Ontwerp uitwerkingsplan Landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk

Transcriptie

1 Provincie Noord-Brabant Ontwerp uitwerkingsplan Landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk Gedeputeerde Staten 29 juni 2004 Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 1

2 Colofon Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk Gedeputeerde Staten, 29 juni 2004 Uitgave Provincie Noord-Brabant Brabantlaan 1 Postbus MC s-hertogenbosch Telefoon: /2391 Fax: RO@brabant.nl Redactie Projectteam landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk Cartografie Afdeling GEO, Provincie Noord-Brabant Illustratie Afdeling GEO, Provincie Noord-Brabant Vormgeving Provincie Noord-Brabant Drukwerk Afdeling Facilitaire Voorzieningen/bureau I&L, Provincie Noord-Brabant Biblo te s-hertogenbosch Oplage 140 Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 2

3 Voorwoord Met het plan dat voor u ligt hebben Gedeputeerde Staten invulling gegeven aan de opdracht van Provinciale Staten om het globale verstedelijkingsbeleid uit het Streekplan uit te werken. Dit plan betreft het verstedelijkingsbeleid voor de regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk In het plan is opgenomen, waar, wanneer en hoeveel we de komende jaren aan woningen en aan bedrijventerreinen gaan ontwikkelen in deze regio. Gedeputeerde Staten geven met de vaststelling van de uitwerkingsplannen de uitvoering van het provinciale Bestuursakkoord Samen werken aan uitvoering een belangrijke impuls. Het accent verschuift naar de uitvoering van het beleid. Het proces van regionale afstemming om samen met de gemeenten en waterschappen uit deze regio te komen tot een dergelijk plan, is redelijk uniek geweest. In de afgelopen periode, dat we met dit overleg bezig zijn geweest, is het begrip voor elkaar en het willen delen van elkaars problemen en zoeken naar gezamenlijke oplossingen gegroeid. Voor de regio een heel belangrijke randvoorwaarde om de ruimtelijke vraagstukken die de komende tien tot vijftien jaar op ons af zullen komen aan te kunnen pakken. De tijd van het in ontwikkeling brengen van weer nieuwe weilanden is voor een belangrijk gedeelte voorbij. Het besef om zorgvuldig en zuinig met de Brabantse ruimte om te gaan, waardoor heldere keuzes gemaakt kunnen worden, is bij alle betrokken partijen aanwezig. Daar spreken we elkaar ook op aan. Dat doen we in de jaarlijkse voortgangsvergaderingen, het regionaal planningsoverleg, zodat we kunnen meten of wat we hebben afgesproken ook daadwerkelijk gebeurt. Voor Brabantse begrippen herbergt de regio Moerdijk en omgeving een uniek landschap. Voor het grootste deel gaat het om een uitgestrekt en weids zeekleigebied. Talloze kreken, dijken en polders getuigen van een voortdurende strijd tegen het water. In het oosten ligt een waardevolle overgang naar de Brabantse zandgronden. De kernen in het gebied worden van elkaar gescheiden door massieve open ruimten. Veel nederzettingen vormen cultuurhistorische juweeltjes vanwege hun verleden als vesting. Getuigen van strijd tussen mensen in een ver verleden. De sterke identiteit van dit Brabantse kleilandschap vormt het vertrekpunt voor de stedelijke ontwikkelingen in de regio. Kreeksystemen worden gevrijwaard van verdere verstedelijking om aan de eisen vanuit modern waterbeheer tegemoet te komen. Behoud van leefbare kernen is van belang voor deze uitgestrekte regio. Daarom worden nieuwe woonlocaties merendeels compact en geconcentreerd gerealiseerd binnen bestaand stedelijk gebied. Tevens is elke voor elke kern transformatieruimte beschikbaar. Woningbouw kan daar worden gerealiseerd aansluitend aan het bestaand stedelijk gebied in een compacte vorm. Om een evenwichtige sociaal-economische ontwikkeling te garanderen wordt het werken geconcentreerd in het westen, midden en oosten van de regio. Nieuwe werklocaties worden voornamelijk gevonden aansluitend op grotere bestaande bedrijventerreinen waarop herstructurering aan de orde is. Op deze wijze worden leidende principes uit Streekplan zoals zuinig ruimtegebruik en concentratie van verstedelijking in praktijk gebracht. Het ruimtelijk spoorboekje voor de regio ligt nu voor. Ik zou zeggen: starten maar!! Drs. P.L.A. Rüpp, Gedeputeerde Ruimtelijke Ontwikkeling. Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 3

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding en plangrens Wat is het uitwerkingsplan? Streekplanbeleid en Bestuursakkoord Hoe is het uitwerkingsplan tot stand gekomen? Relatie met andere plannen De watertoets in relatie tot het uitwerkingsplan De status van het uitwerkingsplan en bestuurlijke middelen MER-plicht Uitwerkingsplannen en milieukwaliteit 14 2 Opbouw van het uitwerkingsplan 16 3 Beschrijving plangebied 19 4 Het Duurzaam ruimtelijk structuurbeeld Uitgangspunten Gebruikte kaarten Ruimtelijke structuur van de regio Bouwstenen vanuit het beleid Het landschappelijk raamwerk De infrastructuur Het dorpenlandschap Duurzaam ruimtelijk structuurbeeld 27 5 Programma Inleiding Planningsmethodiek en monitoring Planning wonen Regionale planning werken 35 6 Ruimtelijk beleid en plankaart Aard en schaalniveau van het uitwerkingsplan Het duurzaam ruimtelijk structuurbee ld De verstedelijking De infrastructuur 46 7 Ruimtelijke ontwikkelingen per deelgebied Inleiding Ruimtelijke ontwikkelingen gemeente Drimmelen Ruimtelijke ontwikkelingen gemeente Geertruidenberg Ruimtelijke ontwikkelingen gemeente Moerdijk 58 8 Uitvoeringsprogramma en organisatie 70 Bijlage 1 Organisatie uitwerkingsplan 72 Bijlage 2 Overzicht woningbouwprogramma per gemeente 73 Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 4

5 Bijlage 3 Handreiking zuinig ruimtegebruik bedrijventerreinen 74 Lijst van gebruikte afkortingen en definities 78 Lijst van opgenomen kaartbeelden en tabellen 79 Literatuur 80 Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 5

