KROKODILLEN CODEREN TEKST MARJOLIJN DE COCQ FOTO'S DINGENA MOL

Transcriptie

1 KROKODILLEN CODEREN TEKST MARJOLIJN DE COCQ FOTO'S DINGENA MOL Tijdens de Codeweek - aftrap vrijdag in Nemo - worden kinderen gestimuleerd om te leren programmeren. Op de Valentijnschool in Oost gaan zelfs kleuters al met code aan de slag. 'Ik ben zo de baas van de computer.' Maan, roos, vis. Aan de muur hangen prenten met de traditionele eerste leeswoorden. Schuin daaronder de computerschermen, waarop de zevenjarige Eliza en Suzanna uit groep 3/4 de codes invoeren waarmee ze de vleugels van hun zelfgebouwde Legovogel kunnen laten wapperen. Oude beproefde leermethoden en moderne wetenschap in één schoollokaal, zegt docent Nando Hendriks (25).

2 Dat Eliza en Suzanna 'programmeren', is een woord dat Hendriks in deze jonge klas nog niet in de mond neemt. Zijn leerlingen weten niet beter of ze zijn aan het legoën, aan het computeren. Aan het spélen. Ondertussen oefenen ze echter hun taalvaardigheid, hun ruimtelijk inzicht, leren ze samenwerken en gebruiken ze zo veel mogelijk hersengebieden. "Ze moeten praten, kijken, denken, luisteren, uitleggen - een heel groot deel van hun brein is actief." Hendriks werkt ruim een jaar op de Valentijnschool in Amsterdam- Oost, een pionier op het gebied van programmeren in de klas. Programmeren is nog geen officieel einddoel in het basisonderwijs. "Je hebt als school de taak je leerlingen voor te bereiden op de maatschappij, en de maatschappij van nu is vol computers, apps en smartphones. Dat wordt nog niet weerspiegeld in het onderwijs." Vrijdag begint in heel Europa de Codeweek, een initiatief van scheidend Eurocommissaris Neelie Kroes om leerlingen en leerkrachten in het basis- en voortgezet onderwijs warm te maken voor programmeren. In 2020 dreigt er een tekort te ontstaan van bijna een miljoen ict'ers, waarschuwen ook de Nederlandse organisatoren Kennisnet en het Electronic Commerce Platform Nederland (ECP). Het gaat echter niet alleen om het opleiden van programmeurs, benadrukt Michael van Wetering, expert ict en innovatie van Kennisnet. "Net zoals je kinderen mediawijsheid moet bijbrengen, hebben ze technologische wijsheid nodig. Programmeren heeft een nerdy imago, maar de wereld om ons heen heeft de komende decennia alleen nog maar meer elektronica. Die geef je instructies en dat heet al gauw programmeren. Kinderen leren: machines zijn niet slim, maar wij kunnen ze slimme instructies geven." Vergelijk het met de proefjes die je doet op school tijdens de scheikundeles, aldus Van Wetering. "Daarmee wil je ook niet iedereen opleiden tot scheikundige, maar kinderen krijgen wel inzicht in de elementen waaruit de wereld is opgebouwd. Zo heeft programmeren in het onderwijs een veel bredere relevantie.

3 Het is een basisvaardigheid, een manier van denken die nodig is voor de huidige maatschappij." In een wereld waarin de technologie heel snel om zich heen grijpt, kan die vaardigheid ook nodeloze angst bedwingen. De arbeidsmarkt wordt overgenomen door robots, waarschuwde minister Lodewijk Asscher vorige week. Van Wetering: "Maar élke technologische innovatie heeft door de decennia heen categorieën van arbeid overbodig gemaakt. Ik ben er niet zo bang voor. Het is een overgangsperiode waarin we moeten zoeken naar de nieuwe toegevoegde waarde van de mens. Er zijn complexe taken, aan de creatieve en sensitieve kant, die een robot niet kan uitvoeren." Lange adem In Zweden leren kinderen al op de basisschool programmeren en in Groot-Brittannië is het vanaf dit schooljaar verplicht. "Zo ver zijn we hier nog lang niet," zegt Bert Tielemans van ECP. "Het is nog controversieel, de processen om het in het programma opgenomen te krijgen vergen een lange adem. Maar ons advies is: begin er maar vroeg mee. Kinderen leren dit soort dingen veel gemakkelijker dan volwassenen." In Amsterdam is nog maar een handvol scholen bezig met programmeren. Vaak gaat het om workshops of aanvullende lessen voor hoogbegaafde leerlingen. "Het gebeurt nu nog erg op individuele basis, er zijn leerkrachten die er handig in zijn," zegt Wiebe Terpstra, bovenschoolse ict-coördinator van stichting Openbaar Onderwijs aan de Amstel. "Een structurele aanpak zal er uiteindelijk wel komen; programmeren maakt onderdeel uit van de 21ste-eeuwse vaardigheden. Maar het is niet zo dat volgend jaar alle scholen ermee aan de slag gaan." En dat terwijl het je als docent eigenlijk zo gemakkelijk wordt gemaakt, zegt Nando Hendriks. In september 2013 kwamen Kennisnet en Mijn Kind Online met het lespakket Codekinderen, waarmee kinderen spelenderwijs leren programmeren. Kennisnet

