KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN JAARVERSLAG 2008

Transcriptie

1 KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN JAARVERSLAG 2008

2

3 Inhoud Organisatiestructuur van de K.U.Leuven... 1 Onderwijs Globale beleidslijnen voor het universitair onderwijs Kwaliteitszorg voor het onderwijs Opleidingenaanbod Gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands Onderwijs- en examenregelingen Gegevens over studenten Examencontract Internationale relaties Tabellen Onderzoek Onderzoeksbeleid Kwaliteitsbewaking Financiering Personeelsbestand Onderzoeksresultaten Besluit Tabellen Academisering Dimensie onderzoeksbeleid en kwaliteitszorg Dimensie personeel Dimensie financiële middelen Dimensie onderzoeksresultaten Dimensie integratie onderzoek in onderwijs Diversiteitsbeleid Globale beleidsvisie: diversiteit als meerwaarde Diversiteitsbeleid: een tweesporenbeleid Universiteitsoverschrijdende acties Aanmoedigingsfonds Personeel Een personeelsbeleid voor de toekomst Personeelsbeleid voor academisch personeel Personeelsbeleid voor ATP Opleidingsaanbod en -beleid Sociale voorzieningen voor studenten Voorwoord en financiële middelen Dienst Studentenhuisvesting Voedingssector: universiteitsrestaurants Alma

4 4. Studentenadviesdiensten Gezondheidssector Studentenparticipatie De resultatenrekening van de K.U.Leuven Invoering van het nieuwe boekhoudbesluit: implicaties voor de resultatenrekening Bespreking van de resultaten van De balans van de K.U.Leuven Inleiding Activa Passiva Wetenschappelijke dienstverlening K.U.Leuven Campus Kortrijk Algemeen beleid Studentenwerving en studentenleven Advies en begeleiding bij studie en studiekeuze Dienst Postacademische vorming Impulscentrum voor onderwijsvernieuwing Bibliotheek Informaticabeleid Algemeen beheer Studentenvoorzieningen Universitaire parochie Externe relaties Universitaire Ziekenhuizen Organisatorische aspecten Strategisch plan voor de volgende 5 jaren Ruimtelijke aspecten Financiële middelen Universitaire Parochie

5 ORGANISATIESTRUCTUUR VAN DE K.U.LEUVEN 1. De K.U.Leuven heeft haar bestuurlijke zetel op het adres Oude Markt 13, 3000 Leuven. Als rechtspersoon heeft de K.U.Leuven haar juridische grondslag in de wet van 12 augustus 1911 (laatst gewijzigd in 1965 en 1971) die rechtspersoonlijkheid verleent aan de K.U.Leuven, de Université Catholique de Louvain, de Vrije Universiteit Brussel en de Université Libre de Bruxelles. Op grond van de overeenkomst tot oprichting van een associatie met instellingen voor hoger onderwijs rond de K.U.Leuven, ondertekend op 10 juli 2002, is de universiteit lid van de Associatie K.U.Leuven v.z.w. 2. Bestuurlijke organen op het niveau van de universiteit 2.1 De basisregeling van de interne structuur is opgenomen in het Organiek reglement, dat wordt vastgesteld door de Inrichtende Overheid op advies van de Raad van Bestuur. Verdere interne regelingen, inzonderheid inzake de structuur van groepen, faculteiten, departementen en diverse andere organen worden geregeld in het Gewoon reglement betreffende de structuur van de universiteit en in de groepsreglementen. In 2008 heeft de Inrichtende Overheid in haar vergadering van 9 juli het Organiek reglement van de universiteit aangepast. In de tekst is duidelijker vastgelegd welke daden van bestuur door welke beleidsorganen gesteld worden. Daarnaast zijn enkele bevoegdheidsverschuivingen en een aantal delegaties van bevoegdheden opgenomen. Na het Organieke reglement zal ook het Gewoon reglement betreffende de structuur van de universiteit nog moeten worden aangepast, zodat het nieuwe Organiek reglement op een correcte wijze verbijzonderd wordt. 2.2 De Inrichtende Overheid is de constituerende autoriteit van de universiteit. Zij bestaat uit de aartsbisschop, de diocesane bisschoppen van het Nederlandse taalgebied in België, vertegenwoordigers van de universiteit waaronder de voorzitter van de Raad van Bestuur en de ererectoren en vertegenwoordigers van de Associatie K.U.Leuven. De Raad van Bestuur is het orgaan dat de verantwoordelijkheid voor het universitair bestuur en de middelen van de universiteit draagt tegenover derden. Naast de leden van het College van Bestuur (zie verder) omvat deze raad ook een aantal leden aangewezen buiten de universiteit en twee studentenvertegenwoordigers. De externe leden maken de meerderheid uit van deze raad. De Academische Raad draagt de verantwoordelijkheid voor het gehele academisch beleid. Hij is samengesteld uit de leden van het College van Bestuur, de decanen, vier studentenvertegenwoordigers, drie vertegenwoordigers van het assisterend academisch personeel en het bijzonder academisch personeel, drie vertegenwoordigers van het zelfstandig academisch personeel en één vertegenwoordiger van het administratief en technisch personeel. De academisch ombudsman zetelt in de raad met raadgevende stem. De Universiteitsraad (samenkomst van Raad van Bestuur en Academische Raad) heeft een adviserende rol van algemeen-strategische aard (opdrachtverklaring, visietekst, ). De Bijzondere Universiteitsraad (externe leden Raad van Bestuur, leden Academische Raad minus de leden van het College van Bestuur, studentenvertegenwoordigers Raad van Bestuur die geen lid zijn van de Academische Raad) heeft onder andere taken in verband met de evaluatie van de zittende rector en de leden van het College van Bestuur. 2.3 Het uitvoerend bureau van zowel de Raad van Bestuur als van de Academische Raad is het College van Bestuur (CvB). Het bestaat uit de rector, de algemeen beheerder, de vicerectoren bevoegd voor de hun toegewezen wetenschapsgroep en voor de Campus Kortrijk en ten hoogste vier vicerectoren belast met het onderzoeksbeleid, het onderwijsbeleid, het studentenbeleid en het internationaliseringsbeleid. De huidige functie-invulling van de vicerectoren is: - drie vicerectoren die elk als groepsvoorzitter het beleid coördineren van respectievelijk de Groep Humane Wetenschappen, de Groep Wetenschap & Technologie en de Groep Biomedische Wetenschappen; - de vicerector Campus Kortrijk; - drie vicerectoren voor respectievelijk onderzoeksbeleid, onderwijsbeleid en studentenbeleid. Het College van Bestuur draagt de verantwoordelijkheid voor het dagelijks bestuur en de beleidsvoorbereiding. Organisatiestructuur van de K.U.Leuven 1

6 Aan elk CvB-lid werd bovendien een specifiek beleidsdomein ter opvolging toegewezen, met name: - personeel en diversiteit; - universiteit en maatschappij; - administratieve vereenvoudiging; - operationalisering Associatie K.U.Leuven; - universiteitsbibliotheek; - internationalisering, ontwikkelingssamenwerking, cultuur en sport; - wetenschapscommunicatie. 2.4 De rector wordt verkozen door een ruim kiescollege bestaand uit de leden van het zelfstandig academisch personeel die voor onbepaalde duur voltijds verbonden zijn aan de universiteit met inbegrip van de Universitaire Ziekenhuizen, de buitengewoon hoogleraren met ten minste een halftijdse opdracht en vertegenwoordigers van het assisterend academisch personeel en van het bijzonder academisch personeel, van de studenten en van het administratief en technisch personeel. De kandidaat-rectoren moeten zowel de opdrachtverklaring als de visietekst van de K.U.Leuven onderschrijven. 2.5 Eigen organen van de Campus Kortrijk zijn de campusrector van de Campus Kortrijk (vicerector K.U.Leuven), de Interfacultaire Raad die het academisch beleid in de Campus Kortrijk bepaalt en het Bestuurscomité. 2.6 De Universitaire Ziekenhuizen hebben een eigen beheersstructuur die een ruime mate van bestuurlijke verantwoordelijkheid draagt voor het gehele ziekenhuisbedrijf. De organen van de Universitaire Ziekenhuizen zijn: - het Bestuurscomité; - de gedelegeerd bestuurder of de algemeen directeur van de Universitaire Ziekenhuizen; - het Directiecomité. Met het oog op het organiseren van het overleg tussen de Groep Biomedische Wetenschappen en de Universitaire Ziekenhuizen werd een permanente overlegcommissie opgericht. 2.7 Diverse centrale adviescolleges zijn opgericht voor specifieke beleidssegmenten. Vooral te vermelden zijn: - Onderzoeksraad, Raad voor Onderzoeksbeleid en IOF-raad; - Onderwijsraad en ICTO-adviesraad; - Ondernemingsraad; - Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk; - Bestuurscomité Academisch Vormingsinstituut voor Leraren; - ICTS-raad; - Bibliotheekraad; - Stuurgroep Internationalisering; - Interfacultaire Raad voor Ontwikkelingssamenwerking; - Commissie Cultuur; - Raad voor Studentenvoorzieningen. 2.8 Samenstelling belangrijkste bestuursorganen Inrichtende Overheid Voorzitter: Godfried Danneels Leden: Patrick Hoogmartens, Paul Van Den Berghe, Roger Vangheluwe, Luc Van Looy, Jan Smets, Georges De Graeve, Jean-Pierre Rammant, Willy Duron, William De Groote, Lodewijk Genoe, Jozef Clijsters, Norbert Van Broekhoven, Karel Van Liempt, Luc Santens, Eric Vankeirsbilck, Rob Lenaers. Yvan Bruynseraede, Noel Devisch, Norbert D'hulst, Roger Dillemans, Vic Goedseels, André Oosterlinck, Hugo Paemen, Theo Peeters, Jef Roos, Walter Van Gerven, Marc Vervenne, Karel Vinck. Carine Boonen, Julien De Wilde, Robert Jonckheere, Matthias Lannoo, Philippe Michiels, Martine Reynaers, Theo Rombouts, Mieke Van Hecke, Paul Charles Verhaeghe, Secretaris: Freddy Jochmans Organisatiestructuur van de K.U.Leuven 2

