Return to sender. Handleiding Returnbox. Vera Vergunst, Carla Versteeg & Anne van der Kooi

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Return to sender. Handleiding Returnbox. Vera Vergunst, Carla Versteeg & Anne van der Kooi"

Transcriptie

1 Return to sender Handleiding Returnbox Vera Vergunst, Carla Versteeg & Anne van der Kooi

2 Deze uitgave maakt onderdeel uit van het product Return to Sender. Dit product is voortgekomen uit een door CED-Groep en Hogeschool Rotterdam ingediend voorstel ten behoeve van de Call for Proposals , uitgezet door School aan Zet. Buiten het downloaden zijn alle rechten op dit product voorbehouden aan: School aan Zet Postbus 556, 2501 CN Den Haag Titel: Return to Sender Auteur(s): Vera Vergunst, Carla Versteeg en Anne van der Kooi Coördinatie: School aan Zet Vormgeving en fotografie: Joeri Multimedia School aan Zet wordt uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van OCW, de PO-Raad en de VO-raad. 2

3 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Wat is de Returnbox Achtergrond Instructiemodel Feedback, een definitie 6 2. Gebruik van de Returnbox 7 3. Oefenprogramma 9 4. Resultaatanalyse Analyse van de antwoorden van de drie brieven met 4D Analyse Returnbox - Groene brief (instructie) Analyse Returnbox - Blauwe brief (oefenen) Analyse Returnbox - Gele brief (doel van de les) Voorbeeldanalyse Returnbox Professionalisering Returnbox invoeren op school Referenties 22 Bijlage 1 - Ingevuld voorbeeld groene brief 23 Bijlage 2 - Ingevuld voorbeeld blauwe brief 25 Bijlage 3 - Ingevuld voorbeeld gele brief 27 3

4 Hoofdstuk 1 Inleiding Luisteren naar leerlingen hoort bij toekomstgericht onderwijs. Uit onderzoek dat is uitgegeven door Kennisnet waarbij de feedback van leerlingen over de onderwijskwaliteit centraal stond (Now it s our time, 2013) blijkt dat leerlingen een relatie leggen tussen hun eigen motivatie en hun leren. De leerlingen weten feilloos aan te geven wat de vakken leuker zou maken. Zij willen vooral praktisch bezig zijn met de lesstof, bijvoorbeeld door het maken van een app of een filmpje, om tot de kern van de leerstof te komen waardoor deze beter blijft hangen. Leerlingen willen graag weten waarom ze iets leren en wat ze ermee kunnen. Door het combineren van de lesstof met de praktijk leggen zij verbanden, dat werkt enorm motiverend. Het onderwijs van de toekomst mag volgens leerlingen vooral uitdagender, praktischer en met meer context volgens Toine Maes (2013), directeur van Kennisnet. Return biedt een werkwijze om dit soort waardevolle leerlingfeedback te verzamelen en direct te benutten voor het (verder) verbeteren van de les. Door naar leerlingen te luisteren kunnen we het onderwijs beter laten aansluiten op hun belevingswereld en hun behoeften. In deze handleiding leest u meer over de achtergrond van Returnbox. Daarnaast vindt u een werkschema om Returnbox in te zetten, het oefenprogramma om Returnbox in de klas te introduceren en een analyseformulier om de resultaten van Returnbox te analyseren. Tot slot vindt u aanwijzingen om de resultaten naar de leerlingen terug te koppelen. 1.1 Wat is de Returnbox De Returnbox bestaat uit drie brieven voor leerlingen in groep 7 en 8 van de basisschool, met als doel feedback van leerlingen te verzamelen op de lessen van de leerkracht. De leerlingen vullen na afloop van een les de brieven in, waarna de leerkracht de antwoorden op de brieven verzamelt en analyseert. Op basis van deze analyse bepaalt de leerkracht welke feedback hij gebruikt bij de invulling van zijn lessen. Op deze manier kan de leerkracht zijn lessen beter afstemmen op de behoeften van leerlingen. 4

5 1.2 Achtergrond Het handelen van de leraar vormt de belangrijkste verklarende variabele voor schoolsucces (Marzano, 2003). In Return wordt de koppeling gelegd tussen de lerende organisatie en het handelen van de leraar in de groep. Uit metaonderzoek van Hattie (2009) blijkt dat betrokkenheid van leerlingen bij het leerproces heel effectief is, evenals tweezijdige feedback. Het gaat dan om zaken als: hoe ver is de leerling in het bereiken van het doel, begrijpt de leerling het, zijn er moeilijkheden, misverstanden. Welke fouten maakt de leerling? Leren is vooral effectief wanneer leerlingen in staat zijn hun eigen leergedrag vorm te geven (Marzano, 2003). Marzano onderscheidt vijf dimensies van leren die zowel op de leerling als op de leraar van toepassing zijn. Daarvan kunnen met name de eerste en vijfde dimensie versterkt worden door Return: een positieve attitude ten opzichte van het eigen leren en het ontwikkelen/leren van productieve leergewoontes zoals het reflecteren op hetgeen aangeboden wordt en het eigen leerproces. Uit een review over schoolkwaliteit (Scheerens & Doolaard, 2013) blijkt dat goede feedback één van de factoren is die de kwaliteit van het onderwijs bevorderen. Meestal heeft feedback te maken met zogenaamde instrumentele feedback, dat is een professionele feedback op met name instructie. Het is interessant om bij dergelijke feedback ook die van de directe gebruiker te betrekken, namelijk de leerling zelf. Scheerens & Doolaard maken ook onderscheid in vormen van feedback: Feedback kan worden gebruikt door een hogere bestuurslaag om beleidsbeslissingen te onderbouwen, maar ook op horizontaal niveau kan feedback worden gebruikt voor het bijstellen van plannen en handelingen, als onderdeel van verbetering en leren. Er zijn verschillende redenen waarom feedback van leerlingen belangrijk is voor leerlingen, leraren en scholen: In het algemeen kunnen we stellen dat leerlingen meer actief aan het leerproces deelnemen, als leraren hen uitnodigen om feedback te geven. Leraren krijgen beter zicht op het leerproces van de leerlingen en kunnen het onderwijs daarmee beter afstemmen op de leerlingen. Als leraar en leerling weten wat ze aan elkaar hebben, kan dit een goede interactie bevorderen, wat ook een positief effect heeft op het welbevinden van leraren zelf (Spilt, Koomen & Thijs, 2011). Als leraren stelselmatig nagaan of de leerstof aansluit bij de kennis die de leerlingen al hebben, kunnen zij - als dit nodig is - zorgen voor een betere afstemming. Dit bevordert het leren, omdat de leerlingen gemakkelijker nieuwe informatie op kunnen nemen als het voortbouwt op wat zij al weten. (Mens, Boonstra, 2013; Van Oers, 2009). Om het geleerde te laten beklijven bij leerlingen is het belangrijk dat de leraar een koppeling maakt tussen de les en de leerdoelen (in de eerste fase van een les) en vervolgens evalueert wat geleerd is (in de laatste fase van een les). Een effectief middel om het resultaat na te gaan is de directe feedback van de leerling op de lesinhoud en op het toegepaste didactische repertoire van de leraar. 5

