Stichting Kunst. Rotterdam. Juni Olphaert den Otter Charlois Raum Henk Rotgans Column Gracia Khouw J O U R N A A L. Gevelaanzicht Raum

Transcriptie

1 J O U R N A A L Stichting Kunst Accommodatie Rotterdam Olphaert den Otter Charlois Raum Henk Rotgans Column Gracia Khouw Gevelaanzicht Raum Juni 2010

2 Olphaert den Otter: meester van de esthetica Olphaert den Otter (1955) neemt in de beeldende kunst een zelfstandige positie in. Zijn merkwaardige schilderijen hebben een romantisch en vertellend karakter. Zij gaan over een verleden dat in zijn geest getransformeerd is in fata morgana. Er zit veel schoonheid in deze verbeelding, Olphaert is een meester van de esthetica. Hij opereert in het grensgebied van het Verlangen en het Onbehagen. Onlangs vond hij daarvan een bevestiging in Das Unbehagen in der Kultur van Sigmund Freud: hoe komt het toch dat wij bij stappen voorwaarts tegelijkertijd gevoelens van verlies hebben. Dat onbehagen is mijn speelveld, mijn schaakbord, stelt hij vast. Al drie decennia is eitempera zijn materiaal. In zijn SKAR-atelier aan de Lambertusstraat zijn een draaischijf en een vijzel de instrumenten bij het productieproces dat bestaat uit het samenbrengen van pigmenten met als bindmiddel eigeel, lijnolie en water. Mede door het virtuoos hanteren van de verf ontstaat de intrigerende transparantie op grote schilderijen als De Tuin van Vroeger (te zien tot 4 juli bij galerie Poonberg in Kralingen) en De Buitenplaats dat in 2008 de kern vormde van zijn expositie in museum Boijmans van Beuningen en in het najaar deel uitmaakt van zijn tentoonstelling in museum Bèlvédere in Heerenveen. Raamvertellingen Naast zijn vrije werk heeft Olphaert den Otter in 2009 als art director een belangrijke bijdrage geleverd aan het project Raamvertellingen in Pendrecht. Daar werden door Woonstad Rotterdam in samenwerking met Van Schagen Architekten de Melissantstraat en de Middelharnisstraat volledig gerenoveerd. Het proces van vernieuwing kreeg een feestelijk karakter door kunstenaars in te schakelen die in 56 (verlichte) glasappliquéramen verhalen uit de geschiedenis van Pendrecht hebben gevisualiseerd. Sarianne Breuker, Anuli Croon, Stang Gubbels, Ben Zegers en Milou van Ham hebben op basis van historisch bronmateriaal boeiende werkstukken ontworpen die aan de twee straten een stralende allure geven. Het project Raamvertellingen kwam tot stand in een bijzonder werkatelier, opgericht door het architectenbureau en het CBK. Daar namen de kunstenaars onder leiding van Olphaert den Otter ieder een vertelling voor hun rekening. De realisatie vond plaats bij het glasbewerkingsbedrijf Brabant. De onderneming werd gefinancierd door Woonstad, Pact op Zuid, OBR en ds+v (dienst Stedenbouw+Volkshuisvesting). Olphaert den Otter: De Buitenplaats, 2007, 153 x 306 cm, eitempera op doek/paneel 2

3 Charlois: de onthulling van een goed bewaard geheim Jikke Vergragt en Jaap Verheul voor de ingang van WLF_rt, het hoofdkwartier van NAC aan de Wolphaertstraat in Charlois. Charlois is een goed bewaard geheim, zegt Jikke Vergragt (38). Als senior projectleider beleidsprojecten van Woonstad zet zij zich in voor de sociaal-culturele opwaardering van het gebied. Dat beperkt zich niet tot rapporten en mooie woorden. Mede dankzij de corporatie, die ontstaan is door de fusie van Nieuwe Unie en WBR, wonen en werken er nu 250 kunstenaars in Charlois, van wie 140 zich verenigd hebben in de stichting NAC (Nieuwe Ateliers Charlois). Het is een intrigerende ontwikkeling die twintig jaar geleden op gang kwam door de vestiging van B.a.d en die van (Oud) Charlois inmiddels een kunstenaarsenclave heeft gemaakt. De woningcorporaties hebben de ons als corporatie stellen naast onze stedelijke gebieden die door verpaupering, leegstand en onveiligheid van goede en betaalbare woningen. traditionele taken zoals het verhuren bijzondere aandacht verdienen, onder elkaar verdeeld. Woonstad is Maatschappelijk rendement de adoptiecorporatie van Charlois. NAC is een goed voorbeeld van maatschappelijk rendement. Vooral door Onze opdracht is om wijken sterker te maken, bijvoorbeeld door leegstand aan te pakken en verbetering Unie en nu Woonstad is de laatste de samenwerking