hier proef je het en hier leer je elkaar kennen voor een eventuele volgende missie. Behalve de 24/7 ondersteuning aan onze acht Apaches zijn ook het klimaat en het terrein uitdagend om realistische scenario s met de 11de Luchtmobiele Brigade tot op het kleinste detail te oefenen; van planning tussen grond en lucht tot aan de complete uitvoering en evaluatie van een operatie. Alle ingrediënten zijn aanwezig om het joint optreden van de 11de Air Manoeuvre Brigade te laten slagen. Inspireren en uitdagen Maar niet alleen in het veld is het joint optreden de sleutel tot succes. Jellema richt zich op zijn eigen detachement. Ik denk dat we er zelf al bijna niet eens meer bij stil staan. Maar zoals onze bezoekers tijdens grote operaties van elkaar afhankelijk zijn, is dat in ons team niet anders. We werken joint bij uitstek. De vaste staf bestaat uit landmachters en luchtmachters en we zijn in de meest positieve zin van het woord Archiefopname uit 2010 van de oefening Angel Thunder van een Amerikaanse HH-60 Pave Hawk en twee Nederlandse Apaches. Deze grote internationale personnel recovery oefening wordt tweejaarlijks georganiseerd door eenheden op Davis Monthan AFB in Arizona. Foto: NATD Tijdens de vijf weken durende American Falcon gebruikten honderdzestig luchtmobiele infanteristen en het NATD het uitgestrekte Texaanse terrein voor het geïntegreerd optreden van lucht- en landmachteenheden, onder andere met deze UH-1H. Foto: Hille Hillinga DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

15 INTERVIEW INTERVIEW Unieke positie Het JNTD heeft zich op Fort Hood een unieke positie verworven. Nederland is namelijk het enige land dat permanent voet aan de grond heeft gekregen op de enorme militaire basis. Andere landen zoals Taiwan en Singapore maken ook gebruik van de trainingsfaciliteiten, maar zijn slechts tijdelijk aanwezig. Dat Nederland volledig wordt erkend door de Amerikanen blijkt ook uit de organisatorische ophanging. Commandant JNTD is namelijk een directe ondercommandant van de 21st Cavalry Brigade. Binnen de Koninklijke Luchtmacht valt het JNTD onder het Defensie Helikopter Commando en is het naast het 299 Squadron op vliegbasis Gilze-Rijen en het 7 Squadron op maritiem vliegkamp De Kooy de derde opleidings- en trainingseenheid van de luchtmacht. Behalve vijf keer per jaar een joint (Air Assault) training voor DHC- en luchtmobiele militairen, staat ook tweemaal per jaar de Initial Mission Qualification Training voor aircrew van de AH-64D en CH-47F op de agenda van het JNTD. Foto: NATD Twee Apaches tijdens Angel Thunder in Doelstelling van de oefening is onder andere (Urban en High Altitude (Combat)) Search and Rescue, escortevluchten en humanitaire assistentie. Foto: NATD tot elkaar veroordeeld. Ik proef een gezonde spanning. Iedereen heeft enorm veel achtergrondkennis die hier goed gebruikt kan worden. Je kunt elkaar inspireren en uitdagen. Ik ben zelf geen infanterist en denk ook niet als één, maar net als tijdens grote operaties kunnen we elkaars zwaktes opheffen en sterke punten aanvullen. Op de vraag of hij uitkijkt naar de komst van de nieuwe CH-47F's, antwoordt Jellema zich met het JNTD nu eerst te richten op het vervolmaken van het trainingsprogramma. Eerst settelen en daarna rustig doorbouwen. Dat geeft ons de gelegenheid om de trainingen, maar ook de oefenperiodes aan te passen. Op die manier zorgen we er bijvoorbeeld voor dat we in de warmste periode geen trainingseenheden binnen hebben. Ander voordeel is dat de Amerikanen ons nu ondersteunen met luchttransportcapaciteit. Een uitstekende mogelijkheid om het joint combined coalition optreden te oefenen. Het trainen van coalitieoptreden staat bij de Amerikanen hoog op de agenda. Zij vliegen ook liever met volle Black Hawks en Hueys, zodat hun trainingen zo veel mogelijk op de werkelijkheid lijken. Een win-win situatie. Groei Uiteraard zijn de voorbereidingen op de komst van de nieuwe toestellen op Fort Hood al in volle gang. De data voor de eerste ferryvluchten zijn inmiddels bekend en de eerste reserveonderdelen komen binnen. Ook aan de secundaire voorwaarden wordt nu gewerkt. Wij moeten ervoor zorgen dat iedereen straks beschikt over de juiste opleidingen om met de toestellen aan de slag te kunnen en dat alles aan de eisen van de Militaire Luchtvaartautoriteit voldoet. Momenteel bekijken we wanneer de eerste opleiding daadwerkelijk gaat plaatsvinden, maar vanaf eind 2012 willen we dat de Chinooks operationeel inzetbaar zijn voor de vluchttrainingen. De komst van de CH-47F is niet de enige uitbreiding die het JNTD voor ogen heeft. De mogelijkheden zijn oneindig. Als het detachement straks alle 108 stoelen heeft gevuld is het klaar om vanaf volgend jaar per training twee compagnies van de luchtmobiele brigade te ontvangen. De tweede compagnie zal zich in Texas volledig richten op de warmweer training, die wat betreft de klimatologische omstandigheden niet onder doet aan een Zuid-Amerikaanse of Afrikaanse locatie. Ook is het zeker dat de huisvesting op korte termijn uitbreidt. Het JNTD krijgt een gebouw extra, waarmee het totaal op drie kantoorgebouwen en een (nieuwe) hangaar komt. De successen van het JNTD blijven ook in Nederland niet onopgemerkt. Jellema: We staan overal voor open en zijn wat mij betreft nog lang niet uitgegroeid. De mogelijkheden zijn hier onbegrensd. Je moet daarom iedere kans die zich voordoet om andere eenheden te trainen optimaal benutten. De CH-47D zoals hier tijdens een oefening in 2011 in Bergen-Hohne, is inmiddels een bekend platform voor de luchtmobiele infanteristen. Dit najaar stroom op Fort Hood de eerste Nederlande CH-47F in. Foto: Zadrach Salempessy Het JNTD omvat nu 78 militairen en burgers van landmacht, luchtmacht en Amerikaans personeel. Het heeft de beschikking over acht AH-64D s, later dit jaar aangevuld met drie CH-47F s. Foto: NATD Tijdens Angel Thunder opereerden de Nederlandse Apaches in een groep met vier HH-60 Pave Hawks, vier UH-1 Hueys (niet op de foto), zes A-10 Thunderbolts en een HC-130 Combat King. Foto: NATD DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

