HUIZEN APELDOORN NIJMEGEN ROSMALEN S-HERTOGENBOSCH RAAMSDONKSVEER. EINDHOVEN Verslag. VNSG on Tour-sessies WALLDORF 1

Transcriptie

1 HUIZEN APELDOORN NIJMEGEN ROSMALEN S-HERTOGENBOSCH RAAMSDONKSVEER EINDHOVEN Verslag VNSG on Tour-sessies WALLDORF 1

2 inhoud. 4 Design Thinking s-hertogenbosch 8 transport & logistiek Apeldoorn 12 Architectuur Eindhoven 16 Learning Nijmegen 20 GRC Huizen&Rosmalen 24 Executive Sessie Walldorf 30 user experience Raamsdonksveer 34 Big Data Apeldoorn 2 VNSG on Tour-sessies

3 voorwoord Henny Claessens Voorzitter VNSG-jubileumcommissie Beste VNSG-lid, Het jaar waarin we het 25-jarig jubileum van de VNSG hebben gevierd, ligt inmiddels achter ons. Het is nu dus een mooi moment om terug te blikken op een bijzondere serie activiteiten waarmee dit jubileum is gevierd: de VNSG on Tour-sessies. De VNSG-jubileumcommissie (bestaande uit José Vrijhoef, Marinus Peters, Theo Bolta, Hans de Labije en mijzelf) had al vroeg in de voorbereiding van het jubileumjaar een duidelijke doelstelling: het jubileum op verschillende manieren èn op verschillende momenten vieren. Daarbij wilden we ook zo veel mogelijk leden bij het jubileum betrekken, in welke vorm dan ook. Zo is er een jubileumlogo gemaakt, is het VNSG Congres extra feestelijk gemaakt, zijn de vrijwilligers binnen onze vereniging extra in het zonnetje gezet en hebben we het jubileum zoveel mogelijk in woord en beeld uitgedragen om te onderstrepen wat er in 25 jaar door alle betrokkenen in de SAP-wereld is neergezet: een dijk van een gebruikersvereniging met veel enthousiaste leden. We wilden tijdens het jubileumjaar het land intrekken om onze leden eens op te zoeken. Dat leek ons wel een mooi gebaar. We vonden dat we ook op een inhoudelijke manier het jubileum konden vieren. Bijvoorbeeld door het organiseren van sessies over onderwerpen die normaliter niet zo snel aan bod komen. En ja, dan liefst ook nog op interactieve wijze. En niet alleen terugblikken, maar ook vooruitkijken. En zo groeide binnen de jubileumcommissie langzamerhand het idee om iets aparts te doen. Dat werd de VNSG on Tour: een serie van acht sessies die plaatsvonden in een opblaasbare, iglovormige tent die op verschillende locaties in het land werd opgezet. Dit concept viel bijzonder in de smaak bij de deelnemers door de ongebruikelijke setting en de keuze van de onderwerpen. En vooral ook door de hoge mate van interactie. Toch was er ook een maar : slechts een beperkt aantal leden kon aan de sessies deelnemen, omdat het aantal plaatsen in de VNSG on Tour-tent nu eenmaal gelimiteerd was. Daarom besloten we om na het jubileumjaar een verslag van alle sessies naar alle leden van de VNSG te sturen, zodat ook u kunt vernemen wat er voor de onderwerpen van de sessies speelt binnen onze community. Dit is het resultaat: een elektronisch document met sfeerimpressies en samenvattingen van wat er tijdens de sessies besproken is. Ik wil namens de VNSG-jubileumcommissie en het VNSG-bestuur allen bedanken die een bijdrage hebben geleverd aan het jubileum en aan de VNSG on Toursessies in het bijzonder. Uw inzet, het enthousiasme en de betrokkenheid hebben aangetoond dat we als vereniging klaar zijn voor de volgende 25 jaar. Ik wens u veel leesplezier! VNSG on Tour-sessies 3

4 Design Thinking. s-hertogenbosch En nu aan de organisatie verkopen Tekst Teus Molenaar Fotografie Jonas Briels Illustratie SAP 4 VNSG on Tour-sessies