met de Nieuwe te brengen in de particuliere voorraad, o.a. door in beperkte mate aan uitgegroeid tot een organisatie met jaren een kleinschalig initiatief te kopen en door eigenaren te stimuleren tot renovatie. De doelstel- beeldend kunstenaar en bestuurslid een aanzienlijke slagkracht, zegt ling is om met een relatief klein van de stichting Jaap Verheul (34) in budget maatregelen te treffen die WLF_rt, het hoofdkwartier van NAC hout snijden. Wij beschikken over aan de Wolphaertstraat 25. Zelf 2 miljoen, waarvan de helft gestoken wordt in projecten die in puur AKI in Enschede naar Rotterdam. kwam ik na mijn opleiding op de financiële zin deels onrendabel zijn. Acht maanden had ik, als lid van We doen dat omdat we denken dat Anti Kraak, een atelier in een schoolgebouw in Oud Charlois. Toen wij het wel maatschappelijk rendement oplevert. Dat is een opgave die wij daar uit moesten, ben ik naar een voormalige scheepswerf in Krimpen a/d IJssel gegaan, waar ik buitengewoon ongelukkig was. Omdat ik het gevoel had dat in Charlois veel mogelijk was, heb ik twee leegstaande woningen aan de Wolphaertstraat gekraakt. Ik ben toen direct naar de Nieuwe Unie gegaan en heb een om-niet contract gekregen. Ik was verrast over de medewerking en de instelling bij de corporatie om iets aan het probleem van de leegstand te doen. Op een gegeven moment waren alleen in de Wolphaertstraat al vijftien panden gekraakt. Toen is galeriehouder Paul Opmeer gaan optreden als contactpersoon met de Nieuwe Unie. Hij kreeg alle sleutels. Daarna ging het snel. Opeens woonden en werkten in 35 panden beeldend kunstenaars. Na het overlijden van Paul was er een moment van impasse, hoe nu verder? Wij zijn toen om de tafel gaanzitten: wat willen wij eigenlijk? Het was duidelijk dat er een nieuw aanspreekpunt moest komen. Op advies van (o.a.) Dominic Schrijer hebben wij toen de stichting NAC opgericht. Lees verder op pagina 4. 3

4 Vervolg van pagina 3. 4 Wie zijn wij? Kamiel Verschuren van B.a.d, Jannie Hommes (galerie Hommes), Tineke Teunen, Gerard Zaan, die 25 jaar manager was geweest van het wijkcentrum, en ik. Toen de stichting er was, hebben wij de Nieuwe Unie gevraagd wat zij met deze straat wilden en voorgesteld om haar aan ons te geven voor de periode van tien jaar. Dat heeft tot een overeenkomst geleid, waarbij de corporatie op zich nam om het casco wind- en waterdicht te maken. Wij konden van start gaan dankzij een subsidie van euro van groeibriljant Charlois en een schenking van euro van de Nieuwe Unie. Dat was het afscheidscadeau van de vertrekkende directeur Jaap Boogaerd. Ook verstrekte de Nieuwe Unie ons een renteloze lening van euro om de panden van binnen goed op te kunnen knappen. Dat schetst het enthousiasme dat bestond en nog steeds bestaat voor ons initiatief. Cultuurfonds Jaap Verheul: De kunstenaars betalen een gebruikersvergoeding van honderd euro per maand. Daarvan betalen wij de vaste lasten, doen onderhoud en lossen over een periode van tien jaar de renteloze lening af. Wat overblijft, storten wij in ons Cultuurfonds, waarvan Kamiel de architect is. NAC-kunstenaars kunnen een projectvoorstel met een publieke functie indienen, dat uit het Cultuurfonds kan worden gesubsidieerd. Een externe commissie bepaalt of een voorstel wordt gehonoreerd. De eerste ronde heeft zestien projecten (42 events) opgeleverd. Daarvoor is euro uitgetrokken. Jikke Vergragt wijst erop dat NAC nu ook in andere delen van de wijk Woonstad-panden beheert. Een bijzonder initiatief vormen de twee gastateliers voor artists in residence naast galerie Hommes. Jannie Hommes heeft daarbij het voortouw genomen. Het project is in samenwerking met Pact op Zuid ontwikkeld. De panden zijn door Woonstad aangekocht en puntgaaf gerenoveerd. Daarvan heeft Jaap in onze opdracht het ontwerp getekend en de verbouwing georganiseerd. Wij maken graag gebruik van de expertise die in de wijk aanwezig is. Met succes, want de panden zien er zeer goed uit. De ateliers waarin kunstenaars uit binnen- en buitenland 6 tot 12 maanden kunnen wonen en werken, zijn inmiddels operationeel. Lang lopende verantwoordelijkheid Als corporatie hebben wij een lang lopende verantwoordelijkheid, zegt Jikke. Gezien