16 ACHTERGROND ACHTERGROND Luchtmachtkolonel als verbindelaar bij Verenigde Naties Links: Het kenmerkende platte gebouw van de Verenigde Naties (m.) aan rand van de East River in het oosten van Manhattan in New York City. Foto: Yutaka Nagata, UN Van der Heijden in gesprek met de hoogste baas van de VN, Secretaris-Generaal Ban Ki-moon tijdens een werkbezoek van de Chef Staf SHAPE, generaal Lange. Foto: VN Tussen NAVO, VN en West Point Van de luchtmacht naar de Verenigde Naties. Het is een enorme stap maar kolonel Paul van der Heijden zette hem. Sinds september 2009 is hij werkzaam als NATO Military Liaison Officer bij de Verenigde Naties in New York. De NAVO en VN werken op een aantal gebieden nauw samen, met Operation Unified Protector als meest recente en beste voorbeeld. En alsof dit allemaal nog niet boeiend genoeg is, heeft Van der Heijden ook nog college gegeven op West Point, de Amerikaanse militaire academie. Tekst: Willem Bogaard De werkdagen van Van der Heijden kunnen hectisch verlopen. Neem bijvoorbeeld 17 maart Ik zat samen met de NAVO Assistant Secretary General for Operations en andere bezoekers vanuit het Brusselse Hoofdkwartier s ochtends in de VN Veiligheidsraad waar het mandaat van UNAMA/Afghanistan werd besproken én verlengd. s Avonds zaten we weer in de bekende zaal, nu voor een historische bijeenkomst, want voor het eerst in de geschiedenis van de Veiligheidsraad werd een resolutie aangenomen waarin expliciet de protection of civilians werd genoemd. Dit was de opmaat voor de Operatie Unified Protector (OUP, red.). Niet alle werkdagen zijn zo enerverend en historisch. Gelukkig maar, want er zijn al genoeg conflicten in de wereld. Brug Na een Italiaanse, Deense en Belgische militair, is het nu een Nederlander die de functie NATO Military Liaison Officer voor een aantal jaren vervult. Van der Heijden heeft binnen de VN vooral contacten met het Department of Peacekeeping Operations, het Department of Field Support, het UN Situation Centre en het Office of Military Affairs. Wekelijks is hij ook aanwezig bij de militaire stafbriefings, waarin hij kort de actuele stand van zaken binnen de NAVO en NAVO-Operaties toelicht. Een groot gedeelte van tijd wordt besteed aan het uitleggen van wat de NAVO is, waarvoor het staat, hoe het werkt en dergelijke. Vaak fungeert hij als brug tussen mensen van het VN-secretariaat en mensen van de NAVO, waarbij het zaak is om materiedeskundigen bij elkaar te brengen. Die grote hoeveelheid verschillende landen, talen, culturen, achtergronden, militaire knowhow, financiële mogelijkheden of onmogelijkheden en training, maken het voor de VN niet gemakkelijk om de zeventien missies die ze nu heeft adequaat te vullen. Zeker niet nu in het komende jaar het budget teruggaat van ruim acht naar zeven-eneen-half miljard US Dollar. De NAVO kan de VN de helpende hand bieden op de gebieden van training, advies, evaluatie, militaire planning en doctrine. Het zijn maar een paar voorbeelden die tussen de NAVO-Staf en het VN-Secretariaat worden besproken. Expertise vanuit het NATO Allied Command Transformation, SHAPE en de NAVO-scholen is dan natuurlijk erg handig. Hierover heb ik maandelijks contact met de Militaire Adviseur van de Secretaris-Generaal, de Senegalese luitenant-generaal Gaye. Het opent onverwacht en gemakkelijk meerdere deuren als je dan in het Frans met hem spreekt; alles draait om persoonlijke contacten in zo n grote organisatie als de VN nu eenmaal is. Heel plezierig als het dan lukt om hem naar Brussel te halen om het Militair Comité van de NAVO te briefen. Dat leidt vervolgens weer tot bezoeken aan de VN door Direc- Met de NAVO-top in Chicago was mei was een drukke maand voor Van der Heijden, hier achter een stoel van de president van de Veiligheidsraad. Hij regelde voor zijn baas de Director General International Military Staff luitenant-generaal Bornemann diverse meetings en bilaterale ontmoetingen met UN-collega s en NATO militaire adviseurs. Veel, maar bijzonder leuk en veelzijdig werk! Foto: uit collectie Paul van der Heijden DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

17 Mensen & Mutaties ACHTERGROND De VN heeft momenteel ruim mensen werkzaam in zeventien Peacekeeping Missies over de hele wereld met als meest recente aanvulling UNSMIS in Syrië, sinds 21 april. Het gaat om circa militairen en ruim militaire en civiele politie, aangevuld met ongewapende militaire waarnemers, burgermedewerkers en lokaal ingehuurd personeel. Momenteel leveren 117 landen militairen en politiefunctionarissen. De grootste troepenleveranciers zijn momenteel Bangladesh, Egypte, Ethiopië, Ghana, India, Jordanië, Nepal, Nigeria, Rwanda en Pakistan. De focus ligt op Azië en vooral Afrika. Bijna alle NAVO-operaties zoals ISAF, KFOR, OUP of Ocean Shield (AntiPiraterij) worden onder een VN-mandaat uitgevoerd. Bevorderingen militairen Generaal-majoor Tieland A - LSK:PLV COMMANDANT LSK Luitenant-kolonel Asscher EB - Hoofd van Dienst PGV Majoor Verhaar N - Afdeling Jansen HJ - Afd. Personeelsbel & Rechtspos Kapitein Vredenburg SA - EHV:BUREAU TECHN ONDERST Friederichs M - LW:VLUCHT Bos MA - LCW:BUR HELI COUGAR&ALOUETTE Eerste luitenant Reep JFM - JMG:AFD WEERDIENST Heuts AHLM - BUR J&LVTGN MAIN AVIONICA Heemskerk SP - DHC:301 OPS VLUCHT 4 Gunther M - LSKBOE:VERZAMELARBPL TBV GGW Schreuder FCA - LW:BUR MANAGEMENT CONTROL Zeetsen RTL - DHC:301 OPS VLUCHT 3 Tweede luitenant Wanders N - LW:PVE VLIEGDIENST Adjudant-onderofficier Erve AAJM van - EHV:NATUURLIJK&ECOL. BEHR Adriaensen RCA - GZHCEN VREDEPEEL/STGP Brands MHJF - LCW:PE GSM CL LVB Reitsma H - LW:PVE OPS 323 Sergeant-majoor Een foto uit maart dit jaar met Van der Heijden achter het spreekgestoelte van de UN General Assembly, op de dag dat de C-34 begint. Op deze eerste dag van de Special Committee on Peacekeeping Operations zijn alle militaire adviseurs van over de hele wereld in uniform; een zeer kleurrijk geheel! Het één van de weinige dagen dat de militairen in New York in uniform werken. Foto: uit collectie Paul van der Heijden teur Generaal Internationale Militaire Staf, Chef Staf van de Supreme Headquarters Allied