7 Raad van Bestuur Voorzitter: Jef Roos Leden: - de rector: Marc Vervenne - de algemeen beheerder: Koenraad Debackere - de vicerectoren: Karen Maex, Mark Waer, Filip Abraham, Piet Vanden Abeele, Paul De Boeck, Mart Buekers, Ludo Melis - externe leden: Pol Bamelis, Ann Demeulemeester, Christine Dekkers, Willy Duron, Philippe Michiels, Jan Smets, Eric Stroobants, Charles-Louis van Arenberg, Frans van Daele, Patrick Vanden Avenne, - vertegenwoordigers studenten: Maarten Gerard, Arne Smeets Commissaris van de Vlaamse regering: Jos Bosmans Afgevaardigde van financiën: Daniel Ketels Lid met raadgevende stem: Roger Vangheluwe Waarnemer: Freddy Jochmans Secretaris: Els Heylen Academische Raad Voorzitter (rector): Marc Vervenne Leden: - de algemeen beheerder: Koenraad Debackere - de vicerectoren: Karen Maex, Mark Waer, Filip Abraham, Piet Vanden Abeele, Paul De Boeck, Mart Buekers, Ludo Melis - de decanen: Lieven Boeve, Antoon Vandevelde, Paul Van Orshoven, Joep Konings, Emmanue Gerard, Luk Draye, Patrick Onghena, Jan Beirlant, Ludo Froyen, Pol Coppin, Bernard Himpens, Alfons Verbruggen, Rik Gosselink - vertegenwoordigers personeel: - ZAP: Louis Vos, Joseph Indekeu, Raf Sciot - AAP-BAP: Kristof De Witte, Lies Geris, Lies Langouche - ATP: Ivo Jacobs - vertegenwoordigers studenten: Arne Smeets, Wouter Teerlinck, Wouter Rerren, Stijn Geysenbergh, Waarnemer: Els Heylen Commissaris van de Vlaamse regering: Jos Bosmans Lid met raadgevende stem: Othmar Vanachter, ombuds Secretaris: Freddy Jochmans College van Bestuur Voorzitter (rector): Marc Vervenne Leden: - de algemeen beheerder: Koenraad Debackere - de vicerectoren: Karen Maex, Mark Waer, Filip Abraham, Piet Vanden Abeele, Paul De Boeck, Mart Buekers, Ludo Melis - vertegenwoordiger studenten: Arne Smeets Waarnemers: Flora Carrijn, Dirk De Ceulaer, Willy Indeherberge (vanaf september 2008) Commissaris van de Vlaamse regering: Jos Bosmans Secretaris: Els Heylen, Freddy Jochmans 3. Bestuurlijke organen op het niveau van de groepen, faculteiten en departementen In de loop van 2005 is de herstructurering van de zogenaamde benedenbouw van de universiteit uitgewerkt en opgenomen in de interne reglementen van de K.U.Leuven. Sindsdien is de universiteit onderverdeeld in groepen en daaronder in faculteiten en, overeenkomstig het groepsreglement, in departementen of daarmee gelijkgestelde entiteiten. In die faculteiten waar het groepsreglement niet voorziet in een departementale structuur of vergelijkbare entiteiten rechtstreeks onder de groep, neemt de faculteit ook de departementale bevoegdheden over. 3.1 De groepen De universiteit is ingedeeld in drie groepen, met name Humane Wetenschappen, Wetenschap & Technologie en Biomedische Wetenschappen. De organen van een groep zijn het Groepsbestuur, het Bijzonder Groepsbestuur en de Groepsraad. Organisatiestructuur van de K.U.Leuven 3

8 3.2 De faculteiten De faculteiten (dertien in totaal) zijn bevoegd voor onderwijs- en studentenaangelegenheden. Zij zijn buiten de Groep Humane Wetenschappen niet langer bevoegd voor wetenschappelijk onderzoek. De faculteiten hebben als organen de Faculteitsraad, de decaan, de Permanente Onderwijscommissies (POC s) en eventueel het Faculteitsbestuur. 3.3 De departementen De departementen, behalve in de Groep Humane Wetenschappen, vormen de hoofdindeling voor de onderzoekstaken van de universiteit en zijn gestructureerd volgens onderzoeksdomeinen. Ze hebben bevoegdheden met betrekking tot het wetenschappelijk onderzoek en de wetenschappelijke dienstverlening en verstrekken, in opdracht van de faculteit die het betrokken onderwijs organiseert, academisch en voortgezet academisch onderwijs. Ze staan tevens in voor het intern personeelsbeleid ten aanzien van het academisch personeel. Er zijn 34 departementen. Zij worden geleid door een Departementsraad, een Departementsbestuur en een departementsvoorzitter. In de Groep Biomedische Wetenschappen is de departementale structuur afgestemd op de structuur van de Universitaire Ziekenhuizen. In de Groep Humane Wetenschappen bestaat er geen departementale structuur rechtstreeks onder de groep en nemen de faculteiten bijgevolg de departementale bevoegdheden over. De faculteiten van deze groep zijn verder onderverdeeld in onderzoekseenheden. 4. Diverse groepsoverschrijdende en dienstverleningsorganen 4.1 Buiten deze gestroomlijnde structuur zijn er nog diverse groepsoverschrijdende of gelijkaardige structuren van diverse aard: - Hoger Instituut voor de Arbeid (HIVA); - Instituut voor Levende Talen (ILT); - Katholiek Documentatie- en Onderzoekscentrum (KADOC); - Leuvense Universiteit Caritas Samenwerkingsverband (LUCAS); - Overlegcentrum voor Ethiek; - K.U.Leuven Energie-instituut; - Leuven Statistisch Onderzoekscentrum; - Interfacultair Centrum voor Agrarische Geschiedenis (ICAG). 4.2 Ten slotte moet melding worden gemaakt van een belangrijke dienst voor onderzoeksvalorisatie: K.U.Leuven Research and Development (LRD). LRD staat in voor een actieve transferpolitiek van onderzoeksresultaten naar de industrie, handel en andere sectoren en wordt ondersteund, beheerd en aangestuurd door het Bestuurscomité LRD. LRD heeft de status van een exploitatie waarvan de inkomsten en uitgaven afzonderlijk worden geboekt. Organisatiestructuur van de K.U.Leuven 4