de komende economische barre tijden is onze uitdaging om daaraan te blijven voldoen. Dat betekent soms extra goed nadenken hoe je met minder geld het zelfde effect kan bereiken. Een belangrijk aspect is het streven naar woongeluk: hoe voel ik mij in de wijk? Daarom is het zo waardevol dat een nieuwe groep, de kunstenaars, zich inzet voor de wijk. Jaap Verheul: De buurt kijkt steeds beter tegen ons aan. Het is een langzaam proces. In het begin was het heel moeilijk. Mensen spraken met twee monden, dachten vaak dat wij zwaar gesubsidieerd werden. Nu gaat het beter, er zit echt licht in. Het komt ook omdat de rol van de kunstenaar verandert. Wij voelen ons betrokken bij de ontwikkeling van de wijk. Dat leidt bijvoorbeeld tot ontwerpstudies voor de buurt, die ook worden uitgevoerd. Beiden beklemtonen dat er nog veel mogelijkheden zijn. In dit verband is Jaap nogal bitter over het OBR. Dat doet helemaal niks. Veel van hun panden staan leeg. Alleen in de Wolphaertstraat duizend vierkante meter, al zes jaar. Wij hebben geen idee wat hen precies voor ogen staat. Jikke is wat minder pessimistisch. Twee jaar geleden hebben wij het initiatief genomen voor de aanpak van de Gouwstraat. Inmiddels heeft het OBR zich bereid verklaard als partner op te treden. Dat betekent dat ook het OBR haar leegstaande bedrijfsruimten aan creatieven gaat verhuren. Het is belangrijk als de gemeente zich maatschappelijk wil inzetten. Wij willen graag samenwerken, al is daar zo nu en dan wel wat duw en trekwerk voor nodig geweest. Het is jammer dat wij als corporatie er veel tijd in moeten steken om ervoor te zorgen dat andere partijen hun beloftes op papier ook omzetten in daden. Die tijd had ik liever in de wijk gestoken. Ik moet wel zeggen dat die stroperigheid lijkt te zitten in de werkwijze van de gemeentelijke organisatie. Aan de inzet van personen in de uitvoering ligt het meestal niet. Soms is dat een zaak van forceren. Ik vind wel dat wij als corporatie teveel tijd moeten steken in het forceren van samenwerking. Wat zijn jullie van plan in de Gouwstraat? Daar staat veel leeg. Wij willen een deel van ons budget gebruiken om bedrijfsruimte van particulieren aan te kopen. Investeren in de sociale structuur. Die panden willen wij volgens een maatschappelijke norm verhuren aan creatieve ondernemers. Dat is een iets andere doelgroep dan de Wolfaertstraat, die wij beschouwen als een broedplaats

5 Mogelijk tweede leven RET-remise van autonome kunstenaars. Maar er zijn natuurlijk wel dwarsverbanden. Ik heb er vertrouwen in dat het gaat lukken al is het dan niet zonder slag of stoot gegaan. Samen met het OBR hebben we kunstenaars uit de buurt ingehuurd voor het ontwerp en de uitvoering van een heel bijzondere marketingcampagne: HIERinCharlois. Hierbij wordt aan creatieve netwerken in de stad via een interessant aanbod gedaan van woon- en werkruimte in de wijk. We proberen zo creatieve ondernemers te vinden voor onze bedrijfsruimten. Maar het gaat verder. In het aanbod zitten ook kluspanden en woon-werkwoningen. Een aantal panden bieden we met korting aan omdat we het belangrijk vinden om die kritische massa in de wijk verder te versterken. En omgekeerd zie je dat steeds meer creatieven Charlois ontdekken en er willen wonen. We komen nu in de fase van realisatie. We staan te popelen. Wat is het probleem? Ik mag hopen dat de grootste problemen nu wel zijn opgelost, maar ik denk soms wel dat de gemeente zich niet voldoende bewust is dat zij goud in handen heeft. Geïnteresseerden voor creatieve bedrijfsruimten, kluspanden en woon-werkpanden kunnen bellen met Of ga naar en gebruik de username: wonenwerken, password: in.charlois. U kunt dan de gewenste pdf selecteren en met de button 'download' haalt u het bestand binnen op uw computer. Als u klaar bent sluit dan af door de button 'logout' rechtsboven te gebruiken. De RET-remise in Charlois staat voor een belangrijk deel al heel lang leeg. Het zou uitstekend zijn als het complex een culturele bestemming krijgt. Om dit van de grond te krijgen is nu overleg gaande tussen belanghebbende instanties. Daarbij is ook SKAR-directeur Chris Bouma betrokken. Na een wat stroperig begin is het Een andere optie is ruimte