Powers Europe (SHAPE) en Supreme Allied Commander Transformation (SACT). Gekkenhuis Een leuke onderbreking van de beslommeringen op het VN-hoofdkwartier in New York zijn gastcolleges op de US Military Academy West Point, ongeveer honderd kilometer naar het noorden. Leuk om als Nederlandse luchtmachter Amerikaanse landmachtcadetten les te geven over de NAVO; als voormalig Commandant Didactiek Militair Leiderschap en Opleidingen (DMLO) Squadron zijn dat heerlijke klusjes om te doen! Je merkt in de lessen dat er toch anders naar de wereld gekeken wordt aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. Momenteel zijn de voorbereidingen voor het bezoek van NAVO De Algemene Vergadering van de VN, de UN General Assembly, de vergaderzaal waarin de vergaderingen plaatsvinden. Elke maand rouleert het voorzitterschap van de uit vijftien landen bestaande Veiligheidsraad. Foto: VN Secretaris-Generaal Rasmussen in volle gang. Met zijn delegatie is hij in september een week in New York voor een groot aantal bilaterale ontmoetingen, onder andere met VN Secretaris-Generaal Ban Ki-moon, en bij de opening van de Algemene Vergadering van de VN. Die periode in september is altijd een gekkenhuis, zegt Van der Heijden, maar wel een leuk gekkenhuis. Een week waarin zo enorm veel topontmoetingen moeten plaatsvinden; gaaf als dat dan weer allemaal netjes lukt! Hoewel de kolonel direct valt onder de International Military Staff in Brussel en zijn baas een Duitse luitenant-generaal is, heeft hij regelmatig contact met een aantal Nederlandse collega s in New York en ook met alle militaire adviseurs van de VN-lidstaten. Een prachtige baan, heel afwisselend en soms met de vreemdst mogelijke uitdagingen en vragen, maar geweldig om in dit internationale wereldje te kunnen opereren. En met de steun en contacten vanuit Brussel is het zeker belangrijk om een verbinding te kunnen zijn voor NAVO en de VN. Taling MRA - HPEL DGLC/HGP SSTN/3SSTN Smallegoor M - HPEL DGLC/HGP SSTN/4SSTN Opdorp RAM van - KMSL:VG ONDERST. TECHNIEKEN Oosting MJ - LW:SIE EXPEDITIE Biemans LC - LCW:PE GSM CL LVB Beijer M - EHV:LEERDOCK Klijnsma J - LW:OPERATIECENTRUM OPS Willemstein M - DHC:299 KNT RIJSCHOOL Bomhof MM - KMSL:VG APACHE Loon HM van - HPEL DGLC/HGP SSTN/3SSTN Sergeant der eerste klasse Ozmen H - DHC:932 MAT VERWERVINGSTEAM2 Reitsma JF - LW:SIE MUNITIE OPSLAG Smolders CJ - DHC:932 MAT OPSLAGMAGAZIJN ALG Willekus EJ - LW:SIE MUNITIE OPSLAG Kamphuis MY - AOCS:CIS COORDINATION CENTRE Nieuwdorp DW - DHC:931 PVE BRANDWEER Nijtmans WJG - VKL:SIE MUN ASSEMBLAGE&TRANSP Veer HO van der - DHC:931 PVE GZHC DHC GILZE Bernhard T - EHV:PVE LUCHTVERKBEVEIL. Roose RRJ - DHC:300 OPS VLUCHT 1 Karsemeijer MS - DHC:298 OPS VLUCHT 3 Boerema R - DHC:300 OPS VLUCHT 1 Musters PJM - DHC:298 OPS VLUCHT 1 Jongh GJA de - DHC:300 OPS VLUCHT 3 Sterrenburg TJ - DHC:298 OPS VLUCHT 4 Wiersma M - LW:WE AVIONICATECHNIEK Eijken AM van den - DHC:298 OPS VLUCHT 1 Schipper W - LW:WE VLIEGT. ONDERHOUD Labes D - DHC:298 OPS VLUCHT 3 Stornebrink J - LCW:PE COMPO CL MECH SYSN Draaijers JT - DHC:298 G&O VLUCHT 1 Norel J van - DHC:298 OPS VLUCHT 2 Hauf MJM - DHC:300 OPS VLUCHT 3 Agterbos T - DHC:298 OPS VLUCHT 1 Veldhoven PGM van - DHC:298 OPS VLUCHT 3 Bus PCM - DHC:298 OPS VLUCHT 4 Hendriks J - LCW:PE GSM CL ALG OST Lenten CV - LW:REGIO MAT. VOORZ. MIDDEN Sergeant De kenmerkende rij vlaggen voor het VN-gebouw van in New York. Foto: VN DE VLIEGENDE HOLLANDER 32 Lucas RC - LCW:LOG FD BUR INTN MAT VZN Eddaoudi R - LCW:LOG FD BUR ONTV_OPSL&DISTR Hooglander L den - 802SQN/1PATRIOTFU/3CREW Melisse RJR - KMSL:BRANDWEERPELOTON 1 Parie SW - VKL:PVE LINEMAINTENANCE 313 Hoorn DC van der - VKL:WE BASE MAINTENANCE F16 Visser PB - KMSL:BRANDWEERPELOTON 1 Suykerbuyk PJM - KMSL:BRANDWEERPELOTON 1 Kubben DWE - VKL:SIE WAPENTECHNIEK Versteeg M - KMSL:BRANDWEERPELOTON 2 Martens MEP - VKL:PVE BRANDWEER Damme R van - DHC:930 WE VOERTUIGONDERHOUD Klaver A - DHC:932 MVZ ONDERSTEUNING Groeneveld JCMM - VKL:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING Groeneveld JCMM - VKL:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING Ifrah D - AOCS:BUR OPLDNGSONTWIK & ONDER Ifrah D - AOCS:BUR OPLDNGSONTWIK & ONDER Dijk SAA van - DHC:300 G&O VLUCHT 1 Zeijen RJH - KMSL:BRANDWEERPELOTON 3 Ackeren PA van - LCW:LOG FD BUR ONTV_OPSL&DISTR Lange D de - HPEL DGLC/HGP VTGN/2VTGN Ceelen LC - EHV:PVE BRANDWEER Mulekom LPJM van - VKL:WE WAPENTECHNIEK Korporaal der eerste klasse Lentze RJR - 802SQN/3PATRIOTFU/3CREW Flokstra L - 802SQN/3PATRIOTFU/2CREW Bijlsma MT - LW:PVE VLIEGDIENST Pastoor VO - DHC:932 WE LOG OPSLAG POLCA Schaarman C - DHC:931 GRP C 651 OGRV HGL Korporaal Scholte BT - DHC:930 WE ASSY EN MOTOREN Tas R - VKL:SIE DEELSYSTEMEN Lenior R - VKL:WE VLIEGTUIGONDERHOUD Birdja AB - VKL:WE VLIEGTUIGONDERHOUD Soldaat der tweede klasse Bosch SN - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL2 Bevorderingen burgerambtenaren Schaal 10 Eijkelhoff M - LCW:PE GSM BDFBUR Schaal 9 Ossenblok WJM - LCW:VERWV BUR LCW OST Vermeulen MCA - LCW:PE GSM CL SPEC PROD Schaal 7 Karademir E - LCW:BMOS SIMN&OVR Bakermans JJH - EHV:WC VLGTG PLTWRK/KUNSTST Ontslag militairen MAART Smeets PJM - AOCS:BURO PERS ONTW OPL&OST Tellier JEJ - DHC:930 WE BASE COUGAR Sergeant der eerste klasse Beijnen R van - EHV:DOCK 3 C-130 Erkelens IS - LCW:PE ON EQMT CL VPKS Janssen MF - VKL:PVE BRANDWEER Koster SA - VKL:SIE BRANDSTOFFEN Laan DM - LW:VLUCHT WAPENTECHNIEK 322 Nijssen JCAM - LSK:BUR A-3 CURRENT OPS Smolders AAM - VKL:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING Sergeant Amirsarvari K - AOCS:BUR OPLDNGSONTWIK & ONDER Boer D - Opleidingen Woensdrecht Dijkstra J - DHC:860 G&O BVP 11 WAL Schaap J - DHC:930 WE WAPENTECHNIEK Schapendonk B - DHC:932 WE LOG OPSLAG POLCA Korporaal der eerste klasse Crommentuijn R - Transportgroep 3 WE Eindhoven Geurts GJE - EHV:AFDELING BRANDSTOFFEN Grillet J - DHC:991 TRANSPORT Heijdelberger L - DHC:931 GRP C 641 OGRV HGL Sande JPJ van de - Van Horne Kaz Korporaal Damen JT - KMSL:RESSORT LEERLINGEN Os DGH van - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO Unal H - VKL:SIE WEGTRANSPORT