6 1.3 Instructiemodel De basis voor de feedbackformulieren van Returnbox ligt in de fases van een instructiemodel. In de vraagstelling van de formulieren wordt er vanuit gegaan dat er een introductie-, instructie-, oefen-, verwerkings- en evaluatiefase plaatsvindt. Welk instructiemodel u daarbij precies hanteert is niet speciaal van belang. 1.4 Feedback, een definitie Feedback is een veelgebruikte term, vaak voor collegiale feedback in een lerende organisatie. Daarnaast ook als terugkoppeling van het leerproces naar de leerling. Ook leeropbrengsten van leerlingen als data worden gezien als feedback. In Returnbox wordt feedback gebruikt als terugkoppeling van informatie van de leerling over de vorm en inhoud van de les aan de leerkracht. De leerling geeft door het beantwoorden van de vragen in de Returnbrieven informatie aan de leerkracht over zijn beleving van de les. De vragen zijn erop gericht de leerling te laten reflecteren op hoe prettig hij de les heeft ervaren en hoeveel hij ervan heeft geleerd. Door een mix van open vragen, meerkeuze en schaalvragen, geven de antwoorden van de leerlingen een goed beeld van deze aspecten gedurende de instructiefase, de oefenfase en de les in het algemeen. De definitie van feedback die we gebruiken in Returnbox is als volgt: De informatie die je geeft aan iemand over zijn prestaties en hun werkgerelateerd gedrag, om te helpen individuele, groeps- en organisatiedoelen te bereiken. Hierbij is in dit geval de feedbackgever de leerling, een subgroep leerlingen of de hele groep leerlingen. De feedbackontvanger is in dit geval de leerkracht. 6

7 Hoofdstuk 2 Gebruik van de returnbox Met behulp van onderstaand stroomdiagram, kunt u stapsgewijs zien hoe u de Returnbox kunt inzetten. 1. Oefenprogramma 2. Afname Returnbox 3. Analyse 4D 4. Terugkoppeling klassikaal 5. Wijzigingen doorvoeren Toelichting stroomdiagram: 1. Als u de Returnbox wilt inzetten doorloopt u met uw leerlingen het Oefenprogramma (hoofdstuk 3) voorafgaand aan de les waarvoor u de Returnbox wilt afnemen. 2. U laat de leerlingen na afloop van de les de brieven invullen. Er zijn drie kleuren brieven: Groene brief: hierin staan vragen over de uitleg Blauwe brief: hierin staan vragen over hoe het oefenen is gegaan Gele brief: hierin staan vragen over wat je moest leren en of dat is gelukt. 7

8 Deel na afloop van de les de brieven uit. Dit kan op verschillende manieren. 1. Deel de groep in 3 kleuren door de leerlingen om de beurt een groene, blauwe en gele brief te geven. Elke leerling krijgt dus 1 kleur brief; 2. Geef door uzelf ingedeelde groepjes verschillende kleuren brieven; 3. Vraag aan de leerlingen welke kleur brief ze willen; 4. Het is ook mogelijk om niet alle kleuren brieven te gebruiken, maar bijvoorbeeld alleen de gele brief te laten invullen. 3. Als de leerlingen de brieven hebben gepost in de Returnbox, analyseert u de antwoorden van de leerlingen met behulp van de Resultaatanalyse, zie hoofdstuk U koppelt de resultaten klassikaal of in subgroepen terug aan de klas. Enkele aanwijzingen hiervoor vindt u in hoofdstuk 4, de Resultaatanalyse. 5. In de volgende periode voert u de wijzigingen door zoals afgesproken met de leerlingen. Een volgende afname begint hierna weer vanaf punt 2. 8

9 Hoofdstuk 3 Oefenprogramma 1. Start van de les Laat de video zien van een zwemanalyse: Vraag de leerlingen wat er op de film gebeurt. Wat doet de trainer? Waarom gebruikt hij de camera s en de computeranalyse? Vraag aan de kinderen of zij ook op een sportles zitten. Wat zegt hun trainer dan? Waarom? Laat ze aan elkaar vertellen dat trainers of coaches iets tegen de sporters zeggen om hen beter te laten voetballen of sporten. Doordat ze aanwijzingen of tips krijgen van de coach of trainer worden ze beter. Merken de kinderen ook dat ze door aanwijzingen beter worden? Geven de kinderen zelf ook weleens aanwijzingen of tips aan anderen? Wanneer dan en aan wie? Waarom zeggen ze dat? (tegen teamgenootjes, broer of zus, of tegen ouders of vriendjes/vriendinnen, klasgenoten) 9

10 2. Maak met de leerlingen een woordweb over hoe je ergens beter in kunt worden op het digibord. Vraag de leerlingen waardoor ze denken dat ze ergens beter in kunnen worden. Als een leerling het woord feedback daarbij noemt, bespreek dan met de leerlingen de betekenis van dit woord. Vertel de leerlingen dat het woord feedback letterlijk betekent: voeding teruggeven en bespreek eventueel de definitie uit hoofdstuk 1. Voorbeeld van een woordweb: leren veranderen feedback oefenen hoe kun je ergens beter in worden? tops doelen tips - positief - negatief 3. Maak de verbinding met het leren in de klas en praat met elkaar over dat je als leerling in de klas eigenlijk ook telkens feedback krijgt van elkaar en van de leerkracht. Laat de leerlingen een voorbeeld opnoemen van feedback aan elkaar en feedback van de leerkracht. Leg uit dat je van feedback iets wil kunnen leren, dat het dus om duidelijk gedrag van iemand gaat en niet om wie die persoon is. Je geeft feedback op een respectvolle manier. Kent iedereen dit verschil? (indien Vreedzame school of bijvoorbeeld Kanjertraining: verbind met de terminologie die daarbij gebruikt wordt) Iemand moet er iets van kunnen leren. Laat voorbeelden zien, de leerlingen gaan staan als ze het goede feedback vinden en blijven zitten als ze het geen goede feedback vinden. Voorbeelden: Jij bent ook altijd zo voorzichtig Ik zie dat je hard hebt gewerkt, ook de sommen met decimalen gingen dit keer helemaal goed 10