bieden overleg op gang gekomen. Tussen aan een aantal creatieve ondernemingen. Daarbij moet dan wel de voorstellen springt het ambitieuze plan van Wandschappen (Ivo van gekeken worden naar synergie. den Baar en Nicole Driessens) eruit. Als die aanwezig is, kan ook dit een Op het eerste gezicht past het in goede zaak zijn. De verwezenlijking alle beleidsnotities. Wandschappen van de toekomstplannen voor de dat een Charlois label wil gaan remise is overigens afhankelijk van produceren, groeit uit zijn jasje. De milieu-aspecten. Als in het complex producten van dit collectief, waarbij (grote hoeveelheden) asbest wordt ook vakmensen uit de buurt zijn aangetroffen, kan het over en betrokken, vinden tot buiten de sluiten zijn. landsgrenzen aftrek. Via het remiseproject - een podium, een winkel en een productie-atelier - wil het zijn activiteiten een grotere uitstraling geven. Vooral Woonstad is geporteerd van dit idee. De corporatie wil, zo nodig, Ivo en Nicole ondersteunen bij de eventuele realisatie van hun plannen. 5

6 RAUM prachtig voorbeeld van zinvol Op maandag 1 maart was het feest in het voormalige kantoorpand aan het Stadhuisplein 9-15, boven de horecabedrijven die in afwachting van de lente hun terrassen al hadden uitgezet. 24 Kleine creatieve ondernemingen en het Rotterdam Collectief hadden de deuren van hun studio s geopend voor honderden belangstellenden, onder wie wethouder Hans Vervat (Economie, Verkeer en Vervoer) die de naam van het nieuwe ateliergebouw onthulde: RAUM. De tekst is een ontwerp van Monique Scuric en Rudin en Paul Zwagerman en is dankzij Bureau Binnenstad op de glazen gevel en in het trappenhuis aangebracht. De wethouder wees op de waarde die de gemeente hecht aan de creatieve economie. RAUM betekent een stap voorwaarts in het streven om Rotterdam tot een centrum van creativiteit te maken. 6 Vervat noemde in dit verband ook de totstandkoming van Soundport met 22 studio s voor muzikanten in de voormalige Chefaro-fabriek, dat eind mei in gebruik is genomen. Het kwam aan de orde tijdens mijn eerste College-vergadering. Ook dat is een prachtig initiatief, zei hij. panden om mij heen. Dat was aanleiding om contact te zoeken met particuliere vastgoedeigenaren. Met Dela, de eigenaar van het complex aan het Stadhuisplein, klikte het. Toen ik in juli 2009 samen met Joris Jansen van Dela Vastgoed en Chris Bouma van SKAR door het pand wandelde, had ik direct het gevoel dat hier iets moois kon ontstaan. En het resultaat is boven verwachting. Wat een ambiance en wat een enthousiasme van de overwegend jonge mensen, die nu in deze studio s werken. Gabor Everraert van Bureau Binnenstad, Remco van Iersel en Joris Jansen van Dela Vastgoed in het trappenhuis. Een half jaar nadat zij met SKAR aan de slag gingen, is het initiatief gerealiseerd De positieve ontwikkeling, waarvan op het Stadhuisplein en elders sprake is, is in belangrijke mate te danken aan de continue inspanning van SKAR, stelt projectleider Straatbeeld drs Gabor Everraert van Bureau Binnenstad vast. Hij noemt RAUM een voorbeeld van de betekenis van tijdelijke huisvesting voor de kunstsector. SKAR heeft een overeenkomst gesloten om het pand drie jaar te beheren. Of die periode langer duurt, hangt af van de ontwikkeling van de plannen rond het plein. De verlevendiging van het centrum behoort tot onze opdracht, aldus Everraert. Ik zie voortdurend lege Positief initiatief Joris Jansen deelt dat gevoel. Ik ben ontzettend blij met deze oplossing. Het mes snijdt aan drie kanten, SKAR kan haar ambities waar maken om tegen een gereduceerde prijs werkruimte te bieden aan creatieve ondernemers, de kunstenaars kunnen aan de slag op een prachtige plek en ook voor ons het een goede zaak. Panden die leeg staan, dreigen te verpauperen. Dit gebouw heeft elf jaar leeg gestaan. Het heeft ons alleen maar geld gekost. Nu brengt het iets op en wordt het op een goede manier gebruikt, waardoor verpaupering wordt tegengegaan. Zelf hebben wij in overleg met Chris de cv-installatie aangepakt. Doordat onze technische manager Remco van Iersel daar besparingen op heeft uitgevoerd, zoals nieuwe thermostaatknoppen, realiseren wij nu in financieel opzicht zelfs een klein plusje.

