太 狸 記. LVSJK Tanuki / 三 十 周 年 / 三 月

Transcriptie

1 太 狸 記 LVSJK Tanuki / 三 十 周 年 / 三 月

2 Colofon JOURNALCOMMISSIE Carmen Loh Wester Wagenaar Arthur Hinsch Asor Mustafa Vincent Pols Bob Rambonnet REDACTIELEDEN Hoofdredactie: Carmen Loh Vormgeving: Carmen Loh Eindredactie: Bob Rambonnet Wester Wagenaar BESTUUR VAN TANUKI Praeses: Robert Beers Ab-actis: Annet Zwart Quaestor: Mario Keijlard Hoofdredactrice: Carmen Loh Webmaster: Nikki Doorn Assessor: Jan-Willem Slingerland COMMISSIEVOORZITTERS Eerstejaarscommissie: Jan-Willem Slingerland Feestcommissie: Thomas Zijtveld Jaarboekcommissie: Myrthe Prins Journalcommissie: Carmen Loh Kampcommissie: Annette van Wanroij Koreacommissie: Kayleigh Herbrink Kunst- en cultuurcommissie: Koen de Rooij Reiscommissie: Robert Beers RAAD VAN TOEZICHT Martijn Heule Yori van Hout Guan van Zoggel 社 説 Editorial van de hoofdredactrice Ja ja, de derde journal van het academische jaar, de eerste van 2013! Na de winterstop gaat Tanuki gewoon verder, met onder andere het gala op het programma. Hebben jullie daar ook zo n zin in? Gerelateerd hieraan: op de foto hieronder sta ik met mijn favoriete Bond. Naast deze geweldige foto, hebben we ook inhoud. Deze keer artikelen over de verkiezingen in Japan, de East Asian Library en ongelijkheid op de werkvloer. Verder is het huidige bestuur van Tanuki op zoek naar het bestuur van Lijkt jou dit wat? Lees dan snel door! De eerste taart is trouwens verorberd, voor de mensen die dit willen weten. Heb je zelf nog ideeën voor artikelen, mail dan naar journal@tanuki.nl. Wie weet, misschien beloon ik jou dan ook met de belofte van taart. - Carmen Loh 2 太 狸 記 十 二 月 号

3 Op de voorkant Takoyaki zijn kleine balletjes met octopus erin die je in Japan bijna overal wel kunt krijgen. De takoyaki op de foto zijn van een restaurant in Düsseldorf en ze waren door de Japanse koks ontzettend lekker klaargemaakt. Wil je jouw eigen foto's van eten ook delen met iedereen? Stuur ze naar tanuki.nl en wellicht maak jij iedereen hongerig. Deze prachtige foto is gemaakt door Noëlle Vereijken. 目 次 Inhoud TANUKI SHINBUN Journalcommissie 4 Feest: Als ik later groot ben... 6 Banzai: Winterstop 8 Interview met prof. dr. Cwiertka 9 East Asian Library 13 Op zoek: Tanukibestuur JAPAN & KOREA 頑 張 る & verkiezingspraktijken 15 Abenomics 17 Ongelijkheid op de werkvloer 19 Overbevissing 21 Matsuri 23 Ceremonie van de beer 25 MEDIA IFFR Ni no Kuni: Wrath of the White Witch 29 COLUMNS Dave in Japan 30 Koreastudies: Meer dan K-pop 31 VOC-mentaliteit 32 Krant Met Karakter 34 Ask Anky 35 Weet je wat een nipplegate is? -Drs. Buijnsters 太 狸 記 十 二 月 号 3

4 De Journalcommissie De journalcommissie beantwoordt de vragen des levens. De vraag van deze keer: Als je een hemellichaam zou zijn, welke ben je dan? Wester Wagenaar Een komeet. Op het eerste gezicht is het slechts een chaotisch-ogende entiteit, maar na deze beter te hebben bestudeerd blijkt niets minder waar. Het hemellichaam legt een keurige ellipsbaan af en daarmee is onze komeetvriend eigenlijk gewoon een lief dingetje. Totdat iets hem in de weg staat natuurlijk. Arthur Hinsch Asteroïde 2012 DA14. Nog nooit in de geschiedenis van de moderne astronomie passeerde een zo groot hemellichaam zo dicht de aarde. Het is vreemd dat er zoveel ongelijkheid en strijd onder de mensen op aarde bestaat, terwijl de hele wereld verenigd naar deze buitenaardse bedreiging kijkt. Je zou denken dat we dus eigenlijk allemaal samen op planeet aarde thuishoren. Asor Mustafa PH1 bevindt zich in sterrenstelsel KIC waar het verlicht wordt door vier sterren en in een baan om twee daarvan draait. Tot nog toe een unicum in de astronomie dat fantasieën te boven ging, maar zo breidt onze kennis zich uit. Fantasie blijkt realiteit met wat hulp van hedendaagse techniek en innovatie. Vincent Pols Als ik een planeet zou zijn, dan was ik Mercurius. Ik zou de verzengende hitte van de zon niet schuwen, maar juist baden in zijn warme licht. Mercurius is een heel nieuwsgierige planeet en bovendien is de god waarnaar hij vernoemd is de god van het reizen en de ontdekking. Bob Rambonnet Sterrenstelsel SXDF-NB Het licht van dit sterrenstelsel werd afgelopen jaar opgevangen door de Subara-telescoop in Hawaii, nadat het een reis van 12,91 miljard lichtjaar had afgelegd. Ervan uitgaande dat het universum ongeveer 13,77 miljard jaar oud is, kun je nagaan hoeveel dit sterrenstelsel heeft meegemaakt! Al is het nog maar de vraag of SXDF-NB nog bestaat... 4 太 狸 記 十 二 月 号

