Reclassering? Dat is toch iets met exgevangenen?

Transcriptie

1 Reclassering? Dat is toch iets met exgevangenen? OMSLAG = APART DOCUMENT DEZE PAGINA NIET DRUKKEN Geluiden uit de samenleving Jaarverslag 2013 Reclassering Nederland

2 Over de omslag: Reclassering? Dat is toch iets met ex-gevangenen? Meer dan eens kregen reclasseringsmedewerkers op verjaardagen, buurtbarbecues of in de sportschool deze vraag. Hoog tijd om iets aan die beeldvorming te doen. En dus gingen we het land in en vroegen verschillende Nederlanders wat ze vinden van het werk van Reclassering Nederland. Reclasseringsmedewerkers reageren in dit jaarverslag op hun verhalen en vragen.

3

4 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 004

5 Geluiden uit de samenleving Jaarverslag 2013 Reclassering Nederland Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 005

6 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 006

7 Reclassering Nederland maakt een belangrijk deel uit van de maatschappij. Daarom vinden we dat we open moeten staan voor de vele emoties en meningen die ons werk losmaakt. Met open vizier zijn wij het land ingegaan en hebben ons oor te luisteren gelegd bij de samenleving. Dat heeft zeven persoonlijke verhalen opgeleverd waarop reclasseringsmedewerkers in dit jaarverslag reageren. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 007

8 Inhoud Als hij dan toch ergens moet wonen, dan maar hier, in een klein dorpje waar iedereen elkaar kent en hem in de gaten kan houden Het geluid van Margriet COSA Dan blijkt je moeder vast te zitten in Engeland. Ja, en dan? 13 Wat moet een moordenaar nou met een gedragstraining? Het geluid van Gerwin Benning Gedragstrainingen Je zal maar in het bejaardenhuis zitten en zo n man komt je wassen Het geluid van Huib Visser Werkstraf Het geluid van Cassandra Weerman Bureau Buitenland 23 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 008

9 Bij de ene jongere moet je er bovenop zitten en bij de ander moet je juist loslaten Het geluid van Wil Meeuwisse Adolescentenstrafrecht 53 Laatst was het weer raak: een ramkraak. Als die jongens gepakt worden, wil ik ook dat ze snel worden veroordeeld 91 Kort Het is thuis toch mooier dan in de cel. Daar mag je nog een potje bier drinken, als je vast zit niet Het geluid van Jaap Poort Elektronische controle 63 Het geluid van Theo de Bruin ZSM Als reclasseringswerker bepaal ik met RN2.0 nu zelf hoe ik mijn doel bereik Geluiden vanaf de werkvloer RN Verslag Raad van Toezicht 99 Cijfers Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 009

10 Voorwoord Reclassering Nederland staat midden in de samenleving. Ons doel is om haar veiliger te maken en daar werken we hard voor. Vanuit diezelfde samenleving worden wij regelmatig geconfronteerd met allerlei emoties die ons werk teweegbrengt. Daarmee omgaan is een ingewikkelde, maar voor ons belangrijke klus, omdat wij vinden dat wij ons moeten blijven verantwoorden voor dat wat wij doen. Dit jaarverslag heeft dan ook niet voor niets de titel Geluiden uit de samenleving meegekregen. Hierin staat de betekenis van ons werk voor de maatschappij centraal. Reclasseringsmedewerkers reageren op deze persoonlijke geluiden en leggen uit waar Reclassering Nederland voor staat. Eén van de geluiden gaat over de terugkeer van een zedendelinquent, een situatie die begrijpelijkerwijs vaak heftige gevoelens losmaakt. Die verhouden zich meestal moeilijk met begrip voor onze opdracht: de maatschappij veiliger maken door daders te resocialiseren. Dit zijn echter geen tegenstrijdige belangen. Wij pamperen niet, maar werken door dwang en drang aan gedragsverandering, zodat delictplegers weer deel kunnen uitmaken van de samenleving zónder nieuwe slachtoffers te maken was een pittig jaar. Een jaar waarin medewerkers te maken kregen met een veranderende omgeving die veel onzekerheid met zich meebracht. Maar het was vooral ook een jaar waarin iedereen met volle overtuiging, passie en betrokkenheid zijn of haar werk deed. Door de bezuinigingen, de onverminderde werkdruk en hoge instroom van zaken wordt het steeds moeilijker om ons werk te doen en moeten we alle zeilen bijzetten om te zorgen dat dit niet ten koste gaat van de kwaliteit van ons werk. Dit vroeg ook in 2013 weer veel van de organisatie. Bovendien vond er vorig jaar een reorganisatie plaats onder de naam RN2.0 waarin we de professional weer meer centraal stellen en een grotere verantwoordelijkheid geven voor zijn werk. Deze benadering vroeg om een andere wijze Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 010

11 van sturing en inrichting van de organisatie. Zo werd het aantal regio s teruggebracht van tien naar vijf, verdween de functie van werkbegeleider en ontstond een nieuwe functie: die van kwaliteitsfunctionaris. Ik ben er trots op dat onze medewerkers ondanks de verbouwing zich met net zoveel enthousiasme zijn blijven inzetten voor veroordeelden en de samenleving. Dat is echt een prestatie. Het is niet ten koste gegaan van de uitvoering en we hebben bijna iedereen een plek in de organisatie kunnen laten behouden. Ook is er een nieuwe dynamiek ontstaan waarin ruimte is voor enthousiasme en passie voor het vak. Die passie is belangrijk. Ik hoop dat die bijdraagt om de (financiële) druk op ons werk het hoofd te kunnen bieden. Maar ik ben ook realistisch: de bezuinigingen gaan onmiskenbaar een zware wissel trekken op de kwaliteit en kwantiteit van ons werk. Op welke wijze is nog de vraag. Dat 2014 een spannend jaar wordt, is zeker. Sjef van Gennip directeur Reclassering Nederland Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 011

12 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 012

13 Als hij dan toch ergens moet wonen, dan maar hier, in een klein dorpje waar iedereen elkaar kent en hem in de gaten kan houden Het geluid van Margriet COSA Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 013

14 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 014

15 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 015

16 Vorige week was het weer zover: een stel jongens stond te etteren bij zijn huis. Het groepje begon tegen zijn deur aan te trappen en maakte opmerkingen over kinderen. Ik heb die jongens gevraagd of ze wel weten wat deze man gedaan heeft. Jullie moeten hem niet lastig vallen. Daar wordt hij angstig van en suïcidaal. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 016