9 ONDERWIJS 1 Globale beleidslijnen voor het universitair onderwijs 1.1 Algemene strategische beleidsdoelen De strategische beleidsdoelen voor onderwijs worden geformuleerd in het strategisch plan , in het bijzonder in afdeling 4.1. ( KULeu ven.pdf) en in het onderwijsbeleidsplan ( onderwijsbeleidsplan2006.pdf). De K.U.Leuven wil de studenten een geïntegreerd vormingsproject aanbieden, waarin zij voor een bepaald wetenschapsdomein of voor twee gerelateerde domeinen grondige kennis en kunde kunnen opbouwen binnen een breed kader. In dit proces ontwikkelen de studenten een onderzoekende houding, waarbij inzicht, vaardigheden, attitudes en dispositie tot integratie komen. Deze geïntegreerde vorming zal hen in staat stellen een eigen project en visie te ontwikkelen, verantwoordelijkheid op te nemen voor zichzelf in een houding van levenslang leren en van openheid voor de samenleving, de maatschappij en de wereld, zich te engageren door constructief en kritisch te handelen. Dit onderwijsproject beoogt de vorming van de student als persoon en van de gemeenschap waarin de student intreedt als burger die zich hierdoor voortdurend vernieuwt. Het project confronteert de student en door hem de samenleving met de grenzen van het weten en richt de focus op het verkrijgen van inzicht in wat weerstand biedt aan het kennen. Het beoogt de student deskundigheid te geven die hem toelaat als partner deel te nemen aan de maatschappelijke ontwikkeling en innovatie. Deze algemene visie vertaalt zich in een aantal doelstellingen op het vlak van het opleidingsaanbod en de onderwijskundige invulling ervan. De bachelor is de plaats om een breed vormingsproject te ontwikkelen. De master geeft op deze brede basis een vorming met sterke focus en het doctoraat laat de student toe actief te participeren aan de ontwikkeling van inzicht en innoverende kennis. De ontwikkeling van deze visie impliceert dat de student en zijn leren centraal staan, maar wel in een constante dialoog met de docent en de medewerkers waarbij de universiteit als gemeenschap die lerend zoekt haar ware vorm krijgt. Bijzondere aandacht is nodig voor de instroom, doorstroom en uitstroom van een steeds meer gevarieerde populatie studenten. Ook de vorming van de docenten en de waardering van de onderwijsopdracht zijn een belangrijke bekommernis van het onderwijsbeleid. In de realisatie van het onderwijs streeft de universiteit uitmuntendheid en uitstraling na. Zij voorziet hiertoe motiverende structuren, een transparant beslissingskader dat dicht aansluit bij de actoren, docenten en studenten, die de onderwijsopdracht realiseren, en een performante, maar discrete opvolging van de kwaliteit. Hierdoor groeit een diepgewortelde kwaliteitscultuur op het vlak van het onderwijs. De onderwijsopdracht is niet alleen de zaak van studenten en docenten; zij betreft de universiteit als geheel. Een efficiënte ondersteuning door een gemotiveerde en goed gevormde administratie, een vlot werkend informaticasysteem en een goede materiële infrastructuur, waar laboratoria, bibliotheken en leercentra een prominente plaats innemen en zich steeds vernieuwen, is hierbij cruciaal. Ook het uitbouwen van een vast middenkader voor onderwijsondersteuning in de faculteiten en de diensten is een belangrijke doelstelling van het beleid. De financiering van het onderwijs via een duidelijk allocatiemodel en via projecten voor innovatie zijn belangrijke hefbomen. Het onderwijsbeleid van de K.U.Leuven treedt ook in constante dialoog met de partners in de associatie. Deze dialoog betreft zowel de visie op onderwijs zoals verwoord in het plan voor onderwijsontwikkeling van de associatie, als de daadwerkelijke en succesrijke uitbouw van schakelprogramma s en andere overstapmogelijkheden. 1.2 Visie op onderwijs Wat de visie op onderwijs betreft, heeft de K.U.Leuven zich voor 2008 drie concrete doelstellingen gesteld: het nader expliciteren van de relatie tussen onderwijs, onderzoek en professionele oriëntatie, Onderwijs 5

10 het uitwerken van de dimensie internationalisering in deze visie, het verder afstemmen van de visie op onderwijs van de universiteit en deze van de partners in de associatie. De eerste twee doelstellingen werden opgenomen door de Onderwijsraad. Dit centrale adviesorgaan heeft, wat de eerste doelstelling aangaat, een grondige reflectie gevoerd naar de specifieke rol van de dimensie onderzoek in de masteropleidingen, ook in relatie tot de positie van deze opleidingen ten opzichte van de bachelor en van het doctoraat, en een kritische doorlichting van de toepasbaarheid van het begrip competentie op de universitaire opleidingen. Het werk van de Onderwijsraad heeft enerzijds een onmiddellijke impact op de verdere ontwikkeling van de curricula en vormt anderzijds een opstap voor de grondige bespreking en bijstelling van de in 1999 geformuleerde visie op onderwijs die de K.U.Leuven plant in de periode , zoals ook gevraagd door de Bijzondere Academische Raad tijdens de reflectievergadering van juni Internationalisering was het centrale thema bij de reflectiedag van de Onderwijsraad bij het begin van het academiejaar ; in opvolging van deze dag werd door die raad een nota over het talenbeleid opgesteld en goedgekeurd door de Academische Raad van de K.U.Leuven. De derde doelstelling was het voorwerp van bijzondere aandacht voor de afgevaardigden van de K.U.Leuven in de Associatieraad voor onderwijs, waarvan de vicerector onderwijs co-voorzitter is. Het resultaat is een uitgewerkt meerjarenplan voor onderwijs dat goedgekeurd werd door de Academische Raad van de K.U.Leuven en door de Raad van Bestuur van de Associatie K.U.Leuven evenals een beleidsplan voor 2009; in het eerste document tekent de Associatie en met haar de K.U.Leuven een visie uit over samenwerking in zake onderwijs, het multicampus concept en de articulatie van de verschillende profielen. 1.3 Kwaliteitszorg in onderwijs Het streven naar uitmuntendheid en uitstraling in onderwijs en het daartoe rationeel en kwalitatief verantwoord inzetten van middelen, is één van de concrete doelstellingen uit het strategisch plan van de K.U.Leuven die aan de basis ligt van de activiteiten in het kader van de interne kwaliteitszorg met betrekking tot het onderwijs. Centraal in de realisatie van deze doelstelling staat de verdere ontwikkeling van een cultuur van zorg en engagement voor onderwijs, de waardering van de inspanningen van de leden van de universitaire gemeenschap voor de onderwijsopdracht en de ontwikkeling van de instrumenten die nodig zijn om de kwaliteit van het onderwijs te ontwikkelen en te garanderen. Deze ambities moeten worden gekaderd in een rationele inzet van schaarse middelen. De dialoog tussen alle onderwijsbetrokkenen over wat onderwijskwaliteit is en hoe die verder kan worden ontwikkeld staat centraal. Deze dialoog vindt zowel informeel als formeel plaats binnen diverse gremia, waaronder de Permanente OnderwijsCommissies, Faculteitsraden, de Onderwijsraad en haar werkgroepen. Deze dialoog wordt mee gevoed door centrale en facultaire ondersteuningsdiensten vanuit hun specifieke expertise. In 2008 is het thema kwaliteitszorg één van de meest centrale bekommernissen geweest van het onderwijsbeleid aan de K.U.Leuven. Vier doelstellingen werden onderscheiden: de ontwikkeling van een universiteitsbrede kwaliteitscultuur, mede in het kader van de mogelijke introductie van een instellingsaudit; de vernieuwing van de kwaliteitszorg ten aanzien van de curricula; de opvolging van de onderwijsevaluatie van opleidingsonderdelen, ook in relatie tot de waardering van onderwijs in de individuele dossiers van de docenten, en het toetsbeleid. De K.U.Leuven besteedt grote zorg aan de voorbereiding en de opvolging van de visitaties van haar opleidingen. Het uitwerken van de zelfevaluatierapporten wordt ondersteund en de verschillende visitaties worden nauwgezet opgevolgd. Dit systeem van kwaliteitszorg werd in de loop van 2008 verder uitgebouwd door het invoeren vier jaar na de visitatie, dus halfweg de cyclus, van een balansmoment, waarop de opleiding in dialoog treedt met de diensten onderwijsbeleid en met een commissie bestaande uit externe en interne leden om een stand van zaken op te maken, de evoluties te bespreken en vooral de plannen te toetsen. Het voorstel werd uitgewerkt binnen de Vaste Werkgroep Kwaliteitszorg en de Onderwijsraad en door de Academische Raad goedgekeurd. De eerste balansmomenten zijn gepland in het voorjaar Onderwijs 6