5 太 狸 記 十 二 月 号 5

6 Feest: Als ik later groot ben... Voor het laatste feest van het kalenderjaar wilde de Feestcommissie weer iets nieuws proberen. Ik ging dus maar weer eens wat klussen met hout en maakte naast een houten meetlat (het type dat je naast een achtbaan ziet staan: je moet tenminste zó groot zijn om ) een andere meetlat om te meten hoe groot onze lieve groep van Tanukianen nu eigenlijk is. Tijdens het feest heeft bijna iedereen zijn of haar lengte doorgegeven en het antwoord is: niet zo. De meeste mensen kwamen weer prachtig in thema. Van wat ik me nog kan herinneren hebben we dokters, zusters, mannelijke stewardessen en zelfs een afgestudeerde Werner gezien! De muziek van onze eigen DJ MC Klapwijk was weer heerlijk en aan het vele gedans te zien deelden veel mensen die mening. Het was weer een mooi feestje. Op naar het gala! - Thomas Timmerman Zijtveld 6 太 狸 記 十 二 月 号

7 太 狸 記 十 二 月 号 7

8 Banzai: Winterstop Het was een lange en barre winter, maar vrijdag 15 februari stond de harde kern weer op het veld. Bij wijze van samenvatting presenteer ik bij deze de hoogtepunten van dit collectief dartelende winterklokjes en Terry. Geert liep, zoals wel vaker, giebelend over het veld en trachtte met de belofte van een zoete versnapering zijn gewillige kameraden in een rum-colaval te lokken een onheil dat de meesten met gulzige keeltjes aanvaardden. Zo ook Ashwin. Griezelig op tijd en vervuld van levenslust nam hij een grote slok en riep zijn medespelers toe het tempo erin te houden. Vanuit de andere zijde werd dit beantwoord door Terry Ruckspin, die vol voor de mandekking ging. Geschrokken hoe haar provocatie werd beantwoord door de Edgar Davids van India, leerde ze snel haar afstand te bewaren. Errol en Thom van Dam vonden elkaar tijdens deze training. Innig draaide de een bij balbezit om de ander heen. Dampend vormden zij de vlezige punt van de aanval. Aan de andere kant moest Didier als de Kevin Strooman voor Renzo s Mark van Bommel regelmatig aan de handrem trekken. Enkels vlogen aan diggelen, maar Melvin wist op een haar na de dans te ontspringen. Misschien wist hij zelfs tot scoren te komen, maar dat herinner ik mij eigenlijk niet meer. Nu men voor het eerst in drie maanden toch alweer 30 minuten samenspeelde, leek het Renzo een geschikt idee de internationale studenten op het aangrenzende veld uit te dagen. Zelden heeft zich een schrijnender voorbeeld van grootheidswaanzin op dergelijke groteske wijze gemanifesteerd. Zonder conditie, maar mét een man minder begon Banzai aan een hopeloze opgave. Ryo bewees zich op het middenveld, maar het gebrek aan een keeper werd wederom benadrukt. Elke bal rollend in de juiste richting vond het doel. Geert trachtte deze lijdensweg een vroegtijdig halt toe te roepen door een voorzet een meter van de goal vier meter over te schieten, maar het was simpelweg niet genoeg. Geert was de rest van de wedstrijd naar ballen aan het grijpen in de bosjes achter het veld, terwijl de rest van het team gedesillussioneerd afdroop. Daarom zijn wij op zoek naar jou. Ben jij een keeper? Stuur dan even een mailtje naar martijn.heule@gmail.com onder vermelding van ik pak ballen. Op een klein veld lukt het vaak, maar met goals hoger dan 30 centimeter hebben wij inmiddels genoeg geleden. Ik wacht op je. - Martijn Heule 8 太 狸 記 十 二 月 号