7 le tijdelijke huisvesting elkaar om de mogelijkheden te onderzoeken die leegstand biedt voor creatieve bedrijven. Daarbij zal SKAR natuurlijk worden betrokken. Chris Bouma is niet voor niets cultuurmakelaar tijdelijke huisvesting van de stad. De officiële opening van Raum trok veel belangstelling. Door dit succes is het enthousiasme van Bureau Binnenstad voor deze aanpak toegenomen. Wij gaan daar hard aan werken, aldus Gabor Everraert. Er is een werkgroep gevormd waarin onder andere Jeannette Leete en Jos de Groot van OBR Economie en ik zitting hebben. Eenmaal per week komen wij bij Aanzuigende werking In zijn toespraak toonde wethouder Vervat zich blij met de aanzuigende werking die Rotterdam heeft op jonge creatieve ondernemers van elders. Delft blijkt in RAUM hofleverancier te zijn, maar het is duidelijk dat wij bij de doelgroepen op de kaart staan, meende hij. Grafisch ontwerper Nele Vos onderschrijft dat. Rotterdam is fantastisch. Ik ben ervan overtuigd dat de creatieve economie hier grote kansen heeft. Zelf ben ik afkomstig uit een stedelijke regio in het Ruhrgebied, die overeenkomsten heeft met de industrie en de distributie die hier zo belangrijk zijn. Ik ben geboren in Menden bij Dortmund. Al op de academie in Arnhem, waar ik grafische vormgeving deed, besloot ik hier naar toe te gaan. Tijdens een stage in New York ontmoette ik Michael Brenner, die als grafisch vormgever gewerkt heeft bij verschillende bureaus. Hij was onmiddellijk in voor Rotterdam. Zodoende. Het grafisch bureau Vos Brenner is gevestigd op de vierde etage van het pand. Dat is de werkruimte van het Rotterdam Collectief (ROCO), een interessant samenwerkingsverband van creatieve ondernemers die duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan. 7 Michael Brenner uit New York en Nele Vos uit Dortmund op hun werkplek op de vierde etage.

8 Henk Rotgans maakt gemeentelijk va Uit de ramen op de 21ste etage van Europoint, toren 2, kijkt hij uit over een aanzienlijk deel van de stad. Henk Rotgans (52) is namens het college de huisbaas van de gemeente Rotterdam. Als directeur van OBR Vastgoed is hij eigenaar van 4000 panden, waaronder het stadhuis, de Doelen en de Kunsthal, maar ook zwembaden en sportlocaties, en de helft van de ateliergebouwen die SKAR in beheer heeft. Tot dat contingent behoort sinds 2009 ook al het gemeentelijk vastgoed, dat tot dan toe ressorteerde onder andere diensten, zoals scholen bij JOS. Henk Rotgans Wij hebben 7000 huurders en 12,5 8 miljoen vierkante meter grond, rekent hij voor. Daarnaast hebben wij op dit moment 180 projecten onder handen, bijvoorbeeld het stadskantoor, de verbouwing van Ahoy en recent de realisatie van de verbouwing van de Doelen. In totaal gaat dat om een investering van 1,8 miljard. Zowel het beheer van het vastgoed als de begeleiding van de projecten zijn omvangrijke en arbeidsintensieve taken, die het uiterste vergen van een organisatie met een beperkte personeelsbezetting van 130 medewerkers. Is dat te behappen voor zo n relatief klein bedrijf? Zelf bent u waarschijnlijk dag en nacht aan het vergaderen. Ik zou graag minder vergaderen, maar dat lukt gewoon niet. Dat neemt niet weg dat ik het werk superleuk vind. De opgave is zeer groot en de werkdruk is dagelijks voelbaar. Het streven is een slanke organisatie die goed voor haar taak berekend is. Om daar te komen hebben we gedurende een korte tijd meer handjes nodig en gelukkig krijgen we die ook van collega s. Het is geen klus van mij of van Vastgoed, maar van de hele gemeente. Wij zijn bezig de zaak op orde te brengen. Dat vergt veel energie. Dit is geen baan van 9 tot 5. Middelen om de situatie beheersbaarder te maken zijn het afstoten van panden en het gericht inschakelen van de markt. Wij zitten halverwege de route naar een professionele vastgoedorganisatie, waarmee wij in 2008 zijn gestart en die eind 2012 moet zijn afgerond. Daarvan maakt de aanpassing van het eigendom deel uit. Wij willen 1300 panden verkopen, dat aantal kan nog wel oplopen tot zo n Dat schept lucht in de organisatie, leidt tot focus en tot het gericht inzetten van financiële middelen. Wat de verkoop