6 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en plangrens In dit uitwerkingsplan wordt de verstedelijkingsopgave zoals die in het Streekplan is verwoord vormgegeven. Het Streekplan heeft een globaal karakter. Dit komt vooral tot uitdrukking in de beleidslijnen voor de verstedelijking. Deze bestaan uit de aanduiding van stedelijke en landelijke regio s en algemene en regiospecifieke uitwerkingsregels die bij de uitwerking gehanteerd moeten worden als uitgangspunt. In het Streekplan is dit als volgt geformuleerd: Er wordt voor elke regio een uitwerkingsplan opgesteld, waarin de woon- en werklocaties worden aangegeven De uitwerkingsplannen voor de stedelijke regio s hebben een bredere strekking dan de bepaling van woon- en werklocaties en worden daarom integrale uitwerkingsplannen genoemd. De uitwerkingsplannen voor de landelijke regio s beperken zich tot de woon- en werklocaties en heten daarom thematische uitwerkingsplannen. In dit uitwerkingsplan zijn de ruimtelijke ontwikkelingen voor de landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk uitgewerkt. De landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk ligt in het noordwesten van de provincie Noord-Brabant. Aan de zuidzijde grenst de regio aan de landelijke regio Halderberge en Steenbergen. Aan de noordzijde vormen het Hollandsch Diep en de Nieuwe Merwede de grens van de regio. Noordelijk van deze wateren ligt de provincie Zuid-Holland. Aan de westzijde vormt het Volkerak de grens. In het oosten grenst het plangebied aan de stedelijke regio Waalboss. Als plangrens is gekozen voor de gemeentegrenzen van de betreffende gemeenten. 1.2 Wat is het uitwerkingsplan? Het uitwerkingsplan is een ruimtelijk plan op het regionale schaalniveau. Het vormt een kader voor ruimtelijke ontwikkelingen en maakt onderdeel uit van het provinciale toetsingskader op grond waarvan ruimtelijke plannen en initiatieven van gemeenten worden beoordeeld. Hierbij gaat het om de advisering over structuurvisies(plus) en de advisering en goedkeuring van bestemmingsplannen en art.19 verzoeken. Het uitwerkingsplan geeft de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen weer en bevat voor onderdelen afspraken over de realisering daarvan. In deze plannen wordt vastgelegd hoe het programma voor woningbouw en bedrijventerreinontwikkeling verdeeld wordt, welke locaties worden ontwikkeld en in welke volgorde en tempo dat programma gerealiseerd wordt. Gedurende de looptijd van het uitwerkingsplan kunnen zich nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen voordoen, die niet in het plan zijn opgenomen. Die kunnen beoordeeld worden aan de hand van de plankaart en het daarin opgenomen duurzame ruimtelijke structuurbeeld. Het uitwerkingsplan wordt eens in de vier jaar geëvalueerd en zo nodig (gedeeltelijk) herzien of eerder op onderdelen als Gedeputeerde Staten dat nodig vinden. Voor de monitoring en evaluatie van het uitwerkingsplan wordt een planningsoverleg ingesteld. In dit overleg bespreekt de provincie samen met de betrokken gemeenten de nieuwe ontwikkelingen. Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 6

7 Dit uitwerkingsplan richt zich met name op degenen die betrokken zijn bij de verdere ruimtelijke uitwerking van het uitwerkingsplan. Dit zijn vooral de deskundigen en bestuurders die werkzaam zijn in de ruimtelijke ordening in Noord-Brabant en die plannen ontwikkelen en beslissingen nemen. Voor mensen buiten het werkveld van de ruimtelijke ordening geeft het uitwerkingsplan een beeld van de duurzame regionale ruimtelijke ontwikkelingsstrategie, de ruimtebehoefte voor o.a. de woningbouw en bedrijventerreinen en de keuzes die op basis hiervan gemaakt zijn. 1.3 Streekplanbeleid en Bestuursakkoord Bij het opstellen van het uitwerkingsplan is het in het Streekplan neergelegde beleid leidend. Naast het daarin aangegeven beleid geeft het Streekplan uitwerkingsregels voor de stedelijke en landelijke regio s. Als gevolg van het Bestuursakkoord is een herziening van het Streekplan in voorbereiding. De ruimtelijke hoofdstructuur uit het Streekplan blijft evenwel het uitgangspunt voor het ruimtelijke beleid. Voor de landelijke regio s blijft het uitgangspunt bouwen voor migratiesaldo nul. Binnen dit beleidskader mag elke gemeente zoveel woningen bouwen als ten minste nodig zijn voor de opvang van de natuurlijke bevolkingsgroei. In dit uitwerkingsplan is het Bestuursakkoord als uitgangspunt genomen. Het Streekplan heeft zorgvuldiger gebruik van de ruimte als hoofddoel. Het gaat er om met het ruimtelijk beleid bij te dragen aan de balans tussen het economische, het ecologische en het sociaal-culturele kapitaal van Brabant. Om hieraan richting te geven zijn in het Streekplan vijf leidende principes voor het provinciaal ruimtelijk beleid verwoord: - meer aandacht voor de onderste lagen; - zuinig ruimtegebruik; - concentratie van verstedelijking; - zonering van het buitengebied; - grensoverschrijdend denken en handelen. De uitwerkingsplannen worden vormgegeven op basis van de vijf leidende principes. Voor de ontwikkeling van de verstedelijking in Brabant zijn deze ordenende principes van grote betekenis: Meer aandacht voor de onderste lagen In het uitwerkingsplan is het zogenoemde landschappelijk raamwerk ontwikkeld. Hierbij zijn de elementen van onderste lagen zoals de geomorfologie; het watersysteem en de GHS geïntegreerd. Zuinig ruimtegebruik Het provinciale beleid gaat ook uit van een sterk accent op inbreiden en herstructureren, intensiveren en meervoudig ruimtegebruik. Dit betekent dat bij het zoeken naar ruimte om te voorzien in de behoeften voor wonen, werken en voorzieningen de mogelijkheden binnen de bestaande bebouwde ruimte zo goed mogelijk worden benut. Concentratie van verstedelijking Hiervoor zijn in het Streekplan vijf stedelijke regio s aangegeven. Het streven is om de woon- en werklocaties zodanig over Brabant te verdelen dat het grootste Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 7