9 Interview met prof dr. Cwiertka Japan is iets dat gewoon heel diep in mijn leven zit. Als ik naar Japan kom en de kraaien hoor, dan voel ik me thuis. Q: Prof. Cwiertka, u heeft in Warschau Japans gestudeerd. Was dat, in die tijd, een populaire keuze? A: Tegenwoordig heb je er drie of vier grote opleidingen, maar toen ik studeerde was het de enige opleiding in Polen. Om de twee jaar begonnen er tien tot vijftien mensen omdat er gewoon te weinig docenten waren en ook was de werkgelegenheid in dat gebied destijds niet zo hoog. Bovendien moest iedereen een toelatingsexamen doen. In Polen had je toen bij elke studie zo n toelatingsexamen en afhankelijk van de studie waren er andere vereisten. Bij het Oriental Institute moest je examen doen in twee vreemde talen (bij mij Engels en Russisch) en Pools. Er werd gedacht dat als je talen wilt studeren, je goed in talen moet zijn. De studie zelf was vijf jaar en was, zoals veel opleidingen in Oost-Europa, heel sterk gericht op de taal. Het was best zwaar. Wij hadden elke dag anderhalf uur conversatie, anderhalf uur talenlab en twee keer per week Kanji. Dit was vooral mogelijk omdat het kleine groepjes waren. Maar toch zijn er wat mensen na een half jaar mee gestopt omdat het te zwaar was. 太 狸 記 十 二 月 号 Q: U heeft een behoorlijk aantal publicaties over de Japanse voedselcultuur op uw naam staan. Hoe is de interesse hiervoor ontstaan? A: Mijn scriptie ging al over eten en mijn bedoeling was om de hele geschiedenis van de Japanse eetcultuur op te schrijven. Ik ben bij de Joumon-periode begonnen, maar tegen de tijd dat ik moest afstuderen was ik bij Heian, dus mijn scriptie ging toen over de eetcultuur in oud Japan. In de jaren 80, waren er in Polen eigenlijk helemaal geen bronnen in het Engels en dus waren al mijn bronnen in het Japans. Dan ga je niet zo snel natuurlijk, maar ik vind dat het eigenlijk geen slechte scriptie was. Het was toch al best moeilijk om eraan te beginnen omdat je destijds drie richtingen kon kiezen: geschiedenis, literatuur en taalkunde. Ik heb toen mijn hoogleraar geschiedenis gevraagd of ik over de geschiedenis van eten mocht schrijven. In eerste instantie was zij er absoluut tegen, maar ik wist dat zij gespecialiseerd was in de Heian-cultuur en ik vertelde haar dat je destijds hofbanketten had. Daarmee kon ik haar overtuigen. Ik vond het wel bijzonder dat zij dat toeliet. Oorspronkelijk 9

10 wou ik het eigenlijk hebben over de connectie tussen voedsel en festivals in de moderne tijd, maar daar waren geen bronnen over te vinden. Toen heeft zij gezegd dat ik maar met Jomon moest beginnen. Dat was best grappig om te doen. Daarna mocht ik met een beurs studeren in Japan. Ik had toen de gelegenheid om met een echte voedselhistoricus te studeren. Mijn plan was om eerst bij de Heian-periode te blijven en dan door te gaan, maar hij zei dat de teksten die ik bij de Edo-periode tegen zou komen best moeilijk zouden zijn omdat ik niet getraind was in het lezen van teksten uit die periode. Anders dan de Edo- en de Meiji-periode, was de Taishou-periode bovendien nog helemaal niet behandeld en dus moedigde hij mij aan om die periode te onderzoeken. Dat deed ik; het was een interessante tijd. Door onderzoek voeg je iets toe aan de wetenschap en ik wou altijd een grote contributie doen. Q: U heeft heel wat tijd in Japan doorgebracht om een MA te doen en voor onderzoek. Hoe zou u de tijd in Japan beschrijven? A: Het was geweldig om daar te zitten en ik had een beurs van dertien maanden. Ik wou mijn MA doen in Japan en moest een toelatingsexamen doen om binnen te komen en om überhaupt een beurs te krijgen. Dat was nogal heftig omdat ik met Japanners tentamen moest doen. Ik kreeg wel extra punten omdat ik buitenlander was, maar er waren een aantal essayvragen en de eerste twee keer haalde ik het niet. Wel had ik al de noodzakelijke kennis, maar ik kon het niet zo mooi verwoorden en toen heb ik een paar Japanse middelbare schoolboeken over de geschiedenis gekocht en daar stond gewoon alles in. Door die boeken te lezen was het voor mij makkelijker om alles op te schrijven. Toen ik het tentamen had gehaald kon ik een tweejarige MA doen in Japan. Dat was best interessant en we hadden best veel vakken tegelijkertijd met Japanners. Met sommige van die Japanners heb ik nog steeds contact. Q: U was zeker best geïntegreerd in de Japanse maatschappij. A: Ik was op een gegeven moment meer Japans dan Japanners. Je hebt van die een beetje gekke buitenlanders die zelfs een Japanse naam nemen en dat was ik ook. Maar ineens moest ik mijn scriptie schrijven en toen realiseerde ik mij dat het eigenlijk helemaal niet zo makkelijk is. Maar ik was best wel ingeburgerd inderdaad. Als ik iemand belde, dan had diegene niet door dat ik een buitenlander was. Tegenwoordig ga ik voor kortere periodes naar Japan. In 2009 was er aan de universiteit een pilot waarmee studenten, binnen het semester, twee maanden naar Japan konden gaan. Ik ben toen meegegaan en dat was de eerste keer sinds jaren dat ik weer langer dan een paar weken in Japan was. Ik heb daar erg van genoten. Q: Hoe vond u het toen u na deze zeer lange periode weer terugkwam uit Japan? A: Het is maf, maar ik kwam eigenlijk niet terug. Ik verliet Polen in de zomer van 1990 en precies in die tijd veranderde alles in het land. Zelfs al zou ik na vier jaar weer terug zijn gegaan naar Polen, dan zou het een ander land zijn geweest. Dus was er voor mij geen plek waar ik echt terug kon komen. Ik ontmoete mijn man, die Nederlander is, in Japan en wij zijn samen naar Nederland gekomen. Ik beschouwde Japan als mijn eigenlijke thuis en Nederland was het buitenland. Als ik tegenwoordig weer in Japan kom, dan voel ik mij helemaal thuis. De eerste keer dat ik naar Japan ging was in 1988, ondertussen 24 jaar geleden, en ik weet nog precies hoe het was. Ik ging niet zomaar 10 太 狸 記 十 二 月 号