11 In werd een nieuwe elektronische bevraging van de studenten ter evaluatie van de opleidingsonderdelen met succes geïntroduceerd. Deze bevraging werd in heropgenomen om te peilen naar de opleidingsonderdelen die in de vorige ronde niet konden worden bevraagd. De resultaten van deze bevragingen en de wijze waarop er met de bevindingen wordt omgegaan in de individuele personeelsdossiers, bij benoeming, bevordering en evaluatie, werden in de loop van 2008 ten gronde besproken en de procedures, vooral met betrekking tot de transparantie van de eindwaarderingen, verder verfijnd. De invoering van het instrument laat toe de waardering voor de onderwijsinspanningen van de docenten op een meer expliciete wijze in te brengen in de personeelsdossiers; het wordt dan ook ten zeerste geapprecieerd door de instanties die belast zijn met de besluitvorming in deze delicate materie. Ook de visitatiecommissies spraken hun waardering uit voor dit aspect van de kwaliteitszorg. De kwaliteit van de evaluaties van studenten is een permanent aandachtspunt binnen de K.U.Leuven. Naast de start van een omvattend project dat de ontwikkeling van een integraal toetsbeleid beoogt, werd in 2008 vooral aandacht besteed aan plagiaat. De Onderwijsraad ontwikkelde een visie op plagiaat en een beleid dat als voornaamste doelstelling de preventie van plagiaat heeft, maar dat aandacht heeft voor fraude door plagiaat bij examens en proeven. In dit kader werd ook overgegaan tot de selectie en de aankoop van een elektronische omgeving die als detectie- en ondersteuningsinstrument zal dienen. 1.4 Flexibilisering - invoering diplomaruimte - (her)oriënteringsbeleid In ging nog veel aandacht naar de verdere implementatie van het zogenaamde flexibiliseringsdecreet. In samenspraak met de associatie werd verder gewerkt aan de procedure en het registratiesysteem voor het valoriseren van Eerder Verworven Competenties (EVC s). De procedures rond de toelating tot een bacheloropleiding zonder diploma secundair onderwijs, de toelating tot geïndividualiseerde trajecten en de EVC-aanvragen werden verder op punt gesteld. In werden 8 aanvragen voor toelating tot inschrijvingen voor academiejaar ontvangen die allen zijn gehonoreerd. Er werden 38 geïndividualiseerde trajecten aangevraagd, waarvan 1 werd geweigerd. Tijdens academiejaar werden er 8 EVC-procedures opgestart, in de zin dat ten minste een intakegesprek met de kandidaat heeft plaatsgevonden. Daarnaast werden een aantal vragen gesteld die niet tot een intakegesprek leidden. Twee van de opgestarte procedures resulteerden in een bewijs van bekwaamheid, de andere procedures werden stopgezet. In de context van diversiteitsbeleid werd bijzondere aandacht besteed aan gerichte acties om doelgroepen aan te trekken en te begeleiden. Daarbij wordt aandacht besteed aan, onder andere, de groep van studenten met een functiebeperking, allochtone studenten en werkstudenten. Dit zijn ook prioritaire doelgroepen voor de projecten in het kader van het Aanmoedigingsfonds aan de K.U.Leuven. Flexibilisering vereist een verhoogde aandacht voor begeleiding bij de studenten bij het maken van keuzes. Er werd dan ook verder uitvoering gegeven aan het in goedgekeurde beleidsplan met betrekking tot studietrajectbegeleiding. Daarbij werd aandacht besteed aan de volgende thema s: drop-out, de gevolgen van de invoering van de diplomaruimte en het leerkrediet op studie- en studentenbegeleiding, en de toegang tot het monitoraat. Een grondige analyse van de effecten van de huidige onderwijs- en examenreglementering leidde tot de conclusie dat enerzijds heel wat groepen studenten niet meer duidelijk te vatten zijn in het huidige programma(studie)jaarsysteem en anderzijds de diversificatie tot een zeer moeilijk technisch beheersbaar systeem leidde. Om de studentendoorstroom te optimaliseren is de discussie opgestart om vanaf ook aan de K.U.Leuven in navolging van meerdere associatiepartners en andere universiteiten in Vlaanderen te komen tot een meer geïntegreerde opleidingsbenadering. Een mogelijk positief neveneffect hiervan is een administratieve vereenvoudiging. Studenten worden dan niet meer beoordeeld volgens vaste pakketten opgedeeld in jaarstructuren, maar kunnen hun opleidingen vrijer construeren in een diplomaruimtemodel en worden ook met tussentijdse progressiecontrole pas finaal beoordeeld over het geheel van een opleiding. In 2008 keurde de Academische Raad de invoering van een opleidingsmodel, aan de K.U.Leuven diplomaruimte genoemd, principieel goed. Ten slotte werd er in 2008 een algemeen implementatieplan opgesteld. Onderwijs 7

12 1.5 Onderwijsinnovatie en -ondersteuning Tot 2007 beschikten de universiteiten over specifieke middelen in het kader van het onderwijsontwikkelingsplan. Deze middelen worden vanaf 2008 in de gewone werkingsmiddelen opgenomen. De K.U.Leuven is overtuigd van het grote belang om binnen haar werking specifieke posten binnen de begroting te behouden voor de ondersteuning van onderwijs en voor onderwijsinnovatie. Ze heeft daarom beslist enerzijds 30 VTE te voorzien voor de creatie van een permanent kader ter ondersteuning van het onderwijs en anderzijds een jaarlijkse som van euro te bestemmen voor projectwerking. De 30 VTE bestemd voor onderwijsondersteuners heeft het mogelijk gemaakt vanaf 1 januari 2008 in elke faculteit en op de Campus Kortrijk ten minste één voltijdse functie aan het kader toe te voegen om als stafmedewerker het onderwijsbeleid verder vorm te geven. In het geheel werden hiertoe 21 mandaten voorzien. 1 mandaat werd toegewezen aan de lerarenopleiding en 8 mandaten werden voorbehouden voor de algemene onderwijsdiensten. Dit initiatief, dat zeer gunstig werd onthaald door de academische gemeenschap, zal toelaten een actief beleid inzake onderwijs verder gestalte te geven in diensten en faculteiten. Voor projectwerking onderwijs wordt euro op jaarbasis voorbehouden. Deze som wordt verdeeld over drie rubrieken: de OnderwijsInnovatieprojecten (OI-projecten) [ ], het OnderwijsOntwikkelingsFonds van de Associatie K.U.Leuven (OOF-projecten) [ of 50% van het OOF] en de impulsprojecten voor onderwijs [ ]. De K.U.Leuven beschouwt onderwijsinnovatie niet als een doel op zich, maar als een bijdrage tot de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs, als een middel om het leren van de student optimaal te ondersteunen. OI-projecten en vergelijkbare projecten in de associatie (OOF-projecten) zijn een belangrijke hefboom om onderwijsinnovatie te realiseren. De OI-projecten zijn erop gericht het onderwijsconcept van de K.U.Leuven van begeleide zelfstudie gestalte te geven. Bijzondere aandacht wordt besteed aan de consolidatie van de resultaten bereikt in projecten en aan de disseminatie ervan. Alle projecten verbinden zich ertoe om hun bevindingen te documenteren en initiatieven te nemen om ze te verspreiden, zowel intern binnen de eigen opleidingen en de eigen universiteit als extern, buiten de instelling. Expliciete steun van de betrokken POC s (Permanente OnderwijsCommissies) is een basisvereiste, zodat een integratie in de betreffende curricula kan worden gerealiseerd. OI-projecten kunnen ook niet los gezien worden van de bredere initiatieven inzake kwaliteitszorg. De uitwerking ervan moet bijdragen tot een meer optimale realisatie van het onderwijskundig referentiekader of van het facultair onderwijsbeleid van één of meer studierichtingen. De OOF-projecten op het niveau van de associatie zijn eveneens een prioriteit van de K.U.Leuven. De vicerector onderwijs is voorzitter van het comité dat de OOF-projecten opvolgt en de selectieprocedure organiseert. Alle projecten moeten in overeenstemming zijn met de onderwijsvisie van de Associatie K.U.Leuven. Ze moeten zich eveneens situeren binnen (ten minste één van) de zes onderwijskundige domeinen waarbinnen de associatie actief wenst te zijn: onderwijskundige professionalisering, kwaliteitszorg, flexibilisering, curriculumontwikkeling, innovatieve werkvormen en leermiddelen, studie- en studentenbegeleiding. Tenslotte werd op de rubriek impulsprojecten een aantal initiatieven gefinancierd die de verdere implementatie van het plagiaatbeleid, de diplomaruimte, de internationalisering en de schakelprogramma s tussen professionele bachelors en academische masters beogen. 2 Kwaliteitszorg voor het onderwijs 2.1 Interne onderwijskwaliteitszorg Het algemene kader voor kwaliteitszorg van het onderwijs van de K.U.Leuven bevat enerzijds de organisatorische inbedding ervan en anderzijds de opzet van het kwaliteitszorgsysteem volgens de kwaliteitscyclus. Binnen dit kader nemen elke faculteit en daarbinnen alle Permanente Onderwijs- Commissies (POC s) op het niveau van de opleidingen hun verantwoordelijkheid en geven zij concreet invulling aan de verschillende componenten van het kwaliteitssysteem. Onderwijs 8

