Wetsvoorstel Algemeen Pensioenfonds

Transcriptie

1 pggm.nl Wetsvoorstel Algemeen Pensioenfonds PGGM Bestuurlijke Advisering 9 januari 2015 Met minder regels, meer bereiken Quick Scan Voor u ligt onze Quick Scan van het wetsvoorstel algemeen pensioenfonds, dat het kabinet op 19 december 2014 aan de Tweede Kamer heeft aangeboden. Met dit wetsvoorstel wordt een nieuw type pensioenfonds geïntroduceerd: het algemeen pensioenfonds. In deze Quick Scan informeren wij u over de achtergrond, doelstelling en hoofdlijnen van dit wetsvoorstel. Doelstelling van het wetsvoorstel Het algemeen pensioenfonds is een nieuw soort pensioenfonds dat met het oog op de voortgaande consolidatie van pensioenfondsen, een nieuwe vorm van bundeling in de uitvoering van pensioenregelingen mogelijk maakt. Met het algemeen pensioenfonds wil het kabinet werkgevers en werknemers meer keuzemogelijkheden bieden voor de onderbrengingen van hun pensioenregeling. Het algemeen pensioenfonds beoogt schaalvoordelen te bieden door bestuurlijke lasten en uitvoeringskosten te beperken. Het algemeen pensioenfonds wordt dan ook als een logische stap gezien om te komen tot een verdergaande consolidatie en professionalisering in de pensioenfondsensector. Het algemeen pensioenfonds is een pensioenfonds in de zin van de Pensioenwet en kent een aantal specifieke kenmerken. De mogelijkheid om een of meer pensioenregelingen gescheiden uit te voeren en daarvoor gescheiden vermogens aan te houden per collectiviteitskring, maakt van het algemeen pensioenfonds een bijzonder type pensioenfonds. Achtergrond van het wetsvoorstel Aan het wetsvoorstel is een aantal beleidsmatige ontwikkelingen vooraf gegaan. De introductie van het algemeen pensioenfonds moet worden gezien tegen de achtergrond van het voornemen van het kabinet uit 2007, tot het beter uit nutten van de mogelijkheden die de Europese pensioenfondsenrichtlijn de Nederlandse pensioenmarkt biedt. Dit voornemen is uitgewerkt in een gefaseerde aanpak. In 2010 is het multi opf geïntroduceerd en in 2011 de PPI. Het oorspronkelijke plan om te komen tot een algemene pensioeninstelling (API) is geschrapt. Daarvoor in de plaats komt nu het algemeen pensioenfonds. Er is volgens het kabinet ook een aantal andere redenen om te komen tot het wetsvoorstel algemeen pensioenfonds. Zo wordt de consolidatie in de pensioensector van de afgelopen tijd als onomkeerbaar gezien en zal de ontwikkeling naar verwachting de komende periode versnellen. Daarom is het van belang om de keuzemogelijkheden van werkgevers en werknemers om 1 PGGM Bestuurlijke Advisering 9 januari 2015