5 Design Thinking is een adequate manier om tot breed gedragen onorthodoxe oplossingen te komen. Dit gevoel leefde sterk bij de deelnemers van de eerste VNSG on Tour-bijeenkomst over dit onderwerp. Alleen moeten we het nu aan de organisatie zien te verkopen; dat is altijd het lastige, was de verzuchting. Arne van Oosterom, een externe deskundige van de DesignThinkers Group, leidde het onderwerp in voor de genodigden. Hij was met zijn bedrijf ook te gast bij het Hasso Plattner Institute om Design Thinking uit de doeken te doen. Dat gaf mede de aanleiding tot intensief gebruik van de methode door SAP. De eerste VNSG on Tourbijeenkomst was (natuurlijk) op het voorplein van SAP in Den Bosch, waar ook de VNSG is gehuisvest. Een koude dag, met verhitte discussies. Vervolgens werd de groep opgesplitst om in groepen aan de opdracht te werken. De deelnemers moesten zich de kroningsdag in Amsterdam voor de geest halen. En daarbij een oplossing bedenken voor iemand of een organisatie die die dag bijwoont. De winnaars hadden de toepassing Trash Dash bedacht: gewoon een slimme prullenbak, aldus de toelichting van Manon Wenmekers, afdelingshoofd van het ICT Service Centrum/Ontwikkeling bij de Universiteit Maastricht. Maar daarmee deed zij de inspanningen van het team te kort. Bewoners erbij betrekken Eén van de ergernissen op een feestdag zijn de overvolle prullenbakken met een hele berg afval ernaast. Zo n situatie ontstaat veelal doordat de bak vol is en mensen hun bekertjes en dergelijke ernaast gooien. Als ergens eenmaal VNSG on Tour-sessies 5

6 vuilnis ligt, schijnt iedereen te denken dat dat zo hoort. Het team bedacht wie allemaal belanghebbenden zijn bij een oplossing: de vuilnisman, de politie, particuliere bewaker, eigenaar van het festivalterrein, de IT-deskundige. Roep ze bij elkaar en bedenk al brainstormend een oplossing. Ga daarna pas bedenken hoe je dat technisch kunt invullen. De oplossing bleek: een vuilnisbak die tijdig weet dat hij vol raakt en dit vervolgens aan de vuilnisophaler laat weten die dan actie kan ondernemen. Het einde van het zwerfvuil na een vreugdevolle dag. Bij de evaluatie gaf iemand aan het idee aansprekend te vinden. Hij had evenwel ook de omwonenden uitgenodigd bij de eerste bespreking om de denkkring zo groot mogelijk te maken. Dit raakt een wezenskenmerk van Design Thinking. Van tevoren denk je: wat kunnen de bewoners nou aan de oplossing van dit probleem bijdragen? En concludeer je dat het geen zin heeft ze uit te nodigen. Maar daarmee sluit je een mogelijk briljante bijdrage op voorhand uit. En je negeert de betrokkenheid van de omwonenden bij het onderwerp. Toch wel een lastig onderwerp, zo blijkt uit de discussie. 6 VNSG on Tour-sessies

7 Wie nodig je uit? Wenmekers nog eens: In mijn dagelijkse praktijk loop ik ook tegen dat onderwerp aan: wie zijn eigenlijk mijn klanten? Eigenlijk zijn dat de studenten, maar in de dagelijkse gang van zaken zit ik toch meestal met de IT ers en ander ondersteunend personeel rond de tafel. Rivier oversteken Wat is het verschil met agile software engineering?, zo viel in de wandelgangen te noteren. Bij deze ontwikkelmethode zitten immers ook alle betrokkenen rond de tafel om tot de beste en doelmatigste oplossing te komen. Die betrokkenheid is zelfs een randvoorwaarde. Dat is bij Design Thinking ook het geval. Toch is er een onderscheid. Bij Design Thinking gaat het om de creatie, de innovatie, de inspirerende ideeën. Die leiden tot requirements, zeg maar de backlog van een agile ontwikkelproject. Een voorbeeld: een groep mensen staat aan de oever van een rivier en wil naar de overkant; en later weer terug. Bij Design Thinking staat de vraag centraal welke oplossing het best, doelmatigst en meest economisch is: zwemmen, een pont, met een helikopter, een brug, noem maar op. Als er eenmaal een oplossing is gekozen, gaat het erom deze zo efficiënt mogelijk te verwezenlijken. Dan komt het agile ontwikkelproces in beeld. Samen vormt het een duo dat aanzienlijk bijdraagt in het lean maken van een organisatie. Peter de Bruin, hoofd Architectuur & Processen bij de Randstedelijke netbeheerder Stedin, heeft met belangstelling de VNSG on Tour-dag bijgewoond. Wij passen een soortgelijke methode al vier jaar toe, zegt hij. Daarmee hebben wij de procesketen geoptimaliseerd. Het begint met het samenstellen van een multidisciplinair team. Niet te groot, want het moet wel praktisch blijven; je moet wel meters kunnen maken. En je moet mensen in het team hebben die geen blad voor de mond nemen. Bovendien moet je beseffen dat er altijd budgettaire beperkingen zijn. Ik heb deze dag ervaren als een bevestiging dat wij op de goede weg zijn. Inderdaad, zo blijkt bij de evaluatie: zorg ervoor dat het niet ontaardt in een Poolse landdag. Bekijk ook het filmverslag De organisatie in Leen de Visser, verantwoordelijk voor SAP bij BAM, heeft het als een leerzame dag ervaren. Design Thinking helpt frisse, onverwachte invalshoeken boven tafel te krijgen. Bij hem dringt zich de vraag op hoe je de rest van de organisatie zo ver krijgt om deze methode bedrijfsbreed te gaan toepassen. Een onderwerp dat hij tijdens de evaluatie naar voren bracht. Want je moet toch de managers mee zien te krijgen. Wenmekers herkent de uitdaging. Dat valt meestal niet mee, zegt zij. Want naar mijn oordeel komen de ideeën van veel van dergelijke methodes bij de IT-afdeling vandaan. Vaak moet je je de blaren op de tong praten om het management mee te krijgen. Arne van Oosterom erkent dat hier inderdaad een uitdaging ligt. Het management weet ook niet hoe het moet. Begin in elk geval met kleine stapjes, en een beperkt team. Laat de eindgebruikers ambassadeur zijn van de uiteindelijke oplossing. VNSG on Tour-sessies 7