4 maakt daarvoor gebruik van bestaande gratis tools als de software van Scratch, maar ook het Lego WeDo waarmee Eliza en Suzanna bouwen. Door blokjes codes op het scherm achter elkaar te zetten kun je krokodillen smakkend handen laten verorberen en leeuwen laten springen en brullen. Geleidelijk aan wil de Valentijnschool het programmeren invoeren als doorgaande leerlijn van kleuterklas tot en met groep 8. Het is Hendriks die daarvoor het draagvlak creëert, zegt directeur Tineke Kromhout. "Met iemand zo enthousiast als Nando erbij ben je snel overstag. Maar het valt of staat met de leerkracht. We willen het met kleine stapjes het onderwijs in laten glijden. De motor draait nu, en we hebben iemand die er benzine in blijft gooien en onderhoud pleegt." Het komt neer op de juiste strategie, grijnst Hendriks. "Veel docenten klagen al dat ze te weinig tijd hebben voor de einddoelen als rekenen en taal. Als ze dan ook nog moeten programmeren, zeggen ze, gaat hun onderwijstijd eraan. Als je als docent creatief bent, kun je het programmeren inzetten om juist die lesdoelen te bereiken: taalvaardigheid, rekenvaardigheid, ruimtelijk inzicht, cooperatief werken. Dan kan de Onderwijsinspectie ook niet zeggen dat je je plichten verzaakt." Vier zesjarigen verdringen elkaar in zijn klas om een robotbijtje. Door het geven van een aaneenschakeling van commando's - via knopjes, maar zo ontstaat zonder dat ze het doorhebben een geprogrammeerde code - kunnen ze deze Bee-bot over een mat met letters laten rijden en een woord laten vormen. Naar rechts, draaien, naar boven, nog een vakje naar boven. "Je laat hem drááien," zegt Selma verbolgen als de Bee-bot onbedoeld op de r afkoerst. "Meester, Engin laat hem draaien!" Zo makkelijk is het nog niet om al die stappen te onthouden, gelukkig kunnen er, als houvast, ook kaarten op een rij worden gelegd. "Wat moet ie als eerste doen?" vraagt Hendriks. Zes kaarten zijn er nodig voor de hele code. "Nog twee keer rechtdoor en dan is het go!"

5 De Bee-bot, bedoeld als opstapje voor het programmeren door kleintjes, is ook in de hogere klassen populair. Over creativiteit gesproken, zegt Hendriks: leg een wereldkaart onder een doorzichtige mat en je hebt een les wereldoriëntatie. "Dan zeg ik: oké, rij maar naar China. Zo komt programmeren ook van pas, ze hóeven niet per se ict'er te worden. Al zou ik het nu Google in de Eemshaven komt wel gaaf vinden als één van mijn leerlingen later komt vertellen: Meester Nando, ik ben daar beland." RIZGAR ALI (9 jaar, groep 6) "Van Lego heb ik een krokodil gemaakt, die bijt als je je hand in zijn bek doet. Dat doe je met de computer, dan moet je vormpjes achter elkaar plakken. Die heb ik eerst uitgeprobeerd om te zien wat de krokodil dan doet. Ik heb ook een eigen game gemaakt met een poppetje dat springt en rent. Daar kun je heel veel punten mee verdienen. Dan krijg je meer levens en ga je niet zo snel dood. Dat vind ik wel het coolste." SUZANNA TON (7 jaar, groep 4) "Eerst moet je op internet en daar zie je allemaal vakjes en dan moet je kiezen wat je wilt. Van Lego kun je een leeuw maken of een vogel of een krokodil. Op het scherm zie je wat je moet doen en dan kun je ze trucjes laten doen. Je moet vakjes naast elkaar zetten en dan op het pijltje drukken. Dan maken ze geluid. Of ze bewegen. Ik denk dat je zo de baas bent van de computer."

6 WAT IS ER ZOAL? * Scratch: stap voor stap programmeren, figuurtjes laten bewegen, reageren. * Domo Animate/Pivot: animaties maken. * Daisy the Dinosaur: stap voor stap programmeren met het dinosaurusje Daisy (Engelstalig). * POP: eigen app bouwen. * Kodable: spelenderwijs programmeren met monstertjes in een doolhof. * Blockly Maze: stap voor stap programmeren met een game van tien niveaus. * Hour of Code: eigen computerprogramma bouwen met Angry Birds. * Klokhuis Game Studio: eigen game bouwen.