17 Margriet (58) buurvrouw zedendelinquent Vorig jaar trok er in de sociale huurwoning tegenover ons een man die een nogal teruggetrokken bestaan leidde. Mijn man en ik hadden al een keer kennis gemaakt, toen iemand uit het dorp ontdekte dat we met een veroordeelde zedendelinquent te maken hadden. De televisie werd erbij gehaald en er ontstond een hele hetze: het was een schande dat zo n man hier woonde. Er werd van alles geroepen: zijn ballen eraf en naar het bejaardentehuis ermee, daar kan hij tenminste niet bij kinderen. Er ontstonden twee kampen hier in het dorp: de een is heel fel en vindt dat hij weg moet en de andere de grootste groep is meer gematigd en wil hem nog een kans geven. De brugfunctie die we inmiddels vervul - len tussen hem en het dorp werd ons in het begin niet door iedereen in dank afgenomen. Als er wat gebeurt, is het jullie schuld werd er geroepen. Ja daag, zo werkt het niet. Ook de burgemeester was in het begin bang dat het dorp zich tegen ons zou keren, maar daar zijn wij nooit bang voor geweest. En dat is ook nooit gebeurd. Sommige mensen beseffen niet dat wij het niet voor hem willen opnemen, maar dat we dit doen voor de gemeenschap. Wij kunnen niet voorkomen dat deze man opnieuw de fout in zal gaan, maar ik zou het wel erg vinden als er iets gebeurt en we zouden er niet alles aan hebben gedaan om het te voorkomen. Hij mag ons altijd bellen als er iets is. Dat doet hij dan ook regelmatig: van iets heel kleins kan hij in paniek raken. Dan is hij ook echt bang en belt hij iedereen: ons, de reclassering, de wijkagent. Dan voelt hij zich opgejaagd en gaat de dingen groter maken dan ze in werkelijkheid zijn. Mijn man kan daar gelukkig wat beter mee omgaan dan ik en spreekt hem daar op aan. Die zegt gewoon: Kom op man, niet te somber. Ik ben wat zorgzamer. Het is geen slechte man. Het is een beschadigde man. En als hij dan toch ergens moet wonen, dan maar hier, in een klein dorpje waar iedereen elkaar kent en hem in de gaten kan houden. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 017

18 COSA Sylvia van Dartel en Iris Kwaspen van Reclassering Nederland zijn enthousiast over het contact dat Margriet en haar man onderhouden met hun overbuurman. Kwaspen vindt de boosheid van veel Nederlanders over zedendelinquenten heel begrijpelijk, maar weinig constructief : Staan roepen onder zijn raam werkt alleen maar contraproductief. Daarmee verhoog je het risico op recidive. Sylvia van Dartel landelijk projectleider COSA Iris Kwaspen cirkelcoördinator COSA Den Haag

19 In het begin weten ze vaak niet eens hoe ze een gesprek moeten voeren Betrokken Vijf paar extra ogen Landelijk projectleider COSA Sylvia van Dartel is zeer te spreken over Margriet en haar man: Dat wat het echtpaar doet, is eigenlijk de bedoeling van COSA. Nu vervullen vrijwilligers die rol binnen COSA, maar we zouden graag zien dat de buurt waar een zedendelinquent woont betrokken is. De cirkels van COSA staan voor een binnencirkel van vrijwilligers en de zedendader en een buitencirkel waarin professionals zoals de wijkagent, de behandelaar en de toezichthouder hun werk doen. Daartussenin zit de cirkelcoördinator van Reclassering Nederland die de vrijwilligers begeleidt in hun persoonlijke aanpak van de zedendelinquent en zorgt voor een goede samenwerking met bijvoorbeeld zorginstellingen en de toezichthouder van Reclassering Nederland. Het contact bestaat voor 75% uit ondersteuning en voor 25% uit het monitoren van de zedendelinquent. Van Dartel: Juist die persoonlijke benadering en samenwerking met professionals zorgen voor meer controle en minder risico op delicten. Daarin spelen de vrijwilligers een grote rol: Voor een zedendelinquent die een zekere argwaan heeft tegenover de wereld en hulpinstanties is het heel waardevol dat er mensen zijn die hem vrijwillig bij willen staan, naar hem luisteren en niet wegrennen als hij zijn verhaal doet. Tel daarbij op de drie- tot vijftal extra paar ogen voor ons toezicht en je begrijpt dat wij er als reclassering ook erg blij mee zijn. De vrijwilliger is vaak een rolmodel voor de zedendelinquent, vertelt Van Dartel: Hij ziet dat er niet één manier is om zich te gedragen, maar dat hij wel bepaalde dingen moet laten om onderdeel van de samenleving te blijven. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 019

20 Deelnemende zeden delinquenten zijn zelf verant woordelijk voor hun gedrag COSA in het kort Boosheid COSA staat voor Cirkels voor Ondersteuning, Samenwerking en Aanspreekbaarheid en is bedoeld om daders van zedenmisdrijven niet meer in de fout te laten gaan. De drie tot vijf vrijwilligers die de zedendelinquent onder leiding van een cirkelcoördinator van Reclassering Nederland begeleiden, zijn er enerzijds voor de sociale ondersteuning, anderzijds om te signaleren en te monitoren. COSA is in 2013 veel in de media geweest over de ophef die ontstond over zedendelinquenten die zich na hun straf weer ergens wilden vestigen. Van Dartel: Daarin hebben wij altijd geprobeerd de rust te bewaren en een tegengeluid te laten horen. De emotie is begrijpelijk, maar veel mensen beseffen niet dat het uitsluiten van een zedendelinquent enkel averechts werkt. Cirkelcoördinator Iris Kwaspen vindt de boosheid en angst van veel Nederlanders heel begrijpelijk, maar weinig constructief : Door alle ophef en media-aandacht zal een zedendelinquent zich nog meer verstoppen voor de buitenwereld. Dan heeft niemand meer zicht op wat hij doet. Staan roepen onder zijn raam werkt alleen maar contraproductief. Je keurt zo iemand zijn hele zijn af. Daardoor verhoog je het risico op recidive en de kans dat er weer nieuwe slachtoffers vallen. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 020

21 Sociaal leven Kwaspen ziet zedendelinquenten in een COSA-traject veranderen in hun gedrag: In het begin weten ze vaak niet eens hoe ze een gesprek moeten voeren, of ze durven je niet tegen te spreken of aan te kijken. Aan het eind van zo n traject is zo iemand natuurlijk nog steeds geen sociaal wonder, maar hij kan wel voor zichzelf opkomen, durft de deur weer uit en heeft weer een soort van sociaal leven. En even voor de duidelijkheid, zegt Kwaspen: Het is niet zo dat wij het delictgedrag goedkeuren. Wij vinden het net zo vreselijk als ieder ander, maar we verschillen alleen in de manier waarop we er iets aan willen doen. zedendader vrijwilliger cirkelcoördinator professional COSA-cirkels De COSA-cirkels staan voor de binnencirkel van de zedendader en de vrijwilligers en een buitencirkel van professionals zoals de wijkagent, de behandelaar en de toezichthouder. Daartussenin zit de cirkelcoördinator van Reclassering Nederland. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 021