13 De zorg voor kwaliteit vereist de samenwerking van iedereen die bij het onderwijs betrokken is. Deze samenwerking krijgt aan de K.U.Leuven gestalte in de POC s. Iedere opleiding heeft een verantwoordelijke POC, geleid door een programmadirecteur en bestaande uit professoren, assistenten en studenten. Hun taak bestaat erin het curriculum te bewaken en permanent toe te zien op de kwaliteit van de opleiding. Concreet betekent dit dat de POC verantwoordelijk is voor de uitbouw van een curriculum dat inhoudelijk, onderwijskundig en organisatorisch coherent is, de vakspecialisatie overstijgt en de nodige aandacht besteedt aan waardevorming. Essentieel in de uitbouw is het opstellen en regelmatig bijwerken van het onderwijskundig referentiekader enerzijds, waarin onder meer de doelen van de opleiding worden geëxpliciteerd, en de syllabi per opleidingsonderdeel anderzijds. Eens een curriculum is uitgetekend en geïmplementeerd volgt de POC de uitvoering ervan permanent op. Zij vervult tevens een sleutelrol in initiatieven die gericht zijn op onderwijsvernieuwing. De POC is ook bij uitstek verantwoordelijk voor de permanente kwaliteitszorg ten aanzien van de opleiding. Zij of een door haar samengestelde POC-subcommissie coördineert en organiseert de periodieke evaluatie van het curriculum als geheel en van de afzonderlijke opleidingsonderdelen. De kwaliteitszorg aan de K.U.Leuven doorloopt 4 fasen: de definiëring van onderwijsvisie, de implementatie van het onderwijs, de evaluatie van het onderwijs en de opvolging ervan. In de eerste fase, de definiëring van de onderwijsvisie, heeft de K.U.Leuven als instelling omschreven wat zij verstaat onder goed onderwijs en heeft zij aangegeven waar ze met het onderwijs naartoe wil. Elke opleiding heeft dit nader uitgewerkt in het onderwijskundig referentiekader. Om de kwaliteit van het onderwijs ex ante te bewaken wordt de kwaliteit van de curriculumvoorstellen zorgvuldig afgewogen vooraleer tot implementatie over te gaan. De implementatie van de plannen gebeurt in de tweede fase. Het behoort tot de directe verantwoordelijkheid van de POC en de docenten die daarbij kunnen rekenen op de ondersteuning van de facultaire onderwijsondersteuners en/of van de centrale onderwijsondersteunende diensten zoals Dienst Universitair Onderwijs (DUO), Dienst Onderwijsbeleid (DOWB), Ludit, AVNet enzovoort. De derde fase draait rond de evaluatie van het onderwijsgebeuren. Met de systematische bevraging van curricula en opleidingsonderdelen enerzijds en de uitbouw van een omkadering voor evaluaties ad hoc anderzijds wil de K.U.Leuven de kwaliteit van het onderwijs systematisch opvolgen. Alle curricula worden in hun globaliteit ten minste eenmaal om de acht jaar grondig geëvalueerd in het kader van een curriculumevaluatie die voorafgaat aan de visitatie. Deze periodieke interne curriculumevaluatie vormt het scharnierpunt tussen de interne kwaliteitszorg en de externe kwaliteitsbewaking. In het voorjaar van 2008 heeft de Academische Raad beslist dat voortaan tussen twee curriculumevaluaties een stand van zaken wordt opgemaakt door de introductie van het zogenaamde balansmoment. Dit houdt een gesprek in tussen de opleidingsverantwoordelijken (decaan, vicedecaan onderwijs en de programmadirecteurs) en een aan de opleiding externe commissie (met onder andere een vertegenwoordiger van het beroepsveld en een extern ZAP-lid). Ook de afzonderlijke opleidingsonderdelen worden periodiek geëvalueerd. Sinds wordt een nieuw evaluatiesysteem geïmplementeerd. Dit systeem volgt twee sporen waarvan elk spoor een eigen finaliteit heeft: kwaliteitsverbetering en kwaliteitsgarantie. Evaluaties met het oog op kwaliteitsverbetering willen docenten in hoofdzaak feedback geven over de onderwijskwaliteit en hen ondersteunen bij activiteiten die zij nemen om hun onderwijs te optimaliseren. Ten minste eenmaal om de vier jaar worden alle opleidingsonderdelen in een initiatief betrokken. De tweejaarlijkse evaluaties met het oog op kwaliteitsgarantie zijn gericht op het aantoonbaar maken van onderwijskwaliteit. De resultaten ervan stromen, zij het gecontextualiseerd, automatisch door naar het onderwijsdossier van de docenten. Voor de evaluaties in het kader van de kwaliteitsgarantie werd een instrument ontwikkeld dat elektronische bevraging van studenten en rapportering aan docenten toelaat. Instrument en aanpak werden op basis van een proefproject bijgesteld en in universiteitsbreed geïmplementeerd. In werd de aanpak opnieuw geëvalueerd en werden de lerarenopleidingen, en de twee- en driejaarlijkse opleidingsonderdelen bevraagd die in het academiejaar werden aangeboden. Los van de voornoemde periodieke evaluaties kan een POC of individuele docenten zelf het initiatief nemen om een opleiding, respectievelijk een opleidingsonderdeel, te evalueren. Onderwijs 9

14 De vierde en laatste fase betreft de opvolging van de onderwijsevaluaties. Ook hier zijn in eerste instantie de POC en de individuele docenten de hoofdverantwoordelijken. Zij worden daarin ondersteund door facultaire onderwijsondersteuners en door de centrale onderwijsondersteunende diensten, in het bijzonder DUO en DOWB. Opvolgingsinitiatieven kunnen velerlei vormen aannemen. Zo zijn er initiatieven op het vlak van onderwijskundige vorming en op het vlak van onderwijsinnovatie of curriculumhervorming. 2.2 Visitatierooster van het beschouwde en komende academiejaar De K.U.Leuven neemt deel aan de onderwijsvisitaties zoals gepland door de Vlaamse Interuniversitaire Raad en is nauw betrokken bij het interuniversitaire overleg over het visitatieprotocol. Als basisinformatie voor de visitatiecommissie maakt een commissie van professoren, assistenten en studenten onder leiding van een facultair coördinator een zelfevaluatierapport over de betrokken opleidingen. Zij worden hierin ondersteund door de Dienst Universitair Onderwijs. In de fase van de eindredactie van het zelfevaluatierapport en van de voorbereiding van de het eigenlijke bezoek speelt de facultair coördinator een belangrijke rol, daarin ondersteund door de Dienst Onderwijsbeleid. In het academiejaar bezochten volgende visitatiecommissies de K.U.Leuven: Oost- Europese talen en culturen, bouwkunde, statistiek - financial and actuarial engineering, criminologische wetenschappen, kerkelijk recht, archeologie en kunstwetenschappen, sociaal werk. In hetzelfde academiejaar werden de visitatierapporten gepubliceerd voor de opleidingen toerisme, politieke en sociale wetenschappen, vergelijkende en internationale politiek, overheidsmanagement en -beleid, European politics and policies, sociologie, social policy analysis, quantitative analysis in the social sciences, slavistiek en Oost-Europakunde, bouwkunde, statistiek, statistics, financial and actuarial engineering. 2.3 Opvolging van de aanbevelingen van de visitatiecommissies Aan de K.U.Leuven legt elke opleiding uiterlijk één jaar na de publicatie van het visitatierapport een opvolgingsverslag voor aan de Academische Raad. Het verslag beschrijft de concrete opvolging van de aandachtspunten die expliciet werden aangeduid in het visitatierapport en in de zwakteanalyse van het zelfevaluatierapport. De opvolgingsverslagen worden eerst grondig besproken op centraal niveau samen met de vicerector Onderwijsbeleid, de vicerector van de betrokken groep, decaan, vicedecaan, facultair coördinator en programmadirecteur en de institutioneel coördinator. Nadien volgt een bespreking door de Academische Raad en het Groepsbestuur, ook over blijvende aandachtspunten. De opvolgingsverslagen Oosterse studies, rechtsgeleerdheid, biologie, pedagogische wetenschappen, bio-ingenieurswetenschappen, Engelstalige economische opleidingen, fysica, sterrenkunde, industrial management kwamen in aan bod. De opvolgingsverslagen master-na-masteropleidingen geneeskunde, communicatiewetenschappen, toerisme, politieke wetenschappen, sociologie waren in ook al aan de orde. De Campuskrant K.U.Leuven brengt hierover verslag uit, zie: In dit verslag beperken we ons tot enkele belangrijke bijsturingen: - nauwkeurige omschrijving van opleidingsdoelen in kennis, vaardigheden en attitudes; - optimalisering van de keuzemogelijkheden en wegwerking van enkele overlappingen; - betere invulling van het concept begeleide zelfstudie en optimalere tijdsverdeling; - uitbreiding van stimulerende leeromgeving via (inter-)actieve werkvormen en stages; - verbeteringen van de elektronische leeromgeving voor opdrachten en toetsen; - meer aandacht voor begeleiding en feedback bij werkopdrachten en verhandelingen; - betere evenwichtige verdeling en versterking van de onderwijscapaciteit waar nodig; - verruiming van de internationalisering en mobiliteit van zowel studenten als docenten; - stopzetting of herprofilering van opleidingen omwille van een ongunstige evaluatie; - meer samenwerking met de alumni en uitbreiding van contacten met het werkveld. Vanaf worden de opleidingen vier jaar na de onderwijsvisitatie geëvalueerd door een balanscommissie. De Dienst Onderwijsbeleid levert een voorbereidend dossier dat een schets geeft van de opleidingen en uitnodigt tot reflectie over mogelijke evoluties. 2.4 Accreditatie Het decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen van 3 april 2004 voerde in Vlaanderen een accreditatiestelsel in. Op de accreditatieaanvragen (in totaal 62) die in werden ingediend bij de NVAO volgde een positief accreditatiebesluit. Voor de opleiding Onderwijs 10