8 gedeelte van de woningbouw en de aanleg van bedrijventerreinen in deze vijf regio s terecht komt. Zonering van het buitengebied Dit gebeurt in het kader van de op te stellen reconstructieplannen Grensoverschrijdend denken en handelen In dit plan wordt aandacht besteed aan de relatie met de andere om het plangebied liggend regio s. 1.4 Hoe is het uitwerkingsplan tot stand gekomen? Na de vaststelling van het Streekplan op 22 februari 2002 is gezamenlijk met de betrokken gemeenten en waterschappen een startdocument opgesteld. In dit document, dat op is ondertekend, zijn afspraken gemaakt over de organisatie en uitgangspunten voor het ontwikkelen van het uitwerkingsplan. Er is een stuurgroep gevormd, bestaande uit de betrokken gemeenten, de provincie en een vertegenwoordiger van de drie waterschappen. Deze heeft richting gegeven aan de bestuurlijke en inhoudelijke aspecten van het uitwerkingsplan. De ambtelijke projectgroep heeft de planvorming ter hand genomen en dit uitwerkingsplan opgesteld. Gedurende de planvormingfase heeft veelvuldig overleg plaatsgehad en is overeenstemming bereikt over de hoofdlijnen van het plan tussen de provincie, de betrokken gemeenten en de waterschappen. Gemeentelijke en provinciale belangen zijn in een regionaal planningskader besproken en afgewogen. Diverse belangrijke maatschappelijke organisaties zijn geraadpleegd en met hun adviezen is rekening gehouden. 1.5 Relatie met andere plannen Bij het maken van dit uitwerkingsplan zijn veel andere plannen betrokken. Behalve het Streekplan zijn belangrijke bouwstenen voor het uitwerkingsplan de structuurvisies(plus) van de betrokken gemeenten, de waterbeheersplannen van de waterschappen en de planvorming in het kader van de Revitalisering Landelijk Gebied. Het uitwerkingsplan voor de landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk ligt binnen het plangebied van twee Revitaliseringsgebieden. Het betreft de gebieden Brabantse Delta en Wijde Biesbosch. In de landelijke regio s heeft de integrale planvorming voor het buitengebied plaatsgevonden in het kader van de reconstructieplannen. De planvorming in het kader van de uitwerkingsplannen en de reconstructieplannen in de landelijke regio s is door deze aanpak grotendeels complementair. Het uitwerkingsplan en het reconstructieplan raken elkaar vooral met betrekking tot onderwerpen als de kernrandzones, de Vrijkomende Agrarische Bedrijven (VAB) en Nieuwe Economische Dragers (NED). Daar wordt aandacht aanbesteed in de nota Buitengebied in Ontwikkeling De watertoets in relatie tot het uitwerkingsplan Met het in werking treden van de wijziging op het Besluit ruimtelijke ordening 1985, is het met ingang van november 2003 wettelijk verplicht, in een ruimtelijk plan (waaronder bestemmingsplan, zelfstandig project, regionaal of 1 Door Gedeputeerde Staten op 27 april 2004 vastgesteld voor overleg en inspraak. Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 8

9 gemeentelijk structuurplan, uitwerkingsplan en Streekplan), een beschrijving op te nemen van de gevolgen van dat plan op de waterhuishouding. Bij de totstandkoming van het uitwerkingsplan is invulling gegeven aan de watertoets. In de watertoets moet worden beschreven 2 : 1. de doorwerking van de wateraspecten in de locatiekeuze, het ontwerp, de inrichting en het beheer van het gebied; 2. de wijze waarop de inbreng en het advies van de waterbeheerders is meegenomen; 3. de invulling van eventuele mitigatie, compensatie van waterhuishoudkundige aspecten; 4. de afspraken over de financiering en de uitvoering van plannen. Het provinciale waterbeleid met betrekking tot de ruimtelijk relevante aspecten is opgenomen in het Streekplan. Het watersysteem is een belangrijk onderdeel van de onderste laag in de gebruikte methode van de lagenbenadering. De watertoets is geïntegreerd in de planvorming. Vertegenwoordigers van de waterschappen hebben deelgenomen in de stuurgroep en de ambtelijke projectgroep. Zij zijn vanaf het begin nauw betrokken bij de opstelling van het - uitwerkingsplan. De waterschappen hebben gedurende het proces kunnen adviseren met betrekking tot de wijze waarop het aspect water in het integrale afwegingsproces van het uitwerkingsplan is meegenomen. Het Integraal Hydrologisch Streefbeeld (IHS), opgesteld in samenwerking tussen de waterschappen en de provincie, vormt een belangrijke bouwsteen voor het uitwerkingsplan. Het hart ervan wordt gevormd wordt door de IHS-2, versie 3 kaart. Hoewel aan deze kaart geen absolute betekenis mag worden gegeven is het een basiskaart als het gaat om wateraspecten van het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld. In het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld (hoofdstuk 4) is aangegeven hoe het aspect water is meegenomen in het afwegingsproces. Dit heeft met betrekking tot de ruimtelijke ontwikkeling in hoofdlijnen, uitwerking gekregen door het opnemen van gebieden in het landschappelijk raamwerk. Uitgangspunt is het zoveel als mogelijk voorkomen van ongewenste waterhuishoudkundige effecten op het gebied van veiligheid, wateroverlast, waterkwaliteit en verdroging en deze effecten waar nodig te mitigeren en te compenseren. Op deze wijze stuurt water mede de locatiekeuze van de verstedelijking. Binnen dat raamwerk is verstedelijking in principe uitgesloten. Soms heeft de globale, integrale afweging in het kader van het structuurbeeld geleid tot een minder optimale keuze vanuit het aspect water. In die gevallen wordt in hoofdstuk 7 van dit uitwerkingsplan Ruimtelijke ontwikkeling per deelgebied gemotiveerd hoe de waterhuishoudkundige aspecten globaal doorwerken binnen de gebieden waar transformatie naar een stedelijke functie op termijn afweegbaar is en hoe in hoofdlijnen invulling gegeven moet worden aan mitigatie en compensatie. Voor de verdere uitwerking van dit plan is het van belang om de betreffende waterbeheerder en overige betrokken waterbeheerders (de provincie is beheerder van het grondwater) in een zo vroeg mogelijk stadium bij de planvorming te betrekken, om in gezamenlijk overleg met de initiatiefnemer te bepalen welke waterhuishoudkundige aspecten aan de orde zijn en hoe daarmee moet worden omgegaan. Voor de wateraspecten wordt in dat kader bezien op 2 Overeenkomstig de circulaire Ruimte en water, de watertoets voor balans tussen de ruimtelijke plannen en water Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 9