11 Japans studeren. Ik was helemaal gek. Toen ik nog op de middelbare school zat, had ik de rijzende zon op mijn kamer geschilderd en had ik ongelooflijk veel foto s. Zelfs in de schoolkantine at ik met stokjes. Mensen keken mij wel een beetje raar aan. Als Japan iets is waar je van droomt, dan ga je er natuurlijk anders naar kijken. Toen ik uiteindelijk naar Japan toe kon, was het natuurlijk een heel goed gevoel. Wel was het vroeger duidelijk dat je met mijn studie je brood niet zou kunnen verdienen, maar voor mij was dat irrelevant: ik moest Japans studeren of ik ging dood. Mijn ouders waren er niet zo blij mee, maar wel vrij genoeg om het toe te staan. Je hebt van die een beetje gekke buitenlanders die zelfs een Japanse naam nemen en dat was ik ook. Q: Bleek het uiteindelijk een goede keuze? A: Dat weet ik niet zeker. Tot 2003 had ik geen baan en na mijn afstuderen was ik zeven jaar werkloos. Gelukkig had ik mijn man. Toen ben ik zonder beurs gaan promoveren. Ik heb gewerkt als secretaresse bij EAJS (European Asscociation for Japanese Studies), maar dat was een fulltime baan en dat was moeilijk te combineren. De promotietijd was voor mij dus heel zwaar, ook omdat ik niet wist hoe het na de Phd verder zou gaan. Ik ging altijd hetgene doen wat ik wilde doen zonder na te denken over de consequenties. Dat was niet altijd even slim, maar ik kon gewoon niet anders. Q: U heeft inmiddels wel een aardig aantal publicaties op uw naam staan. A: Ik vond het gewoon leuk om datgene te doen waar ik zin in had. Mijn broer studeerde geneeskunde en van mijn ouders moest ik eigenlijk tandarts worden. Dat sprak mij alleen helemaal niet aan omdat ik altijd iets anders wou doe dan andere mensen en datzelfde geldt voor mijn onderzoek. Ik wilde niet voor de twintigste keer een analyse maken van Natusme Soseki s こころ: kokoro, omdat die al te vaak behandeld was door anderen. Ik wilde iets doen dat nog niemand had gedaan en daar heb ik mij altijd aan gehouden. Anders vind ik het niet boeiend. Door onderzoek voeg je iets toe aan de wetenschap en ik wou altijd een grote contributie doen. Als ik iemand belde, dan had diegene niet door dat ik een buitenlander was. Q: U houdt zich de laatste tijd vooral bezig met de relatie tussen voedsel en oorlog. Hoe is deze interesse ontstaan? A: Ik kwam heel interessante bronnen tegen met betrekking tot voedsel in het leger. Ook dit was zo n onderwerp dat, ook door Japanners, nog niet echt was behandeld. Zoals gezegd trekt een dergelijk gebied waar weinig onderzoek naar is gedaan mij aan. Toen ik mijn scriptie in Japan liet zien, was men er best enthousiast over. Maar in Japan moet je jezelf altijd promoten en daar had ik eigenlijk niet zo veel zin in. Vorig jaar begon ik, samen met een Japanse vrouw, met het schrijven van een boek. Het boek zal eerst in het Japans uitkomen en vervolgens in het Engels. Toen ik op zoek ging naar een Japanse uitgever werd mij vertelt dat het gebruikelijk is om eerst een bepaald bedrag te geven aan de uitgever om überhaupt een gesprek aan te kunnen gaan. Dat vind ik verschrikkelijk. Ik had met een aantal uitgevers gepraat en kreeg steeds hetzelfde antwoord, maar op een gegeven moment kwam ik een uitgever tegen die het meteen een interessant onderwerp vond en ook meteen met mij in gesprek ging. 太 狸 記 十 二 月 号 11

12 Andere Japanners vonden dit geen manier om zaken te doen met je uitgevers. Dit is anders dan bij ons. Hier stuur je een manuscript in en de uitgever bepaalt aan de hand van de inhoud of hij het stuk wil publiceren of niet. Q: Waarom zou u Japanstudies aanraden? A: Ik zou het mensen die er niet over uit zijn wat zij willen niet aanraden. Ik zou het mensen die wel beslist weten dat zij dit willen wel aanraden, omdat zij anders spijt zouden kunnen krijgen dat ze het toch niet gedaan hebben. En dat is ook mijn levensmotto: Er is niets ergers dan spijt te krijgen van iets dat je niet hebt gedaan. Je kunt spijt hebben van dingen die je gedaan hebt, maar dat is minder erg. Je hebt maar een leven, dus doe de dingen die je heel graag wilt doen! Q: Wat vindt u het beste in Japan? A: Een best moeilijke vraag. Ik denk dat ik die niet kan beantwoorden. Soms heb ik ook een hekel aan dingen in Japan. Als je iemand vraagt waarom hij van een persoon houdt dan kan diegene niet meteen een antwoord geven. Japan is iets dat gewoon heel diep in mijn leven zit. Als ik naar Japan kom en de kraaien hoor, dan voel ik me thuis. Maar qua lievelingseten: 雪 見 だいふく: yukimi daifuku. Daar kan ik een hele doos van opeten. Prof. dr. Cwiertka, bedankt voor dit interview. Interview gehouden door Arthur Hinsch Als je niet zeker weet of je dit wel wilt doen, dan raad ik aan om er nog een keertje over na te denken omdat het geen makkelijke studie is. 12 太 狸 記 十 二 月 号