11 Volgens mij kun je best wat sneller werken, probeer deze stap eens over te slaan, kijken of het dan ook lukt Voorbeeldfilmpje van leuke feedback: 4. Bekijk met de leerlingen dit filmpje over basisschoolleerlingen die iets vertellen over hoe ze leren in de klas: Leg uit dat ook jij als leerkracht leert en graag feedback wil krijgen van de leerlingen op hoe de les is gegaan. Misschien hebben de leerlingen wel hele goede tips voor je waar je zelf nooit aan hebt gedacht. Daarom ga je straks aan het eind van de les de leerlingen brieven geven die ze moeten invullen. Er zijn drie kleuren brieven, Groene brief: hierin staan vragen over de uitleg Blauwe brief: hierin staan vragen over hoe het oefenen is gegaan Gele brief: hierin staan vragen over wat je moest leren en of dat is gelukt. 5. Neem de brieven door met de leerlingen. Leg uit dat de brievenbus (de Returnbox) in de klas staat om de brieven in te doen. Dat is dan de post van de leerlingen aan de leerkracht. Let op! Er zal in elk geval één gouden tip per kleur brief worden gekozen waar de leerkracht zeker iets mee kan doen. Geef dus duidelijke en goede antwoorden, dan is de kans groter dat jouw tip wordt gekozen! 6. Vraag of iedereen het begrijpt en of er nog vragen zijn. 7. Start de normale les 8. Deel na afloop van de les de brieven uit. Dit kan op verschillende manieren. Deel de groep in 3 kleuren door de leerlingen om de beurt een groene, blauwe en gele brief te geven. Elke leerlingen krijgt dus 1 kleur brief. Je geeft verschillende groepjes verschillende kleuren brieven Vraag aan de leerlingen welke brief ze het liefst willen invullen, over de uitleg, het oefenen of over het doel van de les. 11

12 Hoofdstuk 4 Resultaatanalyse 4.1 Analyse van de antwoorden van de drie brieven met 4D Voor de waarborging van de kwaliteit van de analyse voert u de analyse uit met een directe collega leerkracht. Door samen de antwoorden van de leerlingen te bekijken en te duiden, is de kans groter dat u waardevolle informatie op de juiste manier interpreteert. De kritische vragen en suggesties van uw collega kunnen u verder helpen bij het uitwerken van de actiepunten. Het is aan te raden de analyse van de feedback de eerste keer samen te doen met een begeleider, dat kan een interne of externe begeleider zijn. Deze zal u kunnen helpen de antwoorden van de leerlingen in de juiste context te plaatsen en objectief te bepalen welke aanpassingen in uw lessen nodig zijn. Ook kan deze begeleider u helpen bij ideeën om uw tops verder uit te bouwen. Het meest waardevol maakt u de feedback van de leerling als deze begeleider bij u in de klas heeft meegekeken tijdens uw les. Data: - Vul de tabellen op de analyseformulieren per brief in aan de hand van de antwoorden van de leerlingen; - Reken waar mogelijk de gemiddelden van de smileys uit; - Inventariseer de antwoorden op de meerkeuzevragen; - Loop de antwoorden op de open vragen door en selecteer de meest interessante. Duiden: - Analyseer de samenvatting van de antwoorden van de leerlingen; - Bepaal wat de antwoorden van de leerlingen betekenen voor uw uitleg, het oefenen en het doelgericht ondersteunen van leerlingen tijdens de les; - Beschrijf per kleur uw conclusies. Doelen: - Bepaal welke aandachtspunten u gaat hanteren op basis van de antwoorden van de leerlingen; - Selecteer per kleur brief een Gouden Tip waarvan u denkt dat u daar gehoor aan kunt geven en maak hiervoor een plan en beschrijf dit onder actiepunten ; - Selecteer een Top die u met leerlingen wil bespreken om aan te geven dat u dit vaker zou willen doen of zou willen uitbreiden evt. naar andere lesmomenten/ vakken. 12

13 Doen: - Bespreek met de leerlingen de resultaten van de brieven; - Hang de groene, gele en blauwe Gouden Tips en de Tops op in de klas; - Voer de verbeteringen door. 4.2 Analyse Returnbox - Groene brief (instructie) Naam Smiley 1-4 Waardoor niet goed Lengte uitleg vraag 3 Smiley 1-4 leerling vraag 2 gesnapt? a t/m e kort/lang/goed vraag Totaal Gemiddeld 13

14 Vraag 4: Wat vind jij de leukste manier van uitleggen? Gouden Tip: Gouden Top: Conclusies: Tips/suggesties van collega: Actiepunten: 14

15 4.3 Analyse Returnbox - Blauwe brief (oefenen) Naam Uiltje 1-4 Lengte oefenen kort/ Uiltje 1-4 vraag 4 Fijne manier leerling vraag 2 lang/goed oefenen Totaal Gemiddeld 15

16 Vraag 5: Wat ging er goed bij het oefenen vandaag? Zelf Klasgenoot Gouden Tip: Gouden Top: Conclusies: Tips/suggesties van collega: Actiepunten: 16

17 4.4 Analyse Returnbox - Gele brief (doel van de les) Naam Heb je dat geleerd? Snap je alles? Vraag Hoe vraag Welke smiley leerling vraag 2 ja/nee, 3 ja/nee, namelijk 4 a t/m g 1-4 vraag 5 want Totaal Gemiddeld 17

18 Vraag 4: Wat zou je nog willen doen om wel alles te snappen? Gouden Tip: Gouden Top: Conclusies: Tips/suggesties van collega: Actiepunten: 18

19 4.5 Voorbeeldanalyse Returnbox 19

20 Hoofdstuk 5 Professionalisering Als u de feedback in 4D heeft geanalyseerd, komen daar ideeën uit over hoe u uw lessen wilt aanpassen. Belangrijk daarbij is te bedenken op welke manier u daarvoor uw handelen in de klas moet aanpassen. Bedenk goed of er aspecten aan deze veranderingen zitten waar u wellicht hulp bij nodig hebt. Moet u voor het doorvoeren van de verbeteringen nog dingen leren? Het is aan te raden de resultatenanalyse samen met een collega of een intern begeleider te bespreken. Met deze collega kunt u bekijken welke vaardigheden u al in huis heeft of wellicht nog moet bijleren om de beoogde veranderingen in de lessen door te voeren. De punten uit de analyse van de Returnbox zijn uitstekend in te passen in uw Persoonlijk Ontwikkelings Plan (POP). Doorloop daarvoor de volgende stappen: 1. Analyseer de data uit de Returnbox; 2. Bespreek de uitkomsten met een collega. Focus daarbij op de opvallende zaken; 3. Stel vast welke feedback het meeste waardevol en/of verrassend is; 4. Kies voor één veranderpunt; 5. Zet dit veranderpunt om in een smart geformuleerd actieplan; 6. Pas het POP eventueel aan of breidt het uit. 20