8 transport & logistiek.apeldoorn door een financiële bril Tekst Teus Molenaar Fotografie José Vrijhoef 8 VNSG on Tour-sessies

9 Bij het vervoeren van goederen van A naar B komt heel wat kijken, maar achter de financiering van logistiek gaat ook een hele wereld schuil. De toekomst van Transport en Logistiek vraagt onder meer om harmonisatie van financiële richtlijnen op Europees gebied, zo leert de VNSG on Tourbijeenkomst in mei 2013 over dit onderwerp. Doel van de goed bezochte bijeenkomst is anders naar transport en logistiek te kijken dan de gebruikelijke bewegingen van vrachtwagens, treinen, vliegtuigen en schepen. De blik ligt op het financieringsmodel in de vrachtwereld. Welke pijnpunten komen we in dit dossier tegen? Mr. Ad Fruijtier, oprichter van Van Driel Fruijtier btw specialisten, gaat in op de BTW-kwestie. Hij stelt dat er een spanningsveld bestaat tussen de lidstaten en de Europese Unie. De nationale regeringen ook de Nederlandse hebben de Europese richtlijn (nog) niet omgezet in hun eigen wetgeving. Hij stelt bijvoorbeeld dat vrijstellingen in de diverse lidstaten niet op één lijn liggen. Die complexiteit en het gebrek aan uniformiteit lijken een vrijbrief voor fraude. Het begrip BTW-carrousselfraude spreekt boekdelen: dan worden goederen voortdurend doorgeleverd binnen een groep van vennootschappen, waarbij wel BTW wordt teruggevraagd maar niet afgedragen. Het huidige BTW-systeem wordt voorts gekenmerkt doordat ondernemingen verantwoordelijk zijn voor het BTWgedrag van hun leveranciers en afnemers, legt Fruijtier uit. Bovendien zorgt BTW voor zijn eigen geldverkeer. Harmonisatie De toekomst zal volgens hem gericht moeten zijn op harmonisatie. Waarbij te denken valt aan één BTW-tarief in een land; hopelijk zelfs in de hele Europese Unie. Verder zou ik het aantal vrijstellingen naar nul terugbrengen om fraude tegen te gaan, aldus Fruijtier. Het geldverkeer dat gepaard gaat met BTW, wil hij zoveel mogelijk minimaliseren. De plaats van levering tussen goederen en diensten zou gelijk moeten worden getrokken. Bij business-to-business transacties zou er een verplichte verlegging van de BTW moeten komen, waarbij de leverancier de BTW verlegt naar de koper. Alle nationale BTW-wetgeving en verordeningen zullen vervangen moeten worden door de Europese richtlijn. Dat schept eenheid. Harmonisatie ziet hij voorts graag op het vlak van factuurvereisten, BTW-registratieprocedures en aangiftes. Tot slot wil Fruijtier de geldstromen tussen belastingdienst en leverancier/afnemer splitsen. De voorgestelde maatregelen moeten leiden tot kostenbesparing bij het bedrijfsleven en in zijn algemeenheid tot een lagere fraudegevoeligheid. Financiële verbeteringen Prof. dr. ir. Pieter Klapwijk van Nyenrode Business University gaat in zijn lezing Supply chain finance (SCF); the new kid on the block in op het feit dat vanaf 1990 alle verbeteringen vooral gericht zijn op de fysieke goederenstroom. Die mogelijkheden raken uitgeput. Bovendien heeft de financiële crisis ervoor gezorgd dat de aandacht nu echt gericht is op de verbetering van de geldstromen in de keten. Belangrijk is dat allen dezelfde definitie onderschrijven: Financiële regelingen in de vorm van schuld, vermogen of financiële contracten die worden gebruikt door ten minste twee ketenpartners (koper en verkoper) en geïnitieerd door een (dominante) inkooppartij met het doel de algehele financiële gezondheid te verbeteren en/of de algehele risico s in de keten te beperken. Supply Chain Finance: the new kid on the block VNSG on Tour-sessies 9