Soldaat der derde klasse Franck RJ - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL5 Soldaat der derde klasse Brouwer W de - KMSL:RESSORT LEERLINGEN Bultink NHW - KMSL:RESSORT LEERLINGEN Löwik TAM - KMSL:RESSORT LEERLINGEN Ontslag burgerambtenaren Schaal 10 Boeijen JFB - LCW:LOKATIE RHENEN Jaarsveld ANJ van - LCW:P&C BUR BDFV&INFOMGMT Rietveld J - IBBAD AOCS:OPLEIDINGSAFD RADAR CONTR Verdonk RK - AOCS:OPERATIEN LVL SIE E Schaal 9 Luitenant-kolonel Faber H - LSK:SIE PLATFORM ONDERSTEUN. Leers MAM - Rooms Katholieke GV CLSK Meijers LTMH - LSK:SIE LOOPBAANMGMT & MD Majoor Crombeecke JPF - IFB OO MCCE Horvath FR - LSK:P&O ADVIES Lageveen WK - LW:PVE VLIEGDIENST Sikkens F - LW:SECTIE COMMUNICATIE Kapitein Doeleman M - KMSL:GENEESKUNDIGE VERZORGING Waakop Reijers FCLE - DHC:931 PVE LVL Vaandrig Nöllgen D - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO Scholtus ME - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO Spoelstra RS - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO Adjudant-onderofficier Bijker H - LW:SQN STAFBUR PLATFORM SQN Blom AJ - KMSL:131 EMVO SQN Buurman ME - VKL:OPERATIECENTRUM OPERATIEN Elsinga FHW - LW:BUR TECHN ONDERSTEUNING Hen B de - GGW:P&O ADVIES Hulshof TJP - GGW:ONDERDEELS COORD CENTR LOG Leeuwen LHM van - EHV:BUREAU TECHN ONDERST Schelfhorst KJ - LW:P&O ADVIES Snijder AJ - Staf Vink J - VKL:BUR TECHN. ONDERSTEUNING Waarsenburg LC van de - LSKBOE:ORKEST Sergeant-majoor Geurts M - KMSL:PVE TRANSPORT Hoogsteder DJW - I&S Field Services Ulenbelt T - LCW:BUR HELI APACHE Schaal 8 Eijkeren PJM van - LCW:PE GSM CL ALG OST Schaal 7 Hieftje JA - LCW:P&C BUR MGMT&FIN CTRL Schaal 6 Hommels TGJ - LCW:LR BUR MAT DNST Schaal 5 Warnaar JM - LSK:P&O ADVIES Schaal 4 Crom AL de - LCW:LOG FD OO&D KANT ADMIN S06 Overplaatsingen Mellema K - Commando Landstrijdkrachten Nieuwpoort AS - naar Commando Diensten Centra Breems PA den - naar Commando Landstrijdkrachten Arends AMH - naar Commando Landstrijdkrachten Dijkman R - naar Commando Diensten Centra Laurensen MJF - naar Commando Landstrijdkrachten Bosch J - naar Commando Landstrijdkrachten Broekharst DJ - naar Commando Landstrijdkrachten Hage MP - naar Commando Landstrijdkrachten Tandarts al Chafi MHM - naar Commando Landstrijdkr. Leerkamp AH - naar Commando Landstrijdkrachten Bloem EMHE - naar Commando Landstrijdkrachten Kerkhoven E - naar Commando Landstrijdkrachten Rhoul A el - naar Commando Landstrijdkrachten Bolhaar CCM - naar Commando Landstrijdkrachten Janssen WJMJ - naar Commando Landstrijdkrachten Luft PJF - naar Commando Landstrijdkrachten 33 DE VLIEGENDE HOLLANDER

18 LEESWIJZER JOURNAAL Military Aircraft Markings 2012 Revised 33nd Edition Wil je weten wat er zoal in Europa rondvliegt aan militair materieel en bij welke eenheid het hoort, dan is dit boekje een handige pocket. Al 33 jaar is Military Aircraft Markings (MAM) één van dé kleine naslagwerken voor vliegtuigtypes en -registraties en squadrons, samengesteld door Howard J. Curtiss. Na de introductie en bronvermeldingen volgen 28 ongenummerde hoofdstukken. Soms bestaan ze uit een enkele pagina, soms uit vele tientallen. De pocket is grotendeels gericht op het Verenigd Koninkrijk, want honderdtwintig pagina s zijn georiënteerd op (voormalige) RAF-, Royal Navy- en Army Air Corps-toestellen. Een volledig overzicht van alle registraties van nog bestaande vliegtuigen en helikopters en delen daarvan vormt het leeuwendeel. Maar MAM is juist voor Europese en dus ook Nederlandse gebruikers interessant door een type- en registratie en squadronoverzicht van een groot deel van de Europese luchtmachten. Het gaat om vliegtuigen waarvan de kans groot is dat ze in Groot-Brittannië te zien zijn en zo komen alle types van de Koninklijke Luchtmacht voorbij: van AB.412SP tot en met Do.228 en zelfs de regerings Fokker 70. Alle in Europa gebaseerde vliegtuigen en helikopters van Amerikaanse luchtmacht, landmacht, marine en mariniers, staan vermeld. Van de types die in de VS zelf of elders in de wereld hun thuis vinden, vermeldt MAR die types die met enige regelmaat in Groot-Brittannië komen. En dat geld ook voor vermelde hardware van de rest van de wereld. Handzaam boekje waarin zo beknopt mogelijk, zoveel mogelijk informatie gegeven wordt, hier en daar voorzien van enkele (kleine) zwart-witfoto s. (A.M.) Military Aircraft Markings 2012 Revised 33nd Edition met ISBN is samengesteld door Howard J. Curtiss en uitgegeven door Midland/Ian Allan Publishing Ltd. De softback telt 224 pagina s op formaat 12 x 18,5 centimeter en is voorzien van 32 zwart-wit foto s, en één in kleur op de omslag. MAM is voor 18,- onder andere te koop bij de Flash Luchtvaartwinkel in Eindhoven. Kijk voor meer informatie op of bel met Bestellen kan ook. Maak dan het bedrag plus 3,76 portokosten over op giro onder vermelding van MAM 2012 en uw naam en adresgegevens. De Starfighter De geschiedenis van de Starfighter in Nederland Midden jaren tachtig stelde luchtvaartjournalist Cor van Gent een boek samen over de Lockheed F-104G Starfighter, destijds net uit dienst. Het zilverkleurige A5-boek groeide de afgelopen decennia uit tot een collectors item en één van dé naslagwerken voor wat betreft de Nederlandse geschiedenis. Zo n twee jaar geleden benaderde uitgeverij Geromy Van Gent met het verzoek het boek opnieuw te mogen uitbrengen. Een mooie gedachte. De nieuwe uitvoering kent diverse verbeteringen ten opzicht van de eerste versie, beginnend met het grotere formaat (A4 in plaats van A5) en de kleurenfoto s. Die zijn in groten getale aanwezig en zelfs voor handen van toestellen in de originele lichtgrijze kleur uit de jaren zestig. Van de zwart-witfoto s en afbeeldingen uit de eerste uitgave komt een deel terug in deze. Nieuw is een hoofdstuk over de wellicht voor velen onbekende cartoonisten bij het 312 Squadron. Deze toevoeging is voorzien van diverse kleurenprofielen, zijaanzichten van (delen van) vliegtuigen. Behalve deze stappen vooruit zijn er ook een aantal kanttekeningen te plaatsen. Diverse kleurenfoto s zijn namelijk te groen, blauw of paars afgedrukt. Daarvoor is gekozen om het verschil van de