22 De meesten voelen zich nuttiger dan dat ze aan de zijlijn staan te schreeuwen Geen tovermiddel Er zijn sinds de start van COSA in cirkels geweest waarvan er nu vijftien zijn afgerond. In 2013 is het aantal actieve COSA-cirkels vrijwel gelijk gebleven, maar zijn er van zowel vrijwilligers als zedendelinquenten veel aanmeldingen gekomen was een jaar van kwaliteit, vertelt Van Dartel: Zo konden we bijvoorbeeld audits houden en hebben we aan de structuur en de inhoud van de opleidingen voor cirkelcoördinatoren kunnen werken. In 2014 kunnen we ons weer gaan focussen op groei. Vrijwilligers melden zich volgens Van Dartel veelal aan, omdat men nu eindelijk iets kan doen : De meesten willen zich nuttig maken in plaats van aan de zijlijn staan te schreeuwen. Bovendien maken de vrijwilligers met hun rol de samenleving een stukje veiliger: Dat is natuurlijk het belangrijkste: dat er geen nieuwe slachtoffers gemaakt worden. Daar zien wij met COSA op toe. Maar, benadrukt Van Dartel: Het is geen tovermiddel. De deelnemende zedendelinquenten zijn zelf verantwoordelijk voor hun gedrag, wij kunnen herhaling van strafbaar gedrag nooit 100% voorkomen. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 022

23 Dan blijkt je moeder vast te zitten in Engeland. Ja, en dan? Het geluid van Cassandra Weerman Bureau Buitenland Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 023

24 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 024

25 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 025

26 Nu snap ik dat mensen in de criminaliteit kunnen blijven hangen als je in de gevangenis belandt, zeker als dat in het buitenland is. Vrienden en familie vergeten je en je raakt je huis en je baan kwijt. Wat moet je dan als je weer buiten komt? Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 026

27 Cassandra Weerman (25) student grafische vormgeving Op 28 augustus 2013 kreeg ik een telefoontje van mijn zestienjarige broertje, helemaal in paniek. Mijn moeder bleek te zijn opgepakt in Engeland met dertig kilo heroïne in haar auto. We schrokken ons dood. Het enige dat wij wisten was dat ze een weekendje weg zou gaan met iemand. Ze is al een tijdje vrijgezel en zit in de schuld sanering. We gunden haar ook eens wat leuks. Mijn moeder wist ervan, bleek al snel. Al dacht ze dat het iets minder zou zijn, een kilo of zo. Niet een auto vol. Ze zou er zelf ook wat centjes aan overhouden. En aangezien ze het heel moeilijk heeft met haar schulden, snapte ik dat wel een beetje, maar stom is het wel natuurlijk. Ik was ook niet echt heel erg verbaasd. Mijn moeder is altijd zwak geweest, liep vaak in zeven sloten tegelijk. Dan neem je al snel de rol over. Ik heb vanaf mijn twaalfde voor mijn broertje en moeder gezorgd, ik ben altijd sterk geweest. In het begin weet je helemaal niks. Dan blijkt je moeder vast te zitten in Engeland. Ja, en dan? Een onwijs gedoe, bleek al snel. Ik ben heel blij met Hans van de reclassering, omdat ik nu eindelijk serieus word genomen door de schuldeisers van mijn moeder. Een aantal daarvan dreigden zelfs mijn moeders auto in beslag te nemen. Ik kwam niet van ze af, ze lachten me gewoon uit. Hans heeft ze toen een brief geschreven waarin hij alles uitlegde en nu worden al haar schulden bevroren. Haar huis is ze kwijt. Vorige maand hebben we het leeggehaald en hebben we de huur opgezegd. We hebben mijn moeder al meer dan een jaar niet gezien: Engeland is te ver en te duur. Ze mag naar Nederland zodra bekend is wat haar straf is. Nu snap ik pas dat mensen in de criminaliteit kunnen blijven hangen als je in de gevangenis belandt, zeker als dat in het buitenland is. Vrienden en familie vergeten je, omdat je te ver weg zit voor een bezoekje en je raakt je huis en je baan kwijt. Wat moet je dan als je weer buiten komt? Mijn moeder zegt altijd: Ik mag in mijn handjes knijpen met zo n dochter als jij. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 027

28 Bureau Buitenland Nicolet Faber herkent het verhaal van Cassandra Weerman wel. Faber is hoofd Bureau Buitenland van Reclassering Nederland en zet zich samen met haar team en driehonderd vrijwilligers in voor Nederlanders die gedetineerd zijn in het buitenland: Wij proberen te voorkomen dat problemen in Nederland verder uit de hand lopen. Nicolet Faber hoofd Bureau Buitenland

29 Het is van belang dat gedetineerden zoveel mogelijk de regie zelf in handen houden Schuldeisers Verhalen zoals het geval van de moeder van Cassandra Weerman komt hoofd Bureau Buitenland Nicolet Faber vaker tegen: Een detentie in het buitenland is doorgaans niet vergelijkbaar met Nederland. Het verschil in rechtssysteem, de taal en cultuur maken je hulpbehoevend en afhankelijk. Bureau Buitenland, de internationale afdeling van Reclassering Nederland, zet zich in voor Nederlanders die gedetineerd zijn in het buitenland. Ook Stichting Verslavingsreclassering GGZ en het Leger des Heils, Jeugdzorg en Reclassering, kunnen een beroep doen op Bureau Buitenland. Faber: Onze driehonderd vrijwilligers gaan na een arrestatiemelding zo snel mogelijk bij de gedetineerde op bezoek om de thuisomstandigheden in kaart te brengen. Hiermee wordt voorkomen dat de problemen in Nederland verder uit de hand lopen. Bureau Buitenland in het kort Bureau Buitenland zet zich in voor Nederlanders die gedetineerd zijn in het buitenland. Naast gedetineerdenbegeleiding maakt Bureau Buitenland zich ook sterk voor bevordering van reclasseringswerk in Europa. De Buitenlandbalie van Bureau Buitenland adviseert over de overdracht van strafvonnissen binnen Europa en het Koninkrijk. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 029