21 Hoofdstuk 6 Returnbox invoeren op school Om de Returnbox succesvol in te kunnen zetten op school, moet u rekening houden met de volgende aandachtspunten/voorwaarden: Er heerst een open cultuur, leerkrachten zijn bereid de deur open te zetten voor feedback van collega s en leerlingen; Leerkrachten die de Returnbox willen inzetten krijgen daarbij ondersteuning van een interne of externe begeleider; Leerkrachten krijgen de ruimte om bij collega s in de klas te observeren om vervolgens samen de resultaten van de Returnbox te analyseren; De Returnbox is ontwikkeld om terugkerend in te zetten, bijvoorbeeld maandelijks of drie keer per jaar. Het is aan te bevelen om de leerlingen regelmatig om feedback te vragen om vorderingen en veranderingen in de klas te kunnen volgen. Let er wel op dat leerlingen gemotiveerd blijven om de brieven in te vullen; Plan in het begin van het schooljaar de momenten om de Returnbox in te zetten in de klas; Maak de resultaten uit de Returnbox een vast onderdeel van voortgangsgesprekken tussen de directeur en de leerkrachten; Evalueer de inzet van de Returnbox Jaarlijks met het gehele team. 21

22 Hoofdstuk 7 referenties Borgers, de Leeuw & Hox (2000). Ongoing research. Children as respondents in survey research: cognitive development and response quality. Bullentin de M thodologie Sociologique, 66, Hattie, J. (2009). Visible learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. Routeledge: London. Kreutzer, P., Hoek van Dijke, N. & De Jong-Hooiveld, M. (2013). Now it s Our Time. Kennisnet: Zoetermeer. Maes, T. (2013) via: Marzano, R. (2003). What works in schools: Translating research into action. Alexandra, VA: Association for Supervision and Curriculum Development. Mens, M., Boonstra, M. & Tjallema, M. (2013). Breinsleutels. CED-Groep: Rotterdam. Oers, Bert van (2009). Developmental education: improving participation in cultural practices.. In M. Fleer, M. Hedegaard, & J. Tudge (Ed.), Childhood studies and the impact of globalization: Policies and Practices at global and local levels. (pp ). World Yearbook of Education. New York: Routledge. Scheerens, J. & Doolaard, S. (2013). Review studie onderwijskwaliteit PO. Rijksuniversiteit Groningen: Groningen. Spilt, J.L., Koomen, H.M.Y., Thijs, J.T. & van der Leij, D.A.V. (2011). Building strong teacher-student relationships: Preliminary support for relationship-focused reflection. Poster presented at Biennial Meeting SRCD (Society for Research in Child Development): Montreal, Canada (2011, March , April 2) 22

23 bijlage 1 ingevuld voorbeeld groene brief 23

24 24

25 bijlage 2 ingevuld voorbeeld blauwe brief 25

26 26

27 bijlage 3 ingevuld voorbeeld gele brief 27

28 28

29

30 School aan Zet Lange Voorhout EE Den Haag Postbus CN Den Haag

Return to sender. Vera Vergunst, Carla Versteeg & Anne van der Kooi

Return to sender. Vera Vergunst, Carla Versteeg & Anne van der Kooi Return to sender returnbrieven Vera Vergunst, Carla Versteeg & Anne van der Kooi Deze uitgave maakt onderdeel uit van het product Return to Sender. Dit product is voortgekomen uit een door CED-Groep en

Nadere informatie

DEEL 2: Leerdoelenoverzicht (groep 3-4)

DEEL 2: Leerdoelenoverzicht (groep 3-4) Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen DEEL 2: Leerdoelenoverzicht (groep 3-4) Deze uitgave maakt onderdeel uit van het product Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen. Dit product

Nadere informatie

opbrengstgericht werken in en door de sectie Met leerlingen reflecteren op de (gemaakte) toets

opbrengstgericht werken in en door de sectie Met leerlingen reflecteren op de (gemaakte) toets opbrengstgericht werken in en door de sectie Met leerlingen reflecteren op de (gemaakte) toets APS en KPC-groep Colofon Deze uitgave maakt onderdeel uit van de publicatie Opbrengstgericht werkin in en

Nadere informatie

werken aan leren leren

werken aan leren leren Opbrengstgericht werken aan leren leren introductie Het realiseren van een professionele oefencultuur Leren Leren CED-Groep en Landelijk Expertise Centrum Speciaal Onderwijs LECSO Colofon Deze uitgave

Nadere informatie

DEEL 4: Suggesties verrijkingsmateriaal voor de leerkracht

DEEL 4: Suggesties verrijkingsmateriaal voor de leerkracht Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen DEEL 4: Suggesties verrijkingsmateriaal voor de leerkracht Deze uitgave maakt onderdeel uit van het product Excellente gespreksvoering met excellente

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken aan leren leren

Opbrengstgericht werken aan leren leren Opbrengstgericht werken aan leren leren leerkrachtvaardigheden leren leren CED-Groep en Landelijk Expertise Centrum Speciaal Onderwijs lecso Colofon Deze uitgave maakt onderdeel uit van de publicatie Opbrengstgericht

Nadere informatie

DEEL 5: Implementatietips voor de schoolleider en de leerkracht

DEEL 5: Implementatietips voor de schoolleider en de leerkracht Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen DEEL 5: Implementatietips voor de schoolleider en de leerkracht Deze uitgave maakt onderdeel uit van het product Excellente gespreksvoering met excellente

Nadere informatie

DEEL 2: Leerdoelenoverzicht (groep 5-8)

DEEL 2: Leerdoelenoverzicht (groep 5-8) Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen DEEL 2: Leerdoelenoverzicht (groep 5-8) Deze uitgave maakt onderdeel uit van het product Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen. Dit product