10 welke wijze ze doorwerken in de locatiekeuze, de inrichting en het beheer van de ruimtelijke ontwikkeling(hydrologisch neutraal bouwen, scheiding schoon en vuil water e.d.). De watertoets is een verplicht onderdeel van elk ruimtelijk plan. Dan kunnen ook, wanneer van toepassing, mitigatie en compensatie nader worden uitgewerkt. 1.7 De status van het uitwerkingsplan en bestuurlijke middelen Aard, functie en vorm van het plan Het Streekplan verplicht Gedeputeerde Staten om uitwerkingen in de zin van artikel 4a, lid 10 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening vast te stellen voor de in het Streekplan aangeduide stedelijke en landelijke regio s. Op grond van het bepaalde in artikel 4a, lid 10 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening, kunnen deze uitwerkingsplannen geen concrete beleidsbeslissing inhouden. Dit betekent dat de uitwerkingsplannen niet onderhevig zijn aan bezwaar en beroep zoals neergelegd in de Algemene wet bestuursrecht. Bij de vaststelling krijgt het uitwerkingsplan dezelfde status als het Streekplan. Het uitwerkingsplan vervangt dus niet het Streekplan als toetsings - en beoordelingskader maar werkt het op onderdelen nader uit. In het uitwerkingsplan is deze nadere uitwerking gericht op de verstedelijkingsopgave voor woningbouw en bedrijventerreinontwikkeling. Dit betekent dat onderdelen van het provinciaal ruimtelijk beleid, voor bijvoorbeeld de interne en externe bescherming van de Groene Hoofdstructuur, recreatie, landgoederen, vrijkomende agrarische bedrijfsbebouwing, niet nader in het uitwerkingsplan worden genoemd en dat dus daarvoor, ook voor het plangebied van het uitwerkingsplan, het beleid zoals verwoord in het Streekplan onverkort blijft gelden. Indien bepaalde ontwikkelingen een afwijking van het beleid zoals genoemd in het Streekplan noodzakelijk maken, is dit expliciet in de plantekst vermeld. Eén en ander houdt in dat het Streekplan en het uitwerkingsplan het gezamenlijke toetsings- en ontwikkelingskader zijn voor door de gemeenten te ontwikkelen ruimtelijke plannen, zoals bestemmingsplannen, zelfstandige projecten en structuurvisies. Omdat het uitwerkingsplan in goed overleg met de regio is opgesteld en het ten opzichte van het Streekplan vooral een uitwerking betreft tot het verstedelijkingsbeleid is er voor gekozen het uitwerkingsplan een planontwikkelingskarakter te geven. Daarmee wordt tevens invulling gegeven aan de in het Bestuursakkoord 2003 aangekondigde deregulering en de omslag van beleidsontwikkeling naar beleidsuitvoering. In het verlengde van het provinciale niveau van het Streekplan vindt in het uitwerkingsplan de integrale afweging plaats op het regionale schaalniveau. Het plan is op dit schaalniveau opgesteld, passend binnen het streekplanbeleid. Dit laat onverlet dat de haalbaarheid van de definitieve locatiekeuze, binnen de daartoe aangegeven bredere kaders, op locale schaal in het kader van de gemeentelijke ruimtelijke planvorming (bestemmingsplannen, projectplannen, Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 10

11 e.d.) op de gebruikelijke en wettelijk vereiste aspecten onderzocht en onderbouwd zal moeten worden. Daarbij kunnen aspecten van het streekplanbeleid aan de orde zijn, maar ook andere locatiegerichte aspecten zoals met betrekking tot de leefomgeving (milieuzones) e.d.. Het uitwerkingsplan vervult verschillende functies: 1. Het vormt het afsprakenkader tussen de provincie en de gemeenten over de te realiseren programma s voor wonen en bedrijventerreinen etc. 2. Het is een ontwikkelingskader voor initiatieven van alle mogelijke partijen en maatschappelijke organisaties. 3. Het vormt een uitvoeringskader voor het provinciale ruimtelijke ontwikkelingsbeleid. 4. Het vormt een toetsingskader voor de beoordeling van gemeentelijke plannen. De uitwerkingsplannen bestaan uit één plankaart met plantekst. De plantekst verwoordt het voorgestane beleid en vormt tevens een toelichting op de plankaart. De in de plantekst opgenomen kaarten en illustraties hebben een toelichtend karakter met de bedoeling de planvorming en de plantekst te verduidelijken. Daarbij is gebruik gemaakt van de provinciale basisinformatie die beschikbaar is in het GIS (Geografisch Informatie Systeem). Deze kaartjes vormen geen zelfstandig toetsingskader voor de beoordeling van ruimtelijke plannen. De plankaart bestaat uit een duurzaam ruimtelijk structuurbeeld van het plangebied met daarop aangegeven de, bij de schaal van het plan passende, afgewogen programma-elementen voor de periode tot Het uitwerkingsplan heeft niet de bedoeling uitspraken op te nemen over allerlei kleine ontwikkelingen maar is, gezien het schaal- en abstractieniveau, vooral bedoeld om uitspraken te doen over de grotere toekomstige ontwikkelingen. Op het duurzame deel van de plankaart, het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld, kan bij de ontwikkeling van ruimtelijke plannen geen inbreuk worden gemaakt. Dit betekent dat verstedelijking een plek zal moeten vinden binnen de zoekgebieden voor verstedelijking of het bestaand stedelijk gebied. Binnen het landschappelijk raamwerk is verstedelijking uitgesloten Flexibiliteit, monitoring, bijstelling en herziening Het programma is tot stand gekomen na intensief regionaal overleg. Het bevat een aantal afgewogen keuzes en uitspraken die de betrokken partijen binden. Deze programmaonderdelen zijn verwoord in de plantekst en deels op de plankaart opgenomen. De situering en omvang van de programma-elementen zijn indicatief op de plankaart aangegeven. Dit betekent dat deze niet duurzaam vastliggen, maar kunnen veranderen. De in het Streekplan aangeduide landschapsecologische zones zijn ruimtelijk vertaald in het landschappelijk raamwerk en vormen een belangrijk onderdeel van het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld. Voor onderdelen van het programma infrastructuur wordt de beoogde ontwikkeling genoemd maar dient op lokaal schaalniveau te worden bepaald op welke wijze deze vormt dient te krijgen. Voor de programmaonderdelen woningbouw en bedrijventerreinontwikkeling zijn de Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 11

12 gemaakte keuzes opgenomen in de plantekst en aangeduid op de plankaart voor zover deze een bij de aard van het uitwerkingsplan behorende schaal omvatten. Omdat de programma s woningbouw en bedrijventerreinontwikkeling gebaseerd zijn op de provinciale behoefteprognoses, die in de tijd kunnen wijzigen en op aannames van bestaande capaciteiten, heeft het uitwerkingsplan ten aanzien van deze programma s een meer flexibel karakter. Binnen de aangewezen zoekgebieden voor verstedelijking kunnen de programmaonderdelen woningbouw en bedrijventerreinontwikkeling, onder een aantal randvoorwaarden, schuiven. Gelet op de schaal van het uitwerkingsplan zijn alleen de grote verstedelijkingslocaties met een omvang van meer dan 5 ha (wat gelijk staat aan ongeveer 100 woningen) indicatief op de kaart aangeduid. Kleinere locaties, passend binnen de aangewezen zoekgebieden voor verstedelijking en passend binnen het regionaal afgestemde programma, zijn niet aangeduid maar kunnen op basis van dit uitwerkingsplan wel worden ontwikkeld. Omdat het programma op regionaal niveau en na intensief overleg is opgesteld, wordt het noodzakelijk geacht de regio betrokken te houden bij het monitoren en eventuele bijstellen van het programma. Dit gebeurt door middel van het regionale planningsoverleg, zoals dat in hoofdstuk 8 nader wordt omschreven. In het regionale planningsoverleg wordt de voortgang van de gemeentelijke planvorming en de uitvoering van het programma gevolgd en gemonitoord. Dit kan leiden tot gewijzigde inzichten en tot een aanpassing van het programma. Indien noodzakelijk kan als gevolg hiervan het uitwerkingsplan bij de eerstvolgende vierjaarlijkse evaluatie worden aangepast. Gedeputeerde Staten hebben daarbij de bevoegdheid om zowel de tekst van het uitwerkingsplan als de plankaart aan te passen aan het bijgestelde programma. Dit is alleen mogelijk indien dit geen strijdigheid oplevert met het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld op de plankaart. Hierbij kan worden volstaan met het volgen van een lichte procedure, waarbij de Provinciale Planologische Commissie om advies wordt gevraagd en de Statencommissie belast met de ruimtelijke ordening over het voornemen wordt geïnformeerd. De algemene uitgangspunten van het Streekplan en het Bestuursakkoord blijven daarbij onverkort van toepassing. In het geval dat toch de noodzaak bestaat om een locatie voor wonen of werken te ontwikkelen, buiten de op de plankaart aangegeven zoekgebieden voor verstedelijking, dient een herziening van het uitwerkingsplan plaats te vinden. Hierop is dezelfde procedure van toepassing die geldt voor de totstandkoming van de uitwerkingsplannen. Deze procedure is beschreven in hoofdstuk 5 van het Streekplan. Dit betekent dat bij een herziening van het op de plankaart opgenomen duurzaam ruimtelijk structuurbeeld afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht van toepassing is. Er moet dan advies worden gevraagd aan de Provinciale Planologische Commissie. Tevens dient duaal overleg plaats te Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 12