10 Doelstellingen van Supply Chain Finance zijn: 1. Werkkapitaalverbetering van de koper: synchronisatie en uitbreiding van inkoopvoorwaarden; 2. Kortingen: kapitalisatie van de verschillen in kredietwaarderingen tussen kopers en leveranciers; 3. Voorrang & betrokkenheid: bind de leverancier aan jouw leveringsketen en verkrijg een voorrangspositie; 4. Strategische ondersteuning: maak het de strategische leveranciers mogelijk mee te groeien; 5. Innovatie: sta leveranciers toe gewenste vernieuwingen na te streven. 10 VNSG on Tour-sessies

11 Belangrijkste term in deze definitie is dominante inkooppartij. Die is in feite de financier van de keten. Een zogenaamd supply chain finance house financiert de keten. En het is nog maar de vraag of dat banken zullen zijn, gezien de eisen die tegenwoordig aan de instellingen worden gesteld, aldus Klapwijk. De rol van deze supply chain dirigent wordt steeds belangrijker. Hij heeft het eigenlijk voor het zeggen. Reversed factoring is een eerste kleine stap op weg naar SCF. De banken hebben echter nog niet echt begrepen dat dit een andere kijk op de leveringsketen vereist, stelt Klapwijk vast. Bij reversed factoring wordt voor de bepaling naar het betalingsriciso gekeken naar de kopende partij en niet naar de kredietwaardigheid van de leverancier. Ten tweede wordt er enkel gewerkt met door de inkopende partij goedgekeurde facturen om zo het risico van het niet betalen van de factuur te beperken. Dit zorgt ervoor dat de banken tegen een lager risico de facturen van de leverancier kunnen financieren. In Nederland komt deze vorm van facturering slechts mondjesmaat van de grond. Gevraagd of de andere doelstellingen in ons land worden gehaald, antwoordt Klapwijk: Zeker, maar er is nog een lange weg af te leggen. Meer transparantie Dr. Joris Hulstijn, universitair docent Compliance management aan de Technische Universiteit Delft, pleit (samen met bedrijfsleven en overheden) voor meer transparantie in de internationale goederenstromen. Bij scheepsrampen bijvoorbeeld blijkt slechts veertig procent van de teloor gegane containers terug te voeren op de eigenaren. Dit brengt grote veiligheidsrisico s met zich mee, omdat niet is na te gaan welke stoffen er in de containers zitten. Dit kan leiden tot een vermindering van de administratieve lasten voor ondernemingen met veertig procent als de vertragingen aan de grens met vier procent zijn terug te brengen. Hoe meer de ondernemingen de procedures beheersen, des te meer kunnen overheden zich richten op controle. ICT aanpassen Die transparantie is alleen mogelijk, aldus Hulstijn, als de ICT op orde is. Wij werken eraan om toch tot goede uitkomsten te komen als er data ontbreken. Daarbij moet je denken aan model-based auditing, quittance and seals en case study s. Hulstijn plaatst de transacties in een waardecirkel; een (vereenvoudigd) model van waardestromen en gebeurtenissen (zoals interne controle en belastinginspecties) die van invloed zijn op de waarden. Vervolgens toont hij een stroomschema dat de geldstromen koppelt aan de goederenstroom. Dit model is getoetst aan een goederenstroom van China naar het Verenigd Koninkrijk. Uit deze case study blijkt dat er genoeg data-elementen aanwezig zijn om de waardeketen te verifiëren. Voorts blijkt dat er een duidelijk verschil bestaat tussen de inkooporder en het niveau waarop vervoer dient te worden ingeregeld. Beter inzicht in data is een oplossing. Hiertoe is het CASSANDRA-project in het leven geroepen. Aan de basis staan commerciële data; die worden hergebruikt voor overheidsinspecties. Commerciële data zijn immers betrouwbaarder (eigenbelang) en dit kan leiden tot geharmoniseerde overheidsprocedures. VNSG on Tour-sessies 11