13 EAL: Manga voor het oprapen Sommige studenten komen er pas na een jaar achter dat er een bibliotheek in het Arsenaal zit. Andere studenten zijn daarentegen bijna iedere dag in de studiezaal of met hun neus in de biebboeken te vinden. De East Asian Library is zonder twijfel een van de meest waardevolle faciliteiten die deze opleiding te bieden heeft. Niet alleen voor studenten Japans of Koreaans natuurlijk, want ook de collecties die betrekking hebben op andere Oost-Aziatische landen zijn enorm. Er is echter een bepaalde collectie aanwezig in deze bibliotheek waar slechts weinig studenten van afweten. Dat is de manga-collectie, manga in het Japans om specifiek te zijn. Hoewel manga erg populair zijn onder de studenten van Japanstudies, weten opvallend weinig studenten deze collectie te vinden. Ze zijn echter niet alleen erg leuk, de manga zijn vooral erg handig! Zelfs studenten die zelden of nooit een manga hebben aangeraakt zullen nauwelijks verrast zijn als ik zeg dat het een stuk leuker is om je Japanse leesvaardigheid op deze manier te verbeteren dan via de 教 科 書 : kyoukasho -teksten (schoolboekteksten) waar je in het begin van de opleiding mee werkt. Daarbij moet wel gezegd worden dat die teksten natuurlijk noodzakelijk zijn om degelijk Japans te kunnen leren en dat je moet oppassen dat je niet direct het taalgebruik uit manga overneemt. Tenzij je als een vijfjarig meisje wil leren praten natuurlijk (straks zal je snappen wat ik bedoel). Maar nu ter zake: hoe vind je deze collectie? Dat is opvallend simpel. Eerst ga je naar de catalogus van de universiteitsbibliotheken van de Universiteit Leiden ( leidenuniv.nl). Hier druk je vervolgens op de knop voor het uitgebreid zoeken (Advanced Search). Via deze functie kun je zoeken naar de onderwerpscode JAPAN. 5962, het nummer waaronder alle manga (maar ook 太 狸 記 十 二 月 号 13

14 wetenschappelijke boeken over manga en de studie van het genre) in de bibliotheek gecategoriseerd staan. Je kan ook in de catalogus zoeken naar je favoriete titel en kijken of deze aanwezig is. Niets staat je nu meer in de weg om te studeren terwijl je ontspant! Vergeet overigens niet dat je altijd online alvast je manga (of boeken) kunt aanvragen. Waarschijnlijk zijn er nu eerstejaars studenten die dit lezen en denken dat dit artikel niet aan hen gericht is. Immers, zo is de gedachte, het lezen van manga in het Japans is toch wel erg moeilijk. Begin dan met Yotsuba&! en je zult versteld staan over hoeveel je al wel kunt begrijpen. Vanzelfsprekend moet je ook bij het lezen van deze manga nog veel woorden opzoeken, dat geldt ook voor de meeste ouderejaars, en zelfs dan begrijp je waarschijnlijk nog niet alles. Het verhaal is bovendien erg leuk en de manga bevat veel humor. Het gaat over het allerdaagse leven van een klein, vijfjarig (!) meisje. In het eerste deel verhuist ze met haar vader naar een nieuwe buurt, waar ze de omgeving ontdekt en nieuwe vrienden maakt. Een andere aanrader is de klassieker Akira. Deze manga, die misschien nog bekender is in de vorm van een op deze manga gebaseerde geanimeerde film uit 1988, speelt zich af in een post-apocalyptisch Tokio. In een episch verhaal vol met bousouzoku, cyberpunk, psychische krachten en geweld wordt je zo meegezogen dat het aparte formaat van deze manga je al snel niet meer opvalt. - Bob Rambonnet Hou voor meer nieuws en informatie over de East Asian Library de volgende webpagina s in de gaten: Website: bibliotheeklocaties/east-asian-library/ Facebook: (Japans & (Chinees) Blog: 14 太 狸 記 十 二 月 号