betreft, is er sprake van een stijgende lijn: 30 panden in 2008, 270 in 2009, dit jaar worden het er 500. Ondanks de economische crisis, die natuurlijk een negatieve factor is, zitten wij op schema. Wij bekijken altijd zorgvuldig of het zinvol is een pand af te stoten en/of het tot onze kernportefeuille behoort. Zo zouden wij graag ons woningbezit (750 woningen) verkopen, ook omdat dit bij een corporatie waarschijnlijk beter zou passen. Toekomstgericht proces Volgens critici was Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam (OBR) in de laatste decennia van de vorige eeuw steeds meer een staat in de stad geworden, zoals dat op landelijk niveau het geval was met Rijksgebouwendienst, weinig inzichtelijk, teveel loketten. Of dit nu waar is of niet waar, de gemeente besloot in 2006 om OBR te splitsen in drie sectoren: Vastgoed, Economie en Gebiedsontwikkeling. Henk Rotgans die in februari 2008 werd benoemd als directeur OBR Vastgoed, zit midden in een toekomstgericht proces dat moet resulteren in meer kwaliteit en minder kosten. En in een slagvaardiger organisatie. Hij is open en helder, bepaald niet het stereotiep van de bureaucratische ambtenaar. Die houding schept

9 stgoed transparant en beheersbaar vertrouwen. Hij heeft begrip voor de kritiek die hier en daar bestaat op het functioneren van zijn bedrijf en veegt dat niet onder het tapijt. In feite vraagt hij om geduld. Hij voorziet dat de organisatie aan scherpte zal winnen. Een punt van kritiek is dat OBR te weinig doet aan de energierekening. In sommige gebouwen kan een beperkte investering in pakweg twee jaar worden terugverdiend, met op langere termijn aanzienlijke kostenbesparingen. Iedere huurder richt zich op zijn eigen pand, terecht. Wij hebben 4000 panden. Maar het klopt wel. Wij zijn zeker van plan om de energie aan te pakken. Wij beginnen met de grote energievreters. Eerst de zwembaden. Als dat slaagt, volgen de theaters. Het is een traject dat voor ons nieuw is. Wij nemen alle aspecten onder de loep, niet alleen de installatietechnische kant, maar ook de omgang van de gebruikers met energie. Wij hebben als eerste gekozen voor zwembaden en theaters, omdat die gebouwen zeker bezit van de gemeente blijven. Uiteindelijke besparingen komen ten goede aan de gebruiker. Terecht. Wij mogen dan in feitelijke zin eigenaar zijn, de gebruikers - onze huurders - hebben meestal een sterke, emotionele band met hun gebouwen of complexen. Ik heb dat gemerkt bij de verbouwing van de Doelen. De inbreng van de directie en de staf was uiterst waardevol. Ik voel het als een verplichting om, waar mogelijk, rekening te houden met de wensen en opvattingen van de emotionele eigenaars, als ik huurders in deze context zo mag kwalificeren. Wij zijn bezig die te inventariseren en op een rij te zetten. Dat hebben wij eind vorig jaar gecommuniceerd met de huurders, en wij zullen zorgvuldig bekijken wat wij met hun inbreng kunnen doen. Dit gebeurt aan de hand van een onderzoek door Blauw Research, specialist op het gebied van klantrelaties. Dat schept verwachtingen, Uitzicht op de Vierhavensstrook vanuit de 21ste verdieping van Europoint, toren 2. De gemeentelijke bedrijven blijven nog tot 2014 in Europoint gevestigd. Daarna verhuizen zij naar het gebouw De Rotterdam, dat ontworpen is door Rem Koolhaas. zeker ook voor de culturele sector. Op de opening van een expositie bij A-locatie in Charlois in 2009 heeft Rotgans de betekenis van de cultuur voor de samenleving onderstreept. OBR heeft trouwens de bedrijfsruimte waarin deze galerie gevestigd is, voorlopig ter beschikking gesteld. Zo n geste zou ook ondersteunend werken voor het project Gouwstraat, dat in Charlois door Woonstad in samenwerking met kunstenaars wordt ontwikkeld. Rotgans steekt niet onder stoelen of banken dat hij de OBR-panden (woningen en bedrijfsruimtes) in deze straat graag kwijt wil. Een goed gesprek tussen OBR en Woonstad ligt voor hand. Inmiddels zijn de eerste stappen gezet. Cultuur Een van de actiepunten in het coalitieakkoord van het nieuwe College (PvdA, D66, CDA, VVD) is onderzoeken hoe kunst- en cultuurgebouwen beter en efficiënter benut