12 architectuur.eindhoven Archeoloog tekst Teus Molenaar Fotografie Doroté van der Heijden 12 VNSG on Tour-sessies

13 of architect? Archeoloog of architect? Deze vraag zingt rond in de koepelvormige VNSG on Tour-tent. Het antwoord neigt naar het laatste: het ontwerpen van een gegevensinfrastructuur die het bedrijf vooruit helpt. Toch zijn er nog te veel IT-architecten die zich richten op een dusdanige inrichting dat alle informatie eenduidig is opgeslagen en terug te vinden: de archeoloog. Dit keer was het meest kennisintensieve stukje Nederland de plek waar de VNSG on Tour-tent was opgezet: de High Tech Campus in Eindhoven. Buiten is het koud, de regen gutst; binnen probeert het uitgelezen gezelschap het belang van architectuur in geautomatiseerde systemen helder te krijgen. Om alvast enigszins op de conclusie vooruit te lopen: ze vinden dat SAP het ze niet makkelijk maakt. Eerder had Mark Raben, Director Innovation & Product Strategy bij SAP Nederland, het al impliciet toegegeven: We hebben 2600 producten, verdeeld over vijf platformen. Waarbij komt dat je tegenwoordig de oplossing moet zoeken in de combinatie van producten die veelal niet alleen van SAP afkomstig zijn. De complexiteit is erg toegenomen. Dat zorgt voor veel verwarring, erkent hij. En tegelijkertijd onderstreept dit het nut van een goede architectuur; want die moet toch orde in de chaos brengen. Raben komt wel met een hoopgevend signaal: Onze roadmaps zijn online allemaal beschikbaar voor diegenen die daar belangstelling voor hebben. Alles is terug te vinden op onze SAP Service Marketplace. Een architect zou hier met zijn tocht moeten beginnen. Want op deze Marketplace wordt niet alleen de gebruiker op zijn wenken bediend; ook de business kan zich een oordeel vormen van de achterliggende visies van SAP. Best practices Het is onverstandig steeds het wiel opnieuw uit te vinden. Raben brengt dan ook met verve de best practices naar voren die SAP verzamelt en via de Service Marketplace vrijgeeft. Er zijn onnoemelijk veel mogelijkheden met het huidige productportfolio, zegt hij, Dat is een voordeel, maar tegelijkertijd ook een nadeel, want je zult toch een keuze moeten maken. Best practices en case studies kunnen een leidraad zijn. Overigens te vinden in de SAP Value Management Benchmark Lookup. Best practices zijn een noodzakelijk hulpmiddel, aldus Raben, want de eisen waaraan architecten moeten voldoen, zijn steeds zwaarder. Business analytics, mobiele platformen, cloud computing; alles is mogelijk. De business heeft geen begrip voor traagheid in de systemen. Alles moet real time. Toch moet je je steeds afvragen wat acceptabel en noodzakelijk is voor de bedrijfsvoering. Hiermee komt het discours op de opmerking van Arjan Visser, oprichter en managing partner van ARTe Group, en trainer/coach van het Lead Enterprise Architecture Development Program bij SAP. Het enige dat de architect in de bestuurskamer moet zeggen, is: Ja, dat kan. Dan kun je er later altijd nog op terugkomen met het financiële plaatje dat bij die mogelijke oplossing past. VNSG on Tour-sessies 13