Nadere informatie

Planmatig samenwerken met ouders

Planmatig samenwerken met ouders Ouderparticipatie Team Planmatig samenwerken met ouders Samen vooruit! Tamara Wally Tamara Wally (MSc.) is werkzaam bij de CED- Groep. Ze werkte mee aan de publicatie Samen vooruit, over planmatig werken

Nadere informatie

opbrengstgericht werken in en door de sectie Doelen stellen en succescriteria formuleren voor leerlingen Informatie over doelen en succescriteria

opbrengstgericht werken in en door de sectie Doelen stellen en succescriteria formuleren voor leerlingen Informatie over doelen en succescriteria opbrengstgericht werken in en door de sectie Doelen stellen en succescriteria formuleren voor leerlingen Informatie over doelen en succescriteria APS en KPC-groep Colofon Deze uitgave maakt onderdeel uit

Nadere informatie

Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel

Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft

Nadere informatie

Aan de slag met het. Leren Inhoud Geven

Aan de slag met het. Leren Inhoud Geven Aan de slag met het ontwikkelmodel Samen Leren Inhoud Geven Het ontwikkelmodel Samen Leren Inhoud Geven is een handvat om de dialoog te voeren over de ontwikkeling naar een lerende organisatie. Door hierover

Nadere informatie

opbrengstgericht werken in en door de sectie Met leerlingen eigen leeropbrengsten in beeld krijgen

opbrengstgericht werken in en door de sectie Met leerlingen eigen leeropbrengsten in beeld krijgen opbrengstgericht werken in en door de sectie Met leerlingen eigen leeropbrengsten in beeld krijgen APS en KPC-groep Colofon Deze uitgave maakt onderdeel uit van de publicatie Opbrengstgericht werkin in

Nadere informatie

En, wat hebben we deze les geleerd?

En, wat hebben we deze les geleerd? Feedback Evaluatie Team 5 En, wat hebben we deze les geleerd? FEED BACK in de klas En, wat hebben we deze les geleerd? Leerkracht Marnix wijst naar het doel op het bord. De leerlingen antwoorden in koor:

Nadere informatie

Driestar lesschema Pabo 1 2014-2015

Driestar lesschema Pabo 1 2014-2015 Driestar lesschema Pabo 1 2014-201 Gegevens opleiding Naam Sandra Kögeler van Helden Klas D1B Dag- of deeltijdopleiding Deeltijd Slb er L. van Hartingsveldt Periode 4 Gegevens stageschool Code Kri Naam

Nadere informatie

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de

Nadere informatie

Hoe observeer je in de klas?

Hoe observeer je in de klas? Hoe observeer je in de klas? Een vliegende start Donderdag 15 oktober 2015 Rosanne Zwart Welkom en voorstellen Ik begeleid startende docenten Ik werk op een school Ik werk op een universiteit of Hogeschool

Nadere informatie

werken aan leren leren

werken aan leren leren Opbrengstgericht werken aan leren leren werkvormen leren leren CED-Groep en Landelijk Expertise Centrum Speciaal Onderwijs LECSO Colofon Deze uitgave maakt onderdeel uit van de publicatie Opbrengstgericht

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan

Opbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Opbrengstgericht werken bij andere vakken Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Doel Leerkrachten kunnen een les tekenen of geschiedenis ontwerpen volgens de uitgangspunten van OGW die ze direct

Nadere informatie

Vragenlijst leerlingen Eureka! Oberon & Eureka!, januari 2012

Vragenlijst leerlingen Eureka! Oberon & Eureka!, januari 2012 Vragenlijst leerlingen Eureka! Oberon & Eureka!, januari 2012 Toelichting Beste leerling, Jij zit in de Eureka!-klas. We zijn benieuwd naar jouw mening. Die kun je geven in deze vragenlijst. Die bestaat

Nadere informatie

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt

Nadere informatie

Handleiding 360 feedback. Informatie voor de gebruiker van het 360 feedback instrument bij de Avans gesprekkencyclus

Handleiding 360 feedback. Informatie voor de gebruiker van het 360 feedback instrument bij de Avans gesprekkencyclus Informatie voor de gebruiker van het 360 feedback instrument bij de Avans gesprekkencyclus pagina 2 van 6 Colofon pagina 3 van 6 datum 2-10-2012 auteurs Linda Lemmens status Definitief (geactualiseerd

Nadere informatie

opbrengstgericht werken in en door de sectie Afspraken maken in de sectie over de manier van opbrengstgericht werken in de klas

opbrengstgericht werken in en door de sectie Afspraken maken in de sectie over de manier van opbrengstgericht werken in de klas opbrengstgericht werken in en door de sectie Afspraken maken in de sectie over de manier van opbrengstgericht werken in de klas APS en KPC-groep Colofon Deze uitgave maakt onderdeel uit van de publicatie

Nadere informatie

opbrengstgericht werken in en door de sectie Scan voor de sectie

opbrengstgericht werken in en door de sectie Scan voor de sectie opbrengstgericht werken in en door de sectie Scan voor de sectie APS en KPC-groep Colofon Deze uitgave maakt onderdeel uit van de publicatie Opbrengstgericht werkin in en door de sectie. Deze publicatie

Nadere informatie

Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding

Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding Inleiding De checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die moeten leren schrijven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht

Nadere informatie

8-10-2015. Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Modelen. Contactgegevens

8-10-2015. Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Modelen. Contactgegevens Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Modelen WWW.CPS.NL Contactgegevens Willem Rosier w.rosier@cps.nl 06 55 898 653 Hoe ziet het modelen er in de 21 ste eeuw uit? Is flipping the classroom dan

Nadere informatie

PROLOOP NR 1 2015 HAAL HET BESTE UIT JOUW LOPERS MET ZIPCOACH

PROLOOP NR 1 2015 HAAL HET BESTE UIT JOUW LOPERS MET ZIPCOACH PROLOOP NR 1 2015 HAAL HET BESTE UIT JOUW LOPERS MET ZIPCOACH 56 TIPS & TRICKS Elke hardloper heeft zijn eigen doelstelling: waar de één zich bijvoorbeeld focust op het verbeteren van zijn looptechniek,

Nadere informatie

Feedback aan leerkrachten

Feedback aan leerkrachten Feedback aan leerkrachten Studiedag Leerlingenparticipatie 24 april 2013 Paleizenstraat Saskia 90 > 1030 Vandeputte Brussel T 02 215 32 29 > F 02 215 41 78 > www.vsknet.be Wie ben ik? Saskia Vandeputte

Nadere informatie

Behandel een kind zoals die is, en het zal zo blijven. Behandel het kind zoals het kan zijn, en het zal zo worden.