30 Vrijwilligers Bureau Buitenland Bureau Buitenland begeleidt wereldwijd driehonderd vrijwilligers die na een arrestatiemelding zo snel mogelijk bij de gedetineerde op bezoek gaan. = 1 vrijwilliger Zelf doen Internationale samenwerking Bureau Buitenland ondersteunt en begeleidt daar waar mogelijk is, maar stimuleert de gedetineerde wel om zoveel mogelijk zelf te doen, vertelt Faber: Wij zien dat Nederlanders in buitenlandse gevangenissen heel snel hun autonomie kwijtraken. Het is van belang dat mensen zoveel mogelijk de regie zelf in handen houden en leren zelfredzaam te zijn. Wat iemand zelf kan doen, moet hij ook zelf doen. Naast gedetineerdenbegeleiding maakt Bureau Buitenland zich ook sterk voor de bevordering van reclasseringswerk in Europa. Samen met justitiepartners in Nederland worden internationale projecten uitgevoerd. Bovendien draagt Reclassering Nederland hiermee bij aan het Nederlandse beleid om de internationale rechtsstaat te versterken. Op dit gebied lopen nu twee projecten in Montenegro en Roemenië. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 030

31 Motiverende gesprekken In het contact met de gedetineerde onderscheidt Faber drie fasen: De eerste fase is de meest praktische fase waarin wij ondersteuning bieden bij het regelen van belangrijke zaken zoals het opzeggen van de huur of het stopzetten van een uitkering. In de tweede fase stimuleert de vrijwilliger de gedetineerde te reflecteren op zijn eigen gedrag. Onze vrijwilligers zijn getraind in motiverende gespreksvoering en laten de gevangene nadenken over het waarom van zijn daad, zijn kwaliteiten en zijn toekomst. Een zinvolle dagbesteding zoals het volgen van een cursus in de gevangenis zullen wij altijd aanmoedigen. Ten slotte bereidt Bureau Buitenland de gedetineerde voor op de terugkomst in Nederland: Onze vrijwilligers sporen de gedetineerde aan om informatie en advies in te winnen over alles wat zij moeten regelen als zij straks weer vrijkomen. De medewerkers van Bureau Buitenland melden een gedetineerde aan voor nazorg zoals werk of een uitkering bij de Nederlandse gemeente waar hij voor zijn detentie stond ingeschreven. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 031

32 De Buitenlandbalie De Buitenlandbalie van Bureau Buitenland adviseert in de overdracht van strafvonnissen binnen Europa en het Koninkrijk en is opgericht naar aanleiding van wetgeving die het mogelijk maakt om Nederlanders die in een EU-land in aanraking komen met justitie, hun vonnis (een gevangenisstraf of een voorwaardelijke sanctie) te ondergaan in Nederland. De Buitenlandbalie adviseert justitiepartners in binnen- en buitenland en collega-reclasseringswerkers bij de overdracht van voorwaardelijke straffen zoals een werkstraf of een toezicht. Faber: De Buitenlandbalie is in 2013 verder ontwikkeld en ingericht en heeft een stevige plek ingenomen tussen justitiepartners bij de overdracht van strafvonnissen. Top vijf Nederlandse gedetineerden in het buitenland Duitsland (315) Spanje (128) Frankrijk (124) Groot-Britannië (117) Turkije (93) = 10 gedetineerden (afgerond op tientallen) Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 032

33 Wat moet een moordenaar nou met een gedragstraining? Het geluid van Gerwin Benning Gedragstrainingen Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 033

34 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 034 GERWIN BENNING (38) ondernemer

35 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 035

36 Als je iemand de juiste tools geeft, zal hij ook veranderen. Daar moet hij natuurlijk wel voor openstaan. Zo niet, dan is het gewoon zitten en verder niks. Wij betalen dat ten slotte met zijn allen. Je moet als samenleving ook een signaal durven afgeven. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 036

37 Gerwin Benning (38) ondernemer Stoplicht noemde ze me vroeger op het schoolplein. Ik heb Gilles de la Tourette en kreeg medicijnen waardoor ik veel met mijn ogen knipperde. Mensen zeggen altijd dat schelden geen pijn doet, maar geloof mij, ze hadden me beter een klap kunnen geven. Kinderen zijn keihard. Ik heb zelfs zelfmoord overwogen. Op een dag was ik het zat. Ik pakte de stoerste van de klas bij zijn shirt, tilde hem de lucht in en heb hem tien meter verder tegen de muur gezet. Ik zag niks meer, onderweg heb ik blijkbaar zelfs de juf gehoekt. De volgende dag had iedereen respect voor me. Ik hoefde nooit meer bang te zijn. Ik weet nu dat mensen kunnen veranderen. De jongens die mij pestten, zeggen nu gedag tegen mij. Ik zeg hallo terug, dat heb ik mezelf aangeleerd. Daarom zie ik er ook zo opvallend uit, denk ik. Ik draag een gekke bril, heb vaak een knalgele stropdas aan. Ik wil een statement maken naar buiten: hier ben ik, ik ben het waard om hier te zijn. Ik heb ook heel wat bereikt in Nijkerk. Ik zit in het verenigingsleven, was actief in de politiek en heb een eigen bedrijf in salarisadministratie met vijftien man onder me. Ik geloof niet in eens een dief, altijd een dief. Iedereen jat wel eens een kladblok van de zaak. Iedereen verdient een tweede kans, net als mijn pesters een tweede kans hebben gehad. Zo werkt dat bij criminelen ook. Je kunt je natuurlijk afvragen wat een moordenaar nou met een gedragstraining moet, maar ook zo iemand kan veranderen. Je hebt als rechtsstaat ook rekening te houden met de emoties die een misdrijf los kan maken. Ik spreek uit ervaring. Twee maanden geleden zijn mijn autoradio en navigatiesysteem gejat. Het was één grote tyfyuszooi: ze hadden alle vakjes leeggehaald en leeg gegooid. Als je me erna had gesproken had ik gezegd: opsluiten en niks geen training, maar ophangen aan de hoogste boom. Blijf met je poten van mijn spullen af, ik heb er hard voor gewerkt. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 037

38 Gedragstrainingen Daders van uiteenlopende delicten kunnen profijt hebben van een gedrags training, zegt beleidsmedewerker interventies Marijke Verkroost: Als iemand bepaalde denkfouten maakt of heel impulsief is, kan je hem een aantal technieken aanleren. Iemand kan er zelf iets aan doen, als je hem kan laten begrijpen waarom hij in een bepaalde situatie terecht komt. Marijke Verkroost beleidsmedewerker interventies en manager van het interventieteam 3RO