14 14 VNSG on Tour-sessies

15 Timing is key, zo vinden ook de bezoekers. "Je moet weten wanneer je iets naar voren brengt; en waar natuurlijk." Stakeholder management Om de informatievoorziening dusdanig in te richten dat zij een positieve bijdrage levert aan het bedrijfsresultaat, is het, aldus Visser, nodig te achterhalen wat de visie is van de bestuurders op de bedrijfsvoering, hun beweegredenen voor bepaalde beslissingen boven water zien te krijgen. De architect verdient een plaats aan de belangrijkste vergadertafel in de organisatie. Daar waar strategische beslissingen worden genomen. Toch blijkt slechts een enkeling uit het gezelschap op het hoogste niveau mee te draaien. Visser legt de vinger op de zere plek met zijn opmerking dat de architect wellicht beter zijn best moet doen om zijn toegevoegde waarde aan te tonen. Hij legt de bal bij de architect. Die moet meer doen aan stakeholder management: achterhalen wat de wensen zijn van de bestuurders, maar ook van de gebruikers; en van de leveranciers/adviseurs. Op dat moment komt hij met de vraag of iemand een archeoloog is of een architect. De eerste zorgt voor goede documentatie, voor impact analyses, controls; terwijl de tweede zich afvraagt hoe de organisatie kan besparen en meer geld kan verdienen. Als een tablet de verkoper helpt meer omzet te halen, dan is dat het uitgangspunt, de technische inpassing een afgeleide. Bij snel wisselende marktomstandigheden moet een organisatie snel kunnen veranderen, agile zijn. De architect dient te zorgen voor een stevig fundament dat open staat voor de snelheid waarmee de business nieuwe zaken geïmplementeerd wil zien. Tong afbijten Arnoud Roebers, applicatie architect bij de Rabobank, is dagvoorzitter en probeert het besprokene samen te vatten, en de gevoelens van het publiek weer te geven. Het idee bestaat dat SAP toch nog te sterk vanuit het product naar de klant redeneert, in plaats van te achterhalen wat de pijnpunten van de klant zijn en aan de hand daarvan een oplossing te bedenken. Overigens is dat precies wat Raben (lees: SAP) met Design Thinking voor heeft. Maar in de praktijk is dit niet zo makkelijk te bereiken. Want dan moet je wel met iedereen aan tafel zitten; en je moet weten wanneer je wat zegt. Soms moet je je tong afbijten en niet meteen alle bezwaren gaan roepen als de business met een vraag komt. Maar in de praktijk blijkt dat de architect maar heel soms is betrokken bij organisatievraagstukken, concludeert Roebers. Een andere conclusie is dat architecten de eindgebruiker echt centraal moeten stellen. Een eerste taak is dan om vast te stellen wie de gebruiker is. En zo gaat de architectuurdiscussie uiteindelijk niet over de technologie, maar over de mensen voor wie de technologie dient te worden ingezet. Arnoud Roebers VNSG on Tour-sessies 15

16 learning.nijmegen Leerling bepaalt manier van overdracht tekst Teus Molenaar Fotografie VNSG 16 VNSG on Tour-sessies

17 In de toekomst gaan leerlingen zelf bepalen hoe zij bepaalde kennis tot zich willen nemen. Dat betekent dat niet de docent van een bepaalde SAP-cursus vaststelt op welke trainingsdagen en tijden en op welke locatie de training plaatsvindt, maar dat de deelnemers dit zelf doen. En ook nog eens zelf uitmaken met welke beschikbare materialen zij zich de benodigde kennis eigen willen maken. De vierde VNSG on Tour-sessie vindt plaats op de campus van Opleidingskunde van Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). Richard Benschop, dagvoorzitter en secretaris van de VNSG-focusgroep Opleidingen, zegt in zijn inleiding dat het dit keer niet gaat over het verleden van kennisoverdracht, maar juist over de toekomst. Hij vertelt dat er vier invalshoeken zijn gekozen om kennisoverdracht onder de loep te nemen. Via de ingerichte twittermuur kunnen deelnemers rechtstreeks reageren; een aantal tweets is in dit artikel verweven. De discussie is richting gegeven via een aantal stellingen. Mooie uitdaging Véronique Willems-Van den Hurk en Ronald van Gog gaan in op de invalshoek generaties : heeft elke generatie een andere benadering nodig? Willems-Van den Hurk is verbonden aan de HAN en geeft Opleidingskunde. Zij deed haar lezing samen met laatste-jaar-student Van Gog. Hoewel nieuwe generaties zijn opgegroeid met computers, aldus Willems-Van den Hurk, willen ook zij zelf hun leerroutes bepalen. Slecht slapen staat bijna gelijk aan drinken tijdens je werk als het om aandacht voor de training gaat Proost! Tijdens de sessies spelen tweets van de deelnemers een belangrijke rol bij de discussie. In dit verband: Geef de lerende de ruimte om mee te ontwikkelen, i.p.v. programma s op te leggen, en Samenwerken met verschillende generaties in organisaties; mooie uitdaging om in dialoog te blijven!. Tom Bos Rendement omhoog Tom Bos, adviseur Leren & Ontwikkelen bij trainingscentrum Boertiengroep, geeft in zijn lezing Licht op Leren tal van voorbeelden waarmee het rendement van een training is te verhogen. De inhoud hebben we na al die jaren wel op VNSG on Tour-sessies 17