kunnen worden. Dit is een vrij cryptische doelstelling die overigens maar in beperkte mate op het bord van Rotgans ligt. Dat het uiteindelijk om geld gaat, is ieder duidelijk. Rotgans: Als OBR Vastgoed mogen wij niet subsidiëren door lagere dan kostendekkende huren te berekenen. Dat was tot nu toe wel het geval, soms in beperkte mate, zoals bij het Maritiem Museum, de Schouwburg en Boijmans, soms vrij fors (de Kunsthal, het Schielandshuis en de Dubbelde Palmboom van het Historisch Museum). In die situatie komt verandering. Vorig jaar is daartoe al een voorzet gegeven. Toen bracht DKC (Dienst voor Kunst en Cultuur) de instellingen op de hoogte van de beoogde Lees verder op pagina 10. 9

10 College bezoekt Delftsestraat Vervolg van pagina verhogingen, met de aanbeveling die bedragen op te nemen in de budgettering voor de komende (4 jaar omvattende) cultuurperiode. Die budgetten worden voorgelegd aan de Raad voor Kunst en Cultuur en vormen de basis voor de gemeentelijke subsidies. Hein van Haaren noemde dit in de vorige editie van het SKAR-journaal een vestzak-, broekzaksituatie. Langs de ene kant vraagt de gemeente geld, dat zij langs de andere kant zelf betaalt. Dit is maar ten dele juist. De Raad krijgt van het College zeker niet meer geld dan hij tot dusver kon verdelen, misschien wel minder. Dat betekent dat de verdeelsleutel anders gehanteerd zal worden. "Onze opgave is om efficiënte en betaalbare huisvesting te realiseren. Daarnaast ligt er ook voor de instellingen een belangrijke opgave, want kosten blijven kosten en die moeten worden betaald. Van vestzak broekzak mag dan misschien sprake zijn, maar wat we juist doen, is de financiële druk daar leggen, waar er ook op gestuurd kan worden. Synergie Kenmerkend voor de herpositionering van OBR Vastgoed is het onderzoek dat zij wil starten in de deelgemeente Kralingen Crooswijk. Wij inventariseren waar de welzijnsinstellingen gevestigd zijn. Meestal zitten zij in een pand van de gemeente. Maar de huisvesting is vaak inefficiënt. Soms worden gebouwen maar ten dele gebruikt. Wij willen bekijken of instellingen samen in een pand kunnen worden ondergebracht. De gebouwen die wij niet meer nodig hebben, stoten wij af. De gebouwen die wij behouden, brengen wij op een hoger Het OBR pand aan de Delftsestraat is een goed voorbeeld van tijdelijke huisvesting van de creatieve sector, zoals dit SKAR voor ogen staat. Directeur Chris Bouma en de huurders ontvingen burgemeester Aboutaleb en enkele leden van het vorige College om hen inzicht te geven in de mogelijkheden die tijdelijke huisvesting biedt. niveau. Wij gaan dit in alle deelgemeenten doen. Enerzijds leidt de aanpak tot besparingen, anderzijds kan zij een maatschappelijk voordeel hebben. Als instellingen die een relatie met elkaar hebben of complementair zijn, zich onder één dak bevinden, heeft dat een publieksvriendelijk karakter. Het kan tot synergie leiden. Het moet in de praktijk natuurlijk worden waargemaakt, maar het kan een positief effect hebben op de dienstverlening in de zorgsector. Bij deze ontwikkeling doet zich een aspect voor dat voor de creatieve sector, en met name voor SKAR interessant is. Het is gezien de marktsituatie duidelijk dat panden die door instellingen verlaten worden, enige tijd veroordeeld zijn tot leegstand, voor zich een koper aandient. Als zo n pand geschikt is voor haar doelgroep, is SKAR bereid om het op tijdelijke basis tegen een beperkte vergoeding te huren, bijvoorbeeld voor een periode van twee jaar. Ook als een kleine investering nodig is, brengt dat meer op dan ad hoc-overeenkomsten of het inhuren van een huis-oppasdienst. SKAR wijst in dit verband op de positieve ervaring bij tijdelijke panden aan het Stadhuisplein en de Delftsestraat. Wilt u overwegen om SKAR door het College aangesteld als cultuurmakelaar tijdelijke huisvesting van de gemeente op tijdelijke basis de beschikking te geven over deze op termijn leegkomende gebouwen? Rotgans: "Ook lege gebouwen verhuren kost geld. Als SKAR de gemeente kan helpen deze gebouwen tijdelijk te verhuren en de kosten die dat met zich meebrengt te dekken, juich ik dat van harte toe."