Behandel een kind zoals die is, en het zal zo blijven. Behandel het kind zoals het kan zijn, en het zal zo worden. Het Kindgesprek. Behandel een kind zoals die is, en het zal zo blijven. Behandel het kind zoals het kan zijn, en het zal zo worden. 1 Inleiding. Door gesprekken met kinderen te voeren willen we de betrokkenheid

Nadere informatie

Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling

Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling PAPI PAPI Coachingsrapport Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling Alle rechten voorbehouden Cubiks Intellectual Property Limited 2008. De inhoud van dit document is relevant op de afnamedatum en bevat

Nadere informatie

Een overtuigende tekst schrijven

Een overtuigende tekst schrijven Een overtuigende tekst schrijven Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Je mening geven over een andere manier van herdenken op school instructieles oefenlesles Lesdoel: Leerlingen kennen

Nadere informatie

EFFECTIEF LEIDINGGEVEN. Een gave of een vak?

EFFECTIEF LEIDINGGEVEN. Een gave of een vak? EFFECTIEF LEIDINGGEVEN Een gave of een vak? Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij mensen. Zij voegen

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken (OGW)

Opbrengstgericht werken (OGW) ALITEITSKAART werken (OGW) werken (OGW) OPBRENGSTGERICHT LEIDERSCHAP PO werken (OGW) is het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van prestaties. De uitkomsten van onderzoek van de resultaten

Nadere informatie

Fabel Positieve feedback in het schrijfschrift zorgt ervoor dat kinderen leesbaar leren schrijven.

Fabel Positieve feedback in het schrijfschrift zorgt ervoor dat kinderen leesbaar leren schrijven. Fabel of feit? Auteurs: Annelies de Hoop & Johannes Noordstar Goed zo! Kinderen leren leesbaar schrijven door positieve feedback. Kerndoel van het schrijfonderwijs is dat leerlingen gedurende de basisschool

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken aan leren leren

Opbrengstgericht werken aan leren leren Opbrengstgericht werken aan leren leren Draaiboek - vervolgbijeenkomst 2 Procesfasering bij Leren Leren CED-Groep en Landelijk Expertise Centrum Speciaal Onderwijs LECSO Colofon Deze uitgave maakt onderdeel

Nadere informatie

Draaiboek voor een gastles

Draaiboek voor een gastles Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een

Nadere informatie

lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs

lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs Wordle van respect Duur Materialen een computer met internetverbinding Introductie Op 8 november is het de Dag van Respect. Deze

Nadere informatie

Begeleide interne stage

Begeleide interne stage Ik, leren en werken Begeleide interne stage Deel 2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Marian van der Meijs Inhoudelijke redactie: Titel: Ik, leren

Nadere informatie

Organisatie van werkzaamheden

Organisatie van werkzaamheden Organisatie van werkzaamheden Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteurs: Rubus Opleidingspartners, Richard Prins Inhoudelijke redactie: Jessica Satink

Nadere informatie

SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL

SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL Bij werken, zowel betaald als vrijwillig, hoort leiding krijgen of leiding geven. De vraag wat effectief leiderschap is houdt dan ook veel mensen bezig. De meningen hierover

Nadere informatie

Denken om te leren Een praktische aanpak voor leraren om evalueren om te leren te integreren in het dagelijkse onderwijs.

Denken om te leren Een praktische aanpak voor leraren om evalueren om te leren te integreren in het dagelijkse onderwijs. Denken om te leren Een praktische aanpak voor leraren om evalueren om te leren te integreren in het dagelijkse onderwijs. boekjenro.indd 1 19-10-16 09:44 Wat is evalueren om te leren? Evalueren om te leren

Nadere informatie

Begaafde leerlingen komen er vanzelf... Implementatie van een verandering van de pedagogische beroepspraktijk op basis van praktijkgericht onderzoek.

Begaafde leerlingen komen er vanzelf... Implementatie van een verandering van de pedagogische beroepspraktijk op basis van praktijkgericht onderzoek. Begaafde leerlingen komen er vanzelf... toch? Implementatie van een verandering van de pedagogische beroepspraktijk op basis van praktijkgericht onderzoek. Teambijeenkomsten Anneke Gielis Begaafde leerlingen

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

Voordoen (modelen, hardop denken)

Voordoen (modelen, hardop denken) week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen 1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij

Nadere informatie

Bijlage 8.7: Voorbeeldopdrachten bij de uitgangspunten van HGW

Bijlage 8.7: Voorbeeldopdrachten bij de uitgangspunten van HGW Bijlage 8.7: Voorbeeldopdrachten bij de uitgangspunten van HGW Deze bijlage bevat voorbeelden van opdrachten bij de zeven uitgangspunten van HGW. Bij elke opdracht staat aangegeven welke informatie uit

Nadere informatie

Handleiding Voor de Personeelscyclus!

Handleiding Voor de Personeelscyclus! Handleiding Voor de Personeelscyclus! Om goede professionele kinderopvang te blijven bieden moeten we ons blijven ontwikkelen. In deze handleiding lees je hoe we dat doen. We doorlopen elke twee jaar een

Nadere informatie

Wat Werkt in de klas. @YorickSaeijs Onderwijsadviseur OMJS yorick@onderwijsmaakjesamen.nl

Wat Werkt in de klas. @YorickSaeijs Onderwijsadviseur OMJS yorick@onderwijsmaakjesamen.nl Wat Werkt in de klas @YorickSaeijs Onderwijsadviseur OMJS yorick@onderwijsmaakjesamen.nl Doel: -Je weet wat een instructieles tot een goede les maakt. -Je hebt kennis opgedaan over de 9 didactische strategieën

Nadere informatie

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken.

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. welkom Binnen een co-creatie ontwikkel je samen met een leerkracht een antwoord op de vraag van de school vanuit

Nadere informatie

Beeldcoaching in het onderwijs

Beeldcoaching in het onderwijs Beeldcoaching in het onderwijs Leren coachen met video V i s i e I n B e e l d H u z a r e n l a a n 2 4 7 2 1 4 e c E p s e Gebruik van video is de duidelijkste en snelste manier om te reflecteren op

Nadere informatie

LESBESCHRIJVING HOGESCHOOL ROTTERDAM PABO. Hoofdfase

LESBESCHRIJVING HOGESCHOOL ROTTERDAM PABO. Hoofdfase HOGESCHOOL ROTTERDAM PABO Hoofdfase LESBESCHRIJVING Jongere kind - Oudere kind Semester 1-2 - 3-4 - 5* Student: Linda Ouwendijk Studentnummer: 0813937 Paboklas: 2F Datum: 19-01-2010 Stageschool + BRIN:

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Mentor Datum Groep Aantal lln

Mentor Datum Groep Aantal lln Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Rachel van der Pijl P14EhvADT De Springplank. Eindhoven

Nadere informatie

Lesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8

Lesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8 Lesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad Thema s

Nadere informatie

Weekschema maken. Je gaat praten over de dingen die jij in één week doet. Deze activiteiten ga je in een schema op de computer uitwerken.