18 orde, meent hij, Nu wordt het hoog tijd om de omgeving waarin een training gebeurt aan te pakken. Daar zijn namelijk met relatief eenvoudige ingrepen grote verbeteringen te bereiken. Hij behandelt de invalshoek invloed van faciliteiten op het leren. Daarbij speelt licht een belangrijke rol, evenals voeding. Het feit dat een trainer tegenwoordig vaak op locatie aan de slag moet, ontslaat hem niet van de verplichting de omgeving zoveel mogelijk te optimaliseren voor maximale kennisoverdracht. Meetmethoden die we in NL handig vinden, zijn in nogal wat buitenlanden not done of zelfs verboden. Vijf trends Eefje Teeuwisse, adviseur en onderzoeker bij Talent College, gaat in de invalshoek veranderende inhoud; aansluiten op interesses. Zij ziet vijf belangrijke trends die gelden op het vlak van leren en ontwikkelen. Deze zijn: Dicht op het werk (werkplekleren), Leren op afstand (bijvoorbeeld social media als aanvulling op traditioneel klassikaal), Kracht van ervaring (gebruiken om nieuwsgierigheid op te wekken), Zelfsturing (invloed van de lerende op het programma), en Interesse en talent (onderzoek wat iemand al weet en kan, en bouw daarop door). Uit de discussie blijkt dat zelfsturing lastig toepasbaar lijkt. Vooral als de datum nadert waarop een project live behoort te gaan, is er weinig ruimte voor de eigen inbreng als een grote groep gebruikers moet leren omgaan met software, zo is de mening. Breinleren Ten slotte de vierde invalshoek: het veranderende brein. Is in de loop der jaren als gevolg van biochemische processen de manier waarop mensen leren en onthouden gewijzigd? Gootje Visser en Jeroen Kelder, beiden werkzaam bij e-learning specialist Brightalley, spreken over Breinleren en Learning Analytics. Je haalt het maximale uit het brein van de deelnemers via emotie, herhalen en laten oefenen, zintuiglijk rijk materiaal, iets laten creëren, focussen, en voortbouwen op bestaande kennis en ervaring, aldus het tweetal. Zij stellen dat in de toekomst lesgeven makkelijker wordt omdat veel gegevens over deelnemers voorhanden zullen zijn. Daarbij gaat het zowel om het leerproces zelf als om de geautomatiseerde leervoorspelling op grond van die gegevens. De deelnemers zien wel mogelijke juridische bezwaren opdoemen bij het breinleren in sommige landen. Ook zien zij praktische bezwaren. Zo is het mogelijk dat de betrouwbaarheid van de voorspelling te wensen overlaat. Bovendien willen de meeste deelnemers zich niet op deze manier laten categoriseren. Fikse veranderingen Bij de samenvatting van deze studiedag geeft Benschop aan dat trainers, ontwikkelaars en adviseurs, evenals leerlingen fikse veranderingen staan te wachten. Er vindt veel onderzoek plaats naar de toepassing van nieuwe methoden en technieken om het optimale uit het brein van studiedeelnemers te halen. Ook is er veel meer oog voor het optimaliseren van de omgeving waarin de kennisoverdracht plaatsvindt. Tevens worden er flinke stappen gezet bij de ontwikkeling van hulpmiddelen voor de vorming van trainingsmaterialen, aldus Benschop. Maar ook de softwareprogrammeurs zitten niet stil. Zij krijgen, aldus de dagvoorzitter, steeds meer oog voor de natuurlijke omgang van de gebruikers met software. De nieuwe generatie software, waarbij bijvoorbeeld meer aandacht is voor emotie, brengt met zich mee dat er ook nieuwe trainingsmethoden moeten worden ontwikkeld. 18 VNSG on Tour-sessies