13 vinden met de statencommissie die belast is met de ruimtelijke ordening en zo nodig met andere statencommissies. Om tijdig te kunnen anticiperen op relevante ontwikkelingen wordt ervan uitgegaan dat het uitwerkingsplan tenminste eenmaal in de vier jaar wordt geëvalueerd. Dit kan leiden tot een meer of minder ingrijpende herziening van het uitwerkingsplan waarin de hiervoor aangegeven aanpassingen in het programma worden meegenomen. 1.8 MER-plicht De MER-plicht is gebaseerd op de Wet milieubeheer en het Besluit m.e.r. Doel van het maken van een Milieu Effect Rapport is om voor de in de bijlagen C en D van het Besluit m.e.r. opgenomen gevallen, de nadelige gevolgen van de activiteit voor het milieu, in beeld te brengen. Op dit moment geldt de MER-plicht alleen voor strategisch ruimtelijke plannen indien er tevens sprake is van een besluit in de zin van de Awb. Volgens de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State is een planfiguur als het Streekplan alleen m.e.r.-plichtig voor zover dit plan een of meer concrete beleidsbeslissingen bevat, zoals we die kennen in de Wet op de Ruimtelijke Ordening. De uitwerkingsplannen zijn niet MER-plichtig omdat deze, zoals in paragraaf 1.7 staat beschreven, geen concrete beleidsbeslissingen mogen bevatten. Het is aan de gemeente om te bezien of voor het eerste ruimtelijk plan dat voorziet in een in het uitwerkingsplan genoemde activiteit, een milieueffectrapportage dient te worden opgesteld. Op 27 juni 2001 is de Richtlijn strategische milieubeoordeling (2001/42/EG) van kracht geworden. De richtlijn is bedoeld om ook plannen en programma s (artikel 2 sub a richtlijn) aan een strategische milieubeoordeling te onderwerpen. Deze richtlijn dient voor 21 juli 2004 in Nederlands recht te zijn omgezet. Dit zal binnen afzienbare termijn gebeuren door bijstelling van de Wet milieubeheer. De verwachting is dat dan duidelijkheid zal zijn of de uitwerkingsplannen van het Streekplan vallen binnen de werkingssfeer van de richtlijn. In artikel 13 lid 3 van de richtlijn is het tijdstip van de strategische milieubeoordeling aangegeven. De milieubeoordeling is van toepassing op plannen en programma s waarvoor de eerste voorbereidende handeling plaatsvindt na 21 juli Plannen en programma s waarvoor de eerste voorbereidende handeling voor 21 juli 2004 plaatsvindt en die later dan 24 maanden na 21 juli 2004 worden aangenomen of ingediend ten behoeve van wetgeving, vallen eveneens onder de werking van de Richtlijn, tenzij de lidstaten per geval beslissen dat dit niet haalbaar is en het publiek van hun beslissing op de hoogste stellen. Conclusie De Richtlijn strategische milieubeoordeling is niet van toepassing op de uitwerkingsplannen van het Streekplan. Deze uitwerkingsplannen zijn immers voor 21 juli 2004 voorbereid en worden voor 1 januari 2005 vastgesteld. Een herziening van het uitwerkingsplan zal te zijner tijd getoetst moeten worden aan de op dat moment geldende wettelijke bepalingen van de Wet milieubeheer voorzover daarin de Richtlijn strategische milieubeoordeling verwerkt is. Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 13

14 1.9 Uitwerkingsplannen en milieukwaliteit Ruimtelijke plannen zijn een belangrijk instrument in het voorkomen/oplossen van knelpunten op het gebied van milieuhinder in de relatie tot woon- en werkfuncties. Bovendien is het noodzakelijk om de toepassing van wet- en regelgeving op RO- resp. milieugebied goed op elkaar af te stemmen. Ruimtelijke plannen kunnen een goede basis bieden om in de ruimtelijke sfeer oplossingen te zoeken voor bestaande knelpunten ten aanzien van milieuproblemen. In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat het huidige milieubeleid leidt tot een aantal dilemma s ten aanzien van ruimtelijke ordening. Het provinciale ruimtelijke beleid is gericht op intensivering van functies en bebouwing binnen het bestaande stedelijke gebied. Dit kan echter tegelijkertijd leiden tot een toename van het aantal knelpunten op het gebied van veiligheid, geluid en lucht. De kwaliteit van de stedelijke verblijfsgebieden in vooral de stedelijke gebieden in Brabant wordt negatief beïnvloed en door onder meer de verslechterde luchtkwaliteit en toenemende risico s. In het verlengde van het streven naar een zorgvuldig gebruik van de ruimte moet rekening worden gehouden met de kwaliteit van de leefomgeving. Het treffen van voorzieningen, liefst bronmaatregelen maar ook effectbestrijding en het achterwege laten van activiteiten, kan in sommige gevallen soelaas bieden. In dit verband kan worden gedacht aan het aanpassen van routes (geven van alternatieven) voor gevaarlijke stoffen, het verlagen van de maximum snelheid op wegen en het verplaatsen van bedrijven. De laatstgenoemde maatregel biedt vooral perspectieven wanneer het gaat om bedrijven die van oudsher in het stedelijk gebied zijn gelegen, terwijl ze eigenlijk meer thuis horen op een bedrijventerrein. Omdat in de planvorming de methode van de lagenbenadering is gebruikt wordt al rekening gehouden met milieuaspecten welke in relatie staan met de onderste laag (water en bodem). De elementen van de onderste laag zijn onder andere op plankaart 2 van het Streekplan aangeduid. Een voorbeeld hiervan zijn de beschermingzones voor de waterwingebieden. In wetgeving, het Streekplan en provinciale beleidsnota s staan richtlijnen en voorwaarden beschreven waar rekening mee gehouden moet worden bij het opstellen van gemeentelijke plannen. In het verlengde hiervan wordt aandacht gevraagd voor de volgende punten: - De externe veiligheid langs belangrijke infrastructuurroutes en rond vliegvelden met de daarbij behorende aanvliegbewegingen vraagt aandacht. - De veiligheidsafstanden van risicovolle bedrijven welke geïnventariseerd worden in het Risico Inventarisatie Systeem (RIS). - De beleidsnotitie Geurbeleid, vastgesteld door Gedeputeerde Staten in Het in beeld brengen van de mogelijke inzet van duurzame energiebronnen in een vroegtijdig stadium van de planvorming. - De mogelijkheid om de locaties van voormalige stortplaatsen in te zetten voor functies als wonen, werken, recreëren en natuur. De door Gedeputeerde Staten op 17 februari 2004 vastgestelde nota hergebruik stortplaatsen en betreffende regelgeving in de provinciale milieuverordening vormen daarbij het beleidskader. - Het provinciale beleid zoals verwoord in het Streekplan is gericht op het zorgvuldig omgaan met onze grondstoffen en de bodem waarin ze zich bevinden. Dit betreft o.a. het beleid met betrekking tot ontgrondingen. Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 14