39 Er is niets zo moeilijk als het veranderen van gedrag Volle kroeg De vraag van Gerwin Benning of ook een moordenaar profijt kan hebben van een gedragstraining, kan beleidsmedewerker interventies Marijke Verkroost positief beantwoorden: Wij kijken minder naar het type delict en meer naar de achterliggende oorzaak van het strafbare gedrag van een dader en naar de kans op herhaling. Als iemand bepaalde denkfouten maakt of heel impulsief is, kan je hem een aantal technieken aanleren. Iemand kan er zelf iets aan doen, als je hem kan laten begrijpen waarom hij in een bepaalde situatie terecht komt. Verkroost geeft een voorbeeld van een volle kroeg waarin iemand een duw in zijn rug krijgt waardoor zijn bier uit zijn handen valt: Zo iemand kan dan denken dat hij met opzet geduwd is en de ander meteen een dreun verkopen. Wij kunnen hem aanleren om beter naar de situatie te kijken en te bedenken dat het ook wel eens per ongeluk geweest kan zijn, omdat het zo druk is en niet omdat ze hem moeten hebben. En al is het een duw die met opzet wordt gegeven, dan nog moet je eerst denken en dan pas handelen. Een dreun verkopen hoort daar uiteraard niet bij. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 039

40 Reclassering Nederland Stichting Verslavingsreclassering GGZ Leger des Heils Interventieteam 3RO Interventieteam Waar tot 2013 nog drie interventieteams van het Leger des Heils, de Stichting Verslavingsreclassering GGZ (SVG) en Reclassering Nederland bestonden, werd vorig jaar het Interventieteam Gedragsinterventies 3RO opgericht: Dit kenniscentrum monitort de gedragstrainingen en kijkt of deze worden uitgevoerd zoals is bedoeld. Ook beheren de medewerkers van dit centrum de handleidingen van de trainingen die worden aangeboden, verzamelen zij data voor periodiek onderzoek van gedragsstrainingen en coachen zij de trainers. Verkroost is zeer te spreken over de samenwerking: Het is geweldig dat we nu al onze kennis kunnen delen. We hebben echt een kwaliteitsslag kunnen maken. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 040

41 Gedrags trainingen in het kort De gedragstrainingen van Reclassering Nederland helpen een veroordeelde om nieuw gedrag in zijn dagelijks leven aan te leren en laten hem daarvoor ook de verantwoordelijkheid nemen. Deze wetenschappelijk erkende gedragstrainingen raken de kern van het reclasseringswerk, omdat daders bij deze trainingen nieuwe denkpatronen en sociaal gedrag aanleren om minder egocentrisch en impulsief te reageren. Hierdoor vervallen ze minder snel in crimineel gedrag. Verantwoordelijkheid De erkende gedragstrainingen van Reclassering Nederland, maar ook van het Leger des Heils Jeugdzorg & Reclassering (LJ&R) en de Stichting Verslavingsreclassering GGZ (SVG), raken de kern van het reclasseringswerk, omdat daders bij deze trainingen nieuwe denkpatronen en ander gedrag aanleren waardoor ze minder snel in crimineel gedrag vervallen. Het gaat daarbij onder meer om de arbeidsvaardigheidstraining, cognitieve vaardigheidstrainingen, partnergeweldtraining, leefstijltrainingen, alcohol- en geweldtraining en agressietraining. Verkroost: De trainingen helpen een veroordeelde om nieuw gedrag in zijn dagelijks leven aan te leren en laten hem hiervoor de verantwoordelijkheid nemen. Maar, zegt Verkroost, er is niets zo moeilijk als het veranderen van gedrag: Zeker bij volwassenen. Kijk maar naar het stoppen met roken. Dat is voor sommigen ongelofelijk moeilijk. Reclassering Nederland biedt een gedragstraining altijd aan als bijzondere voorwaarde dat onderdeel is van het reclasseringstoezicht. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 041

42 Gedragstrainingen moeten helpen bij het aanleren van positief gedrag Daling trainingen Gedragstrainingen kunnen als bijzondere voorwaarde worden opgelegd in het vonnis. Daarnaast worden deze trainingen ook aangeboden aan gedetineerden in het kader van hun resocialisatie. Als gevolg van nieuw beleid in het gevangeniswezen zal de instroom van deelnemers aan gedragstrainingen echter zeer waarschijnlijk gaan dalen. Medewerkers van een penitentiaire inrichting beoordelen gedetineerden op hun gedrag. Zij kunnen gedetineerden zogenoemd promoveren of degraderen. Bij positief gedrag wordt een gedetineerde gepromoveerd en gaan ze door naar een plusprogramma dat gericht is op resocialisatie. Bij minder positief gedrag blijven gedetineerden in een zogenaamd basisprogramma waarin geen gedragstraining wordt aangeboden. Verkroost is kritisch: Gedragstrainingen moeten helpen bij het aanleren van positief gedrag. Het risico van het nieuwe beleid is dat alleen de gedetineerden die al positief gedrag vertonen een training krijgen, terwijl degenen die de training het hardst nodig hebben, niets krijgen aangeboden. We volgen deze ontwikkeling dan ook nauwgezet. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 042

43 Je zal maar in het bejaardenhuis zitten en zo n man komt je wassen Het geluid van Huib Visser Werkstraf Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 043

44 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 044

45 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 045

46 Ik heb net drie maanden in het verzorgingstehuis gezeten voor een rugwervelverzakking, maar ik ben blij dat ik weer thuis ben. Van die jongens in je bejaardenhuis, dat wil je toch niet? En zo n jongen heeft dan een stel bejaarden overvallen. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 046

47 Huib Visser (88) gepensioneerd ambtenaar Een werkstraf? Die had je in mijn tijd nog niet hoor. De reclassering kenden wij alleen maar van de hulp aan ex-gedetineerden. Ik moest die jongens aan een huis helpen. Als ambtenaar op de afdeling huisvesting in Den Haag mocht ik socia le woningen verdelen en kwam ik veel in contact met de reclassering. Dat was een stel geitenwollensokken in die tijd hoor. Die reclasseringswerkers waren ook zo drammerig. Wij jenden ze dan altijd: Jullie zijn er wel voor de dader, maar niet voor het slachtoffer. Ja, dat is ons stukje niet, kregen we dan te horen. Ik weet nog dat er een jongen uit Molenwijk was die wat straatroven had gedaan, in de lik had gezeten en nu een nieuw huis moest. Hij zou zijn leven beteren, ging trouwen en daar hoorde dus een nieuw onderkomen bij. Toen las ik in de krant dat het postkantoor was overvallen. Ik wist genoeg en heb die reclasseringswerker gebeld: Dat huis is niet meer nodig hè? Die jongen heeft drie weken thuis gezeten toen hij alweer in de fout ging! Zo n jongen mogen ze van mij naar een land sturen waar zijn hand wordt afgehakt. Of de bommenwerper in en dan boven de zee dat luik open. Maar ik ben wel milder geworden hoor. Vroeger zei ik: zet ze op een eiland. Nu weet ik dat dat niet werkt en vraag ik mijn kleinzoon die bij de reclassering werkt: Wat moet je er toch mee jongen? Kijk, de overheid heeft de werkstraf indertijd als een verkeerd verhaal verkocht. We moesten bezuinigen dus dan die criminelen maar aan de werkstraf. Ja ja, denken mensen dan, dat werkt dus niet. Je zal maar in het bejaardenhuis zitten en zo n man komt je wassen. Of gewoon naast je zitten, dat lijkt mij dus niks. Als zo iemand kwaad wil, kan hij zo iets in je koffie doen. Het ligt er natuurlijk aan wat hij gedaan heeft, maar mijn portemonnee zou ik ook in de gaten houden. Ik zie liever dat ze zwaar werk doen, zodat ze s avonds zijn uitgeteld en s nachts lekker slapen. Je moet ze natuurlijk wel met respect behandelen. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 047