15 頑 張 る& verkiezingspraktijken Wie al eens tijdens de verkiezingsperiode in Japan was, is zeker bekend met de ongelooflijke hoeveelheid busjes die luidruchtig de stem van een politicus of een van zijn medewerkers laat horen. Bekeken vanuit een westers perspectief zou je verwachten dat die wagens er zijn om je te overspoelen met beleidsplannen van de politicus in kwestie, maar juist het tegenovergestelde is het geval. De boodschap houdt meestal niet veel meer in dan het herhaaldelijk roepen van de naam van de kandidaat en een beroep aan de passant om voor die politicus te stemmen in de aankomende lokale en/of nationale verkiezingen. Uiteraard zouden wij ons ten zeerste verbazen als we Diederik Samsom in een PvdA-busje door de straten zouden zien rijden terwijl hij herhaaldelijk zijn naam zou roepen en niets zou vertellen over zijn plannen voor de toekomst. Hoe kan dit nou in een land waar iemand die in de metro wat harder praat of in de bus zijn mobieltje gebruikt meteen wordt aangekeken alsof hij een doodzonde begaat? Het zijn echter niet alleen de busjes. Ook tijdens de meest recente verkiezingen waren de posters van politici, die in de meeste gevallen niet veel meer laten zien dan het gezicht van de kandidaat met daaronder een korte slogan en de bijbehorende naam van de partij, weer alom vertegenwoordigd. Bovendien valt op dat tijdens de twee weken voor de verkiezingen, de periode waarin politici stemmen mogen werven, vaak een groot aantal politici toespraken geeft en flyers uitdeelt op drukke stations. Maar op het tweede gezicht blijkt dat maar een zeer klein gedeelte van alle passanten actief luistert naar wat die persoon daar te vertellen heeft. Bovendien zijn er veel gevallen waarbij kandidaten hun speeches geven in de stromende regen terwijl er geen enkele toeschouwer te zien valt. Hebben dergelijke verkiezingspraktijken überhaupt invloed op het stemgedrag van de Japanse bevolking? Laten we proberen ons in één van de vele politici in te leven, zoals Mineyuki Fukuda, die al meer dan 3000 speeches heeft gegeven, en te begrijpen waarom deze zo ongelofelijk toegewijd zijn aan hun huidige verkiezingspraktijken. Ten eerste worden verkiezingscampagnes in Japan in grote mate beïnvloed door Public Office Election Law die de methodes die politici kunnen toepassen tijdens een verkiezingsperiode sterk beperkt, waardoor 太 狸 記 十 二 月 号 15

16 het ook wel een collectie van thou shalt nots kan worden genoemd. Volgens deze wet zijn directe wervingspraktijken beperkt tot een periode van maximaal zeventien dagen en mogen politici alleen toespraken geven op de daarvoor toegewezen plekken en/of campagnebusjes vanaf acht uur s ochtends tot acht uur s avonds. Anders dan in Nederland behoorden toespraken op straat al van oudsher tot de gangbare praktijken voor Japanse politici. En ook al gebeurt het vaak dat politici tegen een lege straat praten, zij blijken toch vast te houden aan dezelfde praktijken omdat veel van hen overtuigd zijn dat het beter is om tenminste de aandacht van ook maar een paar mensen te trekken dan helemaal niemand. Vaak kan men ook kandidaten zien die op drukke stations herhaaldelijk hun naam en een slogan herhalen in de hoop dat passanten tenminste hun naam onthouden en die dan thuis opzoeken. Om te begrijpen waarom dit soort inhoudsloze campagnemethode toch wijdverspreid zijn, is het belangrijk om te weten dat een kandidaat in het algemeen gesteund wordt door een team van medewerkers die er alles aan doen om de kandidaat populair te maken. In de documentaire 選 挙 : senkyo (verkiezingen) van Kazuhiro Soda is goed te zien hoe afhankelijk een kandidaat is van zijn team en in hoeverre hij zich moet houden aan de hiërarchie binnen de partij. Dit betekent dus ook dat een kandidaat niet alleen voor zichzelf vecht, maar ook probeert om aan zijn team te laten zien dat hij altijd zijn best doet voor de partij en de steun die hij krijgt waard is. In dat verband wordt vaak de term 頑 張 る: ganbaru (je best doen) gebruikt. Veel politici zijn er ook van overtuigd dat een toespraak die toegewijd wordt gehouden meer effect op de kiezers heeft, ook al letten zij niet op de inhoud. Een andere reden waarom er niets verandert aan de huidige praktijken, is dat veel jonge politici, die nog weinig tot geen ervaring hebben, kijken naar de manier waarop hun voorgangers en superieuren de verkiezingen hebben aangepakt. Dit fenomeen wordt ook wel social proof genoemd. Natuurlijk komt het ook voor dat een groep mensen actief luistert naar wat een politicus vanaf het dak van zijn campagnebusje te zeggen heeft, maar meestal bestaat het publiek uit mensen die al van te voren weten dat hun favoriete kandidaat op die plek een speech zou geven. Een goed voorbeeld hiervan zijn de speeches die door leiders van de 公 明 党 : koumeitou (New Komeito Party) worden gegeven. Kandidaten van deze partij genieten meestal steun van de religieuze Sokka Gakkaibeweging. Het lijkt dus aannemelijk dat het publiek voor het grootste gedeelte bestaat uit mensen van die beweging. In dat soort gevallen kan er ook veel verteld worden over de beleidsplannen van een kandidaat. Het is dus voor Japanse politici in eerste instantie niet zo belangrijk of de kiezers de inhoud van hun beleidshervormingen begrijpen, maar dat ze in aanraking komen met de kandidaat en zijn of haar naam onthouden. Wel zijn er op de Japanse televisie veel programma s omtrent de plannen van de kandidaten te zien. Desalniettemin was de totale kiezersopkomst dit jaar met 59,62% lager dan ooit tevoren. Misschien dat de door de huidige premier Shinzo Abe (LDP) geplande hervormingen van de Public Office Election Law, onder andere om het gebruik van sociale media tijdens de verkiezingsperiode voor wervingsdoeleinden toe te staan, daar verandering in zouden kunnen brengen. - Arthur Hinsch 16 太 狸 記 十 二 月 号