2 hun pensioenregeling elders onder te brengen, te vergroten. Er is een aantal redenen dat tot externe onderbrenging aanleiding geeft. Zoals de houdbaarheid van de financiering van de pensioenregeling, de hoogte van de uitvoeringskosten, de vraag of er nog voldoende deskundige bestuurders te vinden zijn en financiële kwetsbaarheid van krimpende en gesloten pensioenfondsen. tegenstelling tot de PPI mag het APF ook biometrische risico s verzekeren, zoals het nabestaandenpensioen en arbeidsongeschiktheidspensioen. Een belangrijk verschil met de PPI is dus ook, dat het APF zelf de uitkering van ouderdomspensioen mag doen. Een PPI mag dit niet, omdat dan sprake is van langlevenrisico. De huidige mogelijkheden tot (externe) onderbrenging van de pensioenregeling zijn volgens het kabinet te beperkt. Enerzijds bestaat onder werkgevers en werknemers behoefte aan een pensioenuitvoering waarbij de eigen identiteit en de eigen solidariteit van de eigen collectiviteitskring worden behouden. Anderzijds is er de wens om krachten te bundelen voor het realiseren van schaalvoordelen op het gebied van vermogensbeheer, pensioenadministratie en bestuurlijke uitvoering. Het algemeen pensioenfonds moet hiervoor uitkomst bieden. Hoofdlijnen Algemeen Pensioenfonds Karakteristieken Het algemeen pensioenfonds wordt, evenals het ondernemingspensioenfonds en het bedrijfstakpensioenfonds, geregeld in de Pensioenwet. Daarnaast wordt het algemeen pensioenfonds in de Wet verplichte beroepspensioenregeling toegelaten als uitvoerder van een verplichtgestelde beroepspensioenregeling. Ieder pensioenfonds kan zich omvormen tot of opgaan in een algemeen pensioenfonds, uitgezonderd het verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds (zie hierna). Een aantal bijzondere karakteristieken onderscheidt het algemeen pensioenfonds van de andere typen pensioenfondsen. Belangrijkste onderscheidende kenmerk is de mogelijkheid om een of meer pensioenregelingen uit te voeren en daarvoor gescheiden vermogens aan te houden per collectiviteitskring. Domein en type regeling Het algemeen pensioenfonds kent geen domeinafbakening. In het algemeen pensioenfonds kunnen dus pensioenregelingen van ondernemingen, groepen van ondernemingen of bedrijfstakken worden ondergebracht die geen binding met elkaar hebben. De collectiviteitskring hoeft zich dus niet te beperken tot een bepaald domein (tak) van werkgevers en werknemers. Een algemeen pensioenfonds mag net als de andere typen pensioenfondsen alle soorten pensioenregelingen uitvoeren, zowel DB-regelingen alsook DC-regelingen. In Ringfencing per collectiviteitskring Het meest kenmerkende van een algemeen pensioenfonds is dat het een of meerdere pensioenregelingen mag uitvoeren en daarvoor een afgescheiden vermogen mag aanhouden per collectiviteitskring. Het algemeen pensioenfonds mag in tegenstelling tot andere typen pensioenfondsen ringfencen. Het algemeen pensioenfonds biedt voor pensioenfondsen die niet zelfstandig verder willen of kunnen gaan, hierdoor de mogelijkheid om met behoud van de eigen identiteit en pensioenregeling binnen de eigen collectiviteitskring samen met andere pensioenfondsen de krachten te bundelen. Op deze manier kan schaalgrootte, kostenreductie en bestuurlijke lastenverlichting ontstaan. Dit worden belangrijke voordelen van het algemeen pensioenfonds genoemd. Werkgevers en werknemers kunnen zelf de omvang van hun collectiviteitskring bepalen waarvoor een compartiment bij een algemeen pensioenfonds wordt ingericht. De reikwijdte van de zelfgekozen collectiviteitskring kan overeenkomen met de reikwijdte van een pensioenregeling, maar de wet dwingt hiertoe niet. Binnen het algemeen pensioenfonds mag de omvang van de aangesloten collectiviteitskringen en de daarbij behorende pensioenregeling van elkaar verschillen. Om de financiële risico s binnen het algemeen pensioenfonds te stroomlijnen, wordt een goederenrechtelijke scheiding van pensioenvermogens voorgeschreven. Hierdoor ontstaat een werkkapitaal ten behoeve van de bedrijfsvoering en een gescheiden pensioenvermogen per collectiviteitskring. Het financieel toetsingskader dient per kring te worden toegepast. Dit betekent een dekkingsgraad per kring. 2