15 Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 15

16 2 Opbouw van het uitwerkingsplan Het uitwerkingsplan is opgesteld op basis van twee bouwstenen: het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld) en het programma. Daarbij is gebruik gemaakt van de methodiek van de structuurvisieplus. De structuurvisie Plus is een duurzame ruimtelijke ontwikkelingsstrategie die door een gemeente of enkele samenwerkende gemeenten wordt opgesteld als kader voor toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. De structuurvisieplus is in 1998 geïntroduceerd in de partiele herziening van het Streekplan Noord-Brabant (1992) als instrument ter bevordering van de ruimtelijke kwaliteit in landelijke gemeenten. Met de structuurvisieplus-benadering is de afgelopen jaren op regionaal en gemeentelijk niveau de nodige ervaring opgedaan. Deze ontwikkelingsstrategie gaat uit van twee onafhankelijke componenten: een duurzaam ruimtelijk structuurbeeld en een programma. De confrontatie van het programma met het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld resulteert in het regionale plan. Het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld Het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld geeft een visie op de ruimtelijke structuur van de hele regio. Dus van alle kernen en steden en het buitengebied in samenhang met elkaar! Hierbij is de ruimtelijke kwaliteit integraal benaderd zoals dat past bij de toepassing van de lagenbenadering uit het streekplan. De verschillende kwaliteiten in het gebied hebben we niet op elkaar gestapeld maar geïntegreerd tot de basis-structuurkaart van Brabant (zie verder hoofdstuk 4). Deze kaart heeft zowel voor de uitwerkingsplannen als voor de reconstructie- en gebiedsplannen een belangrijke rol gespeeld. Na verdere analyse van het gebied, diverse beleidsplannen en kaartlagen, zijn strategieën die voortkomen uit de potenties van het gebied geformuleerd. Dit vormt samen het structuurbeeld; de duurzame onderlegger waarop ruimtelijke keuzen in de toekomst worden gefundeerd. Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 16

17 Het bovenstaande schema geeft weer hoe het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld is opgebouwd. Er zijn 4 onderdelen te onderscheiden: - Inventarisatie basisinformatie; basiskaarten en beleid - Analyse - Waardering - De vormgeving van de duurzaam ruimtelijk structuurbeeldkaart met legenda. Het programma Het Streekplan geeft aan wat de ruimtebehoefte voor woningbouw en bedrijventerreinen is tot Die ruimtebehoefte is uitgewerkt in programma s. De programma s geven de ruimtebehoefte aan voor de planperiode tot 2015, en geven een doorkijk tot Voor het woningbouwprogramma, vormt de provinciale bevolkings - en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2002 het uitgangspunt. Deze prognose geeft een actueel beeld van (toekomstige) bevolkingsontwikkelingen, van veranderingen in de bevolkingssamenstelling en van de hiermee samenhangende woningbehoefte. Op basis hiervan wordt per stedelijke en landelijke regio een indicatie gegeven van het aantal woningen aan dat netto aan de woningvoorraad moet worden toegevoegd. Daarnaast vindt nog sanering van woningen plaats en zal vervangende nieuwbouw nodig zijn. Dit woningbouwprogramma is in hoofdstuk 5 nader uitgewerkt. Bezien is welke woningbouwcapaciteit al beschikbaar is in vigerende ruimtelijke plannen en voor hoeveel woningen nog nieuwe ruimte gevonden moet worden. Het accent ligt hierbij op inbreidings- en herstructureringslocaties in het bestaand stedelijk gebied. Dit is in lijn met het uitgangspunt van zuinig en zorgvuldig ruimtegebruik. Daarnaast is onderzocht met welke kwalitatieve aspecten rekening moet worden gehouden. Voor het programma voor bedrijventerreinontwikkeling is in het Streekplan het zogenaamde ruimtebudget voor bedrijventerreinen aangegeven. Dit betreft de ruimtebehoefte in bruto hectaren. Bij het programma werken spelen vraagstukken rond (specifieke) werkmilieus, functiemenging en de verplaatsingsbehoefte van bedrijven. In het Streekplan is de ambitie opgenomen om in een deel van het ruimtebudget anders te voorzien dan door middel van nieuwe uitbreidingsplannen. Ook dit is in hoofdstuk 5 Programma uitgewerkt. Bij het opstellen van de programma s voor woningbouw en bedrijventerreinontwikkeling is invulling gegeven aan de daarvoor in het Streekplan opgenomen uitwerkingsregels. Het programma voor het uitwerkingsplan kan na verloop van tijd als gevolg van nieuwe prognoses en veranderende inzichten worden bijgesteld. Flexibiliteit in planning en uitvoering is daarom nodig. In het plan wordt aangegeven hoe hiermee wordt omgegaan. Het uitwerkingsplan Het uitwerkingsplan is het resultaat van de ruimtelijke vertaling van de verschillende programma s in het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld. Het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld geeft de gewenste ruimtelijke Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 17

18 hoofdstructuur voor de lange termijn weer. Het programma bevat de ruimtelijke keuzen voor de planperiode tot Het plan bestaat daarmee uit een duurzaam en een dynamisch deel. In paragraaf 1.7 is beschreven wat dit verschil in dynamiek betekent voor de status van de verschillende planonderdelen. Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 18