48 Werkstraf Beleidsmedewerker Laurus van Essen snapt de kritiek van zijn opa Huib Visser over de werkstraf wel: Veel mensen denken dat het een makkie is, zo n werkstraf. De maatschappelijke discussie over het nut en de doelen van een werkstraf moeten daarom gevoerd blijven worden, vindt Van Essen. Laurus van Essen beleidsmedewerker

49 De rechter legt alleen een werkstraf op bij lichte vergrijpen, niet bij moord of verkrachting Een makkie De kritiek van zijn opa Huib Visser over de werkstraf hoort beleidsmedewerker Laurus van Essen vaker: Veel mensen denken dat het een makkie is, zo n werkstraf. Dat je op die manier wel heel makkelijk wegkomt met een misdrijf. Maar de meeste mensen denken daar toch anders over, als ze een werkstraf gedaan hebben. Even voor de duidelijkheid, zegt Van Essen: De rechter legt alleen een werkstraf op bij lichte vergrijpen, niet bij moord of verkrachting. Bovendien blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat het een effectieve straf is: Hoogleraar criminologie Paul Nieuwbeerta concludeerde in zijn onderzoek dat daders met een werkstraf maar liefst 47% minder vaak recidiveren dan kort gestrafte gedetineerden. Dat kan te maken hebben met het feit dat werkgestraften niet zoals bij een gevangenisstraf hun huis en hun baan verliezen, maar in de maatschappij kunnen blijven functioneren. Een ander voordeel is dat de werkstraf de werkgestrafte de kans biedt om iets terug te doen voor de samenleving. Jaarlijks verrichten werkgestraften bijna 2 miljoen uur aan nuttig, onbetaald werk. Daarmee draagt de werkstraf bij aan de leefbaarheid van wijken en dorpen. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 049

50 Intensievere controle In 2013 heeft Reclassering Nederland werk gemaakt van het controlebeleid. Werkstrafprojecten worden intensiever aangekondigd en onaangekondigd gecontroleerd op de uitvoering van de werkstraf en de aan- en afwezigheid van werkgestraften. Het is immers van belang dat de werkstraf conform afspraak wordt uitgevoerd. In 2013 was er een veel hogere instroom van werkstraffen dan was verwacht: We hebben alle zeilen bijgezet, maar dat bleek niet voldoende te zijn om de 10% extra instroom van werkgestraften die we vorig jaar binnenkregen meteen aan het werk te zetten. We hebben daarom in 2013 afspraken gemaakt met de Dienst Justitiële Inrichtingen en de Raad voor de Kinderbescherming, omdat daar op dat moment te weinig werk en te veel mensen waren. Boventallig personeel gaat in 2014 bij ons aan de slag. geen contact negatief afgerond positief afgerond onbekend Slagingspercentage werkstraffen 2013 Een positieve afronding betekent in dit geval dat alle opgelegde uren ook zijn uitgevoerd. Een negatieve afronding houdt in dat de veroordeelde zijn uren niet heeft gewerkt. De persoon in kwestie is teruggestuurd naar de rechter of heeft voor iedere twee uur dat hij niet gewerkt heeft een dag moeten zitten. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 050

51 Werkstraf in het kort Professional centraal Iemand die veroordeeld is tot een werkstraf, voert deze uit in groepsverband onder leiding van werkmeesters van Reclassering Nederland of individueel bij een maatschappelijke organisatie als een bejaardenhuis, een ziekenhuis of een voetbalclub. Een werkstraf duurt maximaal 240 uur en heeft als belangrijk doel iets terug doen voor de samen leving. Op basis van wetenschappelijk onderzoek ziet Reclassering Nederland dat een werkstraf de kans op terugval in crimineel gedrag aanzienlijk verkleint. De werkstraf stond in 2013 in het teken van RN2.0. Hierbij staat de professional centraal en krijgt de reclasseringswerker meer verantwoordelijkheid over zijn werk. Als onderdeel van RN2.0 ging in 2013 het aantal werkstrafunits van tien naar vijf. Dat was een behoorlijke omslag, vertelt Van Essen, maar leverde een boel op: We hebben nu grotere teams en per regio één centrale administratie. We zijn hierdoor slagvaardiger, flexibeler en efficiënter. We hebben op deze manier minder overhead. Als onderdeel van RN2.0 zijn de werkstrafunits aan de slag gegaan om te onderzoeken wat RN2.0 betekent voor de werkstraf. Het resultaat daarvan is het Masterplan Werkstraf dat in 2014 wordt uitgevoerd: In het Masterplan staat hoe we de komende jaren te werk gaan. Zo kijken we of met behulp van digitalisering medewerkers beter gefaciliteerd kunnen worden. Ook willen we meer differentiatie in het werkproces, door bijvoorbeeld niet standaard een kennismakingsgesprek op het werkstrafproject te plannen als de begeleider op het project dat prima alleen aan kan. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 051

52 Voor de effectiviteit van een werkstraf is het van belang dat de werkgestrafte er iets van leert Geitenwollensokken De discussie over het nut en de doelen van een werkstraf blijven binnen Reclassering Nederland hoog op de agenda staan, benadrukt Van Essen: Voor de effectiviteit van een werkstraf is het van belang dat de werkgestrafte er iets van leert. De werkstraf zorgt voor structuur en onze begeleiding kan de werkgestrafte net dat duwtje in de goede richting geven. De verhouding tussen vergelding en resocialisatie lijkt nu echter te verschuiven richting vergelding. Wij proberen ook draagvlak te creëren voor het aspect van resocialisatie. De angst van zijn opa om gewassen te worden door een werkgestrafte kan Van Essen wegnemen: Werkgestraften komen meestal niet in direct contact met bejaarden en al helemaal niet om ze te wassen. Als ze een individuele werkstraf uitvoeren in een bejaardenhuis, dan wassen ze daar eerder borden af. En de geitenwollensokken reclasseringswerkers die zijn opa aan zijn bureau kreeg, daar kan best wel eens een kern van waarheid in zitten, lacht Van Essen: Reclassering Nederland zat in die tijd meer aan de kant van het maatschappelijk werk. Onze taken zijn sindsdien behoorlijk uitgebreid en we werken meer met dwang en drang. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 052