3 Besturing van het algemeen pensioenfonds Op grond van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen die per 1 juli 2014 in de Pensioenwet is opgenomen, kunnen pensioenfondsen uit een vijftal bestuursmodellen kiezen, te weten paritair, onafhankelijk, onafhankelijk gemengd, paritair gemengd en (paritair) omgekeerd gemengd. Al deze bestuursmodellen zullen ook mogelijk zijn voor een algemeen pensioenfonds. De betrokkenheid van belanghebbenden in het algemeen pensioenfonds (onder meer deelnemers, pensioengerechtigden en werkgevers), is afhankelijk van het gekozen bestuursmodel. Bij de paritaire bestuursmodellen blijkt die betrokkenheid uit de deelname aan het bestuur. Bij de onafhankelijke bestuursmodellen uit de aanwezigheid van het belanghebbendenorgaan waarin de belanghebbenden zijn vertegenwoordigd. In het algemeen pensioenfonds wordt voor iedere collectiviteitskring een verantwoordingsorgaan of een belanghebbendenorgaan ingesteld, afhankelijk van de keuze van het model. Een algemeen pensioenfonds kan dus meerdere verantwoordingsorganen of belanghebbendenorganen hebben. Het aantal is gerelateerd aan het aantal collectiviteitskringen binnen het algemeen pensioenfonds. De taken en bevoegd-heden van deze organen zijn alleen gericht op de eigen collectiviteitskring en niet op de bedrijfsvoering van het pensioenfonds. Voor wat betreft het intern toezicht moet het algemeen pensioenfonds een raad van toezicht of een gemengd bestuur hebben. termijn een voldoende groot aanbod ontstaat, zodat liquiderende fondsen voldoende keuze hebben bij het onderbrengen van hun pensioenregeling. Om een algemeen pensioenfonds te kunnen oprichten, moet een vergunning worden aangevraagd (zie hierna). Omdat iedereen een algemeen pensioenfonds kan oprichten is er volgens het kabinet sprake van een level playing field tussen verzekeraars en pensioenfondsen en wordt de taakafbakening niet geschonden. Om het potentiële aanbod zo groot mogelijk te maken, is het mogelijk om een leeg APF op te richten waarbij in eerste instantie nog geen pensioenregeling is ondergebracht. Stichting als rechtsvorm De wet wordt zodanig gewijzigd dat voor alle pensioenfondsen, dus ook voor het algemeen pensioenfonds, de stichting wordt voorgeschreven als rechtsvorm. Reden is dat het kabinet het beschermen van de belangen van de deelnemers een belangrijk criterium vindt en dat de stichting als rechtsvorm hiertoe de meeste waarborgen biedt. Vergunningplicht Om het bedrijf van een algemeen pensioenfonds te kunnen uitoefenen is een vergunning van DNB vereist. Anders dan de bestaande type pensioenfondsen, geldt voor het algemeen pensioenfonds wel een vergunningplicht. Dit vergunningvereiste is een nieuw fenomeen in de Pensioenwet. Volgens het kabinet vereist de complexiteit van de gescheiden uitvoering van meerdere pensioenregelingen, voorafgaande toetsing in de vorm van een vergunningverlening door de toezichthouder. Daarbij gaat het om een aantal kenmerken, zoals de inrichting van het bestuur, de geschiktheid van bestuurders en intern toezichthouders, de uitbesteding van taken en de bedrijfsvoering. Hierdoor kan de borging van de kwaliteit van de pensioenuitvoering worden getoetst voordat het algemeen pensioenfonds met zijn dienstverlening aanvangt. De exacte vergunningsvoorwaarden zijn nog niet bekend. Specifieke onderwerpen Beroepspensioenregelingen Het algemeen pensioenfonds staat open voor beroepspensioenregelingen. Bij een beroepspensioenregeling is de verplichtstelling gekoppeld aan de pensioenregeling. Deze regeling kan nu door een beroepspensioenfonds, verzekeraar en PPI worden uitgevoerd. Hier komt straks het algemeen pensioenfonds als uitvoerder bij. Wie richt op? Iedereen kan een algemeen pensioenfonds oprichten. Ook sociale partners, verzekeraars of pensioenuitvoeringsbedrijven kunnen een algemeen pensioenfonds oprichten. Dit moet mogelijk maken dat op korte Het is de beroepspensioenvereniging die de werkingssfeer van de collectiviteitskring bepaalt en de uitvoeringsovereenkomst met het algemeen pensioenfonds aangaat. 3