19 3 Beschrijving plangebied In dit hoofdstuk volgt een korte beschrijving van de kenmerken van het plangebied en de ligging ten opzichte van haar omgeving. Binnen de landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk is een zeer herkenbaar basispatroon in de landschapsstructuur waarneembaar. Deze bestaat uit drie delen: In het westen open zeekleigronden, in het oosten dekzandgronden op de overgang van zand naar klei en noordelijk van de Amer de Biesbosch met broekbossen. De laatste eenheid behoort tot de gemeente Drimmelen. De Biesbosch blijft hier verder buiten beschouwing omdat hier in het kader van het uitwerkingplan geen opdrachten liggen. Afbeelding 1 Topografische kaart met aanduiding plangebied De landschapsstructuur In het westelijke deel van de regio overwegen jonge zeekleigronden en kreken. De klei is in de middeleeuwen gesedimenteerd op de aanwezige veengronden. Dit was het gevolg van de post-karolingische transgressiefase. De Sint- Elisabethvloed is illustratief in dit verband. Vanaf de middeleeuwen is het gebied ingepolderd. In eerste instantie waren de hogere delen aan de beurt. Later ontstonden de aanwas- en halspolders in de directe omgeving van de kreken. De kreken kregen daardoor steeds minder speelruimte. Op dit moment dwingen de nieuwe inzichten rond waterbeheer er toe dat de speelruimte van de kreken, mede in verband met retentie, weer verruimd gaan worden. In het kader van de revitalisering zullen hydrologische maatregelen genomen worden zodat water langer vastgehouden kan worden en er meer bergingscapaciteit ontstaat. Het resultaat van de occupatie is een aaneengesloten open polderlandschap bestaande uit een groot aantal poldercompartimenten, ieder met een eigen omdijking. Deze dijken hebben een sterk structurerend karakter voor de streek. Binnen het kleigebied vormt het opgespoten bedrijventerrein Moerdijk een grootschalig industrieel landschap dat geen samenhang meer heeft met de oorspronkelijke landschappelijke structuur. Het oostelijke deelgebied vormt een overgangsgebied van de Brabantse zandgronden naar de kleigebieden. De kernen Made, Terheijden, Wagenberg, Hooge Zwaluwe en Geertruidenberg liggen in deze zone. De netwerken De hoofdwegenstructuur wordt bepaald door een aantal snelwegen. In de richting noord-zuid gaat het binnen de regio de om de A16 (Dordrecht-Breda), de A 17 (Moerdijk-Roosendaal), de A27 (Gorinchem-Breda) en de A29 (Hellegatsplein-Dinteloord). De belangrijkste west-oost verbinding is de A59 (Waalwijk-Zonzeel-Sabina). Op het hoofdwegennet sluiten een aantal wegen aan die een regionale ontsluitingsfunctie hebben. De kernen van de gemeenten zijn in het algemeen goed ontsloten. De opwaardering van de infra-bundel A16/HSL vormt voor de regio de grootste wijziging in het infrastructurele netwerk. De waterhuishoudkundige situatie is hiervoor al ter sprake gekomen. In het geval van verstedelijking zal op inrichtingsniveau steeds een uitgebreide analyse van de hydrologische situatie uitgevoerd moeten worden. Op basis daarvan kunnen voorwaarden aan de inrichting verbonden worden. Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 19

20 Specifiek vormen de vele dijken die in het gebied liggen belangrijke structurerende landschappelijke lijnen. Ook wanneer het gaat om het vinden van toekomstige locaties voor woningbouw en bedrijventerreinontwikkeling kunnen aanwezige dijken een structurerende functie hebben. De occupatie De occupatie van het zeekleigebied is grotendeels bepaald door de aanwezige laaglandriviertjes en in het verlengde daarvan het West Brabantse krekensysteem. In de gebieden tussen deze wateren is een kleidek gesedimenteerd. De bewoning concentreerde zich oorspronkelijk op de hoger gelegen oeverwalletjes die de riviertjes en kreken begeleidden. Hier ontstonden de eerste kernen. Vanuit de kernen werd het omliggende land vanaf de middeleeuwen ingepolderd. In eerste instantie ging het om aanwassen die parallel aan de rivieren en kreken lagen. In latere perioden ontstonden de grote poldereenheden. Nieuwe kernen ontstonden aan de dijklichamen die de polders omzoomden. Deze kernen kennen van oorsprong veelal een lintvormige structuur. Vanaf de 16e eeuw werden er ook planmatig nieuwe dorpen gesticht. Kenmerkend voor deze kernen van het Flakkeese type is een rechthoekige structuur waarbij loodrecht op de dijk een hoofdstraat aangelegd werd waarbij de kerk aan het einde gesitueerd werd. De overige straten werden loodrecht op deze hoofdstraat geprojecteerd. De kernen Fijnaart en Willemstad zijn voorbeelden van dit occupatietype. Als gevolg van woelige tijden in de 16 e en 17 e eeuw zijn een aantal van oorsprong agrarische kernen getransformeerd naar vestingen. Dorpen als Klundert en Willemstad ontlenen hier een groot deel van hun cultuurhistorische waarden aan. In de naoorlogse periode zijn er grote veelal vlaksgewijze woon- en werkgebieden gerealiseerd. Dit gebeurde op de zeekleigronden aansluitend op de bestaande bebouwing. De dorpen liggen veelal ver verspreid in het open kleilandschap en worden omzoomd door akkerbouw- en veeteeltgebieden. Het overgangsgebied van zand naar klei in het oostelijk deel van de regio wordt ook wel de naad van Brabant genoemd. Dit was een aantrekkelijke vestigingslocatie. Hier zijn dorpen als Made, Terheijden, Wagenberg, Hooge Zwaluwe en Geertruidenberg ontstaan. De kern Raamsdonk sluit qua occupatiepatroon aan op het slagenlandschap dat algemeen is voor de Brabantse Langstraat. Ook voor deze kernen geldt dat in de naoorlogse periode vlaksgewijze woon- en werkgebieden gerealiseerd zijn aansluitend aan de oude kernen. Naast akkerbouw en veeteelt vormt de glastuinbouw een belangrijke functie in het buitengebied van sommige van deze kernen. Rijks- en provinciale projecten Binnen of direct aansluitend aan de landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk staan een aantal grootschalige ruimtelijke ontwikkelingen op stapel. Deze ontwikkelingen worden via andere planvormingsprocessen geregeld. Het gaat in dit verband onder andere om: De planontwikkeling inzake het grootschalige bedrijventerrein Moerdijkse Hoek, gelegen binnen de gemeentegrenzen van Moerdijk. Vestiging van een grootschalige nieuwe glastuinbouwlocatie in de gemeente Steenbergen, in het gebied ten westen van het Agroindustrieel complex Dinteloord. Dit is mede van belang gelet op het Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 20