originele opnames Agfa, Kodak en Fuji te behouden. Bovendien is een aantal te donker afgedrukt, iets wat ze gemeen hebben met een deel van de zwart-witfoto s. Sommige van deze die zijn overgenomen uit de eerste uitgave, zijn nu van mindere kwaliteit. Bij de opmaak is gekozen om (vrijwel) ieder hoofdstuk op de linker pagina met een foto te laten beginnen. Veelal zijn staande uitsneden uit liggende foto s gemaakt, maar sommige opnames lenen zich qua compositie en resolutie niet voor een A4-afdruk. In de tekst die door scannen uit de originele productie is overgenomen, worden dan de 1 (cijfer), l, I en i (letters) nogal eens voor elkaar aangezien. Daardoor komen nu in het boek bijvoorbeeld ook de F-i04 en F-l04 voor. Een slordigheid, net als namen van personen die op één pagina verschillend voorkomen. Een gemis in het boek een verslag (uit de eerste hand) van het enige wapenfeit van de honderdvier: de inzet van zes toestellen van Leeuwarden bij de treinkaping bij De Punt op 11 juni Het klassieke werk van Cor van Gent heeft een mooie kleurenjas gekregen, maar in sommige gevallen ontbreken de puntjes op de i, ook in letterlijke zin. (A.M.) De Starfighter De geschiedenis van de Starfighter in Nederland met ISBN is (oorspronkelijk) geschreven door Cor van Gent en nu uitgegeven door Uitgeverij Geromy. De hardback op A4-formaat telt 260 pagina s en is voorzien van honderden kleuren- en zwart-witfoto s en vijf pagina s kleurenprofielen. Het boek kost 44,- en is onder andere verkrijgbaar in de museumwinkel van het Militaire Luchtvaart Museum, de Flash Luchtvaartwinkel, de Luchtvaarthobbyshop en webwinkel van Geromy. Kijk daarvoor en zéker voor meer interessant luchtvaartmateriaal op VRAGEN AAN BEHALVE OVER ADRESWIJZIGINGEN OF BIJDRAGEN VOOR DE VLIEGENDE HOLLANDER? Mail naar vliegendehollander@mindef.nl. Stuur foto s bij voorkeur naar luchtmachtcommunicatie@gmail.com. Deadline: iedere eerste maandag van de maand. Betaaldata salarissen In 2012 wordt het salaris uiterlijk bijgeschreven op de eerstvolgende werkdag na 24 juli, 24 augustus, 24 september, 24 oktober, 23 november (inclusief eindejaarsuitkering) en 21 december. Meer informatie is verkrijgbaar bij het Dienstencentrum Human Resources (DCHR) via de startpagina P&O-selfservice, of telefonisch op * of (vanuit het buitenland ( ), bereikbaar op werkdagen van 8.00 tot uur. ADRESWIJZIGINGEN: ZIE COLOFON OP PAGINA 39 Reünie Wat: tweejaarlijkse reünie AAGZ/MT personeel Gilze-Rijen Wie: militair en burgerpersoneel van deze groep Waar: vliegbasis Gilze Rijen Wanneer: 21 September Informatie en aanmelding: Geef je adresgegevens en geboortedatum door op poelekes@zonnet.nl of J.v.d.Poel, Basiliusstraat 6, 5042 HD Tilburg, telefoon Ontvangst, rondrit basis en maaltijd. Tijd: uur. Kosten 16,25 p.p. Introducé/begeleider toegestaan, mits alle gegevens bekend. Inschrijven voor 15 augustus en gelijktijdige vooruitbetaling op ABN/AMRO t.n.v. J. Bongers. Geef dit bericht a.u.b. door aan alle oud collega s. In memoriam * Op 17 mei overleed Ad de Hoon. Hij was sinds 2004 vrijwilliger bij de Traditiekamer Gilze-Rijen en hield zich onder meer bezig met het beheren en het op orde brengen van het fotoarchief. Daarnaast was hij lid van een werkgroep flora en fauna. De Hoon is 74 jaar geworden. * Op 18 mei overleed Marga van der Waal-Schimmer. Zij was werkzaam bij de sectie Fysieke Distributie van het Logistiek Centrum Woensdrecht als senior administratief medewerker ontvangst, opslag en distributie. Ze was getrouwd en had twee zonen. Van der Waal-Schimmer is 38 jaar geworden. 1942, de val van Indië toont de strijd om Nederlands-Indië Zeventig jaar geleden capituleerde het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) in Kalidjati op Java. Sinds dit voorjaar en tot en met 8 december 2012 is in Museum Bronbeek de tentoonstelling 1942, de val van Indië te zien die deze historische gebeurtenis markeert. De gouverneur-generaal van Nederlands-Indië verklaarde op 8 december 1941 het Japanse keizerrijk de oorlog. Op 8 maart 1942 eindigden de gevechtshandelingen met de algehele capitulatie van het KNIL. De iconografie van de strijd om Nederlands-Indië gedurende deze drie maanden is beperkt: foto s en filmbeelden zijn schaars tonen geen gevechtshandelingen. Deze tentoonstelling wil daarin verandering brengen en een aanzet geven tot de iconografie van deze strijd. De expositie toont bijzondere schilderijen over de strijd om Nederlands-Indië, die in Japan werden gemaakt voor het Japanse Keizerlijke leger. Het is voor het eerst dat deze schilderingen van Japanse kunstenaars in Nederland te zien zijn. Berichten uit kranten en tijdschriften laten daarnaast zien hoe de strijd in Nederlands-Indië op de voet werd gevolgd. Te zien is ook een uniek boek: Alarm, dat vlak voor de Japanse inval werd uitgegeven in Batavia en de bevolking een hart onder de riem moest steken. Tevens worden unieke filmbeelden getoond van de training van de Landwacht in Batavia. Maarten de Roode, bewoner van het Koninklijk Tehuis voor Oud-militairen en Museum Bronbeek, maakte als KNIL-militair op Java de strijd in maart 1942 mee en vertelt in een gefilmd interview op de expositie op indringende wijze over zijn ervaringen. Gedurende de looptijd van de tentoonstelling zal met diverse activiteiten aandacht worden besteed aan (het begin van) de internering. C-LSK bezoekt Mazar-e-Sharif Luitenant-generaal Sander Schnitger bracht midden april een bezoek aan het luchtmachtdetachement op Mazar-e-Sharif (MeS) in Afghanistan. Hij werd daarbij vergezeld door onder andere de voorzitter van de Defensie Medezeggenschap Commissie en de voorzitter van de Medezeggenschap Commissie vliegbasis Volkel. De Commandant Luchtstrijdkrachten kreeg een tour langs alle werkplekken waar hij kennismaakte met het personeel, werd gebrieft over de laatste ontwikkelingen in het gebied en bracht een bezoek aan de Commandant RC North. Aan het einde van de dag stond de generaal kort stil bij de aankomende bezuinigingen en werd het personeel in de gelegenheid gesteld om vragen te stellen. Foto: ATF DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