Weekschema maken. Je gaat praten over de dingen die jij in één week doet. Deze activiteiten ga je in een schema op de computer uitwerken. Weekschema maken Je gaat praten over de dingen die jij in één week doet. Deze activiteiten ga je in een schema op de computer uitwerken. Leer en oefen: Neem samen me de docent/assistent het fotoboek de

Nadere informatie

Lesbeschrijving Nederlands

Lesbeschrijving Nederlands Lesbeschrijving Nederlands Overzicht Leerjaar 1 VOx leerlijn nr. 1 Mondelinge taal Onderdeel nr. 1.3 Spreekvaardigheid Subonderdeel nr. 1.3.1 Spreken Lesnummer 34 Titel van de les Ik houd mijn spreekbeurt

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

Opbrengstgericht Werken in de praktijk. De leerkracht aan het woord

Opbrengstgericht Werken in de praktijk. De leerkracht aan het woord Opbrengstgericht Werken in de praktijk. De leerkracht aan het woord Schoolpsychologencongres, Amsterdam 15 maart 2013 Drs. Klaartje Kuitenbrouwer kkuitenbrouwer@hetabc.nl Opbrengstgericht Werken (OGW)

Nadere informatie

Professionaliseren van de didactische aanpak van het informatievaardighedenonderwijs

Professionaliseren van de didactische aanpak van het informatievaardighedenonderwijs Professionaliseren van de didactische aanpak van het informatievaardighedenonderwijs Angelique van het Kaar Risbo Erasmus Universiteit Rotterdam 7 november 2012 Overzicht onderwerpen Training Didactische

Nadere informatie

Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek

Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek In deze deelopdracht ga je het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek onderzoeken. Geerts en van Kralingen (2011) definiëren onderwijsconcept

Nadere informatie

Uitdager van de maand. Rekenen Wiskunde, Groep 6. Algemeen

Uitdager van de maand. Rekenen Wiskunde, Groep 6. Algemeen Uitdager van de maand Grafieken Rekenen Wiskunde, Groep 6 Algemeen Titel Grafieken Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Een verslag (omschrijving) van een grafiek aan een grafiek

Nadere informatie

Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren

Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren 1. Inleiding Een mobiele telefoon; niet meer weg te denken uit de broekzak van elke scholier. In deze opdracht kijken de leerlingen naar een

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders

Nadere informatie

Een spreekbeurt houden

Een spreekbeurt houden Een spreekbeurt houden Groep 4 gaat voor het eerst een spreekbeurt voorbereiden en houden. Moeilijk? Eng? Voor veel kinderen is praten met de groep als publiek wel lastig. De een maakt zich er drukker

Nadere informatie

1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren

1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren Stellingen visie 1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren 2. Ik heb voldoende vertrouwen in mijn leerlingen om ze op afstand te coachen en begeleiden 3. Ik houd

Nadere informatie

Feedback. Soorten feedback Evaluatieve feedback: Goed gewerkt. Descriptieve feedback: Goed gewerkt. Je hebt alle belangrijke elementen opgenomen.

Feedback. Soorten feedback Evaluatieve feedback: Goed gewerkt. Descriptieve feedback: Goed gewerkt. Je hebt alle belangrijke elementen opgenomen. Feedback Wat is feedback? Feedback gaat over het terugkoppelen van informatie. Nicolien van Hamel 1 legt het kort en bondig uit: Feedback betekent letterlijk: terugkoppeling. Bij feedback hoor je van de

Nadere informatie

Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag

Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Instructieblad Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Onderzoeken is leuk omdat je wat over jezelf leert: wat je kunt en hoe creatief je bent. Ook leer je over je omgeving en de wereld.

Nadere informatie

Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen

Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Competenties Sociaal en communicatief functioneren (P9) Initiatief (P10) Reflectie (P11) Afgelopen module heb je met een groepje gewerkt aan je project. In week 7

Nadere informatie

Differentiëren met een groepsplan

Differentiëren met een groepsplan Differentiëren met een groepsplan Dolf Janson 1 verschil maken recht doen aan verschillen afstemmen op verschillen adaptief onderwijs inspelen op onderwijsbehoeften onderwijs passend maken Recht doen aan

Nadere informatie

Opstartlessen. Les 1. Kennismaken

Opstartlessen. Les 1. Kennismaken www.edusom.nl Opstartlessen Les 1. Kennismaken Wat leert u in deze les? Uzelf voorstellen Kennismaken Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag en DWI Amsterdam HET GESPREK

Nadere informatie

Visible Learning - John Hattie. Miljoenen leerlingen. Effect van het leerkracht. Effectgrootte

Visible Learning - John Hattie. Miljoenen leerlingen. Effect van het leerkracht. Effectgrootte Visible Learning - John Hattie Wat maakt de school tot een succes? Daar is veel onderzoek naar gedaan. Maar wat werkt nu echt? In het baanbrekende boek Visible Learning verwerkt John Hattie de resultaten

Nadere informatie

Beeldcoaching in de. kinderopvang. Visie In Beeld. Leren coachen met video

Beeldcoaching in de. kinderopvang. Visie In Beeld. Leren coachen met video Beeldcoaching in de kinderopvang Leren coachen met video V i s i e I n B e e l d H u z a r e n l a a n 2 4 7 2 1 4 e c E p s e Gebruik van video is de duidelijkste en snelste manier om te reflecteren op

Nadere informatie

Een geslaagde activiteit

Een geslaagde activiteit Een geslaagde activiteit Toelichting: Een geslaagde activiteit Voor Quest 4 heb ik een handleiding gemaakt met daarbij de bijpassend schema. Om het voor de leerkrachten overzichtelijk te maken heb ik gebruik

Nadere informatie

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij

Nadere informatie

2.1 FaVoriete leestips

2.1 FaVoriete leestips Verhalend 2.1 FaVoriete leestips Van klasgenoten heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften die mij leuk lijken: 1.... 2.... 3.... Van de leraar heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften

Nadere informatie

SPELREGELS GO! INHOUD SPEL. PER SCHOOLTEAM (MAXIMAAL 28 TEAMLEDEN) 2 overzichtslijnen. 8 inhoudslijnen. spelregels

SPELREGELS GO! INHOUD SPEL. PER SCHOOLTEAM (MAXIMAAL 28 TEAMLEDEN) 2 overzichtslijnen. 8 inhoudslijnen. spelregels INHOUD SPEL PER SCHOOLTEAM (MAXIMAAL 28 TEAMLEDEN) 2 overzichtslijnen 8 inhoudslijnen spelregels PER SPELGROEP (MAXIMAAL 4 SPELERS) 1 stippendobbelsteen 4 x 7 rolkaarten 2 stickervellen rolstickers en

Nadere informatie

De Taxonomie van Bloom Toelichting

De Taxonomie van Bloom Toelichting De Taxonomie van Bloom Toelichting Een van de meest gebruikte manier om verschillende kennisniveaus in te delen, is op basis van de taxonomie van Bloom. Deze is tussen 1948 en 1956 ontwikkeld door de onderwijspsycholoog

Nadere informatie

en zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht

en zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht I Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen worden zich meer bewust van eigen talenten en eigenschappen en ontwikkelen een positief zelfbeeld. Kinderen kunnen

Nadere informatie

Stap 1 Doelen vaststellen

Stap 1 Doelen vaststellen Stap 1 Doelen vaststellen! Lesdoelen staan altijd in relatie tot langere termijn doelen. Zorg dat je de leerlijn of opbouw van doelen op schoolniveau helder hebt! Groepsdoelen staan altijd in relatie tot

Nadere informatie

4 INZICHTEN. De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek,

4 INZICHTEN. De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek, 4 INZICHTEN De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek, waarbij 37 trainers en coaches een seizoen lang intensief zijn gevolgd. Dit onderzoek

Nadere informatie

OPDRACHT FORMATIEF EVALUEREN: VAN CONTROLEREN NAAR INFORMEREN

OPDRACHT FORMATIEF EVALUEREN: VAN CONTROLEREN NAAR INFORMEREN OPDRACHT FORMATIEF EVALUEREN: VAN CONTROLEREN NAAR INFORMEREN BESCHRIJVING OPDRACHT In deze opdracht leer je hoe je door meer en beter formatief te evalueren toetsen onderdeel van het leerproces kan maken,

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

Checklist Presentatie geven 2F - handleiding

Checklist Presentatie geven 2F - handleiding Checklist Presentatie geven 2F - handleiding Inleiding De checklist Presentatie geven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een presentatie moeten kunnen geven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht

Nadere informatie

China Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? -

China Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? - China Pagina 1 Colofon Uitnodiging voor maaltijd in Chinees Les voor groep 6-8 150-180 minuten Handvaardigheid Let op! In deze les opzet werken leerlingen in tweetallen, en maken samen 1 werkstuk, maar

Nadere informatie

Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Letteren Afdeling Nederlands Tweede Taal De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam

Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Letteren Afdeling Nederlands Tweede Taal De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam De deur uit is ontwikkeld door de Vrije Universiteit Amsterdam Afdeling Nederlands Tweede Taal, mede op initiatief van het Amsterdams Buurvrouwen Contact (ABC). De ontwikkeling was mogelijk dankzij een

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Leren Zichtbaar maken. Masterclass Simea congres Monique van der Knaap Annelies Baarends 7 april 2017

Leren Zichtbaar maken. Masterclass Simea congres Monique van der Knaap Annelies Baarends 7 april 2017 Leren Zichtbaar maken Masterclass Simea congres Monique van der Knaap Annelies Baarends 7 april 2017 Even voorstellen Monique van der Knaap Adviseur bij RPCZ/Bazalt Trainer Leren Zichtbaar Maken Begeleidt

Nadere informatie

LESBESCHRIJVINGSFORMULIER

LESBESCHRIJVINGSFORMULIER LESBESCHRIJVINGSFORMULIER Beroepstaak 1 Omgaan met kinderen in een leersituatie Stageschool Plaats Stagementor Stagegroep Aantal kinderen Gegevens Stageschool Datum Naam student Groep Vakgebied Gegevens

Nadere informatie

Een spreekbeurt houden

Een spreekbeurt houden Een spreekbeurt houden Groep 4 gaat voor het eerst een spreekbeurt voorbereiden en houden. Moeilijk? Eng?We hebben nu al een beetje geoefend met een boekbespreking, maar voor veel kinderen is praten met

Nadere informatie

Introduceren thema Voeding en Bewegen. Wat doe je als leerkracht? Omschrijving van de opdracht: Thema: Voeding en bewegen

Introduceren thema Voeding en Bewegen. Wat doe je als leerkracht? Omschrijving van de opdracht: Thema: Voeding en bewegen Natuur & Techniek Mijn lijf: Voeding en bewegen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Voeding en bewegen In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom voeding en bewegen:

Nadere informatie

Les 17 Zo zeg je dat (niet)

Les 17 Zo zeg je dat (niet) Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt

Nadere informatie

Wie ben jij? HANDLEIDING

Wie ben jij? HANDLEIDING HANDLEIDING Wie ben jij? Korte omschrijving lesactiviteit Iedereen legt vijf vingers op tafel. Om de beurt vertel je iets over jezelf, waarvan je denkt dat het uniek is. Als het inderdaad uniek is, dan

Nadere informatie

BESPREEKPUNTEN VANUIT AFGENOMEN ENQUETES; 2014 HET OUDERTEVREDENHEIDONDERZOEK;

BESPREEKPUNTEN VANUIT AFGENOMEN ENQUETES; 2014 HET OUDERTEVREDENHEIDONDERZOEK; BESPREEKPUNTEN VANUIT AFGENOMEN ENQUETES; 2014 HET OUDERTEVREDENHEIDONDERZOEK; Inleiding: Allereerst wil ik iedereen bedanken voor het invullen van deze onderzoeken. We zijn erg blij met de uitkomsten

Nadere informatie

Marzano (2003) Scholen maken het verschil

Marzano (2003) Scholen maken het verschil Programma Effectieve directe instructie Opfrismiddag 20 oktober 2010 Dortie Mijs Wat is het IGDI-model? Verdieping op twee aspecten: - Doelen formuleren - Werken met IGDI in een combinatiegroep Voorbereiden

Nadere informatie

Inleiding bij de handreiking

Inleiding bij de handreiking Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen Inleiding bij de handreiking 2 Inleiding bij de handreiking Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen: werken met MY POD Waarom aandacht

Nadere informatie