11 Column Gracia Khouw Uit eigen zak Soundport in gebruik Kun je ervan leven? Is een vraag die vaak gesteld wordt zodra je aan onbekenden vertelt dat je kunstenaar bent. Een brutale vraag waarbij ik automatisch in de verdediging schiet. Toch komt een onweerstaanbare drang in mij op om mijn financiën tot in details te verantwoorden en vooral te benadrukken dat ik er hard voor werk. Maar de vraag zou niet gesteld zijn aan een advocaat, loodgieter of patatbakker. De veronderstelling dat je als kunstenaar van subsidies leeft, van de bijstand afhankelijk bent, of dat je een rijke partner of vader hebt, stoort me. Alsof je niet in staat bent je eigen boontjes te doppen. Na een lange voorbereidingstijd, waarin het gebouw werd getransformeerd van een pakhuis tot een studiopand, is Soundport eind mei door de musici in gebruik genomen. Zij hebben de beschikking over 22 studio's, die door geluidwerende wanden van elkaar gescheiden zijn. De officiële opening is gepland in september. Toen ik bij het Centrum Beeldende Kunst werkte, kreeg ik regelmatig een andere storende vraag te horen. Ben je nog actief als kunstenaar? Blijkbaar ging de combinatie van betaald werk en kunstenaarschap niet samen. Ook onder collega s wilde het idee brood op de plank geen vat krijgen. Maar dit waren andere tijden, in de jaren werd je eigenlijk als kunstenaar niet serieus genomen als je niet op een of andere manier gesubsidieerd was. Nu is de werkelijkheid anders. Kunstenaars zonder geldzorgen zijn zeldzaam. Kunstenaars die lesgeven of op een andere manier in vaste dienst zijn, hebben meer geld maar minder tijd om eigen werk te maken. Het zou al helpen als meer mensen meer geld voor de kunst over hebben. Maar dan nog word je er niet rijk van. De tijd die je nodig hebt om een tekening, schilderij, wandschildering of film te maken - maar ook de tijd die je nodig hebt om je documentatie, website, boekhouding of pr op orde te krijgen - daar staat geen reëel bedrag tegenover. Ook in opdrachtsituaties blijken vaak de uren die je hebt begroot drie keer te weinig. Je mag blij zijn als je uitkomt op het uurloon van een schoonmaker. Hoe kan ik mijn atelier en mijn woning betalen? Dat is een vraag die me dagelijks bezig houdt. Ik kan mijn eigen boontjes doppen, simpelweg door alles uit eigen zak te betalen! Boven de hoofdingang van Soundport heeft Present Projects in samenwerking met het ontwerpbureau Oona een bewerking aangebracht op de ramen die gebaseerd zijn op de zogenaamde Chladni patronen. Dit zijn figuren in een plat vlak die optreden als dit vlak mee resoneert met specifieke toonhoogten. Dit verschijnsel is in 1782 ontdekt door de natuurkundige Ernst Chladni. Colofon Uitgave van Stichting KunstAccommodatie Rotterdam SKAR Verschijnt 3 maal per jaar 11 Gracia Khouw (1967 Delft), is beeldend kunstenaar Zij maakte van 1998 tot 2005 deel uit van de ateliercommissie SKAR. Redactie: Vormgeving: Fotografie: Druk: Jan Donia Grafisch Bureau DUS, Linda Zoon Rick Messemaker Grafia SKAR Postbus BZ Rotterdam Tel: Fax: Website:

12