21 standpunt van de provincie dat op Moerdijkse Hoek geen ruimte is voor glastuinbouw. De aanleg van het traject van rijksweg A4 tussen Bergen op Zoom en Dinteloord, en de mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen in dat kader. De ontwikkeling inzake Robel/dedicated goederenspoorlijn. In het kader van het thematische uitwerkingsplan worden de genoemde ontwikkelingen niet meegenomen, anders dan de mogelijke directe of indirecte effecten op de thematische uitwerkingen voor woningbouw en bedrijventerreinontwikkeling. Deze effecten zijn in de betreffende paragrafen voor woningbouw en bedrijventerreinontwikkeling opgenomen. Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 21

22 4 Het Duurzaam ruimtelijk structuurbeeld 4.1 Uitgangspunten Het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld geeft een visie op de ruimtelijke structuur (opbouw en samenhang) van het hele plangebied. Hierbij wordt ruimtelijke kwaliteit, in overeenstemming met de drie lagen van de lagenbenadering, integraal benaderd: kwaliteiten die te maken hebben met bijvoorbeeld water, cultuurhistorie, milieu en verkeer en vervoer worden in beeld gebracht. Elke laag heeft een eigen karakter en dynamiek. De lagenbenadering schrijft geen afwegingsmechanisme voor: hiërarchie tussen de lagen is er niet. Ze worden niet op elkaar gestapeld, maar geïntegreerd tot een duurzaam ruimtelijk structuurbeeld. Daartoe kennen we waarderingen toe aan de verschillende gebieden, zones en lijnen die in het plangebied op het niveau van het uitwerkingsplan te onderscheiden zijn en ontwikkelen we een globale visie op het plangebied. Het streven naar ruimtelijke samenhang speelt daarbij een belangrijke rol. Het structuurbeeld laat nog ruimte voor meerdere toekomstmogelijkheden, het is geen eindontwerp met een bepaalde planhorizon. Het is de basis voor verdere planvorming en ontwerp. 4.2 Gebruikte kaarten Er is een kaartenset schaal 1: opgebouwd met basisgegevens welke gebruikt zijn voor de opstelling van het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld. De Historische kaart Afbeelding 2 de historische kaart Dit zijn ingescande en aan elkaar geplakte oude topografische kaarten uit de periode 1880 tot Deze kaart geeft inzicht in de oorspronkelijke inrichting van het gebied. De oorspronkelijke geomorfologie en het grondgebruik zijn nog goed te zien. De occupatie was toen nog minder van invloed zodat het natuurlijke watersysteem en de ontginningen nog afleesbaar zijn van de kaart. Deze kaart geeft inzicht in de veranderingen van het occupatiepatroon die zich hebben voorgedaan. De kaart kan gelezen worden in relatie tot de GHS en de Cultuurhistorische waardenkaart (CHW). Ook kan deze kaart in combinatie met de CHW-kaart gebruikt worden om bij herstel en versterking van historische landschappen. Streekplankaart 1 (Ruimtelijke hoofdstructuur) Afbeelding 3 uitsnede van plankaart 1 van het Streekplan Deze kaart is een belangrijk uitgangspunt, het gaat immers om een uitwerking van het Streekplan. De Streekplankaart is vergroot van schaal 1: naar 1: De bedoeling hiervan is de behoefte het provinciale beleid beter Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 22

23 zichtbaar te maken naar de ondergrond. Deze kaart op deze schaal heeft dus geen afzonderlijke beleidsstatus. De Streekplankaart op schaal 1: vanzelfsprekend wel. De geomorfologische kaart Deze kaart geeft inzicht in de opbouw van het plangebied en bevat informatie over de ondergrond van het plangebied. Duidelijk zichtbaar is dat de ruimtelijke structuur van het plangebied in belangrijke mate bepaald wordt door de beekdalen. De geomorfologische structuur is goed te herkennen in de basisstructuurkaart. Afbeelding 4 de geomorfologische kaart 4.3 Ruimtelijke structuur van de regio De provinciale structuurkaart typeert het plangebied op regionale schaal en vormt daarmee de basis voor het duurzaam ruimtelijk structuurbeeld. De kaart beschrijft de huidige situatie en vertelt het verhaal van de landschappelijke en stedelijke kwaliteiten van het plangebied. De drie lagen uit de lagenbenadering zijn verwerkt tot één beeld dat een integrale beschrijving op regionale schaal geeft. De kaart geeft nog geen waardering van die kwaliteiten voor verdere stedelijke ontwikkelingen in het gebied, maar kan wel helpen om de ruimtelijke consequenties van ontwikkelingen op regionale schaal inzichtelijk te maken. De hoofdindeling van de kaart is gebaseerd op de geomorfologische indeling, waarin ook water, bodem en reliëf zijn meegenomen. Deze indeling geeft een beeld van de historie van het Brabantse landschap, onvervangbare overgangen en landschappelijke kenmerken. Vervolgens is bepaald welke ontginningsperiode de meest bepalende factor is geweest in de ruimtelijke verschijningsvorm van het landschap. Omdat de ontginningsperiode soms nog niet veel zegt over de belevingswaarde of schaal van het gebied is op de kaart ook aangegeven of de gebieden een open of een besloten karakter hebben. Ook hebben er diverse ontwikkelingen plaatsgevonden die niet direct te maken hebben met de ontginningsperiode maar die wel een dominante invloed hebben op de verschijningsvorm en het functioneren van het landschap, ook deze zijn aangegeven op de kaart. De lijnen en patronen op de structuurkaart zijn aangegeven om de verschijningsvorm van bepaalde landschappelijke of stedelijke structuren op schematische wijze te verduidelijken. Op basis van de in hoofdstuk 3 beschreven ruimtelijke samenhang in de regio is de structuurkaart gewaardeerd en is op een regionale schaal gezocht naar de begrenzing van het landschappelijk raamwerk. Het landschappelijk raamwerk is het deel van het buitengebied dat zowel op de korte als de lange termijn groen blijft. Hier is verstedelijking ongewenst en ligt de ontwikkeling van andere functies, zoals natuur, landbouw en waterberging meer voor de hand. Voor het open zeekleigebied van Brabant is het moeilijk om een raamwerk af te palen op basis van de aanwezige landschappelijke structuur. De schaal en maat van het landschap biedt daarvoor nauwelijks aangrijpingspunten. Het meest structurerend voor deze regio blijken aanwezige lijnelementen zoals dijken, watergangen en infrastructuurlijnen. Vaak zijn dijken en wegen aan elkaar gekoppeld. Bij de totstandkoming van het landschappelijk raamwerk is daarom ook dankbaar gebruik gemaakt van de informatie uit de structuurvisiesplus van Ontwerp uitwerkingsplan landelijke regio Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk 23