15 master of natural tropical resources management werd in het voorjaar van 2008 een aanvraag voor een tijdelijke erkenning ingediend bij de minister van Onderwijs, die de erkenning ook toestond. In het academiejaar werd tussen Vlaanderen en Nederland overleg opgestart over de invulling van het visitatie-accreditatiestelsel in het licht van de tweede accreditatieronde (vanaf 2012). Op VLIR niveau nam de K.U.Leuven deel aan de discussie in de VLIR-VLHORA-werkgroep Nieuw Accreditatiestelsel, de werkgroep onderwijs en de werkgroep kwaliteitszorg en accreditatie. Intern aan de K.U.Leuven voedden de plannen om in Nederland en Vlaanderen instellingsaudits te introduceren, mee de discussie over het robuuster maken van het intern kwaliteitszorgsysteem. Dit thema werd opgenomen door de Onderwijsraad die er een hoofdthema van maakte voor het werkjaar Centrale onderwijsondersteunende diensten en raden Dienst Onderwijsbeleid (DOWB) De Dienst Onderwijsbeleid is een beleidsondersteunende dienst en coördineert als dusdanig de voorbereiding en uitvoering van het onderwijsbeleid aan de K.U.Leuven. Dit impliceert de volgende kerntaken: - samen met facultaire en centrale instanties het onderwijsbeleid voorbereiden, inclusief de besluitvorming op het College van Bestuur en de Academische Raad; - de beleidsopties zoals genomen door het College van Bestuur/Academische Raad operationaliseren; - de uitvoering van het beleid zowel op centraal als op facultair niveau ondersteunen en opvolgen; - de samenwerking tussen de K.U.Leuven en de Associatie K.U.Leuven met betrekking tot onderwijs coördineren; - verzorgen van de relatie met de overheid met betrekking tot onderwijs; - toegepast wetenschappelijk onderzoek over het hoger onderwijs verrichten. De algemene opdracht wordt gerealiseerd door de werking van de Dienst Onderwijsbeleid te organiseren rond de volgende inhoudelijke pijlers: - onderwijsinnovatie (coördinatie en opvolging van onderwijsinnoverende initiatieven gefinancierd met centrale middelen en overheidsgelden, onder meer het Onderwijsontwikkelingsplan, convenants, OI-projecten, ) (zie 3.5.1); - curriculumontwikkeling en onderwijsaanbod (onder meer de coördinatie van de advisering van de curriculumvoorstellen en programmawijzigingen, coördinatie van de administratieve verwerking en presentatie in programmagids en externe databanken, impact van flexibilisering, ) (zie 3.4); - kwaliteitszorg (beleidsmatige omkadering van initiatieven die gericht zijn op de verbetering van de onderwijskwaliteit, onder meer initiatieven gericht op zowel periodieke als ad hoc evaluatie van het onderwijs en de opvolging ervan, voorbereiden van visitatie, begeleiding en opvolging van accreditatieproces, beleidsmatige ondersteuning en verankering van onderwijskundige vorming, ) (zie 2.1, 2.2, 2.3, 2.4 en 3.4.3); - onderwijstraject met inbegrip van regelgeving (operationalisering van de taken van de centrale assessmentcommissie met betrekking tot EVC/EVK (Eerder Verworven Competenties/Eerder Verworven Kwalificaties), toekennen van geïndividualiseerde trajecten, toelating tot bacheloropleiding zonder diploma S.O.; beleidsondersteuning en -opvolging met betrekking tot studietrajectbegeleiding, EVC/EVK en diversiteit; ondersteuning bij interpretatie van interne en externe regelgeving); - datamanagement: informatieverzameling en -analyse en rapportering betreffende studenten, onderwijs en onderwijsbeleid (onder meer actuele gegevens over studentenaantallen, slaagcijfers, marktaandeel, dataverzameling in het licht van de rapporteringsplicht aan de overheid, opvolgen van ontwikkelingen in binnen- en buitenland met betrekking tot onderwijsbeleid, ) (zie 6); - juridisch advies (opvolging van decretale en wettelijke ontwikkelingen en verplichtingen, toetsing van (voor)genomen beleidsbeslissingen aan decretale kader, ) (zie onder andere 5.2). Over de verschillende actiedomeinen heen heeft de Dienst Onderwijsbeleid een belangrijke taak op het vlak van communicatie en informatie over onderwijsbeleid, door middel van: website onderwijs, specifieke websites (plagiaat, leerkrediet, diplomaruimte), cockpit voor onderwijsverantwoordelijken, bijeenkomst decanen, vicedecanen onderwijs en programmadirecteurs, infosessies, presentaties voor Onderwijs 11

16 buitenlandse delegaties over (aspecten van) onderwijsbeleid van de K.U.Leuven, folders, bijdrage in vormingsinitiatieven van DUO. Als beleidsondersteunende dienst richt de dienst zich tot diegenen die verantwoordelijk zijn voor de voorbereiding, beslissing en uitvoering van het beleid op de verschillende niveaus. DOWB ondersteunt het beleid van de vicerector onderwijs, het College van Bestuur en de Academische Raad, groepsbesturen en faculteiten. De dienst vervult een coördinerende rol ten aanzien van de beleidsadvisering van de Onderwijsraad, de vaste en ad hoc werkgroepen via inhoudelijke input, het verzorgen van het secretariaat en de redactie van adviezen. Extern vertegenwoordigt DOWB de K.U.Leuven in onderwijsgerelateerde overlegorganen op het niveau van de Associatie K.U.Leuven, de VLIR, de VLOR en de overheid Dienst Universitair Onderwijs (DUO) Door het ten dienste stellen van onderwijskundige expertise beoogt de Dienst Universitair Onderwijs in eerste instantie onderwijsverstrekkers, opleidingen en faculteiten te ondersteunen bij het aanbieden van kwaliteitsvol onderwijs. Daarnaast heeft de dienst ook een adviserende functie ten aanzien van beleidsmakers op zowel het centrale als op het facultaire niveau. In het academiejaar : - verzorgde DUO de onderwijskundige begeleiding en leverde praktische ondersteuning aan de commissies die de interne algemene onderwijsevaluaties uitvoeren. De dienst tracht vooral te bewerkstelligen dat de uitkomsten van kwaliteitszorginitiatieven gebruikt worden als input voor verdere optimalisering van het onderwijs aan de K.U.Leuven; - bood DUO ondersteuning bij inhoudelijke vragen in verband met curriculumontwikkeling. Volgende thema s kwamen daarbij aan de orde: aanboren van en inspelen op nieuwe doelgroepen, het ontwikkelen van specifieke vaardigheden bij studenten, de onderzoeksgebaseerde uitbouw van de opleiding, de afstemming van opleidingsonderdelen binnen het curriculum en de functie van stage en meesterproef daarin; - organiseerde DUO verschillende onderwijskundige vormingen (zie ook 2.6). Doelgroepspecifieke vormingen richten zich tot specifieke doelgroepen zoals beginnende docenten. Algemene vormingen richten zich tot alle leden van het onderwijzend personeel van de K.U.Leuven. De vormingen op maat ten slotte zijn vormingen die op vraag van een specifieke doelgroep, faculteit, departement, programmadirecteurs, enzovoort kunnen ingericht worden rond een zelfgekozen onderwerp; - bood DUO onderwijskundige ondersteuning bij het uitdenken, ontwikkelen, implementeren of evalueren van (al dan niet gesubsidieerde) onderwijsvernieuwende activiteiten. Bijzondere aandacht blijft uitgaan naar het zinvol inzetten van nieuwe functionaliteiten binnen Toledo (zie 3.6.2), het gebruik van actieve studiewerkvormen en het inlassen van tussentijdse (formatieve) evaluatiemomenten. Verder verleende de dienst op verzoek van docenten, faculteitsverantwoordelijken of POC s logistieke en onderwijskundige ondersteuning bij onderzoek van onderwijsproblemen, evaluatie van studieprogramma s, examens en studietijdmetingen (zie 3.4.2). Tijdens het academiejaar werd verder geïnvesteerd in de uitbouw van de netwerkfunctie van de dienst. Tal van medewerkers van de dienst zijn vertegenwoordigd in facultaire organen, commissies en werkgroepen. Door effectief deel uit te maken van overlegorganen binnen de faculteiten detecteert de dienst snel vragen en wordt het onderwijsondersteunend aanbod van de dienst kenbaar gemaakt aan de faculteiten. Met hetzelfde doel blijft DUO intensief investeren in de samenwerking met facultaire onderwijsondersteuners, onder meer maandelijkse overlegmomenten tussen DUO en de facultaire onderwijsondersteuners. Tijdens deze intervisiesessies is er gelegenheid tot ervaringsuitwisseling, mogelijkheid tot disseminatie van good practices en wordt er werk gemaakt van het (verder) verdeskundigen van facultaire onderwijsondersteuners Dienst Permanente Vorming (DPV) De Dienst Permanente Vorming heeft als doelstellingen het informeren, adviseren en ondersteunen, ontwikkelen, en vertegenwoordigen op het vlak van permanente vorming (PV). Onderwijs 12