19 JOURNAAL JOURNAAL Oud-staatssecretaris Gmelich Meijling overleden Jan Gmelich Meijling, namens de VVD staatssecretaris in het eerste kabinet-kok van , is op 2 juni overleden. Onder zijn leiding werd in 1996 de opkomstplicht voor de militaire dienst afgeschaft. Na zijn tijd als staatssecretaris was hij lobbyist voor defensiebedrijven in Israël en Nederland. Gmelich Meijling is 76 jaar geworden. Koninklijke onderscheidingen voor Luchtmachters Twee actief dienende luchtmachtmilitairen en één bd ontvingen op 27 april een Koninklijke Onderscheiding uit handen van minister van Defensie Hans Hillen. Majoor Erwin Brouwers, werkzaam als Hoofd Stafbureau Plannen bij het Air Operations Control Station Nieuw Milligen, is benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau met de zwaarden. In zijn werk voor de luchtmacht is hij altijd bezig geweest met de veiligheid in de lucht. Verder is Brouwers vrijwilliger bij Veilig Verkeer Nederland, bij de Luchtscouts van het Vliegveld Lelystad, bij de Stichting ROPARUN en de openbare basisschool de Tjotter. Rode draad bij alle activiteiten die Brouwers onderneemt, is kijken hoe processen beter en slimmer kunnen. Kolonel Alex Peters, werkzaam als Chief Operations Division en Deputy Commander van het NATO Programming Centre is benoemd tot lid in de Orde van Oranje-Nassau met de zwaarden. Hij is een zeer actief lid van de personeelsvereniging en motiveert collega s om mee te gaan sporten. Hij was ook voorzitter van de Raad voor Vastgoed Rijksoverheid in de regio Zuid. Peters maakt zich sinds 1977 verdienstelijk als bestuurder en vrijwilliger voor diverse maatschappelijke activiteiten als Endorosport, Mountainbikeverenging Licht Verzet te Nijmegen en de Off the Road club De Nop te Westervoort. Voormalig Hoofd Krijgsmachtaalmoezenier Geert Hoes is benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Naast zijn werkzaamheden als aalmoezenier is hij sinds 1984 actief als vrijwilliger op het terrein van het kerkelijk leven van het aartsbisdom Utrecht, bij de Stichting Ondersteuning Levensbeschouwelijke Vorming, als bestuurslid bij de Stichting Support Achtergestelde kinderen Regio India en als lid van de Cliëntenraad van het Rijnstate Ziekenhuis. Eerste Nederlandse C-17 Instructor Pilot Kapitein Christiaan Berlijn is op 03 mei gecertificeerd als Instructor Pilot (IP) op de C-17. Daarmee is hij de eerste Nederlandse vlieger die dit bereikt. De opleiding voor IP heeft hij gevolgd op Altus Air Force Base in Oklahoma in de VS. In 2009 volgde Berlijn daar zijn typeopleiding en in 2011 als eerste Nederlander ook de opleiding voor gezagvoerder C-17. Samen met de Noorse majoor Terje Vollen die een dag later slaagde voor de IP-opleiding, zijn zij de eerste Europese IP s binnen de Heavy Airlift Wing (HAW). Nederland vormt met nog elf landen deze HAW dat sinds 2009 vanaf de vliegbasis Pápa in Hongarije opereert met drie C-17 Globemaster III s. De Nederlandse deelname bestaat uit totaal 25 personeelsleden in vliegende en ondersteunende functies. EK voetbal in Mazar-e-Sharif Het EK voetbal was niet alleen in Nederland in juni een hot item. Ook het luchtmachtdetachement op Mazar-e-Sharif had er zin in. De Lion s Rock op de Dutch Mountain doet zijn naam eer en kleur aan. De ontspanningsruimte is voorafgaand aan de eerste wedstrijd van het Nederlands elftal door vele vrijwilligers omgetoverd tot een waar oranje bolwerk. Nederlanders keken er samen met Denen en Duitsers de voetbalwedstrijden live op groot scherm in het hol van de Nederlandse leeuw in Afghanistan. Voorafgaand aan de wedstrijd Nederland-Duitsland hield de ATF, voor het overgrote gedeelte afkomstig is van de vliegbasis Leeuwarden, een voetbalquiz met de Duitsers. Die werd door de Nederlanders nog nipt gewonnen, net als de volleybalwedstrijd eerder die middag. De afloop van de voetbalwedstrijden is bekend. Foto s: ATF Bommen ontmanteld De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) ontmantelde op 14 mei op één dag vier vliegtuigbommen. Het ging om drie duizendponders en een vijfhonderdponder bij Hulten in de buurt van de vliegbasis Gilze-Rijen. Gemeente en hulpdiensten werkten die dag en in de voorafgaande intensief samen om de ontmanteling zo goed en veilig mogelijk te laten verlopen. Tijdens de operatie waren tientallen politiemensen en verkeersregelaars, medewerkers van de gemeente, medewerkers van vliegbasis en twee EOD-teams in touw. De gevonden bommen werden later die week elders tot ontploffing gebracht. Nieuwe Chinooks Minister van Defensie Hans Hillen maakte op 16 mei aan de Kamer bekend dat Defensie 11 nieuwe CH-47F Chinooks wil aanschaffen. Daarmee wordt de gehele Chinook-vloot gestandaardiseerd en tegelijk de levensduur verlengd tot Nieuw aanschaffen blijkt doelmatiger en kosteneffectiever dan het modificeren van de oudere CH-47D s die nu in dienst zijn, schrijft minister. Deze overgebleven elf zijn toe aan een midlife update. Binnenkort wordt de helikoptervloot van de luchtmacht al uitgebreid met zes nieuwe CH-47F s die aanzienlijk verschillen van het D-type dat niet meer leverbaar is. Daarnaast zijn operationele verbeteringen aan alle toestellen noodzakelijk, ook bij de vijf jaar geleden bestelde F-types. Defensie kiest er nu voor om elf van deze nieuwe Foxtrots van de plank te kopen, liever dan de hele vloot te moeten modificeren. Met het project is een budget van meer dan 250 miljoen gemoeid waarbij de restwaarde van de huidige Chinooks niet is meegerekend. De luchtmacht zet de zware transporthelikopters in binnen- en buitenland in. Ze worden gebruikt voor uiteenlopende taken, van troepen- en materieeltransport tot de inzet als blushelikopter. Landmacht vindt luchtmacht bij Falcon Prepare Luchtmacht en landmacht trainden eind april twee weken intensief tijdens de oefening Falcon Prepare. Toestellen van het Defensie Helikopter Commando en ruim duizend militairen namen als 11 Air Manoeuvre Brigade deel aan de grootschalige oefening die zich afspeelde in grote delen van Brabant, Limburg en Gelderland. Doel was om het luchtmobiele optreden van de infanterie te trainen. Daarnaast opereerden