17 Abenomics De meeste Japanologen springen op dit moment een gat in de lucht. Het economisch beleid van de zojuist herkozen ministerpresident Abe heeft voor Europese toeristen in ieder geval tijdelijk zijn vruchten afgeworpen. Waar de yen gedurende het afgelopen jaar nog zo in waarde steeg dat je op een gegeven moment nog geen 95 yen (zie grafiek) voor je euro kreeg, is de waarde van de Japanse munt momenteel sterk aan het dalen. Ook voor Japanse exporteurs is deze devaluatie van de yen erg belangrijk, aangezien hun producten hierdoor goedkoper worden. Er zitten echter ook negatieve kanten aan, want stijgende importkosten zullen onder andere de energieprijs in Japan verder doen oplopen. De Japanse overheid lijkt eveneens positief naar de toekomst te kijken. Hoewel de economische situatie nog niet bijzonder rooskleurig is en Japan erg afhankelijk is van de nog altijd volatiele wereldeconomie, heeft de overheid in januari voor het eerst sinds maanden de economische verwachtingen omhoog bijgesteld. De Nikkei, de beurs in Tokio, heeft bovendien zojuist een twaalfweekse winstreeks achter de rug. Enkel sterk tegenvallende resultaten van het toch al zwakke Sony konden hieraan een eind maken. De economische factoren die achter deze ontwikkelingen schuil gaan zijn complex, maar het economisch beleid van de nieuwe LDPregering valt iets makkelijker te bespreken. De 太 狸 記 十 二 月 号 17

18 Abenomics van de Japanse regering betreffen een aantal monetaire en fiscale maatregelen die bedoeld zijn om de Japanse economie weer op gang te helpen. Een van de belangrijkste doelen van de Japanse regering is het bestrijden van de deflatie, aangezien veel economen stellen dat deflatie slecht is voor de economische groei van het land. Abe richt zich hierbij op een jaarlijks inflatiepercentage van 2%. Ook het depreciëren van de yen maakt deel uit van het beleid van Abe, aangezien een zwakkere yen het makkelijker maakt voor Japanse bedrijven om hun producten te exporteren. Quantitative easing is hierbij een belangrijke methode die de regering wil gebruiken. In principe houdt dit in dat er een bepaalde hoeveelheid geld door de Bank van Japan in de economie wordt geïnjecteerd om de inflatie te bestrijden. Problematisch is dat hierbij mogelijk de onafhankelijkheid van de Bank van Japan in gevaar komt. Op dit moment is het nog onduidelijk in hoeverre de Japanse regering zijn wil zal kunnen opleggen aan deze centrale bank. Daarnaast wil Abe tientallen miljarden uitgeven aan publieke werken zoals het herstellen of verbeteren van de infrastructuur, wat in feite eveneens een enorme investering betekent in een belangrijk deel van het electoraat van de LDP. Het begrotingstekort zal hierdoor opnieuw sterk stijgen, waardoor de enorme overheidsschuld eveneens verder op zal lopen. 18 太 狸 記 十 二 月 号 De rol van de Bank van Japan zal dit jaar centraal staan. Het is zoals gezegd vooral nog de vraag of deze centrale bank zich naar de wil van de Abe-regering zal schikken. Bovendien, zelfs al weet Abe zijn gewenste maatregelen door te drukken, dan is het nog maar de vraag of deze de deflatie effectief weten te bestrijden en de economie kunnen stimuleren. Of de yen in waarde zal blijven dalen is bovendien onzeker. Economen zijn het oneens over de werkelijke waarde van de yen. Hoewel veel Forexspecialisten voorspellen dat de huidige trend van devalutie zijn einde nog niet heeft bereikt, moet in het achterhoofd worden gehouden dat de yen een van de meeste verhandelde valuta ter wereld is en al jaren sterk beïnvloed wordt door valutahandel. Bovendien valt vanuit veel andere landen al kritiek te horen over het nieuwe monetaire beleid in Japan. Abe s economics lijken op de korte termijn een positief effect te hebben gehad, maar het zijn vooral problemen op de lange termijn waar de Japanse regering zich zorgen om moet maken. Of Abe zich zal durven wagen aan de noodzakelijke hervormingen valt gezien de conservatieve traditie van de LDP, en vooral haar electorale achterban, sterk te betwijfelen. Hervormingen zijn daar immers niet populair. - Bob Rambonnet