17 DPV zorgt voor het bekendmaken van de PV-activiteiten van de K.U.Leuven via de e-agenda, brochures, affiches, advertenties, Campuskrant en verschillende websites. De brochure PV werd in 2008 op exemplaren verzonden via Campuskrant, keer gedownload, en op 988 stuks verdeeld naar bibliotheken en opleidingscentra. De website van DPV scoorde circa hits en de e-agenda ruim hits. Via de infolijn, infomail en het infoloket ontving de dienst 291 infovragen van externen. Circa euro werd geïnvesteerd in kleine mediacampagnes om het PV-aanbod van de K.U.Leuven naar een breed publiek bekend te maken. Binnen de K.U.Leuven geeft DPV advies en ondersteuning bij de organisatie van PV op facultair, interfacultair en centraal niveau. Organisatoren van PV informeren zich bij de dienst over actuele ontwikkelingen binnen het domein en over de praktische organisatie van vormingsactiviteiten (inschrijvingen, financiën, enz.). In 2008 werd voor 16 programma s, waaronder verschillende postgraduaten, intensief advies verleend met betrekking tot concept, evaluatie, certificering, enz. Via de infolijn en infomail ontving de dienst 139 infovragen van internen. De dienst zorgt voor de implementatie van overheidsinitiatieven met betrekking tot levenslang leren. In overleg met de faculteiten ontwikkelt DPV interfacultaire PV-initiatieven. De dienst biedt dan gedurende een periode van maximum drie jaar advies, administratieve ondersteuning, hulp bij de logistieke organisatie en algemene coördinatie. In coördineerde DPV de ontwikkeling en organisatie van de opleidingen Kwaliteitszorg, een multidisciplinaire aanpak in een biotechnologische, biomedische en farmaceutische omgeving en Sociale bemiddeling in organisaties. DPV trad in ook op als dienstencentrum voor de verzelfstandigde interfacultaire opleidingen Bemiddeling in familiezaken en Multidisciplinair forensisch onderzoek. DPV heeft een adviserende functie ten aanzien van het centrale onderwijsbeleid van de K.U.Leuven. In 2008 werden de beleidslijnen over permanente vorming aan de K.U.Leuven verder verfijnd, onder meer op het vlak van de samenwerking met externen. De dienst vertaalt ook beleidsbeslissingen op onderwijskundig, administratief en financieel vlak naar procedures en richtlijnen voor PV. Hiervoor wordt deelgenomen aan tal van werkgroepen en wordt intensief overlegd met andere diensten binnen K.U.Leuven. DPV participeerde actief in het beleid van het Vliebergh-Senciecentrum. Ten slotte vertegenwoordigt DPV de K.U.Leuven in netwerken voor permanente vorming, o.a. via de stuurgroep Permanente Vorming van de associatie en EUCEN (European Universities Continuing Education Network). Sinds december 2008 is Permanente Vorming een onderdeel van AVNet geworden AVNet Tijdens het afgelopen academiejaar werd de missie van AVNet scherper en duidelijker gesteld: AVNet ontwikkelt multimediaproducten en mediasystemen en ondersteunt het goed gebruik van nieuwe audiovisuele educatieve technologieën ten behoeve van multicampusonderwijs en andere communicatieprocessen in het Kennis- en Competentienetwerk K.U.Leuven. Binnen haar eerste kerntaak concentreert AVNet zich op de ontwikkeling van multimediaproducten. Het hele proces, van concept tot distributie van het product, kan door AVNet zelf gerealiseerd worden. Zo werden er in het multimediaproducties opgestart. Via de distributiecatalogus op AVNet werden in producties verkocht. AVNet biedt ook hulp aan de docent (of student) die een deel of het geheel van het multimediaproduct zelf wil realiseren: uitlenen van apparatuur (926 ontleningen), digitaliseren en kopiëren van audiovisueel materiaal (243 opdrachten), en ter beschikking stellen van videomontagefaciliteiten (243 reservaties voor individuele gebruikers). Tevens besteedt AVNet bijzondere aandacht aan de manier waarop (multi-)mediaproducten binnen de onderwijsomgeving gepresenteerd worden. Het geheel van de hiervoor benodigde apparatuur (harden/of software) noemen we mediasystemen. AVNet onderscheidt daarbij twee werelden: mediasystemen in de fysieke wereld voor presentaties in fysieke ruimtes (auditoria, seminarielokalen, enz.) en daarnaast mediasystemen in de virtuele wereld. Voor deze laatste wereld worden systemen Onderwijs 13

18 ontwikkeld voor online gebruik (bv. een uploadtool voor streaming media, een videojukebox, enz.) en voor mobiel gebruik (bv. podcasting). AVNet beschouwt het als haar tweede kerntaak het gebruik van nieuwe educatieve audiovisuele technologieën te ondersteunen binnen het kader van multicampusonderwijs. Dit is onderwijs dat plaatsvindt tussen twee of meer geografisch verspreide locaties. Die afstand kan overbrugd worden door fysieke of virtuele mobiliteit, of een combinatie van beide. AVNet wil de technologische mogelijkheden binnen deze verschillende vormen van mobiliteit bestuderen, uittesten en mede zorgen voor integratie ervan binnen K.U.Leuven. In het kader van deze kerntaak werden 353 activiteiten begeleid in auditoria, waaronder 222 videoconferenties (168 videoconferenties gingen door bij AVNet, 54 op locatie). Een speciale plaats in het geheel van multicampusondersteuning is weggelegd voor het Studiecentrum Open Universiteit. De belangrijkste activiteiten betreffen het geven van informatie en advies aan belangstellenden, evenals de organisatie van de studiebegeleiding van de studenten en de opendeurdagen. Deze activiteiten omvatten individuele informatie en advies, collectieve informatiemomenten, begeleiding van studieplanning en studievoortgang, evenals inhoudelijke studiebegeleiding en de organisatie van examens en examenbegeleiding. In 2008 noteerden we 566 nieuwe inschrijvingen op moduleniveau voor het Studiecentrum Open Universiteit Leuven (tegenover 507 in 2007). Daarmee handhaaft het Studiecentrum Leuven zijn positie in het totale aantal nieuwe inschrijvingen in 2008 in Vlaanderen, met 11,68% (tegenover 9,75% in 2007) op een vierde plaats. Het totale aantal inschrijvingen op moduleniveau voor Vlaanderen daalde met 6,74%. Naast het materieel ondersteunen van al deze processen, blijft AVNet zich echter ook focussen op advies en kennisoverdracht rond multimedia en multicampus. Hiervoor werden trainingen, workshops en seminaries opgezet voor docenten, onderwijsondersteuners en andere begeleiders. Deze vormingsinitiatieven staan open voor medewerkers van de K.U.Leuven en voor de Associatie. Extra aandacht dit jaar ging naar het associatiebreed uitrollen van de streaming video service van AVNet, VideoLAB: een hele reeks workshops in een heel aantal instellingen van de associatie vonden plaats. De vormingsinitiatieven van AVNet zijn ook alsmaar vaker te volgen via videoconferentie en worden vaak opgenomen en achteraf online beschikbaar gesteld. AVNet streeft ernaar haar dienstverlening voortdurend te evalueren, te verbeteren en af te stemmen op de toekomst. Naast de dienstverlening t.a.v. de ganse universitaire gemeenschap wil AVNet zich dan ook profileren als een expertisecentrum, van waaruit de ondersteuningsrol op academische wijze kan gevoed worden. Zo wordt de ondersteuning voor het onderwijs aan de K.U.Leuven geënt op een eigen ontwikkelde know-how en ervaring, verworven in wetenschappelijk gefundeerd (implementatieen ontwikkelings-)onderzoek. Voor deze pro-actieve rol werd in 2008 onder andere aan volgende projecten gewerkt: VENUS ( WEBCEF ( VM- BASE ( REVICA ( OOP-project multimedia en genetwerkt e-leren, en dit onder meer in samenwerking met Coimbra, LERU, VLIR-UOS en EuroPACE. Deze laatste is een internationale v.z.w. die haar operaties en secretariaat toevertrouwt aan AVNet. Het is een trans-europees consortium van universiteiten en organisaties met als doel de ontwikkeling en ondersteuning van genetwerkte e-leeractiviteiten in een internationale context te stimuleren Academisch Vormingscentrum voor Leraren (AVL) AVL organiseert in overleg met de respectieve faculteiten de universitaire lerarenopleidingen, richt nascholingen in voor leraren, en stimuleert vakdidactisch en onderwijskundig onderzoek was het academiejaar waarin de vernieuwde lerarenopleiding van start ging. Omdat verscheidene specifieke lerarenopleidingen (SLO s) vanaf dan faculteitsoverschrijdend werden georganiseerd, werd ook de structuur van de lerarenopleidingen in het organigram aangepast. AVL zelf bleef ressorteren onder de directe bevoegdheid van de vicerector Onderwijsbeleid en het Vliebergh-Senciecentrum (VSC) bleef integraal deel uitmaken van AVL. De 11 SLO s worden nu, gegroepeerd per Permanente Onderwijscommissie (POC), geplaatst onder de diensten van de drie groepen. De praktijklectoren kregen op deze wijze een nieuwe plaats in het organigram. Vanaf september 2008 werd het AVL-team uitgebreid met drie ATP-leden (0,5 VTE voor Biomedische Wetenschappen, 0,5 VTE voor Wetenschap & Technologie, 1 VTE voor Humane Wetenschappen). Zij Onderwijs 14