logistieke eenheden vanuit België en de Luitenant-generaal Bestkazerne in Vredepeel. Op LCW Dongen stond een mobiel militair hospitaal en tevens vond een logistieke oefening plaats van DHC-personeel. Luchtmobiele infanteristen, afgezet door Chinooks en ondersteund door Apaches, veroverden onder andere de brug bij Grave op vijandelijke troepen. Net als Falcon Autumn vorig jaar speelde ook Falcon Prepare zich voor een groot deel af buiten de militaire oefenterreinen, zodat de bevolking oefenende troepen 24 uurs fiets- en hardloopmarathon AOCS NM In het kader van AOCS NM actief tegen kanker, startten fietsers en hardlopers op 24 april uur met de sportieve estafette. Een dag later kwam om uur een einde aan de 24-uurs fiets- en hardloopmarathon op het AOCS NM. Uit handen van C-AOCS NM kolonel Erik Schevenhoven, ontving Albert Veurman namens de organisatie van het festijn een cheque van De opbrengst komt volledig ten goede aan de Roparun. In totaal hebben zo n negentig fietsers en 35 hardlopers het grootste gedeelte van de opbrengst bij elkaar gesport. De deelnemers kwamen van het AOCS NM maar ook waren er een aantal gastdeelnemers. Zo was bijvoorbeeld het CDC vertegenwoordigd door generaal Beukering en kolonel Huijs. tegen het lijf kon lopen. Hiervoor was bewust gekozen omdat missies tegenwoordig altijd plaatsvinden tussen de burgerbevolking. Tanken, zoals het hotpit refuelen op de foto, gebeurde onder andere op vliegbasis Volkel. Om overlast door bijvoorbeeld oefenmunitie zoveel mogelijk te beperken, maakte Defensie goede afspraken met gemeenten. Falcon Prepare geldt als voorbereiding op de belangrijke training Peregrine Sword, later dit jaar in Duitsland. Speciaal voor de oefening werkte de luchtverkeersleiding van Gilze-Rijen twee weken vanuit een mobiele verkeerstoren. Werken vanuit de mobiele toren is vooral wennen aan de andere omstandigheden. De toren is lager waardoor verkeersleiders beperkter zicht hebben en de koepel biedt plaats aan twee in plaats van drie personen. De luchtverkeersleiders bereidden zich hiermee eveneens voor op Peregrine Sword. Air Manoeuvre is een overkoepelend begrip voor alle vormen van geïntegreerde grond- luchtoperaties waarvan air assault de meest complexe is. Het gaat om volledig geïntegreerd optreden van transport- en gevechtshelikopters met grondeenheden. Binnen de NAVO zijn er maar twee eenheden air assault gecertificeerd: de Amerikaanse 101st Airborne Division en de Nederlandse 11 Air Manoeuvre Brigade. Na twee intensieve weken trainen was de belangrijkste les de noodzaak van een gedetailleerde planning tussen grondeenheden en luchtmacht. Alleen als landmacht en luchtmacht elkaar weten te vinden in het voortraject en de operatie van voor tot achter samen doorlopen, is succes het grootst, gaf Commandant 12 Infanteriebataljon Harm van der Have aan. Beide partijen zijn volgens hem in dat geval ook goed in staat van het plan af te wijken mocht dat niet volgens schema verlopen. Foto: Theo van den Boomen DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER

20 JOURNAAL COLOFON De Vliegende Hollander is een uitgave van de Koninklijke Luchtmacht, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensie Media Compliment Defensie op Verantwoordingsdag De Algemene Rekenkamer concludeerde op 16 mei tijdens de jaarlijks terugkerende Verantwoordingsdag dat Defensie het niet onaardig heeft gedaan. Rekenkamerpresident Saskia Stuiveling sprak zelfs van een spectaculaire verbetering. Waar de Rekenkamer eerdere jaren oordeelde dat het ministerie van Defensie onvoldoende wist hoeveel wapens en munitie er op verschillende locaties lagen, bleek het materieelbeheer vorig jaar goed vooruit te zijn gegaan. Het financieel beheer toont eveneens verbetering. Minder goed scoorde Defensie op bijvoorbeeld het op orde brengen van de personeelsdossiers. Luchtmachtarts wint essaywedstrijd NRC Next Kolonel Agali Mert, revalidatiearts van de luchtmacht, heeft op 24 mei de essaywedstrijd van de Nationale Ombudsman en NRC Next met het thema vertrouwen gewonnen. Zijn betoog Back to Basics werd beloond met publicatie op de opiniepagina van het dagblad en een presentatie tijdens de Ombudslezing. Het essay van maximaal negenhonderd woorden moest gaan over wat de overheid moet doen om het vertrouwen van burgers te winnen, te herstellen of te verbeteren. Mert pleit voor een terugkeer naar de basis van relaties: Voor de overheid die een langdurige, succesvolle relatie met haar burgers wenst, hoort het te gaan om kwetsbaarheid, dienstbaarheid, bedrijvigheid, eenvoud, nederigheid, geduld en moed. Het essay onderscheidde zich volgens de jury onder meer door de koppeling van de Turkse achtergrond van Mert aan de actualiteit van integratie en aanpassingen. Het eerste moment dat mijn wenkbrauwen deed fronsen over het functioneren van het overheidsapparaat was toen ik tijdens mijn studie in Maastricht de Nederlandse nationaliteit aanvroeg. Geboren en getogen in Nederland, het Atheneum met werkelijk prima cijfers afgerond, moest ik bij een ambtenaar komen die mijn Nederlands wilde beoordelen. Het was van beide kanten een ongemakkelijk gesprek. Niet in de laatste plaats vanwege het Maastrichtse accent van de beambte, waarbij ik mij serieus afvroeg, wie het Nederlands van wie aan het beoordelen was. Mert beschrijft daarmee de valkuil van te star vasthouden aan procedures. Het prijswinnend essay en het volledige juryrapport staan op www. nationaleombudsman-nieuws.nl/nieuws/2012/prijswinnend-essayrelatie-burger-overheid-terug Mutatie opperofficieren Generaal-majoor Hans Wehren werd op 7 mei bevorderd tot luitenant-generaal, vooruitlopend op zijn benoeming tot Plaatsvervangend Commandant der Strijdkrachten op 14 mei. Hij volgde vice-admiraal Wim Nagtegaal op die inmiddels op eigen verzoek Defensie heeft verlaten. Wehren was hiervoor Plaatsvervangend Commandant Luchtstrijdkrachten. Generaalmajoor Ton Tieland volgde hem in deze functie op. Geen limietoverschrijding bij straling motoren F-104 en NF-5 Huidige en voormalige Defensiemedewerkers die met J79 en J85-motoren hebben gewerkt, hebben een brief op het