19 Stellingen Uit de stemming tijdens de discussie over de stellingen blijkt toch wel een voorkeur voor breinleren. Voor Tegen Analyseren van het (leer)gedrag en geautomatiseerde leervoorspellingen doen is gevaarlijk in het kader van de privacy. Generatie Y wil veel te snel en te veel. Ze moeten maar gewoon wat meer geduld hebben. In de toekomst dient de lerende zelf te bepalen op welke wijze hij zijn SAP-kennis eigen maakt en niet de trainer. De omgeving van de training is belangrijker dan de vorm. Je kan alleen goed worden in iets waar je echt geïnteresseerd in bent en talent voor hebt. VNSG on Tour-sessies 19

20 grc.huizen&rosmalen Veel belangstelling voor GRC Tekst Teus Molenaar Fotografie VNSG 20 VNSG on Tour-sessies

21 Governance, Risk Management en Compliance (GRC) mag zich verheugen in een gezonde belangstelling. Niet alleen op bedrijfsniveau waar dit onderwerp nadrukkelijk op de directietafel ligt, maar ook bij de leden van de VNSG. Er zijn twee sessies nodig om aan de informatiebehoefte te voldoen. GRC hoort bij gezond ondernemerschap blijkt uit de discussies. Michiel Wirken van supermarktketen Jumbo legt uit dat zijn bedrijf GRC, naast de gebruikelijke benadering, ook inzet om de uitvoering van de Jumbo-formule te waarborgen en zo de klanttevredenheid op het gewenste peil te krijgen. Het project is van bovenaf ingezet, maar wint aan kracht door de vertaalslag van strategische risico s naar het operationele niveau. De strategische risico s zijn vertaald naar de impact op de belangrijkste bedrijfsprocessen. Mogelijk onheil wordt visueel zichtbaar gemaakt met dashboards voor het senior management die gevoed worden door geautomatiseerde informatiestromen en assessments door het lijnmanagement. Michael Koler van Unilever legt uit hoe GRC in zijn onderneming gebruikt wordt om de toegangscontrole binnen de bedrijfsprocessen te regelen en om financiële controles te monitoren. Na de keuze voor GRC is dit in eerste instantie op kleine schaal geïmplementeerd, waarna het verder binnen de onderneming werd uitgerold. Daarnaast is aandacht besteed aan hoe standaardisering en automatiseren van controlepunten in onderliggende bedrijfsprocessen een positieve bijdrage kan leveren bij het implementeren van GRC, en aan het inzichtelijk maken aan het management van eventuele verbeterpunten in processen en controles. Niet te duur Aan de hand van een aantal stellingen is gediscussieerd over de waarde van GRC. Het gezelschap is het niet eens met de opvatting dat een bedrijfsbrede implementatie van GRC te duur uitpakt. In beginsel hoeft dit fenomeen niet veel geld te kosten; het belangrijkst is ermee te beginnen. Wie dit structureel doet, ziet snel waar potentiële verbeteringen liggen. GRC, zo meent de groep, biedt de mogelijkheid uit te groeien van een middel tot schadebeperking naar daadwerkelijke verbetering van bedrijfsprocessen. Goed ingerichte GRC leidt zelfs tot een lagere inspanning voor controle en toezicht (audit) en dus tot lagere kosten. Goed functionerende communicatie- en informatiestromen (top-down en bottom-up) bepalen het succes van GRC binnen een organisatie. Integratie van GRC met business process management en business intelligence kan het geheel nodeloos ingewikkeld maken. Die integratie is wel mooi meegenomen, maar geen randvoorwaarde. De groep meent dat je wel een einddoel moet definiëren, maar dat je in kleine stapjes daar naartoe moet groeien. Risicoprofielen herijken De deelnemers zijn het erover eens dat GRC geen hype is (geweest) en dat grote organisaties op directieniveau zich hiermee bezig houden. Dat moet ook wel, omdat omstandigheden voortdurend veranderen en bedrijven nieuwe kansen moeten grijpen; dat kan alleen als je de risico s goed weet in te schatten. Organisaties moeten voortdurend hun risicoprofielen herijken. In die zin is GRC gewoon een kwestie van gezond ondernemerschap. De groep ziet dat vooral in de (semi)overheid risicobeheer hoog op de agenda staat van de directie. Wel stelt zij dat een volledige GRC-implementatie een proces van lange adem is. Een big bang benadering is gedoemd te mislukken; liever kleine, weldoordachte stappen. Verkeerd uitgangspunt Nog te vaak, zo vinden de deelnemers, denken organisaties vanuit de Een bijeenkomst in september in Huizen en een in november in Rosmalen blijken nodig om de interesse in GRC af te dekken. VNSG on Tour-sessies 21