53 Bij de ene jongere moet je er bovenop zitten en bij de ander moet je juist loslaten Het geluid van Wil Meeuwisse Adolescentenstrafrecht Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 053

54 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 054

55 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 055

56 Bij leerlingen die opvallend gedrag vertonen, kun je grappen maken: Wat doe jij raar, ik denk dat ik even een dokter ga bellen. Eigenlijk is het een mededeling: dit kan niet wat je doet. Leerlingen die niet openstaan voor verbetering zijn een ander verhaal: daar moet je bovenop gaan zitten. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 056

57 Wil Meeuwisse (59) docent middelbare school Ik heb vaak overvolle klassen die overal op reageren. Ik geef Frans en Engels op een middelbare, multiculturele school in de binnenstad van Den Haag waar je altijd heel duidelijk moet zijn in wat wel en niet kan. Mijn leerlingen hebben structuur nodig. Geef je die niet, dan heb je een klas waar je niks meer mee kunt. Eigenlijk vinden ze die drukte helemaal niet fijn, maar dat ga je op die leeftijd natuurlijk niet laten zien. Een goede docent zijn is een kwestie van goed kijken en je niet gek laten maken door een hoop gedoe. Want het blijven natuurlijk pubers, die willen af en toe gewoon niet. Sommige hebben ook echt een reden, maar af en toe is het gewoon laksheid. En soms is het echt einde verhaal. Laatst was er een flinke vechtpartij waar het heel duidelijk was wie er was begonnen, een zestienjarige jongen in dit geval. Hij stond niet open voor hulp en ontkende alles, ook toen de wijkagent erbij werd geroepen. Toen we de ouders inlichtten, ontkenden die het ook: Dat kan niet, onze jongen? Met wie dan? Een onvoorwaardelijke schorsing volgde. Deze jongen mag niet meer terugkomen, ook omdat zijn gedrag crimineel was en onveilig voor de school. Leerlingen die spijt betuigen en willen veranderen, krijgen van ons alle kansen. Dat gebeurde laatst met een andere zestienjarige jongen. Die had met een paar klasgenoten iemand staan opwachten om hem vervolgens te mishandelen. Met die jongen gingen we in gesprek en die betuigde meteen spijt. Bovendien was hij bereid om geen contact meer te hebben met de groep waar hij in zat. Leerlingen uit de straatcultuur krijgen van thuis soms lessen mee die ze niet verder helpen in het leven. Alles blijven ontkennen bijvoorbeeld. Het is de kunst om ze te laten inzien dat hun gedrag zowel nu als in de toekomst niet gaat werken. Wij willen ze dat graag laten zien, maar zíj moeten het doen. Het is hún verantwoordelijkheid. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 057

58 Adolescentenstrafrecht Net als op de school van Wil Meeuwisse kijkt Reclassering Nederland in het adolescentenstrafrecht onder meer naar de mentaliteit van de adolescent en de rol van de ouders, vertel len beleidsmedewerkers Rene Poort en Marco de Kok. Poort: Wij vragen ook of iemand spijt heeft van zijn daad, hoe het met zijn toekomstperspectief zit, of hij nog bij zijn ouders woont, of je die erbij kunt betrekken en of ze openstaan voor gedragsverandering. René Poort senior beleids medewerker Marco de Kok beleidsmedewerker

59 Uit onderzoek blijkt dat hersenen nog niet helemaal ontwikkeld zijn op je achttiende Ernstig misdrijf Spijt Docent Wil Meeuwisse doet eigenlijk hetzelfde als wat Reclassering Nederland in het adolescentenstrafrecht doet, zegt beleidsmedewerker René Poort: Wij kijken naar de ontwikkelingsfase en de persoonlijke situatie van een jongere en naar wat hij nodig heeft. In het adolescentenstrafrecht gelden daar voor een aantal ijkpunten: gaat het om een zestienjarige die zeer bewust een ernstig misdrijf heeft gepleegd, dan kan hij volgens het volwassenstrafrecht worden veroordeeld. Gaat het om een twintigjarige wiens ontwikkeling lijkt op die van een minderjarige dan kan ook het jeugdstrafrecht worden toegepast. Bij adolescenten van achttien jaar en ouder kijkt Reclassering Nederland vervolgens wie het beste toezicht kan houden op deze jongere: de jeugdreclassering of de volwassenreclassering. De ijkpunten staan in een zogenaamd wegingskader dat Reclassering Nederland eind 2013 samen met het ministerie van Veiligheid en Justitie en onderzoeksbureau van Montfoort heeft ontwikkeld. Het wegingskader is een hulpmiddel voor de reclasseringswerkers die de wet toepassen. Zij kijken hiermee net als op de school van Wil Meeuwisse naar de mentaliteit van de jongere en de rol van de ouders, vertelt Poort: Ook wij vragen of iemand spijt heeft van zijn daad, hoe het met zijn toekomstperspectief zit, of hij nog bij zijn ouders woont, of je die erbij kunt betrekken en of ze openstaan voor gedragsverandering. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 059

60 Voorbereiding Om zich goed te kunnen voorbereiden op de wet Adolescentenstrafrecht die per 1 april 2014 in werking is getreden, heeft Reclassering Nederland samen met een aantal ketenpartners in 2013 aan twee pilots meegedaan: een pilot advies en een pilot toezicht. Dat heeft veel opgeleverd, vindt Poort: We hebben tijd vrijgemaakt om bij elkaar in de keuken te kijken. Zo is er veel collegiaal overleg geweest met ketenpartners als het Openbaar Ministerie en de Raad voor de Kinderbescherming: wanneer bel je elkaar en met welke vragen. 61+ < Verdeling delicten in 2013 naar leeftijd Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 060

61 We hebben veel tijd vrijgemaakt om bij elkaar in de keuken te kijken Volwassen? Bij de pilots speelden zowel de inhoud als het proces een belangrijke rol, vertelt Poort: Het eerste raakt de aanleiding van de invoering van de wet Adolescentenstrafrecht. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat hersenen nog niet helemaal ontwikkeld zijn op je achttiende. Wij hebben ons in de pilot dan ook afgevraagd hoe volwassen iemand nu is, welk strafrecht je vervolgens moet toepassen en of je jeugdof volwassenenreclassering moet inschakelen. Het procesmatige aspect gaat vooral over de momenten waarop je welke afweging maakt. Adolescenten straf recht in het kort Reclassering Nederland heeft zich in 2013 voorbereid op de nieuwe wet Adolescentenstrafrecht die per 1 april 2014 in werking is getreden. Het adolescentenstrafrecht is bedoeld om jongeren en jongvolwassenen in de leeftijd van zestien tot 23 jaar beter maatwerk te kunnen leveren. Heeft een adolescent een ontwikkelingsachterstand, dan is het jeugdstrafrecht ook toegankelijk voor jongvolwassenen tot 23 jaar. Het volwassenenstrafrecht kan om diezelfde reden worden toegepast op minderjarigen in de leeftijd van zestien en zeventien jaar. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 061