huisadres ontvangen over het onderzoek naar mogelijke gezondheidsrisico s. In 2010 bleek dat het werken aan deze motoren van de F-104 Starfighter en NF-5 wellicht risico voor de gezondheid met zich heeft meegebracht. Onderzoek wees uit dat de vastgestelde maximale radioactieve stralingsdosis niet de wettelijke limiet heeft overschreden. Ten aanzien van asbest in de motoren wordt het gezondheidsrisico laag ingeschat. Aan de motoren zijn geen werkzaamheden verricht waarbij het aannemelijk is dat asbesthoudende stof vrijkwam. De Tweede Kamer ontving het resultaat in januari van dit jaar en eerder publiceerden ook de Defensiebladen over dit onderwerp. Meer informatie en inzage in dosisschattingen staat op internetsite van Rijksoverheid: kamerstukken/2012/01/18/kamerbrief-over-een-onderzoek-naarstraalmotoren.html. Medewerkers kunnen voor meer informatie ook contact opnemen met het Coördinatiecentrum Expertise Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (CEAG), via de frontoffice op of * , of een sturen naar arbodienst.defensie@ mindef.nl. Spinningmarathon op Mazar-e-Sharif Ruim 35 luchtmachtmilitairen fietsten zich in het warme Afghaanse Mazar-e-Sharif op 16 mei in het zweet voor het goede doel: Kinderen Kankervrij (KiKa). Van tot uur fietsten militairen bij toerbeurt voor het goede doel en teamspirit. Het vertrekkende detachement organiseerde deze spinningmarathon ter afsluiting van een goede uitzending in Afghanistan. Samen met de leden van het nieuwe detachement en enkele andere collega-militairen wisten zij in totaal zeventien fietsen vier uur lang rond te draaien. Deze spinningmarathon was één van de goede doelenacties van de Air Task Force. Het opgehaalde geldbedrag van de wordt opgeteld bij een eerdere actie voor KiKa. Foto: ATF CBRN-oefening Brave Beduin 2012 In het Deense Skive vond van 5 tot en met 11 mei de Command Post Exercise (CPX) Brave Beduin 2012 plaats. Specialisten op het gebied van chemische, biologische, radiologische of nucleaire middelen (CBRN) van de meeste luchtmachtonderdelen waren hierbij vertegenwoordigd. Zij werden ingezet in een CBRN Collection Centre, als ondersteuning aan oefenleiding in de WhiteCell (scenarioleiding) of Joint Data Analysis Team. Het initiatief vond plaats in een combined joint omgeving, waarbij vele NAVO- en Partnership for Peace-landen hun CBRN-personeel konden trainen in het verwerken van incidenten. Ook besluitvorming, en dit alles met als doel om vliegoperaties van het CLSK tijdens en na een CBRN-incident zo snel mogelijk te kunnen voortzetten. Een extra dimensie aan deze jaarlijkse training was het gebruik van de nieuwe software CBRN Analysis bij het berekenen van gevarengebieden. Dit programma werkt conform nieuwe NAVO-afspraken die sinds vorig jaar gelden. Brave Beduin 2012 vormde een prima gelegenheid om zowel eigen ervaringen en vaardigheden te trainen, als het uitwisselen van informatie en delen van kennis met specialisten uit andere landen. Zo was er veel samenwerking met collega s van de Belgische (zie foto) en Duitse luchtstrijdkrachten. Foto: Mark Schindeler Agenda Militaire Luchtvaart Museum Expositie Soms een enkele keer in de wolken 60 jaar vrouwen bij de Luchtmacht. Deze tentoonstelling laat aan de hand van de verhalen van zes vrouwelijke luchtmachtmilitairen zien hoe de rol van de vrouw in de KLu sinds de jaren vijftig is veranderd. Dagelijks Theatervoorstelling Kom tijdens de zomervakantie kijken naar de voorstellingen van het Pandemonia Science Theatre Bob Salto of Vlucht van de Eeuw. Op 1, 5, 8, 12, 15, 19, 22, 26, 29 juli en 2, 5, 9, 12, 16, 19, 23, 26, 30 augustus Museumtour Gratis rondleidingen van ongeveer één uur door het museum. Reserveren niet nodig. Iedere tweede zondag van de maand De toegang tot het museum en activiteiten is gratis. Meer informatie, aanmeldingen en reserveringen op Reguliere openingstijden: dinsdag tot en met vrijdag van tot uur, en zondag van tot uur. Gesloten op maandag, zaterdag, Nieuwjaarsdag, beide kerstdagen, Eerste Paasdag, Eerste Pinksterdag en Koninginnedag. Bezoekadres: Kampweg 120, 3769 DJ Soesterberg, telefoon info@militaireluchtvaartmuseum.nl. HOOFDREDACTIE Luitenant-kolonel Willem Bogaard EINDREDACTIE Arno Marchand VORMGEVING Grafische Dienst, Audiovisuele Dienst Defensie DRUK en OPLAGE OBT bv, Den Haag ex. INTERNET REDACTIEADRES (niet voor adreswijzigingen en vragen over verzending) Staf Commando Luchtstrijdkrachten De Vliegende Hollander Kamer 14A01 Postbus 8762, 4820 BB Breda, MPC-92A Telefoon: C2VN: (450) kopij: vliegendehollander@mindef.nl foto s: luchtmachtcommunicatie@gmail.com ADRESWIJZIGINGEN Actief dienende militairen, reservisten en burgermedewerkers van de Koninklijke Luchtmacht dienen de adreswijziging te muteren in PeopleSoft of door te geven bij de P&O-functionaris. Postactieven, veteranen, betalende abonnees en alle overige lezers dienen de adresdrager met gecorrigeerde gegevens op te sturen naar het retouradres: Staf Commando Luchtstrijdkrachten CLSK/Kabinet/Bureau Postactieven, Abonnementenadministratie de Vliegende Hollander, Postbus 8762, 4820 BB Breda. Per mail naar vliegendehollander@mindef.nl kan uitsluitend indien voorzien van de code boven de naam op de adresdrager. Zonder code wordt mail niet behandeling genomen. BOT-militairen en burgermedewerkers die hun contract met Defensie voortijdig beëindigen en BBT-militairen die de dienst verlaten, hebben geen recht op een gratis abonnement behorend bij de status van postactieve. Een abonnement op de Vliegende Hollander kost 17,02 per jaar (buitenland 21,55) en kan worden aangevraagd bij: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest, telefoon: (10 cent per minuut), fax: , Opzegtermijn bedraagt zes weken. Sinds 1 december 2011 is de nieuwe Abonnementenwet van kracht. Deze is van invloed op abonnementen van betalende abonnees. Kijk voor meer informatie op de website www. aboland.nl en de specifieke pagina voor dit blad. Aanhaling uit en overname van (delen van) artikelen in dit blad is toegestaan, mits met toestemming van de redactie en bronvermelding. ISSN DE VLIEGENDE HOLLANDER DE VLIEGENDE HOLLANDER