4 Verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds Een verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds mag zich in tegenstelling tot een ondernemingspensioenfonds, vrijwillig bedrijfstakpensioenfonds en beroepspensioenfonds, niet omvormen tot een algemeen pensioenfonds. Hiervoor worden twee redenen genoemd. Ten eerste heeft dit volgens het kabinet mogelijk een marktverstorende werking. Als een algemeen pensioenfonds bevoegd zou zijn om op te treden als uitvoerder van een verplichtgestelde bedrijfstakregeling, zou het bij het doen van aanbiedingen aan andere klanten kunnen profiteren van de door de overheid verleende verplichtstelling, wat dus oneerlijke concurrentie zou betekenen. Ten tweede, is in de Wet Bpf de verplichtstelling van een bedrijfstakpensioenregeling gekoppeld aan de verplichting tot aansluiting bij een daarvoor opgericht bedrijfstakpensioenfonds, (dit in tegenstelling tot beroepspensioenregelingen, waarvoor diverse soorten pensioenuitvoerders zijn toegelaten als uitvoerder). Dit betekent dat de Wet Bpf in haar geheel zou moeten worden herzien. Mocht het kabinet hiertoe in de toekomst overgaan, dan wil het eerst een fundamentele discussie over de verplichtstelling voeren. Het kabinet geeft uitdrukkelijk aan dat dit zou kunnen passen in de aangekondigde brede stelseldiscussie. Multi opf Het kabinet geeft aan dat vanwege de introductie van het algemeen pensioenfonds de legitimatie van het multi opf vervalt. Om deze reden gaat voor de bestaande multi-opf-en een overgangsregime gelden van 5 jaar, waarbinnen de omvorming naar een algemeen pensioenfonds dient plaats te vinden. Fiscale behandeling Een algemeen pensioenfonds is een pensioenfonds en kent om die reden in principe de fiscale behandeling die ook voor andere type pensioenfondsen geldt. Dit betekent dat een algemeen pensioenfonds in beginsel is vrijgesteld voor de vennootschapsbelasting als aan de voorwaarden van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 wordt voldaan. Daarnaast geldt dat het algemeen pensioenfonds kan optreden als aanbieder van fiscaal gefacilieerde pensioenregelingen waarop de omkeerregel van toepassing is (premie en aanspraak zijn onbelast, uitkering is belast). beheersdiensten van pensioenfondsen geldt het ATParrest van 14 maart 2014 van het Europese Hof van Justitie. Volgens analyse van het kabinet betekent dit arrest dat de vraag of een BTW-vrijstelling geldt, afhankelijk is van het type pensioenregeling. Voor DBregelingen is de BTW-vrijstelling niet van toepassing; voor individuele DC-regeling is de BTW-vrijstelling wel van toepassing en voor collectieve DC-regelingen is dit afhankelijk van de vormgeving van de regeling. Aangezien een algemeen pensioenfonds meerdere pensioenregelingen met een separate collectiviteitskring kan uitvoeren, kan het BTW-regime per collectiviteitskring verschillen. Impact voor pensioenfondsen Het algemeen pensioenfonds maakt een nieuwe vorm van bundeling mogelijk van verschillende pensioenregelingen. Voor pensioenfondsen die hiervoor opteren, kan het algemeen pensioenfonds een uitkomst bieden. Het algemeen pensioenfonds kan ten opzichte van de huidige mogelijkheden om de pensioenregeling (elders) onder te brengen - een goed alternatief bieden voor pensioenfondsen die over hun toekomst (moeten) nadenken en consolidatie in overweging nemen. Door de gescheiden uitvoering van pensioenregelingen kan een nieuw evenwicht worden gevonden tussen enerzijds het behoud van eigen identiteit en solidariteit van de collectiviteitskring en anderzijds schaalvoordelen op het gebied van vermogensbeheer- en uitvoeringskosten en bestuurlijke lasten. Deelnemers kunnen hier profijt van hebben. Voor de pensioensector kan de introductie van het algemeen pensioenfonds een versnelde consolidatie van pensioenfondsen betekenen. Inwerkingtreding In de toelichting op het wetsvoorstel wordt geen inwerkingtredingsdatum genoemd. Wel is aangeven dat het vergunningstraject voor het algemeen pensioenfonds vóór de inwerkingtreding van de wet kan worden gestart, teneinde de daadwerkelijke oprichting van algemene pensioenfondsen zoveel mogelijk te bespoedigen en partijen in staat te stellen hun vergunningaanvraag in te dienen op het moment van inwerkingtreding van de wet. Voor de omzetbelasting geldt dat een algemeen pensioenfonds als een pensioenfonds wordt behandeld. Dit betekent dat een algemeen pensioenfonds als ondernemer wordt gezien en dat de normale regels van de Wet op de Omzetbelasting 1968 van toepassing zijn. Voor de vaststelling van de BTW-plicht van 4

5 Meer weten? Deze Quick Scan geeft een eerste beeld van het wetsvoorstel algemeen pensioenfonds. Wat het wetsvoorstel voor uw pensioenfonds kan betekenen, is per pensioenfonds verschillend. PGGM ondersteunt u de komende periode graag bij het inventariseren en het analyseren van het wetsvoorstel. Wilt u meer weten over het wetsvoorstel algemeen pensioenfonds? Neem dan contact op met: Eelco Ploeger T E. Eelco.Ploeger@pggm.nl 5

6 Disclaimer: PGGM N.V. heeft de grootst mogelijke zorg aan de inhoud van dit document besteed. Het kan echter voorkomen dat de informatie in dit voorstel onvolledig of onjuist is als gevolg van kennelijke fouten of vergissingen of door druk- en zetfouten. PGGM N.V. aanvaardt hiervoor geen aansprakelijkheid. De in dit document opgenomen gegevens dienen vertrouwelijk te worden behandeld. PGGM betekent in dit document PGGM N.V. of een dochtervennootschap daarvan die belast is met, en waar nodig een vergunning heeft voor, uitvoering van bepaalde werkzaamheden. PGGM Noordweg Noord 150 Postbus 117, 3700 AC Zeist