19 fungeren als aanspreekpunt voor de studenten en staan in voor de administratieve ondersteuning van de programmadirecteurs. Als gevolg van het feit dat de K.U.Leuven sedert de hervorming van de lerarenopleiding nog slechts één diploma Leraar zal afleveren, werd gezocht naar een grotere integratie, met respect voor de eigenheid van de diverse SLO s. Via programmawijzigingen werd bijvoorbeeld een grotere eenvormigheid van het keuzeluik gerealiseerd. In het bestuurscomité van AVL werd beslist om de examencommissies te laten samenvallen met de 4 POC s. Uniforme regels werden via het onderwijsen examenreglement in alle SLO s van toepassing. Bijzondere aandacht ging naar het afstemmen van de praktijkcomponent. Onder leiding van prof. Marion Crauwels werd een stuurgroep stages opgericht, die een eenvormig stageconcept voor alle SLO s moet ontwerpen. Intussen werd ook een elektronisch systeem van stageregistratie ingevoerd, ter berekening van de mentoruren voor het Ministerie van Onderwijs. Ter coördinatie en studentenbegeleiding van stagiairs die kiezen voor een traject huiswerkof studiebegeleiding (zoals het Leuvense Buddyproject) werd een praktijklector (0,15 VTE) ingezet. AVL hecht veel belang aan het stimuleren van vakdidactisch onderzoek. Daarom werd in de begroting van 2008 een deel van de werkingsmiddelen hiervoor gereserveerd. Deze middelen werden enerzijds besteed aan de organisatie van een reeks Leuvense seminaries voor vakdidactisch onderzoek en anderzijds na een selectieronde ter beschikking gesteld van drie vakdidactische onderzoeksprojecten. In de door AVL geredigeerde reeks Cahiers voor didactiek verschenen drie nieuwe nummers in In samenwerking met VSC werd op 21 mei 2008 een studienamiddag georganiseerd om de mentorcoaches van de scholengemeenschappen vertrouwd te maken met de nieuwe programma s en het vernieuwde stageopzet en om van gedachten te wisselen over de verwachtingen inzake de begeleiding van stagiairs. Daarnaast organiseerden de VSC-afdelingen nog 39 nascholingen over diverse vakinhoudelijke thema s. De structuur van VSC werd in 2008 hervormd. Naar analogie met de lerarenopleidingen werden de 26 VSC-afdelingen gebundeld in 11 SLO s. Elke SLO kreeg een nascholingsverantwoordelijke. Die 11 nascholingsverantwoordelijken vormen samen het VSC-bestuur. VSC-vertegenwoordigers namen deel aan besprekingen met andere nascholingscentra met het oog op meer structurele samenwerkingsmogelijkheden Onderwijsraad en andere werkgroepen De Onderwijsraad is het centrale adviesorgaan voor onderwijsaangelegenheden en moedigt initiatieven aan om de kwaliteit van het onderwijs aan de K.U.Leuven te bevorderen. De Onderwijsraad bestaat uit de vicedecanen onderwijs (of facultaire academische onderwijsverantwoordelijken), assistenten, studenten, de vicerector onderwijs, de vicerector studentenbeleid, een onderwijsdeskundige, de directeur van de Dienst Onderwijsbeleid (DOWB) en de adviseur onderwijsaangelegenheden. De meeste adviezen van de Onderwijsraad worden voorbereid door werkgroepen die elk voor de voorbereiding en ontwikkeling van een welbepaald thema verantwoordelijk zijn. In het academiejaar besteedde de Onderwijsraad veel aandacht aan de voorbereiding van de invoering van de diplomaruimte en adviseerde de Academische Raad over verschillende deelaspecten van deze thematiek. Daarnaast bracht de Onderwijsraad ten behoeve van de Academische Raad adviezen uit over talenbeleid, de elektronische indiening en archivering van de masterproef, de kwaliteitszorg ten aanzien van curricula, de ervaringen met de eerste universiteitsbrede bevraging in het kader van de online onderwijsevaluatie, plagiaat, het verlenen van vrijstellingen. Rond een aantal thema s wordt de discussie voortgezet in waaronder de implementatie van de diplomaruimte en toetsbeleid. Naast de Onderwijsraad zijn ook een aantal permanente werkgroepen actief. De Vaste Werkgroep Curriculumhervorming staat in voor de advisering van de Academische Raad en groepsbesturen in verband met de ontwikkeling en de hervorming van onderwijsprogramma's. In de loop van ging de aandacht nog steeds uit naar het afronden van de invoering van de bachelor-masterstructuur (master-na-masteropleidingen) en naar de advisering van enkele nieuwe opleidingen die werden voorbereid, postgraduaten en programmawijzigingen. De Vaste Werkgroep Kwaliteitszorg heeft als algemene opdracht de activiteiten van de K.U.Leuven op het vlak van de kwaliteitszorg richting te geven. Hij werkt beleidsvoorstellen uit en begeleidt in een latere fase de implementatie van de genomen beslissingen. Deze werkgroep volgde onder meer de implementatie op van het nieuwe evaluatiesysteem voor afzonderlijke opleidingsonderdelen en bracht een advies uit over indicatoren voor onderwijskwaliteit. In werkte de Vaste Werkgroep Studie- en Studentenbegeleiding Onderwijs 15

20 voornamelijk rond de volgende thema s: drop-out van studenten, de impact van het leerkrediet en de diplomaruimte op studie- en studentenbegeleiding, transparante informatie voor studenten over studiebegeleiding. De Vaste Werkgroep OI-projecten beoordeelt, stimuleert en begeleidt Onderwijsinnovatieprojecten (OI-projecten) (zie ook 3.5.1). De ICTO-adviesgroep (adviesgroep voor Informatie en CommunicatieTechnologie in het Onderwijs) formuleert aanbevelingen omtrent het zinvol inzetten van ICT in het onderwijs. In academiejaar hadden de activiteiten in hoofdzaak betrekking op mobiel leren, instrumenten voor kwaliteitsverzekering en benchmarking in e- leren en een beleid rond open onderwijs. 2.6 Onderwijskundige vorming voor docenten en assistenten Het vormingsaanbod van DUO heeft als belangrijkste doel de implementatie van Begeleide zelfstudie op het niveau van opleidingen en opleidingsonderdelen te ondersteunen. Het doelgroepspecifieke aanbod bestond in uit de volgende opleidingen: - vorming voor beginnende docenten, bestaande uit een collectief aanbod en intervisies. 21 docenten namen deel; - vorming voor beginnende assistenten in 7 faculteiten ingericht in samenwerking met facultaire onderwijsondersteuners. Deelname aan deze opleidingen werd niet geregistreerd; - vorming voor facultaire onderwijsondersteuners, bestaande uit thematische bijeenkomsten en intervisies. Deze vormingen telden gemiddeld 15 deelnemers. Het algemene aanbod richtte zich tot alle ZAP'ers en AAP'ers/BAP'ers en omvatte workshops over de volgende thema s: portfolio, elektronisch toetsen, Toledo. Daarnaast investeerde DUO in in initiatieven die door of in samenwerking met facultaire onderwijsondersteuners binnen verschillende faculteiten op maat werden uitgewerkt. Verschillende types van initiatieven werden aangeboden: - studiedagen: bv. de studiedag over Begeleide zelfstudie en evaluatie in de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen; - workshops op maat voor docenten: bv. de workshop De syllabus doorgelicht voor de opleiding biochemie, de workshop over Toledo in de Faculteit Geneeskunde, de Hapjes Onderwijs in de Groep Wetenschap & Technologie; - vormingstraject voor docenten: bv. seminaries over doelstellingen formuleren en peer review of teaching binnen de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen. Elk van deze initiatieven laat bij uitstek toe de onderwijskundige vorming in te bedden in andere initiatieven die opleidingen en faculteiten in samenwerking met DUO nemen om de kwaliteit van hun onderwijs te verbeteren (zie 2.5.2). Op associatieniveau tenslotte was DUO als volgt betrokken bij onderwijskundige vorming: - de opleidingen die onder het toezicht van de WgOKP in werden aangeboden, werden opgevolgd vanuit DUO: Verzorg je stem!, Examineren, Activerend lesgeven, Zinvol inzetten van je digitale leeromgeving en Begeleiden van groepen studenten ; - de hierboven vermelde sessie rond Activerend lesgeven werd niet alleen opgevolgd, maar ook verzorgd door DUO; - de workshop Hoe kom ik tot een goede OOF-projectaanvraag? werd uitgewerkt en verzorgd in samenwerking met DOWB. 3 Opleidingenaanbod 3.1 Opleidingen Bachelor- en initiële masteropleidingen - tweedecyclusopleidingen De K.U.Leuven organiseerde 49 bacheloropleidingen, waarvan tien gedeeltelijk en geneeskunde volledig ook te Kortrijk werden georganiseerd. Onderwijskunde werd enkel te Kortrijk georganiseerd. Voor twee opleidingen werden ook Engelstalige equivalenten aangeboden. Een overzicht geordend Onderwijs 16