62 Reclassering Nederland is al jaren bezig met een adolescentenaanpak Gespreid bedje Collega beleidsmedewerker Marco de Kok is blij met de wet Adolescentenstrafrecht: Reclassering Nederland is al jaren bezig met een adolescentenaanpak waarin we kijken naar de achtergrond en de ontwikkeling van een jongere. Deze wet komt bij ons in een gespreid bedje. Een groot deel van de mensen die Reclassering Nederland binnenkrijgt, is onder de 23 jaar, vertelt De Kok: Extra aandacht voor deze groep is er altijd geweest, maar door deze wet kunnen we nog meer maatwerk leveren en kunnen rechters een betere beslissing nemen waardoor jongeren hopelijk minder snel opnieuw in de fout gaan. Het wegingskader is belangrijk voor de reclasseringswerker die bij iedere adole s cent moet kijken welk strafrecht en welke reclassering het beste bij de adolescent past. Daarbij moet het professionele oordeel van de werker de doorslag geven, zegt De Kok: Zijn expertise en ervaring blijven vooropstaan. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 062

63 Het is thuis toch mooier dan in de cel. Daar mag je nog een potje bier drinken, als je vast zit niet Het geluid van Jaap Poort Elektronische Controle Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 063

64 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 064

65 Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 065

66 Ik ben overvallen in mijn eigen videotheek. Als ze me toen hadden verteld dat die jongens een enkelband zouden krijgen in plaats van de dertig maanden die ze uiteindelijk hebben gezeten, had ik het prima gevonden. Even daarvoor was ik proefkonijn geweest voor een enkelband, heel benauwend vond ik dat. Vroeger dacht ik daar heel anders over. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 066

67 Jaap Poort (66) gepensioneerd ondernemer Ik stond alleen achter de toonbank van mijn videotheek toen rond negen uur s avonds drie jongens met een bivakmuts de zaak binnenkwamen en ik dreigend een hamer boven mijn hoofd kreeg. Je hebt geen tijd om bang te zijn op zo n moment. Ze haalden binnen een minuut mijn hele kassa leeg. Toen pas kon ik de alarmknop indrukken. Het eerste jaar had ik nergens last van, totdat ze gepakt werden. Ik kreeg vreselijke nachtmerries, kon niet meer slapen. Ik had volgens de psycholoog die ik sprak toch een dreun gekregen. Mede door hem ben ik er uiteindelijk nog goed vanaf gekomen. Een enkelband is ook vrijheidsberoving, ontdekte ik toen ik proefkonijn was voor zo n band. Daar dacht ik vroeger wel anders over. Het is thuis toch mooier dan in de cel, vond ik toen. Daar mag je nog een potje bier drinken, als je vast zit niet. Met zelf een enkelband om ontdekte ik dat ik mijn eigen tuin niet eens in mocht en hele dagen thuis moest zitten. Ik moest van tevoren precies aangeven wat ik iedere dag ging doen, zodat ze wisten waar ik was en de band erop in konden stellen. Dus ook de zondagochtendbezoekjes aan mijn moeder in Zuidlaren. Ik kon niks spontaans ondernemen. Dat is de straf: dat je niet zomaar even de stad in kan. De reclassering bepaalt aan welke regels je moet houden. Tijdens mijn vaste klaverjasavond ging mijn band piepen, waren de batterijen op of zo. Ja, toen kreeg ik wel opmerkingen natuurlijk: Wat heb je uitgevreten Jaap? Toch lullig. Ik had er ook last van: die eerste nachten heb ik niet kunnen slapen, omdat die band in de weg zat. Toen die jongens vrijkwamen, werd ik gebeld door de politie. Eén van de daders wilde een gesprek met me. Ik vond het prima, op voorwaarde dat hij geen excuses kwam aanbieden. Ik heb hem een hand gegeven en heb het hem vergeven. Van mij mag iedereen een fout maken. Met de jongen waarmee ik een gesprek had, ging het nu heel goed, die had een vriendin en een huis. Die gunde ik een tweede kans. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 067

68 Elektronische controle Een veroordeelde met een enkelband die met een pilsje op de bank zit, is volgens landelijk projectleider elektronische controle (EC) Jos ter Voert uiteraard niet de bedoeling van EC. Wij vinden het een absolute voorwaarde dat als je iemand aan de band legt, je ook een goede begeleiding en een goede dagbesteding moet aanbieden. Anders krijg je grote problemen. Jos ter Voert landelijk projectleider elektronische controle

69 Ben je niet op tijd thuis, dan bellen we de officier van justitie Schaamte De schaamte van Jaap Poort die proefkonijn was voor een enkelband maakt landelijk projectleider elektronische controle (EC) Jos ter Voert vaker mee: Jongens die met hun enkelband in de sportschool of op straat worden aangestaard: daar krijg je met EC mee te maken. Ook het dag- en nachtprogramma dat de reclasseringswerker in overleg met Poort vaststelde, hoort erbij: Dat is voor ons nuttige informatie bij het opleggen van een locatiegebod. Spreken wij met je af dat je om 23 uur thuis moet zijn en ben je dat niet, dan bellen we de officier van justitie of de gevangenisdirecteur. Het voorbeeld van Jaap Poort geeft mooi de voordelen van EC aan, volgens Ter Voert: Bij EC legt de rechter vrijheidsbeperkende voorwaarden op zoals een locatiegebod of een locatieverbod. Die voorwaarden beperken de risico s en bieden de veroordeelde structuur. Zijn dag- en nachtritme komen weer in de goede volgorde waardoor rust ontstaat om zaken zoals school en werk weer op te pakken. Ook ontstaat ruimte om de problemen die de oorzaak waren van het delict dat hij pleegde, grondig aan te pakken. Het kunnen controleren van die voorwaarden met een technisch instrument als een enkelband werkt heel goed: Het werkt dwingender dan alleen een reclasseringstoezicht en is efficiënt, omdat een reclasseringswerker er niet op uit hoeft, wat weer veel tijd en geld scheelt. Ook is het effectief, omdat overtredingen nagenoeg altijd worden gesignaleerd. Reclassering Nederland Jaarverslag 2013 Geluiden uit de samenleving 069