19 Ongelijkheid op de werkvloer In elk land in de wereld staat de vrouw niet op gelijke voet met de man en Japan is wat dat betreft geen uitzondering. Een populaire slogan in de late negentiende eeuw, gedurende de Meiji-periode, was die van 良 妻 賢 母 : ryousai kenbo (goede vrouw, wijze moeder). Hiermee wou de overheid vrouwen aanmoedigen om een loyale vrouw en goede moeder te worden. Wanneer echter gekeken wordt naar de plaats van vrouwen in de huidige Japanse arbeidsmarkt lijken ze die positie nauwelijks te zijn ontvlucht. Het is niet zo dat dankzij een idee uit dat de Meiji-periode de huidige Japanse arbeidsmarkt is vormgegeven, maar het traditionele rollenpatroon staat wel degelijk fier overeind. De man werkt, de vrouw doet het huishouden en verzorgt de kinderen: lang niet altijd het geval, maar wel een situatie die herkenbaar is voor de staat van de Japanse arbeidsmarkt. Vrouwen bezitten namelijk niet dezelfde mogelijkheden als mannen. Hoewel de kloof tussen de inkomsten van mannen en vrouwen voor hetzelfde werk dichtgroeit, verdienen vrouwen in Japan slechts 72 procent ten opzichte wat een mannelijke tegenhanger voor vergelijkbaar werk zou krijgen. Het grootste probleem van vrouwen lijkt helaas het feit dat ze vrouw zijn. Er is namelijk niet bijzonder veel sprake van 太 狸 記 十 二 月 号 rekening houden met vrouwen. De participatie van vrouwen op de Japanse arbeidsmarkt kenmerkt zich doordat vrouwen van de leeftijd 20 tot 24, de tijd wanneer kinderen gebruikelijk worden verkregen, moeten stoppen met werken of parttime verder moeten. Hier is Japan uiteraard niet uniek in, maar goede kinderopvang is zeldzaam. Tevens komt goed geregeld, betaald zwangerschapsverlof slechts bij weinig bedrijven voor. Ook flexibiliteit is zeldzaam, want vele bedrijven staan de tijdelijke overstap van fulltime naar parttime zelf niet toe. Juist in dat laatste zit een groot probleem. Na de zwangerschap zijn veel vrouwen werkloos en is het lastig werk met kinderen te combineren. Parttimewerk lijkt dan de enige optie. Werkgevers zijn echter niet geheel ontevreden met deze omstandigheden. Parttimewerk voor mensen van middelbare leeftijd in het bijzonder blijkt voor hen erg voordelig. Het kan zo zijn dat de parttimerwerknemers namelijk evenveel werk verrichten als hun fulltime tegenhangers, maar hiervoor krijgen ze minder betaald, noch mogen ze van dezelfde stabiliteit genieten. Wanneer het slechter gaat met het bedrijf in kwestie zijn de parttimers de eersten die het bedrijf moeten verlaten. Met name vrouwen zijn hier dus het slachtoffer van. 19

20 Drie op de vier vrouwen wil na het verlaten van de arbeidsmarkt vanwege omstandigheden als zwangerschap en de opvoeding van kinderen weer aan de slag, maar slechts 43 procent lukt dit ook daadwerkelijk. In vergelijking met 73 procent in de Verenigde Staten en 68 procent in Duitsland is dat een schrikbarend laag getal. Nu is echter merkbaar dat bedrijven die behoefte hebben aan hooggeschoold personeel moeite doen om vrouwen terug te krijgen in de arbeidsmarkt. De Japanse cosmeticagigant Shiseido heeft bijvoorbeeld parttimers de mogelijkheid gegeven om zich weer te ontwikkelen tot fulltime medewerkers, waarmee het bedrijf zich in positieve zin weet te onderscheiden van diens concurrenten. Een andere positieve ontwikkeling is de manier waarop de belangrijke rol van gender in de Japanse arbeidsmarkt langzaamaan lijkt te verdwijnen. Door naar wetgeving te kijken kan dit wat tastbaarder worden gemaakt. In 1985 is de Equal Employment Opportunity Law (EEOL) ingevoerd, een wet die probeert discriminatie tegen te gaan in velden als werving, plaatsing, promotie en loon. Een herziening van 2007 bevatte punten als het verbod op directe en indirecte discriminatie tegen mannen en vrouwen dat het traditionele rollenpatroon zou kunnen doorbreken. Er is met deze herziening namelijk, officieel althans, een einde gemaakt aan het tweeledige managementsysteem dat Japanse bedrijven kenmerkte. De twee tracks waar het om gaat zijn 一 般 職 : ippanshoku (kantoorwerk) en 総 合 職 : sougoushoku (managementwerk). De kans op promotie was bij eerstgenoemde erg gering en het waren vooral de vrouwen die dit werk moesten doen, terwijl mannen juist het managementwerk toebedeeld kregen. Het systeem werd echter gezien als indirecte discriminatie, omdat er eigenlijk geen manier was om van track te veranderen. Het systeem lijkt echter veelal nog steeds in informele vorm door te gaan. Helaas is Japan er nog lang niet en stuit het land bovendien op tegenstrijdige problemen. Aan de ene kant is daar de kwestie van vergrijzing, terwijl aan de andere kant de gevolgen van de economische recessie dreigen. Er is dus een noodzaak voor vrouwen om meer kinderen te krijgen om de Japanse demografie weer wat recht te kunnen trekken, terwijl de economische problemen juist meer hooggeschoolde werknemers eisen. Vrouwen die ervoor kiezen om carrière te maken krijgen echter nauwelijks tot geen kinderen. Het blijft nog maar de vraag of de Japanse overheid een effectiever beleid zal weten te realiseren dan dat wat in de afgelopen decennia is gedaan. Mogelijk ligt de oplossing binnen het bedrijfsleven zelf, maar dan zal er wel een (bedrijfs)cultuuromslag moeten plaatsvinden. Op de korte termijn liggen daadwerkelijke veranderingen echter niet in de lijn der verwachting. - Wester Wagenaar 20 太 狸 記 十 二 月 号